430 430

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

B. Prius de illo modo missionis qui fit visibiliter, agit. B. Prius de illo modo missionis qui fit visibiliter, agit.

Et primo agamus de illo missionis modo qui fit visibili specie. De hoc Et primo agamus de illo missionis modo qui fit visibili specie. De hoc Augustinus in libro II de Trinitate ita ait: In promptu est intelligere de Augustinus in libro II de Trinitate ita ait: In promptu est intelligere de Spiritu sancto cur missus et ipse dicatur. Facta est enim quædam creatu- Spiritu sancto cur missus et ipse dicatur. Facta est enim quædam creatu- ræ species ex tempore, in qua visibiliter ostenderetur Spiritus sanctus: ræ species ex tempore, in qua visibiliter ostenderetur Spiritus sanctus: sive cum in ipsum Dominum corporali specie columbæ descendit', sive cum sive cum in ipsum Dominum corporali specie columbæ descendit', sive cum in die Pentecostes factus est subito de cœlo sonus, quasi ferretur flatus in die Pentecostes factus est subito de cœlo sonus, quasi ferretur flatus vehemens, et visæ sunt illis linguæ divisa sicut ignis, qui et insedit su- vehemens, et visæ sunt illis linguæ divisa sicut ignis, qui et insedit su- per unumquemque eorum 2. Hæc operatio visibiliter expressa, et oculis per unumquemque eorum 2. Hæc operatio visibiliter expressa, et oculis oblata mortalibus, missio Spiritus sancti dicta est: non ut appareret eis oblata mortalibus, missio Spiritus sancti dicta est: non ut appareret eis ipsa substantia, qua et ipse invisibilis et incommutabilis est, sicut Pater et ipsa substantia, qua et ipse invisibilis et incommutabilis est, sicut Pater et Filius sed ut exterioribus visis corda hominum commota a temporali ma- Filius sed ut exterioribus visis corda hominum commota a temporali ma- nifestatione venientis, ad occultam æternitatem semper præsentis conver- nifestatione venientis, ad occultam æternitatem semper præsentis conver- terentur. Ecce his verbis aperit Augustinus illum modum missionis, qui terentur. Ecce his verbis aperit Augustinus illum modum missionis, qui visibiliter exhibetur, cum tamen ipse Spiritus in sui natura non videatur : visibiliter exhibetur, cum tamen ipse Spiritus in sui natura non videatur : qui nec in illis creaturis magis erat, quam in aliis, sed ad aliud. In illis qui nec in illis creaturis magis erat, quam in aliis, sed ad aliud. In illis enim erat, ut per eas ad homines veniens, ostenderetur esse in illis ad enim erat, ut per eas ad homines veniens, ostenderetur esse in illis ad quos illæ creaturæ veniebant. Non enim Spiritus sanctus, temporali motu quos illæ creaturæ veniebant. Non enim Spiritus sanctus, temporali motu tunc venit, vel in homines descendit, sed per temporalem motum creaturæ tunc venit, vel in homines descendit, sed per temporalem motum creaturæ significata est spiritualis et invisibilis Spiritus sancti infusio. Et ut apertius significata est spiritualis et invisibilis Spiritus sancti infusio. Et ut apertius dicam, per illum modum missionis Spiritus sancti corporaliter exhibitum, dicam, per illum modum missionis Spiritus sancti corporaliter exhibitum, monstrata est spiritualis et interior mussio sancti Spiritus sive donatio, de monstrata est spiritualis et interior mussio sancti Spiritus sive donatio, de qua agendum est. qua agendum est.

1Cf Matth. 111, 16, Luc. III, 22 1Cf Matth. 111, 16, Luc. III, 22

2 Cf. Act. 11, 1 et seq. 2 Cf. Act. 11, 1 et seq.

3 S. AUGUSTINUS, Lib II de Trinitate, cap. 5 3 S. AUGUSTINUS, Lib II de Trinitate, cap. 5

Jumat, 1. Jumat, 1.

IN I SENTENT. DIST. XVI, B, ART. 6. IN I SENTENT. DIST. XVI, B, ART. 6.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quare Filius apparuit in creatura sibi Quare Filius apparuit in creatura sibi unita, et Spiritus sanctus non appa- unita, et Spiritus sanctus non appa- ruit in unita sibi? et an columba illa ruit in unita sibi? et an columba illa in qua apparuit, fuit naturale animal, in qua apparuit, fuit naturale animal, et de motu columbæ qualis fuerit? et de motu columbæ qualis fuerit?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, « In promptu est intelligere de Spi- ibi, « In promptu est intelligere de Spi- ritu sancto, etc. » ritu sancto, etc. »

Et quæruntur hic tria : quorum pri- Et quæruntur hic tria : quorum pri- mum est, Cur Filius apparuit et missus mum est, Cur Filius apparuit et missus est in creatura sibi unita, et Spiritus in est in creatura sibi unita, et Spiritus in non unita? non unita?

Secundo quæritur, Quare Spiritus san- Secundo quæritur, Quare Spiritus san- ctus, et ad quid missus est ad Filium, ctus, et ad quid missus est ad Filium, .cum Filius numquam missus sit ad Spi- .cum Filius numquam missus sit ad Spi- ritum sanctum ? ritum sanctum ?

Tertio quæritur, Cum Pater apparuerit Tertio quæritur, Cum Pater apparuerit in sono, quare tantum apparuit in audi- in sono, quare tantum apparuit in audi- bili creatura et super Filium, et numquam bili creatura et super Filium, et numquam super aliquem alium hominem. super aliquem alium hominem.

AD PRIMUM proceditur sic: Spiritus AD PRIMUM proceditur sic: Spiritus sanctus est a Patre et Filio ergo majo- sanctus est a Patre et Filio ergo majo- rem rationem missionis videtur habere rem rationem missionis videtur habere quam Filius ergo videtur cum ab alio quam Filius ergo videtur cum ab alio esse sit ratio unibilitatis, quod Spiritus esse sit ratio unibilitatis, quod Spiritus sanctus sit magis unibilis creaturæ as- sanctus sit magis unibilis creaturæ as- sumptæ, quam Filius. sumptæ, quam Filius.

Sed quia hoc satis notatum est supra Sed quia hoc satis notatum est supra principium tertii, quæratur, Si columba principium tertii, quæratur, Si columba in qua apparuit Spiritus sanctus, fuit in qua apparuit Spiritus sanctus, fuit verum et naturale animal vel non? verum et naturale animal vel non?

Videtur, quod animal fuerit: quia Videtur, quod animal fuerit: quia

1. Spiritus veritátis nihil debet finge- 1. Spiritus veritátis nihil debet finge- resed fictitium esset, si tantum esset resed fictitium esset, si tantum esset figura columbæ, et non veritas : ergo vi- figura columbæ, et non veritas : ergo vi- detur, quod vera fuerit columba. detur, quod vera fuerit columba.

2. Item, Præstigia dæmonum sunt de- 2. Item, Præstigia dæmonum sunt de- ludere sensus hominum per quasdam ludere sensus hominum per quasdam figuras ergo hoc non competit Spiritui figuras ergo hoc non competit Spiritui veritatis. veritatis.

451 451

3. Item, In columba apparuit propter 3. Item, In columba apparuit propter columbæ proprietates illæ autem pro- columbæ proprietates illæ autem pro- prietates non conveniunt nisi veræ co- prietates non conveniunt nisi veræ co- lumbæ ergo vera fuit columba, ut vide- lumbæ ergo vera fuit columba, ut vide-

tur. tur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Sancti dicunt, quod illa columba 1. Sancti dicunt, quod illa columba peracto officio reversa est in pristinam peracto officio reversa est in pristinam materiam hoc autem non fuisset si vera materiam hoc autem non fuisset si vera fuisset columba : ergo non fuit nisi figu- fuisset columba : ergo non fuit nisi figu- ra columbæ. ra columbæ.

: :

2. Item, Si vera fuisset columba, non 2. Item, Si vera fuisset columba, non duxisset in aliud : ergo videtur, quod ad duxisset in aliud : ergo videtur, quod ad hoc quod duceret in aliud, quod non ve- hoc quod duceret in aliud, quod non ve- ram conveniebat esse columbam: sicut ram conveniebat esse columbam: sicut etiam Doctores dicunt, quod species pa- etiam Doctores dicunt, quod species pa- nis et vini in sacramento Eucharistiæ, nis et vini in sacramento Eucharistiæ, in illo sunt ad hoc quod in aliud ducant. in illo sunt ad hoc quod in aliud ducant.

SED TUNC quæritur, Quid movit eam SED TUNC quæritur, Quid movit eam motu locali, si non fuit viva? non enim motu locali, si non fuit viva? non enim movetur aliquid motu localı processivo movetur aliquid motu localı processivo nisi verum animal columba illa move- nisi verum animal columba illa move- batur motu locali: ergo fuit verum ani- batur motu locali: ergo fuit verum ani-

mal. mal.

SOLUTIO. Dicendum, quod Spiritus san- SOLUTIO. Dicendum, quod Spiritus san- ctus non est unibilis alicui creaturæ : ctus non est unibilis alicui creaturæ : quia omne quod in hypostasi unitur ali- quia omne quod in hypostasi unitur ali- cui naturæ, est persona una in Trinitate, cui naturæ, est persona una in Trinitate, unde irrationalı naturæ uniri non potuit: unde irrationalı naturæ uniri non potuit: quia inconveniens esset, quod columba quia inconveniens esset, quod columba esset Deus, vel aliquod brutum animal : esset Deus, vel aliquod brutum animal : Filium autem conveniebat uniri creatu- Filium autem conveniebat uniri creatu- ræ rationali quæ est homo, cujus ratio ræ rationali quæ est homo, cujus ratio in libro tertio Sententiarum assignatur: in libro tertio Sententiarum assignatur: et non est ratio quod Spiritus sit a duo- et non est ratio quod Spiritus sit a duo- bus, Filius autem ab uno, quod ipse sit bus, Filius autem ab uno, quod ipse sit magis unibilis quam Filius: quia in hoc magis unibilis quam Filius: quia in hoc non attenditur ratio unibilitatis. non attenditur ratio unibilitatis.

AD ALIUD dicendum, quod illa colum- AD ALIUD dicendum, quod illa colum- ba species columbæ fuit, et non naturale ba species columbæ fuit, et non naturale et verum animal. et verum animal.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod non est fictum nec falsum quod os- quod non est fictum nec falsum quod os- tendit hoc propter quod est assumptum : tendit hoc propter quod est assumptum : unde species illa vera fuit, quia directe unde species illa vera fuit, quia directe ostendebat illud propter quod assumeba- ostendebat illud propter quod assumeba-

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Adquæst. 2. Adquæst. 2.

452 452

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur hoc autem non erat natura anima- tur hoc autem non erat natura anima- lis, sed potius actus gratiæ, sicut postea lis, sed potius actus gratiæ, sicut postea patebit. patebit.

AD ALIUD dicendum, quod præstigia AD ALIUD dicendum, quod præstigia dæmonum sunt ad homines deludendos, dæmonum sunt ad homines deludendos, ut dicit Petrus in Itinerario Clementis, ut dicit Petrus in Itinerario Clementis, miracula autem Christi ad homines in- miracula autem Christi ad homines in- struendos ea quæ sibi sunt utilia: et sic struendos ea quæ sibi sunt utilia: et sic sunt illæ apparitiones: non enim possu- sunt illæ apparitiones: non enim possu- mus dicere columbam fuisse animal, sic- mus dicere columbam fuisse animal, sic- ut nec linguas membrum animalis. ut nec linguas membrum animalis.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est AD ALIUD dicendum, quod aliud est proprietates intelligere secundum trans- proprietates intelligere secundum trans- lationem ad spiritualia, et aliud proprie- lationem ad spiritualia, et aliud proprie- tates habere sibi connaturales. Secun- tates habere sibi connaturales. Secun- dum translationem in intellectu bene ac- dum translationem in intellectu bene ac- cipiuntur proprietates in specie columbæ, cipiuntur proprietates in specie columbæ, licet in ipsa specie non sint proprietates licet in ipsa specie non sint proprietates naturales. naturales.

AD ULTIMUM dicendum, quod hoc quod AD ULTIMUM dicendum, quod hoc quod movetur a motore sibi unito et motu movetur a motore sibi unito et motu processivo, illud est animal: sed ita non processivo, illud est animal: sed ita non movebatur columba, imo movebatur a movebatur columba, imo movebatur a motore non unito sibi qui motus fuit motore non unito sibi qui motus fuit voluntatis Dei, cui omnia obediunt. voluntatis Dei, cui omnia obediunt.

riorem: ergo videtur, quod interius riorem: ergo videtur, quod interius etiam ad Christum missus sit Spiritus etiam ad Christum missus sit Spiritus

sanctus. sanctus.

3. Item, Numquam legitur missus ad 3. Item, Numquam legitur missus ad Patrem, nec legitur Filius missus ad Spi- Patrem, nec legitur Filius missus ad Spi- ritum ergo cum missio significet indi- ritum ergo cum missio significet indi- gentiam in eo ad quem fit missio, vide- gentiam in eo ad quem fit missio, vide- tur quod nec Spiritus sanctus debuit tur quod nec Spiritus sanctus debuit mitti ad Filium. mitti ad Filium.

SOLUTIO. Spiritus non fuit missus ad SOLUTIO. Spiritus non fuit missus ad Filium per se, id est, propter indigen- Filium per se, id est, propter indigen- tiam Filii sed ut ostenderet redundan- tiam Filii sed ut ostenderet redundan- tiam illius plenitudinis, de qua dicitur, tiam illius plenitudinis, de qua dicitur, Joan. I, 16: De plenitudine ejus nos Joan. I, 16: De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Mittebatur enim ad ipsum in baptismo, Mittebatur enim ad ipsum in baptismo, in quo Christus nihil accepit: sed baptis- in quo Christus nihil accepit: sed baptis- mus accepit ab eo quia, sicut dicit mus accepit ab eo quia, sicut dicit Beda, «Tactu suæ mundissimæ carnis Beda, «Tactu suæ mundissimæ carnis « vim regenerativam contulit aquis et « vim regenerativam contulit aquis et « illam redundantiam et copiam signifi- « illam redundantiam et copiam signifi- «< cabat missio visibilis Spiritus sancti. » «< cabat missio visibilis Spiritus sancti. »

Et per hoc patet solutio ad totum : Et per hoc patet solutio ad totum : non enim est simile de Patre et Spiritu non enim est simile de Patre et Spiritu sancto, ex quibus non fluxerunt sacra- sancto, ex quibus non fluxerunt sacra- menta, ut in quorum personis peracta menta, ut in quorum personis peracta sint, sicut fluxerunt ex persona Christi. sint, sicut fluxerunt ex persona Christi.

Solu Solu

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Quare Spiritus sanctus mittitur ad Fi- Quare Spiritus sanctus mittitur ad Fi- lium, et numquam Filius ad Spiritum lium, et numquam Filius ad Spiritum sanctum? sanctum?

Secundo quæritur, Quare Spiritus Secundo quæritur, Quare Spiritus sanctus missus sit ad Filium, et num- sanctus missus sit ad Filium, et num- quam Filius ad Spiritum sanctum ? quam Filius ad Spiritum sanctum ?

Videtur enim, quod mitti non debuit Videtur enim, quod mitti non debuit ad Filium: quia ad Filium: quia

1. Omnis missio, ut supra habitum 1. Omnis missio, ut supra habitum est, est ad sanctificandam creaturam: est, est ad sanctificandam creaturam: Christus autem sanctificatione non indi- Christus autem sanctificatione non indi- guit ergo Spiritus sanctus ad eum mitti guit ergo Spiritus sanctus ad eum mitti non debuit. non debuit.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Cur Pater tantum apparuit in sono Cur Pater tantum apparuit in sono audibili, et non in alia specie corpo- audibili, et non in alia specie corpo- rali? rali?

Tertio quæritur, Quare Pater tantum Tertio quæritur, Quare Pater tantum apparuit in sono audibili, et non in alia apparuit in sono audibili, et non in alia specie corporali ? ex audibili enim spe- specie corporali ? ex audibili enim spe- cie non potuit cognosci, quod Pater fuit cie non potuit cognosci, quod Pater fuit qui apparuit. qui apparuit.

SOLUTIO. Dicendum, quod Pater Verbi SOLUTIO. Dicendum, quod Pater Verbi qui uno verbo quod genuit, ut dixit Au- qui uno verbo quod genuit, ut dixit Au- 2. Item, Missio exterior ostendit inte- gustinus, omnia dixit, et facta sunt 1, 2. Item, Missio exterior ostendit inte- gustinus, omnia dixit, et facta sunt 1,

1 Psal. xxx11, 9: Ipse dixit, et facta sunt: ipse mandavit, et creata sunt. 1 Psal. xxx11, 9: Ipse dixit, et facta sunt: ipse mandavit, et creata sunt.

Solut Solut

: :

IN I SENTENT. DIST. XVI, B, ART. 9 ET 10. IN I SENTENT. DIST. XVI, B, ART. 9 ET 10.

congruenter in sono et voce exprimente congruenter in sono et voce exprimente Filii generationem, etiam in recreatione Filii generationem, etiam in recreatione apparuit et licet sonus in genere Pa- apparuit et licet sonus in genere Pa- trem non manifestet, tamen sonus articu- trem non manifestet, tamen sonus articu- latus et litteratus nominans Filium, de- latus et litteratus nominans Filium, de- clarat eum cum dixit: Hic est Filius clarat eum cum dixit: Hic est Filius meus dilectus in quo mihi complacui: meus dilectus in quo mihi complacui: ipsum audite¹. ipsum audite¹.

453 453

plex, et gemens, et sine felle malitiæ in plex, et gemens, et sine felle malitiæ in hepate esse legitur: quia talia faciunt hepate esse legitur: quia talia faciunt dona ejus in Sanctis. Si autem attendi- dona ejus in Sanctis. Si autem attendi- tur modus processionis ejus, ipse a Filio tur modus processionis ejus, ipse a Filio ut spiritus vitæ et sanctitatis procedit, ut spiritus vitæ et sanctitatis procedit, conferens toti Ecclesiæ sensum et mo- conferens toti Ecclesiæ sensum et mo- tum, eo quod procedit a capite : et quoad tum, eo quod procedit a capite : et quoad hoc manifestatur in flatu. hoc manifestatur in flatu.

belutio. belutio.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Quare Spiritus sanctus tantum in his Quare Spiritus sanctus tantum in his tribus speciebus, linguarum, columbæ, tribus speciebus, linguarum, columbæ, et flatus apparuit ? et flatus apparuit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « In ipsum Dominum corporali specie « In ipsum Dominum corporali specie columbæ descendit, etc. » columbæ descendit, etc. »

Est enim dubium, Quare tantum in his Est enim dubium, Quare tantum in his tribus speciebus legitur manifestatus, tribus speciebus legitur manifestatus, scilicet in specie columbæ, et in specie scilicet in specie columbæ, et in specie linguarum ignearum, et in specie flatus. linguarum ignearum, et in specie flatus.

AD HOC dicendum, quod in Spiritu AD HOC dicendum, quod in Spiritu sancto tria accipiuntur, scilicet persona, sancto tria accipiuntur, scilicet persona, processio, et ratio doni. Si attendatur processio, et ratio doni. Si attendatur ratio personalitatis ejus, ipse charitas ratio personalitatis ejus, ipse charitas estet per hoc ponit convenientiam ad estet per hoc ponit convenientiam ad ignem effectus autem istius ignis fuit ignem effectus autem istius ignis fuit tunc redundantia gratiæ in conversione tunc redundantia gratiæ in conversione mundi et ideo in linguis figurabatur mundi et ideo in linguis figurabatur ignis, ut sessio diceret permanentiam in ignis, ut sessio diceret permanentiam in Ecclesia ignis qui est charitas et ignis Ecclesia ignis qui est charitas et ignis divinus: linguæ autem scientiam loque- divinus: linguæ autem scientiam loque- læ quam acceperunt Apostoli unde can- læ quam acceperunt Apostoli unde can- tatur de ipso : tatur de ipso :

Ignis vibrante lumine Ignis vibrante lumine Linguæ figuram detulit, Linguæ figuram detulit, Verbis ut essent proflui, Verbis ut essent proflui, Et charitate fervidi ²., Et charitate fervidi ².,

Si vero attenditur in donis, sic signi- Si vero attenditur in donis, sic signi- ficatur in columba, quæ fœcunda, sim- ficatur in columba, quæ fœcunda, sim-

17. 17.

1 Cf. Matth. III, 17, et Luc. 1x, 35; II Petr. 1, 1 Cf. Matth. III, 17, et Luc. 1x, 35; II Petr. 1,

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

Utrum præter missionem interiorem in- Utrum præter missionem interiorem in- visibilem necessaria fuerit exterior visibilem necessaria fuerit exterior missio? missio?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Ut exterioribus visis corda hominum, « Ut exterioribus visis corda hominum, etc. » etc. »

1. Illa enim visa aut sufficiebant ad co- 1. Illa enim visa aut sufficiebant ad co-

gnitionem occultæ deitatis et distinctio- gnitionem occultæ deitatis et distinctio- nis personarum sine interiori missione, nis personarum sine interiori missione,

aut non si sic, tunc interior missio inu- aut non si sic, tunc interior missio inu- tilis fuit. tilis fuit.

2. Præterea, Cum interior conferat 2. Præterea, Cum interior conferat

3 3

gratiam, videretur tunc, quod cognitio gratiam, videretur tunc, quod cognitio Trinitatis sine gratia posset haberi, quod Trinitatis sine gratia posset haberi, quod falsum est, sicut supra ostensum est. Si falsum est, sicut supra ostensum est. Si autem oportuit adesse interiorem, cum autem oportuit adesse interiorem, cum illa per inspirationem doceat, videtur illa per inspirationem doceat, videtur tunc inutilis fuisse exterior. tunc inutilis fuisse exterior.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate exterior est testimonium interioris, ut exterior est testimonium interioris, ut dicitur in Littera: quia significabatur, dicitur in Littera: quia significabatur, quod in illis quibus fiebat talis missio, quod in illis quibus fiebat talis missio, vel ad quorum prædicationem fiebat et vel ad quorum prædicationem fiebat et intercessionem, esset gratia redundans, intercessionem, esset gratia redundans, ut dictum est: et ideo non erat proces- ut dictum est: et ideo non erat proces- sio inutilis exterior pro statu et tempore. sio inutilis exterior pro statu et tempore.

DEINDE quæritur de hoc quod dicit: DEINDE quæritur de hoc quod dicit: « Qui nec in illis creaturis magis erat, « Qui nec in illis creaturis magis erat, etc. » etc. »

2 Hymnus ad Laudes festi Pentecostes. 2 Hymnus ad Laudes festi Pentecostes. 3 Cf. Supra, Dist. IV. 3 Cf. Supra, Dist. IV.

Solutio. Solutio.

Quast. Quast.

Solutio. Solutio.

454 454

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hoc enim non videtur: quia magis co- Hoc enim non videtur: quia magis co- gnoscitur aliquid inesse per majorem ef- gnoscitur aliquid inesse per majorem ef- fectum plus autem effecit in illis, quam fectum plus autem effecit in illis, quam in aliis ergo magis erat in illis. in aliis ergo magis erat in illis.

SOLUTIO. Ista ratio peccat ex hoc quod SOLUTIO. Ista ratio peccat ex hoc quod

mutatur discretum in intensius : non mutatur discretum in intensius : non enim sequitur, quod si pluribus modis enim sequitur, quod si pluribus modis infuit, quod magis infuerit, nisi illı modi infuit, quod magis infuerit, nisi illı modi facerent intensionem ; unde Magister facerent intensionem ; unde Magister bene dicit, quod « ad aliud » infuit. bene dicit, quod « ad aliud » infuit.

C. Cum Filius sit minor Patre secundum formam creatam in qua apparuit, C. Cum Filius sit minor Patre secundum formam creatam in qua apparuit, cur non et Spiritus sanctus similiter? cur non et Spiritus sanctus similiter?

Sed prius quærendum est, Cum Filius dicatur minor Patre secundum Sed prius quærendum est, Cum Filius dicatur minor Patre secundum missionem qua in forma creata apparuit, cur et Spiritus sanctus non dica- missionem qua in forma creata apparuit, cur et Spiritus sanctus non dica- tur similiter minor Patre, cum in forma creata apparuit ? Nam de Filio tur similiter minor Patre, cum in forma creata apparuit ? Nam de Filio quod minor sit Patre secundum formam qua missus apparuit, aperte os- quod minor sit Patre secundum formam qua missus apparuit, aperte os- tendit Augustinus in libro IV de Trinitate', dicens: Misit Deus Filius tendit Augustinus in libro IV de Trinitate', dicens: Misit Deus Filius suum, factum ex muliere, factum sub lege²: usque adeo parvum, ut fa- suum, factum ex muliere, factum sub lege²: usque adeo parvum, ut fa- ctum eo itaque missum, quo factum. Fateamur ergo factum, minorem : ctum eo itaque missum, quo factum. Fateamur ergo factum, minorem : et in tantum minorem, in quantum³ missum. Ecce habes, quia Filius in et in tantum minorem, in quantum³ missum. Ecce habes, quia Filius in quantum est missus, id est, factus, minor est Patre. Cur ergo Spiritus san- quantum est missus, id est, factus, minor est Patre. Cur ergo Spiritus san- ctus non dicatur Patre minor, cum et ipse creaturam assumpserit in qua ctus non dicatur Patre minor, cum et ipse creaturam assumpserit in qua apparuit ? quia aliter Spiritus assumpsit creaturam in qua apparuit, aliter apparuit ? quia aliter Spiritus assumpsit creaturam in qua apparuit, aliter Filius. Nam Filius accepit per unionem, Spiritus vero non. Filius enim ac- Filius. Nam Filius accepit per unionem, Spiritus vero non. Filius enim ac- cepit hominem, ita ut fieret homo. Spiritus vero sanctus non ita accepit cepit hominem, ita ut fieret homo. Spiritus vero sanctus non ita accepit columbam, ut fieret columba. De hoc Augustinus in libro II de Trinitate * columbam, ut fieret columba. De hoc Augustinus in libro II de Trinitate * ait Ideo nusquam scriptum est, quod Deus Pater major sit Spiritu sancto, ait Ideo nusquam scriptum est, quod Deus Pater major sit Spiritu sancto, vel Spiritus sanctus minor Patre: quia non sic est assumpta creatura in vel Spiritus sanctus minor Patre: quia non sic est assumpta creatura in qua appareret Spiritus sanctus, sicut assumptus est Filius hominis in qua qua appareret Spiritus sanctus, sicut assumptus est Filius hominis in qua forma ipsius Dei Verbi persona præsentaretur, non ut haberet Verbum forma ipsius Dei Verbi persona præsentaretur, non ut haberet Verbum Dei sicut alii sancti sapientes, sed quod ipsum Verbum erat. Aliud est Dei sicut alii sancti sapientes, sed quod ipsum Verbum erat. Aliud est enim Verbum in carne, aliud Verbum caro, id est, aliud est Verbum in enim Verbum in carne, aliud Verbum caro, id est, aliud est Verbum in homine, aliud Verbum est homo. Caro enim pro homine posita est in eo homine, aliud Verbum est homo. Caro enim pro homine posita est in eo quod ait, Verbum caro factum est °. Non ergo sic assumpta est creatura in quod ait, Verbum caro factum est °. Non ergo sic assumpta est creatura in qua apparuit Spiritus sanctus, sicut assumpta est caro illa et humana for- qua apparuit Spiritus sanctus, sicut assumpta est caro illa et humana for-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 19. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 19.

2 Ad Galat. IV, 4. 2 Ad Galat. IV, 4.

3 In edit. J. Alleaume additur: Factum et in tantum factum, in quantum missum. 3 In edit. J. Alleaume additur: Factum et in tantum factum, in quantum missum.

4 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap. 6. 4 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap. 6.

5 Joan. 1, 14. 5 Joan. 1, 14.

IN I SENTENT. DIST. XVI, C, ART. 11. IN I SENTENT. DIST. XVI, C, ART. 11.

455 455

ma ex Virgine Maria. Non enim columbam, vel illum flatum, vel illum ma ex Virgine Maria. Non enim columbam, vel illum flatum, vel illum ignem beatificavit, sibique in unitatem personæ conjunxit in æternum. Ex ignem beatificavit, sibique in unitatem personæ conjunxit in æternum. Ex prædictis aperte ostensum est, secundum quid Filius dicatur minor Patre, prædictis aperte ostensum est, secundum quid Filius dicatur minor Patre, et quare Filius dicatur minor Patre, et non Spiritus sanctus. et quare Filius dicatur minor Patre, et non Spiritus sanctus.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Sed prius, quærendum est, Cum Fi- « Sed prius, quærendum est, Cum Fi- lius dicatur minor Patre, etc. » lius dicatur minor Patre, etc. »

Hic incipit secunda pars istius distin- Hic incipit secunda pars istius distin- ctionis quæ habet tria capitula, et tres ctionis quæ habet tria capitula, et tres partes in quarum prima ostenditur Fi- partes in quarum prima ostenditur Fi- lius minor Patre secundum humanita- lius minor Patre secundum humanita- tem. In secunda, ostenditur minor se se- tem. In secunda, ostenditur minor se se- cundum humanitatem, ibi, D, « Notan- cundum humanitatem, ibi, D, « Notan- dum autem, quod Filius secundum quod dum autem, quod Filius secundum quod homo factus est, etc. » In tertia, osten- homo factus est, etc. » In tertia, osten- ditur Pater major Filio : non tamen ditur Pater major Filio : non tamen Filius minor Patre, secundum quod Deus Filius minor Patre, secundum quod Deus est, ibi, E, «Hilarius autem dicere vi- est, ibi, E, «Hilarius autem dicere vi- detur, etc. » detur, etc. »

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Utrum Christus secundum quod homo, Utrum Christus secundum quod homo, sit minor Patre, et Spiritu sancto, et se? sit minor Patre, et Spiritu sancto, et se?

Hic autem incidit dubium, Utrum Hic autem incidit dubium, Utrum Christus secundum quod homo, sit mi- Christus secundum quod homo, sit mi- nor Patre, et se, et Spiritu sancto? quia nor Patre, et se, et Spiritu sancto? quia hæc quæstio ad idem redit in illis tribus hæc quæstio ad idem redit in illis tribus modis. modis.

1. Videtur autem, quod sic: quia se- 1. Videtur autem, quod sic: quia se- cundum quod homo, possum dicere, cundum quod homo, possum dicere, quod est factus, et creatura, et hujus- quod est factus, et creatura, et hujus- modi, quæ omnia sonant minoratio- modi, quæ omnia sonant minoratio- nem ergo ipse secundum quod homo, nem ergo ipse secundum quod homo,

1 Cf. Infra, III Sententiarum, Dist. I. 1 Cf. Infra, III Sententiarum, Dist. I.

est minor Patre, et seipso, et Spiritu est minor Patre, et seipso, et Spiritu

sancto sancto

2. Item, Hoc concorditer dicunt omnes 2. Item, Hoc concorditer dicunt omnes Sancti. Sancti.

SED CONTRA: SED CONTRA:

: :

1. Christus secundum quod homo, est 1. Christus secundum quod homo, est homo si ergo Christus secundum quod homo si ergo Christus secundum quod homo, minor est se: ergo Christus mi- homo, minor est se: ergo Christus mi- nor est seipso et hoc non potest esse, nor est seipso et hoc non potest esse, quia nulla res minor est seipsa. quia nulla res minor est seipsa.

2. Item, Christus non videtur esse 2. Item, Christus non videtur esse nisi unius quantitatis: ergo videtur, quod nisi unius quantitatis: ergo videtur, quod secundum illam aut sit major tantum, secundum illam aut sit major tantum, aut minor tantum, aut æqualis. aut minor tantum, aut æqualis.

3. Item, Christus secundum quod 3. Item, Christus secundum quod homo est minor se: ergo Christus se- homo est minor se: ergo Christus se- cundum quod homo est, non est æqualis cundum quod homo est, non est æqualis sibi quia minus et magis opponuntur sibi quia minus et magis opponuntur æquali. æquali.

SOLUTIO. Ad hujusmodi respondere SOLUTIO. Ad hujusmodi respondere leve est: quia cum dicitur, Christus se- leve est: quia cum dicitur, Christus se- cundum quod homo minor est Patre et cundum quod homo minor est Patre et Spiritu sancto, absolute vera est. Si au- Spiritu sancto, absolute vera est. Si au- tem dicatur, Christus secundum quod tem dicatur, Christus secundum quod homo minor est se, relativum potest re- homo minor est se, relativum potest re- ferre antecedens cum determinatione, et ferre antecedens cum determinatione, et est falsa vel sine determinatione, et est est falsa vel sine determinatione, et est vera: quia non supponit tunc nisi per- vera: quia non supponit tunc nisi per- sonam simpliciter: et tunc non sequitur, sonam simpliciter: et tunc non sequitur, ergo Christus homo: quia cum dicitur, ergo Christus homo: quia cum dicitur, Christus homo, dicitur Christus ens Christus homo, dicitur Christus ens homo, et hoc non dicit nisi personam. In homo, et hoc non dicit nisi personam. In persona autem ly secundum dicebat na- persona autem ly secundum dicebat na- turæ conditionem, sicut Magister dicit ¹. turæ conditionem, sicut Magister dicit ¹.

: :

Similiter cum dicitur, Christus se- Similiter cum dicitur, Christus se- cundum quod homo, est æqualis sibi, cundum quod homo, est æqualis sibi, hæc vera est, si ly sibi referat antecedens hæc vera est, si ly sibi referat antecedens

cum determinatione: si sine determina- cum determinatione: si sine determina- tione, est falsa: et hæc solutio tota in tione, est falsa: et hæc solutio tota in

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hoc fundatur quod ly secundum non di- hoc fundatur quod ly secundum non di- cat nisi causam secundum naturæ condi- cat nisi causam secundum naturæ condi- tionem si autem diceret unitatem per- tionem si autem diceret unitatem per- sonæ, tunc cum dicitur, Christus secun- sonæ, tunc cum dicitur, Christus secun-

dum quod homo, sensus esset, Christus dum quod homo, sensus esset, Christus homo personaliter est minor se, et falsa homo personaliter est minor se, et falsa esset locutio et vera, si diceretur sibi esset locutio et vera, si diceretur sibi æqualis. æqualis.

D. Quod Filius secundum quod homo factus est, non modo Patre, sed D. Quod Filius secundum quod homo factus est, non modo Patre, sed Spiritu sancto, et etiam seipso minor est. Spiritu sancto, et etiam seipso minor est.

Notandum autem, quod Filius secundum quod homo factus est, non Notandum autem, quod Filius secundum quod homo factus est, non tantum Patre, sed Spiritu sancto, et etiam seipso minor dicitur. Et quod tantum Patre, sed Spiritu sancto, et etiam seipso minor dicitur. Et quod etiam seipso minor dicatur secundum formam servi, Augustinus ostendit etiam seipso minor dicatur secundum formam servi, Augustinus ostendit in primo libro de Trinitate¹ dicens: Erraverunt homines, ea quæ de Christo in primo libro de Trinitate¹ dicens: Erraverunt homines, ea quæ de Christo secundum hominem dicta sunt, ad ejus substantiam quæ sempiterna est secundum hominem dicta sunt, ad ejus substantiam quæ sempiterna est transferentes: sicut illud quod ipse Dominus ait, Pater major me est²: transferentes: sicut illud quod ipse Dominus ait, Pater major me est²: quod propter formam servi veritas dicit: secundum quem modum, etiam quod propter formam servi veritas dicit: secundum quem modum, etiam seipso minor est Filius. Quomodo enim non etiam seipso minor factus est, seipso minor est Filius. Quomodo enim non etiam seipso minor factus est, qui semetipsum erinanivit, formam servi accipiens 3. Non enim sic accepit qui semetipsum erinanivit, formam servi accipiens 3. Non enim sic accepit formam servi, ut amitteret formam Dei, in qua erat æqualis Patri. In forma formam servi, ut amitteret formam Dei, in qua erat æqualis Patri. In forma ergo Dei, unigenitus Patris æqualis est Patri: in forma servi, etiam seipso ergo Dei, unigenitus Patris æqualis est Patri: in forma servi, etiam seipso minor est. Non ergo immerito Scriptura dicit utrumque, scilicet et æqua- minor est. Non ergo immerito Scriptura dicit utrumque, scilicet et æqua- lem Patri Filium, et Patrem majorem Filio. Illud enim propter Dei for- lem Patri Filium, et Patrem majorem Filio. Illud enim propter Dei for- mam, hoc autem propter formam servi intelligitur. De hoc eodem in libro II mam, hoc autem propter formam servi intelligitur. De hoc eodem in libro II de Trinitate Augustinus ait: Dei Filius est æqualis Patri secundum Dei de Trinitate Augustinus ait: Dei Filius est æqualis Patri secundum Dei formam in qua est: et minor Patre secundum formam servi quam accepit: formam in qua est: et minor Patre secundum formam servi quam accepit: in qua non modo Patre, sed etiam Spiritu sancto: nec hoc tantum, sed in qua non modo Patre, sed etiam Spiritu sancto: nec hoc tantum, sed etiam seipso minor inventus est *. Propter quod, ut idem in libro contra Ma- etiam seipso minor inventus est *. Propter quod, ut idem in libro contra Ma- ximinum ait: Non tantum Patre, sed etiam seipso, et Spiritu sancto minor ximinum ait: Non tantum Patre, sed etiam seipso, et Spiritu sancto minor factus est, et etiam minoratus paulominus ab Angelis 5. Est ergo Dei Filius, factus est, et etiam minoratus paulominus ab Angelis 5. Est ergo Dei Filius, ut ipse ait in libro I de Trinitate, Deo Patri in natura æqualis, habitu mi- ut ipse ait in libro I de Trinitate, Deo Patri in natura æqualis, habitu mi- nor, id est, in forma servi quam accepit 6. His auctoritatibus ostenditur aperte nor, id est, in forma servi quam accepit 6. His auctoritatibus ostenditur aperte Filius secundum formam servi minor Patre, et seipso, et Spiritu sancto. Filius secundum formam servi minor Patre, et seipso, et Spiritu sancto.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 7. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 7.

2 Joan. XIV, 28. 2 Joan. XIV, 28.

3 Ad Philip. 11, 7. 3 Ad Philip. 11, 7.

4 S AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap. 1. 4 S AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap. 1.

5 IDEM, Contra Maxımınum, Tom. VI. 5 IDEM, Contra Maxımınum, Tom. VI.

6 IDEM, Lib. I de Trintiate, cap. 1. 6 IDEM, Lib. I de Trintiate, cap. 1.

IN I SENTENT. DIST. XVI, D, ART 12. IN I SENTENT. DIST. XVI, D, ART 12.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An Angelus sit melior homine vel An Angelus sit melior homine vel e contra? e contra?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : «Minoratus paulo minus ab Angelis, etc. » «Minoratus paulo minus ab Angelis, etc. »

1. Videtur enim hoc esse falsum : quia 1. Videtur enim hoc esse falsum : quia homo etiam absolute videtur esse no- homo etiam absolute videtur esse no- bilior Angelo: quia si optimus equus bilior Angelo: quia si optimus equus optimo asino melior est, et equus sim- optimo asino melior est, et equus sim- pliciter asino melior est: sed optimus pliciter asino melior est: sed optimus homo optimo Angelo melior est: ergo homo optimo Angelo melior est: ergo homo simpliciter melior est. Prima scri- homo simpliciter melior est. Prima scri- bitur in III Topicorum. Secunda probatur bitur in III Topicorum. Secunda probatur per Christum, qui optimus est inter om- per Christum, qui optimus est inter om- nes creaturas et super omnes. nes creaturas et super omnes.

2. Item, Quid eligit sapiens, magis 2. Item, Quid eligit sapiens, magis eligendum est sed humanam naturam eligendum est sed humanam naturam elegit sapientissimus, quia sapientia Pa- elegit sapientissimus, quia sapientia Pa- tris, et non angelicam: ergo humana na- tris, et non angelicam: ergo humana na- tura est melior: quod enim est magis tura est melior: quod enim est magis eligendum, melius est. eligendum, melius est.

3. Item, Quod melioribus inest, magis 3. Item, Quod melioribus inest, magis eligendum est sed optimo, quia Dei eligendum est sed optimo, quia Dei Filio, inest humana natura : ergo melior Filio, inest humana natura : ergo melior est quam angelica. est quam angelica.

4. Item, Augustinus: « Inter mentem 4. Item, Augustinus: « Inter mentem nostram et Deum nihil est medium. » nostram et Deum nihil est medium. » Ergo nihil melius citra Deum: quia me- Ergo nihil melius citra Deum: quia me- lius est, quod Deo est vicinius. Ergo na- lius est, quod Deo est vicinius. Ergo na- tura angelica non est melior. tura angelica non est melior.

5. Item, I ad Corinth. vi, 3: Nescitis 5. Item, I ad Corinth. vi, 3: Nescitis quoniam Angelos judicabimus? Ibidem quoniam Angelos judicabimus? Ibidem dicit Glossa, quod judicium comparatio dicit Glossa, quod judicium comparatio nis erit inter homines et Angelos, et qui- nis erit inter homines et Angelos, et qui- busdam invenientur quidam homines busdam invenientur quidam homines excellentiores. Ergo videtur, quod vel excellentiores. Ergo videtur, quod vel majores simus vel æquales. majores simus vel æquales.

Item, Deuter. xxx, 8, secundum Item, Deuter. xxx, 8, secundum aliam translationem : « Statuit terminos aliam translationem : « Statuit terminos populorum juxta numerum Angelorum populorum juxta numerum Angelorum

1 Vulgata habet, Deuter. XXXII, 8: Constituit 1 Vulgata habet, Deuter. XXXII, 8: Constituit terminos populorum juxta numerum filiorum terminos populorum juxta numerum filiorum

457 457

Dei. » Sed non statuerentur a justo Dei. » Sed non statuerentur a justo Deo termini hominis juxta terminos An- Deo termini hominis juxta terminos An- gelorum, nisi virtute et merito posse- gelorum, nisi virtute et merito posse- mus esse æquales. Ergo videtur, quod mus esse æquales. Ergo videtur, quod non sunt excellentiores nobis Angeli. non sunt excellentiores nobis Angeli.

6. Item, Augustinus contra Maximi- 6. Item, Augustinus contra Maximi- num « Natura humana, quam assum- num « Natura humana, quam assum- «psit Filius Dei qui peccato depravari «psit Filius Dei qui peccato depravari « non potuit, nihil melius est nisi solus « non potuit, nihil melius est nisi solus << Deus. >> << Deus. >>

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Psal. vi, 6: Minuisti eum paulo mi- 1. Psal. vi, 6: Minuisti eum paulo mi- nus ab Angelis. Et, ad Hebr. 11, 9: Eum nus ab Angelis. Et, ad Hebr. 11, 9: Eum autem, qui modico quam Angeli minora- autem, qui modico quam Angeli minora- tus est, videmus Jesum, propter passio- tus est, videmus Jesum, propter passio- nem mortis, gloria et honore coronatum. nem mortis, gloria et honore coronatum.

Hic a quibusdam ponitur et conceditur Hic a quibusdam ponitur et conceditur error propter tales objectiones: Deus error propter tales objectiones: Deus summe liberalis, et summe bonus est: summe liberalis, et summe bonus est: ergo unicuique influit tantum suæ boni- ergo unicuique influit tantum suæ boni- tatis, quantum ipse capax est: si ergo tatis, quantum ipse capax est: si ergo Angelus secundum naturam capacior es- Angelus secundum naturam capacior es- set homine, plus influeret ei: sed plus set homine, plus influeret ei: sed plus influxit homini, quia gratiam unionis: influxit homini, quia gratiam unionis: ergo per naturam capacior est nobilitatis ergo per naturam capacior est nobilitatis et bonitatis divinæ quam Angelus. et bonitatis divinæ quam Angelus.

2. Item, Inter homines qui habet me- 2. Item, Inter homines qui habet me- liora naturalia, majorem necessario ha- liora naturalia, majorem necessario ha- bebit gratiam: ergo ab effectu qui ma- bebit gratiam: ergo ab effectu qui ma- jorem gratiam recipit, meliora habet jorem gratiam recipit, meliora habet naturalia sed homo majorem gratiam naturalia sed homo majorem gratiam recipit : ergo meliora habet naturalia recipit : ergo meliora habet naturalia quam Angelus. quam Angelus.

3. Item, Si duo sunt quorum unum 3. Item, Si duo sunt quorum unum est propter alterum, id melius et dignius est propter alterum, id melius et dignius est propter quod est alterum, quam quod est propter quod est alterum, quam quod est propter ipsum: sed homo et Ange- est propter ipsum: sed homo et Ange- lus duo quædam sunt, et Angelus est lus duo quædam sunt, et Angelus est propter hominem. PROBATIO. Angelis suis propter hominem. PROBATIO. Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te, etc. 2. mandavit de te, ut custodiant te, etc. 2. Et, ad Heb. 1, 14: Nonne omnes sunt ad- Et, ad Heb. 1, 14: Nonne omnes sunt ad- ministratorii spiritus, in ministerium ministratorii spiritus, in ministerium missi propter eos qui hæreditatem ca- missi propter eos qui hæreditatem ca- pient salutis? Ergo homo melior et no- pient salutis? Ergo homo melior et no- bilior est Angelo. bilior est Angelo.

Sed contra. Sed contra.

1. Hoc AUTEM si concedatur, est contra Sed contra. 1. Hoc AUTEM si concedatur, est contra Sed contra.

Israel. Israel.

2 Psal. xc, 11. 2 Psal. xc, 11.

Solutio. Solutio.

Ad 1, 2 et 3. Ad 1, 2 et 3.

458 458

D ALB. MAG. ORD. PRÆD. D ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Dionysium, quia ipse vult, quod secun- Dionysium, quia ipse vult, quod secun- dum gradus entium est propinquitas ad dum gradus entium est propinquitas ad Deum unde intellectualis natura vici- Deum unde intellectualis natura vici- nior est, quam rationalis. Et contra Au- nior est, quam rationalis. Et contra Au- gustinum in libro XII Confessionum, ubi gustinum in libro XII Confessionum, ubi dicit, quod « Angelus creatus est prope dicit, quod « Angelus creatus est prope Deum. » Deum. »

2. Item, Erit contra philosophiam, quæ 2. Item, Erit contra philosophiam, quæ ponit animam rationalem esse instru- ponit animam rationalem esse instru- mentum intelligentiæ vel Angeli. mentum intelligentiæ vel Angeli.

3. Item, Erit contra rationem: quia 3. Item, Erit contra rationem: quia illuminatio descendit a superiori ad infe- illuminatio descendit a superiori ad infe- rius illuminationes autem fiunt ab An- rius illuminationes autem fiunt ab An- gelis in animabus hominum, sicut dicit gelis in animabus hominum, sicut dicit Augustinus in XI super Genesim. Augustinus in XI super Genesim.

SOLUTIO. Sine præjudicio dicimus, SOLUTIO. Sine præjudicio dicimus, quod angelica natura in natura conside- quod angelica natura in natura conside- rata, multo nobilior est rata, multo nobilior est humana: humana: quam quam et nobilior est etiam quam anima ratio- et nobilior est etiam quam anima ratio- nalis in sua natura considerata: quia nalis in sua natura considerata: quia

animæ rationali naturale est uniri cor- animæ rationali naturale est uniri cor- pori, et hæc unibilitas ipsius facit ipsam pori, et hæc unibilitas ipsius facit ipsam materialiorem et viciniorem materiæ, materialiorem et viciniorem materiæ, quam sit Angelius tamen natura hu- quam sit Angelius tamen natura hu- mana secundum quod refertur ad unita- mana secundum quod refertur ad unita- tem cum Deo, et prout refertur ad sta- tem cum Deo, et prout refertur ad sta- tum beatitudinis, æqualis vel melior est tum beatitudinis, æqualis vel melior est Angelis, et hoc est secundum quid esse Angelis, et hoc est secundum quid esse melius vel æquale. Refertur autem ad uni- melius vel æquale. Refertur autem ad uni- tatem cum Deo dupliciter, scilicet secun- tatem cum Deo dupliciter, scilicet secun- dum id quod unitum est Deo de natura dum id quod unitum est Deo de natura nostra in Christo: et secundum id ex quo nostra in Christo: et secundum id ex quo sumptum est quod unitum est, sicut in sumptum est quod unitum est, sicut in Beata Virgine, in quam prævenit Spiri- Beata Virgine, in quam prævenit Spiri- tus sanctus cum virtute Altissimi, pur- tus sanctus cum virtute Altissimi, pur- gans ipsam, et virtutem Dei Verbi con- gans ipsam, et virtutem Dei Verbi con- ferens ipsi simul et generativam, sicut ferens ipsi simul et generativam, sicut habebitur infra : unde etiam dignior habebitur infra : unde etiam dignior est omni pura creatura, et exaltata est est omni pura creatura, et exaltata est super choros Angelorum ad coelestia re- super choros Angelorum ad coelestia re- gna. Secundum relationem ad statum gna. Secundum relationem ad statum contemplationis verum est, quod æqua- contemplationis verum est, quod æqua- bimur Angelis: quia secundum gradus bimur Angelis: quia secundum gradus sortis Angelorum erit assumptio nostra sortis Angelorum erit assumptio nostra in regnum. in regnum.

AD ILLA ergo tria quæ primo obji- AD ILLA ergo tria quæ primo obji-

1 Cf. Infra, III Sententiarum, Dist. IV. 1 Cf. Infra, III Sententiarum, Dist. IV.

ciuntur ex considerationibus Philosophi, ciuntur ex considerationibus Philosophi, dicendum quod tenent in his quæ per se dicendum quod tenent in his quæ per se et ex natura sunt talia, et non per acci- et ex natura sunt talia, et non per acci- dens et per relationem ad aliud. Sic non dens et per relationem ad aliud. Sic non est nostra natura in Christo, nec electa est nostra natura in Christo, nec electa ab ipso. ab ipso.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus loquitur de modo contemplationis, et non loquitur de modo contemplationis, et non de natura. Si autem objicias, quod Au- de natura. Si autem objicias, quod Au- gustinus dicit in libro de Quantitate am- gustinus dicit in libro de Quantitate am- mæ, quod natura animæ quiddam habet mæ, quod natura animæ quiddam habet inferius ut animam peccatoris, quiddam inferius ut animam peccatoris, quiddam superius ut Deum, quiddam par ut An- superius ut Deum, quiddam par ut An- gelum. Iterum dico, quod parilitas non gelum. Iterum dico, quod parilitas non refertur ad naturam, ut natura est, sed refertur ad naturam, ut natura est, sed ad statum qui possibilis est naturæ per ad statum qui possibilis est naturæ per meritum quia naturæ animæ ut anima meritum quia naturæ animæ ut anima est, inferior est natura Angeli. est, inferior est natura Angeli.

AD ALIUD dicendum, quod hoc iterum AD ALIUD dicendum, quod hoc iterum refertur ad meritum, quod dono Dei as- refertur ad meritum, quod dono Dei as- sequimur, et non ad naturam. sequimur, et non ad naturam.

AD ALIUD dicendum, sicut supra dictum AD ALIUD dicendum, sicut supra dictum est, quod assumptibilitas hominis non facit est, quod assumptibilitas hominis non facit naturam ejus meliorem esse natura An- naturam ejus meliorem esse natura An- geli: quia non convenit ei ex naturalibus geli: quia non convenit ei ex naturalibus sibi. sibi.

Ad I Ad I

Ad s Ad s

Ad # Ad #

AD ALIUD dicendum, quod Deus dupli- Ad object AD ALIUD dicendum, quod Deus dupli- Ad object cia dona effundit, scilicet naturalia, et cia dona effundit, scilicet naturalia, et hæc effundit secundum naturæ capacita- hæc effundit secundum naturæ capacita- tem verbi gratia materiæ habenti solam tem verbi gratia materiæ habenti solam potentiam ad ubi, infundit formam coeli. potentiam ad ubi, infundit formam coeli. materiæ autem primæ simplici habenti materiæ autem primæ simplici habenti potentiam ad ubi et ad formam, infundit potentiam ad ubi et ad formam, infundit formam elementi materiæ autem com- formam elementi materiæ autem com- mixtæ tantum, infundit formam minera- mixtæ tantum, infundit formam minera- lem mixtæ autem et aliqualiter comple- lem mixtæ autem et aliqualiter comple- xionatæ in partibus similibus, infundit xionatæ in partibus similibus, infundit formam vegetabilis animæ: sed mixtæ formam vegetabilis animæ: sed mixtæ complexionate compositæ ex organis complexionate compositæ ex organis dissimilibus, infundit formam sensibilis: dissimilibus, infundit formam sensibilis: materiæ autem maxime accedenti ad materiæ autem maxime accedenti ad æqualitatem, et recedenti a contrariis ad æqualitatem, et recedenti a contrariis ad similitudinem aliquam coeli, infundit for- similitudinem aliquam coeli, infundit for- mam quam creat ad suam imaginem, mam quam creat ad suam imaginem, scilicet animam rationalem. Alia dona scilicet animam rationalem. Alia dona effundit quæ sunt dona gratiæ et illa effundit quæ sunt dona gratiæ et illa non dat secundum proportionem naturæ, non dat secundum proportionem naturæ,

IN I SENTENT. DIST. XVI, E. IN I SENTENT. DIST. XVI, E.

sed potius secundum suam liberalitatem, sed potius secundum suam liberalitatem, et conatum præparantis se ad accipien- et conatum præparantis se ad accipien- dum. Quod enim det ex liberalitate, patet dum. Quod enim det ex liberalitate, patet in Evangelio, ubi dicit: Volo autem et in Evangelio, ubi dicit: Volo autem et huic novissimo dare sicut et tibi '. Quod huic novissimo dare sicut et tibi '. Quod etiam det secundum conatum, patet ubi etiam det secundum conatum, patet ubi dicit Dedit... unicuique secundum pro- dicit Dedit... unicuique secundum pro- priam virtutem, et profectus est statim³. priam virtutem, et profectus est statim³. Ibi enim virtus accipitur pro conatu. Ibi enim virtus accipitur pro conatu. Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod hoc est fal- Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod hoc est fal- sum, qui habet meliora naturalia, habet sum, qui habet meliora naturalia, habet majorem gratiam : sed hoc verum est, majorem gratiam : sed hoc verum est, quod si duo sint qui habent æqualem gra- quod si duo sint qui habent æqualem gra- tiam, et non naturalia æqualia: ille qui tiam, et non naturalia æqualia: ille qui habet meliora naturalia, meliorem usum habet meliora naturalia, meliorem usum

459 459

habebit in actibus: sed tamen ex hoc non habebit in actibus: sed tamen ex hoc non sequitur, quod habeat majus meritum in sequitur, quod habeat majus meritum in faciliori usu: quia difficultas operandi faciliori usu: quia difficultas operandi etiam quandoque facit ad aliquod majus etiam quandoque facit ad aliquod majus meritum, vel ad aliquam conditionem meritum, vel ad aliquam conditionem majoris meriti. majoris meriti.

AD ALIUD dicendum, quod hoc quod Ad object, 3 AD ALIUD dicendum, quod hoc quod Ad object, 3 Angeli custodiunt nos et obsequuntur Angeli custodiunt nos et obsequuntur nobis, non ostendit indigniorem eorum nobis, non ostendit indigniorem eorum naturam, sed charitatem et obedientiam naturam, sed charitatem et obedientiam ipsorum, nostram autem indigentiam : ipsorum, nostram autem indigentiam : sed ratio vera esset de his quæ per ordi- sed ratio vera esset de his quæ per ordi- nem naturæ ita se habent, ut unum sit nem naturæ ita se habent, ut unum sit propter alterum, ut corporale propter propter alterum, ut corporale propter spirituale, et brutum propter rationale. spirituale, et brutum propter rationale.

E. Hilarius aliter dicit, scilicet quod Pater sit major, nec E. Hilarius aliter dicit, scilicet quod Pater sit major, nec Filius tamen minor. Filius tamen minor.

Hilarius autem dicere videtur, quod Pater major sit Filio, nec tamen Hilarius autem dicere videtur, quod Pater major sit Filio, nec tamen Filius minor Patre. Pater enim dicitur major propter auctoritatem, quia in Filius minor Patre. Pater enim dicitur major propter auctoritatem, quia in eo est auctoritas generationis, secundum quam dicit, Pater major me est ³. eo est auctoritas generationis, secundum quam dicit, Pater major me est ³. Et Apostolus: Donavit ei nomen quod est super omne nomen *. Cum ergo Et Apostolus: Donavit ei nomen quod est super omne nomen *. Cum ergo ait, Pater major me est, hoc est ac si diceret, donavit mihi nomen. Si ergo ait, Pater major me est, hoc est ac si diceret, donavit mihi nomen. Si ergo (inquit Hilarius in libro IX de Trinitate) donantis auctoritate Pater major (inquit Hilarius in libro IX de Trinitate) donantis auctoritate Pater major est, numquid per doni confessionem Filius minor est? Major itaque donans est, numquid per doni confessionem Filius minor est? Major itaque donans est, sed minor jam non est cui unum esse donatur: ait enim, Ego el est, sed minor jam non est cui unum esse donatur: ait enim, Ego el Pater unum sumus c. Si non hoc donatur Jesu ut confitendus sit in gloria Pater unum sumus c. Si non hoc donatur Jesu ut confitendus sit in gloria Dei Patris, minor Patre est. Si autem in ea gloria Dei donatur esse qua Dei Patris, minor Patre est. Si autem in ea gloria Dei donatur esse qua Pater est, habes et in donantis auctoritate, quia major est : et in donati con- Pater est, habes et in donantis auctoritate, quia major est : et in donati con- fessione, quia unum sunt. Major itaque Pater Filio est, et plane major: cui fessione, quia unum sunt. Major itaque Pater Filio est, et plane major: cui tantum donat esse, quantus est ipse: cui innascibilitatis esse imaginem tantum donat esse, quantus est ipse: cui innascibilitatis esse imaginem sacramento nativitatis impartit, quem ex se in forma sua generat. Audisti, sacramento nativitatis impartit, quem ex se in forma sua generat. Audisti, lector, quid super hoc dicat Hilarius: cujus verba ubicumque occurrerint, lector, quid super hoc dicat Hilarius: cujus verba ubicumque occurrerint, diligenter nota, pieque intellige. diligenter nota, pieque intellige.

7 7

1 Matth. xx, 14, 1 Matth. xx, 14,

2 Matth. xxv, 15. 2 Matth. xxv, 15.

3 Joan. xiv, 28. 3 Joan. xiv, 28.

4 Ad Philip 11, 9. 4 Ad Philip 11, 9.

Edit. S. Alleaume, tam. Edit. S. Alleaume, tam.

6 Joan. x, 30. 6 Joan. x, 30.

"Edit. J. Alleaume, ei. "Edit. J. Alleaume, ei.

460 460

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Solutio Solutio

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

An Pater potest dici major Filio, An Pater potest dici major Filio, et Filius minor Patre? et Filius minor Patre?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Hilarius autem dicere videtur, etc. » « Hilarius autem dicere videtur, etc. »

Videtur enim falsum: quia major aut Videtur enim falsum: quia major aut dicit relationem, aut essentiam. Si rela- dicit relationem, aut essentiam. Si rela- tionem tunc correlativum suum erit in tionem tunc correlativum suum erit in Filio, et ita Filius erit minor. Si autem Filio, et ita Filius erit minor. Si autem dicit essentiam: tunc simpliciter falsum dicit essentiam: tunc simpliciter falsum est quod dicit. est quod dicit.

AD HOC quidam dicunt, quod Pater di- AD HOC quidam dicunt, quod Pater di- citur major quia habet tres notiones, citur major quia habet tres notiones, scilicet innascibilitatem, paternitatem, et scilicet innascibilitatem, paternitatem, et spirationem tertia vero harum est in spirationem tertia vero harum est in Patre et Filio, et ideo penes illam non Patre et Filio, et ideo penes illam non dicitur major paternitas autem habet dicitur major paternitas autem habet

oppositam relationem qua dicitur Filius oppositam relationem qua dicitur Filius non minor sed tertia est innascibilitas, non minor sed tertia est innascibilitas, qua scilicet Pater dicitur major: quia qua scilicet Pater dicitur major: quia vero in illa naturam habet sibi respon- vero in illa naturam habet sibi respon- dentem in Filio, ideo Filius ab opposito dentem in Filio, ideo Filius ab opposito respectu non potest dici minor. Sed hoc respectu non potest dici minor. Sed hoc nihil est quia Hilarius hic in Littera nihil est quia Hilarius hic in Littera dicit, quod major donans est: sed donans dicit, quod major donans est: sed donans est paternitate: ergo major est paterni- est paternitate: ergo major est paterni- tate. tate.

Ideo dicendum, quod auctoritate Ideo dicendum, quod auctoritate generationis major est, et ly major non generationis major est, et ly major non dicit nisi auctoritatem principii: sed quia dicit nisi auctoritatem principii: sed quia per rationem relationis in opposito po- per rationem relationis in opposito po- nitur per naturam æquale per omnia, nitur per naturam æquale per omnia, ideo non sequitur, quod filius sit minor, ideo non sequitur, quod filius sit minor, sed æqualis majori: qui enim nascitur, sed æqualis majori: qui enim nascitur, non procedit in minus, sed æquale natu- non procedit in minus, sed æquale natu- ra et essentia et per omnia. Et hæc est ra et essentia et per omnia. Et hæc est intentio Hilarii, ut patet consideranti Lit- intentio Hilarii, ut patet consideranti Lit- teram capituli. Secus autem esset si re- teram capituli. Secus autem esset si re- latio Patris importaret excessum sicut latio Patris importaret excessum sicut dominus quia tunc sequitur, quod Filius dominus quia tunc sequitur, quod Filius esset minor. esset minor.

IN I SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 1.

461 461

DISTINCTIO XVII. DISTINCTIO XVII.

DE MISSIONE SPIRITUS SANCTI QUA INVISIBILITER MITTITUR. DE MISSIONE SPIRITUS SANCTI QUA INVISIBILITER MITTITUR.

A. De invisibili Spiritus sancti missione. A. De invisibili Spiritus sancti missione.

Jam nunc accedamus ad assignandam missionem Spiritus sancti qua Jam nunc accedamus ad assignandam missionem Spiritus sancti qua invisibiliter mittitur in corda fidelium. Nam ipse Spiritus sanctus, qui invisibiliter mittitur in corda fidelium. Nam ipse Spiritus sanctus, qui Deus est, ac tertia in Trinitate persona (ut supra ostensun est) a Patre et Deus est, ac tertia in Trinitate persona (ut supra ostensun est) a Patre et Filio ac seipso temporaliter procedit, id est, mittitur ac donatur fidelibus. Filio ac seipso temporaliter procedit, id est, mittitur ac donatur fidelibus. Sed quæ sit ista missio sive donatio, vel quomodo fiat, considerandum est. Sed quæ sit ista missio sive donatio, vel quomodo fiat, considerandum est.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

visibiliter, cum charitas qua diligimus visibiliter, cum charitas qua diligimus Deum nobis infunditur, ibi, F, « Tunc Deum nobis infunditur, ibi, F, « Tunc enim nobis mitti vel dari dicitur, etc. » enim nobis mitti vel dari dicitur, etc. »

« Jam nunc accedamus ad assignan- « Jam nunc accedamus ad assignan- dam missionem Spiritus sancti, etc. » dam missionem Spiritus sancti, etc. »

Hic incipit ostendere invisibilem mo- Hic incipit ostendere invisibilem mo- dum missionis Spiritus sancti. Et habet dum missionis Spiritus sancti. Et habet hæc distinctio duas partes: in quarum hæc distinctio duas partes: in quarum prima tangit Magister quis sit modus in- prima tangit Magister quis sit modus in- visibilis missionis. In secunda vero quæ- visibilis missionis. In secunda vero quæ- dam objicit in contrarium et solvit, ibi, dam objicit in contrarium et solvit, ibi, G, « Hic quæritur, Si charitas Spiritus G, « Hic quæritur, Si charitas Spiritus sanctus est, etc. » sanctus est, etc. »

Prima dividitur in tres partes in Prima dividitur in tres partes in quarum prima prælibat quædam quæ quarum prima prælibat quædam quæ præexiguntur ad missionem istam intel- præexiguntur ad missionem istam intel- ligendam in duobus parvis capitulis. In ligendam in duobus parvis capitulis. In secunda, probatur quod Spiritus sanctus secunda, probatur quod Spiritus sanctus est charitas qua diligimus invicem et est charitas qua diligimus invicem et Deum, ibi, C, « Ne autem in re tanta Deum, ibi, C, « Ne autem in re tanta aliquid de nostro, etc. » In tertia con- aliquid de nostro, etc. » In tertia con- cludit propositum, quod mitti dicitur in- cludit propositum, quod mitti dicitur in-

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum charitas qua diligimus Deum, sit Utrum charitas qua diligimus Deum, sit Spiritus sanctus, vel aliquod donum Spiritus sanctus, vel aliquod donum habituale creatum ? habituale creatum ?

Incidit autem hic ante Litteram quæ- Incidit autem hic ante Litteram quæ- stio communis, Utrum charitas qua di- stio communis, Utrum charitas qua di- ligimus Deum, sit Spiritus sanctus? ligimus Deum, sit Spiritus sanctus?

Videtur autem, quod sic tam auctori- Videtur autem, quod sic tam auctori- tatibus quam rationibus. Sed quia Magi- tatibus quam rationibus. Sed quia Magi- ster ponit plurimas quæ valde expressæ ster ponit plurimas quæ valde expressæ videntur, ideo rationibus instemus sic: videntur, ideo rationibus instemus sic:

1. Nihil indignius inferiori potest supe- 1. Nihil indignius inferiori potest supe- rius inferiori conjungere sed nulla cre- rius inferiori conjungere sed nulla cre- atura non rationalis est dignior creatura atura non rationalis est dignior creatura rationali ergo non potest eam conjun- rationali ergo non potest eam conjun-

462 462

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gere naturæ superiori : charitas est crea- gere naturæ superiori : charitas est crea- ta, ut tu dicis, et non rationalis, quia nec ta, ut tu dicis, et non rationalis, quia nec homo, nec Angelus ergo non potest ho- homo, nec Angelus ergo non potest ho- minem superiori naturæ conjungere: sed minem superiori naturæ conjungere: sed conjungit ergo a destructione conse- conjungit ergo a destructione conse- quentis non est creatura. quentis non est creatura.

2. Item, Nihil essentiæ finitæ habet 2. Item, Nihil essentiæ finitæ habet virtutem vel actum infinitum charitas virtutem vel actum infinitum charitas si creatura est, est essentiæ finitæ : ergo si creatura est, est essentiæ finitæ : ergo non habet virtutem ad actum infinitum : non habet virtutem ad actum infinitum : sed habet vim ad actum infinitum: ergo sed habet vim ad actum infinitum: ergo non est essentiæ finitæ: ergo non essen- non est essentiæ finitæ: ergo non essen- tia creata. PROBATIO, quod habet effectum tia creata. PROBATIO, quod habet effectum infinitum Rationalis natura et Deus di- infinitum Rationalis natura et Deus di- stant infinite et tamen per charitatem stant infinite et tamen per charitatem conjunguntur ergo charitas est increata. conjunguntur ergo charitas est increata.

3. Item, Hæresis Pelagii est, quod ho- 3. Item, Hæresis Pelagii est, quod ho- mo ex se habet unde placeat Deo : ergo mo ex se habet unde placeat Deo : ergo unde placet homo Deo, melius est homi- unde placet homo Deo, melius est homi- ne sed nullum accidens melius est ho- ne sed nullum accidens melius est ho- mine ergo charitas unde placet homo mine ergo charitas unde placet homo Deo, non est accidens: ergo substantia : Deo, non est accidens: ergo substantia : aut creata, aut increata si creata quæ aut creata, aut increata si creata quæ melior est homine, non potest esse nisi melior est homine, non potest esse nisi Angelus confirmatus, quod absurdum Angelus confirmatus, quod absurdum est : quia nec ille habet ex se unde pla- est : quia nec ille habet ex se unde pla- cere Deo possit : ergo oportet, quod sit cere Deo possit : ergo oportet, quod sit substantia increata, et sic erit Deus. substantia increata, et sic erit Deus.

4. Item. Omnis forma, secundum opi- 4. Item. Omnis forma, secundum opi- nionem Aristotelis, præter intellectum nionem Aristotelis, præter intellectum educitur aliquo modo de materia: si er- educitur aliquo modo de materia: si er- go charitas est forma, charitas educetur go charitas est forma, charitas educetur de materia sed non educitur de mate- de materia sed non educitur de mate-

ria ergo non est forma ergo videtur, ria ergo non est forma ergo videtur, quod sit substantia divina in nobis. quod sit substantia divina in nobis.

5. Item, Omnis creatura subjecta est 5. Item, Omnis creatura subjecta est vanitatı vanitas autem : vanitatı vanitas autem : non convenit non convenit veritati, et præcipue increatæ : si ergo veritati, et præcipue increatæ : si ergo charitas est creata et accidens, magis charitas est creata et accidens, magis etiam erit subjecta vanitati quam homo etiam erit subjecta vanitati quam homo qui est substantia: ergo veritati primæ qui est substantia: ergo veritati primæ conjungere non potest: sed conjungit : conjungere non potest: sed conjungit : ergo non est creatura: ergo creator est ergo non est creatura: ergo creator est charitas qua diligimus Deum, et nos in- charitas qua diligimus Deum, et nos in- vicem. vicem.

6. Item, Anima per seipsam sine medio 6. Item, Anima per seipsam sine medio vivificat corpus: cum ergo Deus sit vita vivificat corpus: cum ergo Deus sit vita animæ, per seipsum est vita animæ: sed animæ, per seipsum est vita animæ: sed charitas est vita, ut dicit Augustinus, et charitas est vita, ut dicit Augustinus, et

Magister, et Hugo de sancto Victore: Magister, et Hugo de sancto Victore: ergo charitas est Deus. ergo charitas est Deus.

7. Item, Natura expedit se paucissi- 7. Item, Natura expedit se paucissi- mis quia ubi sufficit agens unum, non mis quia ubi sufficit agens unum, non ponit duo cum ergo Spiritus sanctus ponit duo cum ergo Spiritus sanctus sit perfectior quam natura, ipse pauciori- sit perfectior quam natura, ipse pauciori- bus additis operabitur: sed potest per bus additis operabitur: sed potest per seipsum movere ad diligendum Deum et seipsum movere ad diligendum Deum et proximum ergo ipse in motu illo non proximum ergo ipse in motu illo non utetur medio habituali. utetur medio habituali.

8. Item, Lux per seipsam illuminat 8. Item, Lux per seipsam illuminat aerem cum ergo charitas sit lux quæ- aerem cum ergo charitas sit lux quæ- damn pellens tenebras spirituales, videtur damn pellens tenebras spirituales, videtur quod Deus per seipsum sit lux illa sine quod Deus per seipsum sit lux illa sine medio habituali aliquo. medio habituali aliquo.

9. Item, Omnis virtus motoris quanto 9. Item, Omnis virtus motoris quanto vicinior est motori, tanto simplicior et vicinior est motori, tanto simplicior et nobilior est: sed nulla est ita vicina sic- nobilior est: sed nulla est ita vicina sic- ut illa in qua in seipso movet : ergo illa ut illa in qua in seipso movet : ergo illa est nobilissima: Spiritus autem sanctus est nobilissima: Spiritus autem sanctus est motor animæ: ergo nobilissimo mo- est motor animæ: ergo nobilissimo mo- tu movebit seipso: sed nobilissimus mo- tu movebit seipso: sed nobilissimus mo- tus est charitatis actus: ergo illo actu tus est charitatis actus: ergo illo actu operatur seipso, et non habitu aliquo. operatur seipso, et non habitu aliquo.

10. Item, Opus recreationis debet re- 10. Item, Opus recreationis debet re- spondere operi creationis et beatificatio- spondere operi creationis et beatificatio- nis: sed seipso creavit, et seipso sine nis: sed seipso creavit, et seipso sine medio beatificabit: ergo etiam recreat medio beatificabit: ergo etiam recreat seipso sine medio. seipso sine medio.

Item, Recreatio præcipue consistit in Item, Recreatio præcipue consistit in charitate quæ dividit inter filios regni et charitate quæ dividit inter filios regni et perditionis, ut infra dicit in Littera: perditionis, ut infra dicit in Littera: ergo charitas recreans est ipse Deus. ergo charitas recreans est ipse Deus.

11. Item, Pelagiana hæresis videtur 11. Item, Pelagiana hæresis videtur habere, quod aliqua creatura possit per habere, quod aliqua creatura possit per se conjungi Deo: nihil autem conjungit se conjungi Deo: nihil autem conjungit aliquid Deo nisi ipsum per se Deo sit aliquid Deo nisi ipsum per se Deo sit conjunctum ergo Pelagiana hæresis est conjunctum ergo Pelagiana hæresis est dicere, quod conjungens nos Deo sit crea- dicere, quod conjungens nos Deo sit crea- tum charitas autem conjungit nos Deo: tum charitas autem conjungit nos Deo: ergo Pelagiana hæresis est dicere chari- ergo Pelagiana hæresis est dicere chari- tatem qua Deum et nos diligimus, esse tatem qua Deum et nos diligimus, esse habitum creatum. habitum creatum.