contra. contra.
IN I SENTENT. DIST. XIV, D. IN I SENTENT. DIST. XIV, D.
videtur quod immissio dilectionis non sit videtur quod immissio dilectionis non sit missio Spiritus. missio Spiritus.
2. Præterea, Ponamus nullam esse 2. Præterea, Ponamus nullam esse personam eo modo quo fides distinguit personam eo modo quo fides distinguit personas quæro, utrum adhuc Deo personas quæro, utrum adhuc Deo conveniat mitti? Videtur, quod non : conveniat mitti? Videtur, quod non : quia mitti est cognosci quod ab alio sit: quia mitti est cognosci quod ab alio sit: tunc autem nullus ab alio erit: ergo vi- tunc autem nullus ab alio erit: ergo vi- detur, quod non conveniat ei tunc mitti. detur, quod non conveniat ei tunc mitti. CONTRA Adhuc erit perfecte potens CONTRA Adhuc erit perfecte potens salvare non autem potest esse salus nisi salvare non autem potest esse salus nisi per id quod sanctificando revocat aber- per id quod sanctificando revocat aber- rantes ergo videtur cum hoc sit mitti, rantes ergo videtur cum hoc sit mitti, quod adhuc possit mittere et dare, et quod adhuc possit mittere et dare, et itti et dari. itti et dari.
m m
405 405
SOLUTIO. Dicendum, quod si ponamus SOLUTIO. Dicendum, quod si ponamus Spiritum sanctum non esse, non erit di- Spiritum sanctum non esse, non erit di- lectio in divinis nisi essentialis tantum : lectio in divinis nisi essentialis tantum : et illa cordibus infunderetur, ut dictum et illa cordibus infunderetur, ut dictum est sed hoc non erit missio alicujus, est sed hoc non erit missio alicujus, quod enim non est Filii, patet hoc, quia quod enim non est Filii, patet hoc, quia non est effectus appropriabilis Filio : non est effectus appropriabilis Filio : quod autem non Patris, patet, quia Pater quod autem non Patris, patet, quia Pater non est ab alio. non est ab alio.
AD ALIUD dicendum, quod si nulla po- AD ALIUD dicendum, quod si nulla po- natur esse persona, non erit aliqua mis- natur esse persona, non erit aliqua mis- sio proprie loquendo: sed adhuc Deus sio proprie loquendo: sed adhuc Deus potest dare se in effectu gratiæ. potest dare se in effectu gratiæ.
Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
D. An viri sancti et Ecclesiæ Prælati dent, vel dare possint Spiritum D. An viri sancti et Ecclesiæ Prælati dent, vel dare possint Spiritum sanctum? quod non dant hic ostendit. sanctum? quod non dant hic ostendit.
Hic quæritur, Utrum et viri sancti dent vel possint dare aliis Spiritum Hic quæritur, Utrum et viri sancti dent vel possint dare aliis Spiritum sanctum ? Quem si aliis dant, cum ejus donatio supra sit dicta processio, sanctum ? Quem si aliis dant, cum ejus donatio supra sit dicta processio, videtur ab eis procedere Spiritus sanctus vel mitti: sed Creator a creatura videtur ab eis procedere Spiritus sanctus vel mitti: sed Creator a creatura non mittitur vel procedit. Restat ergo ut Spiritum sanctum ipsi non dent, non mittitur vel procedit. Restat ergo ut Spiritum sanctum ipsi non dent, nec possint dare. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate': Non aliquis nec possint dare. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate': Non aliquis discipulorum Christi dedit Spiritum sanctum. Orabant quippe ut veniret in discipulorum Christi dedit Spiritum sanctum. Orabant quippe ut veniret in eos quibus manum imponebant, non ipsi eum dabant 2. Quem morem in eos quibus manum imponebant, non ipsi eum dabant 2. Quem morem in suis præpositis etiam nunc servat Ecclesia. Denique et Simon Magus offe- suis præpositis etiam nunc servat Ecclesia. Denique et Simon Magus offe- rens Apostolis pecuniam, non ait, Date mihi et hanc potestatem, ut dem rens Apostolis pecuniam, non ait, Date mihi et hanc potestatem, ut dem Spiritum sanctum: sed cuicumque, inquit, imposuero manus, accipiat Spiritum sanctum: sed cuicumque, inquit, imposuero manus, accipiat Spiritum sanctum quia nec Scriptura superius dixerat, Videns autem Spiritum sanctum quia nec Scriptura superius dixerat, Videns autem Simon quia Apostoli darent Spiritum sanctum : sed dixerat, Videns autem Simon quia Apostoli darent Spiritum sanctum : sed dixerat, Videns autem Simon, quia per impositionem manuum Apostolorum daretur Spiritus Simon, quia per impositionem manuum Apostolorum daretur Spiritus sanctus ³. Ecce his verbis ostendit Augustinus nec Apostolos nec alios Ec- sanctus ³. Ecce his verbis ostendit Augustinus nec Apostolos nec alios Ec- clesiæ Prælatos dedisse vel dare Spiritum sanctum. clesiæ Prælatos dedisse vel dare Spiritum sanctum.
1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 26. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 26.
2 Cf. Act VIII, 17. 2 Cf. Act VIII, 17.
Act, 18 et 19. Cum vidisset Simon quia per impositionem manus Apostolorum daretur Spiri- Act, 18 et 19. Cum vidisset Simon quia per impositionem manus Apostolorum daretur Spiri- tus sanctus, obtulit eis pecuniam, dicens Date et mihi hanc potestatem, ut cuicumque imposuero ma- tus sanctus, obtulit eis pecuniam, dicens Date et mihi hanc potestatem, ut cuicumque imposuero ma- nus,accipiat Spiritum sanctum. nus,accipiat Spiritum sanctum.
406 406
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
E. Quod non possunt dare Spiritum sanctum hic docel. E. Quod non possunt dare Spiritum sanctum hic docel.
Et quod plus est, non posse etiam dare dicit in eodem libro subdens : Et quod plus est, non posse etiam dare dicit in eodem libro subdens : De Christo scriptum est, quod acceperit a Patre promissionem Spiritus san- De Christo scriptum est, quod acceperit a Patre promissionem Spiritus san- cti, et effuderit: in quo utraque natura monstrata est, humana scilicet, et cti, et effuderit: in quo utraque natura monstrata est, humana scilicet, et divina. Accepit quippe ut homo, effudit ut Deus. Nos autem accipere qui- divina. Accepit quippe ut homo, effudit ut Deus. Nos autem accipere qui- dem hoc donum possumus pro modulo nostro effundere vero super alios dem hoc donum possumus pro modulo nostro effundere vero super alios non utique possumus: sed ut hoc fiat, Deum super eos a quo id efficitur, non utique possumus: sed ut hoc fiat, Deum super eos a quo id efficitur, invocamus. His verbis expresse dicit nos Spiritum sanctum non posse su- invocamus. His verbis expresse dicit nos Spiritum sanctum non posse su- per alios effundere, id est, aliis dare. per alios effundere, id est, aliis dare.
: :
F. Quod videtur contrarium. F. Quod videtur contrarium.
Sed huic videtur contrarium quod Apostolus ad Galatas de se loquens, Sed huic videtur contrarium quod Apostolus ad Galatas de se loquens, ait Qui tribuit vobis Spiritum, et operatur virtutes in vobis. Ecce evi- ait Qui tribuit vobis Spiritum, et operatur virtutes in vobis. Ecce evi- denter dicit se tribuisse Spiritum. Sed intelligendum est hoc dixisse Apo- denter dicit se tribuisse Spiritum. Sed intelligendum est hoc dixisse Apo- stolum, non quia haberet potestatem et auctoritatem dandi Spiritum san- stolum, non quia haberet potestatem et auctoritatem dandi Spiritum san- ctum, sed quia ministerium habuerit, in quo dabatur a Deo Spiritus san- ctum, sed quia ministerium habuerit, in quo dabatur a Deo Spiritus san- clus. Ut enim ait Augustinus super eumdem locum, exponens illud Apostoli clus. Ut enim ait Augustinus super eumdem locum, exponens illud Apostoli verbum Ab Apostolo prædicata est eis fides: in qua prædicatione adven- verbum Ab Apostolo prædicata est eis fides: in qua prædicatione adven- tum et præsentiam Spiritus sancti senserant, sicut illo tempore in novitate tum et præsentiam Spiritus sancti senserant, sicut illo tempore in novitate invitationis ad fidem, etiam sensibilibus miraculis præsentia Spiritus san- invitationis ad fidem, etiam sensibilibus miraculis præsentia Spiritus san- cti apparebat, ut in Actibus Apostolorum legitur. Aperte hic ostendit quo- cti apparebat, ut in Actibus Apostolorum legitur. Aperte hic ostendit quo- modo illis Spiritum sanctum Apostolus tribuerit: non utique ipsum mit- modo illis Spiritum sanctum Apostolus tribuerit: non utique ipsum mit- tendo in eos, sed prædicando eis fidem Christi quam illis recipientibus, tendo in eos, sed prædicando eis fidem Christi quam illis recipientibus, quod Spiritus sanctus in eis esset, aliquibus signis visibilibus monstrabatur. quod Spiritus sanctus in eis esset, aliquibus signis visibilibus monstrabatur. Non ergo homines quantumcumque sancti dare possunt Spiritum sanctum. Non ergo homines quantumcumque sancti dare possunt Spiritum sanctum.
1 Ad Galat. III, 4. 1 Ad Galat. III, 4.
IN I SENTENT. DIST. XIV, F, ART. 16. IN I SENTENT. DIST. XIV, F, ART. 16.
ARTICULUS XVI. ARTICULUS XVI.
407 407
illuminare, et perficere: non autem hoc illuminare, et perficere: non autem hoc possunt nisi conferendo Spiritum san- possunt nisi conferendo Spiritum san- ctum ergo etc. ctum ergo etc.
SOLUTIO. Dicendum cum Magistro, SOLUTIO. Dicendum cum Magistro, quod viri sancti, nec etiam ministri quod viri sancti, nec etiam ministri
Utrum viri sancti possunt dare Spiri- Ecclesiæ dant, neque conferunt Spiritum Utrum viri sancti possunt dare Spiri- Ecclesiæ dant, neque conferunt Spiritum
tum sanctum? tum sanctum?
Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «Hic quæritur, Utrum et sancti ibi, D, «Hic quæritur, Utrum et sancti viri, etc. » viri, etc. »
Hic enim incipit pars illa in qua deter- Hic enim incipit pars illa in qua deter- minat, utrum viri sancti dent Spiritum minat, utrum viri sancti dent Spiritum sanctum, et ostendit quod non. Et habet sanctum, et ostendit quod non. Et habet tria capitula, in quorum primo ostendit, tria capitula, in quorum primo ostendit, quod non dant. In secundo, quod non quod non dant. In secundo, quod non possunt dare. ibi, E, « Et quod plus est, possunt dare. ibi, E, « Et quod plus est, etc. » In tertio, objicit in contrarium, et etc. » In tertio, objicit in contrarium, et solvit, ibi, F, « Sed huic videtur contra- solvit, ibi, F, « Sed huic videtur contra- rium, etc. » rium, etc. »
1. Videtur enim, quod viri sancti pos- 1. Videtur enim, quod viri sancti pos- sunt dare Spiritum sanctum : quia di- sunt dare Spiritum sanctum : quia di- ctum est eis Accipite Spiritum san- ctum est eis Accipite Spiritum san- ctum quorum remiseritis peccata, re- ctum quorum remiseritis peccata, re- mittuntur eis¹. Peccatum autem non re- mittuntur eis¹. Peccatum autem non re- mittitur nisi per Spiritum sanctum : ergo mittitur nisi per Spiritum sanctum : ergo dant Spiritum sanctum. dant Spiritum sanctum.
2. Item, Qui occasionem damni dat in 2. Item, Qui occasionem damni dat in judicio hominum, damnum intulisse ju- judicio hominum, damnum intulisse ju- dicatur ergo si ministri Ecclesiæ faciunt dicatur ergo si ministri Ecclesiæ faciunt hoc ad quod incessanter sequitur Spiri- hoc ad quod incessanter sequitur Spiri- tus sanctus, videtur quod ipsi Spiritum tus sanctus, videtur quod ipsi Spiritum sanctum conferant. sanctum conferant.
3. Item, Nos videmus in luminibus 3. Item, Nos videmus in luminibus materialibus, quod unum accensum ad materialibus, quod unum accensum ad alterum, ulterius incendere potest alia: alterum, ulterius incendere potest alia: ergo videtur in lumine interiori spiritua- ergo videtur in lumine interiori spiritua- li, quod homo accensus in gratia Spiritus li, quod homo accensus in gratia Spiritus sancti, ulterius alios incendere possit, et sancti, ulterius alios incendere possit, et ita conferre Spiritum sanctum. ita conferre Spiritum sanctum.
4. Item, Angeli se invicem illuminant, 4. Item, Angeli se invicem illuminant, purgant, et perficiunt: ergo cum eccle- purgant, et perficiunt: ergo cum eccle- siastica hierarchia sit ad exemplar cole- siastica hierarchia sit ad exemplar cole- stis hierarchiæ, videtur quod etiain inter stis hierarchiæ, videtur quod etiain inter viros sanctos unus alium possit purgare, viros sanctos unus alium possit purgare,
1 Joan. xx, 22. 1 Joan. xx, 22.
sanctum. Et hujus causa est: quia dans sanctum. Et hujus causa est: quia dans Spiritum sanctum habet auctoritatem et Spiritum sanctum habet auctoritatem et influentiam ad minus super effectum, in influentiam ad minus super effectum, in quo datur Spiritus sanctus et hic effe- quo datur Spiritus sanctus et hic effe- ctus est gratia gratum faciens, quæ non ctus est gratia gratum faciens, quæ non est nisi a solo Deo per efficienten cau- est nisi a solo Deo per efficienten cau- sam et auctoritatem. sam et auctoritatem.
AD PRIMUM ergo quod objicitur, dicen- AD PRIMUM ergo quod objicitur, dicen- dum quod Christus dedit eis ministe- dum quod Christus dedit eis ministe- rium ad id in quo habetur Spiritus san- rium ad id in quo habetur Spiritus san- ctus, hoc est, ad dispensationem sacra- ctus, hoc est, ad dispensationem sacra- mentorum sed auctoritatem et efficien- mentorum sed auctoritatem et efficien- tiam non dedit eis. tiam non dedit eis.
AD ALIUD dicendum, quod qui dat oc- AD ALIUD dicendum, quod qui dat oc- casionem damni judicatur nocens, non casionem damni judicatur nocens, non tamen judicatur efficienter damnum in- tamen judicatur efficienter damnum in- tulisse, nisi efficiat cum illo qui dam- tulisse, nisi efficiat cum illo qui dam- num infert sed in collatione Spiritus num infert sed in collatione Spiritus sancti non potest potentia operativa ho- sancti non potest potentia operativa ho- minis operari aliquid sed potest operari minis operari aliquid sed potest operari ad illud et sub illo et ideo non est si- ad illud et sub illo et ideo non est si- mile quia potentia creata potest ad illa- mile quia potentia creata potest ad illa- tionem damni, non ad collationem Spiri- tionem damni, non ad collationem Spiri-
tus sancti. tus sancti.
AD ALIUD dicendum, quod in lumini- AD ALIUD dicendum, quod in lumini- bus fit accensio unius ad aliud propter bus fit accensio unius ad aliud propter materiæ similitudinem quia per illam materiæ similitudinem quia per illam est unum combustibile et cibus ignis, est unum combustibile et cibus ignis, Sicut aliud sed non est ita similitudo Sicut aliud sed non est ita similitudo potentiæ operantis in Deo, et in mini- potentiæ operantis in Deo, et in mini- stris in collatione Spiritus sancti. stris in collatione Spiritus sancti.
AD ALIUD dicendum, quod purgare AD ALIUD dicendum, quod purgare Angelorum est a dissimilitudinis habitu Angelorum est a dissimilitudinis habitu in vi cognitiva, id est, ab habitu, vel ha- in vi cognitiva, id est, ab habitu, vel ha- bituali ignorantia, sive nescientia alicu- bituali ignorantia, sive nescientia alicu- jus occulti revelandı: et illuminari est jus occulti revelandı: et illuminari est accipi lumen in illo in quo videatur: accipi lumen in illo in quo videatur: perfici autem est converti secundum hoc perfici autem est converti secundum hoc lumen ad fontem luminis, hoc est, ad lumen ad fontem luminis, hoc est, ad Verbum æternum. Unde omnia hæc tria Verbum æternum. Unde omnia hæc tria
Solutio. Solutio.
Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
Ad 4. Ad 4.
408 408
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
sunt ex parte intellectus et per modum sunt ex parte intellectus et per modum doctrinæ, et effectus doctrinæ et hoc doctrinæ, et effectus doctrinæ et hoc modo bene possunt facere ministri Ec- modo bene possunt facere ministri Ec- clesiæ unde alium docendo, illuminare, clesiæ unde alium docendo, illuminare, et purgare a nescientia, et perficere os- et purgare a nescientia, et perficere os-
tendendo scientiam verbi Dei conducere tendendo scientiam verbi Dei conducere ad Deum sed hoc quandoque sequitur ad Deum sed hoc quandoque sequitur gratia, quandoque non: et quod quando- gratia, quandoque non: et quod quando- que sequitur, hoc est ex superiori infun- que sequitur, hoc est ex superiori infun- dente causa et operante. dente causa et operante.
IN I SENTENT DIST. XV, A IN I SENTENT DIST. XV, A
409 409
DISTINCTIO XV. DISTINCTIO XV.
A. Utrum Spiritus sanctus a seipso detur? A. Utrum Spiritus sanctus a seipso detur?
Hic considerandum est, cum Spiritus sanctus detur hominibus a Patre Hic considerandum est, cum Spiritus sanctus detur hominibus a Patre et Filio, quod est ipsum temporaliter procedere ab utroque vel mitti, et Filio, quod est ipsum temporaliter procedere ab utroque vel mitti, utrum etiam a seipso detur? Si datur a se, et procedit vel mittitur a se. Ad utrum etiam a seipso detur? Si datur a se, et procedit vel mittitur a se. Ad quod dicimus, quia Spiritus sanctus et Deus est, et donum sive datum : et quod dicimus, quia Spiritus sanctus et Deus est, et donum sive datum : et ideo dat, et datur. Dat quidem in quantum Deus, et datur in quantum do- ideo dat, et datur. Dat quidem in quantum Deus, et datur in quantum do- num sive datum. Cum autem donatio sive datio Spiritus sancti sit operatio num sive datum. Cum autem donatio sive datio Spiritus sancti sit operatio Dei, et communis sit et indivisa operatio trium personarum, donatur ita- Dei, et communis sit et indivisa operatio trium personarum, donatur ita- que Spiritus sanctus' non tantum a Patre et Filio, sed etiam a seipso. que Spiritus sanctus' non tantum a Patre et Filio, sed etiam a seipso. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate³, dicit quod seipsum dat. Sicut, Unde Augustinus in libro XV de Trinitate³, dicit quod seipsum dat. Sicut, inquit, corpus carnis nihil est aliud quam caro, sic donum Spiritus sancti inquit, corpus carnis nihil est aliud quam caro, sic donum Spiritus sancti nihil est quam Spiritus sanctus. In tantum ergo donum Dei est, in quan- nihil est quam Spiritus sanctus. In tantum ergo donum Dei est, in quan- tum datur eis quibus datur. Apud se autem Deus est, etsi nemini datur: tum datur eis quibus datur. Apud se autem Deus est, etsi nemini datur: quia Deus erat Patri et Filio coæternus antequam cuiquam daretur: nec quia Deus erat Patri et Filio coæternus antequam cuiquam daretur: nec quia illi dant et ipse datur, ideo minor est illis. Ita enim datur, sicut Dei quia illi dant et ipse datur, ideo minor est illis. Ita enim datur, sicut Dei donum, ut etiam seipsum det, sicut Deus. Non enim dici potest non esse donum, ut etiam seipsum det, sicut Deus. Non enim dici potest non esse suæ potestatis, de quo dictum est, Spiritus ubi vult spirat³. Ecce aperte di- suæ potestatis, de quo dictum est, Spiritus ubi vult spirat³. Ecce aperte di- cit quod Spiritus sanctus seipsum dat. Si enim Spiritus sanctus seipsum cit quod Spiritus sanctus seipsum dat. Si enim Spiritus sanctus seipsum dare non potest, et eum Pater dare potest, et Filius: potest utique Pater dare non potest, et eum Pater dare potest, et Filius: potest utique Pater dare aliquid et Filius, quod non potest Spiritus sanctus. Item, Si Pater et dare aliquid et Filius, quod non potest Spiritus sanctus. Item, Si Pater et Filius dant Spiritum sanctum, nec ipse dat aliquid aliquid ergo Pater Filius dant Spiritum sanctum, nec ipse dat aliquid aliquid ergo Pater operatur et Filius, quod non operatur Spiritus sanctus Dat ergo Spiritus operatur et Filius, quod non operatur Spiritus sanctus Dat ergo Spiritus sanctus seipsum. Si autem seipsum dat, tunc et a seipso procedit et mitti- sanctus seipsum. Si autem seipsum dat, tunc et a seipso procedit et mitti- tur: quod utique verum est. Nam processio temporalis Spiritus sancti vel tur: quod utique verum est. Nam processio temporalis Spiritus sancti vel missio, ipsius est donatio, et ipsa Dei operatio. Procedit ergo Spiritus san- missio, ipsius est donatio, et ipsa Dei operatio. Procedit ergo Spiritus san- ctus temporaliter a se, et mittitur a se: quia datur a se. ctus temporaliter a se, et mittitur a se: quia datur a se.
1 In edit. Joan. Alleaume deest sanctus. 1 In edit. Joan. Alleaume deest sanctus.
2 S. AUGUSTINUS, Lib XV de Trinitate, cap. 9. 2 S. AUGUSTINUS, Lib XV de Trinitate, cap. 9.
3 Joan. III, 8. 3 Joan. III, 8.
In edit Joan. Alleaume deest hoc verbum aliquid. In edit Joan. Alleaume deest hoc verbum aliquid.
410 410
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.
« Hic considerandum est, cum Spiri- « Hic considerandum est, cum Spiri- tus sanctus detur hominibus, etc. » tus sanctus detur hominibus, etc. »
Hic incipit pars secunda, in qua agit Hic incipit pars secunda, in qua agit Magister de missione Spiritus sancti se- Magister de missione Spiritus sancti se- cundum comparationem ad principium cundum comparationem ad principium missionis, quærendo, Utrum sit missus a missionis, quærendo, Utrum sit missus a seipso? seipso?
Et habet distinctio ista tres quæs- Et habet distinctio ista tres quæs- tiones principales quarum prima est, tiones principales quarum prima est, an Spiritus sanctus mittitur a seip- an Spiritus sanctus mittitur a seip- so? et hæc terminatur in primo capitulo so? et hæc terminatur in primo capitulo A. Secunda est de missione Filii, per A. Secunda est de missione Filii, per quam probatur missio Spiritus sancti : quam probatur missio Spiritus sancti : et incipit ibi, B, « Ne autem mireris, et incipit ibi, B, « Ne autem mireris, etc. » Tertia est, cur Pater non legitur etc. » Tertia est, cur Pater non legitur mitti? et incipit ibi, N, « Hic quæritur, mitti? et incipit ibi, N, « Hic quæritur, Cur Pater, etc. >> Cur Pater, etc. >>
ARTICULUS I. ARTICULUS I.
Utrum missio et datio sint temporalia et Utrum missio et datio sint temporalia et æterna sicut processio? æterna sicut processio?
Incidit autem hic dubium ante Litte- Incidit autem hic dubium ante Litte- ram, Utrum missio et datio sint tempo- ram, Utrum missio et datio sint tempo- ralia et æterna sicut processio? ralia et æterna sicut processio?
Videtur autem, quod sic: quia Videtur autem, quod sic: quia
1. Mitti est cognosci quod ab alio sit : 1. Mitti est cognosci quod ab alio sit : cognosci autem potest esse ex parte ap- cognosci autem potest esse ex parte ap- titudinis cogniti, vel ex parte cognoscen- titudinis cogniti, vel ex parte cognoscen- tis secundum actum: sicut etiam dicit tis secundum actum: sicut etiam dicit Augustinus quod ab æterno Spiritus do- Augustinus quod ab æterno Spiritus do- num est secundum aptitudinem • cum num est secundum aptitudinem • cum ergo ab æterno ab alio sint Filius et ergo ab æterno ab alio sint Filius et Spiritus sanctus, ab æterno convenit eis Spiritus sanctus, ab æterno convenit eis quod sint missi secundum habitum vel quod sint missi secundum habitum vel aptitudinem. aptitudinem.
2. Præterea, In hac eadem lectione 2. Præterea, In hac eadem lectione habetur, quod quidam dicebant, quod habetur, quod quidam dicebant, quod secundum æternam generationem mis- secundum æternam generationem mis-
sus dicitur Filius, et non reprehendun- sus dicitur Filius, et non reprehendun- tur cum ergo hoc non possit esse nisi tur cum ergo hoc non possit esse nisi missio sit æterna, videtur quod mitti se- missio sit æterna, videtur quod mitti se- cundum modum convenit ab æterno: et cundum modum convenit ab æterno: et sic erit duplex missio, æterna, et tempo- sic erit duplex missio, æterna, et tempo- ralis. ralis.
3. Item, Datum esse vel donum ma- 3. Item, Datum esse vel donum ma- gis se tenet ex parte creaturæ, quam gis se tenet ex parte creaturæ, quam mitti, ut superius probatum est: sed mitti, ut superius probatum est: sed Spiritui sancto ab æterno convenit, quod Spiritui sancto ab æterno convenit, quod sit donum: ergo multo magis quod sit sit donum: ergo multo magis quod sit missus. missus.
SED CONTRA : SED CONTRA :
1. Mitti est cognosci quod ab alio sit 1. Mitti est cognosci quod ab alio sit in effectu appropriabili personæ, quo in- in effectu appropriabili personæ, quo in- telligitur proprium illius personæ : effe- telligitur proprium illius personæ : effe- ctus autem non est nisi in tempore: er- ctus autem non est nisi in tempore: er- go missio et datio non sunt æterna. go missio et datio non sunt æterna.
2. Item, Supra habitum est, quod 2. Item, Supra habitum est, quod missio dicit comparationem ad eum cui missio dicit comparationem ad eum cui mittitur: sed ille cui missio fit non est mittitur: sed ille cui missio fit non est ab æterno. ab æterno.
SOLUTIO. Dicendum ad hoc quod mis- SOLUTIO. Dicendum ad hoc quod mis- sio et datio non dicuntur nisi temporali- sio et datio non dicuntur nisi temporali- ter sive ex tempore. ter sive ex tempore.
AD HOC quod contra objicitur, dicen- AD HOC quod contra objicitur, dicen- dum quod cognitio quæ importatur in ra- dum quod cognitio quæ importatur in ra- tione missionis, est cognitio quæ fit in tione missionis, est cognitio quæ fit in effectu appropriabili personæ, sicut fuit effectu appropriabili personæ, sicut fuit objectum in contrarium. objectum in contrarium.
: :
AD ALIUD dicendum, quod secundum AD ALIUD dicendum, quod secundum æternam generationem non dicitur mis- æternam generationem non dicitur mis- sio secundum completam rationem mis- sio secundum completam rationem mis- sionis sed habetur congruitas ad hoc sionis sed habetur congruitas ad hoc quod genitus possit mitti: quia ex hoc quod genitus possit mitti: quia ex hoc ipso quod ab alio est, mitti potest : et ipso quod ab alio est, mitti potest : et hoc intendunt illi qui hoc dixerunt, et hoc intendunt illi qui hoc dixerunt, et non quod missio sua fuerit ab æterno. non quod missio sua fuerit ab æterno.
AD ALIUD dicendum, quod ab æterno AD ALIUD dicendum, quod ab æterno Spiritus dicitur donum ab aptitudine Spiritus dicitur donum ab aptitudine donandi sed missio, datio, et hujusmo- donandi sed missio, datio, et hujusmo- di nomina verbalia sunt, et respiciunt di nomina verbalia sunt, et respiciunt magis actum missionis qui non est nisi magis actum missionis qui non est nisi in tempore et ideo non dicuntur dupli- in tempore et ideo non dicuntur dupli- citer sicut processio quæ de se magis citer sicut processio quæ de se magis dicit comparationem ad principium a dicit comparationem ad principium a quo, quam ad eum ad quem procedit vel quo, quam ad eum ad quem procedit vel procedere potest. procedere potest.
Sed contra. Sed contra.
Solutio. Solutio.
Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
IN I SENTENT. DIST. XV, A, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. XV, A, ART. 2.
ARTICULUS II. ARTICULUS II.
Utrum Spiritus sanctus est Deus, et Utrum Spiritus sanctus est Deus, et eliam donum sive datum, et utrum eliam donum sive datum, et utrum Spiritus sanctus datur a se? Spiritus sanctus datur a se?
Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in Littera primi capituli A, ibi, a Ad quod Littera primi capituli A, ibi, a Ad quod dicimus, quod Spiritus sanctus, et Deus dicimus, quod Spiritus sanctus, et Deus est, et donum sive datum, etc. »> est, et donum sive datum, etc. »>
Videtur hoc esse falsum: quia Videtur hoc esse falsum: quia
1. Dans et datum substantialem habent 1. Dans et datum substantialem habent distinctionem Spiritus autem sanctus, distinctionem Spiritus autem sanctus, ut est Deus, et ut est donum, non habet ut est Deus, et ut est donum, non habet substantialem distinctionem ergo non substantialem distinctionem ergo non convenit ei dare in quantum est Deus, et convenit ei dare in quantum est Deus, et dari in quantum est donum. dari in quantum est donum.
2. Si forte dicas, quod dans et datum 2. Si forte dicas, quod dans et datum in hoc loco non differunt substantialiter. in hoc loco non differunt substantialiter.
CONTRA: Statim in Littera assignando CONTRA: Statim in Littera assignando rationem quare Spiritus sanctus sit dans rationem quare Spiritus sanctus sit dans in quantum Deus, dicit : « Cum autem in quantum Deus, dicit : « Cum autem donatio sive datio Spiritus sancti sit ope. donatio sive datio Spiritus sancti sit ope.
ratio Dei, et communis sit et indivisa ratio Dei, et communis sit et indivisa operatio trium personarum, donatur ita- operatio trium personarum, donatur ita- que Spiritus sanctus non tantum a Patre que Spiritus sanctus non tantum a Patre et Filio, sed etiam a seipso. » Constat et Filio, sed etiam a seipso. » Constat autem, quod operatio trium personarum autem, quod operatio trium personarum non est ad substantiam quæ est Spiritus non est ad substantiam quæ est Spiritus sanctus ergo Spiritus sanctus non est sanctus ergo Spiritus sanctus non est datus ergo etiam hic differunt substan- datus ergo etiam hic differunt substan- tialiter dans et datum : et ita habetur tialiter dans et datum : et ita habetur propositum. propositum.
3. Item, Quidquid datur, separatur a 3. Item, Quidquid datur, separatur a dante, vel a dominio dantis, vel recipit dante, vel a dominio dantis, vel recipit communicationem alterius dominii. Ver- communicationem alterius dominii. Ver-
bi gratia, a dante separatur quando por- bi gratia, a dante separatur quando por- rigo a me datum tibi a dominio autem rigo a me datum tibi a dominio autem quando licet mecum corporaliter rema- quando licet mecum corporaliter rema- neat, tamen non amplius habeo domi- neat, tamen non amplius habeo domi- nium in re data tibi accipit autem nium in re data tibi accipit autem aliud dominium, si do tibi potestatem aliud dominium, si do tibi potestatem communicationis in bonis meis. Nullo communicationis in bonis meis. Nullo istorum modorum Spiritus sanctus dat istorum modorum Spiritus sanctus dat se. Ergo hæc est simpliciter falsa, quod se. Ergo hæc est simpliciter falsa, quod
411 411
Spiritus sanctus in quantum Deus, est Spiritus sanctus in quantum Deus, est dans, et in quantum donum est datum. dans, et in quantum donum est datum. 4. Præterea, Donum est personaliter 4. Præterea, Donum est personaliter et ab æterno si ergo datus est in quan- et ab æterno si ergo datus est in quan- tum donum, est ipse datus secundum tum donum, est ipse datus secundum esse suum personale quod habet ab æter- esse suum personale quod habet ab æter- no sed secundum id quod est ab æter- no sed secundum id quod est ab æter- no, est Deus dans no, est Deus dans ergo secundum id ergo secundum id quod habet et est ab æterno, et est dans, quod habet et est ab æterno, et est dans, et datus, quod falsum est. et datus, quod falsum est.
5. Item, In omni donatione auctoritas 5. Item, In omni donatione auctoritas est dantis super donatum : Spiritus au- est dantis super donatum : Spiritus au- tem sanctus nullam habet auctoritatem tem sanctus nullam habet auctoritatem super seipsum ergo non dat se. super seipsum ergo non dat se.
6. Item, Omne datum dicit esse a 6. Item, Omne datum dicit esse a dante, datum enim a dante est : cum dante, datum enim a dante est : cum ergo Spiritus sanctus non sit a seipso, ergo Spiritus sanctus non sit a seipso, Spiritus sanctus non dat se. Spiritus sanctus non dat se.
: :
ULTERIUS quæritur de hac, Spiritus Quæst. ULTERIUS quæritur de hac, Spiritus Quæst. sanctus datur a se. In hac enim præposi- sanctus datur a se. In hac enim præposi- tio a notat habitudinem causæ efficientis tio a notat habitudinem causæ efficientis in re ablativi sed Spiritus sanctus non in re ablativi sed Spiritus sanctus non habet aliquam habitudinem talis princi- habet aliquam habitudinem talis princi- pii respectu sui: ergo hæc locutio est pii respectu sui: ergo hæc locutio est falsa, Spiritus sanctus datur a se: quam falsa, Spiritus sanctus datur a se: quam ponit Augustinus in Littera. ponit Augustinus in Littera.
Si forte dicas, quod Spiritus sanctus ut Si forte dicas, quod Spiritus sanctus ut æterna substantia eadem cum Patre, po- æterna substantia eadem cum Patre, po- test habere habitudinem respectu sui, ut test habere habitudinem respectu sui, ut est in tempore procedens. CONTRA: Hæc est in tempore procedens. CONTRA: Hæc non conceditur, Spiritus sanctus in tem- non conceditur, Spiritus sanctus in tem- pore vel hodie est a se æterno: ergo pore vel hodie est a se æterno: ergo videtur, quod nullam habeat habitudinem videtur, quod nullam habeat habitudinem causæ præpositio: et sic locutio est falsa. causæ præpositio: et sic locutio est falsa.
SOLUTIO. In hac quæstione sunt plu- Solutio. SOLUTIO. In hac quæstione sunt plu- Solutio. rium opiniones valde diversæ : quidam rium opiniones valde diversæ : quidam enim dicunt, quod dare et dari dicuntur enim dicunt, quod dare et dari dicuntur duobus modis. Uno modo secundum duobus modis. Uno modo secundum
quod intentio dantis notat auctoritatem quod intentio dantis notat auctoritatem respectu dati, et datum subauctoritatem respectu dati, et datum subauctoritatem respectu dantis et sic Spiritus sanctus respectu dantis et sic Spiritus sanctus non dat se, nec donatur a se. Alio modo non dat se, nec donatur a se. Alio modo dicitur improprie dans pro influens, et dicitur improprie dans pro influens, et dari pro inspirarı vel immitti : et sic dari pro inspirarı vel immitti : et sic concedunt quod Spiritus sanctus dat se, concedunt quod Spiritus sanctus dat se, et datur a se quia influit se, et inspira- et datur a se quia influit se, et inspira- tur a se mentibus fidelium et hæc opi- tur a se mentibus fidelium et hæc opi-
Ad 1. Ad 1.
412 412
"( "(
« «
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
nio fundatur super illud Augustini quod nio fundatur super illud Augustini quod hic habetur, « Si Pater et Filius dant hic habetur, « Si Pater et Filius dant Spiritum sanctum, nec ipse dat se : Spiritum sanctum, nec ipse dat se : aliquid ergo operatur Pater et Filius aliquid ergo operatur Pater et Filius « quod non operatur Spiritus sanctus. » « quod non operatur Spiritus sanctus. » Ex hoc enim innuit Augustinus, quod Ex hoc enim innuit Augustinus, quod cum dicit, Spiritus sanctus dat se, non cum dicit, Spiritus sanctus dat se, non intelligit nisi opus inspirationis in men- intelligit nisi opus inspirationis in men- tes fidelium et hæc est sententia anti- tes fidelium et hæc est sententia anti- quorum Præpositivi et Gulielmi. quorum Præpositivi et Gulielmi.
Alii dicunt, quod dare in accusativo Alii dicunt, quod dare in accusativo non dicit auctoritatem respectu dati: sed non dicit auctoritatem respectu dati: sed sufficit differentia secundum rationem: sufficit differentia secundum rationem: et ideo concedunt, quod Spiritus sanctus et ideo concedunt, quod Spiritus sanctus ut in se consideratur, dans est, et datus ut in se consideratur, dans est, et datus est secundum quod est in isto vel illo est secundum quod est in isto vel illo cujus mentem inhabitat: et illi non con- cujus mentem inhabitat: et illi non con- cedunt, quod idem sit dare quod mittere, cedunt, quod idem sit dare quod mittere, vel procedere: et dicunt, quod idem pot- vel procedere: et dicunt, quod idem pot- est esse dans et datum, et quod non se- est esse dans et datum, et quod non se- quuntur rationes inducta. quuntur rationes inducta.
Tertii dicunt, quibus videtur mihi ma- Tertii dicunt, quibus videtur mihi ma- gis esse consentiendum, quod duplex est gis esse consentiendum, quod duplex est dans et datum: ponunt enim ista quan- dans et datum: ponunt enim ista quan- doque dominium, et in quo est domi- doque dominium, et in quo est domi- nium illud vel quası dominium : quia nium illud vel quası dominium : quia non dat aliquis nisi cujus dominus est, et non dat aliquis nisi cujus dominus est, et in quo habet auctoritatem. Hoc modo in quo habet auctoritatem. Hoc modo nec Pater dat, nec Filius, nec Spiritus nec Pater dat, nec Filius, nec Spiritus sanctus Spiritum sanctum. Quandoque sanctus Spiritum sanctum. Quandoque autem dicitur dans respectu dati, non a autem dicitur dans respectu dati, non a potestate domini, sed a vi amoris: sicut potestate domini, sed a vi amoris: sicut est datio inter amicos, in qua datione est datio inter amicos, in qua datione unus dat bene alii quod habet, et quod unus dat bene alii quod habet, et quod ipse est, sicut dicit amicus ad amicum, ipse est, sicut dicit amicus ad amicum, Ego do me tibi et hoc modo cum Spi- Ego do me tibi et hoc modo cum Spi- ritus sanctus sit donum in quo omnia ritus sanctus sit donum in quo omnia dona donantur, concedunt quod Spiritus dona donantur, concedunt quod Spiritus sanctus dat se. Si enim in inferioribus, sanctus dat se. Si enim in inferioribus, inquiunt illi, amicus amico dat se: et si inquiunt illi, amicus amico dat se: et si amor medius qui est inter eos, esset per- amor medius qui est inter eos, esset per- sona perfecta, seipsum uterque amico- sona perfecta, seipsum uterque amico- rum daret integrum: ita cum in divinis rum daret integrum: ita cum in divinis
Spiritus sanctus sit amor, dicunt quod Spiritus sanctus sit amor, dicunt quod ipse dat seipsum, et hoc videtur magis ipse dat seipsum, et hoc videtur magis probabile. probabile.
SECUNDUM hoc ergo respondeo ad pri- SECUNDUM hoc ergo respondeo ad pri- mum, quod dans et datum secundum mum, quod dans et datum secundum primam intentionem dicunt substantia- primam intentionem dicunt substantia-
lem distinctionem dantis et dati, sed non lem distinctionem dantis et dati, sed non secundum secundam. secundum secundam.
AD ALIUD dicendum, quod in donatione AD ALIUD dicendum, quod in donatione Spiritus sancti duo sunt. Unum quod est Spiritus sancti duo sunt. Unum quod est donum principale, quod est Spiritus san- donum principale, quod est Spiritus san- ctus datus: aliud est donum quod datur ctus datus: aliud est donum quod datur in illo, et cum illo. In illo, dico, quia in illo, et cum illo. In illo, dico, quia ipse secundum Augustinum est donum ipse secundum Augustinum est donum in quo omnia dona donantur: cum illo in quo omnia dona donantur: cum illo autem ideo dico, quia gratia infunditur autem ideo dico, quia gratia infunditur Spiritus sancti, et respectu illius quod da- Spiritus sancti, et respectu illius quod da- tur in dono Spiritus sancti, et cum ipso, tur in dono Spiritus sancti, et cum ipso, ponitur operatio Patris et Filii et Spiri- ponitur operatio Patris et Filii et Spiri- tus sancti quia hoc est effectus in crea- tus sancti quia hoc est effectus in crea- tura substantialiter differens a Spiritu tura substantialiter differens a Spiritu sancto. sancto.
AD ALIUD dicendum, quod quidquid AD ALIUD dicendum, quod quidquid datur secundum quod dans habet domi- datur secundum quod dans habet domi- nium super datum, et ex ratione auctori- nium super datum, et ex ratione auctori- tatis et dominii habet auctoritatem dandi tatis et dominii habet auctoritatem dandi hoc vel separatur ab eo loco, vel usu, hoc vel separatur ab eo loco, vel usu, vel transit in communitatem alterius do- vel transit in communitatem alterius do- minii sed non in datione ubi rațio dan- minii sed non in datione ubi rațio dan- tis non fundatur nisi in amore: quia ibi tis non fundatur nisi in amore: quia ibi dans remanet totus, et totus datur al- dans remanet totus, et totus datur al- teri et a seipso, ut prius patuit in exem- teri et a seipso, ut prius patuit in exem- plo amicorum et amoris eorum, si ille plo amicorum et amoris eorum, si ille amor esset persona, et se donare posset. amor esset persona, et se donare posset.
AD ALIUD dicendum, quod personaliter AD ALIUD dicendum, quod personaliter est donum et ab æterno per aptitudinem est donum et ab æterno per aptitudinem donandi, ut dicit Augustinus: sed licet donandi, ut dicit Augustinus: sed licet ab æterno sit donum, et persona, non ab æterno sit donum, et persona, non tamen ratio doni secundum modum sı- tamen ratio doni secundum modum sı- gnificandi est ratio personæ: quia do- gnificandi est ratio personæ: quia do- num dicitur ab aptitudine donabilitatis num dicitur ab aptitudine donabilitatis passivæ, scilicet quod donari possit: per- passivæ, scilicet quod donari possit: per- sona autem dicitur in se Et ideo in sona autem dicitur in se Et ideo in quantum est persona et Deus, habet vir- quantum est persona et Deus, habet vir- tutem dand active et in quantum est tutem dand active et in quantum est donum, habet congruitatem ut detur pas- donum, habet congruitatem ut detur pas- sive. Et ideo in argumento illo incidit sive. Et ideo in argumento illo incidit fallacia accidentis. quia licet persona et fallacia accidentis. quia licet persona et Deus et donum sit Spiritus sanctus ab Deus et donum sit Spiritus sanctus ab æterno, non tamen oportet, quod omne æterno, non tamen oportet, quod omne quod ei convenit in quantum est donum, quod ei convenit in quantum est donum, conveniat ei eadem ratione in quantum conveniat ei eadem ratione in quantum est una persona in Trinitate. est una persona in Trinitate.
AD IDEM dicendum, quod licet datum AD IDEM dicendum, quod licet datum secundum actum non sit in tempore, secundum actum non sit in tempore,
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
Ad 4. Ad 4.
Ad 5. Ad 5.
Ad 6. Ad 6.
Ad quæst. Ad quæst.
IN 1 SENTENT. DIST. XV, A, ART. 3. IN 1 SENTENT. DIST. XV, A, ART. 3.
tamen non sequitur, quod nullum æter- tamen non sequitur, quod nullum æter- num conveniat ei: potest enim æternum num conveniat ei: potest enim æternum esse ratio ejus quod fit in tempore: sicut esse ratio ejus quod fit in tempore: sicut omne donum est ratio quare dari possit omne donum est ratio quare dari possit in tempore. in tempore.
AD ALIUD dicendum, quod hæc est AD ALIUD dicendum, quod hæc est falsa, quod in omni donatione sit aucto- falsa, quod in omni donatione sit aucto- ritas dantis super donatum: hæc enim ritas dantis super donatum: hæc enim propositio non est vera nisi in illa dona- propositio non est vera nisi in illa dona- tione ubi ratio donationis est potestas tione ubi ratio donationis est potestas ex dominio super donatum, vel ex au- ex dominio super donatum, vel ex au- ctoritate talis autem non est hic, ut pa- ctoritate talis autem non est hic, ut pa- tuit. tuit.
AD ALIUD dicendum similiter, quod AD ALIUD dicendum similiter, quod . esse datum in donatione cujus ratio fun- . esse datum in donatione cujus ratio fun- datur in potestate dominii vel auctoritatis, datur in potestate dominii vel auctoritatis, dicit ut procedens a dante: sed non illud dicit ut procedens a dante: sed non illud quod fundatur in vi amoris amicitiæ. quod fundatur in vi amoris amicitiæ.
AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Spiritus sanctus detur a se? inveniuntur Spiritus sanctus detur a se? inveniuntur diversificari Doctores. Quidam enim di- diversificari Doctores. Quidam enim di- cunt passivam minus propriam quam cunt passivam minus propriam quam activam, propter rationem quam tangit activam, propter rationem quam tangit objectio. Alii econtra dicunt activam objectio. Alii econtra dicunt activam minus propriam quam passivam: quia minus propriam quam passivam: quia dicunt, quod habitudo præpositionis a dicunt, quod habitudo præpositionis a refertur ad effectum connotatum: cujus refertur ad effectum connotatum: cujus causa est Spiritus sanctus, sicut et Pa- causa est Spiritus sanctus, sicut et Pa- ter. Mihi videtur, quod passiva sit vera, ter. Mihi videtur, quod passiva sit vera, et minus propria quam activa, sicut di- et minus propria quam activa, sicut di- cunt primi et habitudo præpositionis cunt primi et habitudo præpositionis non notat tunc causam respectu effectus, non notat tunc causam respectu effectus, quia effectus non supponitur in re sui quia effectus non supponitur in re sui causalis, sed potius Spiritus sanctus: sed causalis, sed potius Spiritus sanctus: sed notat præpositio secundum hoc non aucto- notat præpositio secundum hoc non aucto- ritatem, sed potestatem dandi ex vi amo- ritatem, sed potestatem dandi ex vi amo- ris vel virtute et ex hoc non potest in- ris vel virtute et ex hoc non potest in- ferri, datur a se: ergo est a se: vel ergo ferri, datur a se: ergo est a se: vel ergo habet auctoritatem respectu sui: vel ergo habet auctoritatem respectu sui: vel ergo habet rationem principii respectu sui- habet rationem principii respectu sui- ipsius quia illa non exigit talis donatio, ipsius quia illa non exigit talis donatio, cujus potestas tota in libertate voluntatis cujus potestas tota in libertate voluntatis et amoris consistit. Hunc sensum videtur et amoris consistit. Hunc sensum videtur confirmare intentio Litteræ: quia cum confirmare intentio Litteræ: quia cum debeat probare, quod potest dare se, in- debeat probare, quod potest dare se, in- ducit quod est suæ potestatis et libertatis ducit quod est suæ potestatis et libertatis
1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 9. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 9.
413 413
ibi ubi dicit: « Non enim dici potest non ibi ubi dicit: « Non enim dici potest non esse suæ potestatis, de quo scriptum esse suæ potestatis, de quo scriptum est, Spiritus ubi vult spirat ¹». Quası dı- est, Spiritus ubi vult spirat ¹». Quası dı- ceret: In libertate voluntatis habet, quod ceret: In libertate voluntatis habet, quod se det et hæc libertas non ponit aucto- se det et hæc libertas non ponit aucto- ritatem respectu sui, sed consistit ibi vi ritatem respectu sui, sed consistit ibi vi amoris eorum quibus se dat. amoris eorum quibus se dat.
ARTICULUS III. ARTICULUS III.
Utrum nullum donum detur nisi Spı- Utrum nullum donum detur nisi Spı- ritus sanctus, et utrum corpus carnis ritus sanctus, et utrum corpus carnis sit aliud quam caro? sit aliud quam caro?
Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Sicut « Sicut corpus carnis nihil aliud est corpus carnis nihil aliud est
quam caro, etc. » quam caro, etc. »
1. Ex hoc enim sequitur, quod nullum 1. Ex hoc enim sequitur, quod nullum aliud donum detur nisi Spiritus sanctus: aliud donum detur nisi Spiritus sanctus: et hoc non est verum: quia dantur nobis et hoc non est verum: quia dantur nobis etiam virtutes et gratia, sicut patet per etiam virtutes et gratia, sicut patet per diffinitionem virtutis quam dat Augusti- diffinitionem virtutis quam dat Augusti- nus, quod « est bona qualitas mentis nus, quod « est bona qualitas mentis « qua recte vivitur, qua nemo male uti- « qua recte vivitur, qua nemo male uti- « tur, quam Deus in nobis sine nobis « tur, quam Deus in nobis sine nobis « operatur. » Et, Sapient. vi, 11: Vene- « operatur. » Et, Sapient. vi, 11: Vene- runt mihi omnia bona pariter cum illa. runt mihi omnia bona pariter cum illa. Et, Sapient. VIII, 6: Sobrietatem et pru- Et, Sapient. VIII, 6: Sobrietatem et pru- dentiam docet, et justitiam, et virtutem, dentiam docet, et justitiam, et virtutem, quibus utilius nihil est in vita homini- quibus utilius nihil est in vita homini- bus. Ergo videtur, quod donum Spiritus bus. Ergo videtur, quod donum Spiritus sancti aliquid aliud sit quam Spiritus sancti aliquid aliud sit quam Spiritus
sanctus. sanctus.
2. Præterea, Corpus carnis videtur 2. Præterea, Corpus carnis videtur esse aliquid aliud quam caro: quia cor- esse aliquid aliud quam caro: quia cor- pus dicit compositionem ex membris dis- pus dicit compositionem ex membris dis- similibus, sicut est pes, et manus: caro similibus, sicut est pes, et manus: caro autem non dicit hoc: ergo corpus carnis autem non dicit hoc: ergo corpus carnis aliquid aliud est quam caro. aliquid aliud est quam caro.
SOLUTIO. Dicendum, quod Augustinus SOLUTIO. Dicendum, quod Augustinus non intendit negare quin multa creata non intendit negare quin multa creata dentur cum Spiritu sancto, et in Spi- dentur cum Spiritu sancto, et in Spi-
Cf. supra, in hac dist. XV, cap. A. Cf. supra, in hac dist. XV, cap. A.
Solutio. Solutio. Ad. 1. Ad. 1.
Ad 2. Ad 2.
Solutio Solutio
414 414
: :
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
ritu sed intendit dicere, quod in nomine ritu sed intendit dicere, quod in nomine et constructione nihil aliud significatur et constructione nihil aliud significatur quam Spiritus sanctus: cum enim dicitur quam Spiritus sanctus: cum enim dicitur donum Spiritus sancti, propter transitio- donum Spiritus sancti, propter transitio- nem obliqui crederet aliquis quod divi- nem obliqui crederet aliquis quod divi- nitas esset inter obliquum et rectum. nitas esset inter obliquum et rectum. Unde vult Augustinus, quod obliquus Unde vult Augustinus, quod obliquus cum recto intransitivam habeat constru- cum recto intransitivam habeat constru- ctionem sicut cum dicitur, corpus carnis ctionem sicut cum dicitur, corpus carnis vel creatura simul. vel creatura simul.
AD ULTIMUM dicendum, quod Augusti- AD ULTIMUM dicendum, quod Augusti- nus vocat corpus quodlibet quod habet nus vocat corpus quodlibet quod habet trinam dimensionem et sic corpus car- trinam dimensionem et sic corpus car- nis est caro, et corpus ossis est os: et non nis est caro, et corpus ossis est os: et non vocat corpus animatum quod componi- vocat corpus animatum quod componi- tur ex organis dissimilibus diversis. tur ex organis dissimilibus diversis.
ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.
Utrum potest Pater aliquid quod non Utrum potest Pater aliquid quod non Spiritus sanctus ? Spiritus sanctus ?
Deinde quæritur de hoc argumento Deinde quæritur de hoc argumento quod facit, ibi, « Si enim Spiritus san- quod facit, ibi, « Si enim Spiritus san- ctus seipsum dare non potest, etc. » ctus seipsum dare non potest, etc. »
Videtur enim non valere: quia Spiri- Videtur enim non valere: quia Spiri- tus sanctus non potest spirare Spiritum tus sanctus non potest spirare Spiritum sanctum et eum Pater potest spirare: et sanctum et eum Pater potest spirare: et tamen ex hoc non sequitur, quod Pater tamen ex hoc non sequitur, quod Pater possit vel faciat aliquid quod non possit possit vel faciat aliquid quod non possit vel faciat Spiritus sanctus, cum spirare vel faciat Spiritus sanctus, cum spirare non sit aliquid, sed ad aliquid: ergo a non sit aliquid, sed ad aliquid: ergo a simili et hoc non valet, cum secundum simili et hoc non valet, cum secundum Magistrum idem sit dare quod procedere Magistrum idem sit dare quod procedere temporaliter. temporaliter.
SOLUTIO. Dicendum, quod hic tenet SOLUTIO. Dicendum, quod hic tenet argumentum propter connotatum in argumentum propter connotatum in creatura, quod clauditur in intellectu creatura, quod clauditur in intellectu ejus quod est dare: hoc enim operari est ejus quod est dare: hoc enim operari est eorum quæ subjiciuntur potentiæ : et eorum quæ subjiciuntur potentiæ : et ideo si ab hoc excluderetur Spiritus san- ideo si ab hoc excluderetur Spiritus san- ctus, sequeretur quod aliquid posset Pa- ctus, sequeretur quod aliquid posset Pa- ter quod non posset Spiritus sanctus. ter quod non posset Spiritus sanctus.
ARTICULUS V. ARTICULUS V.
Quæritur, an veræ sint illæ tres propo- Quæritur, an veræ sint illæ tres propo- sitiones, scilicet Spiritus mittit se, et sitiones, scilicet Spiritus mittit se, et Spiritus mittitur a se, et Spiritus Spiritus mittitur a se, et Spiritus procedit a se? procedit a se?
Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Si autem seipsum dat, tunc et a seipso « Si autem seipsum dat, tunc et a seipso procedit et mittitur, etc. » procedit et mittitur, etc. »
Spiritus Spiritus
Est enim hic dubium, Si Est enim hic dubium, Si sanctus mittat se ? Et si ista aliquo modo sanctus mittat se ? Et si ista aliquo modo conceditur, dubia adhuc erit ista, Si Spi- conceditur, dubia adhuc erit ista, Si Spi- ritus sanctus mittitur a se? Et si ambæ ritus sanctus mittitur a se? Et si ambæ istæ in aliquo sensu concedantur, adhuc istæ in aliquo sensu concedantur, adhuc remanet hæc dubia, Si Spiritus sanctus remanet hæc dubia, Si Spiritus sanctus procedit a se ? procedit a se ?
Videtur enim hæc esse falsa, Spiritus Videtur enim hæc esse falsa, Spiritus sanctus mittit se. sanctus mittit se.
ergo a ergo a
1. Supra enim habitum est, quod mit- 1. Supra enim habitum est, quod mit- ti est cognosci quod ab alio sit. ti est cognosci quod ab alio sit. quo mittitur aliqua personarum, cogno- quo mittitur aliqua personarum, cogno- scitur ab illo esse: sed Spiritus sanctus scitur ab illo esse: sed Spiritus sanctus mittit se, ut tu dicis: ergo Spiritus san- mittit se, ut tu dicis: ergo Spiritus san- ctus est a se, quod falsum est: quia dicit ctus est a se, quod falsum est: quia dicit Anselmus, quod nec natura admittit, nec Anselmus, quod nec natura admittit, nec intellectus capit, quod idem sit a seipso. intellectus capit, quod idem sit a seipso.
2. Item, Cum dicitur, Mittit se, sup- 2. Item, Cum dicitur, Mittit se, sup- positum verbi est in quo notatur auctori- positum verbi est in quo notatur auctori- tas respectu ejus quod supponitur in tas respectu ejus quod supponitur in pronomine: sed hoc est idem, cum rela- pronomine: sed hoc est idem, cum rela- tivum referat idem quod est in antece- tivum referat idem quod est in antece- dente: ergo in locutione significatur idem dente: ergo in locutione significatur idem habere auctoritatem respectu sui: cum habere auctoritatem respectu sui: cum ergo hoc non sit verum, videtur locutio ergo hoc non sit verum, videtur locutio esse falsa. esse falsa.
3. Item, Mittens et missus quærunt 3. Item, Mittens et missus quærunt distinctionem personalem ad minus: hæc distinctionem personalem ad minus: hæc autem non est hic, cum dicitur, Spiritus autem non est hic, cum dicitur, Spiritus sanctus mittit se: ergo locutio est falsa. sanctus mittit se: ergo locutio est falsa. 4. Item, Pater non mittitur ab aliquo 4. Item, Pater non mittitur ab aliquo (ut dicit Augustinus) eo quod a nullo est: (ut dicit Augustinus) eo quod a nullo est: ergo a simili nec Spiritus sanctus mit- ergo a simili nec Spiritus sanctus mit- tit se, eo quod a se non est. tit se, eo quod a se non est.
Si forte dicas, ut supra, quod est po Si forte dicas, ut supra, quod est po testas collationis ex vi amoris, et ex vi testas collationis ex vi amoris, et ex vi
Qumst. 1. Qumst. 1.
Red contra. Red contra.
Quest 2. Quest 2.
IN I SENTENT. DIST. XV, A, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XV, A, ART. 5.
auctoritatis et ex vi amoris mittit se Spi- auctoritatis et ex vi amoris mittit se Spi- ritus sanctus, sicut etiam dat se. CONTRA: ritus sanctus, sicut etiam dat se. CONTRA: Dare de sua intentione non dicit compa- Dare de sua intentione non dicit compa- rationem ad processionem æternam, rationem ad processionem æternam, cum infra concedatur hæc, Pater dat se: cum infra concedatur hæc, Pater dat se: mitti autem inclusam habet in se pro- mitti autem inclusam habet in se pro- cessionem ergo non est simile: quia cessionem ergo non est simile: quia nec ex vi amoris, nec ex ratione aucto- nec ex vi amoris, nec ex ratione aucto- ritatis vel dominii Spiritus sanctus habet ritatis vel dominii Spiritus sanctus habet quod sit a seipso: ergo nullo modo mit- quod sit a seipso: ergo nullo modo mit- tit se, ut videtur. tit se, ut videtur.
Si forte dicas, quod in veritate ista lo- Si forte dicas, quod in veritate ista lo- cutio falsa est, nec eam ponit Augustinus cutio falsa est, nec eam ponit Augustinus sed Magister. et quod Magister in hoc sed Magister. et quod Magister in hoc falsum dicit. CONTRA: Augustinus dicit: falsum dicit. CONTRA: Augustinus dicit: « Spiritus mittit se, et dat se '. » Ergo non « Spiritus mittit se, et dat se '. » Ergo non tantum Magister hoc dicit, sed et Augus- tantum Magister hoc dicit, sed et Augus- tinus. tinus.
415 415
falsa eo quod secundum supra dicta, falsa eo quod secundum supra dicta, procedere non ponit comparationem nisi procedere non ponit comparationem nisi ad principium a quo cum ergo ipse ad principium a quo cum ergo ipse Spiritus sanctus non sit principium sui, Spiritus sanctus non sit principium sui, videtur quod nullo modo a se procedat. videtur quod nullo modo a se procedat. Si dicatur, quod non procedat a se Si dicatur, quod non procedat a se simpliciter, sed procedit a se in creatu- simpliciter, sed procedit a se in creatu-
ram. ram.
CONTRA: CONTRA:
1. Processio in creaturam ostendit 1. Processio in creaturam ostendit æternam, et nihil aliud superaddit: er- æternam, et nihil aliud superaddit: er- go si secundum æternam non procedit a go si secundum æternam non procedit a se, secundum temporalem non debet os- se, secundum temporalem non debet os- tendi procedere a se : ergo relinquitur tendi procedere a se : ergo relinquitur adhuc hæc esse falsa, Spiritus sanctus adhuc hæc esse falsa, Spiritus sanctus procedit temporaliter a se. procedit temporaliter a se.
2. Item, A quocumque negatur genus, 2. Item, A quocumque negatur genus, quælibet species illius generis negatur : quælibet species illius generis negatur : sed Spiritus non procedit a se: ergo nec sed Spiritus non procedit a se: ergo nec ULTERIUS quæritur de ista, Spiritus temporalı processione, nec æterna pro- ULTERIUS quæritur de ista, Spiritus temporalı processione, nec æterna pro- sanctus mittitur a se. sanctus mittitur a se. cedit a se. cedit a se.
1. Passio enim semper est illata ab 1. Passio enim semper est illata ab alio, licet non actio ergo passivum ma- alio, licet non actio ergo passivum ma- gis dicit rationem essendi ab alio quam gis dicit rationem essendi ab alio quam activum ergo videtur, quod passiva activum ergo videtur, quod passiva majorem habeat rationem falsitatis, majorem habeat rationem falsitatis,
quam activa. quam activa.
2. Item, Intellectus non capit, quod 2. Item, Intellectus non capit, quod idem agat et patiatur respectu ejusdem : idem agat et patiatur respectu ejusdem : ergo cum hoc significetur ista locutione, ergo cum hoc significetur ista locutione, Spiritus sanctus mittitur a se, videtur Spiritus sanctus mittitur a se, videtur esse falsa. esse falsa.
SED CONTRA: Augustinus dicit. « Tunc SED CONTRA: Augustinus dicit. « Tunc unicuique mittitur, cum a quoquam co- unicuique mittitur, cum a quoquam co- gnoscitur atque percipitur, quantum co- gnoscitur atque percipitur, quantum co- gnosci et percipi potest 2. » Et hæc au- gnosci et percipi potest 2. » Et hæc au- ctoritas infra in hac eadem distinctione ctoritas infra in hac eadem distinctione ponitur in Littera. Sed talem cognitio- ponitur in Littera. Sed talem cognitio- nem facit in nobis Spiritus sanctus : et nem facit in nobis Spiritus sanctus : et vere dicitur, quod hæc cognitio est a vere dicitur, quod hæc cognitio est a Spiritu sancto et mittitur ab eo : ergo Spiritu sancto et mittitur ab eo : ergo videtur, si hoc est eum mitti, quod vere videtur, si hoc est eum mitti, quod vere mittatur a seipso. mittatur a seipso.
ULTERIUS quæritur de ista, Spiritus ULTERIUS quæritur de ista, Spiritus sanctus procedit a se. Hæc enim videtur sanctus procedit a se. Hæc enim videtur
3. Item, A quocumque negatur actus 3. Item, A quocumque negatur actus naturæ, negatur etiam modus illius ac- naturæ, negatur etiam modus illius ac- tus sed processio a se negatur de Spi- tus sed processio a se negatur de Spi- ritu sancto ergo et modus debet negari, ritu sancto ergo et modus debet negari, scilicet quod procedit a se temporaliter. scilicet quod procedit a se temporaliter.
4. Item, Quia Pater non est ab alio, 4. Item, Quia Pater non est ab alio, ideo non convenit ei ut ostendatur tem- ideo non convenit ei ut ostendatur tem- poraliter ab actu esse : ergo a simili, quia poraliter ab actu esse : ergo a simili, quia Spiritus sanctus non est a se, ideo non Spiritus sanctus non est a se, ideo non convenit ei ut temporaliter a se esse os- convenit ei ut temporaliter a se esse os- tendatur sed ostenditur, cum dicitur tendatur sed ostenditur, cum dicitur procedere a se : ergo locutio illa falsa est. procedere a se : ergo locutio illa falsa est.
SOLUTIO. Sicut diximus in principio is- SOLUTIO. Sicut diximus in principio is- tius distinctionis, super expositione et tius distinctionis, super expositione et veritate et proprietate istarum locutio- veritate et proprietate istarum locutio- num, discors Doctorum invenitur senten- num, discors Doctorum invenitur senten- tia. Sunt qui rationibus supra inductis, tia. Sunt qui rationibus supra inductis, dicunt omnes istas esse falsas, Spiritus dicunt omnes istas esse falsas, Spiritus mittit se, Spiritus mittitur a se, Spiritus mittit se, Spiritus mittitur a se, Spiritus procedit a se et dicunt quod si in au- procedit a se et dicunt quod si in au- ctoritate inveniantur, exponendæ sunt sic, ctoritate inveniantur, exponendæ sunt sic, Spiritus mittit se, id est, a Spiritu est Spiritus mittit se, id est, a Spiritu est effectus in quo cognoscitur missus. Sed effectus in quo cognoscitur missus. Sed quia in auctoritatibus Sanctorum inve- quia in auctoritatibus Sanctorum inve-
Solutio. Solutio.
1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate 1 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate
2 IDEM, Lib. IV de Trinitate, cap. 20. 2 IDEM, Lib. IV de Trinitate, cap. 20.
416 416
: :
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
niuntur expresse, et hic a Magistro con- niuntur expresse, et hic a Magistro con- ceduntur, difficile videtur mihi quod di- ceduntur, difficile videtur mihi quod di- cantur false. Unde alii dicunt, quod mit- cantur false. Unde alii dicunt, quod mit- tere et procedere dupliciter dicuntur, tere et procedere dupliciter dicuntur, scilicet proprie, et improprie. Proprie, scilicet proprie, et improprie. Proprie, quando dicit distinctionem nuntii, et quando dicit distinctionem nuntii, et nuntiantis et sic non sumitur in istis nuntiantis et sic non sumitur in istis locutionibus. Quandoque autem mittere locutionibus. Quandoque autem mittere idem est quod dare et sic sumitur mi- idem est quod dare et sic sumitur mi- nus proprie et in hoc sensu concedunt nus proprie et in hoc sensu concedunt istas, et hoc volunt trahere ex Littera, istas, et hoc volunt trahere ex Littera, ubi Magister dicit, quod Spiritus sanctus ubi Magister dicit, quod Spiritus sanctus dat se, et datur a se quod est ipsum dat se, et datur a se quod est ipsum temporaliter procedere et mittı. Aliorum temporaliter procedere et mittı. Aliorum sententia est, quod non est intentio Au- sententia est, quod non est intentio Au- gustini et Magistri dicere, quod et dare gustini et Magistri dicere, quod et dare vel mittere sint idem, nisi secundum ra- vel mittere sint idem, nisi secundum ra- tionem et suppositum, non autem secun- tionem et suppositum, non autem secun- dum intentionem et illi dicunt, quod dum intentionem et illi dicunt, quod cum dicitur, Spiritus sanctus mittit se, cum dicitur, Spiritus sanctus mittit se, duo importantur in verbo. Unum ex duo importantur in verbo. Unum ex principali significato verbi: quia mittit principali significato verbi: quia mittit significat missionem, sicut ambulat am- significat missionem, sicut ambulat am- bulationem. Aliud est quod est in verbo, bulationem. Aliud est quod est in verbo, scilicet actus effectivus illius connotati, scilicet actus effectivus illius connotati, quod confertur in tempore ei cui fit mis- quod confertur in tempore ei cui fit mis- sio et ideo dicunt, cum dicitur, Spiri- sio et ideo dicunt, cum dicitur, Spiri- tus sanctus mittit se, quod Spiritus san- tus sanctus mittit se, quod Spiritus san- ctus non reddit suppositum verbo nisi ctus non reddit suppositum verbo nisi gratia secundi. Cum autem additur se, gratia secundi. Cum autem additur se, transit actus hujus verbi, mittit, in duo : transit actus hujus verbi, mittit, in duo : quorum unum est in altero : et ideo quorum unum est in altero : et ideo sunt ut unum conjunctum actus enim sunt ut unum conjunctum actus enim effectivus connotati transit super id quod effectivus connotati transit super id quod efficitur in ipsa missione : sed quia in efficitur in ipsa missione : sed quia in illo manifestatur Spiritus, ut in eo spe- illo manifestatur Spiritus, ut in eo spe- cialı modo existens, ideo etiam transit cialı modo existens, ideo etiam transit super Spiritum non simpliciter, sed se- super Spiritum non simpliciter, sed se- cundum quod specialiter in illo existit : cundum quod specialiter in illo existit : ut ipsa missione temporali non fiat Spi- ut ipsa missione temporali non fiat Spi- ritus simpliciter, sed fiat ut ibi existat ritus simpliciter, sed fiat ut ibi existat hoc modo quo prius ibi non fuit, et hoc hoc modo quo prius ibi non fuit, et hoc per rationem illius effecti ostendatur: per rationem illius effecti ostendatur: sicut etiam dicimus quod Verbum non sicut etiam dicimus quod Verbum non est factum, sed tamen est factum secun- est factum, sed tamen est factum secun- dum carnem, dum carnem, ita hic Spiritus non fit ita hic Spiritus non fit missione, sed fit ipsa missione quod est missione, sed fit ipsa missione quod est in isto aliter quam prius: et hæc opinio in isto aliter quam prius: et hæc opinio magis concordat cum dictis Sanctorum: magis concordat cum dictis Sanctorum:
et ideo magis placet mihi. Est ergo sen- et ideo magis placet mihi. Est ergo sen- sus, Spiritus sanctus mittit se, id est, a sus, Spiritus sanctus mittit se, id est, a collatione Spiritus qua se dat, est effe- collatione Spiritus qua se dat, est effe- ctus in que manifestatur Spiritum esse ab ctus in que manifestatur Spiritum esse ab alio, et in isto cui mittitur: quia princi- alio, et in isto cui mittitur: quia princi- pale significatum verbi ex ipsa missione pale significatum verbi ex ipsa missione ostendit ab alio esse : quia aliter non ostendit ab alio esse : quia aliter non conveniret ei mitti a se. conveniret ei mitti a se.
Ad objecta ergo dicendum per ordi- Ad objecta ergo dicendum per ordi-
neni. neni.
AD PRIMUM, quod Spiritus mittit se : AD PRIMUM, quod Spiritus mittit se : et bene concedo, quod missio passiva et bene concedo, quod missio passiva facit cognosci quod missus ab alio sit: facit cognosci quod missus ab alio sit: activa autem, quod missus ab illo sit activa autem, quod missus ab illo sit qui mittitur: sed jam dictum est, quod qui mittitur: sed jam dictum est, quod gratia principalis significati non egredi- gratia principalis significati non egredi- tur actus missionis a supposito locutionis, tur actus missionis a supposito locutionis, sed gratia actus causantis effectus illos sed gratia actus causantis effectus illos in quibus cognoscitur ab alio esse : et in quibus cognoscitur ab alio esse : et ideo pronomen ostendit inesse Spiritui ideo pronomen ostendit inesse Spiritui sancto missionem passivam, suppositumi sancto missionem passivam, suppositumi autem non ostendit inesse missionem ac- autem non ostendit inesse missionem ac- tivam et sub hoc modo sensus est, tivam et sub hoc modo sensus est, Spiritus mittit se, id est, a Spiritus col- Spiritus mittit se, id est, a Spiritus col- latione in qua dat se, est effectus in quo latione in qua dat se, est effectus in quo cognoscitur quod ab alio sit : et hoc ve- cognoscitur quod ab alio sit : et hoc ve- rum est. rum est.
AD ALIUD dicendum, quod suppositum AD ALIUD dicendum, quod suppositum in illo actu cujus suppositum est, non in illo actu cujus suppositum est, non quærit auctoritatem in apposito: quia quærit auctoritatem in apposito: quia hæc missio est ex potestate amoris, non hæc missio est ex potestate amoris, non ex potestate auctoritatis vel dominii, ut ex potestate auctoritatis vel dominii, ut superius in alia quæstione dictum est. superius in alia quæstione dictum est.
AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- rum, quod mittere et mitti gratia princi- rum, quod mittere et mitti gratia princi- palis significati exigunt distinctas perso- palis significati exigunt distinctas perso- nas sed non gratia alterius actus qui nas sed non gratia alterius actus qui ibi etiam est communis trium persona- ibi etiam est communis trium persona- rum, scilicet collationis effectivæ illius rum, scilicet collationis effectivæ illius doni in quo fit ut insit Spiritus sanctus: doni in quo fit ut insit Spiritus sanctus: et ideo non oportet, quod Spiritus sanctus et ideo non oportet, quod Spiritus sanctus distinguatur a se. distinguatur a se.
: :
AD ALIUD dicendum, quod aliud est in AD ALIUD dicendum, quod aliud est in Patre quia in Patre principale significa- Patre quia in Patre principale significa- tum verbi quod est missio passiva in tum verbi quod est missio passiva in quantum tenet se ex parte appositi, nec quantum tenet se ex parte appositi, nec respectu sui, nec respectu alicujus salvari respectu sui, nec respectu alicujus salvari potest: quia nullo modo est ab alio ut potest: quia nullo modo est ab alio ut mitti possit et ideo non potest signifi- mitti possit et ideo non potest signifi-
Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
Ad 3 Ad 3
Ad 4. Ad 4.
quest. 1 quest. 1
IN I SENTENT. DIST. XV, A, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. XV, A, ART. 5.
cari esse ab alio. Sed in Filio et Spiritu cari esse ab alio. Sed in Filio et Spiritu sancto significatum verbi passivum sal- sancto significatum verbi passivum sal- vatur secundum quod transit in prono- vatur secundum quod transit in prono- men reciprocum licet non salvetur re- men reciprocum licet non salvetur re- spectu illius suppositi, sed absolute re- spectu illius suppositi, sed absolute re- spectu suppositi quod intelligituro perari spectu suppositi quod intelligituro perari cum supposito eumdem actum quia cum supposito eumdem actum quia actus denotans effectum in creatura com- actus denotans effectum in creatura com- munis est trium personarum et omnes munis est trium personarum et omnes personæ supponuntur in locutione ex personæ supponuntur in locutione ex natura verbi, licet tantum una significe- natura verbi, licet tantum una significe- tur in locutione et ideo verbum id quoad tur in locutione et ideo verbum id quoad actum donationis habet omnes pro sup- actum donationis habet omnes pro sup- posito sed quoad actum quem addit posito sed quoad actum quem addit missio, habet pro supposito personas qui- missio, habet pro supposito personas qui- bus convenit missio. bus convenit missio.
Si autem tu quæras, Quare magis ex- Si autem tu quæras, Quare magis ex- primitur ibi una persona, quam alia, si primitur ibi una persona, quam alia, si actus ille communis est? Responsio, quod actus ille communis est? Responsio, quod hoc fit, eo quod actus ille magis per appro- hoc fit, eo quod actus ille magis per appro- priationem ostensivus est unius personæ priationem ostensivus est unius personæ quam alterius ut sapientia collata osten- quam alterius ut sapientia collata osten- dit Filium, et gratia Spiritum sanctum. dit Filium, et gratia Spiritum sanctum.
AD ID quod ulterius quæritur de ista, AD ID quod ulterius quæritur de ista, Spiritus sanctus mittitur a se dico sine Spiritus sanctus mittitur a se dico sine præjudicio, quod hæc est magis impro- præjudicio, quod hæc est magis impro- pria, quam activa, propter duo: quia hic pria, quam activa, propter duo: quia hic significatur passive missio respectu sui, significatur passive missio respectu sui, et quia ponitur præpositio denotans prin- et quia ponitur præpositio denotans prin- cipium tamen concedere oportet, eo cipium tamen concedere oportet, eo quod Sancti eam ponunt et tunc con- quod Sancti eam ponunt et tunc con- ceditur sub eodem sensu, quod dividatur ceditur sub eodem sensu, quod dividatur verbum secundum actus importatos, sci- verbum secundum actus importatos, sci- licet collationis, et missionis et refera- licet collationis, et missionis et refera- tur secundum unum actum ad supposi- tur secundum unum actum ad supposi- tum Spiritus sancti, et ad alias personas, tum Spiritus sancti, et ad alias personas, quamvis ei conveniat appropriate et quamvis ei conveniat appropriate et secundum alium actum referatur ad per- secundum alium actum referatur ad per- sonas secundum intellectum secum ope- sonas secundum intellectum secum ope- rantes. Et per hoc patet solutio ad totum rantes. Et per hoc patet solutio ad totum quod contra illam propositionem objicie- quod contra illam propositionem objicie-
batur. batur.
Et nota, quod sunt quidam breviter et Et nota, quod sunt quidam breviter et leviter se hic expedientes, et dicunt, quod leviter se hic expedientes, et dicunt, quod proprie Pater et Filius mittunt Spiritum proprie Pater et Filius mittunt Spiritum sanctum, sed Spiritus sanctus non pro- sanctum, sed Spiritus sanctus non pro- prie mittit se et ideo dicitur mittere se, prie mittit se et ideo dicitur mittere se, quia approbat suam missionem ab illis quia approbat suam missionem ab illis
417 417
factam : sicut de aliquo spontaneo dici- factam : sicut de aliquo spontaneo dici- tur, ipse facit se facere hoc, quia facit tur, ipse facit se facere hoc, quia facit hoc ex libertate suæ voluntatis et ex hoc ex libertate suæ voluntatis et ex
amore. amore.
AD ID quod ulterius quæritur de ista, Ad 2. quæst AD ID quod ulterius quæritur de ista, Ad 2. quæst Spiritus sanctus procedit a se dico, Spiritus sanctus procedit a se dico, quod meo judicio ista minus habet pro- quod meo judicio ista minus habet pro- prietatis, quam aliqua aliarum tamen prietatis, quam aliqua aliarum tamen quia Sanctus eam dicit, concedo eam sub quia Sanctus eam dicit, concedo eam sub hoc sensu, quod intelligatur de proces- hoc sensu, quod intelligatur de proces- sione passiva temporali : et tunc expono sione passiva temporali : et tunc expono eam sicut etiam illam aliam, Spiritus eam sicut etiam illam aliam, Spiritus sanctus mittit se. Quia licet processio sanctus mittit se. Quia licet processio non dicat nisi comparationem ad princi- non dicat nisi comparationem ad princi- pium a quo, tamen quando additur de- pium a quo, tamen quando additur de- terminatio temporalis, additur etiam terminatio temporalis, additur etiam comparatio ad effectum, et ad eum in comparatio ad effectum, et ad eum in quem procedit. quem procedit.
AD ID autem quod contra objicitur, di- AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod processio temporalis os- cendum quod processio temporalis os- tendit æternam sed non ostendit eam tendit æternam sed non ostendit eam esse ab eodem supposito quod significa- esse ab eodem supposito quod significa- tur in locutione, ut prius dictum est. tur in locutione, ut prius dictum est.
AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur temporalis, non ponitur per hoc in spe- temporalis, non ponitur per hoc in spe- cie aliqua processio Spiritus sancti : non cie aliqua processio Spiritus sancti : non enim advenit ut differentia, sed potius ut enim advenit ut differentia, sed potius ut accidens, non processioni in se, sed acci- accidens, non processioni in se, sed acci- dit ei ex parte termini in quem est pro- dit ei ex parte termini in quem est pro- cessio temporalis et ideo etiam dirimit cessio temporalis et ideo etiam dirimit rationem ipsius: quia processio tempo- rationem ipsius: quia processio tempo- ralis est processio secundum quid. ralis est processio secundum quid.
Et si tu objicias, quod secundum hoc Et si tu objicias, quod secundum hoc non debet inferre eam. Dicendum, quod non debet inferre eam. Dicendum, quod non dirimit in actu processionis, sed po- non dirimit in actu processionis, sed po- tius in modo significandi eam : quia tem- tius in modo significandi eam : quia tem- poralis potest significari in supposito cui poralis potest significari in supposito cui non convenit, ut cum dicitur, Spiritus non convenit, ut cum dicitur, Spiritus procedit a se, non convenit processio procedit a se, non convenit processio passiva æterna huic supposito quod agens passiva æterna huic supposito quod agens eam significatur, nisi gratia actus dona- eam significatur, nisi gratia actus dona- tionis effectus in quo Spiritus est et da- tionis effectus in quo Spiritus est et da- tur, et non gratia significati principalis : tur, et non gratia significati principalis : et ideo etiam quoad hoc non infert eam. et ideo etiam quoad hoc non infert eam. Non enim possum inferre, Spiritus pro- Non enim possum inferre, Spiritus pro- cedit a se temporaliter, ergo procedit a cedit a se temporaliter, ergo procedit a se sed sic, ergo procedit a quocumque se sed sic, ergo procedit a quocumque procedat. procedat.
Ad 1. Ad 1.
Ad 2. Ad 2.
XXV XXV
27 27
Ad 3 Ad 3
418 418
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
AD ALIUD dicendum, quod non est mo- AD ALIUD dicendum, quod non est mo- dus iste qui respiciat principale significa- dus iste qui respiciat principale significa- tum in verbo, ut specificando ipsum, sed tum in verbo, ut specificando ipsum, sed potius dirimendo eum, ut in supposito potius dirimendo eum, ut in supposito talı significatur, ut dictum est. talı significatur, ut dictum est.
AD ULTIMUM dicendum, quod non est AD ULTIMUM dicendum, quod non est simile de Patre et hujus ratio prius di- simile de Patre et hujus ratio prius di- cta est quia principale significatum ac- cta est quia principale significatum ac- tus non habet in ipso locum respectu tus non habet in ipso locum respectu alicujus suppositi. alicujus suppositi.
Ad 1 Ad 1
B. Non est mirum si Spiritus sanctus dicatur mitti vel procedere a se- B. Non est mirum si Spiritus sanctus dicatur mitti vel procedere a se- cum etiam Filius dicatur mitti a se. cum etiam Filius dicatur mitti a se.
Ne autem mireris, quod Spiritus sanctus dicitur mitti vel procedere a se. Ne autem mireris, quod Spiritus sanctus dicitur mitti vel procedere a se. Nam et de Filio dicit Augustinus in libro II de Trinitate, quod non tantum Nam et de Filio dicit Augustinus in libro II de Trinitate, quod non tantum a Patre missus est, sed etiam a seipso et a Spiritu sancto': quærens, quo- a Patre missus est, sed etiam a seipso et a Spiritu sancto': quærens, quo- modo Filius vel Spiritus sanctus sit missus, cum uterque sit ubique tam- modo Filius vel Spiritus sanctus sit missus, cum uterque sit ubique tam- quam Deus? Nam uterque, inquit Augustinus, legitur missus. De Spiritu quam Deus? Nam uterque, inquit Augustinus, legitur missus. De Spiritu sancto enim legitur, Quem mittet Pater in nomine meo. Et iterum, Si ab- sancto enim legitur, Quem mittet Pater in nomine meo. Et iterum, Si ab- iero, mittam eum ad vos 3. Et Filius de se dicit: Exivi a Patre, et veni in iero, mittam eum ad vos 3. Et Filius de se dicit: Exivi a Patre, et veni in mundum. Et Apostolus dicit: Misit Deus Filium suum. In Propheta au- mundum. Et Apostolus dicit: Misit Deus Filium suum. In Propheta au- tem scriptum est ex persona Dei, Cœlum et terram ego impleo. Itaque tem scriptum est ex persona Dei, Cœlum et terram ego impleo. Itaque ubique Deus est, ubique ergo est Filius, ubique etiam est Spiritus sanctus. ubique Deus est, ubique ergo est Filius, ubique etiam est Spiritus sanctus. Illuc ergo missus est Filius et Spiritus sanctus ubi erat. Illuc ergo missus est Filius et Spiritus sanctus ubi erat.
DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.
Deinde quæritur de secunda parte quæ Deinde quæritur de secunda parte quæ incipit ibi, «Ne autem mireris, etc. » incipit ibi, «Ne autem mireris, etc. » Totus enim tractatus de missione Filii Totus enim tractatus de missione Filii inducitur, ut probetur missio Spiritus inducitur, ut probetur missio Spiritus sancti. sancti.
Dividitur autem in duas partes. In pri- Dividitur autem in duas partes. In pri- ma ostendit quis misit Filium. In secun- ma ostendit quis misit Filium. In secun-
1 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap 5. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. II de Trinitate, cap 5.
2 Joan. xiv, 26. 2 Joan. xiv, 26.
8 Joan. XVI, 7. 8 Joan. XVI, 7.
da declarat modos suæ missionis, ibi, 1, da declarat modos suæ missionis, ibi, 1, « Hic quæritur, Utrum semel tantum, « Hic quæritur, Utrum semel tantum, etc. » etc. »
J J
Prima subdividitur in tres partes. In Prima subdividitur in tres partes. In prima ostendit, quod mitti Deum a Deo prima ostendit, quod mitti Deum a Deo est possibile. In secunda per verba Am- est possibile. In secunda per verba Am- brosii et Augustini, ostendit Filium esse brosii et Augustini, ostendit Filium esse missum a Spiritu sancto, ibi, D, « Et missum a Spiritu sancto, ibi, D, « Et quod a Spiritu sancto Filius missus sit, quod a Spiritu sancto Filius missus sit, etc. » In tertia ostendit, quod etiam a se etc. » In tertia ostendit, quod etiam a se missus est, ibi, E, « Deinde ostendit esse missus est, ibi, E, « Deinde ostendit esse datum etiam a seipso, etc. » datum etiam a seipso, etc. »
4 Joan. XVI, 28. 4 Joan. XVI, 28. 5 Ad Galat. IV, 4 5 Ad Galat. IV, 4 Jerem. XXIII, Jerem. XXIII, 24. 24.
IN I SENTENT. DIST. XV, B, ART. 6 ET 7. IN I SENTENT. DIST. XV, B, ART. 6 ET 7.
419 419
Nolutio. Nolutio.
Ad 1. Ad 1.
ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.
An missio Filii magis sit manifesta, An missio Filii magis sit manifesta, quam missio Spiritus sancti ? quam missio Spiritus sancti ?
1. Incidit autem hic dubium circa pri- 1. Incidit autem hic dubium circa pri- mum quia ratio Magistri in Littera vi- mum quia ratio Magistri in Littera vi- detur non valere a minori quam facit : detur non valere a minori quam facit : quia in Christo diversæ sunt naturæ, et- quia in Christo diversæ sunt naturæ, et- si non diversæ personæ : et ita magis si non diversæ personæ : et ita magis gratia diversarum naturarum convenit ei gratia diversarum naturarum convenit ei mittere et mitti, quam Spiritui sancto : mittere et mitti, quam Spiritui sancto : ergo a minori non est ratio sua. ergo a minori non est ratio sua.
2. Item, Augustinus dicit, quod Filio 2. Item, Augustinus dicit, quod Filio et Spiritui sancto convenit æqualiter mit- et Spiritui sancto convenit æqualiter mit- ti ergo unum non potest probari per ti ergo unum non potest probari per alterum. alterum.
SOLUTIO. Dicendum, quod est ratio a SOLUTIO. Dicendum, quod est ratio a simili confirmato per auctoritatem, quia simili confirmato per auctoritatem, quia virtute auctoritatis accipit formam infe- virtute auctoritatis accipit formam infe- rendi suum simile. Vel dicendum, quod rendi suum simile. Vel dicendum, quod missio Filii magis est manifesta, quam missio Filii magis est manifesta, quam Spiritus et ideo probatur illa per is- Spiritus et ideo probatur illa per is- tam. Vel dicatur, quod est a minori: quia tam. Vel dicatur, quod est a minori: quia Filio quantum est de ratione principii Filio quantum est de ratione principii magis convenit mittere, quam Spiritui magis convenit mittere, quam Spiritui sancto secundum quod magis convenit, sancto secundum quod magis convenit, quod pluribus rationibus convenit, quam quod pluribus rationibus convenit, quam id quod paucioribus. id quod paucioribus.
AD OBJECTUM Contra, dicendum quod AD OBJECTUM Contra, dicendum quod licet in Christo sint diversæ naturæ, ta- licet in Christo sint diversæ naturæ, ta- men mittere et mitti non convenit nisi men mittere et mitti non convenit nisi personæ sed verum est, quod convenit personæ sed verum est, quod convenit
gratia naturarum quæ sunt in ipso : gratia naturarum quæ sunt in ipso : et sic etiam convenit Spiritui sancto dare et sic etiam convenit Spiritui sancto dare et dari, ut supra dictum est, licet non et dari, ut supra dictum est, licet non conveniat ei facere et fieri, eo quod affe- conveniat ei facere et fieri, eo quod affe- ctibus in quibus datur, non unitur. Unde ctibus in quibus datur, non unitur. Unde licet Filius in carne non esset factus, licet Filius in carne non esset factus, adhuc in carne esset datus, dum in carne adhuc in carne esset datus, dum in carne illa fuisset, sicut Spiritus essentialiter illa fuisset, sicut Spiritus essentialiter est in donis in quibus datur. est in donis in quibus datur.
ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.
Utrum quælibet persona divina potest Utrum quælibet persona divina potest mitti, et quid significent hæc verba, mitti, et quid significent hæc verba, mittere et mitti? mittere et mitti?
Deinde quæritur de hoc quod dicit, in Deinde quæritur de hoc quod dicit, in fine cap. B, « Illuc ergo missus est Fi- fine cap. B, « Illuc ergo missus est Fi- lius et Spiritus sanctus ubi erat. » lius et Spiritus sanctus ubi erat. »
1. Hoc enim videtur impossibile: quia 1. Hoc enim videtur impossibile: quia super Ezechielem, xvi, dicit Glossa Hie- super Ezechielem, xvi, dicit Glossa Hie- ronymi « Quod intus est, mitti non pot- ronymi « Quod intus est, mitti non pot- « est, eo quod missus separatur a mit- « est, eo quod missus separatur a mit- « tente. » Ergo cum persona quælibet sit « tente. » Ergo cum persona quælibet sit in natura divina intus in seipsa, videtur in natura divina intus in seipsa, videtur quod mitti non possit. quod mitti non possit.
2. Item, In corporali missione sic est, 2. Item, In corporali missione sic est, quod missum naturaliter separatur a quod missum naturaliter separatur a mittente ergo videtur, quod hoc etiam mittente ergo videtur, quod hoc etiam debeat esse in spirituali: ergo videtur, debeat esse in spirituali: ergo videtur, quod nulli personarum conveniat mitti. quod nulli personarum conveniat mitti.
: :
3. Præterea, Videtur quod mittens 3. Præterea, Videtur quod mittens semper veniat cum misso: id enim quod semper veniat cum misso: id enim quod unum est et idem cum nuntio, semper unum est et idem cum nuntio, semper venit quocumque venit missus sive nun- venit quocumque venit missus sive nun- tius sed Pater est unum et idem cum tius sed Pater est unum et idem cum Filio et Spiritu sancto: ergo videtur, Filio et Spiritu sancto: ergo videtur, quod Pater venit quocumque mittitur quod Pater venit quocumque mittitur Filius et Spiritus sanctus: sed quocum- Filius et Spiritus sanctus: sed quocum- que aliquis per seipsum venit, non eget que aliquis per seipsum venit, non eget nuntio Pater per seipsum venit ad om- nuntio Pater per seipsum venit ad om- nes ad quos mittit Filium et Spiritum nes ad quos mittit Filium et Spiritum sanctum ergo superfluit missio Filii et sanctum ergo superfluit missio Filii et Spiritus sancti. Spiritus sancti.
Si forte dicas, quod venit per unitatem Si forte dicas, quod venit per unitatem naturæ, sed non per effectum connota- naturæ, sed non per effectum connota- tum in creatura: hoc falsum est, quia tum in creatura: hoc falsum est, quia ille effectus est communiter et indivisibi- ille effectus est communiter et indivisibi- liter trium. liter trium.
GRATIA hujus ulterius quæritur, Quid GRATIA hujus ulterius quæritur, Quid significent hujusmodi verba, mittere, et significent hujusmodi verba, mittere, et mitti? mitti?
1. Et videtur per Augustinum in libro 1. Et videtur per Augustinum in libro IV de Trinitate, et hic a Magistro, quod IV de Trinitate, et hic a Magistro, quod
Quæstiunc. Quæstiunc.