Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

INI SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 1. INI SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 1.

non proprie est charitas qua effective di- non proprie est charitas qua effective di- ligimus Deum et proximum: hoc enim ligimus Deum et proximum: hoc enim efficiunt in nobis communiter Pater et efficiunt in nobis communiter Pater et Filius et Spiritus sanctus, licet appro- Filius et Spiritus sanctus, licet appro- priate Spiritus sanctus, quia ipse est priate Spiritus sanctus, quia ipse est proprie charitas, et sic est exemplar no- proprie charitas, et sic est exemplar no- stræ charitatis, et est distributor dono- stræ charitatis, et est distributor dono- rum in quo omnia donantur: per quam rum in quo omnia donantur: per quam rationem in libro de Spiritu et anima rationem in libro de Spiritu et anima proximior nobis esse dicitur. Et hæc proximior nobis esse dicitur. Et hæc unica solutio aptatur omnibus auctorita- unica solutio aptatur omnibus auctorita- libus in Littera adductis. libus in Littera adductis.

Ad rationes autem per ordinem re- Ad rationes autem per ordinem re- spondendum, dicendo ad primam, quod spondendum, dicendo ad primam, quod indignius dupliciter dicitur, scilicet indi- indignius dupliciter dicitur, scilicet indi- gnius in genere, et indignius secundum gnius in genere, et indignius secundum rationem boni. Charitas per hoc quod rationem boni. Charitas per hoc quod accidens est et in genere accidentis, in- accidens est et in genere accidentis, in- dignius aliquid est in genere quam sub- dignius aliquid est in genere quam sub- stantia. Si autem attenditur ratio boni, stantia. Si autem attenditur ratio boni, tunc ipsa est dignior omni bono creato: tunc ipsa est dignior omni bono creato: quia ratio boni in ipsa est, quod est ef- quia ratio boni in ipsa est, quod est ef- fectus simillimus bonitati Dei, ita quod fectus simillimus bonitati Dei, ita quod etiam ipse Deus ab effectu hoc numquam etiam ipse Deus ab effectu hoc numquam separatur, sed semper cum ipso datur ei separatur, sed semper cum ipso datur ei cui datur charitas : et ideo etiam in quan- cui datur charitas : et ideo etiam in quan- tum est similitudo bonitatis Dei, et Deum tum est similitudo bonitatis Dei, et Deum habet in se ad aliud quam aliæ creaturæ, habet in se ad aliud quam aliæ creaturæ, unde ipse inferiorem in bonitatis ratione unde ipse inferiorem in bonitatis ratione naturam potest conjungere naturæ supe- naturam potest conjungere naturæ supe- riori. riori.

AD ALIUD dicendum quod charitas in se AD ALIUD dicendum quod charitas in se considerata est essentiæ et virtutis fini- considerata est essentiæ et virtutis fini- tæ in quantum autem agit per ratio- tæ in quantum autem agit per ratio- nem boni similis bonitati Dei, Deum ha- nem boni similis bonitati Dei, Deum ha- bens in se operantem, sic potest conjun- bens in se operantem, sic potest conjun- gere infinite distantia, hoc est, sine pro- gere infinite distantia, hoc est, sine pro- portione. portione.

465 465

AD ALIUD dicendum, quod charitas non AD ALIUD dicendum, quod charitas non jungit nos per hoc quod est creatura, sed jungit nos per hoc quod est creatura, sed secundum quod est similitudo et emana- secundum quod est similitudo et emana- tio quædam bonitatis Dei, qui Deus ex tio quædam bonitatis Dei, qui Deus ex eadem bonitate in ipsa jungitur animæ. eadem bonitate in ipsa jungitur animæ.

AD ALIUD dicendum, quod de anima AD ALIUD dicendum, quod de anima non est simile quia anima se habet ad non est simile quia anima se habet ad corpus ut motor et forma, et ideo imme- corpus ut motor et forma, et ideo imme- diata est ei sicut forma materiæ : sed diata est ei sicut forma materiæ : sed Spiritus sanctus se habet ad animam ut Spiritus sanctus se habet ad animam ut motor non conjunctus secundum essen- motor non conjunctus secundum essen- tiam. tiam.

Præterea, Proportio est inter animam Præterea, Proportio est inter animam et corpus inter animam autem et Deum et corpus inter animam autem et Deum non, sed distantia infinita : et ideo ne- non, sed distantia infinita : et ideo ne- cesse est medio conjungi. cesse est medio conjungi.

Et forte etiam hoc falsum est, quod Et forte etiam hoc falsum est, quod anima per se sit vita corporis: est enim anima per se sit vita corporis: est enim duplex vita qua dicitur corpus vivum, duplex vita qua dicitur corpus vivum, quarum una est vita per causam efficien- quarum una est vita per causam efficien- ten, et hæc est anima: alia est influxa ten, et hæc est anima: alia est influxa corpori ab anima, et adhæret corpori ut corpori ab anima, et adhæret corpori ut forma, et hæc secunda similis est chari- forma, et hæc secunda similis est chari- tati habituali, prima autem Spiritui san- tati habituali, prima autem Spiritui san-

cto. cto.

AD ALIUD dicendum, quod medium il- AD ALIUD dicendum, quod medium il- lud non requiritur propter imperfectio- lud non requiritur propter imperfectio- nem operantis Spiritus, sed potius prop- nem operantis Spiritus, sed potius prop- ter imperfectionem nostram : quia no- ter imperfectionem nostram : quia no- ster affectus non potest in actum cum ster affectus non potest in actum cum Spiritu progredi, nisi perficiatur per ha- Spiritu progredi, nisi perficiatur per ha- bitum illi actui congruum. bitum illi actui congruum.

AD ALIUD dicendum, quod lucens pri- AD ALIUD dicendum, quod lucens pri- mum movet per influentiam lucis quæ mum movet per influentiam lucis quæ non est ipsum, sed est lumen effluxum non est ipsum, sed est lumen effluxum ab ipso in id quod movetur lucente pri- ab ipso in id quod movetur lucente pri- mo. Ita est hic quod charitas est quasi mo. Ita est hic quod charitas est quasi lumen effluxum a Spiritu sancto in nos: lumen effluxum a Spiritu sancto in nos:

AD ALIUD dicendum sicut in solutione Spiritus autem sanctus est quasi sol fons AD ALIUD dicendum sicut in solutione Spiritus autem sanctus est quasi sol fons primi dictum est. primi dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod sunt formæ AD ALIUD dicendum, quod sunt formæ in materia ex qua fiunt res, et illæ edu- in materia ex qua fiunt res, et illæ edu- cuntur de materia per agens physicum. cuntur de materia per agens physicum. Sunt etiam formæ in substantia et poten- Sunt etiam formæ in substantia et poten- tiis animæ per ordinem ad Deum et sta- tiis animæ per ordinem ad Deum et sta- tum beatitudinis, et illæ omnes sunt a da- tum beatitudinis, et illæ omnes sunt a da- tore talium formarum qui est Deus, cor- tore talium formarum qui est Deus, cor- da munda creans in nobis, et spiritum da munda creans in nobis, et spiritum rectum innovans in visceribus nostris. rectum innovans in visceribus nostris.

XXV XXV

luminis et caloris in nobis. luminis et caloris in nobis.

AD ALIUD dicendum, quod virtus mo- AD ALIUD dicendum, quod virtus mo- toris primi adeo simplex est, quod sicut toris primi adeo simplex est, quod sicut est in ipso non potest recipi a quoquam est in ipso non potest recipi a quoquam creato unde sicut est in mobili primo, creato unde sicut est in mobili primo, quod ipsum oportet habere proprietatem quod ipsum oportet habere proprietatem disponentem se ad hoc quod recipiat in- disponentem se ad hoc quod recipiat in- fluentiam motus primo motoris, quæ- fluentiam motus primo motoris, quæ- cumque sit illa proprietas: ita est ex cumque sit illa proprietas: ita est ex parte affectus nostri, quod influentiam parte affectus nostri, quod influentiam

30 30

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

Ad 10. Ad 10.

Ad 11 Ad 11

Ad 12. Ad 12.

466 466

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Spiritus sancti ad actum dignissimum Spiritus sancti ad actum dignissimum qui est diligere, non recipiet secundum qui est diligere, non recipiet secundum quod est immediatus Spiritui sancto: sed quod est immediatus Spiritui sancto: sed oportet esse habitum elevantem poten- oportet esse habitum elevantem poten- tiam ad hoc quod sit possibilis recipere tiam ad hoc quod sit possibilis recipere influentiam Spiritus ad actum. influentiam Spiritus ad actum.

AD ALIUD dicendum, quod opus recrea- AD ALIUD dicendum, quod opus recrea- tionis respondet operi creationis in ali- tionis respondet operi creationis in ali- quo, et in aliquo non. Creationis enim quo, et in aliquo non. Creationis enim opus est factivum substantiæ, sed opus opus est factivum substantiæ, sed opus recreationis bene esse et ideo in illo recreationis bene esse et ideo in illo non potuit esse habitus quo reciperetur non potuit esse habitus quo reciperetur opus creationis: quia ante substantiam opus creationis: quia ante substantiam nullus est habitus. Sed opus recreationis nullus est habitus. Sed opus recreationis non educit substantiam ad esse, sed ad non educit substantiam ad esse, sed ad bene esse tantum : et ad illud bene esse bene esse tantum : et ad illud bene esse quod se teneat formaliter nobiscum, in- quod se teneat formaliter nobiscum, in- digemus habitu. Sed in hoc conveniunt, digemus habitu. Sed in hoc conveniunt, quod utrumque est a Deo operante per quod utrumque est a Deo operante per seipsum in creatione formam substantia- seipsum in creatione formam substantia- lem dantem esse, hic autem formam ha- lem dantem esse, hic autem formam ha- bitualem dantem bene esse. bitualem dantem bene esse.

AD ALIUD patet solutio per ante dicta. AD ALIUD patet solutio per ante dicta. AD ALIUD dicendum, quod charitas se- AD ALIUD dicendum, quod charitas se- cundum hoc quod conjuncta est Deo per cundum hoc quod conjuncta est Deo per similitudinem suæ bonitatis, est valens similitudinem suæ bonitatis, est valens vitam æternam, non condignitate, quia vitam æternam, non condignitate, quia vita æterna Deus est cui nihil est condi- vita æterna Deus est cui nihil est condi- gnum sed reputatione divina, quia Deus gnum sed reputatione divina, quia Deus non tantum exigit a nobis pro vita æter- non tantum exigit a nobis pro vita æter- na quantum valet, sed quantum nos va- na quantum valet, sed quantum nos va- lemus dare ex suo dono: majus autem lemus dare ex suo dono: majus autem

pretium quod offerre possumus ex suo pretium quod offerre possumus ex suo dono, charitas est et actus charitatis. dono, charitas est et actus charitatis.

AD ALIUD dicendum, quod charitas est AD ALIUD dicendum, quod charitas est species, modus, et ordo voluntatis in bo- species, modus, et ordo voluntatis in bo- num ordinatæ secundum quod diversi- num ordinatæ secundum quod diversi- mode consideratur: in quantum enim mode consideratur: in quantum enim est forma, est species: in quantum au- est forma, est species: in quantum au- tem habet tantum posse ad actum, est tem habet tantum posse ad actum, est modus ordo autem est penes finem, se- modus ordo autem est penes finem, se- cundum quem est vinculum perfectionis. cundum quem est vinculum perfectionis. In se autem etiam habet ista: quia ratio In se autem etiam habet ista: quia ratio formæ, et ratio posse sui, et ratio ordinis formæ, et ratio posse sui, et ratio ordinis ad finem aliquid sunt in ipsa nec est ad finem aliquid sunt in ipsa nec est verum, quod in omnibus ista tria dimi- verum, quod in omnibus ista tria dimi- nuibilia sint sine destructione substantiæ. nuibilia sint sine destructione substantiæ. unde charitas hæc non amittitur manente unde charitas hæc non amittitur manente subjecto. subjecto.

Adi Adi

AD ULTIMUM dicendum, quod subje- Ad AD ULTIMUM dicendum, quod subje- Ad ctum non est potentius accidente, nisi ctum non est potentius accidente, nisi utrumque considerando secundum natu- utrumque considerando secundum natu- ram sui generis, scilicet subjectum in ra- ram sui generis, scilicet subjectum in ra- tione substantiæ, et accidens in ratione tione substantiæ, et accidens in ratione accidentis. Sed gratia et charitas alias accidentis. Sed gratia et charitas alias habent considerationes: quia etiam se- habent considerationes: quia etiam se- cundum Philosophum non dicimus ho- cundum Philosophum non dicimus ho- minem alteratum, quando attingit virtu- minem alteratum, quando attingit virtu- tem, sed potius perfectum. Unde hujus- tem, sed potius perfectum. Unde hujus- modi habitus habent rationem perfi- modi habitus habent rationem perfi- cientium secundum bene esse ex hoc cientium secundum bene esse ex hoc quod sunt influentiæ quædam divinæ lar- quod sunt influentiæ quædam divinæ lar- gitatis et bonitatis, etc. gitatis et bonitatis, etc.

B. Præmittitur quiddam ad hanc ostensionem necessarium, scilicet quod B. Præmittitur quiddam ad hanc ostensionem necessarium, scilicet quod Spiritus sanctus est charitas qua diligimus Deum et proximum. Spiritus sanctus est charitas qua diligimus Deum et proximum.

Hoc autem ut intelligibilius doceri, ac plenius perspici valeat, præmit- Hoc autem ut intelligibilius doceri, ac plenius perspici valeat, præmit- tendum est quiddam ad hoc valde necessarium. Dictum quidem est supra, tendum est quiddam ad hoc valde necessarium. Dictum quidem est supra, et sacris auctoritatibus ostensum, quod Spiritus sanctus amor est Patris et et sacris auctoritatibus ostensum, quod Spiritus sanctus amor est Patris et Filii, quo se invicem amant et nos. His autem addendum est, quod ipse Hic non te Filii, quo se invicem amant et nos. His autem addendum est, quod ipse Hic non te idem Spiritus sanctus est amor sive charitas, qua nos diligimus Deum et idem Spiritus sanctus est amor sive charitas, qua nos diligimus Deum et

netur Ma netur Ma

gister. gister.

1 Edit. Joan. Alleaume, factis. 1 Edit. Joan. Alleaume, factis.

IN I SENTENT. DIST. XVH, B, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. XVH, B, ART. 2.

467 467

proximum: quæ charitas cum ita est in nobis, ut nos faciat diligere Deum proximum: quæ charitas cum ita est in nobis, ut nos faciat diligere Deum et proximum, tunc Spiritus sanctus dicitur mitti vel dari nobis : et qui di- et proximum, tunc Spiritus sanctus dicitur mitti vel dari nobis : et qui di- ligit ipsam dilectionem qua diligit proximum, in eo ipso Deum diligit, quia ligit ipsam dilectionem qua diligit proximum, in eo ipso Deum diligit, quia ipsa dilectio Deus est, id est, Spiritus sanctus. ipsa dilectio Deus est, id est, Spiritus sanctus.

Ned contra. Ned contra.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum mitti posset Filius, ita quod non Utrum mitti posset Filius, ita quod non

mittatur Spiritus sanctus ? mittatur Spiritus sanctus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in Littera in secundo capitulo primæ partis, Littera in secundo capitulo primæ partis, ibi, «Quæ charitas cum ita est in nobis, ibi, «Quæ charitas cum ita est in nobis, ut nos faciat diligere Deum, etc. >> ut nos faciat diligere Deum, etc. >>

Dubium enim adhuc est propter quos- Dubium enim adhuc est propter quos- dam, utrum possit mitti Filius, ita quod dam, utrum possit mitti Filius, ita quod non mittatur Spiritus sanctus? Videtur non mittatur Spiritus sanctus? Videtur enim, quod sic: enim, quod sic:

1. Mitti enim est cognosci quod ab 1. Mitti enim est cognosci quod ab alio sit sed Filius potest cognosci ab alio sit sed Filius potest cognosci ab alio esse, ita quod non cognoscatur ab alio esse, ita quod non cognoscatur ab alio esse Spiritus sanctus : ergo mitti alio esse Spiritus sanctus : ergo mitti potest Filius, ita quod non mittatur Spi- potest Filius, ita quod non mittatur Spi- ritus sanctus. ritus sanctus.

2. Item, Multæ sunt revelationes oc- 2. Item, Multæ sunt revelationes oc- cultorum in somniis et visionibus, sicut cultorum in somniis et visionibus, sicut in prophetiis, in quibus non est conjuncta in prophetiis, in quibus non est conjuncta gratia gratum faciens: ergo cum in gra- gratia gratum faciens: ergo cum in gra- tia perfectionis intellectus dicatur mitti tia perfectionis intellectus dicatur mitti Filius, Filius mittitur, ita quod non ha- Filius, Filius mittitur, ita quod non ha- betur gratia gratum faciens. betur gratia gratum faciens.

3. Item, In Psalmo cx, 10: Intellectus 3. Item, In Psalmo cx, 10: Intellectus bonus omnibus facientibus eum : ergo bonus omnibus facientibus eum : ergo videtur, quod non facientibus malus sit, videtur, quod non facientibus malus sit, et tamen est intellectus: ergo cum gratia et tamen est intellectus: ergo cum gratia intellectus mittatur Filius, Filius mitti- intellectus mittatur Filius, Filius mitti- tur sine gratia gratum faciente. tur sine gratia gratum faciente.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Primo quæratur ab istis qui ratio- 1. Primo quæratur ab istis qui ratio- nes has inducunt, ubi a quoquam san- nes has inducunt, ubi a quoquam san- ctorum legerint, quod mittatur non san- ctorum legerint, quod mittatur non san-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 20. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 20. 2 Cf. Supra, Dist. XV in Littera, cap. L. 2 Cf. Supra, Dist. XV in Littera, cap. L.

ctis? et non est invenire auctoritatem nec ctis? et non est invenire auctoritatem nec unam et ecce multas ponemus, quod in unam et ecce multas ponemus, quod in gratia gratum faciente. Augustinus in li- gratia gratum faciente. Augustinus in li- bro IV de Trinitate: Aliter mittitur sa- bro IV de Trinitate: Aliter mittitur sa- pientia ut sit cum homine, aliter missa pientia ut sit cum homine, aliter missa est ut sit homo. In animas enim sanctas est ut sit homo. In animas enim sanctas se transfert, et amicos Dei et Prophetas se transfert, et amicos Dei et Prophetas constituit, sicut etiam implet sanctos An- constituit, sicut etiam implet sanctos An- gelos. Constat autem, quod amicos Dei gelos. Constat autem, quod amicos Dei non constituit nisi gratia gratum facien- non constituit nisi gratia gratum facien- te. Ergo ex verbis Augustini colligitur, te. Ergo ex verbis Augustini colligitur, quod in gratia gratum faciente mittitur quod in gratia gratum faciente mittitur Filius. Filius.

2. Item, Augustinus loquens de missi- 2. Item, Augustinus loquens de missi- one spirituali Filii dicit sic in libro IV de one spirituali Filii dicit sic in libro IV de Trinitate: Cum ex tempore cujusquam Trinitate: Cum ex tempore cujusquam mente percipitur, mitti quidem dicitur, mente percipitur, mitti quidem dicitur, sed non in hunc mundum : non enim sed non in hunc mundum : non enim sensibiliter apparet, id est, sensibus cor- sensibiliter apparet, id est, sensibus cor- poreis præsto est. Nam et nos secundum poreis præsto est. Nam et nos secundum quod mente aliquid æternum capimus, quod mente aliquid æternum capimus, non in hoc mundo sumus: et omnium non in hoc mundo sumus: et omnium justorum spiritus etiam in hac carne vi- justorum spiritus etiam in hac carne vi- ventium, in quantum divina sapiunt, ventium, in quantum divina sapiunt, non sunt in hoc mundo ³. Hic iterum pa- non sunt in hoc mundo ³. Hic iterum pa- tet quod dicit, quod Filius mittitur in do- tet quod dicit, quod Filius mittitur in do- nis gratiæ gratum facientis. nis gratiæ gratum facientis.

3 3

3. Item, Augustinus in libro II de 3. Item, Augustinus in libro II de Trinitate dicit, quod homo assumptus a Trinitate dicit, quod homo assumptus a Verbo non habuit Verbum, ut alii san- Verbo non habuit Verbum, ut alii san- cti sapientes 4. Ecce et hic dicit Sanctos cti sapientes 4. Ecce et hic dicit Sanctos qui Verbum ad se missum habuerunt. qui Verbum ad se missum habuerunt.

4. Item, In fine istius libri determina- 4. Item, In fine istius libri determina- tur, quod Deus non est cum malis: si tur, quod Deus non est cum malis: si ergo mittitur Filius in spirituali missione ergo mittitur Filius in spirituali missione ut sit cum homine, ut dicit Augustinus, ut sit cum homine, ut dicit Augustinus, non mittitur ad malos. non mittitur ad malos.

SOLUTIO. Leve est adducere multa ad SOLUTIO. Leve est adducere multa ad

3 S. AUGUSTINUS, Lib IV de Trinitate, cap. 20. 3 S. AUGUSTINUS, Lib IV de Trinitate, cap. 20. 4 IDEM, Lib. II de Tinitate, cap 3. 4 IDEM, Lib. II de Tinitate, cap 3.

Solutio. Solutio.

468 468

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hoc quia Sancti hoc concorditer innuunt: hoc quia Sancti hoc concorditer innuunt: unde dico, ut supra, quod aliud est reve- unde dico, ut supra, quod aliud est reve- latio occultorum, et aliud Filii missio. latio occultorum, et aliud Filii missio. Revelatio enim occultorum, potest fieri Revelatio enim occultorum, potest fieri etiam per Angelos sine missione Filii: etiam per Angelos sine missione Filii: non enim dicitur missus Filius nisi ipse non enim dicitur missus Filius nisi ipse cum effectu adveniat. Unde Spiritus san- cum effectu adveniat. Unde Spiritus san- ctus sicut non dicitur missus nisi in do- ctus sicut non dicitur missus nisi in do- nis in quibus ipse est ita credo, quod nis in quibus ipse est ita credo, quod absoluta missione non dicatur missus absoluta missione non dicatur missus Filius nisi in donis gratiæ gratum fa- Filius nisi in donis gratiæ gratum fa- cientis, in quibus est ipse cum homine : cientis, in quibus est ipse cum homine : et qualiter bene hoc possit esse in missio- et qualiter bene hoc possit esse in missio- ne Spiritus sancti, jam supra dictum est. ne Spiritus sancti, jam supra dictum est. Si vero dicatur Filius mitti in aliis donis, Si vero dicatur Filius mitti in aliis donis, hoc erit secundum quid et non simplici- hoc erit secundum quid et non simplici- ter sicut et Spiritus sanctus secundum ter sicut et Spiritus sanctus secundum quid et non simpliciter quandoque mitti quid et non simpliciter quandoque mitti dicitur. Qualiter autem eadem dona sint dicitur. Qualiter autem eadem dona sint Filii et Spiritus sancti, diversimode su- Filii et Spiritus sancti, diversimode su- pra est expeditum. pra est expeditum.

AD PRIMUM autem quod objicitur, di- AD PRIMUM autem quod objicitur, di- cendum quod Filius in missione quæ cendum quod Filius in missione quæ simpliciter missio est, debet cognosci ab simpliciter missio est, debet cognosci ab alio esse et nobiscum esse, sicut dicitur, alio esse et nobiscum esse, sicut dicitur, Sapient. 1x, 10 Mitte illam de cœlis Sapient. 1x, 10 Mitte illam de cœlis sanctis tuis, et sede magnitudinis tuæ, sanctis tuis, et sede magnitudinis tuæ, ut mecum sit et mecum laboret, ut sciam ut mecum sit et mecum laboret, ut sciam quid acceptum sit apud te omni tempore. quid acceptum sit apud te omni tempore. Illa enim est scientia infusa gratuita. Si Illa enim est scientia infusa gratuita. Si autem objiciat aliquis, quod sola chari- autem objiciat aliquis, quod sola chari- tas gratos nos facit, ille nescit quid obji- tas gratos nos facit, ille nescit quid obji- ciat quia licet sola charitas informis ciat quia licet sola charitas informis fieri non possit, non tamen est actus ejus fieri non possit, non tamen est actus ejus gratos nos facere, sed potius gratiæ, et gratos nos facere, sed potius gratiæ, et uniuscujusque virtutis secundum aliquid. uniuscujusque virtutis secundum aliquid.

AD ALIUD dicendum, quod non in om- AD ALIUD dicendum, quod non in om- nibus revelationibus occultorum mitti di- nibus revelationibus occultorum mitti di- citur Filius, ut jam habitum est. citur Filius, ut jam habitum est.

AD ALIUD dicendum, quod intellectu AD ALIUD dicendum, quod intellectu gratuito mittitur Filius, et non in alio gratuito mittitur Filius, et non in alio nisi secundum quid. nisi secundum quid.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad a Ad a

C. Auctoritatibus ita esse confirmat. C. Auctoritatibus ita esse confirmat.

1 1

Ne autem in re tanta aliquid de nostro influere videamur, sacris aucto- Ne autem in re tanta aliquid de nostro influere videamur, sacris aucto- ritatibus quod dictum est, corroboremus. De hoc Augustinus in libro VIII de ritatibus quod dictum est, corroboremus. De hoc Augustinus in libro VIII de Trinitate ait: Qui proximum diligit, consequens est ut ipsam præcipue Trinitate ait: Qui proximum diligit, consequens est ut ipsam præcipue dilectionem diligat. Deus autem dilectio est, consequens ergo est ut præ- dilectionem diligat. Deus autem dilectio est, consequens ergo est ut præ- cipue Deum diligat2. Item, in eodem: Deus dilectio est, ut ait Joannes cipue Deum diligat2. Item, in eodem: Deus dilectio est, ut ait Joannes Apostolus. Ut quid ergo imus et currimus in sublimia coelorum et ima Apostolus. Ut quid ergo imus et currimus in sublimia coelorum et ima terrarum, quærentes eum qui est apud nos, si nos apud eum esse velimus. terrarum, quærentes eum qui est apud nos, si nos apud eum esse velimus. Nemo dicat, non novi quid diligam: diligat fratrem, et diligat eamdem di- Nemo dicat, non novi quid diligam: diligat fratrem, et diligat eamdem di- lectionem. Magis enim novit dilectionem qua diligit, quam fratrem quem lectionem. Magis enim novit dilectionem qua diligit, quam fratrem quem diligit. Ecce jam potes notiorem Deum habere quam fratrem. Plane notio- diligit. Ecce jam potes notiorem Deum habere quam fratrem. Plane notio- rem, quia præsentiorem, quia interiorem, quia certiorem. Amplectere di- rem, quia præsentiorem, quia interiorem, quia certiorem. Amplectere di- lectionem Deum, et dilectione amplectere Deum. Ipsa est dilectio, quæ lectionem Deum, et dilectione amplectere Deum. Ipsa est dilectio, quæ omnes bonos Angelos, et omnes Dei servos consociat vinculo sanctitatis. omnes bonos Angelos, et omnes Dei servos consociat vinculo sanctitatis.

1 Edit. Joan. Alleaume, factis. 1 Edit. Joan. Alleaume, factis.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Trinitate, cap. 7. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Trinitate, cap. 7.

3 I Joan. iv, 8, 16: Deus charitas est. 3 I Joan. iv, 8, 16: Deus charitas est.

IN 1 SENTENT. DIST. XVII, C, ART. 3. IN 1 SENTENT. DIST. XVII, C, ART. 3.

469 469

Quanto ergo sanctiores' sumus a tumore superbiæ, tanto sumus dilectio- Quanto ergo sanctiores' sumus a tumore superbiæ, tanto sumus dilectio- ne pleniores et quo nisi Deo plenus est, qui plenus est dilectione? His ne pleniores et quo nisi Deo plenus est, qui plenus est dilectione? His verbis satis ostendit Augustinus quod dilectio ipsa qua diligimus Deum vel verbis satis ostendit Augustinus quod dilectio ipsa qua diligimus Deum vel proximum, Deus est. Sed adhuc apertius in eodem libro subdit, dicens : proximum, Deus est. Sed adhuc apertius in eodem libro subdit, dicens : Dilectionem quantum commendat Joannes Apostolus attendamus : Qui di- Dilectionem quantum commendat Joannes Apostolus attendamus : Qui di- ligit, inquit, fratrem suum, in lumine manet, et scandalum in eo non est². ligit, inquit, fratrem suum, in lumine manet, et scandalum in eo non est². Manifestum est, quod justitiæ perfectionem in fratris dilectione posuerit. Manifestum est, quod justitiæ perfectionem in fratris dilectione posuerit. Nam in quo scandalum non est, utique perfectus est. Et tamen videtur di- Nam in quo scandalum non est, utique perfectus est. Et tamen videtur di- lectionem Dei tacuisse: quod numquam faceret, nisi quia in ipsa fraterna lectionem Dei tacuisse: quod numquam faceret, nisi quia in ipsa fraterna dilectione vult intelligi Deum. Apertissime enim in eadem epistola, paulo. dilectione vult intelligi Deum. Apertissime enim in eadem epistola, paulo. post, ait ita Charissimi, diligamus nos invicem, quia charitas ex Deo est: post, ait ita Charissimi, diligamus nos invicem, quia charitas ex Deo est: et omnis qui diligit, ex Deo natus est, et cognoscit Deum. Qui non diligit, et omnis qui diligit, ex Deo natus est, et cognoscit Deum. Qui non diligit, non novit Deum, quoniam Deus charitas est³. Ista contextio satis aperte non novit Deum, quoniam Deus charitas est³. Ista contextio satis aperte declarat eamdem ipsam fraternam dilectionem (nam fraterna dilectio est, declarat eamdem ipsam fraternam dilectionem (nam fraterna dilectio est, qua diligimus invicem) non solum ex Deo, sed etiam Deum esse, tanta au- qua diligimus invicem) non solum ex Deo, sed etiam Deum esse, tanta au- ctoritate prædicari, scilicet Joannis. Cum ergo de dilectione diligimus fra- ctoritate prædicari, scilicet Joannis. Cum ergo de dilectione diligimus fra- trem, de Deo diligimus fratrem nec fieri potest ut eamdem dilectionem trem, de Deo diligimus fratrem nec fieri potest ut eamdem dilectionem non præcipue diligamus qua fratrem diligimus, quoniam Deus dilectio est. non præcipue diligamus qua fratrem diligimus, quoniam Deus dilectio est. Item, qui non diligit fratrem, non est in dilectione : et qui non est in di- Item, qui non diligit fratrem, non est in dilectione : et qui non est in di- lectione, non est in Deo, quia Deus dilectio est. Ecce aperte dicit frater- lectione, non est in Deo, quia Deus dilectio est. Ecce aperte dicit frater- nam dilectionem Deum esse. nam dilectionem Deum esse.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum qui proximum diligit, etiam di- Utrum qui proximum diligit, etiam di- lectionem diligat, et quæ sunt dili- lectionem diligat, et quæ sunt dili- genda ex charitate? genda ex charitate?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Ne autem in re tanta, etc. »> « Ne autem in re tanta, etc. »>

Hic enim primo accipienda est divisio: Hic enim primo accipienda est divisio: quia hæc pars habet tria capitula in quia hæc pars habet tria capitula in quorum primo probatur, quod charitas quorum primo probatur, quod charitas est Deus. In secundo, quod est Spiritus est Deus. In secundo, quod est Spiritus sanctus, ibi, D, «Cum autem fraterna sanctus, ibi, D, «Cum autem fraterna dilectio sit Deus, etc. » In tertio, excludit dilectio sit Deus, etc. » In tertio, excludit

1 Edit Joan. Alleaume, santores. 1 Edit Joan. Alleaume, santores.

2 Joan. II, 10. 2 Joan. II, 10.

responsionem quæ posset fieri, scilicet responsionem quæ posset fieri, scilicet quod esset dictum per causam, ibi, E, quod esset dictum per causam, ibi, E, « Sed ne forte aliquis dicat, etc. »> « Sed ne forte aliquis dicat, etc. »>

Incidit hic dubium primo de hoc quod Incidit hic dubium primo de hoc quod dicit Qui proximum diligit, conse- dicit Qui proximum diligit, conse- quens est ut præcipue ipsam dilectio- quens est ut præcipue ipsam dilectio- nem diligat, etc. » nem diligat, etc. »

Hoc enim videtur falsum : Hoc enim videtur falsum :

1. Si enim diligit dilectionem, dilectio 1. Si enim diligit dilectionem, dilectio diligibilis est ex charitate : non ergo diligibilis est ex charitate : non ergo tantum sunt quatuor ex charitate dilı- tantum sunt quatuor ex charitate dilı- genda, ut dicit Augustinus, scilicet Deus, genda, ut dicit Augustinus, scilicet Deus, nos, et corpus, et anima proximi. nos, et corpus, et anima proximi.

2. Item, In naturalibus potentiis ita 2. Item, In naturalibus potentiis ita est, quod non est eadem potentia super est, quod non est eadem potentia super objectum et actum : quia cum dico, vi- objectum et actum : quia cum dico, vi-

3 I Joan. IV, 7 et 8. 3 I Joan. IV, 7 et 8.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

470 470

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

deo album, et video me videre album, deo album, et video me videre album, non est eadem potentia qua video al- non est eadem potentia qua video al- bum, et qua percipio me videre album: bum, et qua percipio me videre album: sed primo, sensu particulari sive proprio, sed primo, sensu particulari sive proprio, et secundo, sensu communi. Ergo vide- et secundo, sensu communi. Ergo vide- tur, quod nec eodem habitu diligamus tur, quod nec eodem habitu diligamus objectum et actum. objectum et actum.

3. Item, Idem non denominat seip- 3. Item, Idem non denominat seip- sum non enim aliquid est dictu, albedo sum non enim aliquid est dictu, albedo est alba vel etiam ut denominatio fiat est alba vel etiam ut denominatio fiat verbaliter, ut dicatur, albedo albatur: verbaliter, ut dicatur, albedo albatur: ergo a simili nihil est dictu, dilectio di- ergo a simili nihil est dictu, dilectio di- ligitur. ligitur.

4. Item, Diligo dilectionem aut ea- 4. Item, Diligo dilectionem aut ea- dem dilectione, aut alia non eadem, dem dilectione, aut alia non eadem, sicut probatum est jam : ergo alia: et sicut probatum est jam : ergo alia: et iterum diligo dilectione, et iterum illam, iterum diligo dilectione, et iterum illam, et sic abibit in infinitum, quod falsum et sic abibit in infinitum, quod falsum est ergo non diligo dilectionem. est ergo non diligo dilectionem.

5. Præterea, In argumento Augustini 5. Præterea, In argumento Augustini videtur esse fallacia æquivocationis: videtur esse fallacia æquivocationis: quia cum dico, diligo Deum, ly diligo quia cum dico, diligo Deum, ly diligo importat actum dilectionis cum autem importat actum dilectionis cum autem dico, diligo dilectionem, importat habi- dico, diligo dilectionem, importat habi- tum, ut videtur; ergo non procedit di- tum, ut videtur; ergo non procedit di- recte argumentando. recte argumentando.

" "

SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod SOLUTIO. Sine præjudicio dico, quod Augustinus arguit secundum quod causa Augustinus arguit secundum quod causa exemplaris accipitur in exemplato: unde exemplaris accipitur in exemplato: unde sensus est, diligens Deum diligit dile- sensus est, diligens Deum diligit dile- ctionem in exemplari, secundum quod ctionem in exemplari, secundum quod resultat in illa charitas enim increata resultat in illa charitas enim increata resultat in creata, et ita in illa ut in resultat in creata, et ita in illa ut in speculo ejus diligitur. speculo ejus diligitur.

: :

et et

AD PRIMUM ergo dicendum, quod qua- AD PRIMUM ergo dicendum, quod qua- tuor sunt diligibilia ex ordine charitatis, tuor sunt diligibilia ex ordine charitatis, quæ ad beatitudinem referuntur, ut bea- quæ ad beatitudinem referuntur, ut bea- tificans, et beatificabile, scilicet Deus, et tificans, et beatificabile, scilicet Deus, et nosipsi, et corpus, et anima proximi nosipsi, et corpus, et anima proximi in proximo includitur alius ordo, quod in proximo includitur alius ordo, quod primo magis conjunctos, et post hoc mi- primo magis conjunctos, et post hoc mi- nus conjunctos, et sic usque ad inimi- nus conjunctos, et sic usque ad inimi- cos tamen multa alia referuntur ad cos tamen multa alia referuntur ad charitatem, vel ut utilia, vel ut fruibilia, charitatem, vel ut utilia, vel ut fruibilia, vel ut dispositiones, vel perfectiones ani- vel ut dispositiones, vel perfectiones ani- mæ ad hoc quod egrediatur in actus me- mæ ad hoc quod egrediatur in actus me-

1 ARISTOTELES, Lib. II de Generatione et Cor- 1 ARISTOTELES, Lib. II de Generatione et Cor-

ritorios: et sic diligitur dilectio, et aliæ ritorios: et sic diligitur dilectio, et aliæ virtutes. virtutes.

AD ALIUD dicendum, quod si hæc pro- AD ALIUD dicendum, quod si hæc pro- positio, quod potentiæ ejusdem non est positio, quod potentiæ ejusdem non est reflecti super actum et objectum, gene- reflecti super actum et objectum, gene- raliter proponatur, falsa est: quia secun- raliter proponatur, falsa est: quia secun- dum hoc ultimum actum ultimæ poten- dum hoc ultimum actum ultimæ poten- tiæ cognoscere non possemus, vel opor- tiæ cognoscere non possemus, vel opor- teret potentias esse infinitas. Unde dici- teret potentias esse infinitas. Unde dici- mus, quod propositio intelligitur de mus, quod propositio intelligitur de potentiis sitis in talibus organis, quo- potentiis sitis in talibus organis, quo- rum complexio ex suis componentibus rum complexio ex suis componentibus non est nisi ad perceptionem unius ge- non est nisi ad perceptionem unius ge- neris contrarietatis, vel si percipit alia neris contrarietatis, vel si percipit alia contraria, quod illa sicut effectus proprii contraria, quod illa sicut effectus proprii causantur ex contrarietate una. Verbi causantur ex contrarietate una. Verbi

gratia, visus est potentia sita in oculo, gratia, visus est potentia sita in oculo, cujus compositio est ex humore crystal- cujus compositio est ex humore crystal- lino et humido habituali: et quia hu- lino et humido habituali: et quia hu- mor crystallinus ex sua diaphaneitate mor crystallinus ex sua diaphaneitate receptivus est coloris, et ex compres- receptivus est coloris, et ex compres- sione quam habet aer, retentivus melius sione quam habet aer, retentivus melius quam aer et præterea quia humor quam aer et præterea quia humor aquæ, humor corporalis est : humor au- aquæ, humor corporalis est : humor au- tem aeris est humor spiritualis et incor- tem aeris est humor spiritualis et incor- poralis, ut dicit Philosophus¹. Insuper, poralis, ut dicit Philosophus¹. Insuper, quia lumen habituale quod est in ipso, quia lumen habituale quod est in ipso, facit actu aliqualiter speciem coloris : facit actu aliqualiter speciem coloris : ideo non recipit nisi quod est in genere ideo non recipit nisi quod est in genere coloris, et actum coloris qui est lumen, coloris, et actum coloris qui est lumen, et sic est de aliis sensibus præter tactum et sic est de aliis sensibus præter tactum qui non tam sensus est quam differentia qui non tam sensus est quam differentia animalis quia omne animal habet sen- animalis quia omne animal habet sen- sum tactus, et quandoque nullum alium sum tactus, et quandoque nullum alium habet nisi forte gustum, secundum quod habet nisi forte gustum, secundum quod est quidam tactus, non secundum quod est quidam tactus, non secundum quod est indicium saporis. In illis ergo est illa est indicium saporis. In illis ergo est illa propositio vera, et non in aliis: non propositio vera, et non in aliis: non enim visu video me videre, sed sensu enim visu video me videre, sed sensu communi, cujus necessitas est, ut dicit communi, cujus necessitas est, ut dicit Avicenna, ut percipiam actus sensuum Avicenna, ut percipiam actus sensuum particularium, et compositiones sensibi- particularium, et compositiones sensibi- lium propriorum, ut eadem potentia ju- lium propriorum, ut eadem potentia ju- dicetur hoc album esse dulce, et quod dicetur hoc album esse dulce, et quod apprehendi possunt sensata communia apprehendi possunt sensata communia in quibus sunt propria. In aliis autem in quibus sunt propria. In aliis autem potentiis quæ componere et dividere potentiis quæ componere et dividere

ruptione. ruptione.

Adl Adl

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

IN I SENTENT. DIST. XVII, C, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. XVII, C, ART. 4.

possunt, propositio est falsa. Unde ea- possunt, propositio est falsa. Unde ea- dem potentia possum diligere objectum dem potentia possum diligere objectum aliquod, et ipsam dilectionem. aliquod, et ipsam dilectionem.

AD ALIUD dicendum, quod in libro de AD ALIUD dicendum, quod in libro de Trinitate invenitur ista, albedo est alba, Trinitate invenitur ista, albedo est alba, et plures aliæ sed absque dubio non et plures aliæ sed absque dubio non sunt propriæ et ideo dico, quod non sunt propriæ et ideo dico, quod non est hic denominatio, cum dico, diligo est hic denominatio, cum dico, diligo dilectionem, cum diligo diligibile: dico dilectionem, cum diligo diligibile: dico enim, quod uno actu numero diligo di- enim, quod uno actu numero diligo di- lectionem et rem dilectam: sed diffe- lectionem et rem dilectam: sed diffe- runt dilectio enim est appetitus volun- runt dilectio enim est appetitus volun- tatis tendens in bonum vel in desidera- tatis tendens in bonum vel in desidera- tum, et ille appetitus primo est ipsius tum, et ille appetitus primo est ipsius actus, et consequenter objecti et unum actus, et consequenter objecti et unum est ibi propter alterum, quia actus prop- est ibi propter alterum, quia actus prop- ter objectum et ideo sequitur, quod di- ter objectum et ideo sequitur, quod di- ligo dilectum propter se, et dilectio pla- ligo dilectum propter se, et dilectio pla- cet mihi propter aliud quia non quæro cet mihi propter aliud quia non quæro actum exire de potentia propter actum, actum exire de potentia propter actum, sed potius propter objectum : et sic sed potius propter objectum : et sic utrumque est in appetitu et tunc dile- utrumque est in appetitu et tunc dile- ctio dilectionis est appetitus actus, et di- ctio dilectionis est appetitus actus, et di- lectio dilecti est amor tendens in ipsum, lectio dilecti est amor tendens in ipsum, et hæc simul sunt unde ibi idem non et hæc simul sunt unde ibi idem non denominat se, sicut cum dicitur, albedo denominat se, sicut cum dicitur, albedo albatur. albatur.

AD ALIUD dicendum, quod ut jam pa- AD ALIUD dicendum, quod ut jam pa- tet, non ibitur in infinitum quia actus tet, non ibitur in infinitum quia actus dilectionis stat in appetitu, ex quo egre- dilectionis stat in appetitu, ex quo egre- ditur et ille appetitus non habet alium ditur et ille appetitus non habet alium appetitum, sed potius movetur ab eo appetitum, sed potius movetur ab eo quod diligitur, et illud movet seipso quod diligitur, et illud movet seipso quod est in ratione primi motoris in hoc quod est in ratione primi motoris in hoc ordine sed dilectum stat in amore qui ordine sed dilectum stat in amore qui significatur in verbo, cum dicitur, diligo. significatur in verbo, cum dicitur, diligo.

: :

AD ULTIMUM dicendum, quod in veri- AD ULTIMUM dicendum, quod in veri- tate in alia ratione sumitur dilectio in tate in alia ratione sumitur dilectio in conclusione, et in præmissa: sed tamen conclusione, et in præmissa: sed tamen bene sequitur per modum qui dictus est bene sequitur per modum qui dictus est in principio solutionis: quia nemo dili- in principio solutionis: quia nemo dili- git amicum, nisi dilectionem habeat, et git amicum, nisi dilectionem habeat, et hanc velit appetitu voluntatis et in illa hanc velit appetitu voluntatis et in illa dilectione, ut causa et exemplar increa- dilectione, ut causa et exemplar increa- ta dilectio resultat: et ideo habet apud ta dilectio resultat: et ideo habet apud se, ubi Deum quem diligere debet, inve- se, ubi Deum quem diligere debet, inve- niat et diligat. niat et diligat.

Si autem tu objicias, quod Deus resul- Si autem tu objicias, quod Deus resul- tat in qualibet creatura, et ita eadem ra- tat in qualibet creatura, et ita eadem ra-

471 471

tio esset de qualibet creatura. Dicendum, tio esset de qualibet creatura. Dicendum, quod non est simile quia in isto resul- quod non est simile quia in isto resul- tat ut in exemplato, et resultat ut inti- tat ut in exemplato, et resultat ut inti- mum affectus nostri quod est amor. In mum affectus nostri quod est amor. In aliis autem resultat ut in vestigio et in aliis autem resultat ut in vestigio et in imagine vel si resultat in exemplato imagine vel si resultat in exemplato sicut facit invita, et sapientia, et hujus- sicut facit invita, et sapientia, et hujus- modi donis, tamen non resultat in eis modi donis, tamen non resultat in eis ut intimum nostri affectus et ideo in ut intimum nostri affectus et ideo in illis amor noster non ita fertur in ipsum. illis amor noster non ita fertur in ipsum.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum proximus quem diligimus, mi- Utrum proximus quem diligimus, mi- nus sit nobis notus quam ipsa dile- nus sit nobis notus quam ipsa dile- ctio? ctio?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Magis enim novit dilectionem qua di- « Magis enim novit dilectionem qua di- ligit, quam fratrem quem diligit. » ligit, quam fratrem quem diligit. »

1. Hoc enim videtur falsum: quia fra- 1. Hoc enim videtur falsum: quia fra- trem novimus sensu, imaginatione, et trem novimus sensu, imaginatione, et intellectu, dilectionem autem tantum in- intellectu, dilectionem autem tantum in- tellectu. tellectu.

2. Item, Si dilectio de qua loquitur, 2. Item, Si dilectio de qua loquitur, est charitas increata regulativa et exem- est charitas increata regulativa et exem- plaris nostræ charitatis, videtur omnino plaris nostræ charitatis, videtur omnino falsum quod dicit: quia oculus nostri in- falsum quod dicit: quia oculus nostri in- tellectus ad manifestissima naturæ est tellectus ad manifestissima naturæ est similis dispositioni oculorum vesperti- similis dispositioni oculorum vesperti- lionis ad lumen solis: ergo multo magis lionis ad lumen solis: ergo multo magis ad ea quæ sunt supernaturalia. ad ea quæ sunt supernaturalia.

3. Item, I ad Timoth. vi, 16: Qui... 3. Item, I ad Timoth. vi, 16: Qui... lucem inhabitat inaccessibilem: quem lucem inhabitat inaccessibilem: quem nullus hominum vidit, sed nec videre pot- nullus hominum vidit, sed nec videre pot-

est. est.

4. Item, Exod. XXXIII, 20: Non videbit 4. Item, Exod. XXXIII, 20: Non videbit me homo, et vivet et, Joan. 1, 18: me homo, et vivet et, Joan. 1, 18: Deum nemo vidit umquam. Ergo vide- Deum nemo vidit umquam. Ergo vide- tur, quod multo notior sit nobis proxi- tur, quod multo notior sit nobis proxi- mus, quam Deus: quem tamen vocat mus, quam Deus: quem tamen vocat hic charitatem propter sui præsentiam in hic charitatem propter sui præsentiam in anima. anima.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Quæcumque seipsis noscuntur, ma- 1. Quæcumque seipsis noscuntur, ma- gis noscuntur quam quæ per alia, sicut gis noscuntur quam quæ per alia, sicut

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

472 472

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

principia magis quam conclusiones : principia magis quam conclusiones : prima seipsis noscuntur : ergo magis prima seipsis noscuntur : ergo magis quain alia Deus autem maxime primus quain alia Deus autem maxime primus est ergo seipso noscitur. est ergo seipso noscitur.

: :

2. Item, Quæcumque præsentiora sunt 2. Item, Quæcumque præsentiora sunt in intellectu, magis noscuntur, quia præ- in intellectu, magis noscuntur, quia præ- sentia est causa notitiæ : sed quæ suis sentia est causa notitiæ : sed quæ suis essentiis secundum id quod sunt in in- essentiis secundum id quod sunt in in- tellectu sunt, magis sunt præsentia quam tellectu sunt, magis sunt præsentia quam ea quæ suis similitudinibus tantum sunt ea quæ suis similitudinibus tantum sunt in intellectu ergo magis noscuntur: sed in intellectu ergo magis noscuntur: sed dilectio secundum id quod est in anima dilectio secundum id quod est in anima intellectiva, est proximius per similitudi- intellectiva, est proximius per similitudi- nem tantum ergo dilectio magis nosci- nem tantum ergo dilectio magis nosci- tur quam proximus. tur quam proximus.

: :

3. Inde objicitur ulterius: Quæcumque 3. Inde objicitur ulterius: Quæcumque ita præsentia sunt, ut sint penetrantia ita præsentia sunt, ut sint penetrantia substantiam et id quod est intellectus in substantiam et id quod est intellectus in toto, et nihil de intellectu sit quod non toto, et nihil de intellectu sit quod non penetrant illa sunt magis præsentia penetrant illa sunt magis præsentia quam illa quæ adsunt ut intrinseca præ- quam illa quæ adsunt ut intrinseca præ- sentia intellectu charitas increata est sentia intellectu charitas increata est præsens ut totum intellectum penetrans, præsens ut totum intellectum penetrans, creata autem ut intrinsecus præsens tan- creata autem ut intrinsecus præsens tan- tum ergo charitas increata magis est tum ergo charitas increata magis est præsens, quam creata : et quæ sunt ma- præsens, quam creata : et quæ sunt ma- gis præsentia, sunt magis nota, ut dicit gis præsentia, sunt magis nota, ut dicit Augustinus ergo videtur, quod Deus sit Augustinus ergo videtur, quod Deus sit magis notus nobis, quam quidquid aliud magis notus nobis, quam quidquid aliud est vel potest esse. est vel potest esse.

SOLUTIO. Sine præjudicio loquendo pu- SOLUTIO. Sine præjudicio loquendo pu- to hic esse distinguendum in intellectu: to hic esse distinguendum in intellectu: est enim aliquis intellectus in nobis acci- est enim aliquis intellectus in nobis acci- piens ex phantasmate, et in illo perit piens ex phantasmate, et in illo perit scientia, si perit sensus: unde cæcus na- scientia, si perit sensus: unde cæcus na- tus non demonstrat de coloribus. Est au- tus non demonstrat de coloribus. Est au- tem alius intellectus non accipiens ex tem alius intellectus non accipiens ex phantasmate, sed in lumine agentis in- phantasmate, sed in lumine agentis in- tellectus tantum, et in his in quibus il- tellectus tantum, et in his in quibus il- luminatur etiam ampliori lumine quam luminatur etiam ampliori lumine quam sit lumen agentis intellectus, sicut est sit lumen agentis intellectus, sicut est radius divinus, vel radius revelationis radius divinus, vel radius revelationis angelicæ nec hoc intelligo, quod sint angelicæ nec hoc intelligo, quod sint duo intellectus numero et subjecto, sed duo intellectus numero et subjecto, sed duo per modum conversionis ad superius duo per modum conversionis ad superius et inferius sicut dicit Augustinus in li- et inferius sicut dicit Augustinus in li- bro de Civitate Dei, inducens Apuleium bro de Civitate Dei, inducens Apuleium

Platonicum de Deo Socratis, qui dixit Platonicum de Deo Socratis, qui dixit quod Deum non videre poterant Philoso- quod Deum non videre poterant Philoso- phi nisi intellectu se a carne abstrahen- phi nisi intellectu se a carne abstrahen- tes, et adhuc non nisi raptim quasi per- tes, et adhuc non nisi raptim quasi per- micante lumine. Primus autem modus micante lumine. Primus autem modus est quasi generalis nobis dum sumus in est quasi generalis nobis dum sumus in via. Secundus autem magis erit in actu via. Secundus autem magis erit in actu post viam. post viam.

Si ergo quæratur, Quomodo intelle- Si ergo quæratur, Quomodo intelle- ctus sit potentior ad intelligendum? dis- ctus sit potentior ad intelligendum? dis- tinguendum est: quia de natura sui tinguendum est: quia de natura sui magis se habet ad superius, de statu au- magis se habet ad superius, de statu au- tem hujus vitæ magis ad inferius. Simili- tem hujus vitæ magis ad inferius. Simili- ter distinguo ex parte ejus quod noscitur: ter distinguo ex parte ejus quod noscitur: aliquid enim ita noscitur secundum sui aliquid enim ita noscitur secundum sui potestatem, quod ipsum est lux et ratio potestatem, quod ipsum est lux et ratio ad alia cognoscenda : et si attendatur po- ad alia cognoscenda : et si attendatur po- testas notitiæ vel intellectus ex parte ob- testas notitiæ vel intellectus ex parte ob- jecti moventis intellectum, magis erit no- jecti moventis intellectum, magis erit no- tum quod noscitur in luce propria et est tum quod noscitur in luce propria et est ratio cognoscendi alia, quam id quod ratio cognoscendi alia, quam id quod tantum cognoscitur in luce aliena: et hoc tantum cognoscitur in luce aliena: et hoc modo dicit Philosophus in principio de modo dicit Philosophus in principio de Anima, quod notitia de anima certior Anima, quod notitia de anima certior est quam notitia de corpore animato : est quam notitia de corpore animato : quia anima est principium quo cogno- quia anima est principium quo cogno- scuntur accidentia et opera et passiones scuntur accidentia et opera et passiones animalium. Alia notitia est secundum animalium. Alia notitia est secundum potestatem noscentis et intellectus qui potestatem noscentis et intellectus qui movetur ab eo quod noscitur, et secun- movetur ab eo quod noscitur, et secun- dum illum modum frequenter magis no- dum illum modum frequenter magis no- scuntur quæ in natura sunt posteriora, scuntur quæ in natura sunt posteriora, sicut effectus plus quam causa sicut effectus plus quam causa modo dictum est, quod intellectus no- modo dictum est, quod intellectus no- ster, sicut visus noctuæ ad lumen solis, ster, sicut visus noctuæ ad lumen solis, se habet ad ea quæ sunt in natura ma- se habet ad ea quæ sunt in natura ma- nifestissima. nifestissima.

et hoc et hoc

Hac distinctione habita, dico quod Hac distinctione habita, dico quod Deus et charitas increata et omnia quæ Deus et charitas increata et omnia quæ potentia sunt in anima, sunt magis nota potentia sunt in anima, sunt magis nota primo modo intellectus, et secundum primo modo intellectus, et secundum po- po- testatem intelligibilis moventis. Frater testatem intelligibilis moventis. Frater autem et proximus et omnia quæ sensui autem et proximus et omnia quæ sensui appropinquant, sunt magis nota secundo appropinquant, sunt magis nota secundo modo intellectus, et secundum potesta- modo intellectus, et secundum potesta- tem intelligentis. Et hoc videtur Augu- tem intelligentis. Et hoc videtur Augu- stinus sentire: quia sic exponit « plane stinus sentire: quia sic exponit « plane « notiorem quia præsentiorem, quia « notiorem quia præsentiorem, quia

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

IN I SENTENT. DIST. XVII, C, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XVII, C, ART. 5.

« interiorem, quia certiorem 1 : et hoc « interiorem, quia certiorem 1 : et hoc modo est facile respondere objectis. modo est facile respondere objectis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc procedit de intellectu secundo modo, et procedit de intellectu secundo modo, et secundum potestatem intelligentis: et de secundum potestatem intelligentis: et de hoc non loquitur Augustinus. Et eodem hoc non loquitur Augustinus. Et eodem modo dicendum est, quod Philosophus modo dicendum est, quod Philosophus loquitur de intellectu accipiente a phan- loquitur de intellectu accipiente a phan-

tasmate. tasmate.

3 3

AD ALIUD dicendum, quod homo dici- AD ALIUD dicendum, quod homo dici- tur humana vita, et humano modo intel- tur humana vita, et humano modo intel- ligens, et hoc est accipiendo a phantas- ligens, et hoc est accipiendo a phantas-

mate. mate.

AD ALIUD dicendum, quod non vivere AD ALIUD dicendum, quod non vivere dicitur mori quoad actum vitæ intellectus dicitur mori quoad actum vitæ intellectus conjunctum carni et phantasmatibus : conjunctum carni et phantasmatibus : sed si videt aliquis, vivit tunc vita patriæ sed si videt aliquis, vivit tunc vita patriæ quoad intellectum. quoad intellectum.

AD ALIUD dicendum, quod Deum in AD ALIUD dicendum, quod Deum in substantia quid est, nemo vidit umquam : substantia quid est, nemo vidit umquam : quia hoc est comprehendere, sicut supra quia hoc est comprehendere, sicut supra dictum est, sed tamen substantiam Dei dictum est, sed tamen substantiam Dei multi viderunt. multi viderunt.

AD ALIUD dicendum, quod omnia illa AD ALIUD dicendum, quod omnia illa procedunt quæ in contrarium objiciuntur procedunt quæ in contrarium objiciuntur secundum primum modum intellectus, et secundum primum modum intellectus, et secundum potestatem ejus quod nosci- secundum potestatem ejus quod nosci- tur: et non secundum intellectum phan- tur: et non secundum intellectum phan- tasticum, et secundum potestatem intelli- tasticum, et secundum potestatem intelli- gentis in via in quo magna frequentia gentis in via in quo magna frequentia sensibilium et phantasmatum obcæcat sensibilium et phantasmatum obcæcat oculum intellectus secundum primum oculum intellectus secundum primum modum considerati. modum considerati.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

473 473

2. Quod etiam videtur per illud Apo- 2. Quod etiam videtur per illud Apo- stoli, ad Roman. VIII, 38: Certus sum stoli, ad Roman. VIII, 38: Certus sum quia neque mors, neque vita,... neque quia neque mors, neque vita,... neque alia creatura poterit nos separare a cha- alia creatura poterit nos separare a cha- ritate Dei, etc. ritate Dei, etc.

3. Item, Si charitas est nobis certior, 3. Item, Si charitas est nobis certior, quam proximus: sed proximum ita no- quam proximus: sed proximum ita no- vimus, quod de ipso non dubitamus : vimus, quod de ipso non dubitamus : ergo videtur, quod nos etiam ita novi- ergo videtur, quod nos etiam ita novi- mus esse in charitate, quod de charitate mus esse in charitate, quod de charitate nostra nihil dubitamus. nostra nihil dubitamus.

4. Item, Charitas lumen est. Prima ca- 4. Item, Charitas lumen est. Prima ca- non. Joan. II, 10 : Qui diligit fratrem non. Joan. II, 10 : Qui diligit fratrem suum, in lumine manet: lumen autem suum, in lumine manet: lumen autem seipso manifestatur: ergo videtur, quod seipso manifestatur: ergo videtur, quod nullus justorum habeat aliquod dubium nullus justorum habeat aliquod dubium de charitate sua. de charitate sua.

SED CONTRA: Eccle. ix, 1: Nescit ho- SED CONTRA: Eccle. ix, 1: Nescit ho- mo utrum amore an odio dignus sit. mo utrum amore an odio dignus sit.

SOLUTIO. Dicendum, quod nullus sine SOLUTIO. Dicendum, quod nullus sine revelatione ad se facta, potest scire se es- revelatione ad se facta, potest scire se es- se in charitate, duabus de causis quarum se in charitate, duabus de causis quarum una jam dicta est: quia licet charitas una jam dicta est: quia licet charitas manifesta sit de se, non tamen nobis ita manifesta sit de se, non tamen nobis ita manifestatur propter tumultum concu- manifestatur propter tumultum concu- piscentiæ et phantasmatum in cordibus piscentiæ et phantasmatum in cordibus nostris. Alia causa est: quia amor natu- nostris. Alia causa est: quia amor natu- ralis simillimum habet actum cum actu ralis simillimum habet actum cum actu charitatis quandoque et ideo una vide- charitatis quandoque et ideo una vide- tur pro alia, scilicet dilectio naturalis pro tur pro alia, scilicet dilectio naturalis pro gratuita. gratuita.

AD PRIMUM ergo dicendum, sicut in AD PRIMUM ergo dicendum, sicut in præcedenti quæstione dictum est, quod præcedenti quæstione dictum est, quod hoc est verum quoad primum modum hoc est verum quoad primum modum intellectus et intelligibilis, et non quoad intellectus et intelligibilis, et non quoad secundum utriusque. secundum utriusque.

AD ALIUD dicendum, quod aut Aposto- AD ALIUD dicendum, quod aut Aposto-

An aliquis potest scire in via se habere lus loquitur ex revelatione ad se facta, An aliquis potest scire in via se habere lus loquitur ex revelatione ad se facta,

charitatem? charitatem?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Quia interiorem, quia certiorem, etc. » « Quia interiorem, quia certiorem, etc. » 1. Ex hoc enim videtur, quod certa sit 1. Ex hoc enim videtur, quod certa sit nobis charitas in nobis : ergo aliquis in nobis charitas in nobis : ergo aliquis in vita potest se scire habere charitatem. vita potest se scire habere charitatem.

1 Cf. Supra, cap. C circa medium. 1 Cf. Supra, cap. C circa medium.

aut vocat notitiain charitatis ex signo aut vocat notitiain charitatis ex signo fervoris, et hujusmodi. fervoris, et hujusmodi.

AD TERTIUM in prima solutione et in AD TERTIUM in prima solutione et in quæstione præcedenti responsum est. quæstione præcedenti responsum est.

AD ALIUD dicendum, quod charitas lu- AD ALIUD dicendum, quod charitas lu- men est effective, quia pellit tenebras men est effective, quia pellit tenebras peccati et etiamsi lumen esset per se peccati et etiamsi lumen esset per se spirituale, quod tamen magis convenit spirituale, quod tamen magis convenit

2 Cf. Supra, Dist II: 2 Cf. Supra, Dist II:

Sed contra. Sed contra.

Solutio, Solutio,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Sed contra. Sed contra.

474 474

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

veritati, non sequitur, quod seipsa vide- veritati, non sequitur, quod seipsa vide- retur propter causas prius dictas, quam- retur propter causas prius dictas, quam- vis esset visibilis de se. vis esset visibilis de se.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

(per fidem enim ambulamus, et non per (per fidem enim ambulamus, et non per speciem). speciem).

: :

SOLUTIO. Quidam istis rationibus moti, Solutio. SOLUTIO. Quidam istis rationibus moti, Solutio. dicunt quod Deus hic per speciem vide- dicunt quod Deus hic per speciem vide- tur sed adeo tenuis est visio, quod visio tur sed adeo tenuis est visio, quod visio non potest appellari. Hoc autem non vi- non potest appellari. Hoc autem non vi- detur nisi forte in raptu, quando homo detur nisi forte in raptu, quando homo non utitur intellectu ex phantasmate ac- non utitur intellectu ex phantasmate ac-

An Deus in via videri potest a nobis per cipiente. Et ideo videtur mihi, quod Deus An Deus in via videri potest a nobis per cipiente. Et ideo videtur mihi, quod Deus seipsum aut per speciem? seipsum aut per speciem?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Qui diligit fratrem suum, in lumine « Qui diligit fratrem suum, in lumine manet, etc. » manet, etc. »

1. Videtur enim ex hoc quod charitas 1. Videtur enim ex hoc quod charitas divina sit lumen: sed lumen seipso vi- divina sit lumen: sed lumen seipso vi- detur ergo videtur sequi ex hoc quod detur ergo videtur sequi ex hoc quod Deus hic in via videatur per seipsum a Deus hic in via videatur per seipsum a nobis ergo videtur per speciem. nobis ergo videtur per speciem.

2. Præterea, Si videatur in specie quæ 2. Præterea, Si videatur in specie quæ est similitudo, quæ species ponetur ei? est similitudo, quæ species ponetur ei? non enim ab ipso abstrahi potest species non enim ab ipso abstrahi potest species aliqua et si aliquid ipse creat in nostro aliqua et si aliquid ipse creat in nostro intellectu, illud non erit species sua quæ intellectu, illud non erit species sua quæ sit ratio cognoscendi ipsum: ergo vide- sit ratio cognoscendi ipsum: ergo vide- tur, quod aut non cognoscitur, aut cog- tur, quod aut non cognoscitur, aut cog- noscitur per seipsum. Si dicas, quod vi- noscitur per seipsum. Si dicas, quod vi- detur per effectum. CONTRA: Hæc visio detur per effectum. CONTRA: Hæc visio etiam competit non habentibus chari- etiam competit non habentibus chari- tatem, et etiam non habentibus fidem tatem, et etiam non habentibus fidem Catholicam ergo videtur, quod cum no- Catholicam ergo videtur, quod cum no- biliori visione videat habens fidem et biliori visione videat habens fidem et charitatem, in quo Deus per essentiam charitatem, in quo Deus per essentiam et inhabitantem gratiam est, quod ille et inhabitantem gratiam est, quod ille videat per speciem eum qui est ipse videat per speciem eum qui est ipse Deus. Deus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Apostolus, I ad Corinth. XII, 12: Vi- 1. Apostolus, I ad Corinth. XII, 12: Vi- demus nunc per speculum in ænigmate: demus nunc per speculum in ænigmate: tunc autem facie ad faciem. Nunc cog- tunc autem facie ad faciem. Nunc cog- nosco ex parte: tunc autem cognoscam, nosco ex parte: tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum. sicut et cognitus sum.

2. Item, II ad Corinth. v, 6: Dum su- 2. Item, II ad Corinth. v, 6: Dum su- mus in corpore, peregrinamur a Domino mus in corpore, peregrinamur a Domino

1 I Petr. iv, 8. 1 I Petr. iv, 8.

præsens in anima cernitur in suo effectu præsens in anima cernitur in suo effectu qui est gratia nobis data, et præcipue in qui est gratia nobis data, et præcipue in charitate quæ optima virtutum et intima charitate quæ optima virtutum et intima est, et simillima patriæ, quia essentiali- est, et simillima patriæ, quia essentiali- ter et substantialiter manet in patria, li- ter et substantialiter manet in patria, li- cet modus ejus sit alius. cet modus ejus sit alius.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod cha- AD PRIMUM ergo dicendum, quod cha- ritas lumen est per effectum luminis qui ritas lumen est per effectum luminis qui est multiplex: sed tantum quatuor sunt est multiplex: sed tantum quatuor sunt principaliores actus ejus : quorum pri- principaliores actus ejus : quorum pri- mus est illuminando pellere tenebras. mus est illuminando pellere tenebras. Secundus est ostendere ea quæ latebant, Secundus est ostendere ea quæ latebant, et hoc præcipue secundum quod est in et hoc præcipue secundum quod est in extremitate perspicui tangente corpora extremitate perspicui tangente corpora terminata: quia sic facit actum coloris, terminata: quia sic facit actum coloris, et colorata. Tertius est multiplicatione et colorata. Tertius est multiplicatione radiorum dissolvere et calefacere, secun- radiorum dissolvere et calefacere, secun- dum quod magis perpendiculariter oppo- dum quod magis perpendiculariter oppo- nitur id quod illuminat, quia secundum nitur id quod illuminat, quia secundum illam proportionem reflexio fit ad acutio- illam proportionem reflexio fit ad acutio- res vel habetiores angulos. Quartus effe- res vel habetiores angulos. Quartus effe- ctus est non omnis lucis, sed coeli, scili- ctus est non omnis lucis, sed coeli, scili- cet movere ad speciem per virtutem vi- cet movere ad speciem per virtutem vi- vificativam quasi rerum generabilium vificativam quasi rerum generabilium naturalium et corruptibilium. Dico ergo, naturalium et corruptibilium. Dico ergo, quod charitas et veritas dividunt istos ac- quod charitas et veritas dividunt istos ac- tus inter se quoad illuminare magis tus inter se quoad illuminare magis convenit veritati, et quoad expulsionem convenit veritati, et quoad expulsionem tenebrarum ignorantiæ et infidelitatis : tenebrarum ignorantiæ et infidelitatis : sed quoad expulsionem peccati quod na- sed quoad expulsionem peccati quod na- scitur ex corrupto affectu, magis conve- scitur ex corrupto affectu, magis conve- nit charitati, quia charitas operit multi- nit charitati, quia charitas operit multi- tudinem peccatorum 1. Secundus autem tudinem peccatorum 1. Secundus autem totus est veritatis. Tertius autem totus totus est veritatis. Tertius autem totus charitatis per se loquendo. Quartus au- charitatis per se loquendo. Quartus au- tem utriusque quia utraque fœcundat, tem utriusque quia utraque fœcundat, veritas intellectum, et charitas affectum. veritas intellectum, et charitas affectum.

Ad 1. Ad 1.

A. 2. A. 2.

IN I SENTENT. DIST. XVII, D, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. XVII, D, ART. 7.

AD ALIUD dicendum, quod Deus vide- AD ALIUD dicendum, quod Deus vide- tur hic a nobis in specie suæ similitu- tur hic a nobis in specie suæ similitu- dinis dinis quæ est effectus gratiæ ejus in no- quæ est effectus gratiæ ejus in no-

475 475

bis, et ille effectus gratiæ non est effe- bis, et ille effectus gratiæ non est effe- ctus communis. ctus communis.

D. Quod fraterna dilectio cum sit Deus, non est Pater vel D. Quod fraterna dilectio cum sit Deus, non est Pater vel Filius vel tantum Spiritus sanctus. Filius vel tantum Spiritus sanctus.

Cum autem fraterna dilectio sit Deus, nec Pater est, nec Filius, sed tan- Cum autem fraterna dilectio sit Deus, nec Pater est, nec Filius, sed tan- tum Spiritus sanctus, qui proprie in Trinitate dilectio vel charitas dicitur. tum Spiritus sanctus, qui proprie in Trinitate dilectio vel charitas dicitur. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate¹: Si in donis Dei nihil est ma- Unde Augustinus in libro XV de Trinitate¹: Si in donis Dei nihil est ma- jus charitate, et nullum est majus donum Dei quam Spiritus sanctus, quid jus charitate, et nullum est majus donum Dei quam Spiritus sanctus, quid consequentius est, quam ut ipse sit charitas, quæ dicitur et Deus et ex consequentius est, quam ut ipse sit charitas, quæ dicitur et Deus et ex Deo? Ita enim ait Joannes: Dilectio ex Deo est. Et, paulo post : Deus dile- Deo? Ita enim ait Joannes: Dilectio ex Deo est. Et, paulo post : Deus dile- ctio est³. Ubi manifestat eam se dilectionem dixisse Deum, quam dixit ex ctio est³. Ubi manifestat eam se dilectionem dixisse Deum, quam dixit ex Deo. Deus ergo ex Deo est dilectio. Item, in eodem: Joannes volens de hac Deo. Deus ergo ex Deo est dilectio. Item, in eodem: Joannes volens de hac re apertius loqui: In hoc, inquit, cognoscimus quoniam in eo manemus, re apertius loqui: In hoc, inquit, cognoscimus quoniam in eo manemus, et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo dedit nobis *. Spiritus itaque san- et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo dedit nobis *. Spiritus itaque san- ctus de quo dedit nobis, facit nos in Deo manere, et ipsum in nobis. Hoc ctus de quo dedit nobis, facit nos in Deo manere, et ipsum in nobis. Hoc autem facit dilectio. Ipse est ergo Deus dilectio. Ipse igitur significatur ubi autem facit dilectio. Ipse est ergo Deus dilectio. Ipse igitur significatur ubi legitur, Deus dilectio est. Ex his ergo apparet, quod Spiritus sanctus cha- legitur, Deus dilectio est. Ex his ergo apparet, quod Spiritus sanctus cha- ritas est. ritas est.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An charitas sit maximum omnium do- An charitas sit maximum omnium do- norum ? norum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in secundum capitulo istius partis, ubi dici- secundum capitulo istius partis, ubi dici- tur: «Si in donis Dei nihil majus est tur: «Si in donis Dei nihil majus est charitate, etc. charitate, etc.

1. Videtur enim sapientia maximum 1. Videtur enim sapientia maximum

donorum esse: quia inter dona Spiritus donorum esse: quia inter dona Spiritus sancti primo enumeratur. sancti primo enumeratur.

2. Item, Sapientia habet in se charita- 2. Item, Sapientia habet in se charita- tem, et non convertitur: quia sapientia tem, et non convertitur: quia sapientia dicitur sapere cum sapore, et sapor est dicitur sapere cum sapore, et sapor est cum charitate ergo videtur, quod sa- cum charitate ergo videtur, quod sa- pientia sit majus donum. pientia sit majus donum.

3. Item, In sapientia mittitur Filius: 3. Item, In sapientia mittitur Filius: ergo videtur tantum ad minus esse sicut ergo videtur tantum ad minus esse sicut charitas in qua mittitur Spiritus sanctus: charitas in qua mittitur Spiritus sanctus: ergo non videtur verum, quod charitas ergo non videtur verum, quod charitas sit maximum donorum. sit maximum donorum.

SOLUTIO. Dicendum, quod charitas sit SOLUTIO. Dicendum, quod charitas sit