contra. contra.

Bolutio. Bolutio.

Ad 1. Ad 1.

INI SENTENT. DIST. XVIII, D, ART. 3. INI SENTENT. DIST. XVIII, D, ART. 3.

verso ergo videtur, quod si Spiritus verso ergo videtur, quod si Spiritus sanctus est proprie donum, quod ratio sanctus est proprie donum, quod ratio doni numquam possit alii convenire: doni numquam possit alii convenire: sed hoc falsum est: quia quod datur sed hoc falsum est: quia quod datur gratis et irreddibiliter, donum est, sicut gratis et irreddibiliter, donum est, sicut determinatum est in præcedenti quæ- determinatum est in præcedenti quæ- stione Filius datus est gratis et irreddi- stione Filius datus est gratis et irreddi- biliter ergo est donum. biliter ergo est donum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Ratio primi doni est amoris com- 1. Ratio primi doni est amoris com- munio amoris autem procedentis com- munio amoris autem procedentis com- munio non convenit nisi Spiritui sancto : munio non convenit nisi Spiritui sancto : ergo ratio doni non convenit nisi Spiri- ergo ratio doni non convenit nisi Spiri-

tui sancto. tui sancto.

2. Item, Filius aut datus est ex amore, 2. Item, Filius aut datus est ex amore, aut non. Si non, hoc absurdum est : aut non. Si non, hoc absurdum est : quia est contra Evangelium dicens, Sic quia est contra Evangelium dicens, Sic Deus dilexit mundum, etc. 1. Si sic: er- Deus dilexit mundum, etc. 1. Si sic: er- go amor ille secundum rationem intelli- go amor ille secundum rationem intelli- gendi prius datus est : ergo Filius non gendi prius datus est : ergo Filius non habet primam rationem doni: ergo esse habet primam rationem doni: ergo esse donum non convenit ei proprie. donum non convenit ei proprie.

SOLUTIO. Dicendum, quod esse donum SOLUTIO. Dicendum, quod esse donum convenit Spiritui sancto proprie : si ratio convenit Spiritui sancto proprie : si ratio sumatur a primo dono procedente ab eo sumatur a primo dono procedente ab eo qui donat vel donare habet. Donator qui donat vel donare habet. Donator enim et donum distinctionem relativam enim et donum distinctionem relativam habent et donum est exiens a donatore: habent et donum est exiens a donatore: et est id quod primo habet rationem do- et est id quod primo habet rationem do- ni et hoc non est nisi amor procedens ni et hoc non est nisi amor procedens a Patre et Filio amor enim essentialis a Patre et Filio amor enim essentialis non habet processionem distinctam et non habet processionem distinctam et distinguentem, et ideo deficit a ratione distinguentem, et ideo deficit a ratione doni. Filius autem non procedit ut amor, doni. Filius autem non procedit ut amor, sed potius ut Filius, qui possit amorem sed potius ut Filius, qui possit amorem gratuitum impendere, et cui possit amor gratuitum impendere, et cui possit amor gratuitus impendi. gratuitus impendi.

AD ID ergo quod primo objicitur, di- AD ID ergo quod primo objicitur, di- cendum quod ratio doni non est conse- cendum quod ratio doni non est conse-

1 Joan ш, 16. 1 Joan ш, 16.

495 495

quens processionem, vel intentionem quens processionem, vel intentionem generalem, sed est consequens processio- generalem, sed est consequens processio- nem in specie,quæ spiratio est: quæ spi- nem in specie,quæ spiratio est: quæ spi- ratio ex vi spirativa (ut diximus supra) ratio ex vi spirativa (ut diximus supra) immediate producit amorem : sed si ac- immediate producit amorem : sed si ac- ciperetur processio secundum generalem ciperetur processio secundum generalem intentionem, tunc verum esset, quod es- intentionem, tunc verum esset, quod es- set consequens secundum intellectum. set consequens secundum intellectum. AD ALIUD dicendum, quod esse donum AD ALIUD dicendum, quod esse donum est Spiritui proprium, cujus causa est est Spiritui proprium, cujus causa est dicta in principio solutionis. dicta in principio solutionis.

AD ALIUD dicendum, quod multiplex AD ALIUD dicendum, quod multiplex est proprium, scilicet quod non ponit ni- est proprium, scilicet quod non ponit ni- si respectum ad personas a quibus dis- si respectum ad personas a quibus dis- tinguitur in actu personali, et illud pro- tinguitur in actu personali, et illud pro- prium in divinis habet actum personalem prium in divinis habet actum personalem in quo significatur, sicut Filius et Pater. in quo significatur, sicut Filius et Pater. Quoddam est proprium quod non ponit Quoddam est proprium quod non ponit respectum per actum personalem, sed respectum per actum personalem, sed potius per privationem, sicut innascibi- potius per privationem, sicut innascibi- litas et hoc non significatur in actu per- litas et hoc non significatur in actu per- sonali. Similiter est proprium quod est sonali. Similiter est proprium quod est ex ratione actus in procedente persona, ex ratione actus in procedente persona, et hoc est donum: quia quod Spiritus et hoc est donum: quia quod Spiritus sanctus est donum, hoc est ex tali pro- sanctus est donum, hoc est ex tali pro- cessione, quia scilicet procedit ut amor : cessione, quia scilicet procedit ut amor : et quia hoc ponit ordinem communica- et quia hoc ponit ordinem communica- tionis sui in ratione doni etiam ad alios, tionis sui in ratione doni etiam ad alios, ipso simplici actu personali qui tantum ipso simplici actu personali qui tantum notet distinctionem unius ab alio, signi- notet distinctionem unius ab alio, signi- ficari non potest. Et ratio hujus magis ficari non potest. Et ratio hujus magis patebit infra in sequentibus quæstionibus patebit infra in sequentibus quæstionibus hujus distinctionis. hujus distinctionis.

AD ALIUD dicendum, quod sub ratione AD ALIUD dicendum, quod sub ratione procedentis doni et primi hoc proprium procedentis doni et primi hoc proprium non convenit aliis, nec convenire potest. non convenit aliis, nec convenire potest. Filius enim etsi datus sit, non tamen pro- Filius enim etsi datus sit, non tamen pro- cedit ut donum: nec est etiam in ratione cedit ut donum: nec est etiam in ratione primi doni, ut prius dictum est. primi doni, ut prius dictum est.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

496 496

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

E. Hic, quare donum? E. Hic, quare donum?

Donum vero dicitur non ex eo tantum quod donetur, sed ex proprietate Donum vero dicitur non ex eo tantum quod donetur, sed ex proprietate quam habuit ab æterno: unde et ab æterno fuit donum. Sempiterne enim quam habuit ab æterno: unde et ab æterno fuit donum. Sempiterne enim donum fuit, non quia daretur, sed quia processit a Patre et Filio. Unde Au- donum fuit, non quia daretur, sed quia processit a Patre et Filio. Unde Au- gustinus in libro IV de Trinitate ait : Sicut natum esse est Filio a Patre gustinus in libro IV de Trinitate ait : Sicut natum esse est Filio a Patre esseita Spiritui sancto donum Dei esse est a Patre et a Filio procedere. esseita Spiritui sancto donum Dei esse est a Patre et a Filio procedere. Hic aperte ostenditur, quod Spiritus sanctus eo donum est, quod procedit a Hic aperte ostenditur, quod Spiritus sanctus eo donum est, quod procedit a Patre et a Filio: sicut Filius eo est a Patre, quod natus est abeo. Non enim Patre et a Filio: sicut Filius eo est a Patre, quod natus est abeo. Non enim idem est Filio esse a Patre, et Spiritui sancto, id est, non ea proprietate idem est Filio esse a Patre, et Spiritui sancto, id est, non ea proprietate Filius dicitur esse a Patre qua Spiritus sanctus. Nam Filius dicitur esse a Filius dicitur esse a Patre qua Spiritus sanctus. Nam Filius dicitur esse a Patre, quia genitus est ab eo: Spiritus sanctus vero dicitur esse a Patre et Patre, quia genitus est ab eo: Spiritus sanctus vero dicitur esse a Patre et a Filio, quia Spiritus sanctus est donum Patris et Filii, id est, quia proce- a Filio, quia Spiritus sanctus est donum Patris et Filii, id est, quia proce- dit ab utroque. Eo enim dicitur spiritus, quo donum: et eo donum, quo dit ab utroque. Eo enim dicitur spiritus, quo donum: et eo donum, quo procedens. Unde Augustinus in libro V de Trinitate ait: Spiritus sanctus, procedens. Unde Augustinus in libro V de Trinitate ait: Spiritus sanctus, qui non est Trinitas, sed in Trinitate intelligitur : in eo quod proprie dici- qui non est Trinitas, sed in Trinitate intelligitur : in eo quod proprie dici- tur Spiritus sanctus, relative dicitur, cum et ad Patrem et Filium refertur: tur Spiritus sanctus, relative dicitur, cum et ad Patrem et Filium refertur: quia Spiritus sanctus et Patris et Filii spiritus est: sed ipsa relatio non ap- quia Spiritus sanctus et Patris et Filii spiritus est: sed ipsa relatio non ap- paret in hoc nomine. Apparet autem cum dicitur donum Dei: donum est paret in hoc nomine. Apparet autem cum dicitur donum Dei: donum est enim Patris et Filii, quia et a Patre procedit et a Filio'. Ecce his verbis enim Patris et Filii, quia et a Patre procedit et a Filio'. Ecce his verbis aperte ostenditur, eadem relatione dici Spiritum sanctum, et donum. Do- aperte ostenditur, eadem relatione dici Spiritum sanctum, et donum. Do- num autem, quia procedit a Patre et Filio. Proprietas ergo qua dicitur num autem, quia procedit a Patre et Filio. Proprietas ergo qua dicitur Spiritus sanctus vel donum, processio ipsa est, de qua post plenius age- Spiritus sanctus vel donum, processio ipsa est, de qua post plenius age- mus cum aliis. Cum ergo ab æterno processerit ab utroque, et ab æterno mus cum aliis. Cum ergo ab æterno processerit ab utroque, et ab æterno donum fuit non ergo Spiritus sanctus eo tantum dicitur donum, quia do- donum fuit non ergo Spiritus sanctus eo tantum dicitur donum, quia do- natur: nam et ante fuit donum quam donaretur. Unde Augustinus in libro natur: nam et ante fuit donum quam donaretur. Unde Augustinus in libro V de Trinitate Semper Spiritus sanctus procedit, et non ex tempore, sed V de Trinitate Semper Spiritus sanctus procedit, et non ex tempore, sed ab æternitate procedit. Sed quia sic procedebat ut esset donabile, jam do- ab æternitate procedit. Sed quia sic procedebat ut esset donabile, jam do- num erat antequam esset cui donaretur. Aliter enim intelligitur, cum di- num erat antequam esset cui donaretur. Aliter enim intelligitur, cum di- citur donum aliter cum dicitur donatum : nam donum potest esse etiam citur donum aliter cum dicitur donatum : nam donum potest esse etiam antequam detur, donatum autem nisi datum fuerit, nullo modo dici pot- antequam detur, donatum autem nisi datum fuerit, nullo modo dici pot- est. Sempiterne ergo Spiritus sanctus est donum, temporaliter autem dona- est. Sempiterne ergo Spiritus sanctus est donum, temporaliter autem dona-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 11. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 11.

IN I SENTENT. DIST. XVIII, F, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. XVIII, F, ART. 4.

497 497

tum 1. His verbis aperte ostenditur, quod sicut Spiritus sanctus ab æterno tum 1. His verbis aperte ostenditur, quod sicut Spiritus sanctus ab æterno procedit, ita ab æterno donum est: non quia donaretur a Patre Filio, vel procedit, ita ab æterno donum est: non quia donaretur a Patre Filio, vel a Filio Patri, sed quia ab æterno processit donabilis. a Filio Patri, sed quia ab æterno processit donabilis.

F. Quæritur, Cui donabilis? F. Quæritur, Cui donabilis?

Sed quæritur, Cui donabilis : utrum Patri et Filio, an tantum nobis qui Sed quæritur, Cui donabilis : utrum Patri et Filio, an tantum nobis qui nondum eramus? Si autem non erat donabilis Patri et Filio, sed tantum no- nondum eramus? Si autem non erat donabilis Patri et Filio, sed tantum no- bis, et ex eo donum erat, quia sic donabilis procedebat, videtur quod Filius bis, et ex eo donum erat, quia sic donabilis procedebat, videtur quod Filius semper eadem ratione donum fuerit, quia ab æterno processit a Patre do- semper eadem ratione donum fuerit, quia ab æterno processit a Patre do- nabilis nobis in tempore: nam et de Filio legitur, quod datus est nobis ². nabilis nobis in tempore: nam et de Filio legitur, quod datus est nobis ². Ad quod dicimus, quia Spiritus sanctus nobis tantum, non Patri vel Filio Ad quod dicimus, quia Spiritus sanctus nobis tantum, non Patri vel Filio donabilis processit, sicut et nobis tantum datus est. Et Filius vere datus est donabilis processit, sicut et nobis tantum datus est. Et Filius vere datus est nobis, et ab æterno processit a Patre, non ut donabilis tantum, sed ut ge- nobis, et ab æterno processit a Patre, non ut donabilis tantum, sed ut ge- nitus qui et donari posset. Processit ergo ut genitus et donabilis: sed Spi- nitus qui et donari posset. Processit ergo ut genitus et donabilis: sed Spi- ritus sanctus non procedit ut genitus, sed tantum ut donum. Donum autem ritus sanctus non procedit ut genitus, sed tantum ut donum. Donum autem semper fuit, non solum quia donabilis, sed quia ab utroque processit, et semper fuit, non solum quia donabilis, sed quia ab utroque processit, et quia donabilis fuit. Unde Augustinus in libro V de Trinitate ait : Eo ipso quia donabilis fuit. Unde Augustinus in libro V de Trinitate ait : Eo ipso quod daturus erat eum Deus, jam donum erat, etiam antequam daretur, et quod daturus erat eum Deus, jam donum erat, etiam antequam daretur, et ideo donabilis est: sed aliter donabilis quam Filius: nam et aliter datur, ideo donabilis est: sed aliter donabilis quam Filius: nam et aliter datur, et aliter processit quam Filius. Filii enim processio genitura est, vel nati- et aliter processit quam Filius. Filii enim processio genitura est, vel nati- vitas Spiritus sancti vero processio nativitas non est : utraque vero inef- vitas Spiritus sancti vero processio nativitas non est : utraque vero inef- fabilis est 3. fabilis est 3.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Spiritus sanctus eo dicitur Spiritus An Spiritus sanctus eo dicitur Spiritus sanctus, quo donum: et eo donum, quo sanctus, quo donum: et eo donum, quo procedens ? procedens ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, E, Deinde quæritur de hoc quod dicit, E, « Eo enim dicitur Spiritus, quo donum : « Eo enim dicitur Spiritus, quo donum : et eo donum, quo procedens, etc. »> et eo donum, quo procedens, etc. »>

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 11. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 11. 2 Isa. Ix, 6 Parvulus natus est nobis, et filius 2 Isa. Ix, 6 Parvulus natus est nobis, et filius

XXV XXV

Iloc enim videtur falsum ratione pri- Iloc enim videtur falsum ratione pri- mæ partis, et secundæ. mæ partis, et secundæ.

1. Alia enim ratio est spiritus, et alia 1. Alia enim ratio est spiritus, et alia doni. PROBATIO. Si numquam daretur, doni. PROBATIO. Si numquam daretur, nec haberet rationem doni, adhuc esset nec haberet rationem doni, adhuc esset spiritus et essentialiter et personaliter: spiritus et essentialiter et personaliter: non ergo eo dicitur spiritus, quo donum. non ergo eo dicitur spiritus, quo donum.

2. Item, Spiritus manifestatur in actu 2. Item, Spiritus manifestatur in actu spirandi, qui est actus æternus non no- spirandi, qui est actus æternus non no- tans distinctionem nisi æternæ personæ tans distinctionem nisi æternæ personæ ab æterna persona: donum autem dici- ab æterna persona: donum autem dici- tur secundum comparationem ad actum tur secundum comparationem ad actum

datus est nobis. datus est nobis.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 14 3 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 14

32 32

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio. Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3. Ad 3.

498 498

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

donandi, qui non est actus æternus, sed donandi, qui non est actus æternus, sed temporalis, eo quod non dant sibi invi- temporalis, eo quod non dant sibi invi- cem Pater et Filius Spiritum sanctum, cem Pater et Filius Spiritum sanctum, sed nobis ergo videtur, quod non eo sed nobis ergo videtur, quod non eo est spiritus, quo donum. est spiritus, quo donum.

3. Ex altera parte videtur etiam falsum, 3. Ex altera parte videtur etiam falsum, scilicet quod eo sit donum, quo proce- scilicet quod eo sit donum, quo proce- dens: quia dens: quia ponamus, quod numquam ponamus, quod numquam rationem doni habeat vel detur, adhuc rationem doni habeat vel detur, adhuc ipse procedet a Patre et Filio: non ergo ipse procedet a Patre et Filio: non ergo eo donum est, quo procedens. eo donum est, quo procedens.

PRÆTEREA. Ex dicto Augustini hic vi- PRÆTEREA. Ex dicto Augustini hic vi- detur accipi, quod donum, spiritus, pro- detur accipi, quod donum, spiritus, pro- cedens, et amor, significent eamdem no- cedens, et amor, significent eamdem no- tionem et hoc non videtur esse verum: tionem et hoc non videtur esse verum: quia unius notionis una est ratio qua quia unius notionis una est ratio qua personam notam vel innotescere facit: personam notam vel innotescere facit: non autem una ratione manifestatur spi- non autem una ratione manifestatur spi- ritus sub his nominibus: ergo ista non ritus sub his nominibus: ergo ista non significant notionem unam, ut videtur. significant notionem unam, ut videtur. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Notiones sunt quinque, quarum in 1. Notiones sunt quinque, quarum in Patre sunt tres, in Filio duæ, sed una Patre sunt tres, in Filio duæ, sed una est eadem numero in Patre et Filio: ergo est eadem numero in Patre et Filio: ergo relinquitur, quod in Spiritu sancto tan- relinquitur, quod in Spiritu sancto tan- tum sit una ergo quocumque nomine tum sit una ergo quocumque nomine proprio sibi significetur, non potest sig- proprio sibi significetur, non potest sig- nificari nisi notio una. nificari nisi notio una.

3. Item, Unam habent notionem Pater 3. Item, Unam habent notionem Pater et Filius, secundum quam referuntur et Filius, secundum quam referuntur ad Spiritum sanctum : ergo una sola est ad Spiritum sanctum : ergo una sola est in Spiritu sancto respondens illi: ergo in Spiritu sancto respondens illi: ergo una sola notio in omnibus nominibus una sola notio in omnibus nominibus propriis Spiritus sancti significatur. propriis Spiritus sancti significatur.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod cum Augustinus dicit, quod eo donum cum Augustinus dicit, quod eo donum est, quo est spiritus, vel e converso: est, quo est spiritus, vel e converso: debet intelligi in eadem proprietate, non debet intelligi in eadem proprietate, non eadem ratione nominis: quia bene con- eadem ratione nominis: quia bene con- cedo, quod una proprietas tantum est in cedo, quod una proprietas tantum est in Spiritu sancto, sed illa diversis modis Spiritu sancto, sed illa diversis modis potest significari: et ideo diversa habet potest significari: et ideo diversa habet nomina. Per hoc patet solutio ad sequens. nomina. Per hoc patet solutio ad sequens. AD HOC quod ulterius quæritur, dicen- AD HOC quod ulterius quæritur, dicen- dum eodem modo: quia in veritate ad- dum eodem modo: quia in veritate ad- huc procederet si non esset donum: sed huc procederet si non esset donum: sed hoc non removet, quod eadem proprie- hoc non removet, quod eadem proprie-

tate non dicatur donum qua procedit : tate non dicatur donum qua procedit : sed cogit ad hoc quod in alio modo pro- sed cogit ad hoc quod in alio modo pro- prietas illa utroque nomine significetur. prietas illa utroque nomine significetur.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quirat, AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quirat, dum quod Spiritus, procedens, amor, do- dum quod Spiritus, procedens, amor, do- num dicunt eamdem proprietatem, quæ num dicunt eamdem proprietatem, quæ notio est sub diverso modo significandi. notio est sub diverso modo significandi. Spiritus enim dicit ut a vi spirativa Pa- Spiritus enim dicit ut a vi spirativa Pa- tris et Filii procedens autem dicit ut tris et Filii procedens autem dicit ut actum quo fit distinctio: sed amor dicit actum quo fit distinctio: sed amor dicit modum determinantem processionem. modum determinantem processionem. Donum autem addit ad amoren habitua- Donum autem addit ad amoren habitua- litatem communicandi alteri : et ideo se- litatem communicandi alteri : et ideo se- cundum modum intelligendi sic est ordo, cundum modum intelligendi sic est ordo, quod ipse est procedens spiritus, ut amor, quod ipse est procedens spiritus, ut amor, qui est donum communicabile amicis vel qui est donum communicabile amicis vel creaturæ rationali. creaturæ rationali.

Si autem objicias, quod notio dicitur Si autem objicias, quod notio dicitur ab innotescendo, quia facit innotescere : ab innotescendo, quia facit innotescere : et cum multis modis istis nominibus in- et cum multis modis istis nominibus in- notescat Spiritus sanctus, videntur illa notescat Spiritus sanctus, videntur illa nomina dicere multas notiones. Dicen- nomina dicere multas notiones. Dicen- dum, quod ista multa nomina sequuntur dum, quod ista multa nomina sequuntur ex uno, scilicet quod sic procedit spiratus: ex uno, scilicet quod sic procedit spiratus: et ideo realiter dicunt unam notionem, et ideo realiter dicunt unam notionem, modo significandi tantum differentem. modo significandi tantum differentem.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An donum etiam importat relationem An donum etiam importat relationem sicut Pater et Filius, distinguentem sicut Pater et Filius, distinguentem Spiritum sanctum ab utroque ? Spiritum sanctum ab utroque ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, E, Deinde quæritur de hoc quod dicit, E, « Sed ipsa relatio non apparet in hoc « Sed ipsa relatio non apparet in hoc nomine. Apparet autem cum dicitur do- nomine. Apparet autem cum dicitur do- num Dei, etc. >> num Dei, etc. >>

Ex hoc enim accipitur, quod donum Ex hoc enim accipitur, quod donum est relatio distinguens Spiritum sanctum est relatio distinguens Spiritum sanctum a Patre et Filio: hoc autem non videtur a Patre et Filio: hoc autem non videtur esse verum quia esse verum quia

1. Relativa sunt quorum hoc ipsum esse 1. Relativa sunt quorum hoc ipsum esse quod sunt, ad aliud sunt: sed donum est quod sunt, ad aliud sunt: sed donum est

IN I SENTENT. DIST. XVIII, F, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XVIII, F, ART. 5.

aliquid in esse, licet illud aliquid sit ab aliquid in esse, licet illud aliquid sit ab alio, et detur alii: ergo videtur, quod alio, et detur alii: ergo videtur, quod donum non sit relativum. donum non sit relativum.

2. Item, Si relativum est; tunc habet 2. Item, Si relativum est; tunc habet correlativum in divinis ad quod determi- correlativum in divinis ad quod determi- natur respectus ejus: id autem non erit natur respectus ejus: id autem non erit nisi donator sed hoc non videtur esse nisi donator sed hoc non videtur esse verum quia si donum donatoris donum verum quia si donum donatoris donum est, tunc etiam cantus cantoris cantus est, tunc etiam cantus cantoris cantus est, et cantus esset relativum, et similiter est, et cantus esset relativum, et similiter lectio lectoris lectio erit: et hoc nihil est : lectio lectoris lectio erit: et hoc nihil est : ergo videtur, quod nulla relatio apparet ergo videtur, quod nulla relatio apparet in hoc nomine donum. in hoc nomine donum.

: :

3. Item, Per rationem doni compara- 3. Item, Per rationem doni compara- tur ad creaturas: dicitur enim Spiritus tur ad creaturas: dicitur enim Spiritus sanctus donum nostrum nihil autem sanctus donum nostrum nihil autem habens comparationem ad creaturam, habens comparationem ad creaturam, distinctivum est in divinis ergo videtur, distinctivum est in divinis ergo videtur, quod donum esse non distinguat. Pro- quod donum esse non distinguat. Pro- BATIO MEDIÆ, quia prima constat. Quod BATIO MEDIÆ, quia prima constat. Quod habet comparationem ad creata, conno- habet comparationem ad creata, conno- tat effectum in potentia vel actu, et omne tat effectum in potentia vel actu, et omne tale significat essentiam divinam, quæ tale significat essentiam divinam, quæ nihil distinguit in divinis. nihil distinguit in divinis.

4. Præterea, Quare magis manifestatur 4. Præterea, Quare magis manifestatur in hoc nomine donum, quam in hoc no- in hoc nomine donum, quam in hoc no- mine spiritus ita enim dicitur spiritus mine spiritus ita enim dicitur spiritus spiratoris spiritus, sicut dicitur donum spiratoris spiritus, sicut dicitur donum donatoris donum. donatoris donum.

5. Item, Ad potentiam spirandı magis 5. Item, Ad potentiam spirandı magis convertibiliter videtur se habere spiri- convertibiliter videtur se habere spiri- tus, quam donum: ergo videtur, quod tus, quam donum: ergo videtur, quod æterna relatio magis appareat in hoc æterna relatio magis appareat in hoc nomine spiritus, quam in nomine do- nomine spiritus, quam in nomine do-

пит. пит.

6. Item, Spiritus magis nominat hy- 6. Item, Spiritus magis nominat hy- postasim in se perfectam in esse, quam postasim in se perfectam in esse, quam donum quia donum potest esse res quæ donum quia donum potest esse res quæ non est persona: ergo videtur magis non est persona: ergo videtur magis apparere relatio distinguens in nomine apparere relatio distinguens in nomine spiritus, quam in nomine doni. spiritus, quam in nomine doni.

7. Item, magis manifestat relationem 7. Item, magis manifestat relationem per se quod nec per se nec per conse- per se quod nec per se nec per conse- quens alii personæ convenit, quam id quens alii personæ convenit, quam id quod convenit alii per consequens, sed quod convenit alii per consequens, sed non per se: sed donum per consequens non per se: sed donum per consequens convenit Filio, Spiritum sanctum esse convenit Filio, Spiritum sanctum esse nullo modo convenit nisi Spiritui san- nullo modo convenit nisi Spiritui san- cto: ergo magis manifestatur relatio di- cto: ergo magis manifestatur relatio di-

499 499

stinguens nomine Spiritus sancti, quam stinguens nomine Spiritus sancti, quam nomine doni. nomine doni.

SOLUTIO. Dicendum, quod relatio duo- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod relatio duo- Solutio. bus modis consideratur: scilicet per se, bus modis consideratur: scilicet per se, et ut mixta alii enti per se sicut servus, et ut mixta alii enti per se sicut servus, dominus, magister, discipulus, et pater, dominus, magister, discipulus, et pater, et filius, et hujusmodi: mixta autem alii et filius, et hujusmodi: mixta autem alii enti, sicut dicimus actionem ponere re- enti, sicut dicimus actionem ponere re- spectum ad passionem, et agens, et pa- spectum ad passionem, et agens, et pa- tiens, et hujusmodi: et ideo etiam qui- tiens, et hujusmodi: et ideo etiam qui- dam Philosophi dixerunt, quod relatio dam Philosophi dixerunt, quod relatio non esset genus entis, sed esset respe- non esset genus entis, sed esset respe- ctus respersus in omnibus generibus en- ctus respersus in omnibus generibus en- tium. Unde dico sine præjudicio, quod tium. Unde dico sine præjudicio, quod hoc modo secundo secundum rationem hoc modo secundo secundum rationem intelligendi significatur in hoc nomine intelligendi significatur in hoc nomine donum: quia sine dubio non totum quod donum: quia sine dubio non totum quod importatur per nomen, est ad alterum: importatur per nomen, est ad alterum: sed significat quiddam circa quod poni- sed significat quiddam circa quod poni- tur respectus ad dantem, et ad eum cui tur respectus ad dantem, et ad eum cui datur, vel dabitur. Sic autem non est in datur, vel dabitur. Sic autem non est in hoc nomine pater, vel filius: quia pater hoc nomine pater, vel filius: quia pater id quod est secundum significationem id quod est secundum significationem nominis, ad alterum est, et similiter nominis, ad alterum est, et similiter filius. filius.

DICENDUM ergo ad primum, quod non DICENDUM ergo ad primum, quod non probatur quin sit relativum, sed quod in probatur quin sit relativum, sed quod in intentione sua sit plus quam relatio: et intentione sua sit plus quam relatio: et hoc bene concedo secundum modum in- hoc bene concedo secundum modum in- telligendi. telligendi.

AD ALIUD dicendum, quod donator est AD ALIUD dicendum, quod donator est correlativum ejus, ut hic dicitur in correlativum ejus, ut hic dicitur in Littera et tunc non est simile: quia Littera et tunc non est simile: quia alia nomina quæ importantur ab habitu alia nomina quæ importantur ab habitu alicujus actus vel officio, non dicunt no- alicujus actus vel officio, non dicunt no- men causæ et originis primæ, sicut dona- men causæ et originis primæ, sicut dona- tor quia cantor habet hoc ab habitu, tor quia cantor habet hoc ab habitu, vel officio, et sic ab alio: sed donator vel officio, et sic ab alio: sed donator seipso donator est propria liberalitate. seipso donator est propria liberalitate.

ITEM, Donator donat de suo quod pro- ITEM, Donator donat de suo quod pro- cedit ab ipso tamquam ab origine : et hoc cedit ab ipso tamquam ab origine : et hoc non est in aliis. Unde illis dicunt ordinem non est in aliis. Unde illis dicunt ordinem ad actum aliquem exercendum, et non ad actum aliquem exercendum, et non ita important relationem originis. ita important relationem originis.

AD ALIUD dicendum, quod per ratio- AD ALIUD dicendum, quod per ratio- nem doni non comparatur ad creaturas nem doni non comparatur ad creaturas nisi donum sumatur in actu: et ideo hoc nisi donum sumatur in actu: et ideo hoc non impedit quin dicat relationem: sed non impedit quin dicat relationem: sed

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

500 500

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hoc verum est, quod aliquid addit, ut hoc verum est, quod aliquid addit, ut mihi videtur: filius autem et pater nihil mihi videtur: filius autem et pater nihil addunt secundum modum significandi. addunt secundum modum significandi. Ad 4. AD ALIUD dicendum, quod respectu ef- Ad 4. AD ALIUD dicendum, quod respectu ef- fectus connotati ponit causalitatem com- fectus connotati ponit causalitatem com- munem omnibus personis quia ille est munem omnibus personis quia ille est effectus omnium personarum: sed ratio effectus omnium personarum: sed ratio doni in quo donantur alia dona, non est doni in quo donantur alia dona, non est communis, imo est propria: et illa ratio communis, imo est propria: et illa ratio doni dicitur per donum quando dicitur doni dicitur per donum quando dicitur esse proprium spiritus: et hoc notabile esse proprium spiritus: et hoc notabile est propter sequentia. est propter sequentia.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus dicit, quod magis apparet relatio in ly dicit, quod magis apparet relatio in ly donum, pro tanto quia spiritus magis di- donum, pro tanto quia spiritus magis di- cit spiritualitatem naturæ, quam entem cit spiritualitatem naturæ, quam entem ab alio donum autem in suo nomine ab alio donum autem in suo nomine ens ab alio determinat. ens ab alio determinat.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod licet donum possit esse non per- quod licet donum possit esse non per- sona procedens, tamen in divinis pri- sona procedens, tamen in divinis pri- mum donum non potest esse nisi perso- mum donum non potest esse nisi perso- na procedens et hoc attendit Augusti- na procedens et hoc attendit Augusti-

nus. nus.

: :

AD ALIUD dicendum quod Spiritus san- AD ALIUD dicendum quod Spiritus san- ctus ut in hoc nomine significatur, non ctus ut in hoc nomine significatur, non significatur ut persona ens ab alio: quia significatur ut persona ens ab alio: quia magis illa nomina dicunt naturæ proprie- magis illa nomina dicunt naturæ proprie- tatem ut attributum, quam personam. tatem ut attributum, quam personam. Unde dictum est supra, quod hoc quod Unde dictum est supra, quod hoc quod convenit ambobus communiter, attribui- convenit ambobus communiter, attribui- tur ei proprie, eo quod procedit ab am- tur ei proprie, eo quod procedit ab am- bobus non autem ratio doni convenit bobus non autem ratio doni convenit ambobus sed ita convenit Spiritui san- ambobus sed ita convenit Spiritui san- cto, quod non Patri, vel Filio. cto, quod non Patri, vel Filio.

AD ALIUD dicendum, quod donum in AD ALIUD dicendum, quod donum in ratione primi doni procedentis non con- ratione primi doni procedentis non con- venit Filio, nec primo, nec per conse- venit Filio, nec primo, nec per conse- quens sed ratio dati potest ei per conse- quens sed ratio dati potest ei per conse- quens et non per se convenire. quens et non per se convenire.

1 Cf. Supra, Dist. XV. 1 Cf. Supra, Dist. XV.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum Filius potest dici datum ab Utrum Filius potest dici datum ab æterno ? æterno ?

.. ..

Deinde quæritur de hoc quod dicit, E, Deinde quæritur de hoc quod dicit, E, « Spiritus sanctus ab æternitate proce- « Spiritus sanctus ab æternitate proce- dit. Sed quia sic procedebat ut esset dona- dit. Sed quia sic procedebat ut esset dona- bile, jam donum erat, etc. » bile, jam donum erat, etc. »

1. Videtur enim, quod eadem ratione 1. Videtur enim, quod eadem ratione Filius dicatur datum ab æterno: quia aut Filius dicatur datum ab æterno: quia aut sic genitus est ut possit dari in tempore, sic genitus est ut possit dari in tempore, aut non. Si non ergo videtur, quod re- aut non. Si non ergo videtur, quod re- pugnantia sit dationi suæ in tempore ad pugnantia sit dationi suæ in tempore ad generationem æternam et hoc falsum generationem æternam et hoc falsum est: quin potius habuimus supra ¹, quod est: quin potius habuimus supra ¹, quod quidam etiam generationem æternam quidam etiam generationem æternam missionem dicebant: quia dat habituali- missionem dicebant: quia dat habituali- tatem ad hoc quod genitus possit esse tatem ad hoc quod genitus possit esse missus, quia genitus est ab alio. Si au- missus, quia genitus est ab alio. Si au- tem sic genitus est ab æterno ut possit tem sic genitus est ab æterno ut possit dari, tunc eadem ratione Filius dicetur dari, tunc eadem ratione Filius dicetur datum ab æterno, sicut Spiritus sanctus datum ab æterno, sicut Spiritus sanctus donum. donum.

2. Item, Sicut video quod effectus 2. Item, Sicut video quod effectus causati in creatura, quidam sunt de per- causati in creatura, quidam sunt de per- fectione affectus, in quibus dari dicitur fectione affectus, in quibus dari dicitur Spiritus sanctus, et ratione aptitudinis ad Spiritus sanctus, et ratione aptitudinis ad hoc ab æterno dicitur donum: ita sunt hoc ab æterno dicitur donum: ita sunt quædam dona de perfectione intellectus quædam dona de perfectione intellectus in quibus datur Filius, et ratione æternæ in quibus datur Filius, et ratione æternæ aptitudinis ad hoc videtur ipse etiam dici aptitudinis ad hoc videtur ipse etiam dici donum vel datum: ergo videtur, quod donum vel datum: ergo videtur, quod etiam Filio convenit ab æterno non tan- etiam Filio convenit ab æterno non tan- tum donum, sed etiam datum. tum donum, sed etiam datum.

3. Item, Si hæc est causa quod di- 3. Item, Si hæc est causa quod di- citur donum, quod daturus eum erat citur donum, quod daturus eum erat Pater vel Filius in tempore, videtur tem- Pater vel Filius in tempore, videtur tem- porale esse causa vel ratio æterni: quod porale esse causa vel ratio æterni: quod constat inconveniens, cum potius sit e constat inconveniens, cum potius sit e

converso. converso.

4. Item, Pono, quod creaturæ num- 4. Item, Pono, quod creaturæ num- quam sint, vel futuræ sint videtur, quod quam sint, vel futuræ sint videtur, quod

Solutio. Solutio.

Ad object. Ad object.

IN 1 SENTENT. DIST. XVIII, F, ART. 6. IN 1 SENTENT. DIST. XVIII, F, ART. 6.

adhuc non tollatur ratio æterni: donum adhuc non tollatur ratio æterni: donum autem habet rationem æterni, quia con- autem habet rationem æterni, quia con- venit ab æterno: ergo videtur, quod venit ab æterno: ergo videtur, quod non eo dicatur donum, quia daturus erat non eo dicatur donum, quia daturus erat in tempore. Si tu dicas, quod tunc ponit in tempore. Si tu dicas, quod tunc ponit aptitudinem ad creaturam quæ posset aptitudinem ad creaturam quæ posset esse, licet non erit : pono tunc, quod nec esse, licet non erit : pono tunc, quod nec possit esse creatura: adhuc enim erit dis- possit esse creatura: adhuc enim erit dis- tinctio personarum: et ita spiritus proce- tinctio personarum: et ita spiritus proce- dit in ratione doni, si ab æterno convenit dit in ratione doni, si ab æterno convenit ei donum esse. ei donum esse.

5. Item objiciunt quidam, quod donum 5. Item objiciunt quidam, quod donum si dicit ordinem ad creaturam, ergo con- si dicit ordinem ad creaturam, ergo con- notat effectum potentialiter in creatura: notat effectum potentialiter in creatura: ergo significat divinam essentiam, quia ergo significat divinam essentiam, quia regula est, quod omnis dictio connotans regula est, quod omnis dictio connotans effectum in creatura significat divinam effectum in creatura significat divinam essentiam. Et solvunt ad hoc quod verum essentiam. Et solvunt ad hoc quod verum est de connotantibus effectum, non in est de connotantibus effectum, non in potentia, sed in actu. potentia, sed in actu.

SED CONTRA: Cujus est actus creationis SED CONTRA: Cujus est actus creationis effectus in creatura, ejusdem est potentia: effectus in creatura, ejusdem est potentia: sed actus est communiter trium : ergo et sed actus est communiter trium : ergo et potentia ergo ratione ordinis vel poten- potentia ergo ratione ordinis vel poten- tiæ videtur ly donum significare essen- tiæ videtur ly donum significare essen- tiam, et non personam. tiam, et non personam.

SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod ly SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod ly donum non significat nisi rationem Spiri- donum non significat nisi rationem Spiri- tus sancti et hoc dico simpliciter con- tus sancti et hoc dico simpliciter con- sentiendo Augustino. sentiendo Augustino.

AD OBJECTA autem solvenda, a pluri- AD OBJECTA autem solvenda, a pluri- bus glossantibus locum istum inventa est bus glossantibus locum istum inventa est talis distinctio, quod ly donum dicatur talis distinctio, quod ly donum dicatur tripliciter. Uno modo, quod non dicat tripliciter. Uno modo, quod non dicat nisi respectum ad Patrem et Filium. Se- nisi respectum ad Patrem et Filium. Se- cundo modo, ut addat super respectum cundo modo, ut addat super respectum illum ordinem ad tempus in quo dari pos- illum ordinem ad tempus in quo dari pos- sit. Tertio modo, ut super respectum et sit. Tertio modo, ut super respectum et ordinem addat actum quo detur. Et di- ordinem addat actum quo detur. Et di- cunt, quod primo modo convenit ab æter- cunt, quod primo modo convenit ab æter- no, etiamsi numquam futurum sit aliquid no, etiamsi numquam futurum sit aliquid cui dari possit. Secundo modo convenit cui dari possit. Secundo modo convenit ab æterno, sed consignificat essentiam ab æterno, sed consignificat essentiam propter objectionem ultimo factam: et propter objectionem ultimo factam: et convenit hac conditione, quod aliquid fu- convenit hac conditione, quod aliquid fu- turum sit vel esse possit cui detur vel dan- turum sit vel esse possit cui detur vel dan- dum sit. Tertio modo dicunt, quod non dum sit. Tertio modo dicunt, quod non convenit nisi ex tempore. Sed hoc est convenit nisi ex tempore. Sed hoc est

501 501

contra rationem doni: quia primus intel- contra rationem doni: quia primus intel- lectus est extra rationem doni: et ideo lectus est extra rationem doni: et ideo non potest accipi in distinctione termini. non potest accipi in distinctione termini. Unde ubique Augustinus assignans ra- Unde ubique Augustinus assignans ra- tionem doni, dicit quod dandum erat. Et tionem doni, dicit quod dandum erat. Et ideo dico, quod duo ultimi sunt de ra- ideo dico, quod duo ultimi sunt de ra- tione termini, sed non primus sensus: et tione termini, sed non primus sensus: et dico nihilominus, quod personaliter di- dico nihilominus, quod personaliter di- citur in secundo sensu. Et tertio dicitur citur in secundo sensu. Et tertio dicitur personaliter consignificans essentiam. personaliter consignificans essentiam. AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non convenit ab æterno datum: quia ipsum convenit ab æterno datum: quia ipsum est participium et consignificat tempus: est participium et consignificat tempus: et ideo non convenit nisi secundum ac- et ideo non convenit nisi secundum ac- tum: et ideo etiam Filius non ab æterno tum: et ideo etiam Filius non ab æterno potest dici datum. Ad aliud jam supra so- potest dici datum. Ad aliud jam supra so- lutum est quia licet Filius procedit a lutum est quia licet Filius procedit a Patre, et ex hoc mitti et dari possit, ta- Patre, et ex hoc mitti et dari possit, ta- men ipsa sua processione non dicit ra- men ipsa sua processione non dicit ra- tionem primi doni, sicut facit Spiritus tionem primi doni, sicut facit Spiritus sanctus, procedens ut amor. sanctus, procedens ut amor.

AD ALIUD dicendum, quod effectus in AD ALIUD dicendum, quod effectus in intellectu non habent rationem primi intellectu non habent rationem primi doni ex parte dantis: sed potius amor qui doni ex parte dantis: sed potius amor qui respondet perfectioni affectus. respondet perfectioni affectus.

AD ALIUD dicendum, quod temporale AD ALIUD dicendum, quod temporale nec causa nec ratio est æterni: sed po- nec causa nec ratio est æterni: sed po- tius e converso. Unde dicendum, quod tius e converso. Unde dicendum, quod cum dicitur, quod spiritus dicitur donum, cum dicitur, quod spiritus dicitur donum, quia dandus erat in tempore, ly dandus quia dandus erat in tempore, ly dandus vel daturus, cum dicitur Pater daturus vel daturus, cum dicitur Pater daturus Spiritum sanctum ut est donum, non di- Spiritum sanctum ut est donum, non di- cunt causam vel rationem, sed potius ter- cunt causam vel rationem, sed potius ter- minum, et consequens rationem doni. Et minum, et consequens rationem doni. Et est sensus Quia donum erat donum, ideo est sensus Quia donum erat donum, ideo consequebatur datio. Si autem velis in- consequebatur datio. Si autem velis in- ferre, quod si dat, donum dat: et ita vi- ferre, quod si dat, donum dat: et ita vi- detur ratio doni inferri ex dato, et ita detur ratio doni inferri ex dato, et ita causari. Dicendum, quod est causalitas causari. Dicendum, quod est causalitas consequentiæ, et non consequentis : et consequentiæ, et non consequentis : et sic bene effectus infert causam. Et est sic bene effectus infert causam. Et est causalitas consequentis: et sic non infert causalitas consequentis: et sic non infert effectus causam, sed magis e converso: effectus causam, sed magis e converso: et sic est hic. Unde quando ex temporali et sic est hic. Unde quando ex temporali infertur æternum, non est nisi ratio con- infertur æternum, non est nisi ratio con- sequentiæ, et non consequentis. sequentiæ, et non consequentis. AD ALIUD dicendum, quod etiamsi AD ALIUD dicendum, quod etiamsi creaturæ non possent esse, adhuc spiri- creaturæ non possent esse, adhuc spiri- tus donum est, et ratio est in eo quod tus donum est, et ratio est in eo quod

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

Ad 5. Ad 5.

502 502

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

possit dare, si possit esse accipiens: ex possit dare, si possit esse accipiens: ex hoc enim quod aufertur ratio accipiendi, hoc enim quod aufertur ratio accipiendi, non aufertur ratio doni. non aufertur ratio doni.

AD ULTIMUM dicendum, quod cum di- AD ULTIMUM dicendum, quod cum di- citur, dictio connotans effectum signifi- citur, dictio connotans effectum signifi- cat essentiam, intelligitur de potentia et cat essentiam, intelligitur de potentia et actu. Sed illud connotat effectum quod actu. Sed illud connotat effectum quod suo nomine ponit causalitatem ad effe- suo nomine ponit causalitatem ad effe-

ctum sed hoc non facit ly donum, sed ctum sed hoc non facit ly donum, sed ponit potius rationem ejus in quo datur ponit potius rationem ejus in quo datur omnis effectus: et illud est primus amor, omnis effectus: et illud est primus amor, qui etiam non est effectivus: et ideo illud qui etiam non est effectivus: et ideo illud non est essentiale. Sed cum dicitur ab non est essentiale. Sed cum dicitur ab actu dandi, tunc ponit causalitatem ad actu dandi, tunc ponit causalitatem ad effectum et ideo tunc consignificat es- effectum et ideo tunc consignificat es- sentiam, et notionem simul. sentiam, et notionem simul.

G. Quod sicut Filius nascendo accepit non tantum ut esset Filius, sed etiam G. Quod sicut Filius nascendo accepit non tantum ut esset Filius, sed etiam essentia: ita el Spiritus sanctus procedendo accepit non tantum ut esset essentia: ita el Spiritus sanctus procedendo accepit non tantum ut esset donum, sed etiam ut esset essentia. donum, sed etiam ut esset essentia.

Et notandum, quod sicut Filius nascendo accepit non tantum ut Filius Et notandum, quod sicut Filius nascendo accepit non tantum ut Filius sit, sed omnino ut sit, et ut ipsa substantia sit: ita et Spiritus sanctus a sit, sed omnino ut sit, et ut ipsa substantia sit: ita et Spiritus sanctus a Patre et Filio procedendo, accepit non tantum ut Spiritus sanctus sit vel Patre et Filio procedendo, accepit non tantum ut Spiritus sanctus sit vel donum, sed etiam ut omnino sit, et ut substantia sit: quod utique non ac- donum, sed etiam ut omnino sit, et ut substantia sit: quod utique non ac- cepit ex eo quod datur: nam cum non detur nisi ex tempore, si hoc haberet cepit ex eo quod datur: nam cum non detur nisi ex tempore, si hoc haberet ex eo quod datur, accepisset ergo ex tempore ut esset. Unde Augustinus in ex eo quod datur, accepisset ergo ex tempore ut esset. Unde Augustinus in libro de Trinitate: Filius non hoc tantum habet nascendo, ut sit Filius, sed libro de Trinitate: Filius non hoc tantum habet nascendo, ut sit Filius, sed omnino ut sit '. Quæritur ergo, Utrum Spiritus sanctus eo quod datur, omnino ut sit '. Quæritur ergo, Utrum Spiritus sanctus eo quod datur, habeat non tantum ut donum sit, sed omnino ut sit ? Quod si non est 2 nisi habeat non tantum ut donum sit, sed omnino ut sit ? Quod si non est 2 nisi quia datur, id est, si non habet esse nisi eo quod datur, sicut Filius na- quia datur, id est, si non habet esse nisi eo quod datur, sicut Filius na- scendo habet non tantum ut sit Filius, quod relative dicitur, sed omnino ut scendo habet non tantum ut sit Filius, quod relative dicitur, sed omnino ut sit ipsa substantia: quomodo jam Spiritus sanctus erit ³ ipsa substantia, cum sit ipsa substantia: quomodo jam Spiritus sanctus erit ³ ipsa substantia, cum non prius daretur quam esset cui daretur ? Non ergo eo quod datur, sed non prius daretur quam esset cui daretur ? Non ergo eo quod datur, sed procedendo habet ut sit donum, et ut sit essentia: sicut Filius non eo quod procedendo habet ut sit donum, et ut sit essentia: sicut Filius non eo quod datus est, sed nascendo accepit non tantum ut sit Filius, sed ut sit essentia. datus est, sed nascendo accepit non tantum ut sit Filius, sed ut sit essentia. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Sicut Filio præstat essentiam Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Sicut Filio præstat essentiam sine initio temporis, sine mutabilitate naturæ de Patre generatio: ita Spi- sine initio temporis, sine mutabilitate naturæ de Patre generatio: ita Spi- ritui sancto præstat essentiam sine ullo initio temporis, sine ulla mutabili- ritui sancto præstat essentiam sine ullo initio temporis, sine ulla mutabili- tate naturæ de utroque processio ". tate naturæ de utroque processio ".

1 S. AUGUSTINUS, Lib V de Trinitate, cap. 15. 1 S. AUGUSTINUS, Lib V de Trinitate, cap. 15.

2 In editione Joan. Alleaume deest verbum est. 2 In editione Joan. Alleaume deest verbum est.

3 Edit. Joan. Alleaume, erat. 3 Edit. Joan. Alleaume, erat.

* S. AUGUSTINUS, Lib XV de Trinitate, cap. 26. * S. AUGUSTINUS, Lib XV de Trinitate, cap. 26.

IN I SENTENT. DIST. XVIII, H, I. IN I SENTENT. DIST. XVIII, H, I.

503 503

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Et Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Et notandum, quod sicut Filius, etc. » notandum, quod sicut Filius, etc. »

Ibi enim incipit secunda pars distin- Ibi enim incipit secunda pars distin-

ctionis. Et habet duas partes: in quarum ctionis. Et habet duas partes: in quarum prima ostendit, quod Filius nascendo ac- prima ostendit, quod Filius nascendo ac- cipit quod sit Filius, et Deus, et essentia cipit quod sit Filius, et Deus, et essentia divina, et Spiritus sanctus procedendo. divina, et Spiritus sanctus procedendo. In secunda ostendit, quod ex hoc non In secunda ostendit, quod ex hoc non sequitur, quod Filius nativitate sit Deus, sequitur, quod Filius nativitate sit Deus, et Spiritus processione sit Deus. ibi, H. et Spiritus processione sit Deus. ibi, H. « Ihc oritur quæstio, Sr Filius, etc. » « Ihc oritur quæstio, Sr Filius, etc. » Prima non habet nisi unum capitulum. Prima non habet nisi unum capitulum.

H. Quod ex prædictis videtur, quod Filius non tantum sit Filius nativi- H. Quod ex prædictis videtur, quod Filius non tantum sit Filius nativi- tale, sed etiam de simili essentia, et Spiritus sanctus processione. tale, sed etiam de simili essentia, et Spiritus sanctus processione.

Hic oritur quæstio, Si Filius nascendo habet non tantum ut sit Filius, Hic oritur quæstio, Si Filius nascendo habet non tantum ut sit Filius, sed ut sit essentia: et Spiritus sanctus procedendo non tantum ut sit donum, sed ut sit essentia: et Spiritus sanctus procedendo non tantum ut sit donum, sed ut sit essentia: ergo et Filius nativitate essentia est, et Spiritus sanctus sed ut sit essentia: ergo et Filius nativitate essentia est, et Spiritus sanctus processione est essentia: cum alibi dicatur, quod nec Pater eo Pater est processione est essentia: cum alibi dicatur, quod nec Pater eo Pater est quo Deus, nec Filius eo Filius quo Deus, nec Spiritus sanctus eo donum quo Deus, nec Filius eo Filius quo Deus, nec Spiritus sanctus eo donum quo Deus: quia, ut ait Augustinus in libro de Trinitate, His nominibus quo Deus: quia, ut ait Augustinus in libro de Trinitate, His nominibus relativa eorum ostenduntur, non essentia '. Unde post plenius agemus. Ad relativa eorum ostenduntur, non essentia '. Unde post plenius agemus. Ad quod breviter respondentes dicimus, quia nec Filius nativitate essentia est, quod breviter respondentes dicimus, quia nec Filius nativitate essentia est, sed tantum Filius: nec Spiritus sanctus processione essentia est, sed donum sed tantum Filius: nec Spiritus sanctus processione essentia est, sed donum tantum et tamen uterque, et ille nascendo, et iste procedendo accepit ut tantum et tamen uterque, et ille nascendo, et iste procedendo accepit ut esset essentia. Non enim, ut ait Hilarius in libro V de Trinitate, per defe- esset essentia. Non enim, ut ait Hilarius in libro V de Trinitate, per defe- ctionem, aut protensionem, aut derivationem ex Deo Deus est, sed ex virtu- ctionem, aut protensionem, aut derivationem ex Deo Deus est, sed ex virtu- te naturæ in naturam eamdem nativitate subsistit Filius: et ex virtute na- te naturæ in naturam eamdem nativitate subsistit Filius: et ex virtute na- turæ in naturam eamdem processione subsistit Spiritus sanctus ². turæ in naturam eamdem processione subsistit Spiritus sanctus ².

I. Exponit verba Hilarii. I. Exponit verba Hilarii.

Quod ita intelligi potest, Ex Patre qui est virtus ingenita, naturam quam Quod ita intelligi potest, Ex Patre qui est virtus ingenita, naturam quam habet eamdem Filius, nativitate, id est, nascendo, et Spiritus sanctus pro- habet eamdem Filius, nativitate, id est, nascendo, et Spiritus sanctus pro- cessione, id est, procedendo habet. Unde ipse idem apertius eloquens quod cessione, id est, procedendo habet. Unde ipse idem apertius eloquens quod dixerat aperit, dicens: Nativitas, inquit, Dei non potest non eam de qua dixerat aperit, dicens: Nativitas, inquit, Dei non potest non eam de qua

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap 2. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap 2.

2 S. HILARIUS, Lib. V de Trinitate, pene in calce libri. 2 S. HILARIUS, Lib. V de Trinitate, pene in calce libri.

504 504

1 1

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

perfecta ¹ est, tenere naturam. Non enim aliud quam Deus subsistit, quod perfecta ¹ est, tenere naturam. Non enim aliud quam Deus subsistit, quod non aliunde quam de Deo subsistit. Ecce his verbis aperitur, quomodo in- non aliunde quam de Deo subsistit. Ecce his verbis aperitur, quomodo in- telligendum sit illud, De Patre generatio præstat essentiam Filio, et de utro- telligendum sit illud, De Patre generatio præstat essentiam Filio, et de utro- que processio præstat essentiamSpiritui sancto. Non quia ille essentia sit Fi- que processio præstat essentiamSpiritui sancto. Non quia ille essentia sit Fi- lius, et iste essentia sit Spiritus sanctus, imo proprietate personali: sed lius, et iste essentia sit Spiritus sanctus, imo proprietate personali: sed quia et ille nascendo, et iste procedendo essentiam habent eamdem, et to- quia et ille nascendo, et iste procedendo essentiam habent eamdem, et to- tam quæ in Patre est. tam quæ in Patre est.

K. Quod Spiritus sanctus dicitur donum et donatum secundum duos præ- K. Quod Spiritus sanctus dicitur donum et donatum secundum duos præ- dictos modos processionis. dictos modos processionis.

Ex prædictis patet quod Spiritus sanctus sempiterne donum est, et tem- Ex prædictis patet quod Spiritus sanctus sempiterne donum est, et tem- poraliter datum vel donatum. Ex quo apparet illa distinctio geminæ pro- poraliter datum vel donatum. Ex quo apparet illa distinctio geminæ pro- cessionis, de qua supra egimus. Nam secundum alteram processionem di- cessionis, de qua supra egimus. Nam secundum alteram processionem di- citur donatum vel datum, secundum alteram vero dicitur donum. citur donatum vel datum, secundum alteram vero dicitur donum.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An hæc sit vera, Filius accepit nascendo, An hæc sit vera, Filius accepit nascendo, vel habet nascendo quod sit Deus, vel vel habet nascendo quod sit Deus, vel essentia divina ? essentia divina ?

CIRCA quod dubitatur, Utrum hæc sit CIRCA quod dubitatur, Utrum hæc sit vera, Filius nascendo accepit quod sit vera, Filius nascendo accepit quod sit Deus, vel nascendo est Deus, vel essen- Deus, vel nascendo est Deus, vel essen- tia divina? tia divina?

Videtur, quod non: quia Videtur, quod non: quia

1. Quidquid est nascendo, hoc distin- 1. Quidquid est nascendo, hoc distin- guit ipsum a generante si ergo Deus est guit ipsum a generante si ergo Deus est nascendo, Deus vel essentia divina dis- nascendo, Deus vel essentia divina dis- tinguitur a Patre, quod falsum est. tinguitur a Patre, quod falsum est.

2. Item, Quidquid Filius est nascendo, 2. Item, Quidquid Filius est nascendo, illud est natum: ergo si Filius essentia illud est natum: ergo si Filius essentia est nascendo, ipsa est nata. Eadem ob- est nascendo, ipsa est nata. Eadem ob- jectio prorsus est de hac, Spiritus proce- jectio prorsus est de hac, Spiritus proce- dendo est Deus, vel essentia divina. dendo est Deus, vel essentia divina.

1 Edit Joan Alleaume, profecta. 1 Edit Joan Alleaume, profecta.

AD HOC dicunt quidam, quod hæc sim- AD HOC dicunt quidam, quod hæc sim- pliciter est concedenda, Filius nascendo pliciter est concedenda, Filius nascendo accipit, vel Filius nascendo habet quod accipit, vel Filius nascendo habet quod est Deus et divina essentia: sicut Ma- est Deus et divina essentia: sicut Ma- gister hic in Littera dicit: et hoc ideo, gister hic in Littera dicit: et hoc ideo, quia in tali locutione, ly nascendo non quia in tali locutione, ly nascendo non determinat nisi suppositum: et est sen- determinat nisi suppositum: et est sen- sus, Filius qui nascendo est Filius, acci- sus, Filius qui nascendo est Filius, acci- pit quod sit Deus vel essentia divina, pit quod sit Deus vel essentia divina, vel habet hoc. vel habet hoc.

Cum autem dicitur, Filius nascendo Cum autem dicitur, Filius nascendo est Deus, vel essentia divina: dicunt, est Deus, vel essentia divina: dicunt, quod gerundivum potest dicere causam quod gerundivum potest dicere causam respectu prædicati: et sic falsa est locu- respectu prædicati: et sic falsa est locu- tio, quia nativitas non attingit essentiam tio, quia nativitas non attingit essentiam divinam, ut probatum est supra ². divinam, ut probatum est supra ².

Vel potest exponi per dum: ut sit Vel potest exponi per dum: ut sit sensus, Filius dum natus est, habet es- sensus, Filius dum natus est, habet es- sentiam, ita quod notet concomitantiam : sentiam, ita quod notet concomitantiam : et sic dicunt eam esse veram. Et hoc et sic dicunt eam esse veram. Et hoc non videtur esse de intentione Litteræ : non videtur esse de intentione Litteræ : quia in Littera habemus, quod nativitas quia in Littera habemus, quod nativitas præstat essentiam Filio, quod videtur præstat essentiam Filio, quod videtur

2 Cf. Supra, Dist. V. 2 Cf. Supra, Dist. V.

Solutio. Solutio.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT DIST. XVIII, K, ART. 8 ET 9, L. IN I SENTENT DIST. XVIII, K, ART. 8 ET 9, L.

innuere causam. Sed ad hoc dicendum innuere causam. Sed ad hoc dicendum

est, qnod distinctio illa supplenda est : est, qnod distinctio illa supplenda est : quia cum gerundivum dicit rationem quia cum gerundivum dicit rationem principu originalis, quod potest deter- principu originalis, quod potest deter- minare compositionem verbi ex parte minare compositionem verbi ex parte subjecti tantum ut sit sensus, Filius subjecti tantum ut sit sensus, Filius nascendo, id est, qui nascendo est Filius, nascendo, id est, qui nascendo est Filius, accipit, vel habet. vel est Deus, vel es- accipit, vel habet. vel est Deus, vel es- sentia divina. Vel, potest determinatio sentia divina. Vel, potest determinatio referri ad compositionem significando referri ad compositionem significando actum transeuntem super prædicatum: actum transeuntem super prædicatum: et sic falsa est, quia sequeretur quod es- et sic falsa est, quia sequeretur quod es- sentia esset nata aliquo modo: et hoc sentia esset nata aliquo modo: et hoc sensu procedunt objectiones, et ideo pa- sensu procedunt objectiones, et ideo pa- tet solutio ad illas. tet solutio ad illas.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An ista sit vera, Filius nativitate est An ista sit vera, Filius nativitate est Deus? Deus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, « Ad quod breviter respondemus, ibi, H, « Ad quod breviter respondemus, quia nec Filius nativitate essentia est, quia nec Filius nativitate essentia est, etc. » etc. »

Eadem enim ratio videtur esse de ista, Eadem enim ratio videtur esse de ista, Filius nativitate est Deus: et de hac, Filius nativitate est Deus: et de hac, Filius nascendo est Deus et si distin- Filius nascendo est Deus et si distin- guatur, quod ly nativitate determinet guatur, quod ly nativitate determinet compositionem verbi ex parte suppositi, compositionem verbi ex parte suppositi,

vera erit. vera erit.

: :

AD HOC dicendum, quod revera dis- AD HOC dicendum, quod revera dis- tinguibilis est. Sed quia ablativus habet tinguibilis est. Sed quia ablativus habet subintellectam præpositionem, quæ ha- subintellectam præpositionem, quæ ha-

505 505

bet proprie determinare compositionem bet proprie determinare compositionem

ex parte prædicati, et ita videtur notari ex parte prædicati, et ita videtur notari causalitas nativitatis ad Deum vel essen- causalitas nativitatis ad Deum vel essen- tiam ideo Magister negat eam. tiam ideo Magister negat eam.

: :

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An isti sunt tres modi generationis tan- An isti sunt tres modi generationis tan- tum per defectionem, processionem, et tum per defectionem, processionem, et derivationem? derivationem?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit Hilarius «Per defectionem, aut pro- Hilarius «Per defectionem, aut pro- tensionem, aut derivationem, etc. » tensionem, aut derivationem, etc. »

: :

Hæc enim dicunt tres modos genera- Hæc enim dicunt tres modos genera- tionis et quæritur, In quo differunt ? tionis et quæritur, In quo differunt ?

ET DICENDUM, quod omne quod nasci- ET DICENDUM, quod omne quod nasci- tur ex aliquo modo materialiter, aut tur ex aliquo modo materialiter, aut exit de potentia cum abjectione formæ exit de potentia cum abjectione formæ prius existentis in materia, aut exit re- prius existentis in materia, aut exit re- tinendo forinam illius substantialem. Si tinendo forinam illius substantialem. Si primo modo, vocat Hilarius per defe- primo modo, vocat Hilarius per defe- ctionem generari, sicut calamus ex grano. ctionem generari, sicut calamus ex grano. Si autem generatur ita quod retinet for- Si autem generatur ita quod retinet for- mam specificam, tunc non accipit nisi mam specificam, tunc non accipit nisi formam artis, et illa forma est per mate- formam artis, et illa forma est per mate- riæ extensionem, vel collectionem, vel riæ extensionem, vel collectionem, vel diffusionem et primo modo producitur diffusionem et primo modo producitur aliquid ex ferro et metallis quæ produ- aliquid ex ferro et metallis quæ produ- cuntur per extensionem materiæ, secun- cuntur per extensionem materiæ, secun- do modo lacus ex rivo, et tertio modo do modo lacus ex rivo, et tertio modo rivus de fonte et illos secundos modos rivus de fonte et illos secundos modos comprehendit sub uno. comprehendit sub uno.

Solutio. Solutio.

L. Secundum hoc quod donum est, refertur ad Patrem et Filium: secun- L. Secundum hoc quod donum est, refertur ad Patrem et Filium: secun- dum quod datum, ad eum qui dedit, et ad eos quibus datum est. dum quod datum, ad eum qui dedit, et ad eos quibus datum est.

Et secundum hoc quod sempiterne donum est, refertur ad Patrem et Et secundum hoc quod sempiterne donum est, refertur ad Patrem et Filium secundum hoc vero quod dicitur datum vel donatum, et ad eum Filium secundum hoc vero quod dicitur datum vel donatum, et ad eum qui dedit refertur, et ad eos quibus datur et ejus dicitur esse qui dat, et qui dedit refertur, et ad eos quibus datur et ejus dicitur esse qui dat, et

506 506

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

illorum quibus dat¹. Unde Augustinus in libro V de Trinitate ait : Quod illorum quibus dat¹. Unde Augustinus in libro V de Trinitate ait : Quod datum est, et ad eum qui dedit refertur, et ad eos quibus dedit 2. Itaque datum est, et ad eum qui dedit refertur, et ad eos quibus dedit 2. Itaque Spiritus sanctus non tantum Patris et Filii qui dederunt, sed etiam noster Spiritus sanctus non tantum Patris et Filii qui dederunt, sed etiam noster dicitur qui accepimus. Spiritus ergo et Dei est qui dedit, et noster qui acci- dicitur qui accepimus. Spiritus ergo et Dei est qui dedit, et noster qui acci- pimus non ille spiritus noster quo sumus, quia ipse est spiritus hominis pimus non ille spiritus noster quo sumus, quia ipse est spiritus hominis qui in ipso est: quamvis et illum spiritum qui hominis dicitur, utique ac- qui in ipso est: quamvis et illum spiritum qui hominis dicitur, utique ac- cepimus: sed aliter iste, aliter ille noster dicitur. Aliud est enim quod acce- cepimus: sed aliter iste, aliter ille noster dicitur. Aliud est enim quod acce- pimus ut essemus, aliud quod accepimus ut sancti essemus. Quod autem pimus ut essemus, aliud quod accepimus ut sancti essemus. Quod autem Spiritus sanctus noster dicatur, Scriptura ostendit. Scriptum est enim de Spiritus sanctus noster dicatur, Scriptura ostendit. Scriptum est enim de Joanne, quod in spiritu Eliæ veniret³. Ecce dictus est Eliæ spiritus quem Joanne, quod in spiritu Eliæ veniret³. Ecce dictus est Eliæ spiritus quem accepit Elias, scilicet Spiritus sanctus. Et Moysi ait Dominus: Tollam de accepit Elias, scilicet Spiritus sanctus. Et Moysi ait Dominus: Tollam de spiritu tuo, et dabo eis", id est, dabo illis de Spiritu sancto quem jam dedi spiritu tuo, et dabo eis", id est, dabo illis de Spiritu sancto quem jam dedi tibi. Ecce et hic dictus est spiritus Moysi. Patet igitur, quia Spiritus san- tibi. Ecce et hic dictus est spiritus Moysi. Patet igitur, quia Spiritus san- ctus noster dicitur spiritus: sed quia nobis datus, et datus utique ad hoc ut ctus noster dicitur spiritus: sed quia nobis datus, et datus utique ad hoc ut sancti essemus : spiritus vero creatus ad hoc est datus, ut essemus. sancti essemus : spiritus vero creatus ad hoc est datus, ut essemus.

M. An Filius cum sit nobis datus, possit dici noster ut Spiritus sanctus? M. An Filius cum sit nobis datus, possit dici noster ut Spiritus sanctus?

Hic quæritur, Utrum et Filius cum sit nobis datus, dicatur vel possit Hic quæritur, Utrum et Filius cum sit nobis datus, dicatur vel possit dici noster? Ad quod dicimus, quia Filius dicitur noster panis, noster red- dici noster? Ad quod dicimus, quia Filius dicitur noster panis, noster red- emptor, et hujusmodi: sed non dicitur noster Filius, quia Filius dicitur emptor, et hujusmodi: sed non dicitur noster Filius, quia Filius dicitur tantum relative ad eum qui genuit. Et ideo noster Filius non potest dici, tantum relative ad eum qui genuit. Et ideo noster Filius non potest dici, sed Patris tantum. In eo autem quod dicitur datus, et ad eum qui dedit, et sed Patris tantum. In eo autem quod dicitur datus, et ad eum qui dedit, et ad eos quibus datus est refertur: ut et Spiritus sanctus, qui etiam cum in ad eos quibus datus est refertur: ut et Spiritus sanctus, qui etiam cum in Scriptura (ut supra dictum est) dicatur spiritus noster, vel spiritus tuus, Scriptura (ut supra dictum est) dicatur spiritus noster, vel spiritus tuus, vel illius, ut de Moyse et Elia dictum est, nusquam tamen in Scriptura vel illius, ut de Moyse et Elia dictum est, nusquam tamen in Scriptura occurrit ita dici, Spiritus sanctus noster, vel tuus, vel illius, sed spiritus occurrit ita dici, Spiritus sanctus noster, vel tuus, vel illius, sed spiritus noster, vel tuus, vel illius: quia Spiritus sanctus eo dicitur quo donum: noster, vel tuus, vel illius: quia Spiritus sanctus eo dicitur quo donum: et utrumque relatione dicitur ad Patrem et ad Filium, et hoc sempiterna et utrumque relatione dicitur ad Patrem et ad Filium, et hoc sempiterna relatione. Si tamen aliquando dicitur donum nostrum, accipitur donum relatione. Si tamen aliquando dicitur donum nostrum, accipitur donum pro donato vel dato. Cum vero donum accipitur eo modo quo Spiritus pro donato vel dato. Cum vero donum accipitur eo modo quo Spiritus

5 5

1 Edit. Joan. Alleaume, datur. 1 Edit. Joan. Alleaume, datur.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 14. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 14.

3 Luc. 1, 17 Ipse præcedet ante illum in spiritu et virtute Eliæ. 3 Luc. 1, 17 Ipse præcedet ante illum in spiritu et virtute Eliæ.

4 Vulgata habet, Numer. x1, 17: Auferam de spiritu tuo, tradamque ers. Cf. etiam, ibidem, y. 25. 4 Vulgata habet, Numer. x1, 17: Auferam de spiritu tuo, tradamque ers. Cf. etiam, ibidem, y. 25. 5 Edit. Joannis Alleaume, relative. 5 Edit. Joannis Alleaume, relative.

IN I SENTENT. DIST. XVIII, N, ART. 10. IN I SENTENT. DIST. XVIII, N, ART. 10.

: :

507 507 sanctus donum Patris et Filii dicitur, non hominis ita et Filius sub hac sanctus donum Patris et Filii dicitur, non hominis ita et Filius sub hac appellatione non potest dici noster, ut dicatur Filius noster, sicut nec appellatione non potest dici noster, ut dicatur Filius noster, sicut nec dicitur Spiritus sanctus noster: et tamen de Filio dicitur, panis noster: et dicitur Spiritus sanctus noster: et tamen de Filio dicitur, panis noster: et de Spiritu, spiritus noster. Ille noster panis, quia nos reficit nobis datus: de Spiritu, spiritus noster. Ille noster panis, quia nos reficit nobis datus: iste noster spiritus, quia nobis inspiratur a Patre et Filio: et in nobis spi- iste noster spiritus, quia nobis inspiratur a Patre et Filio: et in nobis spi- rat sicut vult. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait, Quod de Patre rat sicut vult. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait, Quod de Patre natum est, ad Patrem solum refertur, cum dicitur Filius. Et ideo Filius natum est, ad Patrem solum refertur, cum dicitur Filius. Et ideo Filius Patris est, et non noster. Dicimus tamen et panem nostrum da nobis, Patris est, et non noster. Dicimus tamen et panem nostrum da nobis, sicut dicimus spiritum nostrum. sicut dicimus spiritum nostrum.

N. Utrum Spiritus sanctus ad seipsum referatur ? N. Utrum Spiritus sanctus ad seipsum referatur ?

Post hæc quæritur, Utrum Spiritus sanctus ad seipsum referatur? Hoc Post hæc quæritur, Utrum Spiritus sanctus ad seipsum referatur? Hoc enim videtur ex prædictis posse probari. Si enim quod datur refertur ad enim videtur ex prædictis posse probari. Si enim quod datur refertur ad eum qui dat, et ad eum cui datur: et Spiritus sanctus datur a seipso, ut eum qui dat, et ad eum cui datur: et Spiritus sanctus datur a seipso, ut prædictum est ergo refertur ad seipsum. Hujus quæstionis determinatio- prædictum est ergo refertur ad seipsum. Hujus quæstionis determinatio- nem in posterum differimus, donec tractemus de his quæ relative dicuntur nem in posterum differimus, donec tractemus de his quæ relative dicuntur de Deo ex tempore: in quibus datum et donatum continentur. de Deo ex tempore: in quibus datum et donatum continentur.