IN I SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 9 ET 10. IN I SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 9 ET 10.

est et quo est, ideo præpositio exponitur est et quo est, ideo præpositio exponitur per rei identitatem, et hoc non potest per rei identitatem, et hoc non potest ad aliquem modorum Philosophi reduci: ad aliquem modorum Philosophi reduci: quia nec ipse omnes posuit, sed eos qui quia nec ipse omnes posuit, sed eos qui habebant similitudinem cum ultimo, de habebant similitudinem cum ultimo, de quo intendedat, ut dictum est. quo intendedat, ut dictum est.

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Natura intelligentiæ humanæ rationem « Natura intelligentiæ humanæ rationem hujus dicti non capit, etc. » hujus dicti non capit, etc. »

Hoc enim videtur falsum: quia supra 1 Hoc enim videtur falsum: quia supra 1 data sunt similia, vestigium, et imago data sunt similia, vestigium, et imago ad hoc repræsentandum. ad hoc repræsentandum.

Ad hoc dicendum, quod nullum simile Ad hoc dicendum, quod nullum simile repræsentat sufficienter, et hoc intendit repræsentat sufficienter, et hoc intendit Hilarius. Hilarius.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

525 525

essentiam autem accipit: ergo addit es- essentiam autem accipit: ergo addit es- sentiæ ergo proprietas determinat es- sentiæ ergo proprietas determinat es- sentiam, quod falsum est: quia sic es- sentiam, quod falsum est: quia sic es- sentia divina Filii non esset Patris essen- sentia divina Filii non esset Patris essen- tia, sicut nec persona Filii est Patris tia, sicut nec persona Filii est Patris persona ergo videtur, quod nec addat persona ergo videtur, quod nec addat aliquid, nec ad aliquid, et ita remanet aliquid, nec ad aliquid, et ita remanet penitus idem. penitus idem.

SOLUTIO. Dicendum, quod Filius nihil SOLUTIO. Dicendum, quod Filius nihil addit omnino el quod accipit a Patre, addit omnino el quod accipit a Patre, nec tamen sequitur, quod Filius simpli- nec tamen sequitur, quod Filius simpli- citer sit idem Patri: sed sequitur, quod citer sit idem Patri: sed sequitur, quod Filius in accepto sit idem Patri, et hoc Filius in accepto sit idem Patri, et hoc verum est absolute. verum est absolute.

Si autem quæris, In quo ergo distin- Si autem quæris, In quo ergo distin- guuntur Pater et Filius? guuntur Pater et Filius?

Dicendum, quod in eo quod ille est Dicendum, quod in eo quod ille est accipiens per generationem, ille autem accipiens per generationem, ille autem dans et hæc non distinguunt acceptum dans et hæc non distinguunt acceptum

An Filus addat aliquid super id quod ab eo a quo accipit, sed potius accipien- An Filus addat aliquid super id quod ab eo a quo accipit, sed potius accipien-

accepit a Patre ? accepit a Patre ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Nam si partem ejusdem qui genuit « Nam si partem ejusdem qui genuit accepit, neuter ergo perfectus, etc. » accepit, neuter ergo perfectus, etc. »

Hoc enim videtur falsum: quia aut Fi- Hoc enim videtur falsum: quia aut Fi- lius aliquid addit super id quod accipit a lius aliquid addit super id quod accipit a Patre, aut nihil. Si addit, non totum Patre, aut nihil. Si addit, non totum Pater habet quod habet Filius, quod hæ- Pater habet quod habet Filius, quod hæ- reticum est. Si nihil addit: aut ergo to- reticum est. Si nihil addit: aut ergo to- tum et idem habet, aut non totum, et tum et idem habet, aut non totum, et aliud. Si primo modo: ergo Pater et Fi- aliud. Si primo modo: ergo Pater et Fi- lius sunt in toto idem, quod falsum est, lius sunt in toto idem, quod falsum est, cum supra negatum sit, quod etiam cum supra negatum sit, quod etiam non sunt idem Deus 2. Si autem non to- non sunt idem Deus 2. Si autem non to- tum et aliud accipit, tunc non est æqua- tum et aliud accipit, tunc non est æqua- lis et in essentia eadem cum Patre, quod lis et in essentia eadem cum Patre, quod iterum absurdum est: ergo videtur, iterum absurdum est: ergo videtur, quod ille sermo qui hic dicitur, sit fal- quod ille sermo qui hic dicitur, sit fal-

sus. sus.

Si forte dicas, quod Filius addit pro- Si forte dicas, quod Filius addit pro- prietatem quæ non est aliquid, sed ad prietatem quæ non est aliquid, sed ad aliquid. CONTRA: Si illam addit Filius, aliquid. CONTRA: Si illam addit Filius, non addit nisi ei quod accipit a Patre: non addit nisi ei quod accipit a Patre:

1 Cf. Supra, Dist. III. 1 Cf. Supra, Dist. III.

tem a dante et ideo patet, quod quia tem a dante et ideo patet, quod quia tantum accipit quantus est, ideo sequitur tantum accipit quantus est, ideo sequitur quod accipiens et dans sint æquales : quod accipiens et dans sint æquales : quia vero ille dans, iste accipiens, ideo quia vero ille dans, iste accipiens, ideo sequitur quod non sunt idem, sed alius sequitur quod non sunt idem, sed alius et alius et per hoc patet solutio. et alius et per hoc patet solutio.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An omne quod nascitur, nascitur ex du- An omne quod nascitur, nascitur ex du- plici genere, scilicet masculo et fœ- plici genere, scilicet masculo et fœ- mina? mina?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, «Non per duplicem convenientium ge- «Non per duplicem convenientium ge- nerum conjunctionem, etc. » nerum conjunctionem, etc. »

Non enim omne quod generatur, ge- Non enim omne quod generatur, ge- neratur insitive vel per duplicem conve- neratur insitive vel per duplicem conve- nientium generum conjunctionem. nientium generum conjunctionem.

ET AD hoc dicendum, quod Hilarius ET AD hoc dicendum, quod Hilarius loquitur hic de generatione vivi, sicut loquitur hic de generatione vivi, sicut

2 Cf. Supra, Dist. IV. 2 Cf. Supra, Dist. IV.

Solutio. Solutio.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Solutio. Solutio.

526 526

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

patet in ipso textu. Vivum autem aut est patet in ipso textu. Vivum autem aut est sensibile, aut vegetabile. In sensibili au- sensibile, aut vegetabile. In sensibili au- tem in omni eo quod est perfectum, id tem in omni eo quod est perfectum, id est, quod ex se habet producere tale al- est, quod ex se habet producere tale al- terum quale est ipsum, necesse est quod terum quale est ipsum, necesse est quod sit duplex genus commixtum, scilicet sit duplex genus commixtum, scilicet masculus et fœmina: quia in omni ani- masculus et fœmina: quia in omni ani- mali, ut dicit Philosophus, est mas et mali, ut dicit Philosophus, est mas et fœmina nisi in anguilla in qua numquam fœmina nisi in anguilla in qua numquam mas et fœmina apparuit et ideo etiam mas et fœmina apparuit et ideo etiam piscatores dicunt, quod anguillæ de su- piscatores dicunt, quod anguillæ de su- perfluitate aliorum piscium generantur. perfluitate aliorum piscium generantur. Quædam etiam sunt imperfecta quæ non Quædam etiam sunt imperfecta quæ non possunt producere tale alterum, qualia possunt producere tale alterum, qualia sunt ipsa, quæ nascuntur ex putrefactio- sunt ipsa, quæ nascuntur ex putrefactio- ne. Vegetabile autem vivum per insiti- ne. Vegetabile autem vivum per insiti- vam virtutem convalescit, id est, per vam virtutem convalescit, id est, per vim insitam sibi: et ideo una planta in- vim insitam sibi: et ideo una planta in- seritur in alia: quia sicut dicit Philoso- seritur in alia: quia sicut dicit Philoso- phus, planta ubique imprægnat et im- phus, planta ubique imprægnat et im- prægnatur, et istos duos modos hic re- prægnatur, et istos duos modos hic re- movet Hilarius in generatione divina, in movet Hilarius in generatione divina, in qua vivum nascitur in vivum. qua vivum nascitur in vivum.

« Dum naturam Dei non degenerat nati- « Dum naturam Dei non degenerat nati- vitas, etc. » vitas, etc. »

In quo enim degenerat natura? In quo enim degenerat natura?

1 1

Et ad hoc dicendum, quod degenerat Solutio. Et ad hoc dicendum, quod degenerat Solutio. multis de causis: quarum una et præci-- multis de causis: quarum una et præci-- pua est, quod generatio est de superflui- pua est, quod generatio est de superflui- tate alimenti, in quo originata est virtus tate alimenti, in quo originata est virtus formativa ex virtute generativa quæ est formativa ex virtute generativa quæ est in Patre, sicut notatum est supra : et in Patre, sicut notatum est supra : et ideo generatio nostra quæ est de assum- ideo generatio nostra quæ est de assum- ptione alimenti, utilis est in assumptione ptione alimenti, utilis est in assumptione alieni, et sic degener efficitur, quod non alieni, et sic degener efficitur, quod non convenit divinæ. Similiter etiam non convenit divinæ. Similiter etiam non idem in eœelo movet ad generationem idem in eœelo movet ad generationem omnium quia cœlum in constellatione omnium quia cœlum in constellatione non eodem modo se habet, sed continuo non eodem modo se habet, sed continuo mutando situm et proportiones adspe- mutando situm et proportiones adspe- ctuum, movet aliter et aliter. Tertium ctuum, movet aliter et aliter. Tertium est, quod non eodem modo mobilis et est, quod non eodem modo mobilis et commiscibilis est materia. Et illa omnia commiscibilis est materia. Et illa omnia intendit removere a divina generatione. intendit removere a divina generatione. Qualiter autem nostra sit nova et novum Qualiter autem nostra sit nova et novum accipiens, supra expeditum est 2. accipiens, supra expeditum est 2.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Unde contingit aliquid degenerare, et Unde contingit aliquid degenerare, et quæ sint causæ ejus ? quæ sint causæ ejus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit:

F. Ad id quod coeperat redit, scilicet ut ostendat quod magnitudine alius F. Ad id quod coeperat redit, scilicet ut ostendat quod magnitudine alius alium superat. alium superat.

Sed jam nunc ad propositum redeamus, cœptoque insistamus, ostenden- Sed jam nunc ad propositum redeamus, cœptoque insistamus, ostenden- tes quod magnitudine nulla trium personarum aliam superat : quia nulla tes quod magnitudine nulla trium personarum aliam superat : quia nulla major aliis, nec majus aliquid sunt duæ quam una, nec tres quam duæ, major aliis, nec majus aliquid sunt duæ quam una, nec tres quam duæ, nec major Deus quam singuli horum, quia singulus horum perfectus est : nec major Deus quam singuli horum, quia singulus horum perfectus est : nec est a quo crescat illa perfectio. nec est a quo crescat illa perfectio.

1 Cf. Supra, Dist V, super 3. 1 Cf. Supra, Dist V, super 3.

2 Cf Supra, Dist VIII. 2 Cf Supra, Dist VIII.

IN I SENTENT. DIST. XIX, F, ART. 12. IN I SENTENT. DIST. XIX, F, ART. 12.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

527 527

sint totum ad duos et ad unum et sic sint totum ad duos et ad unum et sic videtur, quod una persona sit pars Trini- videtur, quod una persona sit pars Trini- tatis, et similiter duæ. tatis, et similiter duæ.

4. Item, In Littera sæpe dicitur tota 4. Item, In Littera sæpe dicitur tota essentia, tota Trinitas: ergo videtur, essentia, tota Trinitas: ergo videtur, quod sit totum, et sic in divinis est ratio quod sit totum, et sic in divinis est ratio

« Sed jam nunc ad propositum redea- partis et ratio totius. « Sed jam nunc ad propositum redea- partis et ratio totius. mus, etc. » mus, etc. »

Hic incipit ostendere æqualitatem ma- Hic incipit ostendere æqualitatem ma- gnitudinis trium personarum per remo- gnitudinis trium personarum per remo- tionem partis generis, speciei, materiæ, tionem partis generis, speciei, materiæ, et contemplationis a divinis, et hoc facit et contemplationis a divinis, et hoc facit in prima parte hujus partis. In secunda, in prima parte hujus partis. In secunda, objicit contra, ibi, N, « His autem vide- objicit contra, ibi, N, « His autem vide- tur adversari, etc. » In tertia, solvit, ibi, tur adversari, etc. » In tertia, solvit, ibi, O, Hæc autem, quæ hic dicuntur, O, Hæc autem, quæ hic dicuntur,

etc. » etc. »

Penes prima autem quinque, sunt in Penes prima autem quinque, sunt in prima parte quinque capitula. Et primum prima parte quinque capitula. Et primum illorum est, quod divina essentia non di- illorum est, quod divina essentia non di- citur de personis ut totum integrale cujus citur de personis ut totum integrale cujus partes constituentes sunt personæ. partes constituentes sunt personæ.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An essentia prædicetur de personis sicut An essentia prædicetur de personis sicut quoddam totum ? quoddam totum ?

Et circa hoc accidit hic dubium. Pri- Et circa hoc accidit hic dubium. Pri- mum, Utrum essentia prædicetur de per- mum, Utrum essentia prædicetur de per- sonis ut quoddam totum ? sonis ut quoddam totum ?

Videtur autem quod sic: Videtur autem quod sic:

1. Essentia enim divina prædicatur de 1. Essentia enim divina prædicatur de tribus et de singulis eorum: ergo vide- tribus et de singulis eorum: ergo vide- tur quod sit totum ad illas, et personæ tur quod sit totum ad illas, et personæ sint partes. sint partes.

2. Item, Quidquid removetur ab aliquo 2. Item, Quidquid removetur ab aliquo et non differt ab illo genere vel specie et non differt ab illo genere vel specie vel numero, videtur esse pars illius: sed vel numero, videtur esse pars illius: sed quælibet persona removetur a Trinitate, quælibet persona removetur a Trinitate, non differens ab ca genere, vel specie, non differens ab ca genere, vel specie, vel numero ergo quælibet personarum vel numero ergo quælibet personarum est pars Trinitatis. est pars Trinitatis.

3. Item, Duo sunt plures uno : ergo 3. Item, Duo sunt plures uno : ergo sunt totum ad unum, et similiter tres ad sunt totum ad unum, et similiter tres ad duos et ad unum: ergo videtur, quod duos et ad unum: ergo videtur, quod

5. Item, Detur quod Pater sit tota dei- 5. Item, Detur quod Pater sit tota dei- tas et totus Deus aut ergo Filius est tas et totus Deus aut ergo Filius est illud idem, aut aliud: non aliud: er- illud idem, aut aliud: non aliud: er- go idem sed quæcumque uni et ei- go idem sed quæcumque uni et ei- dem sunt eadem penitus secundum rem, dem sunt eadem penitus secundum rem, ipsa sunt eadem secundum rem: sed ipsa sunt eadem secundum rem: sed Pater et Filius uni et eidem deitati vel Pater et Filius uni et eidem deitati vel essentiæ sunt idem secundum rem: essentiæ sunt idem secundum rem: ergo ipsi sunt idem secundum rem: sed ergo ipsi sunt idem secundum rem: sed quæcumque vel quicumque sunt idem quæcumque vel quicumque sunt idem secundum rem, nulla re distinguuntur : secundum rem, nulla re distinguuntur : ergo Pater et Filius nulla re distingun- ergo Pater et Filius nulla re distingun- tur et venit super nos hæresis Sabel- tur et venit super nos hæresis Sabel- lii qui in solis nominibus posuit Trini- lii qui in solis nominibus posuit Trini- tatem ergo videtur, quod Pater non tatem ergo videtur, quod Pater non sit tota essentia divina: ergo est pars. sit tota essentia divina: ergo est pars.

6. Item, Alia via videtur probari, quod 6. Item, Alia via videtur probari, quod totum et pars sint in Trinitate: in nulla totum et pars sint in Trinitate: in nulla enim natura ita est, quod res naturæ fiat enim natura ita est, quod res naturæ fiat ex natura sola: si enim sola natura face- ex natura sola: si enim sola natura face- ret rem naturæ, cum ipsa uno modo ha- ret rem naturæ, cum ipsa uno modo ha- beat se, non faceret rem naturæ nisi uno beat se, non faceret rem naturæ nisi uno modo hoc autem falsum est etiam in modo hoc autem falsum est etiam in divinis, quia res naturæ divinæ sunt divinis, quia res naturæ divinæ sunt tres ergo videtur, quod natura sit in tres ergo videtur, quod natura sit in persona cum aliquo alio: ergo videtur persona cum aliquo alio: ergo videtur natura esse pars essentialis personæ. natura esse pars essentialis personæ.

: :

7. Item, Boetius: Omne quod est, par- 7. Item, Boetius: Omne quod est, par- ticipat esse ut sit, et participat alio ali- ticipat esse ut sit, et participat alio ali- quo ut hoc sit sed Pater est hic: ergo quo ut hoc sit sed Pater est hic: ergo participat duobus, scilicet esse ut sit, et participat duobus, scilicet esse ut sit, et paternitate ut hic vel ille sit, et sic paternitate ut hic vel ille sit, et sic iterum redit quod essentialis pars Pa- iterum redit quod essentialis pars Pa- tris vel alterius personæ est essentia tris vel alterius personæ est essentia divina. divina.

8. Item, Hoc videtur, quia sæpius ha- 8. Item, Hoc videtur, quia sæpius ha- buimus, quod Augustinus dicit, quod buimus, quod Augustinus dicit, quod Pater non eo est, quo Pater est: quia Pater non eo est, quo Pater est: quia essentia est, et paternitate Pater est: essentia est, et paternitate Pater est: ergo videtur essentia pars essentialis Pa- ergo videtur essentia pars essentialis Pa- tris esse. tris esse.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

528 528

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SOLUTIO. Dicendum, quod nulla ratio SOLUTIO. Dicendum, quod nulla ratio totius et nulla ratio partis est in divinis : totius et nulla ratio partis est in divinis : et hoc ideo est, quia omne totum ex et hoc ideo est, quia omne totum ex suis partibus compositum est, et hoc di- suis partibus compositum est, et hoc di- co si vere totum est : pars autem imper- co si vere totum est : pars autem imper- fecta est ad suum totum': et neutrum fecta est ad suum totum': et neutrum illorum competit divinis: quia simplici- illorum competit divinis: quia simplici- tas repugnat primo, perfectio autem re- tas repugnat primo, perfectio autem re- pugnat secundo. pugnat secundo.

DICENDUM ergo ad primum, quod essen- DICENDUM ergo ad primum, quod essen- tia divina prædicatur conversim de per- tia divina prædicatur conversim de per- sona. Hæc enim est vera, Pater est essen- sona. Hæc enim est vera, Pater est essen- tia divina, et essentia divina est Pater. Si tia divina, et essentia divina est Pater. Si autem sic objiciatur: Pater est quidquid autem sic objiciatur: Pater est quidquid est essentia divina, adhuc vera est: et est essentia divina, adhuc vera est: et si procedatur ulterius, Essentia divina est si procedatur ulterius, Essentia divina est Filius ergo Pater est Filius: satis pa- Filius ergo Pater est Filius: satis pa- tet, quod mutatur quid in ad aliquid. tet, quod mutatur quid in ad aliquid. Unde non sequitur argumentum. Unde Unde non sequitur argumentum. Unde quidquid est essentia divina est Pater, et quidquid est essentia divina est Pater, et e converso. Si autem fiat hoc argumen- e converso. Si autem fiat hoc argumen- tum de hoc nomine, Trinitas, sic: Pater tum de hoc nomine, Trinitas, sic: Pater est aliquid Trinitatis, et non tota Trini- est aliquid Trinitatis, et non tota Trini- tas: ergo est pars Trinitatis. Dicendum, tas: ergo est pars Trinitatis. Dicendum, quod hæc est falsa, Pater est aliquid Tri- quod hæc est falsa, Pater est aliquid Tri- nitatis quia ly aliquid notat partitio- nitatis quia ly aliquid notat partitio- nem. Si autem sic proponatur: Pater est nem. Si autem sic proponatur: Pater est aliquis Trinitatis, tunc est vera. Si postea aliquis Trinitatis, tunc est vera. Si postea procedatur ulterius sic: Est aliquis Tri- procedatur ulterius sic: Est aliquis Tri- nitatis, et non tota Trinitas: ergo est nitatis, et non tota Trinitas: ergo est pars Trinitatis jam supra solutum est: pars Trinitatis jam supra solutum est: quia quod Pater non est tota Trinitas, quia quod Pater non est tota Trinitas, hoc non impedit unitas Trinitatis, sed hoc non impedit unitas Trinitatis, sed pluralitas personarum significata in hoc pluralitas personarum significata in hoc nomine, Trinitas: unde ex hoc non se- nomine, Trinitas: unde ex hoc non se- quitur, quod Pater sit pars: sed sequi- quitur, quod Pater sit pars: sed sequi- tur, quod Pater non est tot, quot sunt tur, quod Pater non est tot, quot sunt tres simul uniti in una essentia, sicut tres simul uniti in una essentia, sicut diximus supra. diximus supra.

AD ALIUD dicendum, quod hæc propo- AD ALIUD dicendum, quod hæc propo- sitio, Quidquid removetur ab aliquo, etc., sitio, Quidquid removetur ab aliquo, etc., intelligitur sic, quod illud sit in ipso intelligitur sic, quod illud sit in ipso sicut habens esse actu in illo et non in sicut habens esse actu in illo et non in se se

sicut pes in Socrate, vel alia pars sicut pes in Socrate, vel alia pars in suo toto. Sic autem personæ non ha- in suo toto. Sic autem personæ non ha- bent se in Trinitate: quia in Trinitate non bent se in Trinitate: quia in Trinitate non habent esse in potentia: nec Trinitas est habent esse in potentia: nec Trinitas est in eis, sicut totum in partibus: sed po- in eis, sicut totum in partibus: sed po- tius personæ significantur in hoc nomi- tius personæ significantur in hoc nomi-

ne, Trinitas, sicut simul sumptæ : et ideo ne, Trinitas, sicut simul sumptæ : et ideo quælibet una per se sumpta removetur quælibet una per se sumpta removetur a Trinitate, et Trinitas ab ea et illius a Trinitate, et Trinitas ab ea et illius causa jam dicta est. causa jam dicta est.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- rum, quod duo sunt plures uno: et sic rum, quod duo sunt plures uno: et sic bene concedo, quod duæ personæ nume- bene concedo, quod duæ personæ nume- ro quem faciunt relationes, sunt plures ro quem faciunt relationes, sunt plures una sed tamen una non est pars dua- una sed tamen una non est pars dua- rum, nec unitas illa est pars binarii ali- rum, nec unitas illa est pars binarii ali- cujus. Et hoc patet sic: In inferioribus cujus. Et hoc patet sic: In inferioribus est forma substantialis uniuscujusque, est forma substantialis uniuscujusque, cujus actus est rem in se terminare et cujus actus est rem in se terminare et separare ab aliis in quibus non est ea- separare ab aliis in quibus non est ea- dem forma numero per actum : ergo dem forma numero per actum : ergo formæ illius, scilicet actum qui est in se formæ illius, scilicet actum qui est in se terminare et ab aliis dividere, facit ipsam terminare et ab aliis dividere, facit ipsam rem esse unam, et est unitas ejus: et rem esse unam, et est unitas ejus: et ideo quia illæ unitates quæ sunt in dua- ideo quia illæ unitates quæ sunt in dua- bus rebus et consequuntur formas sub- bus rebus et consequuntur formas sub- stantiales, non sunt una, nec unum: stantiales, non sunt una, nec unum: ideo sequitur, quod unitas istius et uni- ideo sequitur, quod unitas istius et uni- tas illius aggregatæ, faciunt binarium, tas illius aggregatæ, faciunt binarium, et tres ternarium, et sic deinceps, se- et tres ternarium, et sic deinceps, se- cundum quod Philosophus dicit, quod cundum quod Philosophus dicit, quod numerum cognoscimus divisione con- numerum cognoscimus divisione con- tinui. In divinis autem essentia non tinui. In divinis autem essentia non dividit, sed potius unit personas: et dividit, sed potius unit personas: et ideo unitas personæ ut persona, non est ideo unitas personæ ut persona, non est essentia, sed notio vel relatio distinguit essentia, sed notio vel relatio distinguit in divinis, et facit hæc notio vel illa uni- in divinis, et facit hæc notio vel illa uni- tatem tatem facit enim personam in facit enim personam in personæ, personæ, existere et distinctam ab alia: et ideo existere et distinctam ab alia: et ideo hæc persona et illa sunt duæ personæ hæc persona et illa sunt duæ personæ numero notionum sed quia notio non numero notionum sed quia notio non dividit personam a persona essentiali- dividit personam a persona essentiali- ter, ideo non simpliciter facit pluralita- ter, ideo non simpliciter facit pluralita- tem ergo nec simpliciter facit bina- tem ergo nec simpliciter facit bina- rium unde licet in divinis sint duæ rium unde licet in divinis sint duæ personæ, non tamen binarius: et licet personæ, non tamen binarius: et licet ibi sit pluralitas personarum, non tamen ibi sit pluralitas personarum, non tamen multitudo et ideo non puto esse conce- multitudo et ideo non puto esse conce- dendum, quod unum in divinis sit pars dendum, quod unum in divinis sit pars duorum etiam discreta, sicut unitas est duorum etiam discreta, sicut unitas est pars binarii vel ternarii: sed bene con- pars binarii vel ternarii: sed bene con- cedo, quod una persona est non tot sicut cedo, quod una persona est non tot sicut duæ vel tres, et duæ non tot sicut tres, duæ vel tres, et duæ non tot sicut tres, nec ita pauci sicut una quia numerus nec ita pauci sicut una quia numerus quem facit notio in divinis, non est quem facit notio in divinis, non est

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

IN I SENTENT. DIST. XII. IN I SENTENT. DIST. XII.

529 529

simpliciter numerus : et hoc infra magis est, quod nihil comparatur essentiæ in simpliciter numerus : et hoc infra magis est, quod nihil comparatur essentiæ in determinabitur. determinabitur.

AD ALIUD dicendum, quod sancti vo- AD ALIUD dicendum, quod sancti vo- cant totum idem quod perfectum : sicut cant totum idem quod perfectum : sicut Philosophus dicit in III Physicorum : Philosophus dicit in III Physicorum : totum autem et perfectum idem dico. totum autem et perfectum idem dico.

: :

AD ALIUD dicendum, quod Pater est AD ALIUD dicendum, quod Pater est tota deitas et totus Deus, et Filius si- tota deitas et totus Deus, et Filius si- militer sed quod postea subinfertur, militer sed quod postea subinfertur, Quæcumque uni et eidem sunt eadem, Quæcumque uni et eidem sunt eadem, etc., intelligendum est, quod hoc verum etc., intelligendum est, quod hoc verum est secundum quod sunt idem illi: non est secundum quod sunt idem illi: non autem est ibi prædicatio vel comparatio autem est ibi prædicatio vel comparatio personarum ad essentiam nisi in ratione personarum ad essentiam nisi in ratione absoluti de absoluto quidquid enim absoluti de absoluto quidquid enim comparatur ad essentiam in divinis, com- comparatur ad essentiam in divinis, com- paratur ut absolutum ad absolutum : paratur ut absolutum ad absolutum : relativum enim non est ad alterum nisi relativum enim non est ad alterum nisi ad id cui opponitur, et ideo ad essentiam ad id cui opponitur, et ideo ad essentiam comparatum non est ad alterum : unde comparatum non est ad alterum : unde ex illa propositione non sequitur, quod ex illa propositione non sequitur, quod Pater et Filius sint idem, sed quod in Pater et Filius sint idem, sed quod in omnibus absolutis sint idem, et in his omnibus absolutis sint idem, et in his in quibus ad se invicem referuntur, ha- in quibus ad se invicem referuntur, ha- bent distinctionem. bent distinctionem.

AD ALIUD dicendum, quod essentia di- AD ALIUD dicendum, quod essentia di- vina non est pars Patris, ut dicit alterius vina non est pars Patris, ut dicit alterius personæ et verum est, quod essentia personæ et verum est, quod essentia nihil sibi additum habet in Patre quo nihil sibi additum habet in Patre quo constituat personam: quia jam dictum constituat personam: quia jam dictum

divinis nisi penes identitatem absolutam divinis nisi penes identitatem absolutam propter ultimam sui simplicitatem: sed propter ultimam sui simplicitatem: sed licet paternitas ab essentia in Patre non licet paternitas ab essentia in Patre non differat re, tamen differt modo signifi- differat re, tamen differt modo signifi- ficandi qui licet in comparatione ad ficandi qui licet in comparatione ad essentiam sit modus et non res, est ta- essentiam sit modus et non res, est ta- men res in comparatione ad oppositam men res in comparatione ad oppositam personam et ideo personæ non diffe- personam et ideo personæ non diffe- runt modo nominum tantum. Sed si ab runt modo nominum tantum. Sed si ab utraque parte esset modus, scilicet a utraque parte esset modus, scilicet a parte essentiæ, et a parte personæ, tunc parte essentiæ, et a parte personæ, tunc tantummodo differentia nominum differ- tantummodo differentia nominum differ- rent personæ, ut dixit Sabellius. rent personæ, ut dixit Sabellius.

AD ALIUD dicendum, quod etiam se- AD ALIUD dicendum, quod etiam se- cundum Philosophos, primum nullo nisi cundum Philosophos, primum nullo nisi ente participat, et nec illo participat ente participat, et nec illo participat ut partem ejus capiat, sicut disputa- ut partem ejus capiat, sicut disputa- tum est supra : sed ad hoc quod tum est supra : sed ad hoc quod aliquis sit pater, sufficit habere ali- aliquis sit pater, sufficit habere ali- quid differens ab esse in modo signifi- quid differens ab esse in modo signifi- candi, qui modus sit res non connume- candi, qui modus sit res non connume- rabilis essentiæ, sed in comparatione ad rabilis essentiæ, sed in comparatione ad aliam personam quæ est res ejusdem na- aliam personam quæ est res ejusdem na-

turæ. turæ.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus intendit, quod non eo est quo Pater est, intendit, quod non eo est quo Pater est, et est Pater secundum modum signifi- et est Pater secundum modum signifi- candi qui sit res respectiva, licet non candi qui sit res respectiva, licet non sit res diversa a natura. sit res diversa a natura.

Ad 7 Ad 7

Ad 8. Ad 8.

G. Quod nulla personarum pars est in Trinitate. G. Quod nulla personarum pars est in Trinitate.

Nec est aliqua trium personarum pars Dei vel divinæ essentiæ: quia Nec est aliqua trium personarum pars Dei vel divinæ essentiæ: quia singula harum verus et plenus Deus est, et tota et plena divina essentia singula harum verus et plenus Deus est, et tota et plena divina essentia est et ideo nulla istarum in Trinitate pars est. Unde Augustinus in libro est et ideo nulla istarum in Trinitate pars est. Unde Augustinus in libro II contra Maximinum hæreticum sic ait 2 : Putas Deum Patrem cum Filio II contra Maximinum hæreticum sic ait 2 : Putas Deum Patrem cum Filio et Spiritu sancto unum Deum esse non posse: times enim ne Pater sit pars et Spiritu sancto unum Deum esse non posse: times enim ne Pater sit pars unius Dei, qui constet ex tribus: noli hoc timere: nulla enim fit partium unius Dei, qui constet ex tribus: noli hoc timere: nulla enim fit partium in deitatis unitate divisio : unus est Deus Pater et Filius et Spiritus san- in deitatis unitate divisio : unus est Deus Pater et Filius et Spiritus san-

1 Cf. Supra, Dist. VIII. 1 Cf. Supra, Dist. VIII.

2 S. AUGUSTINUS, in Lib. II contra Maxıminum, cap. 10. 2 S. AUGUSTINUS, in Lib. II contra Maxıminum, cap. 10.

XXV XXV

34 34

530 530

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctus, id est, ipsa Trinitas unus est Deus. Ergo, inquis, Deus Pater est pars ctus, id est, ipsa Trinitas unus est Deus. Ergo, inquis, Deus Pater est pars Dei Absit. Tres enim personæ sunt Pater et Filius et Spiritus sanctus, et Dei Absit. Tres enim personæ sunt Pater et Filius et Spiritus sanctus, et hi tres quia unius substantiæ sunt, unum sunt, et summe unum sunt ubi hi tres quia unius substantiæ sunt, unum sunt, et summe unum sunt ubi nulla naturarum, nulla est diversitas voluntatum. Si enim natura unum nulla naturarum, nulla est diversitas voluntatum. Si enim natura unum essent, et consensione unum non essent, non summe unum essent. Si vero essent, et consensione unum non essent, non summe unum essent. Si vero natura dispares essent, non summe unum essent. Hi ergo tres, quia unum natura dispares essent, non summe unum essent. Hi ergo tres, quia unum sunt propter ineffabilem conjunctionem deitatis qua ineffabiliter copulan- sunt propter ineffabilem conjunctionem deitatis qua ineffabiliter copulan- tur, unus Deus est. Pars ergo Trinitatis esse non potest, quicumque unus tur, unus Deus est. Pars ergo Trinitatis esse non potest, quicumque unus est in tribus. In Trinitate ergo quæ Deus est, et Pater Deus est, et Filius est in tribus. In Trinitate ergo quæ Deus est, et Pater Deus est, et Filius Deus est, et Spiritus sanctus Deus est et simul hi tres, unus Deus. Nec Deus est, et Spiritus sanctus Deus est et simul hi tres, unus Deus. Nec hujus Trinitatis tertia pars est unus, nec majus aliquid duo quam unus est hujus Trinitatis tertia pars est unus, nec majus aliquid duo quam unus est ibi, nec majus aliquid sunt omnes quam singuli : quia spiritalis, non cor- ibi, nec majus aliquid sunt omnes quam singuli : quia spiritalis, non cor- poralis est magnitudo. Qui potest capere capiat, qui autem non potest, poralis est magnitudo. Qui potest capere capiat, qui autem non potest, credat, et oret ut quod credit intelligat. Verum est enim quod per Prophe- credat, et oret ut quod credit intelligat. Verum est enim quod per Prophe- tam dicitur: Nisi credideritis, non intelligetis 2. His verbis aperte ostendit tam dicitur: Nisi credideritis, non intelligetis 2. His verbis aperte ostendit indifferentem magnitudinem trium personarum. Item, in eodem: Tu nempe indifferentem magnitudinem trium personarum. Item, in eodem: Tu nempe dixisti unum Deum non ex partibus esse compositum, et hoc de Patre dixisti unum Deum non ex partibus esse compositum, et hoc de Patre tantum vis intelligi. Ille, inquis, virtus est ingenita, simplex: et tamen in tantum vis intelligi. Ille, inquis, virtus est ingenita, simplex: et tamen in hac simplici virtute multa videris commemorare, cum dicis: Deus Deum hac simplici virtute multa videris commemorare, cum dicis: Deus Deum genuit, bonus bonum genuit, sapiens sapientem, clemens clementem, po- genuit, bonus bonum genuit, sapiens sapientem, clemens clementem, po- tens potentem. Numquid ergo bonitas, et sapientia, et clementia, et poten- tens potentem. Numquid ergo bonitas, et sapientia, et clementia, et poten- tia tres partes sunt unius virtutis, quam simplicem esse dixisti ? Si dixeris, tia tres partes sunt unius virtutis, quam simplicem esse dixisti ? Si dixeris, partes sunt simplex ergo virtus ex partibus constat. Et simplex ista vir- partes sunt simplex ergo virtus ex partibus constat. Et simplex ista vir- tus, te diffiniente, unus est Deus : ergo Deum ex partibus compositum esse tus, te diffiniente, unus est Deus : ergo Deum ex partibus compositum esse dicis. Non dico, inquis, non sunt partes. Si ergo in una persona Patris, et dicis. Non dico, inquis, non sunt partes. Si ergo in una persona Patris, et illa invenis quæ plura videntur, et partes non inveneris, quia una virtus illa invenis quæ plura videntur, et partes non inveneris, quia una virtus simplex est: quanto magis Pater et Filius et Spiritus sanctus, et propter simplex est: quanto magis Pater et Filius et Spiritus sanctus, et propter individuam deitatem unus Deus est, et propter uniuscujusque proprietatem individuam deitatem unus Deus est, et propter uniuscujusque proprietatem tres personæ sunt, et propter singulorum perfectionem partes unius Dei tres personæ sunt, et propter singulorum perfectionem partes unius Dei non sunt? Virtus est Pater, virtus est Filius, virtus est Spiritus sanctus. non sunt? Virtus est Pater, virtus est Filius, virtus est Spiritus sanctus. Hoc verum dicis sed quod virtutem de virtute genitam, et virtutem de Hoc verum dicis sed quod virtutem de virtute genitam, et virtutem de virtute procedentem, non vis eamdem habere naturam, hoc falsum dicis, virtute procedentem, non vis eamdem habere naturam, hoc falsum dicis, học contra fidem rectam et Catholicam dicis 3. His verbis aperte docetur, học contra fidem rectam et Catholicam dicis 3. His verbis aperte docetur, quod tres personæ illæ non sunt partes Dei vel divinæ essentiæ. Nullaque quod tres personæ illæ non sunt partes Dei vel divinæ essentiæ. Nullaque illarum Trinitatis pars dicenda est, nec una (alias, ulla) major aliis. illarum Trinitatis pars dicenda est, nec una (alias, ulla) major aliis.

1 Matth. xix, 12. 1 Matth. xix, 12.

2 Vulg. habet, Isa. v1, 9: Audite audientes, et nolite intelligere, etc. 2 Vulg. habet, Isa. v1, 9: Audite audientes, et nolite intelligere, etc.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. II contra Maximinum, cap. 10. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. II contra Maximinum, cap. 10.

IN I SENTENT. DIST. XIX, n. IN I SENTENT. DIST. XIX, n.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

An fides præcedat intellectum, ita quod An fides præcedat intellectum, ita quod nihil intelligatur nisi prius credatur ? nihil intelligatur nisi prius credatur ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in hoc capite G, «Oret ut quod credit in- hoc capite G, «Oret ut quod credit in- telligat, etc. » telligat, etc. »

531 531

SED CONTRA Quia dicit Augustinus SED CONTRA Quia dicit Augustinus quod credere est cum assensu cogitare: quod credere est cum assensu cogitare: assensus autem non est nisi intelligen- assensus autem non est nisi intelligen- tis cui sit assentiendum: ergo intellectus tis cui sit assentiendum: ergo intellectus est ante fidem. est ante fidem.

SOLVUNT ad hoc communiter, quod Solutio. SOLVUNT ad hoc communiter, quod Solutio. est intelligere quia est, et hic intellectus est intelligere quia est, et hic intellectus præcedit fidem et est intelligere quod præcedit fidem et est intelligere quod est res, vel qualiter est, et hic sequitur est res, vel qualiter est, et hic sequitur fidem. fidem.

Aliam solutionem super hoc notatam Aliam solutionem super hoc notatam

Ex hoc enim videtur sequi, quod invenies supra 1. Ex hoc enim videtur sequi, quod invenies supra 1. fides præcedit intellectum. fides præcedit intellectum.

H. Cum dicimus tres personas esse unam essentiam, nec ut genus de H. Cum dicimus tres personas esse unam essentiam, nec ut genus de speciebus, nec ut speciem de individuis prædicamus: quia non est speciebus, nec ut speciem de individuis prædicamus: quia non est essentia genus, et persona species, vel essentia species, et persona indi- essentia genus, et persona species, vel essentia species, et persona indi- viduum. viduum.

Hic adjiciendum est, quod tanta est æqualitas trium personarum atque Hic adjiciendum est, quod tanta est æqualitas trium personarum atque indifferens magnitudo, quod cum dicamus tres personas unam esse essen- indifferens magnitudo, quod cum dicamus tres personas unam esse essen- tiam vel substantiam, neque ut genus de speciebus, neque ut speciem de tiam vel substantiam, neque ut genus de speciebus, neque ut speciem de individuis prædicamus. Non enim essentia divina genus est, et tres per- individuis prædicamus. Non enim essentia divina genus est, et tres per- sonæ species: vel essentia divina species, et tres personæ individua. sonæ species: vel essentia divina species, et tres personæ individua. Quod Augustinus rationibus probabilibus atque irrefragabilibus aperte Quod Augustinus rationibus probabilibus atque irrefragabilibus aperte demonstrat in libro VII de Trinitate 2, dicens: Si essentia genus est, spe- demonstrat in libro VII de Trinitate 2, dicens: Si essentia genus est, spe- cies autem persona (ut nonnulli sentiunt) oportet appellari tres sub- cies autem persona (ut nonnulli sentiunt) oportet appellari tres sub- stantias, ut appellantur tres personæ. Sicut cum sit animal genus et stantias, ut appellantur tres personæ. Sicut cum sit animal genus et equus species, appellantur tres equi, iidemque tria animalia. Non equus species, appellantur tres equi, iidemque tria animalia. Non enim ibi species pluraliter dicitur, et genus singulariter: ut si diceretur, enim ibi species pluraliter dicitur, et genus singulariter: ut si diceretur, tres equi sunt unum animal : sed sicut tres equi speciali nomine, ita tria tres equi sunt unum animal : sed sicut tres equi speciali nomine, ita tria animalia nomine generali dicuntur. Cum ergo tres personas unam fatea- animalia nomine generali dicuntur. Cum ergo tres personas unam fatea- mur esse essentiam, non tres esse essentias, cum tres equi tria animalia mur esse essentiam, non tres esse essentias, cum tres equi tria animalia dicantur, non unum patet nomine essentiæ non significari genus, nec dicantur, non unum patet nomine essentiæ non significari genus, nec nomine personæ speciem. nomine personæ speciem.

1 Cf. Supra, Dist. V. 1 Cf. Supra, Dist. V.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 6. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 6.

532 532

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

I. Hic probat quod non dicitur ut species de individuis. I. Hic probat quod non dicitur ut species de individuis.

Si vero dicunt nomine personæ non speciem significari, sed aliquid sin- Si vero dicunt nomine personæ non speciem significari, sed aliquid sin- gulare atque individuum, et nomine essentiæ speciem intelligi: ut persona gulare atque individuum, et nomine essentiæ speciem intelligi: ut persona non dicatur sicut homo, sed quomodo dicitur hic homo: velut Abraham, non dicatur sicut homo, sed quomodo dicitur hic homo: velut Abraham, Isaac, Jacob, vel quis alius qui etiam digito præsens demonstrari possit : Isaac, Jacob, vel quis alius qui etiam digito præsens demonstrari possit : sic quoque illos eadem ratio confutabit. Sicut enim dicuntur Abraham, sic quoque illos eadem ratio confutabit. Sicut enim dicuntur Abraham, Isaac, Jacob tria individua: ita tres homines, et tria animalia. Cur ergo Isaac, Jacob tria individua: ita tres homines, et tria animalia. Cur ergo Pater et Filius et Spiritus sanctus, si secundum genus et speciem et indi- Pater et Filius et Spiritus sanctus, si secundum genus et speciem et indi- viduum ista disserimus, non ita dicuntur tres essentiæ ut tres personæ ? viduum ista disserimus, non ita dicuntur tres essentiæ ut tres personæ ?

K. Alio modo probat idem. K. Alio modo probat idem.

Alio quoque modo idem probat Augustinus ', scilicet quod essentia di- Alio quoque modo idem probat Augustinus ', scilicet quod essentia di- vina non est genus, nec personæ species: vel essentia non est species, vina non est genus, nec personæ species: vel essentia non est species, nec personæ individua. Una, inquit, essentia non habet species, sicut nec personæ individua. Una, inquit, essentia non habet species, sicut unum animal non habet species. Pater ergo et Filius et Spiritus sanctus unum animal non habet species. Pater ergo et Filius et Spiritus sanctus non sunt tres species unius essentiæ: divina ergo essentia genus non est. non sunt tres species unius essentiæ: divina ergo essentia genus non est. Sed nec species est essentia divina, et personæ individua: sicut homo spe- Sed nec species est essentia divina, et personæ individua: sicut homo spe- cies est, individua autem Abraham, Isaac, et Jacob. Si enim essentia spe- cies est, individua autem Abraham, Isaac, et Jacob. Si enim essentia spe- cies est, ut homo: sicut non dicitur unus homo esse Abraham, Isaac, et cies est, ut homo: sicut non dicitur unus homo esse Abraham, Isaac, et Jacob ita non dicitur una essentia esse tres personæ. Non itaque secun- Jacob ita non dicitur una essentia esse tres personæ. Non itaque secun- dum genus et species ista dicimus. dum genus et species ista dicimus.

: :

L. Nec secundum materialem causam dicuntur tres personæ una essentia. L. Nec secundum materialem causam dicuntur tres personæ una essentia.

2 2

Notandum etiam, quod essentia divina non est materia trium persona- Notandum etiam, quod essentia divina non est materia trium persona- rum, ut Augustinus in eodem libro docet ³, tamquam secundum commu- rum, ut Augustinus in eodem libro docet ³, tamquam secundum commu- nem eamdemque materiam tres personæ dicantur esse una essentia: sicut nem eamdemque materiam tres personæ dicantur esse una essentia: sicut

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 6. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 6.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. et cap. eisdem. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. et cap. eisdem.

IN I SENTENT. DIST. XIX, M, N. IN I SENTENT. DIST. XIX, M, N.

533 533

ex eodem auro si fierent tres statuæ, diceremus tres statuas unum aurum. ex eodem auro si fierent tres statuæ, diceremus tres statuas unum aurum. Non autem sic Trinitatem, id est, tres personas dicimus unam essentiam, Non autem sic Trinitatem, id est, tres personas dicimus unam essentiam, et Deum unum, tamquam ex una materia tria quædam subsistant. In sta- et Deum unum, tamquam ex una materia tria quædam subsistant. In sta- tuis enim æqualibus, plus auri est tres simul quam singulæ et minus tuis enim æqualibus, plus auri est tres simul quam singulæ et minus auri est una, quam duæ. In illa vero essentia Trinitatis nullo modo est ita. auri est una, quam duæ. In illa vero essentia Trinitatis nullo modo est ita. Non ergo secundum materialem causam tres personas unam dicimus esse Non ergo secundum materialem causam tres personas unam dicimus esse substantiam vel essentiam, sicut tres statuæ dicuntur unum aurum. substantiam vel essentiam, sicut tres statuæ dicuntur unum aurum.

M. Nec ita dicuntur tres personæ una essentia, ut tres homines una na- M. Nec ita dicuntur tres personæ una essentia, ut tres homines una na- tura, vel unius naturæ. tura, vel unius naturæ.

His quoque addendum est, quod tres personas non ita dicimus esse unam His quoque addendum est, quod tres personas non ita dicimus esse unam essentiam, ut Augustinus in eodem ait ', vel unius essentiæ: sicut dicimus essentiam, ut Augustinus in eodem ait ', vel unius essentiæ: sicut dicimus aliquos tres homines ejusdem sexus, et ejusdem temperationis corporis, aliquos tres homines ejusdem sexus, et ejusdem temperationis corporis, ejusdemque animi, unam esse naturam vel unius naturæ. Nam in his rebus ejusdemque animi, unam esse naturam vel unius naturæ. Nam in his rebus non tantum est unus homo, quantum tres homines simul: et plus aliquid non tantum est unus homo, quantum tres homines simul: et plus aliquid sunt homines duo, quam unus homo, sicut in statuis esse diximus: at in sunt homines duo, quam unus homo, sicut in statuis esse diximus: at in Deo non est ita. Non enim major essentia est Pater et Filius simul, quam Deo non est ita. Non enim major essentia est Pater et Filius simul, quam solus Pater vel solus Filius: sed tres simul illæ personæ æquales sunt sin- solus Pater vel solus Filius: sed tres simul illæ personæ æquales sunt sin- gulis. Ex præmissis patet, quod tres personæ dicuntur divina essentia: gulis. Ex præmissis patet, quod tres personæ dicuntur divina essentia: nec secundum materialem causam, ut tres statuæ unum aurum : nec se- nec secundum materialem causam, ut tres statuæ unum aurum : nec se- cundum complexionis similitudinem, ut tres homines unius naturæ: nec cundum complexionis similitudinem, ut tres homines unius naturæ: nec ut genus prædicatur de speciebus, vel ut species de individuis, id est, ut genus prædicatur de speciebus, vel ut species de individuis, id est, continens de contentis, majus de minoribus. continens de contentis, majus de minoribus.

N. Quæ videntur adversari prædictis. N. Quæ videntur adversari prædictis.

His autem videntur adversari, quæ quidam sacræ Scripturæ Tractatores His autem videntur adversari, quæ quidam sacræ Scripturæ Tractatores catholici in suis scriptis tradiderunt. In quibus significari videtur, quod catholici in suis scriptis tradiderunt. In quibus significari videtur, quod essentia divina sit quoddam commune et universale, velut species: tres essentia divina sit quoddam commune et universale, velut species: tres vero personæ sint tria particularia, tria individua numero differentia. vero personæ sint tria particularia, tria individua numero differentia. Unde Joannes Damascenus inter Doctores Græcorum maximus, in libro Unde Joannes Damascenus inter Doctores Græcorum maximus, in libro

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 6. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 6.

534 534

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quem de Trinitate scripsit, quem et Papa Eugenius transferri fecit, ait: quem de Trinitate scripsit, quem et Papa Eugenius transferri fecit, ait: Communia et universalia prædicantur de subjectis sibiipsis particularibus. Communia et universalia prædicantur de subjectis sibiipsis particularibus. Commune ergo substantia est, particulare vero hypostasis, id est, persona. Commune ergo substantia est, particulare vero hypostasis, id est, persona. Particulare autem dicitur, non quod partem naturæ habet: sed particulare Particulare autem dicitur, non quod partem naturæ habet: sed particulare numero, ut atomus, id est, individuum: numero enim et non natura dif- numero, ut atomus, id est, individuum: numero enim et non natura dif- fere videntur hypostases. Item, in eodem: Substantia significat communem fere videntur hypostases. Item, in eodem: Substantia significat communem et circumplectivam speciem homoideon, id est, similium specie, hyposta- et circumplectivam speciem homoideon, id est, similium specie, hyposta- seon, id est, personarum, ut puta Deus, homo. Hypostasis autem indivi- seon, id est, personarum, ut puta Deus, homo. Hypostasis autem indivi- duum demonstrat, scilicet Patrem, Filium, et Spiritum sanctum, Petrum, duum demonstrat, scilicet Patrem, Filium, et Spiritum sanctum, Petrum, Paulum, et hujusmodi 2. Ecce aperte dicit substantiam esse universale, hy- Paulum, et hujusmodi 2. Ecce aperte dicit substantiam esse universale, hy- postasim vero particulare: et quod Deus est species ut homo, et quod postasim vero particulare: et quod Deus est species ut homo, et quod Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt individua, sicut Petrus et Paulus, Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt individua, sicut Petrus et Paulus, eo quod numero differunt: quæ præmissæ sententiæ Augustini penitus eo quod numero differunt: quæ præmissæ sententiæ Augustini penitus contradicere videntur. Quid ergo dicemus ad hæc? Hoc utique dicere pos- contradicere videntur. Quid ergo dicemus ad hæc? Hoc utique dicere pos- sumus atque debemus, quod ea quæ Augustinus tradidit superius, sine sumus atque debemus, quod ea quæ Augustinus tradidit superius, sine omni hæsitatione tenenda sunt. omni hæsitatione tenenda sunt.

ARTICULUS XIV. ARTICULUS XIV.

An in divinis sit ratio communicabilis, An in divinis sit ratio communicabilis, vel incommutabilis ? vel incommutabilis ?

Deinde quæritur de secunda parte, Deinde quæritur de secunda parte, ubi a divinis removet prædicationem ge- ubi a divinis removet prædicationem ge- neris, ibi, H, « Hic adjiciendum est, neris, ibi, H, « Hic adjiciendum est, quod tanta est æqualitas, etc. » quod tanta est æqualitas, etc. »

Et quæruntur hic duo: quorum pri- Et quæruntur hic duo: quorum pri- mum est, Utrum in divinis sit ratio com- mum est, Utrum in divinis sit ratio com- municabilis et incommunicabilis ? municabilis et incommunicabilis ?

Secundum autem, Utrum in divinis sit Secundum autem, Utrum in divinis sit ratio universalis et particularis ? ratio universalis et particularis ?

AD PRIMUM proceditur sic: AD PRIMUM proceditur sic:

1. In quibuscumque est uniens unum, 1. In quibuscumque est uniens unum, et aliud discernens in natura una, in his et aliud discernens in natura una, in his est ratio communicabilis et incommuni- est ratio communicabilis et incommuni- cabilis in divinis est uniens personas cabilis in divinis est uniens personas natura una, quia essentia: et est in di- natura una, quia essentia: et est in di-

in in

1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide or 1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. III de Fide or thodoxa, cap. 6 thodoxa, cap. 6

vinis discernens unam personam ab alia, vinis discernens unam personam ab alia, quia proprietas: ergo in divinis est ratio quia proprietas: ergo in divinis est ratio communicabilis et incommunicabilis. communicabilis et incommunicabilis.

2. Item, In divinis est illud quod præ- 2. Item, In divinis est illud quod præ- dicatur de unaquaque hypostasi, et est dicatur de unaquaque hypostasi, et est quod prædicatur de alia: ergo in divinis quod prædicatur de alia: ergo in divinis est communicabile et incommunicabile. est communicabile et incommunicabile.

3. Item, Damascenus dicit, quod in 3. Item, Damascenus dicit, quod in divinis commune re consideratur, ra- divinis commune re consideratur, ra- tione autem quod divisum est: ergo ibi tione autem quod divisum est: ergo ibi est communicabile et incommunicabile. est communicabile et incommunicabile. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Communicabile et incommunicabile 1. Communicabile et incommunicabile aut causantur ad eodem principio es- aut causantur ad eodem principio es- sentiæ, aut a diversis. Si ab eodem: sentiæ, aut a diversis. Si ab eodem: ergo idem est principium communita- ergo idem est principium communita- tis, et singularitatis sive discretionis : tis, et singularitatis sive discretionis : sed quidquid est principium discretionis, sed quidquid est principium discretionis, est oppositum communitati: ergo idem est oppositum communitati: ergo idem est principium communitatis, et opposi- est principium communitatis, et opposi- tum communitati, quod non est intelli- tum communitati, quod non est intelli- gibile: ergo causantur a diversis. Cui- gibile: ergo causantur a diversis. Cui- cumque autem insunt diversa, illud est cumque autem insunt diversa, illud est compositum : ergo Deus est aliquid com- compositum : ergo Deus est aliquid com-

2 IDEM, Ibidem, cap. 4. 2 IDEM, Ibidem, cap. 4.

Sed contra. Sed contra.

Solutio Solutio

Ad object, 1. Ad object, 1.

IN I SENTENT. DIST. XIX, N, ART. 15. IN I SENTENT. DIST. XIX, N, ART. 15.

positum et ita sequitur, quod ipse non positum et ita sequitur, quod ipse non sit esse primum, nec summe simplex, sit esse primum, nec summe simplex, quod falsum est: ergo non est in eo quod falsum est: ergo non est in eo communicabile et incommunicabile. communicabile et incommunicabile.

2. Item, Communicabile dicit id quod 2. Item, Communicabile dicit id quod unum potest esse in pluribns, incommu- unum potest esse in pluribns, incommu- nicabile autem id quod non potest inesse nicabile autem id quod non potest inesse uni soli crgo ista in divinis sunt ea- uni soli crgo ista in divinis sunt ea- dem, idem numero inest pluribus, et non dem, idem numero inest pluribus, et non inest pluribus sinul et semel ergo inest pluribus sinul et semel ergo contradictoria verificantur de eodem. Si contradictoria verificantur de eodem. Si autem sunt diversa, et sunt in uno: tunc autem sunt diversa, et sunt in uno: tunc illud unum est compositum in divinis, illud unum est compositum in divinis, quod est absurdum et hoc etiam infide- quod est absurdum et hoc etiam infide-

les Ethnici dicunt. les Ethnici dicunt.

SOLUTIO. Dicendum, quod in divinis SOLUTIO. Dicendum, quod in divinis est communicabile et incommunicabile, est communicabile et incommunicabile, sive ut magis proprie loquamur, com- sive ut magis proprie loquamur, com- mune et proprium: sed differunt in di- mune et proprium: sed differunt in di- vinis, et in humanis sive in creatis : quia vinis, et in humanis sive in creatis : quia in creatis pluribus est unum ratione non in creatis pluribus est unum ratione non esse, et proprium est materia, indivi- esse, et proprium est materia, indivi- duantibus constitutum. In divinis autem duantibus constitutum. In divinis autem commune est re et esse: quia eadem res commune est re et esse: quia eadem res numero et esse quæ est in Patre, etiam numero et esse quæ est in Patre, etiam est in Filio et Spiritu sancto: proprium est in Filio et Spiritu sancto: proprium autem sive discretum non est natura, autem sive discretum non est natura, sed proprietas constituens, vel existens sed proprietas constituens, vel existens hypostasis, quæ relatione (alias, revela- hypostasis, quæ relatione (alias, revela- tione) discernitur. tione) discernitur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod prin- AD PRIMUM ergo dicendum, quod prin- cipium communicabilitatis in divinis si cipium communicabilitatis in divinis si velimus vim facere, nullum est: quia velimus vim facere, nullum est: quia essentia divina est ipsa sua communitas. essentia divina est ipsa sua communitas. Si autem accipiamus secundum ratio- Si autem accipiamus secundum ratio- nem intelligendi, tunc principium com- nem intelligendi, tunc principium com- munitatis est natura communis, et prin- munitatis est natura communis, et prin- cipium incommunicabilitatis est proprie- cipium incommunicabilitatis est proprie- tas sive relatio personalis: et proprietas tas sive relatio personalis: et proprietas est natura divina re, sed differt ab ipsa est natura divina re, sed differt ab ipsa modo significandı. Et si tu quæras, modo significandı. Et si tu quæras, Utrum ille modus possit poni in re? Utrum ille modus possit poni in re? Dico, quod comparatione ad essentiam Dico, quod comparatione ad essentiam non est nisi modus, sed in comparatione non est nisi modus, sed in comparatione ad aliam personam est res distinguens ad aliam personam est res distinguens personam a persona: et hoc non est in- personam a persona: et hoc non est in-

1 Cf. Supra, Dist. VIII. 1 Cf. Supra, Dist. VIII.

535 535

conveniens. Si autem quæratur exem- conveniens. Si autem quæratur exem- plum hujus in inferioribus, dicendum, plum hujus in inferioribus, dicendum, quod inveniri non potest propter nimiam quod inveniri non potest propter nimiam simplicitatem Dei: sicut etiam in infe- simplicitatem Dei: sicut etiam in infe- rioribus non invenitur, quod idem sit es- rioribus non invenitur, quod idem sit es- sentialiter substantia, et bonitas, et sa- sentialiter substantia, et bonitas, et sa- pientia: sed tamen in Deo etiam Philo- pientia: sed tamen in Deo etiam Philo- sophi hoc ita esse probaverunt: et ideo sophi hoc ita esse probaverunt: et ideo dicunt antiqui Magistri, quod licet es- dicunt antiqui Magistri, quod licet es- sentia idem sit quod notio, non tamen sentia idem sit quod notio, non tamen supposita essentia supponitur notio, nec supposita essentia supponitur notio, nec

e converso. e converso.

AD ALIUD eodem modo dicendum est, Adobject. 2 AD ALIUD eodem modo dicendum est, Adobject. 2 quod commune inest pluribus, et pro- quod commune inest pluribus, et pro- prium uni soli, si vere proprium est: et prium uni soli, si vere proprium est: et hæc quidem re non differunt in Deo hæc quidem re non differunt in Deo propter simplicitatem, sed tamen diffe- propter simplicitatem, sed tamen diffe- runt actu et suppositione et modo signi- runt actu et suppositione et modo signi- ficandi et hujus causa notata est su- ficandi et hujus causa notata est su- pra, quia hoc non habent gratia sui, pra, quia hoc non habent gratia sui, quod idem sunt, sed ex eo in quo sunt: quod idem sunt, sed ex eo in quo sunt: et ideo non amittunt ex hoc id quod et ideo non amittunt ex hoc id quod proprie efficere habent, scilicet pluribus, proprie efficere habent, scilicet pluribus, vel uni soli convenire. vel uni soli convenire.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

An in divinis sit universale et particu- An in divinis sit universale et particu- lare, sicut communicabile et incom- lare, sicut communicabile et incom- municabile ? municabile ?

Secundo quæritur, Utrum in divinis Secundo quæritur, Utrum in divinis sit universale et particulare? sit universale et particulare?

Et videtur quod sic. Et videtur quod sic.

1. Id enim quod prædicatur de plu- 1. Id enim quod prædicatur de plu- ribus est universale: essentia autem et ribus est universale: essentia autem et Deus in divinis prædicatur de pluribus: Deus in divinis prædicatur de pluribus: ergo est universale. ergo est universale.

2. Item, Universale est ubique et sem- 2. Item, Universale est ubique et sem- per, ut dicit Aristoteles, hoc est, in per, ut dicit Aristoteles, hoc est, in omni suo particulari, et semper sequens omni suo particulari, et semper sequens illud: sic autem essentia divina est in illud: sic autem essentia divina est in qualibet persona, et semper sequitur qualibet persona, et semper sequitur

Sed contra. Sed contra.

Quæst Quæst

536 536

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

personam ergo ipsa de persona prædi- personam ergo ipsa de persona prædi- catur ut universale. catur ut universale.

3. Item, Universale est quod est in 3. Item, Universale est quod est in multis et de multis essentia est de mul- multis et de multis essentia est de mul- tis et in multis: ergo est universale. tis et in multis: ergo est universale.

Si forte tu dicas, quod est ens in multis Si forte tu dicas, quod est ens in multis non divisum ab illis: quia est in quo- non divisum ab illis: quia est in quo- libet illorum per esse illius in quo est. libet illorum per esse illius in quo est. Adhuc videtur competere secundum Adhuc videtur competere secundum hanc rationem etiam magis superioribus hanc rationem etiam magis superioribus quam inferioribus: quia essentia divina quam inferioribus: quia essentia divina est in personis non divisa ab illis, et est est in personis non divisa ab illis, et est in singulis per esse personarum, non in singulis per esse personarum, non enim habet distinctum esse a personis : et enim habet distinctum esse a personis : et est etiam de multis, quia prædicatur de est etiam de multis, quia prædicatur de illis ergo videtur quod ipsa sit in ratione illis ergo videtur quod ipsa sit in ratione universalis et personæ in ratione parti- universalis et personæ in ratione parti- cularis. cularis.

Item, Jam concessum, quod commune Item, Jam concessum, quod commune et communicabile est in divinis : omne et communicabile est in divinis : omne autem communicabile causat rationem autem communicabile causat rationem universalis ergo universale est in divi- universalis ergo universale est in divi- nis, ut videtur. nis, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Dicit Boetius, quod in divinis non 1. Dicit Boetius, quod in divinis non est universale et particulare: ergo in est universale et particulare: ergo in Deo gratia essentiæ non est universale. Deo gratia essentiæ non est universale.

2. Item, Si in Deo esset universale et 2. Item, Si in Deo esset universale et particulare, cum illa dicant duo esse id particulare, cum illa dicant duo esse id in quo sunt, scilicet quod est, et quo est, in quo sunt, scilicet quod est, et quo est, videretur quod in Deo differrent quod videretur quod in Deo differrent quod est, et quo est, et sic esset ipse composi- est, et quo est, et sic esset ipse composi-

tus. tus.

3. Item, Si est in Deo universale, aut 3. Item, Si est in Deo universale, aut genus, aut species, aut differentia, aut genus, aut species, aut differentia, aut proprium, aut accidens. Genus autem et proprium, aut accidens. Genus autem et species hic probantur in Littera non esse species hic probantur in Littera non esse in Deo. De aliis autem etiam per se pa- in Deo. De aliis autem etiam per se pa- tet quia illa prædicantur in quale : es- tet quia illa prædicantur in quale : es- sentia autem de persona prædicatur in sentia autem de persona prædicatur in quid ergo non est universale in divi- quid ergo non est universale in divi- nis. nis.

SED SI hoc concedatur, quæritur, Qua- SED SI hoc concedatur, quæritur, Qua- re in divinis conceditur esse communi- re in divinis conceditur esse communi- cabile, et non universale et particulare, cabile, et non universale et particulare, cum illa duo eadem videantur esse in cum illa duo eadem videantur esse in istis duobus ? istis duobus ?

SOLUTIO. Dicendum, quod in divinis, SOLUTIO. Dicendum, quod in divinis, sicut probant ultimæ rationes, non est sicut probant ultimæ rationes, non est universale et particulare: et causa tangi- universale et particulare: et causa tangi- tur in objiciendo. tur in objiciendo.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod per- AD PRIMUM ergo dicendum, quod per- sonæ non sunt simpliciter plura, ut patet sonæ non sunt simpliciter plura, ut patet ex ante dictis. Universale autem requirit ex ante dictis. Universale autem requirit multitudinem actu vel potentia quæ sim- multitudinem actu vel potentia quæ sim- pliciter sit multitudo, et sic essentia non pliciter sit multitudo, et sic essentia non prædicatur de personis ut de multis. prædicatur de personis ut de multis.

AD ALIUD dicendum, quod essentia AD ALIUD dicendum, quod essentia non sic comparatur ad personas secun- non sic comparatur ad personas secun- dum ubique et semper esse, ut universale dum ubique et semper esse, ut universale ad particulare quia universale compara- ad particulare quia universale compara- tur ad particulare quod est sub ipso, tur ad particulare quod est sub ipso, addens ei aliquid quod non est ipsum, addens ei aliquid quod non est ipsum, quo efficitur particulare, et hoc non facit quo efficitur particulare, et hoc non facit persona. persona.

AD ALIUD dicendum, quod essentia AD ALIUD dicendum, quod essentia quidem est in personis et prædicatur de quidem est in personis et prædicatur de ipsis: sed non prædicatur de ipsis, nec ipsis: sed non prædicatur de ipsis, nec est in ipsis ut de multis et in multis : est in ipsis ut de multis et in multis : quia personæ non absolute sunt multa. quia personæ non absolute sunt multa.

AD ALIUD dicendum, quod communi- AD ALIUD dicendum, quod communi- cabile dicitur dupliciter, scilicet secun- cabile dicitur dupliciter, scilicet secun- dum communitatem rei et esse, et hoc dum communitatem rei et esse, et hoc non potest esse unius naturæ in his quæ non potest esse unius naturæ in his quæ simpliciter multa sunt : et hæc commu- simpliciter multa sunt : et hæc commu- nicabilitas est in divinis et non causat nicabilitas est in divinis et non causat universale. Est alia communitas non universale. Est alia communitas non esse, sed rationis, secundum intentionem esse, sed rationis, secundum intentionem rei abstrahentem ab hoc et ab illo et rei abstrahentem ab hoc et ab illo et hæc communitas est eorum quæ simpli- hæc communitas est eorum quæ simpli- citer multa sunt, in quibus est natura una citer multa sunt, in quibus est natura una per rationem, et hæc causat rationem per rationem, et hæc causat rationem universalis et particularis: unde hæc non universalis et particularis: unde hæc non est in divinis. est in divinis.

Et per hoc patet solutio ad id quod ul- Et per hoc patet solutio ad id quod ul- timo est quæsitum. timo est quæsitum.

ARTICULUS XVI. ARTICULUS XVI.

Utrum in divinis essentia sit genus ? Utrum in divinis essentia sit genus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit,

Solutio, Solutio,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 8. Ad 8.

Ad quant Ad quant

Ad 1. Ad 1.

IN 1 SENTENT. DIST. XIX, O. IN 1 SENTENT. DIST. XIX, O.

537 537

ibi, H, « Sɩ essentia genus est, species quando multiplicatur forma ad multipli- ibi, H, « Sɩ essentia genus est, species quando multiplicatur forma ad multipli- autem persona, etc. » autem persona, etc. »

Videtur enim non valere: quia Videtur enim non valere: quia

1. Multæ species de uno solo prædi- 1. Multæ species de uno solo prædi- cantur, ut sol, et luna. cantur, ut sol, et luna.

2. Præterea, Sæpe supra habuimus in 2. Præterea, Sæpe supra habuimus in verbis Hilarii, quod genus essentiam verbis Hilarii, quod genus essentiam vocavit ergo videtur, quod ipsa sit ge- vocavit ergo videtur, quod ipsa sit ge-

nus. nus.

SOLUTIO. Augustinus hic loquitur de SOLUTIO. Augustinus hic loquitur de his universalibus quæ habent plura sup- his universalibus quæ habent plura sup- posita et de illis non habet instantiam, posita et de illis non habet instantiam,

cationem suppositorum secundum esse : cationem suppositorum secundum esse : sed divina natura plura habet supposita, sed divina natura plura habet supposita, et tamen secundum esse non multiplica- et tamen secundum esse non multiplica- tur in illis. tur in illis.

AD ALIUD dicendum, quod modus lo- AD ALIUD dicendum, quod modus lo- quendi Hilarii, quod naturam vocat ge- quendi Hilarii, quod naturam vocat ge- nus, non est quod sit materia, vel subje- nus, non est quod sit materia, vel subje- ctum primum, vel generationis princi- ctum primum, vel generationis princi- pium sed quia generaliter convenit pium sed quia generaliter convenit personis non ut universale, sed ut idem personis non ut universale, sed ut idem et commune secundum rem et esse, ut et commune secundum rem et esse, ut prius dictum est. prius dictum est.

Ad 2. Ad 2.

0. Quod sane possunt intelligi quæ Joannes Damascenus dicit, et 0. Quod sane possunt intelligi quæ Joannes Damascenus dicit, et quomodo, ostendit. quomodo, ostendit.

Hæc autem quæ hic dicuntur, licet in sermonis superficie aliquid a Hæc autem quæ hic dicuntur, licet in sermonis superficie aliquid a fide alienum resonare videantur: sane tamen intelligi queunt, pium- fide alienum resonare videantur: sane tamen intelligi queunt, pium- que lectorem atque intellectorem plurimum efflagitant. In quorum ex- que lectorem atque intellectorem plurimum efflagitant. In quorum ex- planatione mallem silens alios audire, quam loquendo malevolis detra- planatione mallem silens alios audire, quam loquendo malevolis detra- hendi occasionem præstare. Videtur tamen mihi ita posse accipi, cum hendi occasionem præstare. Videtur tamen mihi ita posse accipi, cum ait: Substantia est commune, et hypostasis est particulare. Non ita hæc ait: Substantia est commune, et hypostasis est particulare. Non ita hæc accepit cum de Deo dicantur, ut accipiuntur in philosophica disciplina, accepit cum de Deo dicantur, ut accipiuntur in philosophica disciplina, sed per sed per similitudinem eorum quæ a Philosophis dicuntur, locutus est: ut similitudinem eorum quæ a Philosophis dicuntur, locutus est: ut sicut ibi commune vel universale dicitur, quod prædicatur de pluribus, sicut ibi commune vel universale dicitur, quod prædicatur de pluribus, particulare vero vel individuum quod de uno solo: ita hic' essentia divina particulare vero vel individuum quod de uno solo: ita hic' essentia divina dicta est universale, quia de omnibus personis simul, et de singulis sepa- dicta est universale, quia de omnibus personis simul, et de singulis sepa- ratim dicitur. Particulare vero, singula quælibet personarum : quia nec de ratim dicitur. Particulare vero, singula quælibet personarum : quia nec de aliis communiter, nec de aliqua aliarum singulariter prædicatur. Propter aliis communiter, nec de aliqua aliarum singulariter prædicatur. Propter similitudinem ergo prædicationis, substantiam Dei dixit universale, et similitudinem ergo prædicationis, substantiam Dei dixit universale, et personas particularia vel individua: propter hoc idem etiam, eamdem personas particularia vel individua: propter hoc idem etiam, eamdem divinam essentiam dixit esse speciem communem, et circumplectivam divinam essentiam dixit esse speciem communem, et circumplectivam similium specie personarum: quia sicut hæc species homo de suis præ- similium specie personarum: quia sicut hæc species homo de suis præ- dicatur individuis, velut de Petro et Paulo et aliis, nec ista specie diffe- dicatur individuis, velut de Petro et Paulo et aliis, nec ista specie diffe- runt, sed conveniunt per omnia: ita Deus de tribus prædicatur personis, runt, sed conveniunt per omnia: ita Deus de tribus prædicatur personis, quæ in divinitate non differunt, sed per omnia conveniunt. Hanc ergo quæ in divinitate non differunt, sed per omnia conveniunt. Hanc ergo