510 510

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XIX. DISTINCTIO XIX.

De Equalitate Personarum. De Equalitate Personarum.

1 1

A. De proprietatibus et conditionibus quodammodo essentialibus A. De proprietatibus et conditionibus quodammodo essentialibus et quodammodo personalibus trinitatis et unitatis. et quodammodo personalibus trinitatis et unitatis.

Nunc postquam coæternitatem trium personarum pro modulo facultatis Nunc postquam coæternitatem trium personarum pro modulo facultatis nostræ insinuavimus, jam de earumdem æqualitate aliquid eloqui super- nostræ insinuavimus, jam de earumdem æqualitate aliquid eloqui super- est. Fides enim Catholica sicut coæternas, ita et coæquales tres personas est. Fides enim Catholica sicut coæternas, ita et coæquales tres personas asserit. Equalis est enim in omnibus Patri Filius, et Patri et Filio Spiritus asserit. Equalis est enim in omnibus Patri Filius, et Patri et Filio Spiritus sanctus. Quia (ut Augustinus in libro de Fide ad Petrum, breviter ape- sanctus. Quia (ut Augustinus in libro de Fide ad Petrum, breviter ape- riens quomodo intelligatur æqualitas, docet) nullus horum alium aut præ- riens quomodo intelligatur æqualitas, docet) nullus horum alium aut præ- cedit æternitate, aut excedit magnitudine, aut superat potestate: quia nec cedit æternitate, aut excedit magnitudine, aut superat potestate: quia nec Filio, nec Spiritu sancto (quantum ad naturæ divinæ unitatem pertinet) Filio, nec Spiritu sancto (quantum ad naturæ divinæ unitatem pertinet) aut anterior, aut major est Pater, nec Filius Spiritu sancto. Eternum aut anterior, aut major est Pater, nec Filius Spiritu sancto. Eternum quippe et sine initio est, quod Filius de natura Patris exstitit: et æternum quippe et sine initio est, quod Filius de natura Patris exstitit: et æternum ac sine initio est, quod Spiritus sanctus de natura Patris Filiique proce- ac sine initio est, quod Spiritus sanctus de natura Patris Filiique proce- dit. Ob hoc ergo tres unum recte credimus, et dicimus Deum : quia una dit. Ob hoc ergo tres unum recte credimus, et dicimus Deum : quia una prorsus æternitas, una immensitas, una naturaliter est trium personarum prorsus æternitas, una immensitas, una naturaliter est trium personarum divinitas. Ecce breviter assignavit Augustinus in quo trium personarum divinitas. Ecce breviter assignavit Augustinus in quo trium personarum consistat æqualitas, scilicet quia alia aliam non excellit, aut æternitate, aut consistat æqualitas, scilicet quia alia aliam non excellit, aut æternitate, aut magnitudine, aut potestate. magnitudine, aut potestate.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

«Nunc postquam coæternitatem trium «Nunc postquam coæternitatem trium personarum, etc. » personarum, etc. »

Hic incipit secunda pars istius tracta- Hic incipit secunda pars istius tracta- tus de Trinitate, in qua Magister agit de tus de Trinitate, in qua Magister agit de

1 S. AUGUSTINUS, De Fide ad Petrum, cap. 1. 1 S. AUGUSTINUS, De Fide ad Petrum, cap. 1.

æqualitate personarum. Ad distinctionem æqualitate personarum. Ad distinctionem enim personarum in divinis, sicut supra enim personarum in divinis, sicut supra dictum est, exigebatur, quod remaneret dictum est, exigebatur, quod remaneret æqualitas essentiæ in natura sub qua di- æqualitas essentiæ in natura sub qua di- stinguuntur, et æqualitas prædicationis : stinguuntur, et æqualitas prædicationis : et de his Magister determinat usque ad et de his Magister determinat usque ad XXVI distinctionem. XXVI distinctionem.

Dividitur autem in tres partes: in qua- Dividitur autem in tres partes: in qua- rum prima agit de his in quibus attenditur rum prima agit de his in quibus attenditur

2 Cf. Supra, Dist. IV. 2 Cf. Supra, Dist. IV.

IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 1.

511 511

æqualitas personarum. In secunda autem æqualitas personarum. In secunda autem de diversitate nominum substantialiter de diversitate nominum substantialiter et personaliter dictorum, ut accipiantur et personaliter dictorum, ut accipiantur notionalia et personalia, de quibus in- notionalia et personalia, de quibus in- tendit et hæc incipit distinctione XXII, tendit et hæc incipit distinctione XXII, ibi, «Post prædicta disserendum nobis ibi, «Post prædicta disserendum nobis videtur de nominum diversitate, etc. » videtur de nominum diversitate, etc. » In tertia agit de dictionibus numeralibus In tertia agit de dictionibus numeralibus quæ adjungi habent et essentialibus et quæ adjungi habent et essentialibus et personalibus et notionalibus: et hæc in- personalibus et notionalibus: et hæc in- cipit distinctione XXIV, ibi, « Hic dili- cipit distinctione XXIV, ibi, « Hic dili- genter inquiri oportet, cum in Trinitate, genter inquiri oportet, cum in Trinitate,

etc. » etc. »

Prima harum duas habet partes, scili- Prima harum duas habet partes, scili- cet illam quæ est de his in quibus perso- cet illam quæ est de his in quibus perso- næ attenditur æqualitas, et illam quæ næ attenditur æqualitas, et illam quæ occasionatur ex ista, scilicet quid sit di- occasionatur ex ista, scilicet quid sit di- ctum, cum dicitur, solus Pater, cum ctum, cum dicitur, solus Pater, cum æqualitas ponat pluralitatem et de aliis æqualitas ponat pluralitatem et de aliis significationibus dictionum exclusivarum significationibus dictionum exclusivarum quæ incipit distinctione XXI, ibi, « Hic quæ incipit distinctione XXI, ibi, « Hic oritur quæstio trahens originem ex præ- oritur quæstio trahens originem ex præ- dictis. » dictis. »

Harum anterior adhuc scinditur in Harum anterior adhuc scinditur in duas in quarum prima venando in qui- duas in quarum prima venando in qui- bus attendatur æqualitas, probat tres bus attendatur æqualitas, probat tres personas æquales esse in magnitudine. personas æquales esse in magnitudine. In secunda, probat æquales esse in po- In secunda, probat æquales esse in po- tentia, distinctione XX, ibi, « Nunc os- tentia, distinctione XX, ibi, « Nunc os- tendere restat, quomodo aliqua harum tendere restat, quomodo aliqua harum personarum, etc. » personarum, etc. »

Hæc distinctio dividitur in tres partes: Hæc distinctio dividitur in tres partes: in quarum prima ostendit in quibus est in quarum prima ostendit in quibus est æqualitas. In secunda, ostendit qualiter æqualitas. In secunda, ostendit qualiter æquales sunt magnitudine, ibi, C, « Nunc æquales sunt magnitudine, ibi, C, « Nunc igitur superest ostendere, etc. » In ter- igitur superest ostendere, etc. » In ter- tia, repetit ut quædam addat, ibi, R, tia, repetit ut quædam addat, ibi, R, « Sciendum est ergo tantam æqualitatem « Sciendum est ergo tantam æqualitatem esse in Trinitate, etc. » esse in Trinitate, etc. »

in in

Prima harum habet tria capitula Prima harum habet tria capitula quorum primo venatur ea in quibus est quorum primo venatur ea in quibus est æqualitas. In secundo ostendit, quod æqualitas. In secundo ostendit, quod realiter ab essentia non differunt, ibi, B, realiter ab essentia non differunt, ibi, B, « Cum enumerentur ista quasi diversa, « Cum enumerentur ista quasi diversa, etc. » In tertio dicit, quod de æqualitate etc. » In tertio dicit, quod de æqualitate æternitatis jam habitum est: unde restat æternitatis jam habitum est: unde restat dicere de magnitudine, ibi, in fine cap. dicere de magnitudine, ibi, in fine cap. B, « Quod autem æternitate, etc. » B, « Quod autem æternitate, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An in divinis possit esse æqualitas ? An in divinis possit esse æqualitas ?

Hic incidit dubium ante Litteram. Si Hic incidit dubium ante Litteram. Si æqualitas est in divinis ? Et si est, tunc æqualitas est in divinis ? Et si est, tunc quæritur, Cum etiam in divinis sit iden- quæritur, Cum etiam in divinis sit iden- titas et similitudo, quare Magister non titas et similitudo, quare Magister non facit specialem tractatum de illis ? facit specialem tractatum de illis ?

Ad primum proceditur sic : Ad primum proceditur sic :

1. A quocumque removetur causa et 1. A quocumque removetur causa et causatum, unitas quantitatis dimensivæ causatum, unitas quantitatis dimensivæ causa æqualitatis est et hæc non est in causa æqualitatis est et hæc non est in divinis ergo videtur, quod nec æquali- divinis ergo videtur, quod nec æquali-

tas. tas.

2. Item, A quocumque removetur ge- 2. Item, A quocumque removetur ge- nus, et species: sed genus æqualitatis nus, et species: sed genus æqualitatis est proportio, et hæc non est in divinis : est proportio, et hæc non est in divinis : ergo nec æqualitas. PROBATIO MINORIS. ergo nec æqualitas. PROBATIO MINORIS. Proportio enim est commensuralitas Proportio enim est commensuralitas quantitatum : et hæc non convenit divi- quantitatum : et hæc non convenit divi- nis. nis.

3. Item, Æqualia sunt, sicut in Geo- 3. Item, Æqualia sunt, sicut in Geo- metricis dicitur, quæ sibi supposita se metricis dicitur, quæ sibi supposita se non excedunt, nec exceduntur: una au- non excedunt, nec exceduntur: una au- tem persona alii non supponitur, nec di- tem persona alii non supponitur, nec di- gnitate, nec applicatione: ergo non con- gnitate, nec applicatione: ergo non con- venit eis æquales esse. venit eis æquales esse.

4. Si forte dicas, quod illæ rationes 4. Si forte dicas, quod illæ rationes locum habent in his quæ mole magna locum habent in his quæ mole magna sunt sed æqualitas personarum atten- sunt sed æqualitas personarum atten- ditur in quantitate virtutis. CONTRA: In- ditur in quantitate virtutis. CONTRA: In- finito nihil est æquale: sed virtus cujus- finito nihil est æquale: sed virtus cujus- libet personarum est infinita : ergo non libet personarum est infinita : ergo non habet rationem æqualitatis. habet rationem æqualitatis.

5. Item, Quod omnino unum et idem 5. Item, Quod omnino unum et idem est, non est æquale, quia æquale ponit est, non est æquale, quia æquale ponit plura virtus autem personarum omnino plura virtus autem personarum omnino una et eadem est: ergo videtur, quod una et eadem est: ergo videtur, quod non habeat rationem æqualitatis. non habeat rationem æqualitatis.

6. Alia via iterum objicitur in contra- 6. Alia via iterum objicitur in contra- rium quod enim omnino simplex est, rium quod enim omnino simplex est, nullam habet quantitatem: quod autem nullam habet quantitatem: quod autem nullam habet quantitatem, nullam habet nullam habet quantitatem, nullam habet æ qualitatem: ergo cum in divinis sit æ qualitatem: ergo cum in divinis sit

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

512 512

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omnimoda simplicitas, nulla videtur esse omnimoda simplicitas, nulla videtur esse æqualitas. æqualitas.

SOLUTIO. Dico, quod in divinis est SOLUTIO. Dico, quod in divinis est æqualitas et bene concedo, quod in di- æqualitas et bene concedo, quod in di- vinis non potest esse quantitas dimensi- vinis non potest esse quantitas dimensi- va, quam Augustinus vocat quantitatem va, quam Augustinus vocat quantitatem molis sed est ibi quantitas virtutis. molis sed est ibi quantitas virtutis.

UNDE dicenduin ad primum, quod cau- UNDE dicenduin ad primum, quod cau- sa æqualitatis quæ est identitas virtutis sa æqualitatis quæ est identitas virtutis in rebus, non tollitur a divinis : et ideo in rebus, non tollitur a divinis : et ideo potest in eis esse æqualitas. potest in eis esse æqualitas.

AD ALIUD dicendum, quod proportio AD ALIUD dicendum, quod proportio est diversorum in substantia: et ideo re- est diversorum in substantia: et ideo re- movetur a divinis. Supra¹ ostensum est, movetur a divinis. Supra¹ ostensum est, quod si genus aliquod removetur a divi- quod si genus aliquod removetur a divi- nis, non oportet quod propter hoc remo- nis, non oportet quod propter hoc remo- veatur species quia species quandoque veatur species quia species quandoque non ratione generis transsumitur ad di- non ratione generis transsumitur ad di- vina, sed ratione differentiæ quam addit vina, sed ratione differentiæ quam addit supra genus et sic est hic. PROBATIO. supra genus et sic est hic. PROBATIO. Æqualitas enim est proportio aliquorum Æqualitas enim est proportio aliquorum ad invicem secundum unam quantita- ad invicem secundum unam quantita- tem et ratione ejus quod est habere tem et ratione ejus quod est habere unam quantitatem virtutis transsumitur unam quantitatem virtutis transsumitur ad divina, et non ratione antecedentis ad divina, et non ratione antecedentis quod est proportio diversorum. quod est proportio diversorum.

AD ALIUD dicendum, quod illa diffini- AD ALIUD dicendum, quod illa diffini- tio datur de æqualibus in quantitate di- tio datur de æqualibus in quantitate di- mensiva, quam considerat geometer: mensiva, quam considerat geometer: sed æqualitas in virtute aliqua est tan- sed æqualitas in virtute aliqua est tan- tum posse sicut ille, et hæc competiti tum posse sicut ille, et hæc competiti divinis. divinis.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur virtus Patris esse infinita, non intelligi- virtus Patris esse infinita, non intelligi- tur infinita, quia sic virtus sua excederet tur infinita, quia sic virtus sua excederet ipsum sed intelligitur infinita, eo quod ipsum sed intelligitur infinita, eo quod non finitur extrinseco aliquo et hujus non finitur extrinseco aliquo et hujus ratio supra est explanata 2 : et hoc modo ratio supra est explanata 2 : et hoc modo infinitum quod sibi finitissimum est, ha- infinitum quod sibi finitissimum est, ha- bet æquale, licet non habeat æquale ex- bet æquale, licet non habeat æquale ex- tra suam essentiam: unde sic virtus Filii tra suam essentiam: unde sic virtus Filii æquatur virtuti Patris, et e converso. æquatur virtuti Patris, et e converso. Quidam autem hoc aliter solvunt di- Quidam autem hoc aliter solvunt di- centes, quod infinitum infinito est æqua- centes, quod infinitum infinito est æqua- le. Unde et si virtus Patris infinita est, le. Unde et si virtus Patris infinita est, etiam virtus Filii est infinita et sic etiam virtus Filii est infinita et sic

1 Cf. Supra, Dist. VIII. 1 Cf. Supra, Dist. VIII.

æquatur. Sed hoc nihil est quia infini- æquatur. Sed hoc nihil est quia infini- tum non participat rationem æqualita- tum non participat rationem æqualita- tis quia sua quantitas nec in se nec ad tis quia sua quantitas nec in se nec ad aliud est certa : et ita non æquatur : aliud est certa : et ita non æquatur : quia impossibile est etiam intelligere quia impossibile est etiam intelligere æquari ab aliquo cujus quantitas semper æquari ab aliquo cujus quantitas semper accipitur. Unde prima solutio est verior. accipitur. Unde prima solutio est verior.

AD ALIUD dicendum, quod licet virtus AD ALIUD dicendum, quod licet virtus divina omnino eadem sit, tamen hæc divina omnino eadem sit, tamen hæc virtus est plurium personarum, et habe- virtus est plurium personarum, et habe- tur a pluribus personis, et gratia illa- tur a pluribus personis, et gratia illa- rum habet comparationem, quia sunt rum habet comparationem, quia sunt plures qui in una virtute æquantur. Sed plures qui in una virtute æquantur. Sed hoc verum est quod si una esset in se, hoc verum est quod si una esset in se, et unius tantum in persona, tunc non et unius tantum in persona, tunc non posset assignari ratio æqualitatis. posset assignari ratio æqualitatis.

AD ALIUD dicendum, quod virtus divi- AD ALIUD dicendum, quod virtus divi- na in se nullam habet quantitatem: sed na in se nullam habet quantitatem: sed quantitas virtutis attenditur ad extra, quantitas virtutis attenditur ad extra, scilicet penes objecta et actus. Dicimus scilicet penes objecta et actus. Dicimus enim, quod Achilles et Hercules æqualis enim, quod Achilles et Hercules æqualis sunt virtutis, quando unus tot vincere sunt virtutis, quando unus tot vincere potest, quot alius et quando unus om- potest, quot alius et quando unus om- nem actum facere potest, quem potest nem actum facere potest, quem potest facere alius et sic dicimus in divinis, facere alius et sic dicimus in divinis, quod talis æqualitas non repugnat sim- quod talis æqualitas non repugnat sim- plicitati quidquid enim potest Pater, plicitati quidquid enim potest Pater, potest Filius et Spiritus sanctus, et e potest Filius et Spiritus sanctus, et e

converso. converso.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Cum in divinis sit similitudo et identi- Cum in divinis sit similitudo et identi- tas, quare illa non tangit Magister tas, quare illa non tangit Magister sicut æqualitatem ? sicut æqualitatem ?

Secundo quæritur, Cum in divinis sit Secundo quæritur, Cum in divinis sit similitudo et identitas, quare Magister similitudo et identitas, quare Magister non tangit illa sicut tangit æqualitatem? non tangit illa sicut tangit æqualitatem?

1. Videtur autem, quod de identitate 1. Videtur autem, quod de identitate tangere debeat, quia dicit Philosophus, tangere debeat, quia dicit Philosophus, quod unum in substantia causat idem : quod unum in substantia causat idem : unum autem in quantitate causat æqua- unum autem in quantitate causat æqua- le, et unum in qualitate causat simile : le, et unum in qualitate causat simile :

2 Cf. Supra, Dist. III. 2 Cf. Supra, Dist. III.

Ad b. Ad b.

Ad 6. Ad 6.

Quæst. Quæst.

IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 2.

sed dicit Boetius, et habitum est supra', sed dicit Boetius, et habitum est supra', quod omnia prædicamenta relata in præ- quod omnia prædicamenta relata in præ- dicationem divinam præter relationem, dicationem divinam præter relationem, mutantur in substantiam : ergo videtur, mutantur in substantiam : ergo videtur, quod ea quæ dicunt quantitatem virtutis, quod ea quæ dicunt quantitatem virtutis, et quæ dicunt qualitatem, in divinis præ- et quæ dicunt qualitatem, in divinis præ- dicant substantiam: ergo videtur, quod dicant substantiam: ergo videtur, quod ex una virtute vel sapientia causatur ex una virtute vel sapientia causatur idem, et non æquale vel simile. idem, et non æquale vel simile.

2. Item, Magis sunt unum quæ idem 2. Item, Magis sunt unum quæ idem sunt, quam ea quæ sunt æqualia: sed sunt, quam ea quæ sunt æqualia: sed personarum in divina natura et attributis personarum in divina natura et attributis ejus maxima est unitas, ut dicit Bernar- ejus maxima est unitas, ut dicit Bernar- dus in libro V de Consideratione: ergo dus in libro V de Consideratione: ergo videtur, quod ipsarum sit identitas in videtur, quod ipsarum sit identitas in ipsa, et non æqualitas. ipsa, et non æqualitas.

3. Item, Quæ omnino eadem sunt, 3. Item, Quæ omnino eadem sunt, sunt æqualia, et non convertitur: ergo sunt æqualia, et non convertitur: ergo videtur, quod magis competat personis videtur, quod magis competat personis uniri unione identitatis, quam æqualita- uniri unione identitatis, quam æqualita- tis. tis.

4. Item, Tres personæ proprietatibus 4. Item, Tres personæ proprietatibus distinguuntur, et substantia conveniunt. distinguuntur, et substantia conveniunt. sed convenientia substantiæ facit idem : sed convenientia substantiæ facit idem : ergo videtur, quod in his quæ in Littera ergo videtur, quod in his quæ in Littera tangit, causatur identitas, et non æquali- tangit, causatur identitas, et non æquali-

tas. tas.

ULTERIUS quæritur, Quare non agat ULTERIUS quæritur, Quare non agat hic de similitudine trium personarum, hic de similitudine trium personarum, cum videatur similitudo magis proprie cum videatur similitudo magis proprie convenire personis, quam æqualitas ? convenire personis, quam æqualitas ?

1. Quia quædam sunt in divinis, ut 1. Quia quædam sunt in divinis, ut dicit Damascenus, quæ prædicant sub- dicit Damascenus, quæ prædicant sub- stantiam quædam autem quæ id quod stantiam quædam autem quæ id quod assequitur, ut justus, et bonus : cum assequitur, ut justus, et bonus : cum igitur trium personarum sit una justitia, igitur trium personarum sit una justitia, et una bonitas, erit trium personarum et una bonitas, erit trium personarum una similitudo: et ita determinanda est una similitudo: et ita determinanda est similitudo trium personarum. similitudo trium personarum.

2. Item, Ea quæ substantiam asse- 2. Item, Ea quæ substantiam asse- quuntur, habent inter se differentiam : quuntur, habent inter se differentiam : quædam enim sunt quæ quoad aliquas quædam enim sunt quæ quoad aliquas suas species conveniunt spiritualibus suas species conveniunt spiritualibus substantiis, quædam autem corporalibus substantiis, quædam autem corporalibus tantum conveniunt: sicut qualitas quoad tantum conveniunt: sicut qualitas quoad dispositionem, et habitum, et naturalem dispositionem, et habitum, et naturalem

1 Cf. Supra, Dist VIII. 1 Cf. Supra, Dist VIII.

XXV XXV

513 513

potentiam et impotentiam, spiritualibus potentiam et impotentiam, spiritualibus convenit proprie quantitas autem, con- convenit proprie quantitas autem, con- tinua præcipue cui convenit ratio magni- tinua præcipue cui convenit ratio magni- tudinis, non convenit nisi corporalibus: tudinis, non convenit nisi corporalibus: ergo videtur, quod qualitas magis vicina ergo videtur, quod qualitas magis vicina sit divinæ prædicationi, quam quanti- sit divinæ prædicationi, quam quanti- tas ergo etiam unitas qualitatis magis tas ergo etiam unitas qualitatis magis proprie est in divinis, quam unitas quan- proprie est in divinis, quam unitas quan- titatis sed unitas qualitatis facit simile, titatis sed unitas qualitatis facit simile, unitas autem quantitatis causat æquale : unitas autem quantitatis causat æquale : ergo in divinis magis est determinanda ergo in divinis magis est determinanda similitudo personarum, quam æqualitas. similitudo personarum, quam æqualitas.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate unum in substantia facit idem, et unum unum in substantia facit idem, et unum in quantitate facit æquale, et unum in in quantitate facit æquale, et unum in qualitate facit simile, sicut dicit Philoso- qualitate facit simile, sicut dicit Philoso- phus in V Metaphysicæ. Sed de eodem phus in V Metaphysicæ. Sed de eodem non erat hoc determinandum : quia idem non erat hoc determinandum : quia idem cum eo cui est idem, non dicit distinctio- cum eo cui est idem, non dicit distinctio- nem personæ. Hic autem non determi- nem personæ. Hic autem non determi- natur nisi de his quæ dicunt personarum natur nisi de his quæ dicunt personarum distinctarum unitatem. Unde etiam su- distinctarum unitatem. Unde etiam su- pra probatum est, quod Filius Patri pra probatum est, quod Filius Patri nec est idem Deus, nec est alius Deus, nec est idem Deus, nec est alius Deus, sed bene est æqualis : quia ly idem vult sed bene est æqualis : quia ly idem vult habere identitatem personæ, aliud au- habere identitatem personæ, aliud au- tem diversitatem essentiæ: cum autem tem diversitatem essentiæ: cum autem in tota ista parte libri Magister determi- in tota ista parte libri Magister determi- net de distinctione personarum, non de- net de distinctione personarum, non de- buit tangere de identitate principali buit tangere de identitate principali tractatu, tangit tamen hic de incidenti, tractatu, tangit tamen hic de incidenti, qualiter una persona est in alia per iden- qualiter una persona est in alia per iden- titatem essentiæ. Similitudo autem pa- titatem essentiæ. Similitudo autem pa- rum nimis dicit in divinis: quia non se- rum nimis dicit in divinis: quia non se- quitur, ut dicit Augustinus, si aliqua duo quitur, ut dicit Augustinus, si aliqua duo sunt similia, quod continuo sint æqualia : sunt similia, quod continuo sint æqualia : sed e converso si sunt æqualia quantitate sed e converso si sunt æqualia quantitate virtutis, sequitur quod sint similia, quia virtutis, sequitur quod sint similia, quia quantitas virtutis est etiam secundum quantitas virtutis est etiam secundum posse eorum quæ secundum suum no- posse eorum quæ secundum suum no- men qualitatem significant, ut posse sa- men qualitatem significant, ut posse sa- pientiæ, et posse bonitatis, et hujusmodi : pientiæ, et posse bonitatis, et hujusmodi : et ideo æqualitas maxime competit dis- et ideo æqualitas maxime competit dis- tinctioni personarum divinarum. tinctioni personarum divinarum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet in divinis quantum ad rem omnia præ- in divinis quantum ad rem omnia præ-

2 Cf. Supra, Dist. XIV. 2 Cf. Supra, Dist. XIV.

33 33

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad quæst. Ad quæst. Ad 1. Ad 1.

Ad. 2 Ad. 2

514 514

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicamenta prædicent substantiam vel re- dicamenta prædicent substantiam vel re- lationem, non tamen quoad modum si- lationem, non tamen quoad modum si- gnificandi quia quædam prædicant per gnificandi quia quædam prædicant per modum qualitatis, et quædam per mo- modum qualitatis, et quædam per mo- dum quantitatis virtualis. Si vero quæ- dum quantitatis virtualis. Si vero quæ- ritur, Quid subsit huic modo? hoc est ritur, Quid subsit huic modo? hoc est expositum supra ¹. expositum supra ¹.

AD ALIUD dicendum, quod illa quæ AD ALIUD dicendum, quod illa quæ sunt eadem, magis sunt unum quam sunt eadem, magis sunt unum quam æqualia tamen non ita competit identi- æqualia tamen non ita competit identi- tas distinctis personis in quantum distin- tas distinctis personis in quantum distin- ctæ sunt, sicut jam dictum est: et ideo ctæ sunt, sicut jam dictum est: et ideo hoc non determinatur. hoc non determinatur.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est fal- AD ALIUD dicendum, quod hæc est fal- sa. quod omnino eadem sunt æqualia: sa. quod omnino eadem sunt æqualia: quia non habent distinctionem quæ exi- quia non habent distinctionem quæ exi- gitur ad æqualitatem et ideo illa ratio gitur ad æqualitatem et ideo illa ratio non procedit. non procedit.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod similitudo non sufficit distin- dum quod similitudo non sufficit distin- ctioni personarum, sicut prius dictum ctioni personarum, sicut prius dictum est est

quia licet de se habeat distinctio- quia licet de se habeat distinctio- nem similium, eo quod dicat Boetius, nem similium, eo quod dicat Boetius, quod similitudo est rerum differentium quod similitudo est rerum differentium eadem qualitas non tamen dicit, quod eadem qualitas non tamen dicit, quod una persona tantum habeat quantum al- una persona tantum habeat quantum al- tera, sicut exigitur in personis divinis. tera, sicut exigitur in personis divinis.

AD ALIUD dicendum, quod licet quan- AD ALIUD dicendum, quod licet quan- titas per se sit corporalium, tamen non titas per se sit corporalium, tamen non sic transsumitur in divina, sed potius sic transsumitur in divina, sed potius pro quantitate virtuali, ut ante dictum pro quantitate virtuali, ut ante dictum est et ideo suum unum æquat distin- est et ideo suum unum æquat distin- clas personas unum autem qualitatis clas personas unum autem qualitatis non æquat unam alii: et ideo magis con- non æquat unam alii: et ideo magis con- venit quantitas quam qualitas: sed tan- venit quantitas quam qualitas: sed tan- tum trahitur ex illa ratione, quod quali- tum trahitur ex illa ratione, quod quali- tas transsumitur in divina in pluribus tas transsumitur in divina in pluribus speciebus, quam quantitas. Unde dicen- speciebus, quam quantitas. Unde dicen- dum et melius, quod licet quis in suis dum et melius, quod licet quis in suis speciebus melius possit transsumi in di- speciebus melius possit transsumi in di- vina, quam quantitas in suis nihil ta- vina, quam quantitas in suis nihil ta- men prohibet unum quod est in quanti- men prohibet unum quod est in quanti- tate, magis competere quam unum quod tate, magis competere quam unum quod est in qualitate : eo quod unum quanti- est in qualitate : eo quod unum quanti- tatis æquat personas, unum autem qua- tatis æquat personas, unum autem qua- litatis non æquat, ut prius dictum est. litatis non æquat, ut prius dictum est.

1 Cf Supra, Dist. VIII, dub. 3, in principio 1 Cf Supra, Dist. VIII, dub. 3, in principio

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Penes quid sumitur æqualitas in Penes quid sumitur æqualitas in divinis ? divinis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, Deinde quæritur de hoc quod dicit, A, « Nullus horum alium aut præcedit æter- « Nullus horum alium aut præcedit æter- nitate, aut excedit magnitudine, aut su- nitate, aut excedit magnitudine, aut su- perat potestate, etc. » In his enim vult, perat potestate, etc. » In his enim vult, quod æqualitas consistat. quod æqualitas consistat.

Sed objicitur, Sed objicitur,

1. Cum sit accipere æqualitatem penes 1. Cum sit accipere æqualitatem penes quamlibet speciem quantitatis : et ipse quamlibet speciem quantitatis : et ipse unum ponit quod respondet quantitati unum ponit quod respondet quantitati extrinsecus adjacenti, ut æternitatem extrinsecus adjacenti, ut æternitatem quæ respondet tempori: aliud autem po- quæ respondet tempori: aliud autem po- nit quod respondet quantitati continua nit quod respondet quantitati continua secundum suas species, quæ est magni- secundum suas species, quæ est magni- tudo tertium autem ponit quod respon- tudo tertium autem ponit quod respon- det quantitati virtuali, quod est potentia : det quantitati virtuali, quod est potentia : videtur, quod aliquid debeat respondere videtur, quod aliquid debeat respondere etiam loco et numero, ut esset perfecta etiam loco et numero, ut esset perfecta æqualitas inter eos. æqualitas inter eos.

: :

2. Item, Augustinus dicit, quod in his 2. Item, Augustinus dicit, quod in his quæ non mole magna sunt, idem est quæ non mole magna sunt, idem est majus esse et melius esse: ergo videtur, majus esse et melius esse: ergo videtur, quod penes id quod est magnitudo, non quod penes id quod est magnitudo, non notetur æqualitas, sed potius similitudo: notetur æqualitas, sed potius similitudo: quia bonum et melius dicunt compara- quia bonum et melius dicunt compara- tionem in qualitate, et non in quantitate. tionem in qualitate, et non in quantitate. Si forte dicas, quod magnum et parvum Si forte dicas, quod magnum et parvum sunt qualitates circa quantitatem dictæ : sunt qualitates circa quantitatem dictæ : hoc nihil est : quia penes illas qualitates hoc nihil est : quia penes illas qualitates non attenditur ratio æqualitatis, sed po- non attenditur ratio æqualitatis, sed po- tius penes subjectum ipsarum. tius penes subjectum ipsarum.

3. Item, Cum Augustinus dicat, quod 3. Item, Cum Augustinus dicat, quod in divinis non est qualitas molis, sed vir- in divinis non est qualitas molis, sed vir- tutis, videtur idem magnitudo quod po- tutis, videtur idem magnitudo quod po- tentia: et sic non sunt nisi duo, in qui- tentia: et sic non sunt nisi duo, in qui- bus attenditur æqualitas, et non tria, ut bus attenditur æqualitas, et non tria, ut enumerat in Littera. enumerat in Littera.

solutionis quæstionis. solutionis quæstionis.

Bulutio. Bulutio.

IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 3. IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 3.

SOLUTIO. Dicendum, quod tria in qui- SOLUTIO. Dicendum, quod tria in qui- bus attenditur æqualitas, omnia dicunt bus attenditur æqualitas, omnia dicunt quantitatem virtualem, eo quod alia quantitatem virtualem, eo quod alia quantitas simplicitati divinæ naturæ non quantitas simplicitati divinæ naturæ non competit. Hæc autem virtus est conside- competit. Hæc autem virtus est conside- rata penes triplicem ambitum, scilicet rata penes triplicem ambitum, scilicet durationis, et loci, et operis quibus tri- durationis, et loci, et operis quibus tri- bus omne quod limitatur, limitatur. Du- bus omne quod limitatur, limitatur. Du- ratione enim stante tota simul tres per- ratione enim stante tota simul tres per- sonæ includunt præsenti nunc omne sonæ includunt præsenti nunc omne tempus et ævum, et quidquid est in ævo tempus et ævum, et quidquid est in ævo et tempore ambitu autem loci includunt et tempore ambitu autem loci includunt omnem locum, et quidquid est in ipso, omnem locum, et quidquid est in ipso, nec includuntur: ambitu autem poten- nec includuntur: ambitu autem poten- tiæ omnem virtutem operantem, sive se- tiæ omnem virtutem operantem, sive se- cundum naturam, sive secundum propo- cundum naturam, sive secundum propo- situm liberi arbitrii, sive etiam supra situm liberi arbitrii, sive etiam supra naturam, nec includuntur. Cum ergo his naturam, nec includuntur. Cum ergo his tribus modis includat Deus omne quod tribus modis includat Deus omne quod est, nec includatur, in his tribus perfecta est, nec includatur, in his tribus perfecta accipitur quantitas virtualis conveniens accipitur quantitas virtualis conveniens naturæ divinæ et cum in hoc modo in- naturæ divinæ et cum in hoc modo in- clusionis conveniant tres personæ, est clusionis conveniant tres personæ, est hæc quantitas unum in eis, et causans hæc quantitas unum in eis, et causans æqualitatem. æqualitatem.

Quod ut melius intelligatur, ostenda- Quod ut melius intelligatur, ostenda- mus Deum omnibus his modis omne mus Deum omnibus his modis omne creatum includere, et ipsum non includi, creatum includere, et ipsum non includi, sed excedere. Dicit Anselmus, quod sic- sed excedere. Dicit Anselmus, quod sic- ut in nunc præsenti, quod est substantia ut in nunc præsenti, quod est substantia temporis, est omnis locus, et omne quod temporis, est omnis locus, et omne quod in loco est ita in æterno est omne tem- in loco est ita in æterno est omne tem- pus, et omne quod in tempore est. Con- pus, et omne quod in tempore est. Con- stat autem, quod adhuc plus est in ipso : stat autem, quod adhuc plus est in ipso : quia est in eo quod non habuit princi- quia est in eo quod non habuit princi- pium, et non habebit finem: ergo æter- pium, et non habebit finem: ergo æter- nitas est mensura includens totum tem- nitas est mensura includens totum tem- pus, et totum ævum eadem ratione, et pus, et totum ævum eadem ratione, et excellens utrumque et quantum ad men- excellens utrumque et quantum ad men- surata, et quantum ad durationem : surata, et quantum ad durationem : quantum ad mensurata quidem, quia quantum ad mensurata quidem, quia mensurat æternum, sicut dicit Philoso- mensurat æternum, sicut dicit Philoso- phus, « Quod est æternum æterno, hoc phus, « Quod est æternum æterno, hoc « est æviternum æviterno, et tempus « est æviternum æviterno, et tempus « temporali. » Similiter constat, quod « temporali. » Similiter constat, quod Deus est ubique essentialiter, potentia- Deus est ubique essentialiter, potentia- liter, præsentialiter: ergo est in omni- liter, præsentialiter: ergo est in omni- bus per essentiam, et per potentiam con- bus per essentiam, et per potentiam con- tinendi et operandi, et per præsentiam tinendi et operandi, et per præsentiam

515 515

notitiæ: ergo in loco et locato. Est au- notitiæ: ergo in loco et locato. Est au- tem insuper in se qui in infinitum exce- tem insuper in se qui in infinitum exce- dit omne quod est. Ergo sua magnitudo dit omne quod est. Ergo sua magnitudo ambit omne quod est, et non includitur ambit omne quod est, et non includitur in omne quod est : sed adhuc remanet in omne quod est : sed adhuc remanet extra infinitus et hoc iterum convenit extra infinitus et hoc iterum convenit omnibus personis : hæc igitur est mag- omnibus personis : hæc igitur est mag- nitudo. nitudo.

Item, Omne posse non est posse nisi Item, Omne posse non est posse nisi per suum posse et in suo, et insuper per suum posse et in suo, et insuper suum posse eduxit omne esse et posse, suum posse eduxit omne esse et posse, et in se manet respectu sui infinitum : et in se manet respectu sui infinitum : ergo etiam in virtuali potestate includit ergo etiam in virtuali potestate includit omne quod est, et non includitur: et hoc omne quod est, et non includitur: et hoc est quod intendebamus. Penes ergo hunc est quod intendebamus. Penes ergo hunc triplicem ambitum accipiuntur tria in triplicem ambitum accipiuntur tria in quibus consideratur æqualitas divinarum quibus consideratur æqualitas divinarum personarum. personarum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ma- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ma- gnitudo respondet loco, hoc modo quo gnitudo respondet loco, hoc modo quo Deus suo ambitu locat, id est, continet, Deus suo ambitu locat, id est, continet, et salvat, et ambit omne quod est, et non et salvat, et ambit omne quod est, et non includitur illo et non sumitur hic ma- includitur illo et non sumitur hic ma- gnitudo ab his quæ intrinsecus mensu- gnitudo ab his quæ intrinsecus mensu- rant substantiam, ut linea, superficies, rant substantiam, ut linea, superficies, et solidum quia illa de sua ratione di- et solidum quia illa de sua ratione di- cunt quantitatem molis, et ideo divinis cunt quantitatem molis, et ideo divinis aptari non possunt: sed locus dicit con- aptari non possunt: sed locus dicit con- tinentiam quæ est nobilitatis, et ideo pe- tinentiam quæ est nobilitatis, et ideo pe- nes proprietatem continentiæ divinis pot- nes proprietatem continentiæ divinis pot- est aptari: numerus autem in pluribus est aptari: numerus autem in pluribus est, et ideo singulorum ad singulos penes est, et ideo singulorum ad singulos penes numerum non potest attendi æqualitas, numerum non potest attendi æqualitas, de qua hic intenditur: sed potius penes de qua hic intenditur: sed potius penes numerum attenditur æqualitas plurium numerum attenditur æqualitas plurium ad plures. ad plures.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus intelligit ex consequenti, et non princi- intelligit ex consequenti, et non princi- paliter quia in veritate quantitas vir- paliter quia in veritate quantitas vir- tualis secundum rationem differt a boni- tualis secundum rationem differt a boni- tate sua: sed ad majorem quantitatem tate sua: sed ad majorem quantitatem virtutis sequitur in spiritualibus semper virtutis sequitur in spiritualibus semper major bonitas : et ideo penes principale major bonitas : et ideo penes principale virtutis attenditur æqualitas, et non si- virtutis attenditur æqualitas, et non si- militudo. militudo.

AD ALIUD dicendum, quod magnitudo AD ALIUD dicendum, quod magnitudo sumitur hic pro magnitudine virtutis: sed sumitur hic pro magnitudine virtutis: sed non est una ratione dicta virtus et ideo non est una ratione dicta virtus et ideo potentia sumitur hic stricte, scilicet se- potentia sumitur hic stricte, scilicet se-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

516 516

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cundum quod dicit ambitum omnis ope. cundum quod dicit ambitum omnis ope. ris, quod potest demonstrare perfectio- ris, quod potest demonstrare perfectio- nem potentiæ operantis omne enim id nem potentiæ operantis omne enim id potest Deus, et potest amplius: magni- potest Deus, et potest amplius: magni- tudo autem refertur ad alium ambitum, tudo autem refertur ad alium ambitum, qui est quasi secundum rationem locan- qui est quasi secundum rationem locan- tis includentis omnia, et non inclusi in tis includentis omnia, et non inclusi in omnibus nec in aliquo. omnibus nec in aliquo.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An æqualitas conveniat tribus personis, An æqualitas conveniat tribus personis, ita ut quælibet dicatur æqualis alteri? ita ut quælibet dicatur æqualis alteri?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Nec Filio, nec Spiritu sancto... aut « Nec Filio, nec Spiritu sancto... aut anterior, aut major est Pater, nec Filius anterior, aut major est Pater, nec Filius Spiritu sancto. » Spiritu sancto. »

Ex hoc enim videtur, quod mutua Ex hoc enim videtur, quod mutua sit æqualitas inter personas. SED CONTRA: sit æqualitas inter personas. SED CONTRA:

1. Hoc videbitur adversari eis quæ po- 1. Hoc videbitur adversari eis quæ po- stea dicentur, quod in Patre est unitas, in stea dicentur, quod in Patre est unitas, in Filio æqualitas, in Spiritu sancto unitatis Filio æqualitas, in Spiritu sancto unitatis æqualitatisque connexio : ergo videtur, æqualitatisque connexio : ergo videtur, quod Pater non sit æqualis Filio, sed quod Pater non sit æqualis Filio, sed potius e converso. potius e converso.

2. Item, Equalis de suo intellectu vi- 2. Item, Equalis de suo intellectu vi- detur sibi præponere alium: ut cum di- detur sibi præponere alium: ut cum di- citur, Iste est æqualis, intelligitur cui sit citur, Iste est æqualis, intelligitur cui sit æqualis Pater autem de suo intellectu æqualis Pater autem de suo intellectu non præponit sibi alium : ergo videtur, non præponit sibi alium : ergo videtur, quod æqualitas non conveniat Patri. quod æqualitas non conveniat Patri.

3. Item, Videtur etiam, quod non con- 3. Item, Videtur etiam, quod non con- veniat Spiritui sancto: quia Spiritus veniat Spiritui sancto: quia Spiritus sanctus non procedit, ut videtur, per ac- sanctus non procedit, ut videtur, per ac- tum naturæ, sed potius voluntatis, quia tum naturæ, sed potius voluntatis, quia procedit ut amor, diligere autem dicit procedit ut amor, diligere autem dicit actum voluntatis quæ autem sic proce- actum voluntatis quæ autem sic proce- dunt, non procedunt ut æqualia ei a quo dunt, non procedunt ut æqualia ei a quo procedunt ergo videtur, quod Spiritui procedunt ergo videtur, quod Spiritui sancto ex ratione processionis non com- sancto ex ratione processionis non com- petat æqualitas, sed soli Filio qui proce- petat æqualitas, sed soli Filio qui proce- dit per actum naturæ qui est generatio. dit per actum naturæ qui est generatio.

4. Item, Non sequitur, iste est amor 4. Item, Non sequitur, iste est amor illius ergo est æqualis illi: sed bene se- illius ergo est æqualis illi: sed bene se-

quitur, iste est filius illius : ergo est quitur, iste est filius illius : ergo est æqualis illi, nisi natura defecerit cum æqualis illi, nisi natura defecerit cum ergo in divinis non deficiat, videtur quod ergo in divinis non deficiat, videtur quod solus Filius de ratione sui habeat æqua- solus Filius de ratione sui habeat æqua- litatem, et non Pater nec Spiritus san- litatem, et non Pater nec Spiritus san- ctus. ctus.

5. Item, Dionysius, « In æque poten- 5. Item, Dionysius, « In æque poten- « tibus possibile est æqualia et similia « tibus possibile est æqualia et similia « inter se esse et converti: in causanti- « inter se esse et converti: in causanti- << bus autem et causatis non recipimus << bus autem et causatis non recipimus « reciprocationem: » cum ergo Pater sit « reciprocationem: » cum ergo Pater sit principium Filii et Spiritus sancti, vide- principium Filii et Spiritus sancti, vide- tur quod secundum rationem Dionysii tur quod secundum rationem Dionysii Filius non sit æqualis Patri, nec Spiritus Filius non sit æqualis Patri, nec Spiritus sanctus æqualis Filio vel Patri. sanctus æqualis Filio vel Patri. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Sicut prius habitum est, unum in 1. Sicut prius habitum est, unum in quantitate est æqualitas : unde æquali- quantitate est æqualitas : unde æquali- tas nihil aliud est quam rerum distincta- tas nihil aliud est quam rerum distincta- rum una quantitas cum ergo triplex rum una quantitas cum ergo triplex ambitus virtutis unus sit in tribus perso- ambitus virtutis unus sit in tribus perso- nis, ut prius probatum est, videtur quod nis, ut prius probatum est, videtur quod omnes tres personæ sibi invicem sint omnes tres personæ sibi invicem sint æquales. æquales.

2. Item, Athanasius in Symbolo, « Tres 2. Item, Athanasius in Symbolo, « Tres « personæ coæternæ sibi sunt, et coæ- « personæ coæternæ sibi sunt, et coæ- « quales. » « quales. »

Sed contra. Sed contra.

SOLUTIO. Dicimus, quod æquales sibi Solutio. SOLUTIO. Dicimus, quod æquales sibi Solutio. sunt tres personæ, sicut ultimo probatum sunt tres personæ, sicut ultimo probatum

est. est.

AD ID quod primo objicitur, dicendum AD ID quod primo objicitur, dicendum quod in Filio est æqualitas secundum quod in Filio est æqualitas secundum quamdam rationem appropriati, non pro- quamdam rationem appropriati, non pro- prii et illam rationem tangit quædam prii et illam rationem tangit quædam objectionum, scilicet, quod quantum est objectionum, scilicet, quod quantum est de ratione processionis, emanat a Patre de ratione processionis, emanat a Patre in æquali natura. Et quia æquale de ra- in æquali natura. Et quia æquale de ra- tione sua semper supponit unum cui sit tione sua semper supponit unum cui sit æquale et ista ratio etiam in quadam æquale et ista ratio etiam in quadam alia objectione est tacta : sed licet Filio alia objectione est tacta : sed licet Filio per aliquem modum sit appropriabile, per aliquem modum sit appropriabile, non tamen est proprium, ita quod aliis non tamen est proprium, ita quod aliis non conveniat. non conveniat.

AD ALIUD dicendum, quod non præpo- AD ALIUD dicendum, quod non præpo- nit unum, sed supponit unum propter nit unum, sed supponit unum propter distinctionem quæ significatur in voca- distinctionem quæ significatur in voca- bulo et ideo convenit omnibus perso- bulo et ideo convenit omnibus perso- nis, sed non uni personæ : imo uni in nis, sed non uni personæ : imo uni in

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XIX, A, ART. 5.

comparatione ad aliam in qua est eadem comparatione ad aliam in qua est eadem quantitas virtualis. quantitas virtualis.

AD ALIUD dicendum, quod licet pro- AD ALIUD dicendum, quod licet pro- cessus voluntatis non importet æquale cessus voluntatis non importet æquale de ratione emanationis in genere, tamen de ratione emanationis in genere, tamen prout est in divinis importat : quia in di- prout est in divinis importat : quia in di- vinis non potest esse emanans nisi per vinis non potest esse emanans nisi per omnia æqualis tamen illam rationem omnia æqualis tamen illam rationem quæ ponitur in objiciendo, attenderunt quæ ponitur in objiciendo, attenderunt qui Filio appropriaverunt. qui Filio appropriaverunt.

AD ALIUD dicendum, quod amor ut AD ALIUD dicendum, quod amor ut amor non est æqualis amanti, nec verbum amor non est æqualis amanti, nec verbum ut verbum æquale dicenti : sed amor ut ut verbum æquale dicenti : sed amor ut in divinis, et verbum ut Dei verbum, de in divinis, et verbum ut Dei verbum, de necessitate habent æqualitatem cum di- necessitate habent æqualitatem cum di- cente et amante, ut dictum est. cente et amante, ut dictum est.

AD ULTIMUM dicendum, quod Dionysius AD ULTIMUM dicendum, quod Dionysius loquitur de comparatione creatorum ad loquitur de comparatione creatorum ad creantem quia illorum Deus est causa: creantem quia illorum Deus est causa: et non possunt ei æquiparari: sed perso- et non possunt ei æquiparari: sed perso- næ sunt æquipotentes, et non est una næ sunt æquipotentes, et non est una causa alterius, sed principium et ideo causa alterius, sed principium et ideo æquales sibi invicem esse possunt. æquales sibi invicem esse possunt.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quid significent ista nomina, æqualitas Quid significent ista nomina, æqualitas et æqualis, similitudo et similis : et et æqualis, similitudo et similis : et utrum Pater et Filius et Spiritus san- utrum Pater et Filius et Spiritus san- ctus possunt dici una æqualitas ? ctus possunt dici una æqualitas ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, «< Ecce breviter assignavit Augustinus in «< Ecce breviter assignavit Augustinus in quo trium personarum consistit æquali- quo trium personarum consistit æquali- tas, etc. » tas, etc. »

Dubium enim potest esse quid signifi- Dubium enim potest esse quid signifi- cent ista nomina, æqualitas et æqualis, cent ista nomina, æqualitas et æqualis, et similitudo et similis? et similitudo et similis?

Videtur enim, quod notiones: quia Videtur enim, quod notiones: quia 1. Quæcumque in divinis notant dis- 1. Quæcumque in divinis notant dis- cretionem, significant ea quibus fit illa cretionem, significant ea quibus fit illa discretio sed ista in divinis signifi- discretio sed ista in divinis signifi- cant illa quibus fit illa discretio: hæc au- cant illa quibus fit illa discretio: hæc au- tem sunt notiones: ergo ista significant tem sunt notiones: ergo ista significant notiones. notiones.

2. Item, Hilarius dicit, quod similitu- 2. Item, Hilarius dicit, quod similitu-

517 517

do non sibi est ergo nec æqualitas sibi do non sibi est ergo nec æqualitas sibi est ergo ista significant personas quæ est ergo ista significant personas quæ in pluralitate et relatione consistunt. in pluralitate et relatione consistunt.

3. Item, Essentialia prædicantur sin- 3. Item, Essentialia prædicantur sin- gulariter de pluribus in summa: ista au- gulariter de pluribus in summa: ista au- tem de pluribus in summa prædicantur tem de pluribus in summa prædicantur pluraliter dicimus enim quod Pater et pluraliter dicimus enim quod Pater et Filius et Spiritus sanctus non sunt unus Filius et Spiritus sanctus non sunt unus æqualis, sed plures æquales: ergo ista æqualis, sed plures æquales: ergo ista non significant essentiam, ut videtur. non significant essentiam, ut videtur. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Tres personæ non sunt unum in 1. Tres personæ non sunt unum in personalitate, quia personalitas unius personalitate, quia personalitas unius non est personalitas alterius et unum non est personalitas alterius et unum requiritur ad æquale esse : ergo non requiritur ad æquale esse : ergo non sunt æquales in personalitate: ergo ne- sunt æquales in personalitate: ergo ne- cesse est si sunt æquales, quod sint cesse est si sunt æquales, quod sint æquales in essentia et essentialibus. æquales in essentia et essentialibus.

2. Item, Notionibus sunt personæ inæ- 2. Item, Notionibus sunt personæ inæ- quales, quia Pater habet tres, Filius quales, quia Pater habet tres, Filius duas, Spiritus sanctus unam: ergo si duas, Spiritus sanctus unam: ergo si sunt æquales, hoc erit in essentia et es- sunt æquales, hoc erit in essentia et es- sentialibus. sentialibus.

3. Item, Triplex ambitus virtualis 3. Item, Triplex ambitus virtualis quantitatis qui supra determinatus est, quantitatis qui supra determinatus est, convenit personæ gratia essentiæ, et convenit personæ gratia essentiæ, et non gratia alicujus personæ determina- non gratia alicujus personæ determina- tæ ergo videtur, quod æqualis et simi- tæ ergo videtur, quod æqualis et simi- lis dicunt essentiam, et non notionem, lis dicunt essentiam, et non notionem, vel personam. vel personam.

ULTERIUS quæritur, Utrum possit dici, ULTERIUS quæritur, Utrum possit dici, Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt una æqualitas? una æqualitas?

Et videtur quod sic: quia sunt una Et videtur quod sic: quia sunt una essentia quæ est æqualitas trium: ergo essentia quæ est æqualitas trium: ergo videtur, quod sint una æqualitas. videtur, quod sint una æqualitas.

SOLUTIO. Dicendum, quod ista nomina SOLUTIO. Dicendum, quod ista nomina æqualis, similis, et similitudo, et æqua- æqualis, similis, et similitudo, et æqua- tas, in suo intellectu claudunt duo, tas, in suo intellectu claudunt duo, scilicet distinctas personas, et unitatem scilicet distinctas personas, et unitatem essentiæ sed quando ut concreta acci- essentiæ sed quando ut concreta acci- piuntur, tunc significant personas in piuntur, tunc significant personas in recto, et essentiam in obliquo: et quan- recto, et essentiam in obliquo: et quan- do accipiuntur ut abstracta, fit e con- do accipiuntur ut abstracta, fit e con- verso, quod scilicet significant essentiam verso, quod scilicet significant essentiam in recto et personas in obliquo: sed ta- in recto et personas in obliquo: sed ta- men retinent semper utrumque: et per men retinent semper utrumque: et per

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

Ad 1, 2 et 3. Ad 1, 2 et 3.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. Ad quæst.

518 518

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hoc patet solutio fere ad omnia objecta. hoc patet solutio fere ad omnia objecta. Quod autem ita sit, ut dictum est, patet Quod autem ita sit, ut dictum est, patet Si exponantur dictiones illæ æquales enim Si exponantur dictiones illæ æquales enim sunt personæ unam habentes quantita- sunt personæ unam habentes quantita- tem, et similes personæ unam habentes tem, et similes personæ unam habentes qualitatem et patet, quod in hac expo- qualitatem et patet, quod in hac expo- sitione personæ sunt in recto, et essentia sitione personæ sunt in recto, et essentia in obliquo. Si autem abstracta suman- in obliquo. Si autem abstracta suman- tur, contingit e contrario: quia æquali- tur, contingit e contrario: quia æquali- tas est distinctarum personarum eadem tas est distinctarum personarum eadem quantitas, et similitudo est rerum diffe- quantitas, et similitudo est rerum diffe- rentium vel personarum cadem qualitas: rentium vel personarum cadem qualitas: ubi essentia est in recto, et personæ in ubi essentia est in recto, et personæ in obliquo. obliquo.

DICENDUM ergo ad primas rationes, DICENDUM ergo ad primas rationes, quod omnia quæ concludunt, non con- quod omnia quæ concludunt, non con- tingunt ex hoc quod tantum significent tingunt ex hoc quod tantum significent notiones vel personas, sed quia signifi- notiones vel personas, sed quia signifi- cant personas in recto. cant personas in recto.

AD ILLA autem quæ in contrarium AD ILLA autem quæ in contrarium sunt, non cogunt plus nisi quod essentia sunt, non cogunt plus nisi quod essentia in illis nominibus dicatur in obliquo. in illis nominibus dicatur in obliquo.

AD ALIUD dicendum, quod meo judicio AD ALIUD dicendum, quod meo judicio

non debet concedi, quod tres sint una non debet concedi, quod tres sint una æqualitas : quia licet ibi significetur es- æqualitas : quia licet ibi significetur es- sentia in recto, tamen etiam personæ si- sentia in recto, tamen etiam personæ si- gnificantur: et non valet, Sunt id in quo gnificantur: et non valet, Sunt id in quo est æqualitas, sicut essentia, et virtus: est æqualitas, sicut essentia, et virtus: ergo sunt æqualitas et incidit locus so- ergo sunt æqualitas et incidit locus so- phisticus accidentis propter diversum phisticus accidentis propter diversum modum significandi in æqualitate, et eo modum significandi in æqualitate, et eo in quo notatur illa æqualitas, sive hoc sit in quo notatur illa æqualitas, sive hoc sit virtus, sive essentia. virtus, sive essentia.

Nota ergo, quod ista sunt relativa in- Nota ergo, quod ista sunt relativa in- trinsecus, quando proferuntur plurali- trinsecus, quando proferuntur plurali- ter extrinsecus sunt relativa, quando ter extrinsecus sunt relativa, quando proferuntur singulariter, et exigunt de- proferuntur singulariter, et exigunt de- terminationem extra, ut, Isti sunt æqua- terminationem extra, ut, Isti sunt æqua- les, relativum est intrinsecus claudens les, relativum est intrinsecus claudens in se ea quæ referuntur ad se, et deter- in se ea quæ referuntur ad se, et deter- minantur a seipsis intrinsecus: cum au- minantur a seipsis intrinsecus: cum au- tem dicitur, Filius est æqualis, oportet tem dicitur, Filius est æqualis, oportet addere, Patri et Spiritui sancto, vel am- addere, Patri et Spiritui sancto, vel am- bobus sunt tamen ita relativa quod bobus sunt tamen ita relativa quod consignificant etiam essentiam in obli- consignificant etiam essentiam in obli- quo, ut dictum est. quo, ut dictum est.

B. Quod æternitas et magnitudo et potestas in Deo sunt unum, licet B. Quod æternitas et magnitudo et potestas in Deo sunt unum, licet ponantur quasi diversa. ponantur quasi diversa.

Cumque enumerentur ista quasi diversa, in Deo tamen unum et idem Cumque enumerentur ista quasi diversa, in Deo tamen unum et idem sunt, scilicet essentia divina simplex et incommutabilis. Unde Augustinus sunt, scilicet essentia divina simplex et incommutabilis. Unde Augustinus in libro VII de Trinitate'. Non alio magnus, alio Deus est: sed eo magnus, in libro VII de Trinitate'. Non alio magnus, alio Deus est: sed eo magnus, quo Deus: quia non est illi aliud magnum esse, aliud Deum esse. Eadem quo Deus: quia non est illi aliud magnum esse, aliud Deum esse. Eadem quippe ejus magnitudo est, quæ virtus: et eadem essentia, quæ magnitu- quippe ejus magnitudo est, quæ virtus: et eadem essentia, quæ magnitu- do. Ita etiam et potentia Dei, et essentia divina est. Unde Augustinus in do. Ita etiam et potentia Dei, et essentia divina est. Unde Augustinus in libro VII Confessionum: Voluntas et potentia Dei Deus ipse est. Æterni- libro VII Confessionum: Voluntas et potentia Dei Deus ipse est. Æterni- tas quoque Dei essentia divina est 2. Quod Augustinus ostendit super tas quoque Dei essentia divina est 2. Quod Augustinus ostendit super illum locum Psalıni: In generatione et generationem anni tui³. Est ge- illum locum Psalıni: In generatione et generationem anni tui³. Est ge- neratio generationum quæ non transit, collecta de omnibus generationi- neratio generationum quæ non transit, collecta de omnibus generationi-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 1. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 1.

2 IDEM, Lib. VII Confessionum, cap. 5. 2 IDEM, Lib. VII Confessionum, cap. 5.

3 Psal. CI, 23. 3 Psal. CI, 23.

INI SENTENT. DIST. XIX, B, ART. 6. INI SENTENT. DIST. XIX, B, ART. 6.

519 519

bus, id est, sanctis. In illa erunt anni Dei qui non transeunt, id est, æter- bus, id est, sanctis. In illa erunt anni Dei qui non transeunt, id est, æter- nitas Dei. Non enim sunt aliud anni Dei, aliud ipse: sed anni Dei, æterni- nitas Dei. Non enim sunt aliud anni Dei, aliud ipse: sed anni Dei, æterni- tas Dei est: æternitas vero ipsa Dei substantia est, nihil habens mutabile. tas Dei est: æternitas vero ipsa Dei substantia est, nihil habens mutabile. Inconcusse ergo teneamus, quod unum et idem est, scilicet essentia divi- Inconcusse ergo teneamus, quod unum et idem est, scilicet essentia divi- na, Dei æternitas, potentia, magnitudo: et tamen consuevit Scriptura hæc na, Dei æternitas, potentia, magnitudo: et tamen consuevit Scriptura hæc et his similia quasi distincte ponere. In his ergo verbis trium personarum et his similia quasi distincte ponere. In his ergo verbis trium personarum æqualitatem breviter complexus est Augustinus. Quia alius alium nec æqualitatem breviter complexus est Augustinus. Quia alius alium nec æternitate, nec magnitudine, nec potentia superat. æternitate, nec magnitudine, nec potentia superat.

Quod autem æternitate aliqua trium personarum aliam non excedat, Quod autem æternitate aliqua trium personarum aliam non excedat, supra ostensum est, ubi coæternitas trium personarum insinuata est. supra ostensum est, ubi coæternitas trium personarum insinuata est.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum in æternitate sunt anni a genera- Utrum in æternitate sunt anni a genera- tione in generationem ? tione in generationem ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « In generatione et generationem anni « In generatione et generationem anni tui. » tui. »

1. Æternitas enim indivisibilis est: ergo 1. Æternitas enim indivisibilis est: ergo videtur, quod sibi non competant anni: videtur, quod sibi non competant anni: annus enim est reversio solis ad aliquod annus enim est reversio solis ad aliquod punctum zodiaci, in quo figitur motus punctum zodiaci, in quo figitur motus ejus, sicut in Ariete, vel alio loco: ergo ejus, sicut in Ariete, vel alio loco: ergo videtur, quod hujusmodi mensura æter- videtur, quod hujusmodi mensura æter- nitati non competat: ergo male dicit. nitati non competat: ergo male dicit.

2. Præterea, Quid est quod dicit, In 2. Præterea, Quid est quod dicit, In generatione et generationem? Si enim generatione et generationem? Si enim per hoc vult dicere Deum non transire per hoc vult dicere Deum non transire in transitu successionis generationum : in transitu successionis generationum : hoc parum esse videtur: quia etiam hoc parum esse videtur: quia etiam terra, ut dicit Ecclesiastes, in æternum terra, ut dicit Ecclesiastes, in æternum stat, dum generatio præterit, et genera- stat, dum generatio præterit, et genera- tio advenit 1. tio advenit 1.

3. Similiter, Si generatio et generatio 3. Similiter, Si generatio et generatio sunt inquietæ, et non stant, quamdiu sunt inquietæ, et non stant, quamdiu Deus voluerit, usque scilicet ad genera- Deus voluerit, usque scilicet ad genera- tionem quæ colligitur ex omnibus gene- tionem quæ colligitur ex omnibus gene- rationibus, et hæc dicitur quæ est gene- rationibus, et hæc dicitur quæ est gene- ratio Sanctorum, necesse est quod ha ratio Sanctorum, necesse est quod ha

1 Eccle I, 4 Generatio præterit, et genera- 1 Eccle I, 4 Generatio præterit, et genera- tio advenit terra autem in æternum stat. tio advenit terra autem in æternum stat.

beat in omni successione generationum beat in omni successione generationum inquietum movens: hoc autem non pot- inquietum movens: hoc autem non pot- est esse per naturam nisi motus corpo- est esse per naturam nisi motus corpo- rum coelestium : ergo videtur, quod anni rum coelestium : ergo videtur, quod anni motus illius etiam sint in generatione motus illius etiam sint in generatione generationum et ideo non competit soli generationum et ideo non competit soli Deo, ut videtur. Deo, ut videtur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Post præmittit in eodem Psalmo CI, Post præmittit in eodem Psalmo CI, 27 et 28 Ipsi, id est, coeli, peribunt: tu 27 et 28 Ipsi, id est, coeli, peribunt: tu autem permanes,... et anni tui non de- autem permanes,... et anni tui non de- ficient. Ergo videtur, quod soli Deo ficient. Ergo videtur, quod soli Deo conveniat. conveniat.

SOLUTIO. Sicut supra dictum est *, anni SOLUTIO. Sicut supra dictum est *, anni Dei dicuntur æternitas sua non distin- Dei dicuntur æternitas sua non distin- guibilis in se, sed ad mensuras inferio- guibilis in se, sed ad mensuras inferio- res et vocatur annus Dei æternitas res et vocatur annus Dei æternitas excedens revolutiones annorum: quot- excedens revolutiones annorum: quot- cumque enim revolutiones annorum acci- cumque enim revolutiones annorum acci- piantur æternitas infinities excedit eas piantur æternitas infinities excedit eas ante et post quia infinities tantum est ante et post quia infinities tantum est duratio æternitatis ante et post: unde duratio æternitatis ante et post: unde non sequitur, quod æternitas in se divi- non sequitur, quod æternitas in se divi- datur vel distinguatur. Et per hoc patet datur vel distinguatur. Et per hoc patet solutio ad primum solutio ad primum

AD ALIUD dicendum, quod generatio AD ALIUD dicendum, quod generatio generationum dicitur numerus electo- generationum dicitur numerus electo- rum ex omni generatione collectus. ut rum ex omni generatione collectus. ut hic dicit Augustinus: sed in illa succes- hic dicit Augustinus: sed in illa succes- sione non stat terra, ita quod non sit sione non stat terra, ita quod non sit mutabilis secundum dispositionem et mutabilis secundum dispositionem et

2 Cf Supra, Dist. VIII. 2 Cf Supra, Dist. VIII.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

$20 $20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

partem modo enim per circularem ge- partem modo enim per circularem ge- nerationem elementorum et mixtionem nerationem elementorum et mixtionem in elementis transmutatur terra secun- in elementis transmutatur terra secun- dum partem, et non secundum totum : dum partem, et non secundum totum : in fine autem mundi alterabitur in suis in fine autem mundi alterabitur in suis qualitatibus activis et passivis, et causa- qualitatibus activis et passivis, et causa- tis ex illis sed verum est quod in æter- tis ex illis sed verum est quod in æter- num stabit secundum substantiam dicit num stabit secundum substantiam dicit enim Augustinus, quod præterit figura enim Augustinus, quod præterit figura hujus mundi, sed non substantia. hujus mundi, sed non substantia. AD ALIUD dicendum, quod motus AD ALIUD dicendum, quod motus

: :

coeli et ipsum cœlum stabunt, dum durat coeli et ipsum cœlum stabunt, dum durat generationis successio: sed tamen ad generationis successio: sed tamen ad tempus referuntur: coelum enim refertur tempus referuntur: coelum enim refertur ad nunc temporis, sicut ad mensuram: ad nunc temporis, sicut ad mensuram: et ipse motus secundum partes suas est et ipse motus secundum partes suas est in tempore, sicut in numero: tempus in tempore, sicut in numero: tempus autem in ipso, sicut in causa, et in cœlo, autem in ipso, sicut in causa, et in cœlo, sicut in subjecto: sed Deus nec muta- sicut in subjecto: sed Deus nec muta- tur, ut terra, nec ad tempus refertur ut tur, ut terra, nec ad tempus refertur ut coelum et motus. coelum et motus.

C. Hic de magnitudine, quod ea aliqua personarum aliam non excedit. C. Hic de magnitudine, quod ea aliqua personarum aliam non excedit.

Nunc igitur superest ostendere, quod magnitudine vel potentia alius Nunc igitur superest ostendere, quod magnitudine vel potentia alius alium non excedat: et prius de magnitudine videamus. alium non excedat: et prius de magnitudine videamus.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

DEINDE sumenda est pars illa in qua DEINDE sumenda est pars illa in qua ostendit æqualitatem personarum secun- ostendit æqualitatem personarum secun- dum magnitudinem: quæ dividitur in dum magnitudinem: quæ dividitur in duas partes, in quarum prima ostendit, duas partes, in quarum prima ostendit, quod propter æqualitatem una persona quod propter æqualitatem una persona est in alia et hæc incipit ibi, C, « Nunc est in alia et hæc incipit ibi, C, « Nunc igitur superest ostendere, etc. » In se- igitur superest ostendere, etc. » In se- cunda autem probat, quod propter cunda autem probat, quod propter æqualitatem a Deo removetur ratio par- æqualitatem a Deo removetur ratio par-

tis et universalis et materiæ et contem- tis et universalis et materiæ et contem- perationis, ibi, F, « Sed jam nunc ad perationis, ibi, F, « Sed jam nunc ad propositum redeamus, cœptoque insista- propositum redeamus, cœptoque insista- mus, etc. » mus, etc. »

In prima sunt tria capitula: in quorum In prima sunt tria capitula: in quorum primo non est nisi transitus a dictis ad primo non est nisi transitus a dictis ad dicenda. In secundo, ostenditur æquali- dicenda. In secundo, ostenditur æquali- tas magnitudinis esse in essentia, ibi, D, tas magnitudinis esse in essentia, ibi, D, « Sciendum est igitur, etc. » In tertio, ex « Sciendum est igitur, etc. » In tertio, ex consequenti ex hoc ostenditur, quod consequenti ex hoc ostenditur, quod unaquæque personarum est in alia, ibi, unaquæque personarum est in alia, ibi, E, «El inde est, quod Pater dicitur, E, «El inde est, quod Pater dicitur,

etc. » etc. »

D. Quod non est major una persona alia, nec majus aliquid duæ quam D. Quod non est major una persona alia, nec majus aliquid duæ quam una, nec tres vel duæ quam una. una, nec tres vel duæ quam una.

Sciendum est ergo quia Pater non est major Filio, nec Pater vel Filius Sciendum est ergo quia Pater non est major Filio, nec Pater vel Filius major Spiritu sancto, nec majus aliquid duæ personæ simul sunt quam major Spiritu sancto, nec majus aliquid duæ personæ simul sunt quam una, nec tres simul majus aliquid quam duæ: nec major est essentia in una, nec tres simul majus aliquid quam duæ: nec major est essentia in tribus quam in duabus, nec in duabus quam in una : quia tota est in sin- tribus quam in duabus, nec in duabus quam in una : quia tota est in sin-

IN I SENTENT. DIST. XIX, D, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. XIX, D, ART. 7.

521 521

gulis. Unde Joannes Damascenus ait : Confitemur deitatis naturam omnem gulis. Unde Joannes Damascenus ait : Confitemur deitatis naturam omnem perfecte esse in singula suarum hypostaseon, id est, personarum: omnem perfecte esse in singula suarum hypostaseon, id est, personarum: omnem in Patre, omnem in Filio, omnem in Spiritus sancto. Ideoque per- in Patre, omnem in Filio, omnem in Spiritus sancto. Ideoque per- fectus Deus Pater, perfectus Deus Filius, perfectus Deus Spiritus sanctus'. fectus Deus Pater, perfectus Deus Filius, perfectus Deus Spiritus sanctus'.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Utrum tres personæ sint aliquid majus Utrum tres personæ sint aliquid majus quam duæ, et duæ quam una? quam duæ, et duæ quam una?

Dubium est hic quod dicit in quarto ca- Dubium est hic quod dicit in quarto ca- pitulo D, ibi, «Nec majus aliquid duæ pitulo D, ibi, «Nec majus aliquid duæ personæ simul sunt, quam una, etc. » personæ simul sunt, quam una, etc. »

1. Instantiam enim hoc videtur habere 1. Instantiam enim hoc videtur habere in omnibus discretis et collectivis : unum in omnibus discretis et collectivis : unum

enim est pars duorum: et omnis pars enim est pars duorum: et omnis pars minor est toto : ergo videtur, quod duæ minor est toto : ergo videtur, quod duæ personæ sint aliquid majus quam una, et personæ sint aliquid majus quam una, et tres quam duæ. tres quam duæ.

2. Similiter habebimus infra 2, quod 2. Similiter habebimus infra 2, quod hoc nomen, Trinitas, collective significat hoc nomen, Trinitas, collective significat personas cum ergo quilibet de populo personas cum ergo quilibet de populo sit pars populi, videtur quod una persona sit pars populi, videtur quod una persona sit minus aliquid quam tota Trinitas. sit minus aliquid quam tota Trinitas.

3. Item, Persona una aliquo modo se 3. Item, Persona una aliquo modo se habet ad Trinitatem, aut ut idem, aut ut habet ad Trinitatem, aut ut idem, aut ut æquale, aut ut majus, aut ut minus. Non æquale, aut ut majus, aut ut minus. Non ut idem : quia aliter oporteret, quod ut idem : quia aliter oporteret, quod supposita illa persona supponeretur Tri- supposita illa persona supponeretur Tri- nitas, quod esse non potest. Nec ut ma- nitas, quod esse non potest. Nec ut ma- jus, nec ut æquale, ut videtur, quia jus, nec ut æquale, ut videtur, quia æqualia quæ sunt unius essentiæ, con- æqualia quæ sunt unius essentiæ, con- vertuntur super se : non autem conver- vertuntur super se : non autem conver- titur prædicatio de Trinitate ad aliquam titur prædicatio de Trinitate ad aliquam personarum ergo videtur, quod se ha- i personarum ergo videtur, quod se ha- i beat ut minus ergo non est tantum una beat ut minus ergo non est tantum una persona, quantum duæ vel tres. persona, quantum duæ vel tres.