480 480

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

G. Utrum concedendum sit, quod Spiritus sanctus augeatur in homine, G. Utrum concedendum sit, quod Spiritus sanctus augeatur in homine, vel magis vel minus habeatur vel detur? vel magis vel minus habeatur vel detur?

Hic quæritur, Si charitas Spiritus sanctus est, cum ipsa augeatur et Hic quæritur, Si charitas Spiritus sanctus est, cum ipsa augeatur et minuatur in homine, et magis et minus per diversa tempora habea- minuatur in homine, et magis et minus per diversa tempora habea- tur, utrum concedendum sit quod Spiritus sanctus augeatur vel mi- tur, utrum concedendum sit quod Spiritus sanctus augeatur vel mi- nuatur in homine, vel magis vel minus habeatur ? Si enim in homine nuatur in homine, vel magis vel minus habeatur ? Si enim in homine augetur, et magis vel minus datur et habetur, mutabilis esse videtur: augetur, et magis vel minus datur et habetur, mutabilis esse videtur: Deus autem omnino immutabilis est. Videtur ergo, quod vel Spiritus Deus autem omnino immutabilis est. Videtur ergo, quod vel Spiritus sanctus non sit charitas, vel charitas non augeatur vel minuatur in ho- sanctus non sit charitas, vel charitas non augeatur vel minuatur in ho- mine. mine.

Item, Charitas et non habenti datur ut habeat, et habenti ut plenius Item, Charitas et non habenti datur ut habeat, et habenti ut plenius habeat. Si ergo Spiritus sanctus charitas est, et non habenti datur ut ha- habeat. Si ergo Spiritus sanctus charitas est, et non habenti datur ut ha- beat, et habenti ut plenius habeat. Sed quomodo datur non habenti, cum beat, et habenti ut plenius habeat. Sed quomodo datur non habenti, cum ipse ut Deus sit ubique, et in omnibus creaturis totus: et quomodo plenius ipse ut Deus sit ubique, et in omnibus creaturis totus: et quomodo plenius datur vel habetur sine sui mutatione? datur vel habetur sine sui mutatione?

H. Responsio ad primam quæstionem. H. Responsio ad primam quæstionem.

His itaque respondemus, dicentes quod Spiritus sanctus sive chari- His itaque respondemus, dicentes quod Spiritus sanctus sive chari- tas penitus immutabilis est, nec in se augetur vel minuitur, nec in se tas penitus immutabilis est, nec in se augetur vel minuitur, nec in se recipit magis vel minus: sed in homine vel potius homini augetur et recipit magis vel minus: sed in homine vel potius homini augetur et minuitur, et magis vel minus datur vel habetur, sicut Deus dicitur ma- minuitur, et magis vel minus datur vel habetur, sicut Deus dicitur ma- gnificari et exaltari in nobis, qui tamen in se nec magnificatur nec exal- gnificari et exaltari in nobis, qui tamen in se nec magnificatur nec exal- tatur. Unde Propheta : Accedet homo ad cor altum, et exaltabitur Deus '. tatur. Unde Propheta : Accedet homo ad cor altum, et exaltabitur Deus '. Super quem locum ait auctoritas : Deus non in se, sed in corde hominis Super quem locum ait auctoritas : Deus non in se, sed in corde hominis grandescit. Sic ergo Spiritus sanctus homini datur, et datus amplius grandescit. Sic ergo Spiritus sanctus homini datur, et datus amplius datur, id est, augetur, et magis et minus habetur et tamen immutabilis datur, id est, augetur, et magis et minus habetur et tamen immutabilis existit. existit.

2 2

1 Psal. LXIII, 7 et 8. 1 Psal. LXIII, 7 et 8.

2 In antiquo habetur, Cassiodori. 2 In antiquo habetur, Cassiodori.

IN I SENTENT. DIST. XVII, I, ART. 10. IN I SENTENT. DIST. XVII, I, ART. 10.

481 481

I. Responsio ad secundam. I. Responsio ad secundam.

Cumque ubique sit et in omni creatura totus, sunt tamen multi qui Cumque ubique sit et in omni creatura totus, sunt tamen multi qui eum non habent. Non enim omnes Spiritum sanctum habent, in quibus eum non habent. Non enim omnes Spiritum sanctum habent, in quibus est alioquin et irrationabiles creaturæ haberent Spiritum sanctum, quod est alioquin et irrationabiles creaturæ haberent Spiritum sanctum, quod fidei pietas non admittit. fidei pietas non admittit.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic quæritur, Si charitas Spiritus « Hic quæritur, Si charitas Spiritus sanctus est, etc. » sanctus est, etc. »

Hic incipit secunda pats istius distin- Hic incipit secunda pats istius distin- ctionis, in qua Magister solvit contra se ctionis, in qua Magister solvit contra se objecta. Et dividitur in tres partes : in objecta. Et dividitur in tres partes : in quarum prima objicit per rationem et quarum prima objicit per rationem et solvit. In secunda, objicit per auctorita- solvit. In secunda, objicit per auctorita- tes et solvit, ibi, L, « Supra dictum est, tes et solvit, ibi, L, « Supra dictum est, quod Spiritus sanctus, etc. » In tertia, quod Spiritus sanctus, etc. » In tertia, objicit per unam auctoritatem, quæ ma- objicit per unam auctoritatem, quæ ma- xime videtur esse contra eum, et solvit, xime videtur esse contra eum, et solvit, ibi, Q, «Alias quoque inducunt ratio- ibi, Q, «Alias quoque inducunt ratio-

nes, etc. » nes, etc. »

In prima parte sunt tria capitula, quo- In prima parte sunt tria capitula, quo- rum primum habet objectionem: secun- rum primum habet objectionem: secun- dum, solutionem, ibi, H, « His itaque dum, solutionem, ibi, H, « His itaque respondemus, etc. » Tertium, confirma- respondemus, etc. » Tertium, confirma- tionem solutionis, sicut patet in Littera, tionem solutionis, sicut patet in Littera, ibi, K, « Ut autem certius fiat, etc. » ibi, K, « Ut autem certius fiat, etc. »

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An charitas potest augeri, vel minui? An charitas potest augeri, vel minui?

Hic incidit quæstio difficilis de hoc quod Hic incidit quæstio difficilis de hoc quod hic supponitur : Charitas augetur. Et a hic supponitur : Charitas augetur. Et a Magistro dicitur, quod non essentialiter Magistro dicitur, quod non essentialiter

XXV XXV

augetur, sed nobis, vel in nobis. Omnes augetur, sed nobis, vel in nobis. Omnes autem moderni fere dicunt contrarium. autem moderni fere dicunt contrarium. Videtur autem, quod non augetur : Videtur autem, quod non augetur :

1. In his enim quæ simplicia sunt, si 1. In his enim quæ simplicia sunt, si unum alteri additur, nihil majus effici- unum alteri additur, nihil majus effici- tur ergo si essentia charitatis essentiæ tur ergo si essentia charitatis essentiæ charitatis addatur, nihil majus efficitur : charitatis addatur, nihil majus efficitur : ergo augmentari non potest. ergo augmentari non potest.

2. Item, Si punctum puncto addam, 2. Item, Si punctum puncto addam, duplicavi punctum, sed extensive non duplicavi punctum, sed extensive non feci lineam ergo a simili, si essentiam feci lineam ergo a simili, si essentiam charitatis addam, nihil majus effeci qua- charitatis addam, nihil majus effeci qua- si extensione continua, sed duplicavi si extensione continua, sed duplicavi charitatem. Sed hoc nihil est : quia etsi charitatem. Sed hoc nihil est : quia etsi ponatur charitas augeri, non tamen sem- ponatur charitas augeri, non tamen sem- per augetur in duplum. per augetur in duplum.

: :

3. Item, Quæcumque augentur, aut 3. Item, Quæcumque augentur, aut augentur per aliquid additum, aut per augentur per aliquid additum, aut per multiplicationem in seipsis, sicut fecit multiplicationem in seipsis, sicut fecit Dominus de quinque panibus aut per Dominus de quinque panibus aut per rarificationem, aut per productionem, rarificationem, aut per productionem, sicut illa quæ malleantur ut fiant longio- sicut illa quæ malleantur ut fiant longio- ra. Constat autem, quod charitas nullo ra. Constat autem, quod charitas nullo istorum modorum a Magistris ponatur istorum modorum a Magistris ponatur augeri, nisi per additionem vel per mul- augeri, nisi per additionem vel per mul- tiplicationem. SED CONTRA: Id quod au- tiplicationem. SED CONTRA: Id quod au- getur per additionem, habet in se virtu- getur per additionem, habet in se virtu- tem unde additum uniat sibi. Quæ est tem unde additum uniat sibi. Quæ est ergo virtus illa in charitate convertens in ergo virtus illa in charitate convertens in se aliam partem charitatis? Non potest se aliam partem charitatis? Non potest etiam fingi, ut videtur. Si dicatur, quod etiam fingi, ut videtur. Si dicatur, quod additur sicut ignis igni. CONTRA: Ignis additur sicut ignis igni. CONTRA: Ignis transit in locum ignis, etc., sicut in quo transit in locum ignis, etc., sicut in quo conservatur species ejus ergo videtur, conservatur species ejus ergo videtur, quod oporteret talem virtutem moven- quod oporteret talem virtutem moven-

31 31

482 482

D. ALB, MAG. ORD. PRÆD. D. ALB, MAG. ORD. PRÆD.

tem charitati additæ adesse, quæ move- tem charitati additæ adesse, quæ move- ret ipsam adhoc ut illi uniretur: et quæ ret ipsam adhoc ut illi uniretur: et quæ est illa? Si autem dicas, quod multipli- est illa? Si autem dicas, quod multipli- catur in se. CONTRA: Simplex in se non catur in se. CONTRA: Simplex in se non multiplicatur sicut si millies multiplice- multiplicatur sicut si millies multiplice- tur punctum, non efficiet magnum er- tur punctum, non efficiet magnum er- go charitas non hoc modo augetur. go charitas non hoc modo augetur.

4. Item, Ad quid augetur ? quia mi- 4. Item, Ad quid augetur ? quia mi- nima charitas valet resistere cuilibet ten- nima charitas valet resistere cuilibet ten- tationi, ut dicunt, et minima charitas tationi, ut dicunt, et minima charitas sufficit ad meritum vitæ æternæ cum sufficit ad meritum vitæ æternæ cum ergo non habeatur nisi propter ista duo, ergo non habeatur nisi propter ista duo, videtur quod charitas superflue augetur. videtur quod charitas superflue augetur. Si dicas, quod augetur virtute, et non Si dicas, quod augetur virtute, et non essentia hoc videtur non posse stare: essentia hoc videtur non posse stare: quia virtus non est nisi in essentia ut in quia virtus non est nisi in essentia ut in subjecto unde tanta essentia tantum subjecto unde tanta essentia tantum potest, et tantam habet virtutem, et nisi potest, et tantam habet virtutem, et nisi augmentetur non potest plus. augmentetur non potest plus.

Si propter hoc dicatur, quod charitas Si propter hoc dicatur, quod charitas non augetur. CONTRA : non augetur. CONTRA :

1. Super illud Psalmi LXXXIII, 6 : 1. Super illud Psalmi LXXXIII, 6 : Ascensiones in corde suo disposuit, etc. Ascensiones in corde suo disposuit, etc. Glossa Gradus quibus ascendit, quia Glossa Gradus quibus ascendit, quia semper proficit in corde suo : quanto semper proficit in corde suo : quanto enim plus amaverit, tanto altius ascen- enim plus amaverit, tanto altius ascen- dit. dit.

2. Item, Super illud Apostoli, II ad Co- 2. Item, Super illud Apostoli, II ad Co- rinth. xu, 15 Ego libentissime impen- rinth. xu, 15 Ego libentissime impen- dam, et superimpendar ipse pro anima- dam, et superimpendar ipse pro anima- bus vestris, Glossa: Perfecta charitas est bus vestris, Glossa: Perfecta charitas est ut quis paratus sit mori pro fratribus. ut quis paratus sit mori pro fratribus. Sed numquid mox ut nascitur charitas, Sed numquid mox ut nascitur charitas, jam perfecta est ? imo ut perficiatur na- jam perfecta est ? imo ut perficiatur na- scitur et cum fuerit nata, nutritur: et scitur et cum fuerit nata, nutritur: et cum fuerit nútrita, roboratur: et cum cum fuerit nútrita, roboratur: et cum fuerit roborata, perficitur et cum vene- fuerit roborata, perficitur et cum vene- rit ad perfectionem, dicit: Cupio dissol- rit ad perfectionem, dicit: Cupio dissol- vi 1. vi 1.

3. Item, Charitati debetur præmium : 3. Item, Charitati debetur præmium : sed majus præmium debetur uni quam sed majus præmium debetur uni quam alii ergo charitas major : ergo augeri alii ergo charitas major : ergo augeri potest. potest.

4. Item, Joan. xv, 13 Majorem hac 4. Item, Joan. xv, 13 Majorem hac dilectionem nemo habet, ut animam dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. suam ponat quis pro amicis suis.

1 Ad Philip. 1, 23: Desiderium habens dissolvi, 1 Ad Philip. 1, 23: Desiderium habens dissolvi,

ULTERIUS quæritur in hac parte, Utrum ULTERIUS quæritur in hac parte, Utrum possit minui ? et videtur quod sic: quia possit minui ? et videtur quod sic: quia contraria sunt circa idem: sed augmen- contraria sunt circa idem: sed augmen- tum et diminutio sunt contraria: ergo tum et diminutio sunt contraria: ergo videtur, quod si charitas augetur, quod videtur, quod si charitas augetur, quod etiam possit diminui. etiam possit diminui.

Quæal. Quæal.

SED CONTRA: Nihil diminuitur nisi ab Sed contra SED CONTRA: Nihil diminuitur nisi ab Sed contra aliquo diminuente ipsum: si ergo chari- aliquo diminuente ipsum: si ergo chari- tas diminuitur, erit aliquid diminuens tas diminuitur, erit aliquid diminuens eam aut ergo Deus, aut voluntas in qua eam aut ergo Deus, aut voluntas in qua est, aut peccatum. Constat, quod nec est, aut peccatum. Constat, quod nec Deus, nec voluntas: quia Deus dat et au- Deus, nec voluntas: quia Deus dat et au- get eam, et voluntas.habet eam. Si autem get eam, et voluntas.habet eam. Si autem peccatum diminuit aut veniale, aut peccatum diminuit aut veniale, aut mortale. Non veniale: quia non attingit mortale. Non veniale: quia non attingit eam, quia non est in superiori parte eam, quia non est in superiori parte animæ nec mortale, quia non potest animæ nec mortale, quia non potest stare cum ipsa in eodem omne autem stare cum ipsa in eodem omne autem diminuens est cum diminuto in codem : diminuens est cum diminuto in codem : ergo non diminuitur. ergo non diminuitur.

Si dicas, quod augetur, et tamen non Si dicas, quod augetur, et tamen non diminuitur, eo quod augmentum insit ei diminuitur, eo quod augmentum insit ei per naturam hoc nihil est: quia contra- per naturam hoc nihil est: quia contra- rium quod inest per naturam, semper est rium quod inest per naturam, semper est uno modo, ut calor in igne, et non ma- uno modo, ut calor in igne, et non ma- jor, nec minor nisi per accidens: aug- jor, nec minor nisi per accidens: aug- mentum autem inest charitati, ita quod mentum autem inest charitati, ita quod de minori efficitur major: et si rediret ad de minori efficitur major: et si rediret ad priorem quantitatem, diceretur diminuta priorem quantitatem, diceretur diminuta

charitas. charitas.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæc quæ- Solutio, SOLUTIO. Dicendum, quod hæc quæ- Solutio, stio una est et ejusdem rationis in aug- stio una est et ejusdem rationis in aug- mento omnium virtutum concedo au- mento omnium virtutum concedo au- tem simpliciter, quod augetur charitas tem simpliciter, quod augetur charitas per additionem essentiæ ad essentiain: per additionem essentiæ ad essentiain: et bene videtur mihi in hac parte Magi-, et bene videtur mihi in hac parte Magi-, ster falsum dixisse. ster falsum dixisse.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod est AD PRIMUM ergo dicendum, quod est simplex in continuo habens positionem, simplex in continuo habens positionem, et hoc additum alii nihil efficit majus : et et hoc additum alii nihil efficit majus : et est simplex in discreto habens ordinem, est simplex in discreto habens ordinem, et hoc additum alii facit discretionem et hoc additum alii facit discretionem pluralitatis exemplum primi est pun- pluralitatis exemplum primi est pun- ctum, secundi autem unitas. Est etiam ctum, secundi autem unitas. Est etiam simplex quod non habet extensionem simplex quod non habet extensionem molis, sed virtutis et hoc additum alii molis, sed virtutis et hoc additum alii

etc. etc.

Ad 1. Ad 1.

IN SENTENT. DIST. XVII, K. IN SENTENT. DIST. XVII, K.

483 483

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

facit magis in essentia et virtute, et non facit magis in essentia et virtute, et non mole. mole.

AD ALIUD dicendum eodem modo, quod AD ALIUD dicendum eodem modo, quod non est simile de puncto quia punctum non est simile de puncto quia punctum puncto est æquale: sed essentia addita puncto est æquale: sed essentia addita charitati, et cui additur, non necessario charitati, et cui additur, non necessario est æqualis, sed minor. est æqualis, sed minor.

AD ALIUD dicendum, quod jam dixi, AD ALIUD dicendum, quod jam dixi, quod augetur additione. quod augetur additione.

Ad hoc autem quod quæritur de virtu- Ad hoc autem quod quæritur de virtu- te unitiva, dico quod seipsis sibi uniun- te unitiva, dico quod seipsis sibi uniun- tur in voluntate quæ est proprium subje- tur in voluntate quæ est proprium subje- čtum utriusque, sicut ignis igni in loco čtum utriusque, sicut ignis igni in loco ignis et ipsa speciei identitas in addito ignis et ipsa speciei identitas in addito et in eo cui fit additio, facit facilem tran- et in eo cui fit additio, facit facilem tran- situm unius in aliud. situm unius in aliud.

AD ALIUD dicendum, quod licet minima AD ALIUD dicendum, quod licet minima charitas sufficiat resistere, non tamen charitas sufficiat resistere, non tamen sufficit æque faciliter: unde sicut natura sufficit æque faciliter: unde sicut natura non tantum dat speciem materiæ, sed non tantum dat speciem materiæ, sed etiam speciei fortificationem propter al- etiam speciei fortificationem propter al- terationes sequentes ita est in gratia: terationes sequentes ita est in gratia: non quod gratia parva etiam debilis sit non quod gratia parva etiam debilis sit respectu peccati, sed quia subjectum ejus respectu peccati, sed quia subjectum ejus debile est et ideo oportet, quod multum debile est et ideo oportet, quod multum fortificetur habitu informante. Similiter fortificetur habitu informante. Similiter licet minimæ charitati debeatur regnum, licet minimæ charitati debeatur regnum,

tamen major meretur augmentum præ- tamen major meretur augmentum præ- mii. mii.

AD ID quod ulterius quæritur, Si dimi- Ad quæst AD ID quod ulterius quæritur, Si dimi- Ad quæst nui potest? Dicendum, quod non et nui potest? Dicendum, quod non et bene concedo, quod non valet illa solutio bene concedo, quod non valet illa solutio quam quidam dant, eo quod augmentum quam quidam dant, eo quod augmentum sibi sit naturale, charitatem diminui non sibi sit naturale, charitatem diminui non possesed sicut probat objectio, ideo possesed sicut probat objectio, ideo non diminuitur, quia nihil est diminuens non diminuitur, quia nihil est diminuens eam sed aliquid destruens, vel augens eam sed aliquid destruens, vel augens invenitur. invenitur.

Nota tamen, quod charitas proficit qua- Nota tamen, quod charitas proficit qua- tuor modis, scilicet quoad radicationem tuor modis, scilicet quoad radicationem in subjecto ex diuturnitate, quoad facili- in subjecto ex diuturnitate, quoad facili- tatem operandi secundum eam, ex con- tatem operandi secundum eam, ex con- suetudine affectionum et operum charita- suetudine affectionum et operum charita- tis, quoad numerum meritorum ex mul- tis, quoad numerum meritorum ex mul- titudine operum, et quoad modum fer- titudine operum, et quoad modum fer- voris ex actuali consideratione beneficio- voris ex actuali consideratione beneficio- rum Dei sicut novitii quandoque plus rum Dei sicut novitii quandoque plus fervent aliis, ex eo quod actualiter et de fervent aliis, ex eo quod actualiter et de novo moventur circa beneficia Dei et novo moventur circa beneficia Dei et id quod de novo movet, plus provocat id quod de novo movet, plus provocat fervorem. Præter istos quatuor modos fervorem. Præter istos quatuor modos est augmentum ejus proprium per addı- est augmentum ejus proprium per addı- tionem, etc. tionem, etc.

K. Auctoritate confirmat utramque responsionem. K. Auctoritate confirmat utramque responsionem.

Ut autem certius fiat quod diximus, auctoritate confirmemus, quod Ut autem certius fiat quod diximus, auctoritate confirmemus, quod Spiritus sanctus magis ac minus percipiatur et homini augeatur, et non Spiritus sanctus magis ac minus percipiatur et homini augeatur, et non habenti detur, et habenti detur ut plus habeatur, Augustinus ostendit super habenti detur, et habenti detur ut plus habeatur, Augustinus ostendit super Joannem, dicens : Sine Spiritu sancto constat nos Christum non diligere, Joannem, dicens : Sine Spiritu sancto constat nos Christum non diligere, et ejus mandata servare non posse et id nos posse atque agere tanto mi- et ejus mandata servare non posse et id nos posse atque agere tanto mi- nus, quanto illum percipimus minus tanto vero amplius, quanto illum nus, quanto illum percipimus minus tanto vero amplius, quanto illum percipimus amplius. Ideoque non solum non habenti, verum etiam haben- percipimus amplius. Ideoque non solum non habenti, verum etiam haben- ti non incassum promittitur : non habenti quidem, ut habeatur: habenti ti non incassum promittitur : non habenti quidem, ut habeatur: habenti autem, ut amplius habeatur. Nam si ab alio minus, et ab alio amplius non autem, ut amplius habeatur. Nam si ab alio minus, et ab alio amplius non haberetur, sanctus Eliseus sancto Eliæ non diceret : Spiritus qui est in te, haberetur, sanctus Eliseus sancto Eliæ non diceret : Spiritus qui est in te,

1 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, Tract. 74. 1 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, Tract. 74.

484 484

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

duplo sit in me': Christo autem qui est Dei Filius, non ad mensuram duplo sit in me': Christo autem qui est Dei Filius, non ad mensuram datus est Spiritus. Neque enim sine gratia Spiritus sancti est mediator Dei datus est Spiritus. Neque enim sine gratia Spiritus sancti est mediator Dei et hominum homo Christus. Quod enim est unigenitus Dei Filius æqualis et hominum homo Christus. Quod enim est unigenitus Dei Filius æqualis Patri, non est gratiæ, sed naturæ. Quod autem in unitatem personæ uni- Patri, non est gratiæ, sed naturæ. Quod autem in unitatem personæ uni- geniti assumptus est homo, gratiæ est, non naturæ. Cæteris autem ad men- geniti assumptus est homo, gratiæ est, non naturæ. Cæteris autem ad men- suram datur, et datus additur, donec unicuique pro modo suæ perfectionis suram datur, et datus additur, donec unicuique pro modo suæ perfectionis propria mensura compleatur. Ecce expresse habes, quod Spiritus sanctus propria mensura compleatur. Ecce expresse habes, quod Spiritus sanctus magis et minus datur vel accipitur, et homini datus augetur, et habenti et magis et minus datur vel accipitur, et homini datus augetur, et habenti et non habenti datur : quia Spiritus est charitas quæ non habenti datur, et non habenti datur : quia Spiritus est charitas quæ non habenti datur, et in habente augetur et proficit. Imo, ut verius et magis proprie loquar, in habente augetur et proficit. Imo, ut verius et magis proprie loquar, homo in ea proficit, et deficit aliquando et tunc ipsa dicitur proficere, homo in ea proficit, et deficit aliquando et tunc ipsa dicitur proficere, vel deficere quæ tamen nec proficit, nec deficit in se, quia Deus est. Un- vel deficere quæ tamen nec proficit, nec deficit in se, quia Deus est. Un- de Augustinus in Homilia IX super epistolam Joannis, ait: Probet se de Augustinus in Homilia IX super epistolam Joannis, ait: Probet se quisquam quantum in illo profecerit charitas, vel potius quantum ipse in quisquam quantum in illo profecerit charitas, vel potius quantum ipse in charitate profecerit. Nam si charitas Deus est, nec deficit, nec proficit. Sic charitate profecerit. Nam si charitas Deus est, nec deficit, nec proficit. Sic ergo in te proficere dicitur charitas, quia tu in ea proficis. Ecce quomodo ergo in te proficere dicitur charitas, quia tu in ea proficis. Ecce quomodo intelligendum sit, cum dicitur Spiritus sanctus augeri in nobis, quia nos in intelligendum sit, cum dicitur Spiritus sanctus augeri in nobis, quia nos in eo scilicet proficimus. Sic et alia hujusmodi. eo scilicet proficimus. Sic et alia hujusmodi.

L. Quod aliqui dicunt Spiritum sanctum non esse, charitatem qua diligi- L. Quod aliqui dicunt Spiritum sanctum non esse, charitatem qua diligi- mus Deum et proximum. mus Deum et proximum.

Supra dictum est, quod Spiritus sanctus charitas est Patris et Filii, qua Supra dictum est, quod Spiritus sanctus charitas est Patris et Filii, qua se invicem diligit 3 et nos: et ipse idem est charitas quæ diffunditur in se invicem diligit 3 et nos: et ipse idem est charitas quæ diffunditur in cordibus nostris ", ad diligendum Deum et proximum. Horum alterum cordibus nostris ", ad diligendum Deum et proximum. Horum alterum omnes Catholici concedunt, scilicet quod Spiritus sanctus sit charitas omnes Catholici concedunt, scilicet quod Spiritus sanctus sit charitas Patris et Filii. Quod autem ipse idem sit charitas qua diligimus Deum Patris et Filii. Quod autem ipse idem sit charitas qua diligimus Deum et proximum, a plerisque negatur. Dicunt enim, Si Spiritus sanctus cha- et proximum, a plerisque negatur. Dicunt enim, Si Spiritus sanctus cha- ritas est Patris et Filii et nostra, eadem ergo charitas est qua Deus diligit ritas est Patris et Filii et nostra, eadem ergo charitas est qua Deus diligit nos, et qua nos diligimus eum. Hoc autem Sanctorum auctoritates ne- nos, et qua nos diligimus eum. Hoc autem Sanctorum auctoritates ne- gare videntur. Dicit enim Augustinus in libro de Spiritu et littera: Unde gare videntur. Dicit enim Augustinus in libro de Spiritu et littera: Unde est dilectio, nisi unde et ipsa fides, id est, a Spiritu sancto ? Non esset est dilectio, nisi unde et ipsa fides, id est, a Spiritu sancto ? Non esset

1 Vulgata habet, IV Reg. 11, 9: Obsecro ut fiat in me duplex spiritus suus. 1 Vulgata habet, IV Reg. 11, 9: Obsecro ut fiat in me duplex spiritus suus.

2 Joan. 111, 34 Quem misit Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mensuram dat Deus spiritum. 2 Joan. 111, 34 Quem misit Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mensuram dat Deus spiritum. 3 Edit. Joan. Alleaume, diligunt. 3 Edit. Joan. Alleaume, diligunt.

* Ad Roman. v, 5: Charitas Der diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est * Ad Roman. v, 5: Charitas Der diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. nobis.

IN 1 SENTENT. DIST. XVII, L, M. IN 1 SENTENT. DIST. XVII, L, M.

485 485

enim in nobis, nisi diffunderetur in cordibus nostris per Spiritum. Chari- enim in nobis, nisi diffunderetur in cordibus nostris per Spiritum. Chari- tas autem Dei dicta est diffundi in cordibus nostris, non qua nos ipse dili- tas autem Dei dicta est diffundi in cordibus nostris, non qua nos ipse dili- git, sed qua nos facit dilectores suos. Sicut justitia Dei dicitur, qua nos git, sed qua nos facit dilectores suos. Sicut justitia Dei dicitur, qua nos justi ejus munere efficimur: et Domini salus, qua nos salvat et fides justi ejus munere efficimur: et Domini salus, qua nos salvat et fides Christi, qua nos fideles facit '. His verbis videtur monstrari distinctio Christi, qua nos fideles facit '. His verbis videtur monstrari distinctio inter charitatem, qua nos Deus diligit, et qua nos diligimus. Et sicut inter charitatem, qua nos Deus diligit, et qua nos diligimus. Et sicut justitia nostra dicitur Dei, non quod ipse sit ea justus, sed quia ea nos justitia nostra dicitur Dei, non quod ipse sit ea justus, sed quia ea nos justos facit, similiter et fides, et salus: sic videtur dicta Dei charitas quæ justos facit, similiter et fides, et salus: sic videtur dicta Dei charitas quæ est in nobis, non quod ipse ea diligat, sed quia ea nos diligere facit. De est in nobis, non quod ipse ea diligat, sed quia ea nos diligere facit. De hoc etiam idem Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Cum Joannes hoc etiam idem Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Cum Joannes commemorasset Dei dilectionem, non qua nos eum, sed qua ipse dilexit commemorasset Dei dilectionem, non qua nos eum, sed qua ipse dilexit nos, et misit Filium suum liberatorem pro peccatis nostris 3. Ecce et hic nos, et misit Filium suum liberatorem pro peccatis nostris 3. Ecce et hic videtur manifeste dividere dilectionem qua nos diligimus Deum, ab ea qua videtur manifeste dividere dilectionem qua nos diligimus Deum, ab ea qua ipse diligit nos. Si ergo, inquiunt, Spiritus sanctus dilectio est qua Deus ipse diligit nos. Si ergo, inquiunt, Spiritus sanctus dilectio est qua Deus diligit, et qua nos diligimus, duplex dilectio est, imo duo diversa est, quod diligit, et qua nos diligimus, duplex dilectio est, imo duo diversa est, quod absurdum et a veritate longe est. Non est ergo dilectio qua diligimus, sed absurdum et a veritate longe est. Non est ergo dilectio qua diligimus, sed qua Deus tantum diligit nos. qua Deus tantum diligit nos.

M. Responsio ad prædicta, determinans auctoritates. M. Responsio ad prædicta, determinans auctoritates.

་ ་

His respondemus prædictarum auctoritatum verba determinantes hoc His respondemus prædictarum auctoritatum verba determinantes hoc modo, Charitas Dei dicta est diffundi in cordibus nostris, non qua ipse nos modo, Charitas Dei dicta est diffundi in cordibus nostris, non qua ipse nos diligit, sed qua nos diligere facit, etc. His verbis non dividitur nec diversa diligit, sed qua nos diligere facit, etc. His verbis non dividitur nec diversa ostenditur charitas qua Deus nos diligit, ab ea qua nos diligimus: sed po- ostenditur charitas qua Deus nos diligit, ab ea qua nos diligimus: sed po- tius cum sit una et eadem charitas, et dicatur ipsa Dei charitas, et diver- tius cum sit una et eadem charitas, et dicatur ipsa Dei charitas, et diver- sis de causis et rationibus Dei charitas appellari in Scriptura ostendi- sis de causis et rationibus Dei charitas appellari in Scriptura ostendi- tur. Dicitur enim Dei charitas, vel quia Deus ea diligit nos, vel quia nos tur. Dicitur enim Dei charitas, vel quia Deus ea diligit nos, vel quia nos ea suos dilectores facit. ea suos dilectores facit.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et littera, cap. 32 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et littera, cap. 32

2 IDEM, Lib. XV de Trinitate, cap 17. 2 IDEM, Lib. XV de Trinitate, cap 17.

486 486

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

N. Determinatio primæ auctoritatis. N. Determinatio primæ auctoritatis.

2 2

Cum ergo ab Apostolo dicitur charitas Dei diffundi in cordibus nostris ', Cum ergo ab Apostolo dicitur charitas Dei diffundi in cordibus nostris ', non est dicta charitas Dei qua diligit nos, sed qua facit nos diligere, id est, non est dicta charitas Dei qua diligit nos, sed qua facit nos diligere, id est, non ibi appellatur charitas Dei, eo quod Deus nos ea diligit, sed eo quod non ibi appellatur charitas Dei, eo quod Deus nos ea diligit, sed eo quod nos ea sui dilectores facit. Et quod ea ratione posset dici charitas Dei, nos ea sui dilectores facit. Et quod ea ratione posset dici charitas Dei, quia nos ea diligere facit, ex simili genere locutionis ostenditur: sicut dici- quia nos ea diligere facit, ex simili genere locutionis ostenditur: sicut dici- tur justitia Dei qua nos justificat, et Domini salus qua nos salvat, et fides tur justitia Dei qua nos justificat, et Domini salus qua nos salvat, et fides Christi qua nos fideles facit. Christi qua nos fideles facit.

0. Determinatio secundæ. 0. Determinatio secundæ.

Similiter et aliam exponimus auctoritatem, ubi ait dilectionem Dei com- Similiter et aliam exponimus auctoritatem, ubi ait dilectionem Dei com- memorari, non qua nos eum, sed qua ipse dilexit nos: ac si diceret, com- memorari, non qua nos eum, sed qua ipse dilexit nos: ac si diceret, com- memorat dilectionem Dei, non secundum quod ea nos diligimus Deum, memorat dilectionem Dei, non secundum quod ea nos diligimus Deum, sed secundum quod ipse ea diligit nos. sed secundum quod ipse ea diligit nos.

P. Aliud objiciunt. P. Aliud objiciunt.

Sed aliud est, inquiunt, quod magis urget. Dixit enim supra Au- Sed aliud est, inquiunt, quod magis urget. Dixit enim supra Au- gustinus, quod dilectio est a Spiritu sancto, a quo fides. Sicut ergo fides gustinus, quod dilectio est a Spiritu sancto, a quo fides. Sicut ergo fides non est Spiritus sanctus a quo est, ita nec charitas. Quomodo ergo Spiri- non est Spiritus sanctus a quo est, ita nec charitas. Quomodo ergo Spiri- tus sanctus est, ab ipso est? Nam si ab ipso est, et ipse est: ergo Spiri- tus sanctus est, ab ipso est? Nam si ab ipso est, et ipse est: ergo Spiri- tus sanctus a seipso est. Ad quod dicimus, Spiritus sanctus quidem a seipso tus sanctus a seipso est. Ad quod dicimus, Spiritus sanctus quidem a seipso non est, sed tamen a seipso datur nobis, ut supra dictum est, dat enim non est, sed tamen a seipso datur nobis, ut supra dictum est, dat enim seipsum nobis Spiritus sanctus. Et ex hoc sensu dictum est, quod chari- seipsum nobis Spiritus sanctus. Et ex hoc sensu dictum est, quod chari- tas ab ipso est in nobis, et tamen ipsa Spiritus sanctus est. Fides autem tas ab ipso est in nobis, et tamen ipsa Spiritus sanctus est. Fides autem est a Spiritu sancto, et non est Spiritus sanctus: quia donum vel datum so- est a Spiritu sancto, et non est Spiritus sanctus: quia donum vel datum so- lummodo est, non Deus dans. lummodo est, non Deus dans.

1 Ad Roman. v, 5. 1 Ad Roman. v, 5.

2 Edit. Joan. Alleaume, possit. 2 Edit. Joan. Alleaume, possit.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et littera, cap. 32. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et littera, cap. 32.

IN I SENTENT. DIST. XVII, Q, R, S. IN I SENTENT. DIST. XVII, Q, R, S.

487 487

Q. Quod alias inducunt rationes et auctoritates ad idem probandum. Q. Quod alias inducunt rationes et auctoritates ad idem probandum.

Alias quoque inducunt rationes ad idem ostendendum, scilicet quod cha- Alias quoque inducunt rationes ad idem ostendendum, scilicet quod cha- ritas non sit Spiritus sanctus, quia charitas affectio mentis est et motus ritas non sit Spiritus sanctus, quia charitas affectio mentis est et motus animi, Spiritus sanctus sanctus vero non est affectio animi vel motus men- animi, Spiritus sanctus sanctus vero non est affectio animi vel motus men- tis, quia Spiritus sanctus immutabilis est et increatus: non est ergo chari- tis, quia Spiritus sanctus immutabilis est et increatus: non est ergo chari-

tas. tas.

R. Quod charitas est motus vel affectio animi. R. Quod charitas est motus vel affectio animi.

Quod autem charitas sit affectio animi, et motus mentis, auctoritatibus Quod autem charitas sit affectio animi, et motus mentis, auctoritatibus confirmant. Dicit enim Augustinus in libro III de Doctrina Christiana: Cha- confirmant. Dicit enim Augustinus in libro III de Doctrina Christiana: Cha- ritatem voco motum animi ad fruendum Deo propter ipsum, et se ac pro- ritatem voco motum animi ad fruendum Deo propter ipsum, et se ac pro- ximo propter Deum . Idem, in libro de Moribus Ecclesiæ Catholicæ, ximo propter Deum . Idem, in libro de Moribus Ecclesiæ Catholicæ, tractans illud verbum Apostoli, Nec mors nec vita poterit nos separare a tractans illud verbum Apostoli, Nec mors nec vita poterit nos separare a charitate Dei: Charitas Dei, inquit, dicta est virtus quæ animi nostri re- charitate Dei: Charitas Dei, inquit, dicta est virtus quæ animi nostri re- ctissima affectio est, quæ conjungit nos Deo, qua eum diligimus. Ecce ctissima affectio est, quæ conjungit nos Deo, qua eum diligimus. Ecce his verbis exprimitur, quod charitas est affectio et motus animi: ac per his verbis exprimitur, quod charitas est affectio et motus animi: ac per hoc non videtur esse Spiritus sanctus. hoc non videtur esse Spiritus sanctus.

S. Responsio determinans auctoritates. S. Responsio determinans auctoritates.

Ad quod dicimus hoc ita dictum esse, sicut dicitur, Deus spes nostra el Ad quod dicimus hoc ita dictum esse, sicut dicitur, Deus spes nostra el patientia nostra, quia facit nos sperare, et pati: ita charitas dicitur esse patientia nostra, quia facit nos sperare, et pati: ita charitas dicitur esse motus sive affectio animi, quia per ea movetur et afficitur animus ad dili- motus sive affectio animi, quia per ea movetur et afficitur animus ad dili- gendum Deum. Non autem mireris si charitas, cum sit Spiritus sanctus, di- gendum Deum. Non autem mireris si charitas, cum sit Spiritus sanctus, di-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Doctrina christiana, cap. 1. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Doctrina christiana, cap. 1.

2 Ad Roman, VIII, 38 et 39: Certus sum quia neque mors, neque vita,... neque creatura alia poterit 2 Ad Roman, VIII, 38 et 39: Certus sum quia neque mors, neque vita,... neque creatura alia poterit nos separare a charitate Dei, etc. nos separare a charitate Dei, etc.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Moribus Ecclesiæ catholicæ, cap. 1. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. de Moribus Ecclesiæ catholicæ, cap. 1.

488 488

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

catur motus mentis: cum etiam in libro Sapientiæ dicatur de spiritu sapien- catur motus mentis: cum etiam in libro Sapientiæ dicatur de spiritu sapien- tiæ, qui attingit a fine usque ad finem', qui est actus mobilis, certus, in- tiæ, qui attingit a fine usque ad finem', qui est actus mobilis, certus, in- coinquinatus. Quod non ideo dicitur, quod sapientia sit mobile aliquid vel coinquinatus. Quod non ideo dicitur, quod sapientia sit mobile aliquid vel actus aliquis, sed quia sui immobilitate omnia attingit, non locali motu, actus aliquis, sed quia sui immobilitate omnia attingit, non locali motu, sed ut ubique semper sit, et nusquam inclusa teneatur. Sic ergo charitas sed ut ubique semper sit, et nusquam inclusa teneatur. Sic ergo charitas dicitur motus animi, non quod ipsa sit motus vel affectio vel virtus animi, dicitur motus animi, non quod ipsa sit motus vel affectio vel virtus animi, sed quia per eam quasi esset virtus, afficitur mens et movetur. Sed si sed quia per eam quasi esset virtus, afficitur mens et movetur. Sed si charitas Spiritus sanctus est, qui operatur in singulis prout vult ³, cum per charitas Spiritus sanctus est, qui operatur in singulis prout vult ³, cum per eum mens hominis afficiatur et moveatur ad credendum, vel sperandum, eum mens hominis afficiatur et moveatur ad credendum, vel sperandum, et hujusmodi, sicut ad diligendum: quare non sic dicitur charitas motus et hujusmodi, sicut ad diligendum: quare non sic dicitur charitas motus vel affectio mentis ad credendum, vel sperandum, sicut ad diligendum? Ad vel affectio mentis ad credendum, vel sperandum, sicut ad diligendum? Ad quod sane dici potest, quia aliquos actus atque motus virtutum operatur quod sane dici potest, quia aliquos actus atque motus virtutum operatur charitas, id est, Spiritus sanctus mediantibus virtutibus quarum actus sunt, charitas, id est, Spiritus sanctus mediantibus virtutibus quarum actus sunt, utpote actum fidei, id est, credere fide media, et 3 actum spei, id est, sperare utpote actum fidei, id est, credere fide media, et 3 actum spei, id est, sperare media spe. Per fidem enim et spem prædictos operatur actus: diligendi media spe. Per fidem enim et spem prædictos operatur actus: diligendi vero actum per se tantum, sine alicujus virtutis medio operatur, id est, di- vero actum per se tantum, sine alicujus virtutis medio operatur, id est, di- ligere. Aliter ergo hunc actum operatur quam alios virtutum actus. Ideo- ligere. Aliter ergo hunc actum operatur quam alios virtutum actus. Ideo- que differenter de hoc et de aliis loquitur Scriptura, quæ istum specialiter que differenter de hoc et de aliis loquitur Scriptura, quæ istum specialiter charitati tribuit. Est ergo charitas vere Spiritus sanctus. Unde Augustinus charitati tribuit. Est ergo charitas vere Spiritus sanctus. Unde Augustinus præmissum verbum Apostoli tractans in eodem libro, charitatem dicit esse præmissum verbum Apostoli tractans in eodem libro, charitatem dicit esse bonum, quo nil melius est: et per hoc ipsam esse Deum significat dicens : bonum, quo nil melius est: et per hoc ipsam esse Deum significat dicens : Si nulla res ab ejus charitate nos separat 5, quid esse non solum melius, Si nulla res ab ejus charitate nos separat 5, quid esse non solum melius, sed etiam certius hoc bono potest? Ecce dicit, quia charitate nihil melius sed etiam certius hoc bono potest? Ecce dicit, quia charitate nihil melius est. Charitas ergo Spiritus est qui Deus est, et donum Dei sive datum: qui est. Charitas ergo Spiritus est qui Deus est, et donum Dei sive datum: qui dividit singulis fidelibus dona, nec ipse dividitur, sed indivisus singulis dividit singulis fidelibus dona, nec ipse dividitur, sed indivisus singulis datur. Unde Augustinus ubi Joannes dicit, non ad mensuram Christo dari datur. Unde Augustinus ubi Joannes dicit, non ad mensuram Christo dari spiritum, ait Cæteris vero dividitur, non quidem ipse Spiritus, sed dona spiritum, ait Cæteris vero dividitur, non quidem ipse Spiritus, sed dona ejus 6. ejus 6.

1 Sapient VIII, 1 Attingit a fine usque ad finem fortiter, etc. 1 Sapient VIII, 1 Attingit a fine usque ad finem fortiter, etc.

2 I ad Corinth.Ex11, 11: Hæc omnia operatur unus atque idem Spiritus, dividens singulis prout vult. 2 I ad Corinth.Ex11, 11: Hæc omnia operatur unus atque idem Spiritus, dividens singulis prout vult.

3 Edit. Joan. Alleaume, ut 3 Edit. Joan. Alleaume, ut

4 S. AUGUSTINUS, Lib de Moribus Ecclesiæ catholicæ, cap. 8. 4 S. AUGUSTINUS, Lib de Moribus Ecclesiæ catholicæ, cap. 8.

5 Ad Roman. VIII, 35. Quis ergo nos separabit a charitate Christi ? 5 Ad Roman. VIII, 35. Quis ergo nos separabit a charitate Christi ?

6 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, Tract 14. 6 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, Tract 14.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT. DIST. XVII, S, ART. 11 ET 12. IN I SENTENT. DIST. XVII, S, ART. 11 ET 12.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Utrum Christo datus est spiritus non ad Utrum Christo datus est spiritus non ad mensuram, ita quod gratia ejus sit mensuram, ita quod gratia ejus sit infinita? infinita?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, cap. K, Christo autem qui est Dei cap. K, Christo autem qui est Dei Filius, non ad mensuram datus est spi- Filius, non ad mensuram datus est spi- ritus. »Ergo videtur, quod gratia ejus ritus. »Ergo videtur, quod gratia ejus sit infinita, quod falsum est. sit infinita, quod falsum est.

SOLUTIO. Gratia in se finita est: sed SOLUTIO. Gratia in se finita est: sed attingit per unionem divinitatem in attingit per unionem divinitatem in opere quia agens in gratia est Deus et opere quia agens in gratia est Deus et homo: et ideo ratione unionis potest homo: et ideo ratione unionis potest dici infinita et hoc probatum et exem- dici infinita et hoc probatum et exem- platum est infra 1. platum est infra 1.

489 489

eodem cap. K, « Obsecro ut fiat in me du- eodem cap. K, « Obsecro ut fiat in me du- plex spiritus tuus 2 » secundum intelle- plex spiritus tuus 2 » secundum intelle- ctum Litteræ. ctum Litteræ.

Dicendum, quod in Elia duplex fuit Dicendum, quod in Elia duplex fuit spiritus ad prophetiam, et miracula: et spiritus ad prophetiam, et miracula: et hunc petivit Eliseus, non ut duplum ha- hunc petivit Eliseus, non ut duplum ha- beret quam Elias habuit. Secundum au- beret quam Elias habuit. Secundum au- tem quod hic inducitur, tunc Spiritus ad tem quod hic inducitur, tunc Spiritus ad unum fuit in Christo, hoc est, ad virtu- unum fuit in Christo, hoc est, ad virtu- tes in nobis autem duplicatur non in tes in nobis autem duplicatur non in quantitate, sed in effectu: quia est in quantitate, sed in effectu: quia est in nobis ad virtutes, et ad pulsionem pec- nobis ad virtutes, et ad pulsionem pec- cati. cati.

In illa autem solutione, qua Magister In illa autem solutione, qua Magister solvit ultimam auctoritatem, ubi dicit, solvit ultimam auctoritatem, ubi dicit, cap. S, circa medium, « Ad quod sane cap. S, circa medium, « Ad quod sane dici potest, quia aliquos actus, etc., » dici potest, quia aliquos actus, etc., » Magister aperte petit quod est in princi- Magister aperte petit quod est in princi- pio: quia idem est in quæstione quod pio: quia idem est in quæstione quod ipse supponit in solutione. ipse supponit in solutione.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

Quid intelligitur per hoc quod dicitur Quid intelligitur per hoc quod dicitur per Eliseum, Sit in me spiritus tuus per Eliseum, Sit in me spiritus tuus duplex ? duplex ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, in Deinde quæritur de hoc quod dicit, in

1 Vide infra, III Sententiarum, Dist. XIII. 1 Vide infra, III Sententiarum, Dist. XIII.

2 IV Regum, 11, 9. 2 IV Regum, 11, 9.

490 490

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

DISTINCTIO XVIII. DISTINCTIO XVIII.

A. An concedendum sit, quod per donum dentur dona? A. An concedendum sit, quod per donum dentur dona?

Hic quæritur, Cum Spiritus sanctus per quem dividuntur dona, ipse sit Hic quæritur, Cum Spiritus sanctus per quem dividuntur dona, ipse sit donum, utrum concedendum sit quod per donum dividantur ac dentur donum, utrum concedendum sit quod per donum dividantur ac dentur dona? Ad quod dicimus, quia per donum, quod est Spiritus sanctus, sin- dona? Ad quod dicimus, quia per donum, quod est Spiritus sanctus, sin- gulis propria dividuntur, et ipsum communiter omnes boni habent. Unde gulis propria dividuntur, et ipsum communiter omnes boni habent. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Per donum quod est Spiritus san- Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Per donum quod est Spiritus san- ctus, in commune omnibus membris Christi multa dona, quæ sunt quibus- ctus, in commune omnibus membris Christi multa dona, quæ sunt quibus- que propria, dividuntur. Non enim singuli quique habent omnia, sed hi illa, que propria, dividuntur. Non enim singuli quique habent omnia, sed hi illa, alii alia: quamvis ipsum donum a quo cuique propria dividuntur, omnes alii alia: quamvis ipsum donum a quo cuique propria dividuntur, omnes habeant, id est, Spiritum sanctum. Ecce aperte dicit pér donum dona habeant, id est, Spiritum sanctum. Ecce aperte dicit pér donum dona dari 2. dari 2.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

in quarum prima determinat Magister in quarum prima determinat Magister rationem doni, hoc est, qualiter hoc no- rationem doni, hoc est, qualiter hoc no- men convenit Spiritui sancto. In se- men convenit Spiritui sancto. In se- cunda, tangit probationem, quod hoc cunda, tangit probationem, quod hoc nomen habet ex ratione processionis, nomen habet ex ratione processionis,

« Hic quæritur, Cum Spiritus sanctus, ibi, G, « Et notandum, quod sicut « Hic quæritur, Cum Spiritus sanctus, ibi, G, « Et notandum, quod sicut

etc. » etc. »

Peracto tractatu de duplici proces- Peracto tractatu de duplici proces- sione Spiritus sancti, agit Magister hic sione Spiritus sancti, agit Magister hic de relatione determinante Spiritum san- de relatione determinante Spiritum san- ctum secundum rationem suæ processio- ctum secundum rationem suæ processio- nis. Sicut enim filiatio ex ratione pro- nis. Sicut enim filiatio ex ratione pro- cessionis, quæ est generatio, determinat cessionis, quæ est generatio, determinat Filium ita donum esse ex ratione pro- Filium ita donum esse ex ratione pro- cessionis quæ est spiratio amoris, deter- cessionis quæ est spiratio amoris, deter- minat Spiritum sanctum: et de hoc agit minat Spiritum sanctum: et de hoc agit hic Magister. hic Magister.

Et continetur tota pars ista in hac Et continetur tota pars ista in hac distinctione quæ dividitur in tres partes: distinctione quæ dividitur in tres partes:

19. 19.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap.

Filius nascendo accepit, etc. » In tertia, Filius nascendo accepit, etc. » In tertia, concludit ex ratione nominis, quod per concludit ex ratione nominis, quod per hoc nomen donum refertur ad Patrem et hoc nomen donum refertur ad Patrem et ad Filium: sed per hoc nomen datum, ad Filium: sed per hoc nomen datum, non tantum comparatur ad Patrem et non tantum comparatur ad Patrem et Filium dantes, sed etiam ad nos qui ac- Filium dantes, sed etiam ad nos qui ac- cepimus, et noster vocatur, ibi, L, « Et cepimus, et noster vocatur, ibi, L, « Et secundum hoc quod sempiterne donum secundum hoc quod sempiterne donum est, refertur ad Patrem et Filium, etc. » est, refertur ad Patrem et Filium, etc. »

In prima parte harum partium sunt In prima parte harum partium sunt tria, in quorum primo quæritur, Utrum tria, in quorum primo quæritur, Utrum per donum dentur dona ? In secundo, per donum dentur dona ? In secundo, quare dicatur donum et datum, ibi, B, quare dicatur donum et datum, ibi, B,

2 Edit. Joan. Alleaume, donari. 2 Edit. Joan. Alleaume, donari.

IN I SENTENT. DIST. XVIII, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XVIII, A, ART. 1.

« Præterea diligenter considerandum, « Præterea diligenter considerandum, etc. » In tertio tangit, quod ex proprie- etc. » In tertio tangit, quod ex proprie- tate æterna habet quod sit [donum, sed tate æterna habet quod sit [donum, sed non quod sit datum, ibi, E, « Donum non quod sit datum, ibi, E, « Donum vero dicitur non ex eo tantum, etc. » vero dicitur non ex eo tantum, etc. » Per hoc patet sententia. Per hoc patet sententia.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum per donum quod est Spiritus Utrum per donum quod est Spiritus sanctus, omnia alia dona donantur? sanctus, omnia alia dona donantur?

Incidit autem hic dubium circa pri- Incidit autem hic dubium circa pri- mum capitulum, Utrum per donum mum capitulum, Utrum per donum dentur dona?- dentur dona?-

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Per motum [non fit motus genera- 1. Per motum [non fit motus genera- liter quia dicit Philosophus, quod non liter quia dicit Philosophus, quod non est alterationis alteratio, et omnino non est alterationis alteratio, et omnino non est mutationis mutatio: ergo a simili est mutationis mutatio: ergo a simili etiam per donum non datur donum. etiam per donum non datur donum.

2. Item, Videtur, quod hoc abeat in 2. Item, Videtur, quod hoc abeat in infinitum: quia si hæc est ratio, quod infinitum: quia si hæc est ratio, quod dantur dona, quia in dono dantur, id dantur dona, quia in dono dantur, id donum necesse est etiam in dono do- donum necesse est etiam in dono do- nari, et sic de aliis: ergo hoc abibit in nari, et sic de aliis: ergo hoc abibit in infinitum. infinitum.

: :

3. Item, Cum dico, in dono dantur 3. Item, Cum dico, in dono dantur dona aut omnia, aut quædam. Si om- dona aut omnia, aut quædam. Si om- nia: ergo donum in quo omnia dona nia: ergo donum in quo omnia dona donantur, datur in dono: ergo est do- donantur, datur in dono: ergo est do- num aliquod præter omnia dona, quod num aliquod præter omnia dona, quod falsum est. Şi quædam, et non omnia : falsum est. Şi quædam, et non omnia : ergo illud donum in quo donantur ergo illud donum in quo donantur dona illa, non habet generalem influen- dona illa, non habet generalem influen- tiam super collationem donorum: ergo tiam super collationem donorum: ergo non habet rationem causalitatis ad om- non habet rationem causalitatis ad om- nia dona, quod est inconveniens, quia nia dona, quod est inconveniens, quia illud donum est Spiritus sanctus. illud donum est Spiritus sanctus.

4. Item, Filius est unum de datis no- 4. Item, Filius est unum de datis no- bis. Unde, Isa. 1x, 6: Parvulus enim bis. Unde, Isa. 1x, 6: Parvulus enim natus est nobis, et filius datus est nobis. natus est nobis, et filius datus est nobis. Ergo hoc donum datur in Spiritu sancto. Ergo hoc donum datur in Spiritu sancto. Dari autem in dono est, quod donum Dari autem in dono est, quod donum habeat influentiam causæ super illud habeat influentiam causæ super illud quod datur ergo Spiritus sanctus habet quod datur ergo Spiritus sanctus habet

491 491

influentiam causæ super Filium, quod influentiam causæ super Filium, quod falsum est, ut videtur, quia Spiritus est a falsum est, ut videtur, quia Spiritus est a Filio, et non e converso. Filio, et non e converso.

5. Item, Ponamus per impossibile 5. Item, Ponamus per impossibile Spiritum sanctum non esse: aut adhuc Spiritum sanctum non esse: aut adhuc Pater, et Filius essent æque liberales, ut Pater, et Filius essent æque liberales, ut prius aut non Si non ergo liberali- prius aut non Si non ergo liberali- tatem habent a Spiritu sancto: quod tatem habent a Spiritu sancto: quod falsum est. Si sic: ergo adhuc dabunt falsum est. Si sic: ergo adhuc dabunt dona et non in hoc dono: ergo videtur, dona et non in hoc dono: ergo videtur, quod hæc non sit ratio, quod Spiritus quod hæc non sit ratio, quod Spiritus sanctus sit donum in quo alia dona do- sanctus sit donum in quo alia dona do-

nantur. nantur.

SOLUTIO. Dicendum, quod Spiritus Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod Spiritus Solutio. sanctus est donum in quo alia dona do- sanctus est donum in quo alia dona do- nantur ct in hoc dono dantur dona. Et nantur ct in hoc dono dantur dona. Et ratio hujus est, quia quidquid aliquis ratio hujus est, quia quidquid aliquis alicui gratuito et liberaliter dat, primo alicui gratuito et liberaliter dat, primo ante illud dat ei amorem, et in illo post- ante illud dat ei amorem, et in illo post- ea communicat ei de bonis suis, et dat ea communicat ei de bonis suis, et dat ei et se, et quidquid dat. ei et se, et quidquid dat.

DICENDUM ergo ad primum, quod non DICENDUM ergo ad primum, quod non est alterationis alteratio, hoc est, quod est alterationis alteratio, hoc est, quod alteratio sit ad alterationem ut ad termi- alteratio sit ad alterationem ut ad termi-

num motus, quia sic numquam esset num motus, quia sic numquam esset quiescere, et sic etiam non est mutatio. quiescere, et sic etiam non est mutatio. nis mutatio sed frequenter unus motus nis mutatio sed frequenter unus motus causa est alterius, et una alteratio causa causa est alterius, et una alteratio causa est alterius. Sic dico hic, quod primum est alterius. Sic dico hic, quod primum donum causa est omnium aliorum, ut donum causa est omnium aliorum, ut dictum est quia in primo dono datur dictum est quia in primo dono datur nobis amor Dei, qui est Spiritus sanctus, nobis amor Dei, qui est Spiritus sanctus, qui donum vocatur ab æterno. qui donum vocatur ab æterno.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non abibit in infinitum quia sicut in causa abibit in infinitum quia sicut in causa motuum statur in primo motu qui est motuum statur in primo motu qui est causa omnium inferiorum, ita in donis causa omnium inferiorum, ita in donis statur in primo dono quod est causa om- statur in primo dono quod est causa om- nium secundorum. nium secundorum.

AD ALIUD dicendum, quod non oninia AD ALIUD dicendum, quod non oninia dona donantur in dono alio a se: quia dona donantur in dono alio a se: quia primum donum datur in seipso: quia primum donum datur in seipso: quia ipsum est amor gratuitus in quo et ipse ipsum est amor gratuitus in quo et ipse et omnia alia secunda dona dantur. et omnia alia secunda dona dantur.

AD HOC autem quod contra objicitur, AD HOC autem quod contra objicitur, dicendum quod donum primum seipso dicendum quod donum primum seipso se influit, non tamen habet causalitatem se influit, non tamen habet causalitatem respectu sui : quia Spiritus sanctus scip- respectu sui : quia Spiritus sanctus scip-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

492 492

D. ALB. MAG, ORD. PRÆD. D. ALB. MAG, ORD. PRÆD.

so dat se, et mittit se: sed non per hoc so dat se, et mittit se: sed non per hoc tollitur generatio vel causalitas influendi tollitur generatio vel causalitas influendi super omnia dona creata. super omnia dona creata.

AD ALIUD dicendum, quod Filius datur AD ALIUD dicendum, quod Filius datur in eo quod natus et factus est: et in eo in eo quod natus et factus est: et in eo quod sic datus est, datus est in hoc dono quod sic datus est, datus est in hoc dono quod appropriate est Spiritus sanctus, quod appropriate est Spiritus sanctus, sicut Magister determinat in III sen- sicut Magister determinat in III sen- tentiarum unde, Joan. III, 16: Sic tentiarum unde, Joan. III, 16: Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret. Filius autem secun- unigenitum daret. Filius autem secun- dum æternam generationem non habet dum æternam generationem non habet rationem doni, quia sic non est a Spiritu rationem doni, quia sic non est a Spiritu sancto sed temporalis ejus generatio a sancto sed temporalis ejus generatio a Spiritu et in Spiritu sancto est. Spiritu et in Spiritu sancto est.

Ad 5 AD ALIUD dicendum, quod si per im- Ad 5 AD ALIUD dicendum, quod si per im-

na, na,

possibile ponatur Spiritus sanctus non possibile ponatur Spiritus sanctus non esse, sequitur quod Pater et Filius non esse, sequitur quod Pater et Filius non mittant et dent amorem personalem, in mittant et dent amorem personalem, in quo omnia alia dona dentur: sed sequi- quo omnia alia dona dentur: sed sequi- tur, quod in amore essentiali dentur do- tur, quod in amore essentiali dentur do- cui non convenit mitti, nec procede- cui non convenit mitti, nec procede- re temporaliter ab ipsis, sicut nec essen- re temporaliter ab ipsis, sicut nec essen- tiæ convenit. Unde non sequitur, quod tiæ convenit. Unde non sequitur, quod aliquid accipiant a Spiritu sancto, sed aliquid accipiant a Spiritu sancto, sed quod tunc non mittent amorem, nec quod tunc non mittent amorem, nec procedit amor temporaliter: quia quod procedit amor temporaliter: quia quod processio temporalis in se claudit æter- processio temporalis in se claudit æter- nam, hoc est ex proprietate personali nam, hoc est ex proprietate personali Spiritus, non ex aliquo defectu essentiæ Spiritus, non ex aliquo defectu essentiæ

divinæ. divinæ.

B. Utrum eadem ratione Spiritus sanctus dicatur donum, et datum sive B. Utrum eadem ratione Spiritus sanctus dicatur donum, et datum sive donatum ? donatum ?

Præterea diligenter considerandum est cum Spiritus sanctus dicatur do- Præterea diligenter considerandum est cum Spiritus sanctus dicatur do- num, et datum, utrum et eadem ratione utrumque nomen ei conveniat : num, et datum, utrum et eadem ratione utrumque nomen ei conveniat : quod utique videri potest. quod utique videri potest.

C. Quare ita esse videtur? C. Quare ita esse videtur?

Cum enim idem sit Spiritum sanctum dari, et Spiritum sanctum donari, Cum enim idem sit Spiritum sanctum dari, et Spiritum sanctum donari, ex eadem ratione videtur Spiritus sanctus dici datum et donum. Hoc etiam ex eadem ratione videtur Spiritus sanctus dici datum et donum. Hoc etiam videtur Augustinus significare in libro XV de Trinitate, cum ait: Spiritus videtur Augustinus significare in libro XV de Trinitate, cum ait: Spiritus sanctus in tantum donum Dei est, in quantum datur eis quibus datur : sanctus in tantum donum Dei est, in quantum datur eis quibus datur : apud se autem Deus est, etsi nemini datur'. Ecce aperte dicit Spiritum apud se autem Deus est, etsi nemini datur'. Ecce aperte dicit Spiritum sanctum donum appellari, quia datur. Si autem ex eo tantum appellatur sanctum donum appellari, quia datur. Si autem ex eo tantum appellatur donum, quia datur, non ab æterno fuit donum, quia non datur nisi ex tem- donum, quia datur, non ab æterno fuit donum, quia non datur nisi ex tem- pore. pore.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 19. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 19.

IN I SENTENT. DIST. XVIII, D, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. XVIII, D, ART. 2.

493 493

D. Responsio quare datum sive donatum dicatur Spiritus sanctus. D. Responsio quare datum sive donatum dicatur Spiritus sanctus.

Ad quod dicimus, quia Spiritus sanctus et donum dicitur, et datum sive Ad quod dicimus, quia Spiritus sanctus et donum dicitur, et datum sive donatum sed datum sive donatum ex eo tantum dicitur, quia datur vel donatum sed datum sive donatum ex eo tantum dicitur, quia datur vel donatur, quod habet tantum ex tempore. donatur, quod habet tantum ex tempore.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum una sit ratio doni et dati? Utrum una sit ratio doni et dati?

Deinde quæritur supra secundum ca- Deinde quæritur supra secundum ca- pitulum B, « Præterea diligenter consi- pitulum B, « Præterea diligenter consi- derandum, etc. » derandum, etc. »

Utrum una ratio sit doni, et dati? Utrum una ratio sit doni, et dati? Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia

1. Mobilis et moti una ratio substan- 1. Mobilis et moti una ratio substan- tiæ est, non differens nisi per actum et tiæ est, non differens nisi per actum et potentiam sed donum dicitur eo quod potentiam sed donum dicitur eo quod datur ergo illa habebunt unam ratio- datur ergo illa habebunt unam ratio-

nem. nem.

2. Præterea, In omnibus actus nobi- 2. Præterea, In omnibus actus nobi- lior est et melior potentia: cum ergo lior est et melior potentia: cum ergo datum conveniat secundum actum dandi, datum conveniat secundum actum dandi, donum autem a potentia, videtur nobi- donum autem a potentia, videtur nobi- lius convenire Spiritui sancto, et prius lius convenire Spiritui sancto, et prius datum quam donum. datum quam donum.

3. Præterea, Jacob. 1, 17, distinctio fit 3. Præterea, Jacob. 1, 17, distinctio fit inter dona et data, cum dicit: Omne da- inter dona et data, cum dicit: Omne da- tum optimum et omne donum perfectum tum optimum et omne donum perfectum desursum est, etc. Secundum Glossam, desursum est, etc. Secundum Glossam, ibidem, datum refertur ad naturalia, do- ibidem, datum refertur ad naturalia, do- num autem ad gratuita: constat autem, num autem ad gratuita: constat autem, quod utraque dantur a Spiritu sancto, et quod utraque dantur a Spiritu sancto, et in utrisque dividit Spiritus singulis prout in utrisque dividit Spiritus singulis prout vult ergo videtur, quod Spiritui san- vult ergo videtur, quod Spiritui san- cto ita conveniat esse datum, sicut esse cto ita conveniat esse datum, sicut esse donum. donum.

I ad Corinth XII, 11: Hæc omnia operatur I ad Corinth XII, 11: Hæc omnia operatur nnus atque idem Spiritus, dividens singulis prout nnus atque idem Spiritus, dividens singulis prout

4. Item, Philosophus dicit, quod do- 4. Item, Philosophus dicit, quod do- num est datio irreddibilis: ergo datio se num est datio irreddibilis: ergo datio se habet ut superius ad donum: ergo est habet ut superius ad donum: ergo est prius secundum intellectum : ergo gene- prius secundum intellectum : ergo gene- rali dono in quo omnia dantur magis rali dono in quo omnia dantur magis competit ergo Spiritus sanctus magis competit ergo Spiritus sanctus magis dicitur datio vel datum, quam donum: dicitur datio vel datum, quam donum: cujus contrarium determinatur in Lit- cujus contrarium determinatur in Lit- tera. tera.

SOLUTIO. Dicendum, quod donum pro- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod donum pro- Solutio. prie convenit Spiritui sancto, et non da- prie convenit Spiritui sancto, et non da- tum, vel datio, vel etiam donatio : et tum, vel datio, vel etiam donatio : et causa hujus triplex est. Una est, quia causa hujus triplex est. Una est, quia donum nomen est, et significat substan- donum nomen est, et significat substan- tiam cum qualitate: qualitas autem doni tiam cum qualitate: qualitas autem doni donabilitas est quæ ponitur circa id quod donabilitas est quæ ponitur circa id quod est donum, hoc est, Spiritus procedens est donum, hoc est, Spiritus procedens ut amor unde cum donabilitas quæ est ut amor unde cum donabilitas quæ est qualitas quæ est principium intelligendi qualitas quæ est principium intelligendi donum, non ponit nisi ordinem ad dan- donum, non ponit nisi ordinem ad dan- dum, ipsum magis competit æternitati, dum, ipsum magis competit æternitati, quam datum quod est participium et quam datum quod est participium et consignificat tempus. Similiter datio et consignificat tempus. Similiter datio et donatio nomina sunt verbalia, et ita donatio nomina sunt verbalia, et ita actus temporales consignificantia, licet actus temporales consignificantia, licet non consignificant tempora. Alia causa non consignificant tempora. Alia causa est, quod donum est datio irreddibilis, ut est, quod donum est datio irreddibilis, ut dicit Philosophus, et solus Spiritus san- dicit Philosophus, et solus Spiritus san- ctus sic datur ut numquam retribui pos- ctus sic datur ut numquam retribui pos- sit propter sui potestatem. Unde, Psal. sit propter sui potestatem. Unde, Psal. cxv, 12 Quid retribuam Domino, pro cxv, 12 Quid retribuam Domino, pro omnibus quæ retribuit mihi? Tertia omnibus quæ retribuit mihi? Tertia causa est, quia donum refertur ad gra- causa est, quia donum refertur ad gra-

vult. vult.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

494 494

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tuita, datum autem ad naturalia: et me- tuita, datum autem ad naturalia: et me- liora sunt gratuita naturalibus: et ideo liora sunt gratuita naturalibus: et ideo ratio doni magis competit optimo dono- ratio doni magis competit optimo dono- rum omnium, quam ratio dati. rum omnium, quam ratio dati.

DICENDUM ergo ad primum, quod do- DICENDUM ergo ad primum, quod do- num et datum non tantum differunt per num et datum non tantum differunt per potentiam et actum, sed etiam rationibus potentiam et actum, sed etiam rationibus dictis. dictis.

Præterea, Illa potentia quæ est in do- Præterea, Illa potentia quæ est in do- no, sicut dicit Magister, non est potentia no, sicut dicit Magister, non est potentia respectu doni, hoc est, quod aliquid sit respectu doni, hoc est, quod aliquid sit deficiens de perfectione doni, sed est deficiens de perfectione doni, sed est tantum respectu actus ad alterum, id tantum respectu actus ad alterum, id est. ad recipientem istam comparatio- est. ad recipientem istam comparatio- nem et ideo ille actus qui significatur nem et ideo ille actus qui significatur in dato, non est ut sibi adveniens, in in dato, non est ut sibi adveniens, in

quo scilicet ipsum donum efficiatur vel quo scilicet ipsum donum efficiatur vel perficiatur in actu: sed potius in quo perficiatur in actu: sed potius in quo per ipsum donum perficiatur recipiens per ipsum donum perficiatur recipiens ipsum. Unde illa objectio non procedit ipsum. Unde illa objectio non procedit nisi de potentiis naturalibus quæ perfi- nisi de potentiis naturalibus quæ perfi- ciuntur suis actibus advenientibus sibi, ciuntur suis actibus advenientibus sibi, ad quos etiam diffiniuntur. ad quos etiam diffiniuntur.

AD ALIUD dicendum, quod actus qui AD ALIUD dicendum, quod actus qui est formæ perfectio, nobilior est potentia est formæ perfectio, nobilior est potentia et habitudine talis potentiæ, et talis et habitudine talis potentiæ, et talis actus non se habent donum et datum : actus non se habent donum et datum : sed potius donum est ipsa summa per- sed potius donum est ipsa summa per- fectio, et actus dandi qui exspectatur, est fectio, et actus dandi qui exspectatur, est actus respectu alterius, hoc est, respectu actus respectu alterius, hoc est, respectu suscipientis ipsum donum ad sui perfe- suscipientis ipsum donum ad sui perfe- ctionem si enim adveniret ille actus ctionem si enim adveniret ille actus dono ut potentiæ, oporteret quod muta- dono ut potentiæ, oporteret quod muta- ret aliquid in illo, quod est absurdum. ret aliquid in illo, quod est absurdum. Unde per ipsum magis advenit donum Unde per ipsum magis advenit donum ad suscipientem, et mutat ipsum in me- ad suscipientem, et mutat ipsum in me- lius. lius.

AD ALIUD dicendum, quod licet in no- AD ALIUD dicendum, quod licet in no- bis distinguantur gratuita a naturalibus, bis distinguantur gratuita a naturalibus, tamen in Deo dante non est sic: omnia tamen in Deo dante non est sic: omnia enim dat in uno dono gratuito quod est enim dat in uno dono gratuito quod est Spiritus sanctus, sicut etiam omnia facit Spiritus sanctus, sicut etiam omnia facit uno verbo quod est Filius. uno verbo quod est Filius.

AD ALIUD dicendum, quod datio non AD ALIUD dicendum, quod datio non cadit in diffinitione doni secundum quod cadit in diffinitione doni secundum quod convertitur cum dato, prout hic accipitur convertitur cum dato, prout hic accipitur a Magistro sed prout est nomen uni- a Magistro sed prout est nomen uni- versale, et abstrahit a ratione doni, et versale, et abstrahit a ratione doni, et dati et sic non sequitur, quod datum ut dati et sic non sequitur, quod datum ut

hic significatum, prius conveniat Spiri- hic significatum, prius conveniat Spiri- tui sancto quam donum. tui sancto quam donum.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An proprium sit Spiritui sancto esse An proprium sit Spiritui sancto esse donum? donum?

Deinde objicitur super primum prin- Deinde objicitur super primum prin- cipium quarti capituli D, ibi, « Quia spiri- cipium quarti capituli D, ibi, « Quia spiri- tus sanctus et donum dicitur, et datum tus sanctus et donum dicitur, et datum sive donatum, etc. » sive donatum, etc. »