IN I SENTENT. DIST. XV, L, ART. 19. IN I SENTENT. DIST. XV, L, ART. 19.

435 435

intelligitur? nisi quod certe illa Spiritus intelligitur? nisi quod certe illa Spiritus datio vel missio post glorificationem Chri- datio vel missio post glorificationem Chri- sti futura erat, qualis numquam antea sti futura erat, qualis numquam antea fuerat: neque enim antea nulla erat, sed fuerat: neque enim antea nulla erat, sed talis non fuerat, Et infra, ibidem: Opor- talis non fuerat, Et infra, ibidem: Opor- tebat Spiritus adventum signis sensibili- tebat Spiritus adventum signis sensibili- bus monstrari, ut ostenderetur totum bus monstrari, ut ostenderetur totum orbem terrarum atque omnes gentes in orbem terrarum atque omnes gentes in linguis variis constitutas credituras in linguis variis constitutas credituras in Christum per donum Spiritus sancti, ut Christum per donum Spiritus sancti, ut compleretur quod in Psalmo xvIII, 4, compleretur quod in Psalmo xvIII, 4, cantatur: Non sunt loquelæ, neque ser- cantatur: Non sunt loquelæ, neque ser- mones, quorum non audiantur voces eo- mones, quorum non audiantur voces eo-

rum. rum.

Secundum hoc distinguendum est, Secundum hoc distinguendum est, quod est missio in gratia personali, et quod est missio in gratia personali, et missio ordinata ad conversionem orbis, et missio ordinata ad conversionem orbis, et est missio invisibilis, et missio in visibili est missio invisibilis, et missio in visibili signo. Personalis igitur et invisibilis se signo. Personalis igitur et invisibilis se habent ante adventum et post, ut exce- habent ante adventum et post, ut exce- dentia et excessa: quia quibusdam per- dentia et excessa: quia quibusdam per- sonis ibi plus infundebatur gratiæ, et sonis ibi plus infundebatur gratiæ, et quibusdam plus hic. Sed missio univer- quibusdam plus hic. Sed missio univer- salis et visibilis, talis fuit post, qualis salis et visibilis, talis fuit post, qualis numquam ante fuerat. numquam ante fuerat.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod verum AD PRIMUM ergo dicendum, quod verum est quod objicit quantum est de condi- est quod objicit quantum est de condi- tione status: sed quædam personæ ibi tione status: sed quædam personæ ibi in Veteri Testamento existentes (ut dicit in Veteri Testamento existentes (ut dicit Augustinus) pertinebant ad Novum : et Augustinus) pertinebant ad Novum : et object, quædam e converso. object, quædam e converso.

AD ID quod in oppositum objicitur, di- AD ID quod in oppositum objicitur, di- cendum quod hoc verum est quod dicit cendum quod hoc verum est quod dicit Augustinus quantum ad habitum conti- Augustinus quantum ad habitum conti- nentiæ, qui maximus fuit in Patriarchis: nentiæ, qui maximus fuit in Patriarchis: sed quantum ad actum continentiæ et sed quantum ad actum continentiæ et statum præfertur virginitas omni conju- statum præfertur virginitas omni conju- gio. gio.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

Utrum Spiritus sanctus mittatur ad Utrum Spiritus sanctus mittatur ad Angelos? Angelos?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Sicut etiam implet sanctos Angelos, « Sicut etiam implet sanctos Angelos,

etc. » etc. »

Ex hoc enim videtur, quod mittatur Ex hoc enim videtur, quod mittatur Spiritus ad Angelos. Spiritus ad Angelos.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Non ad eumdem est missio qui est in 1. Non ad eumdem est missio qui est in statu nuntii sed Angelus nuntius est statu nuntii sed Angelus nuntius est missionis sæpius, ut videtur: quia cum missionis sæpius, ut videtur: quia cum mitteretur Filius in carnem, Angelus mitteretur Filius in carnem, Angelus nuntiavit et quando missio debet fieri nuntiavit et quando missio debet fieri in mente, Angelus ad hoc obsequitur in mente, Angelus ad hoc obsequitur custodiendo, et suggerendo, ut dicit custodiendo, et suggerendo, ut dicit Bernardus et inter animam et Deum Bernardus et inter animam et Deum discurrendo, Deo præsentans animæ vota discurrendo, Deo præsentans animæ vota et desideria, animæ autem apportans et desideria, animæ autem apportans gratiam : ergo videtur, quod ad Angelos gratiam : ergo videtur, quod ad Angelos non sit facta missio. non sit facta missio.

2. Item, Non fit missio nisi ad di- 2. Item, Non fit missio nisi ad di- stans non autem distat qui semper est stans non autem distat qui semper est in secreto domus : ergo non fit missio ad in secreto domus : ergo non fit missio ad Angelum. Angelum.

3. Item, Missio fit (ut dicit Augusti - 3. Item, Missio fit (ut dicit Augusti - nus in auctoritate supra posita) ut revo- nus in auctoritate supra posita) ut revo- cetur qui aberraverat: Angelus bonus cetur qui aberraverat: Angelus bonus numquam aberravit: ergo non fit missio numquam aberravit: ergo non fit missio ad Angelum. ad Angelum.

4. Item, Missio fit ad sanctificandam 4. Item, Missio fit ad sanctificandam creaturam, sanctificare autem est de non creaturam, sanctificare autem est de non sancto facere sanctum : hoc non potest sancto facere sanctum : hoc non potest fieri in Angelo, nec umquam factum est: fieri in Angelo, nec umquam factum est: ergo, etc. ergo, etc.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Ad eum qui est sanctus non futura est 1. Ad eum qui est sanctus non futura est missio secundum hoc nisi semel, scilicet missio secundum hoc nisi semel, scilicet in prima gratia, quod falsum est: quia in prima gratia, quod falsum est: quia dicit Augustinus, quod toties mittitur, dicit Augustinus, quod toties mittitur,

Sed contra. Sed contra.

1 Vide omnes Evangelistas. 1 Vide omnes Evangelistas.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quoties interioris gratiæ aliquid percipit : quoties interioris gratiæ aliquid percipit : hoc autem sæpe contingit. hoc autem sæpe contingit.

2. Item, Hic dicit, quod Filius invisi- 2. Item, Hic dicit, quod Filius invisi- biliter sæpe mittitur. biliter sæpe mittitur.

SOLUTIO. Dicimus, quod missio fit in SOLUTIO. Dicimus, quod missio fit in perceptione gratiæ et in augmento gra- perceptione gratiæ et in augmento gra- tiæ quia semper aliter sentitur adesse tiæ quia semper aliter sentitur adesse Spiritus, quam prius affuit, et ad Ange- Spiritus, quam prius affuit, et ad Ange- los missus est, et mittitur quoad novas los missus est, et mittitur quoad novas revelationes: licet non augmentetur in revelationes: licet non augmentetur in eis gratia quæ substantialis est præmio. eis gratia quæ substantialis est præmio.

AD HOC autem quod primo objicitur, AD HOC autem quod primo objicitur, dicendum quod Angelus non est nuntius dicendum quod Angelus non est nuntius in illa missione, ita quod ipse cum gra- in illa missione, ita quod ipse cum gra- tia menti illabatur: sed est nuntius ut tia menti illabatur: sed est nuntius ut obsequens Domino misso, et præparans obsequens Domino misso, et præparans viam per amotionem impedimentorum, viam per amotionem impedimentorum, et hoc per operationem extrinsecam et hoc per operationem extrinsecam menti, sicut est suggestio, et doctrina, menti, sicut est suggestio, et doctrina, et adhortatio, et hujusmodi: sed non et adhortatio, et hujusmodi: sed non sicut est inspiratio quæ intrinseca est sicut est inspiratio quæ intrinseca est menti et ideo ad eam est facta, et fit menti et ideo ad eam est facta, et fit missio. missio.

AD ALIUD dicendum, quod distantia Ad. AD ALIUD dicendum, quod distantia Ad. quam exigit ista missio non est localis: quam exigit ista missio non est localis: sed sicut natura distat a gratia: quia per sed sicut natura distat a gratia: quia per naturam et naturalia non potest haberi, naturam et naturalia non potest haberi, sed a solo Deo et ideo cum sic a gratia sed a solo Deo et ideo cum sic a gratia distat Angelus, ad eum necessaria est distat Angelus, ad eum necessaria est missio. missio.

AD ALIUD dicendum, quod revocare AD ALIUD dicendum, quod revocare aberrantem dupliciter est, scilicet qui aberrantem dupliciter est, scilicet qui aberravit jam, vel ne aberret ille qui est aberravit jam, vel ne aberret ille qui est in via et hoc secundo modo est missio in via et hoc secundo modo est missio ad Angelum et ad Sanctos, qui jam ta- ad Angelum et ad Sanctos, qui jam ta- men habent Spiritum sanctum : licet non men habent Spiritum sanctum : licet non sint confirmati sicut Angelus, et ideo sint confirmati sicut Angelus, et ideo crebriori indigeant missione. crebriori indigeant missione.

AD ALIUD eodem modo dicendum, AD ALIUD eodem modo dicendum, quod sanctificatio fit in augmento gra- quod sanctificatio fit in augmento gra- tiæ, et in prima gratia: quia sanctificatio tiæ, et in prima gratia: quia sanctificatio dicitur tribus modis, scilicet simul facere dicitur tribus modis, scilicet simul facere substantiam et gratiam ut in Christo : substantiam et gratiam ut in Christo : vel facere naturam et addere gratiam, ut vel facere naturam et addere gratiam, ut in primo homine et Angelo bono vel in primo homine et Angelo bono vel facere de non sancto sanctum, sicut in facere de non sancto sanctum, sicut in peccatoribus conversis. peccatoribus conversis.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

M. Quod secundum alterum modum dicitur missus in mundum, secundum M. Quod secundum alterum modum dicitur missus in mundum, secundum alterum non. alterum non.

Præterea notandum est, quod cum his duobus modis mittatur Filius, se- Præterea notandum est, quod cum his duobus modis mittatur Filius, se- cundum alterum dicitur missus in mundum, secundum alterum vero non. cundum alterum dicitur missus in mundum, secundum alterum vero non. Eo enim modo missus dicitur in mundum, quo visibilis mundo apparuit. Eo enim modo missus dicitur in mundum, quo visibilis mundo apparuit. Unde Augustinus in eodem libro ait : Cum ex tempore cujusquam mente Unde Augustinus in eodem libro ait : Cum ex tempore cujusquam mente percipitur, mitti quidem dicitur, sed non in hunc mundum. Non enim sen- percipitur, mitti quidem dicitur, sed non in hunc mundum. Non enim sen- sibiliter apparet, id est, corporis² sensibus præsto est. Nam et nos, secun- sibiliter apparet, id est, corporis² sensibus præsto est. Nam et nos, secun- dum quod mente aliquid æternum capimus, non in hoc mundo sumus: et dum quod mente aliquid æternum capimus, non in hoc mundo sumus: et omnium justorum Spiritus etiam in carne viventium, in quantum divina omnium justorum Spiritus etiam in carne viventium, in quantum divina sapiunt, non sunt in hoc mundo. Ex prædictis liquet, quod præter ineffabi- sapiunt, non sunt in hoc mundo. Ex prædictis liquet, quod præter ineffabi- lem genituram, duobus modis mittitur Filius, scilicet cum visibiliter appa- lem genituram, duobus modis mittitur Filius, scilicet cum visibiliter appa- ruit, vel invisibiliter percipitur mente. ruit, vel invisibiliter percipitur mente.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 20. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 20.

2 Edit. Joan. Alleaume, corporeis. 2 Edit. Joan. Alleaume, corporeis.

IN I SENTENT. DIST. XV, M, ART. 20. IN I SENTENT. DIST. XV, M, ART. 20.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

An anima mente capiens quod est æter- An anima mente capiens quod est æter- num, sit essentialiter in cælo et extra num, sit essentialiter in cælo et extra hunc mundum? hunc mundum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Nam et nos, secundum quod mente ali- « Nam et nos, secundum quod mente ali- quid æternum capimus, non in hoc quid æternum capimus, non in hoc mundo sumus, etc. » mundo sumus, etc. »

1. Ex hoc enim videtur accipi, quod ani- 1. Ex hoc enim videtur accipi, quod ani- ma mente aliquid æternum capiens, es- ma mente aliquid æternum capiens, es- sentialiter sit in cœlo, licet per accidens, sentialiter sit in cœlo, licet per accidens, scilicet quia mente id percipit quod est scilicet quia mente id percipit quod est in cœlo. in cœlo.

2. Quod etiam multis rationibus vide- 2. Quod etiam multis rationibus vide- tur posse probari sic: Anima non refer- tur posse probari sic: Anima non refer- tur ad locum nisi per accidens: non est tur ad locum nisi per accidens: non est enim in loco isto in quo ego sum anima enim in loco isto in quo ego sum anima mea, nisi quia corpus in quo est, est in mea, nisi quia corpus in quo est, est in loco isto si ergo per accidens esse in loco isto si ergo per accidens esse in loco aliquo facit eam substantialiter esse loco aliquo facit eam substantialiter esse ibidem, cum per accidens sit in cœlo, ibidem, cum per accidens sit in cœlo, ipsa substantialiter erit ibidem et essen- ipsa substantialiter erit ibidem et essen- tialiter. tialiter.

: :

3. Item, Forma non determinat sibi 3. Item, Forma non determinat sibi locum per se, etiam corporalis: quia vi- locum per se, etiam corporalis: quia vi- demus, quod eadem forma secundum demus, quod eadem forma secundum rationem formæ est in omni situ corpo- rationem formæ est in omni situ corpo- ris supra et infra. Inde sic: Nulla forma ris supra et infra. Inde sic: Nulla forma determinat sibi locum per se, sed per ac- determinat sibi locum per se, sed per ac- cidens omne autem tale est in omnibus cidens omne autem tale est in omnibus locis ad quæ per accidens determinatur: locis ad quæ per accidens determinatur: ergo forma est in omnibus locis ad quæ ergo forma est in omnibus locis ad quæ per accidens determinatur: sed anima per accidens determinatur: sed anima est nobilissima formarum: ergo anima est nobilissima formarum: ergo anima est in omnibus locis ad quæ per accidens est in omnibus locis ad quæ per accidens determinatur per accidens autem deter- determinatur per accidens autem deter- minatur ad id quod capit: ergo ipsa est minatur ad id quod capit: ergo ipsa est in loco ipsius quod mente capit: ergo in loco ipsius quod mente capit: ergo cum hoc quod mente capit sit extra cum hoc quod mente capit sit extra

1 Ad Philip. III, 20. 1 Ad Philip. III, 20.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

437 437

mundum, ipsa erit essentialiter ut in lo- mundum, ipsa erit essentialiter ut in lo- co extra mundum. co extra mundum.

4. Item, Hoc videtur dicere Augusti- 4. Item, Hoc videtur dicere Augusti- nus, quod anima verius est ubi amat, nus, quod anima verius est ubi amat, quam ubi est. Item, Apostolus: Nostra quam ubi est. Item, Apostolus: Nostra conversatio in cœlis est¹. conversatio in cœlis est¹.

5. Item, Dionysius in libro de Divinis 5. Item, Dionysius in libro de Divinis nominibus dicit, quod virtute orationis nominibus dicit, quod virtute orationis non attrahimus nobis Deum ubique præ- non attrahimus nobis Deum ubique præ- sentem, sed nos extendimus nosipsos in sentem, sed nos extendimus nosipsos in Deum 2. Deum 2.

SED CONTRA videtur esse, quod SED CONTRA videtur esse, quod

1. Forma non habet esse naturale nisi 1. Forma non habet esse naturale nisi in materia et naturale esse est proprium in materia et naturale esse est proprium esse formæ ergo anima per id quod esse formæ ergo anima per id quod est, non est nisi in materia corporis. est, non est nisi in materia corporis.

2. Item, Idem est in quibusdam mo- 2. Item, Idem est in quibusdam mo- vens ad formam et ad locum, ut dicit vens ad formam et ad locum, ut dicit Philosophus, eo quod motor dat mobili Philosophus, eo quod motor dat mobili et suam formam et omnia naturalia con- et suam formam et omnia naturalia con- sequentia illam et dicit Philosophus, sequentia illam et dicit Philosophus, quod naturale consequens formam ignis quod naturale consequens formam ignis est locus superior: ergo videtur, quod est locus superior: ergo videtur, quod forma in suo esse determinet locum. forma in suo esse determinet locum.

3. Item, Si dico, Forma est in mate- 3. Item, Si dico, Forma est in mate- ria aut per accidens est in materia, aut ria aut per accidens est in materia, aut per se. Constat, quod non per accidens : per se. Constat, quod non per accidens : quia sic non constitueretur aliquod unum quia sic non constitueretur aliquod unum in natura: ergo per se est in ipsa : ergo in natura: ergo per se est in ipsa : ergo magis refertur ad locum materiæ, quam magis refertur ad locum materiæ, quam ad locum alterius cui non conjungitur ad locum alterius cui non conjungitur nisi per accidens. nisi per accidens.

SOLUTIO. Dicendum, quod anima se- SOLUTIO. Dicendum, quod anima se- cundum id quod est et per essentiam, cundum id quod est et per essentiam, quamdiu vivit homo non est nisi in cor- quamdiu vivit homo non est nisi in cor- pore. In quolibet autem de quo cogitat pore. In quolibet autem de quo cogitat vel a quo afficitur, est sicut in objecto, ad vel a quo afficitur, est sicut in objecto, ad cujus locum in sua essentia nec per se cujus locum in sua essentia nec per se nec per accidens refertur. nec per accidens refertur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- gustinus loquitur, quod non in hoc mun- gustinus loquitur, quod non in hoc mun- do sumus quantum ad modum cogno- do sumus quantum ad modum cogno- scendi vel vivendi : quia secundum viam scendi vel vivendi : quia secundum viam mundi cognoscimus per speculum in mundi cognoscimus per speculum in ænigmate sed in quantum æternum ali- ænigmate sed in quantum æternum ali-

cap. 3. cap. 3.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

438 438

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quid accipimus, cognoscimus aliqualiter quid accipimus, cognoscimus aliqualiter attingendo speciem, et abstrahimur a attingendo speciem, et abstrahimur a materialibus hujus mundi. materialibus hujus mundi.

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est, quod anima non est in loco corpora- est, quod anima non est in loco corpora- li nisi per accidens: sed illud accidens li nisi per accidens: sed illud accidens est ei conjunctum per naturam: per est ei conjunctum per naturam: per corpus enim est in loco, et nisi essentia- corpus enim est in loco, et nisi essentia- liter esset in corpore, non esset in loco liter esset in corpore, non esset in loco corporis et ideo per illud in quo ipsa corporis et ideo per illud in quo ipsa non est essentialiter, sed potius illud est non est essentialiter, sed potius illud est in ipsa per essentiam et similitudinem, in ipsa per essentiam et similitudinem, non habet locum aliquem nec per se nec non habet locum aliquem nec per se nec per accidens. per accidens.

AD ALIUD dicendum, quod forma per AD ALIUD dicendum, quod forma per se, id est, sine materia, non determinat se, id est, sine materia, non determinat sibi locum, quia sic est simplex: sed sic sibi locum, quia sic est simplex: sed sic non est nisi per intentionem: sed per non est nisi per intentionem: sed per esse suum in materia determinat sibi lo- esse suum in materia determinat sibi lo- cum ita etiam, quod moveat ad locum cum ita etiam, quod moveat ad locum illum, nisi prohibeatur, ut dicit Philoso- illum, nisi prohibeatur, ut dicit Philoso- phus. Esse autem ita non accidentale phus. Esse autem ita non accidentale est, sicut accidentale est quod contingit est, sicut accidentale est quod contingit eidem adesse et abesse in natura ma- eidem adesse et abesse in natura ma- nenti sed est accidentale, sicut per nenti sed est accidentale, sicut per aliud conveniens, scilicet per hoc quod aliud conveniens, scilicet per hoc quod est in materia et hoc est naturale, non est in materia et hoc est naturale, non accidentale formæ, si accidens proprie accidentale formæ, si accidens proprie secundum naturam accidentis accipiatur. secundum naturam accidentis accipiatur. Unde formam tripliciter est considerare, Unde formam tripliciter est considerare,

scilicet ut est intellecta, et sic est species scilicet ut est intellecta, et sic est species in anima intelligentis, et species quæ est in anima intelligentis, et species quæ est in anima unius non est species quæ est in anima unius non est species quæ est in anima alterius: vel ut ratio naturæ in anima alterius: vel ut ratio naturæ communis, abstrahens a quolibet parti- communis, abstrahens a quolibet parti- culari, et sic est in quolibet suo particu- culari, et sic est in quolibet suo particu- lari et semper vel secundum esse quod lari et semper vel secundum esse quod habet in natura, et sic est in eo quod est habet in natura, et sic est in eo quod est hoc aliquid et non per accidens, sed na- hoc aliquid et non per accidens, sed na- turaliter absurdum enim est dicere, turaliter absurdum enim est dicere, quod forma accidentaliter habeat esse in quod forma accidentaliter habeat esse in materia, nisi hoc modo sumpto accidente materia, nisi hoc modo sumpto accidente quod est per aliud convenire: sed hoc quod est per aliud convenire: sed hoc accidens non repugnat substantiali et accidens non repugnat substantiali et naturali: sicut patet, quod hoc accidente naturali: sicut patet, quod hoc accidente Socrates per accidens est animal, et ta- Socrates per accidens est animal, et ta- men esse animal substantialiter et natu- men esse animal substantialiter et natu- raliter convenit Socrati. raliter convenit Socrati.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus vocat verius esse, nobilius esse, et non vocat verius esse, nobilius esse, et non verius in natura: quia anima et quælibet verius in natura: quia anima et quælibet forma nobilius esse habet in nobiliori forma nobilius esse habet in nobiliori causa, quam in se quia in causa prima causa, quam in se quia in causa prima non admiscetur privationibus et mate- non admiscetur privationibus et mate- rialibus, quemadmodum in seipsa vel in rialibus, quemadmodum in seipsa vel in corpore. corpore.

AD ALIUD dicendum, quod virtute ora- AD ALIUD dicendum, quod virtute ora- tionis attrahimus nos in Deum : non lo- tionis attrahimus nos in Deum : non lo- co, sed merito, ut scilicet aliter adsimus co, sed merito, ut scilicet aliter adsimus ei quam prius affuimus. ei quam prius affuimus.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

N. Cur Pater non dicitur missus, cum ab aliquo N. Cur Pater non dicitur missus, cum ab aliquo cognoscitur ut Filius? cognoscitur ut Filius?

Hic quæritur, Cur Pater non dicitur missus, cum ex tempore a quoquam Hic quæritur, Cur Pater non dicitur missus, cum ex tempore a quoquam cognoscitur, sicut Filius? Ad quod dicimus, quia in eo est principii aucto- cognoscitur, sicut Filius? Ad quod dicimus, quia in eo est principii aucto- ritas, quæ non habet de quo sit, a quo Filius et Spiritus sanctus. Pater ritas, quæ non habet de quo sit, a quo Filius et Spiritus sanctus. Pater enim est (ut ait Augustinus in eodem libro ¹) principium totius divinitatis : enim est (ut ait Augustinus in eodem libro ¹) principium totius divinitatis : vel, si melius dicitur, deitatis: quia principium est Filii et Spiritus sancti. vel, si melius dicitur, deitatis: quia principium est Filii et Spiritus sancti. Nam, ut ait Augustinus in eodem ³ : Si voluisset etiam Deus Pater, per subje- Nam, ut ait Augustinus in eodem ³ : Si voluisset etiam Deus Pater, per subje-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap 20. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap 20.

2 IDEM, Ibidem, cap. 21 in fine libri IV. 2 IDEM, Ibidem, cap. 21 in fine libri IV.

IN I SENTENT. DIST. XV, N, O, ART. 21. IN I SENTENT. DIST. XV, N, O, ART. 21.

439 439

ctam creaturam visibiliter appareret: absurdissime tamen aut a Filio quem ctam creaturam visibiliter appareret: absurdissime tamen aut a Filio quem genuit, aut a Spiritu sancto qui de illo procedit, missus diceretur. Con_ genuit, aut a Spiritu sancto qui de illo procedit, missus diceretur. Con_ gruenter autem ille missus dicitur, qui in carnè apparuit : misisse autem gruenter autem ille missus dicitur, qui in carnè apparuit : misisse autem ille, qui in ea non apparuit '. ille, qui in ea non apparuit '.

0. Putaverunt quidam Filium et Spiritum sanctum minores 0. Putaverunt quidam Filium et Spiritum sanctum minores fuisse Patre, quia missi dicuntur. fuisse Patre, quia missi dicuntur.

Ideoque putaverunt quidam hæretici, cum Pater non sit missus, sed Fi- Ideoque putaverunt quidam hæretici, cum Pater non sit missus, sed Fi- lius et Spiritus sanctus, Patrem esse majorem, ac Filium minorem esse et lius et Spiritus sanctus, Patrem esse majorem, ac Filium minorem esse et Spiritum sanctum : atque Patrem, quasi majorem, misisse utrumque quasi Spiritum sanctum : atque Patrem, quasi majorem, misisse utrumque quasi minorem. Quod Augustinus improbat in libro IV de Trinitate illis contradi- minorem. Quod Augustinus improbat in libro IV de Trinitate illis contradi- cens: Non ideo, inquit, arbitrandum est minorem esse Filium, quod mis- cens: Non ideo, inquit, arbitrandum est minorem esse Filium, quod mis- sus est a Patre: nec ideo minorem Spiritum sanctum, quod et Pater eum sus est a Patre: nec ideo minorem Spiritum sanctum, quod et Pater eum misit et Filius. Sive enim propter visibilem creaturam, sive potius propter misit et Filius. Sive enim propter visibilem creaturam, sive potius propter principii auctoritatem vel commendationem, non propter inæqualitatem principii auctoritatem vel commendationem, non propter inæqualitatem vel imparilitatem vel dissimilitudinem substantiæ, in Scripturis hæc posita vel imparilitatem vel dissimilitudinem substantiæ, in Scripturis hæc posita intelliguntur. Non ergo ideo dicitur Pater misisse Filium vel Spiritum intelliguntur. Non ergo ideo dicitur Pater misisse Filium vel Spiritum sanctum, quod ille esset major, et illi minores: sed maxime propter aucto- sanctum, quod ille esset major, et illi minores: sed maxime propter aucto- ritatem principii commendandam, et quia in visibili creatura non sicut ille ritatem principii commendandam, et quia in visibili creatura non sicut ille apparuit 2. apparuit 2.

Ecce ostensum est quæ sit missio Filii, et quibus modis mittatur. Ecce ostensum est quæ sit missio Filii, et quibus modis mittatur.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

Deinde quæritur de tertia parte di- Deinde quæritur de tertia parte di- stinctionis quæ incipit ibi, N, « Hic quæ- stinctionis quæ incipit ibi, N, « Hic quæ- ritur, Cur Pater non dicitur missus. ritur, Cur Pater non dicitur missus.

Et dividitur in duas. In prima ostendit Et dividitur in duas. In prima ostendit Patrem non esse missum. In secunda Patrem non esse missum. In secunda ostendit, quod non ideo Filius et Spiritus ostendit, quod non ideo Filius et Spiritus sanctus sunt minores, quia missi sunt, sanctus sunt minores, quia missi sunt, ibi, O, « Ideoque putaverunt quidam ibi, O, « Ideoque putaverunt quidam hæretici, etc. » hæretici, etc. »

1 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap 3. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap 3.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

An pater det se, vel detur a se? An pater det se, vel detur a se?

Dubium est hic, Utrum Pater det se, Dubium est hic, Utrum Pater det se, vel detur a se? Quod enim mitti non pot- vel detur a se? Quod enim mitti non pot- est vel procedere, satis constat ex præ- est vel procedere, satis constat ex præ- dictis. Videtur autem, quod non quia dictis. Videtur autem, quod non quia secundum Magistrum dare se, est proce- secundum Magistrum dare se, est proce- dere a se temporaliter et mitti: sed hoc dere a se temporaliter et mitti: sed hoc non convenit Patri: ergo nec dare. non convenit Patri: ergo nec dare.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 21. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Trinitate, cap. 21.

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

440 440

SED CONTRA : SED CONTRA :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Dare nihil dicit nisi conferre do- 1. Dare nihil dicit nisi conferre do- num cum ergo Pater habeat potestatem num cum ergo Pater habeat potestatem ex libertate amoris, sicut Filius et Spiri- ex libertate amoris, sicut Filius et Spiri- tus sanctus, Pater potest dare se sicut tus sanctus, Pater potest dare se sicut Filius et Spiritus sanctus. Filius et Spiritus sanctus.

2. Item, Sicut sapientia appropriatur 2. Item, Sicut sapientia appropriatur Filio, et gratia Spiritui sancto, ita poten- Filio, et gratia Spiritui sancto, ita poten- tia Patri: cum ergo sæpe conferat posse, tia Patri: cum ergo sæpe conferat posse, videtur quod det se. videtur quod det se.

SOLUTIO. Magistri concedunt, quod Pa- SOLUTIO. Magistri concedunt, quod Pa- ter dat se, et datur a se: et quod dare ter dat se, et datur a se: et quod dare non dicit mittere secundum rationem, nec non dicit mittere secundum rationem, nec procedere et hoc supra satis determina- procedere et hoc supra satis determina- tum est: non tamen dicunt, quod habeat tum est: non tamen dicunt, quod habeat effectum ita distinctum Pater sicut Filius effectum ita distinctum Pater sicut Filius et Spiritus sanctus: quia licet posse at- et Spiritus sanctus: quia licet posse at- tribuatur Patri, tamen posse animarum tribuatur Patri, tamen posse animarum sanctarum est in donis intellectus et af- sanctarum est in donis intellectus et af- fectus et ideo non ita manifestatur dan- fectus et ideo non ita manifestatur dan-

do se, sicut Filius et Spiritus sanctus : et do se, sicut Filius et Spiritus sanctus : et ideo a Sanctis non ita ponitur, quod det ideo a Sanctis non ita ponitur, quod det se sicut quod Filius dat vel Spiritus san- se sicut quod Filius dat vel Spiritus san- ctus. ctus.

SED CONTRA Pater est principium to- Sed conte SED CONTRA Pater est principium to- Sed conte tius divinitatis : ergo sui. tius divinitatis : ergo sui.

SOLUTIO. Non sequitur: quia sensus est, Solutio SOLUTIO. Non sequitur: quia sensus est, Solutio quod est principium Filii et Spiritus sancti quod est principium Filii et Spiritus sancti in quibus est tota divinitas: dicit autem, in quibus est tota divinitas: dicit autem, quod melius dicitur deitatis quam divi- quod melius dicitur deitatis quam divi- nitatis quia divinum esse est perpetuum nitatis quia divinum esse est perpetuum esse et hoc est communicabile creatu- esse et hoc est communicabile creatu- ris, secundum quod Philosophus dicit, ris, secundum quod Philosophus dicit, quod omnia appetunt esse divinum, et quod omnia appetunt esse divinum, et propter illud agunt quidquid agunt : propter illud agunt quidquid agunt : deitas autem est forma a qua imponitur deitas autem est forma a qua imponitur hoc nomen Deus, quod non est commu- hoc nomen Deus, quod non est commu- nicabile creaturis, ut supra notatum nicabile creaturis, ut supra notatum est ¹. est ¹.

1 Cf. Supra, Dist. II. 1 Cf. Supra, Dist. II.

IN I SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1.

441 441

DISTINCTIO XVI. DISTINCTIO XVI.

A. De missione Spiritus sancti, quæ fit duobus modis, A. De missione Spiritus sancti, quæ fit duobus modis, visibiliter et invisibiliter. visibiliter et invisibiliter.

Nunc de Spiritu sancto videndum est, præter illam ineffabilem et æter- Nunc de Spiritu sancto videndum est, præter illam ineffabilem et æter- nam processionem qua procedit a Patre et Filio, et non a seipso: quæ sit nam processionem qua procedit a Patre et Filio, et non a seipso: quæ sit ejus temporalis processio, quæ dicitur missio sive datio. Ad quod dicimus, ejus temporalis processio, quæ dicitur missio sive datio. Ad quod dicimus, quia sicut Filius duobus modis dicitur mitti, uno quo visibiliter apparuit, quia sicut Filius duobus modis dicitur mitti, uno quo visibiliter apparuit, altero quo invisibiliter a castis mentibus percipitur: ita et Spiritus sanctus altero quo invisibiliter a castis mentibus percipitur: ita et Spiritus sanctus a Patre et Filio ac a seipso duobus modis procedere sive miti sive dari dici- a Patre et Filio ac a seipso duobus modis procedere sive miti sive dari dici- tur uno visibiliter, altero invisibiliter. Datus est enim visibilis creaturæ tur uno visibiliter, altero invisibiliter. Datus est enim visibilis creaturæ demonstratione, sicut in die Pentecostes, aliisque vicibus et datur quoti- demonstratione, sicut in die Pentecostes, aliisque vicibus et datur quoti- die invisibiliter, illabendo mentibus fidelium. die invisibiliter, illabendo mentibus fidelium.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Nunc de Spiritu sancto videndum « Nunc de Spiritu sancto videndum est, etc. » est, etc. »

Hic incipit pars illa quæ est de modis Hic incipit pars illa quæ est de modis missionis Spiritus sancti et sunt duo missionis Spiritus sancti et sunt duo modi, scilicet visibilis, et invisibilis. De modi, scilicet visibilis, et invisibilis. De visibili agit Magister primo in hac di- visibili agit Magister primo in hac di- stinctione de invisibili autem conse- stinctione de invisibili autem conse- quenter in sequenti, ibi, Dist. XVII, A, quenter in sequenti, ibi, Dist. XVII, A, « Jam nunc accedamus, etc. » « Jam nunc accedamus, etc. »

Ista autem distinctio dividitur in duas Ista autem distinctio dividitur in duas partes. In prima determinat, qualiter partes. In prima determinat, qualiter Spiritus sanctus dicitur missus visibili Spiritus sanctus dicitur missus visibili modo. In secunda, qualiter non minor modo. In secunda, qualiter non minor dicitur Patre propter illam missionem dicitur Patre propter illam missionem visibilem, cum tamen Filius minor Patre visibilem, cum tamen Filius minor Patre dicatur, propter illam missionem, ibi, C, dicatur, propter illam missionem, ibi, C, « Sed prius quærendum est, cum Filius « Sed prius quærendum est, cum Filius dicatur, etc. » dicatur, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit mitti visibiliter, et utrum mis- Quid sit mitti visibiliter, et utrum mis- sio visibilis fuerit in Veteri Testamen- sio visibilis fuerit in Veteri Testamen- to sicut in Novo, et utrum Pater po- to sicut in Novo, et utrum Pater po- test mitti sicut Filius? test mitti sicut Filius?

In prima parte non est nisi unum capi- In prima parte non est nisi unum capi- tulum, circa quod incidit dubium ante tulum, circa quod incidit dubium ante Litteram, Quid sit mitti visibiliter ? et Litteram, Quid sit mitti visibiliter ? et secundo, Utrum ista missio fiat congruen- secundo, Utrum ista missio fiat congruen- ter ad omnes vel ad aliquos ? et tertio, ter ad omnes vel ad aliquos ? et tertio, Utrum sit ad gratiam gratum facientem Utrum sit ad gratiam gratum facientem vel gratis datam? et quarto, Utrum eam vel gratis datam? et quarto, Utrum eam conveniebat fieri per Filium vel Spiritum conveniebat fieri per Filium vel Spiritum sanctum ? sanctum ?

AD PRIMUM proceditur sic : AD PRIMUM proceditur sic :

1. Si mitti visibiliter est apparere per- 1. Si mitti visibiliter est apparere per- sonam visibili signo, sicut videtur Augu- sonam visibili signo, sicut videtur Augu-

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stinus dicere in Littera, cum in Veteri stinus dicere in Littera, cum in Veteri Testamento personæ visibilibus signis Testamento personæ visibilibus signis sæpe apparuerunt, videtur quod ista mis- sæpe apparuerunt, videtur quod ista mis- sio in Veteri Testamento sæpe facta fue- sio in Veteri Testamento sæpe facta fue- rit. rit.

2. Præterea hoc videtur etiam alia ra- 2. Præterea hoc videtur etiam alia ra- tione missio enim visibilis ordinatur tione missio enim visibilis ordinatur ad invisibilem: sed invisibilis in Veteri ad invisibilem: sed invisibilis in Veteri Testamento sæpe facta est: ergo et visi- Testamento sæpe facta est: ergo et visi- bilis. PROBATIO primæ. In Littera dicit Au- bilis. PROBATIO primæ. In Littera dicit Au- gustinus quod in illis creaturis visibilibus gustinus quod in illis creaturis visibilibus Spiritus sanctus ad hoc erat, ut per eas Spiritus sanctus ad hoc erat, ut per eas ostenderetur Spiritus sanctus in illis esse ostenderetur Spiritus sanctus in illis esse ad quos illæ creaturæ veniebant. Secun- ad quos illæ creaturæ veniebant. Secun- da autem probatur, Sapient. IX, 10: da autem probatur, Sapient. IX, 10: Mitte illam de cœlis sanctis tuis, et a se- Mitte illam de cœlis sanctis tuis, et a se- de magnitudinis tuæ, ut mecum sit et de magnitudinis tuæ, ut mecum sit et mecum laboret. Hoc enim dictum est in mecum laboret. Hoc enim dictum est in Veteri Testamento: ergo videtur, quod Veteri Testamento: ergo videtur, quod hujusmodi missio visibilis tunc fuerit. hujusmodi missio visibilis tunc fuerit.

3. Item, Si visibilis creatura est os- 3. Item, Si visibilis creatura est os- tendens aliquid divinum, sufficit ad ra- tendens aliquid divinum, sufficit ad ra- tionem visibilis missionis : cum, sicut tionem visibilis missionis : cum, sicut supra habuimus, Pater in visibili creatu- supra habuimus, Pater in visibili creatu- ra apparuit, videtur Pater esse missus. ra apparuit, videtur Pater esse missus. Genes. XVIII, 2, Tres vidit, et unum ado- Genes. XVIII, 2, Tres vidit, et unum ado- ravit. ravit.

4. Si dicas, quod hæc visa Patium per 4. Si dicas, quod hæc visa Patium per Angelos administrata sunt, et ideo non Angelos administrata sunt, et ideo non intelligitur in eis missio: hoc non excu- intelligitur in eis missio: hoc non excu- sat objectionem tribus rationibus: qua- sat objectionem tribus rationibus: qua- rum prima est, quod Augustinus dicit, rum prima est, quod Augustinus dicit, quod absurdissimum est dicere Patrem, quod absurdissimum est dicere Patrem, si voluisset, in creatura visibili apparere si voluisset, in creatura visibili apparere non potuisse posito ergo, quod appa- non potuisse posito ergo, quod appa- ruerit, nihil debet sequi inconveniens: ruerit, nihil debet sequi inconveniens: sequitur autem, quod missus sit: ergo sequitur autem, quod missus sit: ergo hoc non videtur inconveniens et hoc hoc non videtur inconveniens et hoc negatum est supra. ergo, etc. negatum est supra. ergo, etc.

5. Secunda ratio: Quia si creatura irra- 5. Secunda ratio: Quia si creatura irra- tionalis et inintellectualis (ut ita liceat di- tionalis et inintellectualis (ut ita liceat di- cere)sufficit ad demonstrandam missionem cere)sufficit ad demonstrandam missionem personæ, sicut columba, vel flatus: mul- personæ, sicut columba, vel flatus: mul-

1 Daniel. Ix, 9 et 10 Adspiciebam donec 1 Daniel. Ix, 9 et 10 Adspiciebam donec thron positi sunt, et antiquus dierum sedit... thron positi sunt, et antiquus dierum sedit... Judicium sedit, et libri aperti sunt. Judicium sedit, et libri aperti sunt.

2 Isa VI, 3 Et clamabant alter et alterum, 2 Isa VI, 3 Et clamabant alter et alterum, et dicebant Sanctus, sanctus, sanctus Dominus, et dicebant Sanctus, sanctus, sanctus Dominus,

to magis creatura intellectualis, et præ- to magis creatura intellectualis, et præ- cipue Angelus. In illa enim tanto magis cipue Angelus. In illa enim tanto magis divinum aliquid cognoscitur, quanto ip- divinum aliquid cognoscitur, quanto ip- sa est nobilior et divinior: cum ergo sa est nobilior et divinior: cum ergo tales missiones Angelorum in Veteri tales missiones Angelorum in Veteri Testamento sæpius factæ sunt, videtur Testamento sæpius factæ sunt, videtur quod sæpe missæ sunt personæ, et etiam quod sæpe missæ sunt personæ, et etiam Pater. Pater.

6. Tertia ratio est ab auctoritate Da- 6. Tertia ratio est ab auctoritate Da- nielis, ubi legitur, quod antiquus dierum nielis, ubi legitur, quod antiquus dierum sedit, et libri aperti sunt coram eo ¹. Et, sedit, et libri aperti sunt coram eo ¹. Et, Isaiæ, vi, 1 Vidi Dominum sedentem Isaiæ, vi, 1 Vidi Dominum sedentem super solium excelsum et elevatum, etc. super solium excelsum et elevatum, etc. Nec poteris dicere, quod hoc fuerit An- Nec poteris dicere, quod hoc fuerit An- gelus in persona Dei: quia Angelo Se- gelus in persona Dei: quia Angelo Se- raphim non clamant, Sanctus, sanctus, raphim non clamant, Sanctus, sanctus, sanctus : nec Angelus in persona Dei sanctus : nec Angelus in persona Dei judicabit. judicabit.

2 2

7. Si forte dicas, quod hoc fuerit reve- 7. Si forte dicas, quod hoc fuerit reve- latio, et non apparitio, vel missio. Con- latio, et non apparitio, vel missio. Con- TRA: Talis ostensio quæcumque sit, fuit TRA: Talis ostensio quæcumque sit, fuit constituens Prophetas quia Prophetas constituens Prophetas quia Prophetas vocamus quibus ista facta sunt : sed pro- vocamus quibus ista facta sunt : sed pro- prius effectus missionis est Prophetas et prius effectus missionis est Prophetas et amicos Dei constituere, sicut habuimus amicos Dei constituere, sicut habuimus in præcedenti distinctione, ex Sapient. in præcedenti distinctione, ex Sapient. VII, 27 Per nationes in animas sanctas VII, 27 Per nationes in animas sanctas se transfert, amicos Dei et Prophetas se transfert, amicos Dei et Prophetas constituit. Item faciamus vim in eo quod constituit. Item faciamus vim in eo quod dicit, per nationes: ergo non in nostra dicit, per nationes: ergo non in nostra natione tantum, sed etiam in natione natione tantum, sed etiam in natione Patrum ista facta sunt : ergo videtur, Patrum ista facta sunt : ergo videtur, quod tunc facta fuerit missio visibilis, quod tunc facta fuerit missio visibilis, et quod Pater et singulæ personæ mis- et quod Pater et singulæ personæ mis-

sæ sint. sæ sint.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Ad Galat. 11, 19, Lex in manu media- Ad Galat. 11, 19, Lex in manu media- toris posita est, ordinata per Angelos, toris posita est, ordinata per Angelos, donec veniret semen cui repromiserat ³. donec veniret semen cui repromiserat ³. Ergo videtur, quod omnia visa Patrum Ergo videtur, quod omnia visa Patrum fuerunt per manus Angelorum usque ad fuerunt per manus Angelorum usque ad adventum Christi. Supra autem proba- adventum Christi. Supra autem proba-

exercituum plena est omnis terra gloria ejus exercituum plena est omnis terra gloria ejus

3 Ad Galat. 111, 19: Quid igitur lex? Propter 3 Ad Galat. 111, 19: Quid igitur lex? Propter transgressionem posita est, donec veniret semen transgressionem posita est, donec veniret semen cui repromiserat, ordinata per Angelos in manu cui repromiserat, ordinata per Angelos in manu mediators. mediators.

Sed contra Sed contra

watiunc. watiunc.

Ned contra. Ned contra.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 1.

tum est, quod persona non dicitur mit- tum est, quod persona non dicitur mit- ti, nisi in effectu, in quo ipsa aliter sit ti, nisi in effectu, in quo ipsa aliter sit vel ad aliud quam secundum quod est vel ad aliud quam secundum quod est ubique et hoc habetur in Littera ab ubique et hoc habetur in Littera ab Augustino ergo in talibus visis nulla Augustino ergo in talibus visis nulla umquam fuit persona missa. umquam fuit persona missa.

1. ITEM Augustinus in libro IV de Tri- 1. ITEM Augustinus in libro IV de Tri- nitate, dicit quod absurde diceretur Pater nitate, dicit quod absurde diceretur Pater missus vel ab eo quem genuit, vel ab missus vel ab eo quem genuit, vel ab eo qui ab ipso procedit, etsi dicatur ap- eo qui ab ipso procedit, etsi dicatur ap- paruisse. Ergo cum omnis qui mittitur, paruisse. Ergo cum omnis qui mittitur, ab aliquo mittatur, et Pater non possit ab aliquo mittatur, et Pater non possit ab aliquo mitti, videtur quod non mit- ab aliquo mitti, videtur quod non mit-

tatur. tatur.

2. Item, Augustinus in libro IV de 2. Item, Augustinus in libro IV de Trinitate, ut habitum est supra¹ : Mitti Trinitate, ut habitum est supra¹ : Mitti est cognosci quod ab alio sit: Pater au- est cognosci quod ab alio sit: Pater au- tem ab alio esse non cognoscitur : ergo tem ab alio esse non cognoscitur : ergo non mittitur. non mittitur.

SED ADHUC contra hoc opponi potest : SED ADHUC contra hoc opponi potest : 1. Quia Patri attribuitur potentia: cum 1. Quia Patri attribuitur potentia: cum ergo potentiam efficiat in nobis, ipse ve- ergo potentiam efficiat in nobis, ipse ve- nit in nos, sicut Filius per sapientiam, nit in nos, sicut Filius per sapientiam, et Spiritus sanctus per charitatem. et Spiritus sanctus per charitatem.

2. Item, Hæc conceditur, et habita est 2. Item, Hæc conceditur, et habita est supra, Pater est a seipso: secundum au- supra, Pater est a seipso: secundum au- tem quod est a seipso, videtur quod in tem quod est a seipso, videtur quod in eadem habitudine præpositionis debeat eadem habitudine præpositionis debeat concedi hæc, Mittitur a seipso, et Pater concedi hæc, Mittitur a seipso, et Pater mittit seipsum. mittit seipsum.

3. Item, Augustinus probans quod 3. Item, Augustinus probans quod Spiritus sanctus mittit se et dat se, pro- Spiritus sanctus mittit se et dat se, pro- bat hoc : quia est suæ potestatis : et hoc bat hoc : quia est suæ potestatis : et hoc est supra habitum in distinctione præce- est supra habitum in distinctione præce- denti: non esset autem suæ potestatis, denti: non esset autem suæ potestatis, si non posset mittere et dare se: ergo a si non posset mittere et dare se: ergo a simili non erit Pater suæ potestatis, si simili non erit Pater suæ potestatis, si non possit mittere et dare se: cum ergo non possit mittere et dare se: cum ergo semper omnes personæ fuerint suæ po- semper omnes personæ fuerint suæ po- testatis, semper potuerunt mittere se om- testatis, semper potuerunt mittere se om- nes, et dare se, et in Veteri, et in Novo nes, et dare se, et in Veteri, et in Novo Testamento. Testamento.

SOLUTIO. Suppositis his quæ supra SOLUTIO. Suppositis his quæ supra determinata sunt ³, facile est respondere determinata sunt ³, facile est respondere

1 Cf. Supra, Dist. XV. 1 Cf. Supra, Dist. XV.

2 Cf. Supra, Ibidem. 2 Cf. Supra, Ibidem.

443 443

his objectis. Dicimus enim, quod non est his objectis. Dicimus enim, quod non est idem apparere, et mitti: et bene conce- idem apparere, et mitti: et bene conce- dimus, quod Pater in subjecta creatura dimus, quod Pater in subjecta creatura apparere potuit per ministerium Angeli apparere potuit per ministerium Angeli et per seipsum, et adhuc potest: sed non et per seipsum, et adhuc potest: sed non potest mitti propter causas supra assi- potest mitti propter causas supra assi- gnatas quia missio passiva supponit gnatas quia missio passiva supponit congruitatem nuntii, et rationem in sub- congruitatem nuntii, et rationem in sub- jecto: et illa ratio est ab alio esse, jecto: et illa ratio est ab alio esse, quod Patri non convenit: ideo apparere quod Patri non convenit: ideo apparere potuit, mitti autem non potuit. potuit, mitti autem non potuit.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet ubicumque est missio visibilis, fit appa- ubicumque est missio visibilis, fit appa- ritio alicujus personæ visibili signo, ritio alicujus personæ visibili signo, non tamen convertitur: quia missio vi- non tamen convertitur: quia missio vi- sibilis addit super apparitionem duo, sibilis addit super apparitionem duo, scilicet existere ab alio, et per seipsum scilicet existere ab alio, et per seipsum adesse aliter vel ad aliud quam sit ubi- adesse aliter vel ad aliud quam sit ubi- que hoc autem non legitur in Veteri que hoc autem non legitur in Veteri Testamento, sicut postea patebit : quia Testamento, sicut postea patebit : quia personæ non leguntur per seipsas fuisse personæ non leguntur per seipsas fuisse in illis signis quæ apparebant. in illis signis quæ apparebant.

AD ALIUD dicendum, quod missio visi- AD ALIUD dicendum, quod missio visi- bilis non ordinatur ad quamcumque bilis non ordinatur ad quamcumque missionem invisibilem, sed ordinatur ad missionem invisibilem, sed ordinatur ad missionem invisibilem quæ est fundans missionem invisibilem quæ est fundans et plantans Ecclesiam non enim visibi- et plantans Ecclesiam non enim visibi- lis semper præcedit invisibilem, etiam lis semper præcedit invisibilem, etiam in Novo Testamento: sed præcessit, ut in Novo Testamento: sed præcessit, ut significaretur abundantia copiæ Spiritus significaretur abundantia copiæ Spiritus esse apud illos quibus visibilis facta est, esse apud illos quibus visibilis facta est, ita ut ex ipsorum copia redundaret in ita ut ex ipsorum copia redundaret in fundationem et plantationem Ecclesiæ. fundationem et plantationem Ecclesiæ.

AD ALIUD dicendum, quod ratio jam AD ALIUD dicendum, quod ratio jam dicta est, quare hoc non sufficit : et dicta est, quare hoc non sufficit : et quare Pater non potuit vel non potest quare Pater non potuit vel non potest

mitti. mitti.

AD ID autem quod objicit, quod missio AD ID autem quod objicit, quod missio hujusmodi debuit dici apparitio angelica hujusmodi debuit dici apparitio angelica in Veteri Testamento: Dicendum, quod in Veteri Testamento: Dicendum, quod in veritate illa solutio quam ponunt qui- in veritate illa solutio quam ponunt qui- dam non sufficit: sed illa est ratio quam dam non sufficit: sed illa est ratio quam diximus, quia mitti addit super appare- diximus, quia mitti addit super appare- re, sicut dictum est. re, sicut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod creatura AD ALIUD dicendum, quod creatura intellectualis melius ostendit unitatem intellectualis melius ostendit unitatem

3 Cf. Supra, In principio dist. XIV. 3 Cf. Supra, In principio dist. XIV.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad . Ad .

444 444

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

essentiæ in tribus personis sed effectum essentiæ in tribus personis sed effectum gratiæ vel modum processionis personæ gratiæ vel modum processionis personæ a persona non ita ostendit : eo quod ipsa a persona non ita ostendit : eo quod ipsa de natura sua non ita exprimit gratiæ de natura sua non ita exprimit gratiæ et processionis proprietates: non enim et processionis proprietates: non enim Angelus procedit ab Angelo, sicut flatus Angelus procedit ab Angelo, sicut flatus a sufflante nec Angelo proprium est a sufflante nec Angelo proprium est innocentia et aptitudo immolationis pro innocentia et aptitudo immolationis pro redemptione primogeniti, sicut colum- redemptione primogeniti, sicut colum- bæ nec Angelo proprium ex natura est, bæ nec Angelo proprium ex natura est, unde conveniat cum actu charitatis: et unde conveniat cum actu charitatis: et ideo Angelus in numero personarum ap- ideo Angelus in numero personarum ap- parentium, et vi interpretandi per sermo- parentium, et vi interpretandi per sermo- nem, potest facere fidem Trinitatis et uni- nem, potest facere fidem Trinitatis et uni- tatis, licet non habeat convenientiam, ut tatis, licet non habeat convenientiam, ut per ipsum expleatur missio. Et alia per ipsum expleatur missio. Et alia ratio est, quod donum datum est a mis- ratio est, quod donum datum est a mis- so, sicut a causa faciente: dico autem, so, sicut a causa faciente: dico autem, donum gratiæ gratum facientis, quod donum gratiæ gratum facientis, quod est in omni missione. Angelus autem est in omni missione. Angelus autem non potest esse causa gratiæ, nec debet non potest esse causa gratiæ, nec debet intelligi esse causa : ergo nec ipse potest intelligi esse causa : ergo nec ipse potest mitti missione illa nec etiam si mitte- mitti missione illa nec etiam si mitte- retur, esset utile quia crederetur gra- retur, esset utile quia crederetur gra- tia ab illo esse, et sic pertraheret in ido- tia ab illo esse, et sic pertraheret in ido- lolatriam. Tertia ratio est, quia missus lolatriam. Tertia ratio est, quia missus cum gratia habetur illapsus in substan- cum gratia habetur illapsus in substan- tiam animæ ejus cui missio fit, ut supra tiam animæ ejus cui missio fit, ut supra habitum est in distinctione præcedenti habitum est in distinctione præcedenti Angelus autem non potest illabi in sub- Angelus autem non potest illabi in sub- stantiam mentis nostræ : ergo per ipsum stantiam mentis nostræ : ergo per ipsum non potest administrari hujusmodi mis- non potest administrari hujusmodi mis- sio. Quarta ratio est, quia cum gratia sio. Quarta ratio est, quia cum gratia sit creata, si separaretur ab eo per quem sit creata, si separaretur ab eo per quem mittitur, vel ille esset creatura, vel esset mittitur, vel ille esset creatura, vel esset totum subjectum vanitati, sicut omnis totum subjectum vanitati, sicut omnis creatura ad hoc ergo ut gratia separare creatura ad hoc ergo ut gratia separare nos possit a vanitate, et conjungere divi- nos possit a vanitate, et conjungere divi- nitati, oportet missum qui est cum gra- nitati, oportet missum qui est cum gra- tia, esse Deum. Et his rationibus non tia, esse Deum. Et his rationibus non potest expleri hujusmodi missio, nisi per potest expleri hujusmodi missio, nisi per personam procedentem ab alio. Ali personam procedentem ab alio. Ali autem ponunt alias quæ non probant autem ponunt alias quæ non probant quidquam, scilicet quod missionem con- quidquam, scilicet quod missionem con- veniebat a remotis incipere, et postea veniebat a remotis incipere, et postea appropinquando magis ad Deum accede- appropinquando magis ad Deum accede- re et ideo in Veteri Testamento conve- re et ideo in Veteri Testamento conve- niebat fieri per Angelos, in Novo autem niebat fieri per Angelos, in Novo autem per personas. Sed hoc nihil est : quia per personas. Sed hoc nihil est : quia

: :

secundum hoc etiam invisibilis missio secundum hoc etiam invisibilis missio quæ omnibus Sanctis in Veteri Testa- quæ omnibus Sanctis in Veteri Testa- mento facta est, debuit fieri per Angelos, mento facta est, debuit fieri per Angelos, quod falsum est. quod falsum est.

AD ALIUD dicendum, quod visa Isaiæ, AD ALIUD dicendum, quod visa Isaiæ, Danielis, et Ezechielis, nec fuerunt pro- Danielis, et Ezechielis, nec fuerunt pro- prie loquendo apparitiones, nec missio- prie loquendo apparitiones, nec missio- nes, nec processiones, sed revelationes nes, nec processiones, sed revelationes in visione imaginaria quæ multis facta in visione imaginaria quæ multis facta est quia apparitio stricte sumpta dicitur est quia apparitio stricte sumpta dicitur ostensio unitatis essentiæ in figura aliqua ostensio unitatis essentiæ in figura aliqua visa ad sensum. Sed si apparitio suma- visa ad sensum. Sed si apparitio suma- tur, tunc erit genus ad revelationem, tur, tunc erit genus ad revelationem, missionem, et hujusmodi. missionem, et hujusmodi.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod talia visa non faciunt Pro- Ad object, cendum quod talia visa non faciunt Pro- Ad object, phetas : quia sic Pharao fuisset Propheta, phetas : quia sic Pharao fuisset Propheta, quod falsum est: quia non fuit Propheta quod falsum est: quia non fuit Propheta nisi secundum quid: quia, ut Augustinus nisi secundum quid: quia, ut Augustinus dicit in libro XII super Genesim: Propheta dicit in libro XII super Genesim: Propheta simpliciter, non dicitur nisi a visione simpliciter, non dicitur nisi a visione intellectuali: et ideo Joseph Prophetaf uit intellectuali: et ideo Joseph Prophetaf uit visorum a Pharaone, et Daniel Propheta visorum a Pharaone, et Daniel Propheta fuit visorum Nabuchodonosor et Baltha- fuit visorum Nabuchodonosor et Baltha- sar: sed bene concedo, quod a missione sar: sed bene concedo, quod a missione invisibili Filii et Spiritus sancti constituti invisibili Filii et Spiritus sancti constituti sunt Prophetæ. Quid autem, quando, de sunt Prophetæ. Quid autem, quando, de quibus, et quare prophetarent, revelatio- quibus, et quare prophetarent, revelatio- nibus trium modorum visionis ostensum nibus trium modorum visionis ostensum est eis, scilicet corporali, imaginaria, et est eis, scilicet corporali, imaginaria, et intellectuali. Sunt tamen qui dicunt Spiri- intellectuali. Sunt tamen qui dicunt Spiri- tum tunc missum, non in quantum san- tum tunc missum, non in quantum san- ctus, sed in quantum est spiritus : quia ctus, sed in quantum est spiritus : quia spiritus revelat, sed non sanctificat spiritus revelat, sed non sanctificat donum prophetiæ non facit Sanctum, sed donum prophetiæ non facit Sanctum, sed videntem in Novo autem Testamento videntem in Novo autem Testamento missus est ut sanctus, qui sanctificabat in missus est ut sanctus, qui sanctificabat in illis visis. Sed hoc non solvit quia nemo illis visis. Sed hoc non solvit quia nemo umquam sanctus fuit, nisi mitteretur sibi umquam sanctus fuit, nisi mitteretur sibi Spiritus : et ideo si de statu Veteris Tes- Spiritus : et ideo si de statu Veteris Tes- tamenti esset, ut non mitteretur ut san- tamenti esset, ut non mitteretur ut san- ctus, nec invisibiliter ut sanctus mitte- ctus, nec invisibiliter ut sanctus mitte- retur. Unde prima solutio melior est. retur. Unde prima solutio melior est.

et et

AD ID quod objicitur, quod apparitio- AD ID quod objicitur, quod apparitio- nes factæ sunt per Angelos, bene conce- nes factæ sunt per Angelos, bene conce- do quia hoc vult Augustinus in libro do quia hoc vult Augustinus in libro IV de Trinitate, et Dionysius in Coelesti IV de Trinitate, et Dionysius in Coelesti Hierarchia. Sed tamen non propter hoc Hierarchia. Sed tamen non propter hoc est remotum quin per se apparere po- est remotum quin per se apparere po-

Ad obje.. Ad obje..

Ad quest Ad quest Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad object.2, Ad object.2,

IN 1 SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 2. IN 1 SENTENT. DIST. XVI, A, ART. 2.

tuerint et Pater et Filius et Spiritus tuerint et Pater et Filius et Spiritus sanctus, ut dicit ibidem Augustinus. sanctus, ut dicit ibidem Augustinus.

: :

AD ID autem quod objicitur contra AD ID autem quod objicitur contra hoc, quod non dicitur mitti Pater, Di- hoc, quod non dicitur mitti Pater, Di- cendum, quod potentia attribuitur Pa- cendum, quod potentia attribuitur Pa- tri sed, ut dictum est, mitti non dicitur tri sed, ut dictum est, mitti non dicitur persona respectu cujuscumque doni, sed persona respectu cujuscumque doni, sed tantum in dono in quo ipsa est, et ha- tantum in dono in quo ipsa est, et ha- betur unde si Pater daretur in poten- betur unde si Pater daretur in poten- tia illa, esset potentia gratum faciens. tia illa, esset potentia gratum faciens. Potentia autem illa non- est distincta a Potentia autem illa non- est distincta a donis intellectus et affectus, quia per do- donis intellectus et affectus, quia per do- na hujusmodi sumus potentes in actibus na hujusmodi sumus potentes in actibus gratiæ ergo datio Patris non habet gratiæ ergo datio Patris non habet distinctum donum ab eo in quo datur distinctum donum ab eo in quo datur Filius, et in quo datur Spiritus sanctus : Filius, et in quo datur Spiritus sanctus : et ideo a Sanctis expresse non invenitur, et ideo a Sanctis expresse non invenitur, quo Pater det se, vel detur a se. quo Pater det se, vel detur a se.

Sunt tamen circa dubitationem istam Sunt tamen circa dubitationem istam

tres aliæ opiniones, quarum una est, quod tres aliæ opiniones, quarum una est, quod Pater dat se, et datur a se : et hæc non Pater dat se, et datur a se : et hæc non est multum communis. Alia dicit, quod est multum communis. Alia dicit, quod non dat se, nec datur a se: eo quod po- non dat se, nec datur a se: eo quod po- tentia quæ sibi appropriatur, præsuppo- tentia quæ sibi appropriatur, præsuppo- nitur in missione et datione Filii et Spi- nitur in missione et datione Filii et Spi- ritus sancti quia nullum donum datur ritus sancti quia nullum donum datur nobis nisi præsupposita capacitatis po- nobis nisi præsupposita capacitatis po- tentia illius doni et ideo cum hæc capa- tentia illius doni et ideo cum hæc capa- citas per naturam sit in nobis (sumus citas per naturam sit in nobis (sumus enim creati susceptibiles gratiæ) non enim creati susceptibiles gratiæ) non oportet Patrem dari in illo. Tertia opi- oportet Patrem dari in illo. Tertia opi- nio est quam magis approbo, quæ nio est quam magis approbo, quæ prius dicta est, quod Pater bene venit in prius dicta est, quod Pater bene venit in Filio et Spiritu sancto, sed non datur, Filio et Spiritu sancto, sed non datur, nec dat se et si concedatur quod dat se, nec dat se et si concedatur quod dat se, nullo modo tamen conceditur quod mitti- nullo modo tamen conceditur quod mitti- tur a se, vel mittit se, ut prius dictum est. tur a se, vel mittit se, ut prius dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod hæc conce- AD ALIUD dicendum, quod hæc conce- ditur, Pater est a se secundum quod ex- ditur, Pater est a se secundum quod ex- ponitur per negationem sic: Pater est a ponitur per negationem sic: Pater est a se, id est, non est ab alio sed mitti im- se, id est, non est ab alio sed mitti im- portat affirmative esse ab alio, ut supe- portat affirmative esse ab alio, ut supe- rius habitum est et ideo non convenit rius habitum est et ideo non convenit ei mitti. ei mitti.

: :

AD ALIUD dicendum, quod Pater est AD ALIUD dicendum, quod Pater est suæ potestatis, et semper fuit, et erit, sic- suæ potestatis, et semper fuit, et erit, sic- ut Filius et Spiritus sanctus: sed ex illa ut Filius et Spiritus sanctus: sed ex illa potestate non potest concludi, nisi quod potestate non potest concludi, nisi quod

445 445

ipse operetur cum Filio et Spiritu sancto ipse operetur cum Filio et Spiritu sancto illum effectum quem dat in missione : illum effectum quem dat in missione : quia ly mitti dicit duo, scilicet actum quia ly mitti dicit duo, scilicet actum operationis, et effectum qui datur in operationis, et effectum qui datur in missione et secundum actum hunc, est missione et secundum actum hunc, est ipsum commune tribus personis et con- ipsum commune tribus personis et con- significat ex modo significandi principa- significat ex modo significandi principa- lis significati, quod est missio passiva, lis significati, quod est missio passiva, venire ab alio, et quoad hoc non dicit venire ab alio, et quoad hoc non dicit potestatem aliquam, sed tantum rationem potestatem aliquam, sed tantum rationem originis, quæ non convenit Patri. Quoad originis, quæ non convenit Patri. Quoad primum ergo fuit probatio Augustini, primum ergo fuit probatio Augustini, quod Spiritus dat se, sicut alii eum dant, quod Spiritus dat se, sicut alii eum dant, et non quoad secundum. et non quoad secundum.

AD ID autem quod ulterius volebat Ad object. 3. AD ID autem quod ulterius volebat Ad object. 3. concludere, quod in Veteri Testamento concludere, quod in Veteri Testamento est ista potestas sicut in Novo, Dicen- est ista potestas sicut in Novo, Dicen- dum, quod missio invisibilis fuit ex quo dum, quod missio invisibilis fuit ex quo homo creatus est super terram : nullus homo creatus est super terram : nullus enim umquam aliquid boni meritorii enim umquam aliquid boni meritorii facere potuit sine invisibili missione: sed facere potuit sine invisibili missione: sed missio visibilis in Veteri Testamento missio visibilis in Veteri Testamento esse non potuit, id est, non debuit de esse non potuit, id est, non debuit de congruitate: quia illa est ad copiam gra- congruitate: quia illa est ad copiam gra- tiæ demonstrandam, et gratiæ propaga- tiæ demonstrandam, et gratiæ propaga- tionem, quæ non fuit, adhuc priori ta- tionem, quæ non fuit, adhuc priori ta- bernaculo habente statum: quia Jesus bernaculo habente statum: quia Jesus nondum erat homo, et nondum glorifi- nondum erat homo, et nondum glorifi- catus: quæ autem ratio hujus sit, est de- catus: quæ autem ratio hujus sit, est de- terminatum in quæstione illa qua quæri- terminatum in quæstione illa qua quæri- tur, Quare distulit adventum, et quare tur, Quare distulit adventum, et quare litteræ observationem conveniebat præ- litteræ observationem conveniebat præ- cedere sensum spiritualem? cedere sensum spiritualem?

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum missio visibilis debet esse ad Utrum missio visibilis debet esse ad omnes qui sunt de Novo Testamento? omnes qui sunt de Novo Testamento?

Secundo quæritur, Utrum ista missio Secundo quæritur, Utrum ista missio visibilis secundum congruentiam debeat visibilis secundum congruentiam debeat esse ad omnes vel ad aliquos ? esse ad omnes vel ad aliquos ?

Et quæramus, Utrum ad omnes qui Et quæramus, Utrum ad omnes qui sunt in Novo Testamento? quia jam ha- sunt in Novo Testamento? quia jam ha- bitum est, quod non congruebat eam bitum est, quod non congruebat eam fieri in Veteri Testamento. fieri in Veteri Testamento.

Videtur autem quod sic: quia Videtur autem quod sic: quia

Sed contra. Sed contra.

446 446

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Dicitur, Joel, 11, 28: Effundam spi- 1. Dicitur, Joel, 11, 28: Effundam spi- ritum meum super omnem carnem, etc. ritum meum super omnem carnem, etc. Et iterum, y. 29: Sed et super servos meos Et iterum, y. 29: Sed et super servos meos et ancillas in diebus illis effundam Spi- et ancillas in diebus illis effundam Spi- ritum meum. Ergo videtur, quod ad ritum meum. Ergo videtur, quod ad omnes debeat sic visibiliter descendere. omnes debeat sic visibiliter descendere.

2. Item, Cum primo venit in linguis 2. Item, Cum primo venit in linguis igneis, nullus excipiebatur, sed super igneis, nullus excipiebatur, sed super omnes, scilicet centum viginti masculos et omnes, scilicet centum viginti masculos et fœminas. Ergo videtur, quod nec postea fœminas. Ergo videtur, quod nec postea debuit alicui subtrahi hujusmodi missio. debuit alicui subtrahi hujusmodi missio.

3. Item, Postea Apostolis prædicanti 3. Item, Postea Apostolis prædicanti bus, sicut Petro in domo Cornelii, et aliis, bus, sicut Petro in domo Cornelii, et aliis, cecidit Spiritus sanctus super omnes qui cecidit Spiritus sanctus super omnes qui audiebant verbum : ergo, etc. audiebant verbum : ergo, etc.

4. Item, Hoc quod non fit, potest no- 4. Item, Hoc quod non fit, potest no- bis generare desperationem ex hoc quod bis generare desperationem ex hoc quod communiter tunc fiebat, quod nos non communiter tunc fiebat, quod nos non simus de salvandis: ergo, etc. simus de salvandis: ergo, etc.

5. Si dicatur, quod illi dati fuerunt 5. Si dicatur, quod illi dati fuerunt nobis in semen ex quo cresceret et nobis in semen ex quo cresceret et multiplicaretur seges fidei: modo autem multiplicaretur seges fidei: modo autem tempus est colligendi quod seminatum tempus est colligendi quod seminatum est, et non seminandi amplius: hoc fal- est, et non seminandi amplius: hoc fal- sum est: quia dicitur, Apocal. xx11, 17: sum est: quia dicitur, Apocal. xx11, 17: Qui audit, dicat: Veni. Et in Evangelio Qui audit, dicat: Veni. Et in Evangelio condemnatur servus piger qui abscondit condemnatur servus piger qui abscondit pecuniam domini sui 1. Ergo videtur, pecuniam domini sui 1. Ergo videtur, quod adhuc restat tempus seminandi : quod adhuc restat tempus seminandi : ergo adhuc ita deberet descendere. ergo adhuc ita deberet descendere.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Probabitur infra in sequenti articulo 1. Probabitur infra in sequenti articulo quæstionis, quod hæc missio indicat ple- quæstionis, quod hæc missio indicat ple- nitudinem redundantiæ et copiæ Spiri- nitudinem redundantiæ et copiæ Spiri- tus non omnibus autem datur Spiritus tus non omnibus autem datur Spiritus ad redundantiam: ergo non ad omnes ad redundantiam: ergo non ad omnes congruit fieri hanc missionem. congruit fieri hanc missionem.

2. Item, In operibus rusticorum pro- 2. Item, In operibus rusticorum pro- bamus hoc, quod per multa fomenta fiunt bamus hoc, quod per multa fomenta fiunt novellæ plantulæ quæ non fiunt arbori novellæ plantulæ quæ non fiunt arbori jam roboratæ ergo similiter debuit fieri jam roboratæ ergo similiter debuit fieri in Ecclesiæ plantatione: cum ergo hæc in Ecclesiæ plantatione: cum ergo hæc missio fuerit ad plantationem Ecclesiæ, missio fuerit ad plantationem Ecclesiæ, non congruebat eam fieri in Ecclesia jam non congruebat eam fieri in Ecclesia jam roborata. roborata.

1 Cf. Matth, xxv, 18 et seq. 1 Cf. Matth, xxv, 18 et seq.

2 Ad Hebr. 11, 3 et 4: Ab eis qui audierunt, 2 Ad Hebr. 11, 3 et 4: Ab eis qui audierunt, m nos confirmata est, scilicet salus vel fides, m nos confirmata est, scilicet salus vel fides,

3. Itein, Aliter convalescit fides, et ali- 3. Itein, Aliter convalescit fides, et ali- ter habet meritum: quia convalescit bene ter habet meritum: quia convalescit bene et roboratur ex auditu rationis, et visu et roboratur ex auditu rationis, et visu miraculi. ex illis tamen non habet ra- miraculi. ex illis tamen non habet ra- tionem meriti, sed potius in quantum re- tionem meriti, sed potius in quantum re- cedit a ratione et visu, et tota innititur cedit a ratione et visu, et tota innititur primæ veritati: cum ergo visibilis missio primæ veritati: cum ergo visibilis missio sit ad convalescentiam fidei, tempore sit ad convalescentiam fidei, tempore merendi per fidem postquam fides conva- merendi per fidem postquam fides conva- luit, adhiberi non debuit. luit, adhiberi non debuit.

4. Item, Missiones Spiritus Sancti res- 4. Item, Missiones Spiritus Sancti res- pondent missionibus Filii : sed in missione pondent missionibus Filii : sed in missione Filii prius exhibebatur quod erat visibile: Filii prius exhibebatur quod erat visibile: ut dum visibiliter Deum cognoscimus, per ut dum visibiliter Deum cognoscimus, per hunc in invisibilium amorem rapiamur: hunc in invisibilium amorem rapiamur: postea autem expediabat Apostolis ut postea autem expediabat Apostolis ut subtraheretur præsentia corporalis, ut sic subtraheretur præsentia corporalis, ut sic transiret affectus ad amorem invisibilis transiret affectus ad amorem invisibilis deitatis ergo similiter conveniebat fieri deitatis ergo similiter conveniebat fieri in missione Spiritus sancti, ut primo ex- in missione Spiritus sancti, ut primo ex- hiberetur visibilis species, per quam hiberetur visibilis species, per quam sciretur adesse Spiritus, et postea sub- sciretur adesse Spiritus, et postea sub- traheretur, ut in invisibili Spiritus sub- traheretur, ut in invisibili Spiritus sub- stantia requiescamus. stantia requiescamus.