IN I SENTENT. DIST. X, C. IN I SENTENT. DIST. X, C.

tein qui dicunt, quod dicere dicitur tri- tein qui dicunt, quod dicere dicitur tri- pliciter, scilicet essentialiter quomodo pliciter, scilicet essentialiter quomodo quilibet dicit se: et essentialiter conno- quilibet dicit se: et essentialiter conno- tando effectum in creatura, quo quilibet tando effectum in creatura, quo quilibet dicit creaturam et notionaliter, quo so- dicit creaturam et notionaliter, quo so- lus Pater dicit verbum, et in hac tertia lus Pater dicit verbum, et in hac tertia sola significatione respondet ei verbum : sola significatione respondet ei verbum : et hoc est verum quod respondet verbum et hoc est verum quod respondet verbum personale sed quod in duplici alia si- personale sed quod in duplici alia si- gnificatione nullum verbum respondeat, gnificatione nullum verbum respondeat, absurdum est quia qui dicendo non di- absurdum est quia qui dicendo non di- cit verbum, nihil dicit, quia nihil dicitur cit verbum, nihil dicit, quia nihil dicitur nisi verbum. nisi verbum.

315 315

AD ALIUD dicendum, quod Anselmus AD ALIUD dicendum, quod Anselmus vult dicere, quod ex pluralitate dicen- vult dicere, quod ex pluralitate dicen- tium non multiplicatur ratio verbi per tium non multiplicatur ratio verbi per appropriationem: verbum enim a quo- appropriationem: verbum enim a quo- cumque dicatur, sive etiam ab omnibus, cumque dicatur, sive etiam ab omnibus, sive a duobus, semper est appropriabile sive a duobus, semper est appropriabile Filio magis quam alii. Filio magis quam alii.

Ad 2. Ad 2.

AD ID quod objicitur de Augustino di- Ad object. 1. AD ID quod objicitur de Augustino di- Ad object. 1. cendum quod eo Verbum est quo Filius, cendum quod eo Verbum est quo Filius, id est, ea relatione dicitur Verbum, li- id est, ea relatione dicitur Verbum, li- cet non ea ratione nominis et hoc in- cet non ea ratione nominis et hoc in- telligit de verbo personaliter dicto. telligit de verbo personaliter dicto.

C. Sicut verbum Dei proprie dicitur sapientia, et tamen tota Trinitas dici- C. Sicut verbum Dei proprie dicitur sapientia, et tamen tota Trinitas dici- tur sapientia: ita el Spiritus sanctus proprie dicitur charitas, et tamen tur sapientia: ita el Spiritus sanctus proprie dicitur charitas, et tamen Pater et Filius et Spiritus sanctus dicitur charitas. Pater et Filius et Spiritus sanctus dicitur charitas.

Si ergo proprie aliquis horum trium charitas nuncupari debet, quis ap- Si ergo proprie aliquis horum trium charitas nuncupari debet, quis ap- tius quam Spiritus sanctus ? ut scilicet in illa summa simplicique natura tius quam Spiritus sanctus ? ut scilicet in illa summa simplicique natura non sit aliud substantia, et aliud charitas : sed substantia ipsa sit charitas, non sit aliud substantia, et aliud charitas : sed substantia ipsa sit charitas, et charitas ipsa sit substantia, sive in Patre, sive in Filio, sive in Spiritu et charitas ipsa sit substantia, sive in Patre, sive in Filio, sive in Spiritu sancto et tamen Spiritus sanctus proprie charitas nuncupatur'. Ecce his sancto et tamen Spiritus sanctus proprie charitas nuncupatur'. Ecce his verbis aperte dicit Augustinus quod in Trinitate charitas aliquando refertur verbis aperte dicit Augustinus quod in Trinitate charitas aliquando refertur ad substantiam, quæ communis est trium personarum, et tota in singulis : ad substantiam, quæ communis est trium personarum, et tota in singulis : aliquando specialiter ad personam Spiritus sancti, sicut sapientia Dei aliquando specialiter ad personam Spiritus sancti, sicut sapientia Dei aliquando pro substantia divina, aliquando pro Filio accipitur et hoc in aliquando pro substantia divina, aliquando pro Filio accipitur et hoc in multis fieri reperitur. multis fieri reperitur.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 17. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 17.

316 316

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Questiunc. Questiunc.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

quæritur, Qualiter illæ charitates in divi- quæritur, Qualiter illæ charitates in divi- nis differant ? nis differant ?

SOLUTIO. Dicendum, ut prius habitum SOLUTIO. Dicendum, ut prius habitum est, quod charitas duplex est est enim est, quod charitas duplex est est enim personalis, et essentialis: et personalis personalis, et essentialis: et personalis

An Spiritus sanctus proprie nuncupetur dicitur Spiritus sanctus proprie, ita quod An Spiritus sanctus proprie nuncupetur dicitur Spiritus sanctus proprie, ita quod

charitas ? charitas ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Et tamen Spiritus sanctus proprie « Et tamen Spiritus sanctus proprie charitas nuncupatur, etc. » charitas nuncupatur, etc. »

1. Hoc enim videtur falsum esse : quia 1. Hoc enim videtur falsum esse : quia quidquid est commune tribus, non potest quidquid est commune tribus, non potest esse proprium unius: sed charitas est esse proprium unius: sed charitas est communis tribus ergo non potest esse communis tribus ergo non potest esse proprium Spiritus sancti. proprium Spiritus sancti.

2. Præterea, Charitas magis videtur 2. Præterea, Charitas magis videtur appropriari Patri : quia in quadam anti- appropriari Patri : quia in quadam anti- phona de Trinitate cantat Ecclesia: phona de Trinitate cantat Ecclesia: « Charitas Pater est, gratia Christus, « Charitas Pater est, gratia Christus, communicatio Spiritus sanctus ¹. » communicatio Spiritus sanctus ¹. »

3. Item, Charitas virtutum est forma, 3. Item, Charitas virtutum est forma, et sic omnes virtutes aliquid accipiunt a et sic omnes virtutes aliquid accipiunt a charitate ergo magis similis et appro- charitate ergo magis similis et appro- priabilis est personæ a qua aliæ acci- priabilis est personæ a qua aliæ acci- piunt, quam illi quæ ab aliis accipit quod piunt, quam illi quæ ab aliis accipit quod ab ipsa nulla alia accipit: hæc autem est ab ipsa nulla alia accipit: hæc autem est Spiritus sanctus : ergo non convenit Spiritus sanctus : ergo non convenit Spiritui sancto. Spiritui sancto.

4. Item, Charitas est finis præcepti, ut 4. Item, Charitas est finis præcepti, ut dicit Apostolus, I ad Timoth 1, 5%. Finis dicit Apostolus, I ad Timoth 1, 5%. Finis autem convenit ei in quem ultimum se- autem convenit ei in quem ultimum se- cundum naturæ ordinem recurrimus. cundum naturæ ordinem recurrimus. Ille autem est Pater, ut supra habitum Ille autem est Pater, ut supra habitum est ergo videtur charitas non esse est ergo videtur charitas non esse propria Spiritui sancto. propria Spiritui sancto.

PRÆTEREA, Dicitur essentia charitas PRÆTEREA, Dicitur essentia charitas in divinis Similiter dicitur Spiritus san- in divinis Similiter dicitur Spiritus san- ctus charitas. Et similiter charitas quæ- ctus charitas. Et similiter charitas quæ- dam importatur, cum dicitur, Pater et dam importatur, cum dicitur, Pater et Filius diligunt se: in verbo enim dili- Filius diligunt se: in verbo enim dili- gunt importatur charitas quædam. Et gunt importatur charitas quædam. Et

1 Antiph. 1 Noct. III ad Matutinum festi SS. 1 Antiph. 1 Noct. III ad Matutinum festi SS. Trinitatis. Trinitatis.

2 I ad Timoth. I, : Finis præcepti est charı- 2 I ad Timoth. I, : Finis præcepti est charı-

nullus alius essentialis autem dicitur nullus alius essentialis autem dicitur ipse appropriate, sed communiter quili- ipse appropriate, sed communiter quili- bet alius. bet alius.

AD PRIMUM dicendum, quod proprie AD PRIMUM dicendum, quod proprie innuitur in auctoritate Augustini per ap- innuitur in auctoritate Augustini per ap- propriate. propriate.

AD ALIUD dicendum, quod charitas ac- AD ALIUD dicendum, quod charitas ac- cipitur dupliciter, scilicet in se, sive ad cipitur dupliciter, scilicet in se, sive ad proprium actum et secundum quod se proprium actum et secundum quod se habet ad alias virtutes. Si in se, est ipsa habet ad alias virtutes. Si in se, est ipsa in genere amoris, et pertinet ad Spiri- in genere amoris, et pertinet ad Spiri- tum sanctum et hæc est sua propria tum sanctum et hæc est sua propria consideratio. Si autem accipitur ut com- consideratio. Si autem accipitur ut com- paratur ad alias virtutes, sic habet ratio- paratur ad alias virtutes, sic habet ratio- nem cujusdam principii ad alias virtutes, nem cujusdam principii ad alias virtutes, et sic aptatur Patri. et sic aptatur Patri.

Et per hoc patet solutio ad duo se- Et per hoc patet solutio ad duo se- quentia quæ in illa consideratione chari- quentia quæ in illa consideratione chari- tatis procedunt. tatis procedunt.

AD ULTIMUM dicendum, quod in divinis AD ULTIMUM dicendum, quod in divinis est charitas essentialis, et notionalis, et est charitas essentialis, et notionalis, et personalis. Et patet hoc ratione, et exem- personalis. Et patet hoc ratione, et exem- plo. Ratione sic: Pater et Filius diligunt plo. Ratione sic: Pater et Filius diligunt se in quantum unum sunt in natura: et se in quantum unum sunt in natura: et in hac dilectione necessario etiam inclu- in hac dilectione necessario etiam inclu- ditur Spiritus sanctus qui est ejusdem ditur Spiritus sanctus qui est ejusdem essentiæ cum Patre et Filio unde ly essentiæ cum Patre et Filio unde ly diligunt dicit actum charitatis essentia- diligunt dicit actum charitatis essentia- lis. Cum autem dico sic, Pater diligit Fi- lis. Cum autem dico sic, Pater diligit Fi- lium amore qui est Spiritus sanctus, lium amore qui est Spiritus sanctus, importatur duplex amor, scilicet notio- importatur duplex amor, scilicet notio- nalis in verbo quo Pater et Filius unum nalis in verbo quo Pater et Filius unum sunt inspirando amorem : et alius amor sunt inspirando amorem : et alius amor importatur per nomen quod est, amore importatur per nomen quod est, amore qui est Spiritus sanctus. Exemplo autem qui est Spiritus sanctus. Exemplo autem id idem ostenditur sponsus enim et id idem ostenditur sponsus enim et sponsa diligunt se in convenientia natu- sponsa diligunt se in convenientia natu-

tas de corde puro, etc,. tas de corde puro, etc,. 3 Cf. Supra, Dist. III. 3 Cf. Supra, Dist. III.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

Ad quæst. Ad quæst.

IN I SENTENT. DIST. X, D. IN I SENTENT. DIST. X, D.

ræ et societatis quæ est inter homines ræ et societatis quæ est inter homines bene convenientes et a tali dilectione bene convenientes et a tali dilectione non excluduntur alii boni socii ad eam- non excluduntur alii boni socii ad eam- dem vitam pertinentes: et hæc dilectio dem vitam pertinentes: et hæc dilectio quantum potest, respondet dilectioni es- quantum potest, respondet dilectioni es- sentiali. Diligunt se etiam sponsus et sentiali. Diligunt se etiam sponsus et sponsa ad actum communicationis natu- sponsa ad actum communicationis natu- ræ per generationem et ab hac dile- ræ per generationem et ab hac dile- ctione excluditur etiam proles genita: et ctione excluditur etiam proles genita: et hæc respondet, quantum potest, dile- hæc respondet, quantum potest, dile- ctioni notionali in quantum sunt princi- ctioni notionali in quantum sunt princi- pium Spiritus sancti Pater et Filius: quæ pium Spiritus sancti Pater et Filius: quæ dilectio non est Spiritus sanctus, quia dilectio non est Spiritus sanctus, quia Spiritus sanctus non est principium quo Spiritus sanctus non est principium quo Pater et Filius spirant Spiritum, sicut Pater et Filius spirant Spiritum, sicut nec Filius est paternitas qua Pater gene- nec Filius est paternitas qua Pater gene- rat Filium. Tertia dilectio est qua com- rat Filium. Tertia dilectio est qua com-

317 317

placent sibi in prole genita: et esset hoc placent sibi in prole genita: et esset hoc magis simile, si proles esset amor: quia magis simile, si proles esset amor: quia tunc diligerent se in amore illo et hæc tunc diligerent se in amore illo et hæc dilectio respondet personali dilectioni. dilectio respondet personali dilectioni. Aliud exemplum magis conveniens est Aliud exemplum magis conveniens est in mente. Ponamus enim memoriam in mente. Ponamus enim memoriam non generare intelligentiam, adhuc dili- non generare intelligentiam, adhuc dili- get eam in quantum ad eamdem natu- get eam in quantum ad eamdem natu- ram mentis secum pertinet: si autem ram mentis secum pertinet: si autem ponamus sicut verum est, concordiam ponamus sicut verum est, concordiam memoriæ et intelligentiæ in producenda memoriæ et intelligentiæ in producenda voluntate sui, ipsa concordia producendi voluntate sui, ipsa concordia producendi dicet amorem similem notionali amori in dicet amorem similem notionali amori in divinis voluntate autem jam producta, divinis voluntate autem jam producta, ipsa voluntate nectente memoriam et ipsa voluntate nectente memoriam et intelligentiam iterum diligunt se : et intelligentiam iterum diligunt se : et erit dilectio sicut personalis. erit dilectio sicut personalis.

D. Exemplis firmat eadem nomina proprie et universaliter accipi. D. Exemplis firmat eadem nomina proprie et universaliter accipi.

Pluribus enim exemplis doceri potest, multa rerum vocabula et univer- Pluribus enim exemplis doceri potest, multa rerum vocabula et univer- saliter poni, et proprie quibusdam rebus adhiberi : sicut Legis nomine saliter poni, et proprie quibusdam rebus adhiberi : sicut Legis nomine aliquando simul omnia Veteris Testamenti significant eloquia, aliquando aliquando simul omnia Veteris Testamenti significant eloquia, aliquando autem proprie vocatur Lex quæ data est per Moysen. Multa alia suppetunt autem proprie vocatur Lex quæ data est per Moysen. Multa alia suppetunt exempla, sed in re aperta vitanda est longitudo sermonis. Sicut ergo uni- exempla, sed in re aperta vitanda est longitudo sermonis. Sicut ergo uni- cum Dei verbum proprie vocamus nomine sapientiæ, cum sit universaliter cum Dei verbum proprie vocamus nomine sapientiæ, cum sit universaliter et Spiritus sanctus et Pater ipsa sapientia: ita Spiritus sanctus proprio et Spiritus sanctus et Pater ipsa sapientia: ita Spiritus sanctus proprio vocabulo charitas nuncupatur, cum sit Pater et Filius universaliter chari- vocabulo charitas nuncupatur, cum sit Pater et Filius universaliter chari- tas. tas.

EXPOSITIO TEXTUS. EXPOSITIO TEXTUS.

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Sicut Legis nomine aliquando simul « Sicut Legis nomine aliquando simul omnia, etc. » Ubi sic in Scriptura acci- omnia, etc. » Ubi sic in Scriptura acci- pitur? pitur?

Et dicendum, quod Joan. xv, 25, Lex Et dicendum, quod Joan. xv, 25, Lex

1 Psal. CXVIII, 161: Principes persecuti sunt me 1 Psal. CXVIII, 161: Principes persecuti sunt me Gratis. Cf etiam, Psal xxv, 19: Respice mımı - Gratis. Cf etiam, Psal xxv, 19: Respice mımı -

1 1

ponitur pro toto Veteri Testamento, ubi ponitur pro toto Veteri Testamento, ubi dicit Dominus Ut impleatur sermo qui dicit Dominus Ut impleatur sermo qui in lege eorum scriptus est: Quia odio ha- in lege eorum scriptus est: Quia odio ha- buerunt me gratis: hoc enim in Psal. buerunt me gratis: hoc enim in Psal. CXVIII, 161, scriptum est : qui non dici- CXVIII, 161, scriptum est : qui non dici- tur Lex, nisi quia est de Veteri Testamen- tur Lex, nisi quia est de Veteri Testamen- to, quod etiam instrumentum est, quia to, quod etiam instrumentum est, quia instruit, et sicut instrumentum harmo- instruit, et sicut instrumentum harmo- niam litteræ ad spiritum, et typi ad veri- niam litteræ ad spiritum, et typi ad veri-

cos meos, quoniam .. odio iniquo oderunt me. cos meos, quoniam .. odio iniquo oderunt me.

318 318

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. 1 : 1 :

tatem ostendit. Similiter ibi, CXVIII, tatem ostendit. Similiter ibi, CXVIII, Beati immaculati in via qui ambulant Beati immaculati in via qui ambulant in lege Domini: ibi enim tota Scriptura in lege Domini: ibi enim tota Scriptura potest dici Lex. Et ibi, Psal. 1, 2: In le- potest dici Lex. Et ibi, Psal. 1, 2: In le- ge Domini voluntas ejus, et in lege ejus ge Domini voluntas ejus, et in lege ejus meditabitur die ac nocte. De data lege meditabitur die ac nocte. De data lege per Moysen est istud Joan 1, 17: Lex per Moysen est istud Joan 1, 17: Lex per Moysen data est, gratia et veritas per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Christum facta est. Item, Ec- per Jesum Christum facta est. Item, Ec- cli. XXIV, cli. XXIV, 33 Legem mandavit nobis 33 Legem mandavit nobis Moyses in præceptis justitiarum. Et, Moyses in præceptis justitiarum. Et, Deuter. xxxIII, 2: In dextera ejus ignea Deuter. xxxIII, 2: In dextera ejus ignea

lex. lex.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An sapientia non sit propria, sed appro- An sapientia non sit propria, sed appro- priabilis tantum? priabilis tantum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Sicut ergo unicum Dei verbum proprie « Sicut ergo unicum Dei verbum proprie vocamus nomine sapientiæ, etc.">> vocamus nomine sapientiæ, etc.">>

1. Hic enim dubium potest esse, quod 1. Hic enim dubium potest esse, quod sapientia est appropriabilis, et non pro- sapientia est appropriabilis, et non pro- pria charitas autem appropriabilis, et pria charitas autem appropriabilis, et propria, quæ sit causa hujus? propria, quæ sit causa hujus?

: :

2. ITEM, Cum verbum sit appropriabi- 2. ITEM, Cum verbum sit appropriabi- le, et proprium, ut prius ostensum est: le, et proprium, ut prius ostensum est: quare non similiter sapientia ? quare non similiter sapientia ?

3. Si DICAS, quod sapientia in sapiente 3. Si DICAS, quod sapientia in sapiente est ut perfectio ipsius secundum sapere : est ut perfectio ipsius secundum sapere :

et ideo non potest esse propria: quia et ideo non potest esse propria: quia tunc Pater saperet quasi formaliter sa- tunc Pater saperet quasi formaliter sa- pientia quæ ab ipso esset. CONTRA: Eo- pientia quæ ab ipso esset. CONTRA: Eo- dem modo video, quod amor est in aman- dem modo video, quod amor est in aman- te sicut perfectio, vel amare vel diligere: te sicut perfectio, vel amare vel diligere: ergo non debet esse proprius, sed ap- ergo non debet esse proprius, sed ap- propriatus. propriatus.

Ad 1 et 3. Ad 1 et 3.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, Solutio. SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, Solutio. quod ratio istius dicti dependet a ratione quod ratio istius dicti dependet a ratione nominum quia sic charitas hoc quod nominum quia sic charitas hoc quod dicit, dicit ut in aliud, vel in alium pro- dicit, dicit ut in aliud, vel in alium pro- cedens unde Augustinus dicit, quod cedens unde Augustinus dicit, quod «< charitas minus quam inter duos haberi «< charitas minus quam inter duos haberi non potest. » Sapientia autem hoc quod non potest. » Sapientia autem hoc quod dicit, dicit ut inhærens ipsi sapienti, dicit, dicit ut inhærens ipsi sapienti, quasi ex alio de quo est sapientia, quia quasi ex alio de quo est sapientia, quia sapientia de rebus est et licet in Deo sapientia de rebus est et licet in Deo sit causa rerum, et non causata a rebus, sit causa rerum, et non causata a rebus, tamen hoc non dicit ipso nomine et tamen hoc non dicit ipso nomine et ideo non potuit congrue proprium esse ideo non potuit congrue proprium esse processioni personarum et per hoc pa- processioni personarum et per hoc pa- tet solutio ad primum et ultimum. tet solutio ad primum et ultimum.

AD MEDIUM dicendum, quod verbum AD MEDIUM dicendum, quod verbum dicit ut procedens ab alio, cujus ipsum dicit ut procedens ab alio, cujus ipsum est intentio et similitudo, præcipue quan- est intentio et similitudo, præcipue quan- do aliquis dicit se : et ideo illud in se do aliquis dicit se : et ideo illud in se claudit rationem ejus quod est esse ab claudit rationem ejus quod est esse ab alio, sicut et charitas vel amor: et ideo alio, sicut et charitas vel amor: et ideo cum per esse ab alio distinguantur per- cum per esse ab alio distinguantur per- sonæ procedentes in divinis, illa nomina sonæ procedentes in divinis, illa nomina erant apta ut repræsentarent plus quam erant apta ut repræsentarent plus quam alia. alia.

Ad 2. Ad 2.

E. Auctoritatem ponit, quod Filius proprie dicitur sapientia. E. Auctoritatem ponit, quod Filius proprie dicitur sapientia.

Sed Dei verbum, id est, unigenitus Dei Filius, aperte dictus est Dei sa- Sed Dei verbum, id est, unigenitus Dei Filius, aperte dictus est Dei sa- pientia, ore Apostoli dicentis, Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam 1. pientia, ore Apostoli dicentis, Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam 1. Spiritus autem sanctus ubi sit dictus charitas, invenimus, si diligenter Spiritus autem sanctus ubi sit dictus charitas, invenimus, si diligenter Joannis Apostoli eloquium scrutemur: qui cum dixisset: Diligamus nos Joannis Apostoli eloquium scrutemur: qui cum dixisset: Diligamus nos invicem, quia charitas ex Deo est: adjunxit: Et omnis qui diligit, ex Deo invicem, quia charitas ex Deo est: adjunxit: Et omnis qui diligit, ex Deo

1 I ad Corinth. 1,-24. 1 I ad Corinth. 1,-24.

IN SENTENT. DIST. X, E, ART. 6. IN SENTENT. DIST. X, E, ART. 6.

319 319

natus est ₁ : quia dilectio Deus est. Hic manifestavit se dixisse eam dile- natus est ₁ : quia dilectio Deus est. Hic manifestavit se dixisse eam dile- ctionem esse Deum, quam dixit ex Deo. Deus ergo ex Deo est dilectio : sed ctionem esse Deum, quam dixit ex Deo. Deus ergo ex Deo est dilectio : sed quia et Filius ex Deo Patre natus est, et Spiritus sanctus ex Deo Patre pro- quia et Filius ex Deo Patre natus est, et Spiritus sanctus ex Deo Patre pro- cedit, quem potius eorum hic debeamus accipere dictum esse dilectionem, cedit, quem potius eorum hic debeamus accipere dictum esse dilectionem, merito quæritur. Pater enim solus ita Deus est, ut non sit ex Deo : et ideo merito quæritur. Pater enim solus ita Deus est, ut non sit ex Deo : et ideo dilectio, quæ ita Deus est ut ex Deo sit, non ipse Pater est, sed aut Filius, dilectio, quæ ita Deus est ut ex Deo sit, non ipse Pater est, sed aut Filius, aut Spiritus sanctus. Sed in consequentibus cum Dei dilectionem comme- aut Spiritus sanctus. Sed in consequentibus cum Dei dilectionem comme- morasset Joannes, qua dilexit nos, et hinc hortatus esset ut et nos invicem morasset Joannes, qua dilexit nos, et hinc hortatus esset ut et nos invicem diligamus, atque ita Deus in nobis maneat : quia utique dilectionem Deum diligamus, atque ita Deus in nobis maneat : quia utique dilectionem Deum dixerat, statim volens de hac re apertius aliquid eloqui, inquit: In hoc co- dixerat, statim volens de hac re apertius aliquid eloqui, inquit: In hoc co- gnoscimus quoniam in eo manemus, et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo gnoscimus quoniam in eo manemus, et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo dedit nobis². Spiritus itaque sanctus, de quo dedit nobis, facit nos in Deo dedit nobis². Spiritus itaque sanctus, de quo dedit nobis, facit nos in Deo manere, et ipsum in nobis. Hoc autem facit dilectio ipse ergo Deus est manere, et ipsum in nobis. Hoc autem facit dilectio ipse ergo Deus est dilectio. Deus ergo Spiritus sanctus qui procedit ex Deo, significatur ubi dilectio. Deus ergo Spiritus sanctus qui procedit ex Deo, significatur ubi legitur, Deus dilectio est, et, Dilectio ex Deo est ³. Ecce his verbis aperte legitur, Deus dilectio est, et, Dilectio ex Deo est ³. Ecce his verbis aperte dicit Augustinus Spiritum sanctum esse charitatem Patris et Filii : et in dicit Augustinus Spiritum sanctum esse charitatem Patris et Filii : et in tantum quoque sermonem produxit, ut videatur dixisse Spiritum sanctum tantum quoque sermonem produxit, ut videatur dixisse Spiritum sanctum non solum esse dilectionem Patris et Filii, qua se invicem et nos diligunt, non solum esse dilectionem Patris et Filii, qua se invicem et nos diligunt, sed etiam qua diligimus Deum. Sed utrum ipse sit charitas qua nos dili- sed etiam qua diligimus Deum. Sed utrum ipse sit charitas qua nos dili- gimus Deum, in sequenti explicabitur. gimus Deum, in sequenti explicabitur.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Utrum Spiritus sanctus sit dilectio qua Utrum Spiritus sanctus sit dilectio qua Pater et Filius diligunt se et nos, et Pater et Filius diligunt se et nos, et etiam qua nos diligimus Deum? etiam qua nos diligimus Deum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Spiritum sanctum non solum esse di- « Spiritum sanctum non solum esse di- lectionem Patris et Fili, qua se invi- lectionem Patris et Fili, qua se invi- cem et nos diligunt, sed etiam dilectio- cem et nos diligunt, sed etiam dilectio- nem qua diligimus Deum, etc. » nem qua diligimus Deum, etc. »

1. Hoc enim videtur falsum pro prima 1. Hoc enim videtur falsum pro prima parte quia dilectio qua Pater et Filius parte quia dilectio qua Pater et Filius diligunt nos, notat effectum in creatura diligunt nos, notat effectum in creatura rationalised omne tale nomen est es- rationalised omne tale nomen est es- sentiale, eo quod ille effectus communi- sentiale, eo quod ille effectus communi-

1 I Joan IV, 7. 1 I Joan IV, 7.

2 I Joan. IV, 13. 2 I Joan. IV, 13.

3 Vulg. habet, 1 Joan. IV, 16: Deus charitas 3 Vulg. habet, 1 Joan. IV, 16: Deus charitas

: :

ter est totius Trinitatis ergo illa dilectio ter est totius Trinitatis ergo illa dilectio non est specialiter Spiritus sanctus. non est specialiter Spiritus sanctus.

2. Item, Una est operatio trium: di- 2. Item, Una est operatio trium: di- ligere autem nos est idem quod facere in ligere autem nos est idem quod facere in nobis gratiam qua diligamus Deum : er- nobis gratiam qua diligamus Deum : er- go est indivisibiliter trium: non ergo go est indivisibiliter trium: non ergo dicit specialiter dilectionem quæ est Spi- dicit specialiter dilectionem quæ est Spi- ritus sanctus. ritus sanctus.

3. Item, Dicit Dionysius in libro de 3. Item, Dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus Amor est simplex Divinis nominibus Amor est simplex virtus per se motiva ad unitivam quam- virtus per se motiva ad unitivam quam- dam concretionem ex bono usque ad ex- dam concretionem ex bono usque ad ex- tremum existentium, et ab illo rursus tremum existentium, et ab illo rursus consequenter per omnia ad bonum, ex consequenter per omnia ad bonum, ex eadem, et per eamdem, et in eamdem eadem, et per eamdem, et in eamdem seipsam reflectens, et ad eamdem et seipsam reflectens, et ad eamdem et semper eodem modo revolutam 4. Cum semper eodem modo revolutam 4. Cum ergo ista processio amoris et reflexio in ergo ista processio amoris et reflexio in primum bonum amans, sit communiter primum bonum amans, sit communiter

est, et, iv, 7: Charitas ex Deo est. est, et, iv, 7: Charitas ex Deo est.

4 S. DIONYSIUS, De Divinis nominibus, cap. 4. 4 S. DIONYSIUS, De Divinis nominibus, cap. 4.

Solutio Solutio

Ad 1. Ad 1.

-320 -320

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

omnium personarum, non videtur Spiri- omnium personarum, non videtur Spiri- tus sanctus specialiter esse charitas illa tus sanctus specialiter esse charitas illa qua Deus diligit se et nos. qua Deus diligit se et nos.

4. Item, Hoc videtur esse contra Au- 4. Item, Hoc videtur esse contra Au- gustinum hic in ultimo capitulo istius gustinum hic in ultimo capitulo istius distinctionis, ubi inducit illud Apostoli distinctionis, ubi inducit illud Apostoli ad Coloss. 1, 13: Transtulit nos in reg- ad Coloss. 1, 13: Transtulit nos in reg- numi Filii dilectionis suæ, sic dicens: Si numi Filii dilectionis suæ, sic dicens: Si ergo non est in illa Trinitate charitas Dei ergo non est in illa Trinitate charitas Dei nisi Spiritus sanctus, Filius est etiam nisi Spiritus sanctus, Filius est etiam Spiritus sanctus. Spiritus sanctus.

SOLUTIO. Dicendum, sicut supra di- SOLUTIO. Dicendum, sicut supra di- ctum, quod triplex est in divinis charitas, ctum, quod triplex est in divinis charitas, et illa triplex charitas quadrupliciter sig- et illa triplex charitas quadrupliciter sig- nificatur, et quandoque etiam quinque nificatur, et quandoque etiam quinque modis. Significatur enim essentialiter modis. Significatur enim essentialiter charitas, quandoque per se solam : ut charitas, quandoque per se solam : ut cum dicitur, Deus charitas est 2. Quan- cum dicitur, Deus charitas est 2. Quan- doque etiam significatur notionaliter so- doque etiam significatur notionaliter so- lum ut cum dicitur Pater diligit Filium, lum ut cum dicitur Pater diligit Filium, in quantum personæ distinctæ existentes in quantum personæ distinctæ existentes conveniunt in spirando. Significat etiam conveniunt in spirando. Significat etiam personaliter solum sicut cum dicitur, personaliter solum sicut cum dicitur, charitas est Deus ex Deo : sicut Augu- charitas est Deus ex Deo : sicut Augu- stinus hic dicit in præcedenti capitulo 3, stinus hic dicit in præcedenti capitulo 3, per contextionem et consequentiam quam per contextionem et consequentiam quam accipit ex epistola Joannis. Significatur accipit ex epistola Joannis. Significatur etiam quandoque simul essentialiter et etiam quandoque simul essentialiter et notionaliter ut cum dicitur, Transtulit notionaliter ut cum dicitur, Transtulit nos in regnum Fili dilectionis suæ et nos in regnum Fili dilectionis suæ et hoc supra probatum est 4. Significatur hoc supra probatum est 4. Significatur quinto modo quandoque essentialiter et quinto modo quandoque essentialiter et notionaliter et personaliter simul ut notionaliter et personaliter simul ut cum dicitur, Pater et Filius mittunt, vel cum dicitur, Pater et Filius mittunt, vel dant Spiritum sanctum . ibi enim in dant Spiritum sanctum . ibi enim in effectu connotato accipitur charitas es- effectu connotato accipitur charitas es- sentialis, et in ratione missionis notiona- sentialis, et in ratione missionis notiona- lis, et in dono ipso quod datur charitas lis, et in dono ipso quod datur charitas personalis intelligitur. et hoc ultimo mo. personalis intelligitur. et hoc ultimo mo. do accipit Magister hic. do accipit Magister hic.

DICENDUM ergo ad primum quod licet DICENDUM ergo ad primum quod licet per effectum connotatum accipiatur es- per effectum connotatum accipiatur es- sentialis charitas, tamen non solus effe- sentialis charitas, tamen non solus effe- ctus est ibi imo in effectu illo qui est ctus est ibi imo in effectu illo qui est

1 Cf. cap. H hujusce distinctionis X, sub 1 Cf. cap. H hujusce distinctionis X, sub finem. finem.

2 I Joan IV, 16. 2 I Joan IV, 16.

' '

appropriabilis Spiritu sancto, intelligi- appropriabilis Spiritu sancto, intelligi- tur mitti Spiritus sanctus et ita notio- tur mitti Spiritus sanctus et ita notio- nalis cum illo, et personalis accipitur : nalis cum illo, et personalis accipitur : unde essentialis accipitur in talibus in unde essentialis accipitur in talibus in recto, et notionalis, et personalis in obli- recto, et notionalis, et personalis in obli- quo et hoc magis declarabitur infra quo et hoc magis declarabitur infra cum de missione disputabitur *. cum de missione disputabitur *.

: :

AD ALIUD dicendum, quod una est ope- AD ALIUD dicendum, quod una est ope- ratio trium sed illius operati appropria- ratio trium sed illius operati appropria- tio non æqualiter convenit tribus, sed tio non æqualiter convenit tribus, sed est quandoque operatum appropriabile est quandoque operatum appropriabile uni personæ, sed separabile a missione uni personæ, sed separabile a missione illius personæ sicut virtus politica vel illius personæ sicut virtus politica vel bonitas gratiæ gratis datæ appropriabilis bonitas gratiæ gratis datæ appropriabilis est Spiritui sancto, non tamen necessa- est Spiritui sancto, non tamen necessa- rio est missus Spiritus sanctus in colla- rio est missus Spiritus sanctus in colla- tione hujus gratiæ. Quandoque autem tione hujus gratiæ. Quandoque autem operatum trium personarum est appro- operatum trium personarum est appro- priabile uni inter personas, et insepara- priabile uni inter personas, et insepara- bile a missione unius personæ : sicut bile a missione unius personæ : sicut charitas creata data rationali creaturæ, charitas creata data rationali creaturæ, quæ appropriabilis est Spiritui sancto, et quæ appropriabilis est Spiritui sancto, et inseparabilis a missione Spiritus sancti inseparabilis a missione Spiritus sancti in eum cui confertur donum charitatis: in eum cui confertur donum charitatis: et tunc ratione appropriationis et insepa- et tunc ratione appropriationis et insepa- rabilitatis in talibus accipitur notionale et rabilitatis in talibus accipitur notionale et personale in essentiali. personale in essentiali.

AD ALIUD dicendum quod Dionysius AD ALIUD dicendum quod Dionysius diffinit amorem in universalı, non prout diffinit amorem in universalı, non prout est hujus vel illius. In universali autem est hujus vel illius. In universali autem dico, prout ex primo bono procedens ef- dico, prout ex primo bono procedens ef- ficiendo in omnibus entibus aliquid vel ficiendo in omnibus entibus aliquid vel esse vel vivere vel sentire vel intelligere esse vel vivere vel sentire vel intelligere vel aliquid boni naturalis vel superadditi, vel aliquid boni naturalis vel superadditi, et revertitur in fontem unde emanavit, et revertitur in fontem unde emanavit, reordinando omnia entia in ipsum secun- reordinando omnia entia in ipsum secun- dum boni appetitum, secundum quod dum boni appetitum, secundum quod dicimus, quod bonum est quod omnia dicimus, quod bonum est quod omnia appetunt et non loquitur in speciali de appetunt et non loquitur in speciali de amore qui est charitas tamen etiam ille amore qui est charitas tamen etiam ille amor appropriabilis est Spiritui sancto, amor appropriabilis est Spiritui sancto, licet missio Spiritus sancti separabilis sit licet missio Spiritus sancti separabilis sit ab ipso. ab ipso.

AD AUCTORITATEM autem Augustini pa- AD AUCTORITATEM autem Augustini pa- tet solutio per ante dicta. tet solutio per ante dicta.

3 Cf. cap. C hujusce dist. X. 3 Cf. cap. C hujusce dist. X.

4 Cf. Supra, Dist. V. 4 Cf. Supra, Dist. V.

5 Cf. Infra, Dist. XIV et XV. 5 Cf. Infra, Dist. XIV et XV.

Ad 7 Ad 7

Ad t Ad t

Ad 4. Ad 4.

IN I SENTENT. DIST. X, F, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. X, F, ART. 7.

321 321

F. Redil ostendere quod proposuerat, scilicet quod Spiritus sanclus sit amor F. Redil ostendere quod proposuerat, scilicet quod Spiritus sanclus sit amor quo Pater a Filio, et Filius a Patre diligitur? quo Pater a Filio, et Filius a Patre diligitur?

Nunc vero quod incepimus ostendere, curemus, scilicet Spiritum san- Nunc vero quod incepimus ostendere, curemus, scilicet Spiritum san- ctum dilectionem esse sive amorem Patris et Filii: quo scilicet Pater dili- ctum dilectionem esse sive amorem Patris et Filii: quo scilicet Pater dili- git Filium, et Filius Patrem. De hoc Hieronymus super Psal. xvi ait: Spi- git Filium, et Filius Patrem. De hoc Hieronymus super Psal. xvi ait: Spi- ritus sanctus nec Pater est nec Filius, sed dilectio quam habet Pater in ritus sanctus nec Pater est nec Filius, sed dilectio quam habet Pater in Filium, et Filius in Patrem. Augustinus quoque in libro VI de Trinitate, Filium, et Filius in Patrem. Augustinus quoque in libro VI de Trinitate, ait In omnibus æqualis est Patri Filius, et est unius ejusdemque substan- ait In omnibus æqualis est Patri Filius, et est unius ejusdemque substan- tiæ. Quapropter etiam Spiritus sanctus in eadem unitate substantiæ, et tiæ. Quapropter etiam Spiritus sanctus in eadem unitate substantiæ, et æqualitate consistit '. æqualitate consistit '.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Utrum Spiritus sanctus procedat a Pa- Utrum Spiritus sanctus procedat a Pa- tre in Filium, et reflectatur a Filio in tre in Filium, et reflectatur a Filio in Patrem ita quod sit amor Filii in Patrem ita quod sit amor Filii in Patrem, et Patris in Filium: et utrum Patrem, et Patris in Filium: et utrum ista sit vera locutio, Pater et Filuus ista sit vera locutio, Pater et Filuus diligunt se Spiritu sancto, et Pater diligunt se Spiritu sancto, et Pater diligit se Spiritu sancto, et Pater et diligit se Spiritu sancto, et Pater et Filius diligunt se dilectione quæ est Filius diligunt se dilectione quæ est Spiritus sanctus ? Spiritus sanctus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in penultino capite F, de verbo Hierony- penultino capite F, de verbo Hierony- mi « Spiritus sanctus nec Pater est nec mi « Spiritus sanctus nec Pater est nec Filius, sed dilectio quam Pater habet in Filius, sed dilectio quam Pater habet in Filium, et Filius in Patrem, etc. » Filium, et Filius in Patrem, etc. »

Videtur enim ex hoc quod Spiritus Videtur enim ex hoc quod Spiritus sanctus procedat a Patre in Filium, et sanctus procedat a Patre in Filium, et non quiescat ibi, sed reflectatur a Filio non quiescat ibi, sed reflectatur a Filio in Patrem et hoc falsum videtur. in Patrem et hoc falsum videtur.

1. Quidquid enim procedit ab aliquo in 1. Quidquid enim procedit ab aliquo in aliquem vel in aliud, aut recipitur ab illo aliquem vel in aliud, aut recipitur ab illo in quod procedit, aut non. Si recipitur : in quod procedit, aut non. Si recipitur : ergo videtur, quod Filius recipit Spiri- ergo videtur, quod Filius recipit Spiri-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VI de Trinitate, cap. 4. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VI de Trinitate, cap. 4.

XXV XXV

tum sanctum a Patre et hoc sonat indi- tum sanctum a Patre et hoc sonat indi- gentiam Spiritus esse in Filio, quod ab- gentiam Spiritus esse in Filio, quod ab-

surdum est. surdum est.

2. Præterea, Aut Filius recipit quod 2. Præterea, Aut Filius recipit quod habet, aut quod non habet. Si quod ha- habet, aut quod non habet. Si quod ha- bet ergo receptio est habiti quod non bet ergo receptio est habiti quod non est intelligibile. Si forte dicas, quod non est intelligibile. Si forte dicas, quod non hoc modo habet: ergo variatio ponitur hoc modo habet: ergo variatio ponitur circa Filium quia alio modo se habet circa Filium quia alio modo se habet recipiendo quod habet a Patre, quam ante recipiendo quod habet a Patre, quam ante se habuit, vel quam non recipiendo: et se habuit, vel quam non recipiendo: et hoc hæreticum est. hoc hæreticum est.

3. Præterea, De conversa quæritur 3. Præterea, De conversa quæritur quando dicit, quod est amor Filii in Pa- quando dicit, quod est amor Filii in Pa- trem ergo Pater etiam recipit a Filio, trem ergo Pater etiam recipit a Filio, vel quod non habet, vel quod non hoc vel quod non habet, vel quod non hoc modo habet quo recipit et hoc absur- modo habet quo recipit et hoc absur- dum est ergo videtur Spiritus sanctus dum est ergo videtur Spiritus sanctus non esse amor Patris in Filium, et Filii in non esse amor Patris in Filium, et Filii in Patrem. Patrem.

JUXTA hoc ulterius quæritur de quæ- Quæst.'. JUXTA hoc ulterius quæritur de quæ- Quæst.'. stione antiqua, cum dicitur, Pater et Fi- stione antiqua, cum dicitur, Pater et Fi- lius diligunt se Spiritu sancto, utrum ve- lius diligunt se Spiritu sancto, utrum ve- ra sit locutio, et in qua habitudine abla- ra sit locutio, et in qua habitudine abla- tivus construatur cum verbo? tivus construatur cum verbo?

1. Quod autem sit falsa, videtur: quia 1. Quod autem sit falsa, videtur: quia hæc est falsa, Pater est sapiens sapientia hæc est falsa, Pater est sapiens sapientia

21 21

322 322

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quam genuit ergo a simili hæc est fal- quam genuit ergo a simili hæc est fal- sa, Pater et Filius diligunt se dilectione sa, Pater et Filius diligunt se dilectione quæ ab ipsis procedit: hæc autem est quæ ab ipsis procedit: hæc autem est Spiritus sanctus : ergo hæc est falsa, Pa. Spiritus sanctus : ergo hæc est falsa, Pa. ter et Filius diligunt se Spiritu sancto. ter et Filius diligunt se Spiritu sancto.

2. Item, In divinis non est aliud dili- 2. Item, In divinis non est aliud dili- gere, quam esse : ergo si Pater et Filius gere, quam esse : ergo si Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, ipsi sunt Spi- diligunt se Spiritu sancto, ipsi sunt Spi- ritu sancto. Et probatur, quod teneat ritu sancto. Et probatur, quod teneat argumentum supra ¹, ubi a simili argu- argumentum supra ¹, ubi a simili argu- mentatur Magister, et etiam Augustinus, mentatur Magister, et etiam Augustinus, quod non est Pater sapiens sapientia quod non est Pater sapiens sapientia quam genuit: quia ibi non est aliud sa- quam genuit: quia ibi non est aliud sa- pere quam esse: unde si esset sapiens sa- pere quam esse: unde si esset sapiens sa- pientia quam genuit, esset etiam sapien- pientia quam genuit, esset etiam sapien- tia quam genuit. tia quam genuit.

3. Item, Ponamus per impossibile Spi- 3. Item, Ponamus per impossibile Spi- ritum sanctum non esse, adhuc verum ritum sanctum non esse, adhuc verum erit quoniam Pater et Filius diligunt se erit quoniam Pater et Filius diligunt se aliqua dilectione, quæ verissima dilectio aliqua dilectione, quæ verissima dilectio est ergo videtur, quod non diligunt se est ergo videtur, quod non diligunt se Spiritu sancto quia posito Spiritu, illa Spiritu sancto quia posito Spiritu, illa dilectio non aufertur ab eis. dilectio non aufertur ab eis.

4. Item, Fortius objicitur sic: Quid- 4. Item, Fortius objicitur sic: Quid- quid æqualem oppositionem habet ad quid æqualem oppositionem habet ad duo, non refertur ad ipsa, nisi ut ad op- duo, non refertur ad ipsa, nisi ut ad op- posita relative. Spiritus sanctus æqua- posita relative. Spiritus sanctus æqua- lem habet oppositionem relationis ad Pa- lem habet oppositionem relationis ad Pa- trem et Filium in quantum sunt unum trem et Filium in quantum sunt unum principium Spiritus sancti : ergo non re- principium Spiritus sancti : ergo non re- fertur ad ipsos, nisi sicut unum relativo- fertur ad ipsos, nisi sicut unum relativo- rum ad aliud oppositum: ergo non refer- rum ad aliud oppositum: ergo non refer- tur ad ipsos, ut forma amoris uniens et tur ad ipsos, ut forma amoris uniens et nectens eos. nectens eos.

5. Item, Unum relativorum non potest 5. Item, Unum relativorum non potest intelligi esse forma disponens reliquum: intelligi esse forma disponens reliquum: cum ergo Spiritus sanctus relativum sit cum ergo Spiritus sanctus relativum sit ad Patrem et Filium, non capit etiam in- ad Patrem et Filium, non capit etiam in- tellectus quod possit esse forma uniens tellectus quod possit esse forma uniens et nectens Patrem et Filium talis au- et nectens Patrem et Filium talis au- tem forma vel quasi forma importatur in tem forma vel quasi forma importatur in verbo diligendi : ergo locutio simpliciter verbo diligendi : ergo locutio simpliciter est falsa. est falsa.

6. Item, Nihil idem principium est op- 6. Item, Nihil idem principium est op- positionis, et unionis vel nexus: proces- positionis, et unionis vel nexus: proces- sio Spiritus sancti principium est oppo- sio Spiritus sancti principium est oppo- sitionis relativæ : ergo non potest esse sitionis relativæ : ergo non potest esse

1 Cf. Supra, Dist. V, cap. 4. 1 Cf. Supra, Dist. V, cap. 4.

principium ut forma uniens vel nectens. principium ut forma uniens vel nectens. PRÆTEREA quæritur : PRÆTEREA quæritur :

1. Cum dicitur, Pater et Filius diligunt 1. Cum dicitur, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, cujusmodi actum di- se Spiritu sancto, cujusmodi actum di- cat ly diligunt? Aut enim dicit actum cat ly diligunt? Aut enim dicit actum essentialem, aut notionalem. Si essen- essentialem, aut notionalem. Si essen- tialem tunc sequitur, quod sunt Spiritu tialem tunc sequitur, quod sunt Spiritu sancto: quia secundum hoc idem est ibi sancto: quia secundum hoc idem est ibi esse quod diligere: sed hoc est falsum : esse quod diligere: sed hoc est falsum : ergo non dicit actum essentialem. Si ergo non dicit actum essentialem. Si vero dicit notionalem. CONTRA: Secun- vero dicit notionalem. CONTRA: Secun- dum hoc loco ejus potest poni ver- dum hoc loco ejus potest poni ver- bum quod denotat illum actum, et se- bum quod denotat illum actum, et se- cundum hoc possemus dicere, Pater et cundum hoc possemus dicere, Pater et Filius spirant Spiritu sancto: hoc autem Filius spirant Spiritu sancto: hoc autem est falsum, quia non spirant Spiritu san- est falsum, quia non spirant Spiritu san- cto, sed potius Spiritum sanctum. cto, sed potius Spiritum sanctum.

2. Præterea, Si dicit notionem aut 2. Præterea, Si dicit notionem aut notionem qua distinguuntur Pater et Fi- notionem qua distinguuntur Pater et Fi- lius ab invicem, aut eam in qua sunt lius ab invicem, aut eam in qua sunt unum. Si primo modo: tunc diceret pa- unum. Si primo modo: tunc diceret pa- ternitatem vel filiationem, quod aperte ternitatem vel filiationem, quod aperte falsum est. Si autemi secundo modo dicat falsum est. Si autemi secundo modo dicat notionem tunc videtur, quod dicat no- notionem tunc videtur, quod dicat no- tionem illam quæ est principium: ergo tionem illam quæ est principium: ergo possum dicere, Pater et Filius principiant possum dicere, Pater et Filius principiant Spiritum sanctum Spiritu sancto: et hoc Spiritum sanctum Spiritu sancto: et hoc iterum falsum est. iterum falsum est.

PRÆTEREA quæritur, Quare admitti- PRÆTEREA quæritur, Quare admitti- tur illa, Pater et Filius diligunt-se Spiri- tur illa, Pater et Filius diligunt-se Spiri- tu sancto non autem hæc, spirant Spi- tu sancto non autem hæc, spirant Spi- ritu sancto cum spirant et diligunt di- ritu sancto cum spirant et diligunt di- cant eamdem notionem ? cant eamdem notionem ?

Quæst. ?, Quæst. ?,

Quæst. 3, Quæst. 3,

PRÆTEREA quæritur de habitudine pro- Quæst. 4. PRÆTEREA quæritur de habitudine pro- Quæst. 4. nominis ad verbum videtur enim esse nominis ad verbum videtur enim esse reciprocum, vel retransitivum. Si est re- reciprocum, vel retransitivum. Si est re- ciprocum tunc dilectio quæ importatur ciprocum tunc dilectio quæ importatur in actu diligendi, notatur transire in eum- in actu diligendi, notatur transire in eum- dem a quo exivit: est enim sensus, Pa- dem a quo exivit: est enim sensus, Pa- ter diligit se Spiritu sancto, et Filius ter diligit se Spiritu sancto, et Filius diligit se Spiritu sancto. diligit se Spiritu sancto.

SED CONTRA: Verbum notans notionem, Sed contr SED CONTRA: Verbum notans notionem, Sed contr notat cam in ratione distinctionis ad per- notat cam in ratione distinctionis ad per- sonam in qua est opposita notio: ergo sonam in qua est opposita notio: ergo non debet esse transitio actus ab eodem non debet esse transitio actus ab eodem in eumdem, sed potius distinctus notari in eumdem, sed potius distinctus notari debet procedere a distincto. Si autem est debet procedere a distincto. Si autem est

pomat, D. pomat, D.

contra. contra.

IN I SENTENT. DIST. X, F, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. X, F, ART. 7.

transitiva ut sit sensus, Pater et Filius di- transitiva ut sit sensus, Pater et Filius di- ligunt se Spiritu sancto, id est, Pater di- ligunt se Spiritu sancto, id est, Pater di- ligit Filium Spiritu sancto, et Filius dili- ligit Filium Spiritu sancto, et Filius dili- git Patrem Spiritu sancto, sicut innuit git Patrem Spiritu sancto, sicut innuit auctoritas Hieronymi. CONTRA : Quia auctoritas Hieronymi. CONTRA : Quia secundum hoc notatur Filius habere ac- secundum hoc notatur Filius habere ac- tum dilectionis a Spiritu sancto in Pa- tum dilectionis a Spiritu sancto in Pa- trem, et e converso Patrem in Filium: trem, et e converso Patrem in Filium: ergo Spiritus sanctus non habet ab ipsis, ergo Spiritus sanctus non habet ab ipsis, sed potius illi ab ipso. sed potius illi ab ipso.

JUXTA hoc quæritur ulterius, Utrum JUXTA hoc quæritur ulterius, Utrum hæc concedi debeat, Pater diligit se Spi- hæc concedi debeat, Pater diligit se Spi- ritu sancto, et Filius diligit se Spiritu ritu sancto, et Filius diligit se Spiritu

sancto? sancto?

Videtur autem quod non quia Pater Videtur autem quod non quia Pater et Filius sunt unum principium Spiritus et Filius sunt unum principium Spiritus sancti, et unus non sine alio: ergo cum sancti, et unus non sine alio: ergo cum divisim significantur, significantur ut divisim significantur, significantur ut principia plura, et non ut unum: ergo principia plura, et non ut unum: ergo hæc est falsa, Pater diligit se Spiritu hæc est falsa, Pater diligit se Spiritu

sancto. sancto.

SED CONTRA: Si enim Pater non potest SED CONTRA: Si enim Pater non potest diligere se Spiritu sancto: aut hoc est diligere se Spiritu sancto: aut hoc est quia impotens est spirare Spiritum san- quia impotens est spirare Spiritum san- ctum sine adjutore, aut quia non vult, et ctum sine adjutore, aut quia non vult, et utrumque est absurdum: ergo hæc est utrumque est absurdum: ergo hæc est vera, Pater diligit se Spiritu sancto: et vera, Pater diligit se Spiritu sancto: et hæc similiter, Filius diligit se Spiritu san- hæc similiter, Filius diligit se Spiritu san-

cto. cto.

ULTERIUS quæritur de habitudine abla- ULTERIUS quæritur de habitudine abla- tivi ad verbum: non enim construi pot- tivi ad verbum: non enim construi pot- est in ratione causæ efficientis : quia est in ratione causæ efficientis : quia Spiritus sanctus non est causa efficiens, Spiritus sanctus non est causa efficiens, quod Pater et Filius diligunt se. quod Pater et Filius diligunt se.

Si forte dicas, quod in divinis non est Si forte dicas, quod in divinis non est causa, sed principium. CONTRA: Iterum causa, sed principium. CONTRA: Iterum hæc est falsa, Spiritus sanctus est princi- hæc est falsa, Spiritus sanctus est princi- pium ejus quod Pater et Filius diligunt pium ejus quod Pater et Filius diligunt se ergo nec in ratione causæ, nec in ra- se ergo nec in ratione causæ, nec in ra- tione principii construi potest ablativus il- tione principii construi potest ablativus il- le. Nec construitur in ratione materiæ : le. Nec construitur in ratione materiæ : quia Spiritus sanctus non est materia quia Spiritus sanctus non est materia circa quam solam est dilectio, nec in qua circa quam solam est dilectio, nec in qua sola, nec ex qua, nec etiam dispositio sola, nec ex qua, nec etiam dispositio materialis cum ergo materia non suma- materialis cum ergo materia non suma- tur pluribus modis, videtur quod in ra- tur pluribus modis, videtur quod in ra- tione causæ materialis non construitur. tione causæ materialis non construitur. Nec construi potest in ratione principii Nec construi potest in ratione principii finalis : quia Pater et Filius non diligunt finalis : quia Pater et Filius non diligunt

323 323

se propter Spiritum sanctum, sed pro- se propter Spiritum sanctum, sed pro- pter seipsos. Præterea finis movet : et se- pter seipsos. Præterea finis movet : et se- cundum hoc esset sensus, quod Spiritus cundum hoc esset sensus, quod Spiritus sanctus moveret intentionem Patris et sanctus moveret intentionem Patris et

Filii ad hoc ut diligerent se: quod ite- Filii ad hoc ut diligerent se: quod ite- rum falsum est, quia sic Spiritus sanctus rum falsum est, quia sic Spiritus sanctus secundum rationem esset ante dilectio- secundum rationem esset ante dilectio- nem quæ importatur in verbo, sicut finis nem quæ importatur in verbo, sicut finis in intentione est ante opus efficientis. Nec in intentione est ante opus efficientis. Nec videtur quod in ratione causæ formalis videtur quod in ratione causæ formalis posset construi: quia forma est dispositio posset construi: quia forma est dispositio agentis ad actum : ergo sensus esset, quod agentis ad actum : ergo sensus esset, quod Spiritus sanctus esset forma disponens Spiritus sanctus esset forma disponens Patrem et Filium ad diligendum se: et Patrem et Filium ad diligendum se: et secundum hoc Pater et Filius a Spiritu secundum hoc Pater et Filius a Spiritu sancto sicut a forma haberent, quod se sancto sicut a forma haberent, quod se invicem diligerent: quod absurdum est: invicem diligerent: quod absurdum est: quia non habent ab ipso, sed ipse omnia quia non habent ab ipso, sed ipse omnia quæ habet, habet ab illis. quæ habet, habet ab illis.

PROPTER hæc et similia dicit Magister Quæst. 7. PROPTER hæc et similia dicit Magister Quæst. 7. Simon Tornacensis, quod ablativus ille Simon Tornacensis, quod ablativus ille non construitur in habitudine alicujus non construitur in habitudine alicujus causæ, sed ponitur in designatione signi: causæ, sed ponitur in designatione signi: et ideo iste est sensus, Pater et Filius et ideo iste est sensus, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, id est, Spiritus diligunt se Spiritu sancto, id est, Spiritus sanctus unus in persona spiratus commu- sanctus unus in persona spiratus commu- niter a Patre et Filio, signum est quod niter a Patre et Filio, signum est quod Pater et Filius diligunt se. Pater et Filius diligunt se.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Secundum hoc divisæ quas Hierony- 1. Secundum hoc divisæ quas Hierony- mus ponit, non essent veræ, scilicet, Pa- mus ponit, non essent veræ, scilicet, Pa- ter diligit Filium Spiritu sancto, et Fi- ter diligit Filium Spiritu sancto, et Fi- lius diligit Patrem Spiritu sancto: quia lius diligit Patrem Spiritu sancto: quia Spiritus sanctus non est necessarium si- Spiritus sanctus non est necessarium si- gnum quod Pater diligit Filium, et e gnum quod Pater diligit Filium, et e converso quia sine hoc potest intelligi, converso quia sine hoc potest intelligi, quod Pater diligit Filium. quod Pater diligit Filium.

2. Præterea, Signum est alicui signum, 2. Præterea, Signum est alicui signum, .qui illo signo cognoscat: sed non opor- .qui illo signo cognoscat: sed non opor- tuit Patrem et Filium sibi ipsis facere si- tuit Patrem et Filium sibi ipsis facere si- gnum suæ dilectionis: ergo hoc signum gnum suæ dilectionis: ergo hoc signum erit respectu creati: ergo ponamus erit respectu creati: ergo ponamus nullum creatum esse, tunc erit falsa vel nullum creatum esse, tunc erit falsa vel nugatoria ista, Pater et Filius diligunt se nugatoria ista, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto. Spiritu sancto.

3. Præterea, Sapientia genita et sa- 3. Præterea, Sapientia genita et sa- pientia creata signum est quod Pater sit pientia creata signum est quod Pater sit sapiens: ergo videtur, quod Pater sit sapiens: ergo videtur, quod Pater sit sapiens sapientia genita vel creata. sapiens sapientia genita vel creata.

Sed contra Sed contra

Quæst. 8. Quæst. 8.

Solutio Solutio

324 324

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. Item, Amor creatus signum est 4. Item, Amor creatus signum est quod Pater et Filius et Spiritus sanctus quod Pater et Filius et Spiritus sanctus diligunt se ergo videtur, quod secun- diligunt se ergo videtur, quod secun- dum hoc possimus dicere, quod Pater et dum hoc possimus dicere, quod Pater et Filius diligunt se amore creato: quia Filius diligunt se amore creato: quia amor creatus signum est quod ipsi se amor creatus signum est quod ipsi se diligunt. diligunt.

ITEM quæritur juxta hoc si hæc conce- ITEM quæritur juxta hoc si hæc conce- ditur, Pater et Filius diligunt se dilectione ditur, Pater et Filius diligunt se dilectione quæ est Spiritus sanctus, et quæ sit ma- quæ est Spiritus sanctus, et quæ sit ma- gis propria? gis propria?

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio ad primum salvando Hieronymum, quod ad primum salvando Hieronymum, quod Spiritus sanctus est dilectio qua Pater et Spiritus sanctus est dilectio qua Pater et Filius diligunt se: sed ad intelligendum Filius diligunt se: sed ad intelligendum qualiter hujusmodi locutiones sunt ve- qualiter hujusmodi locutiones sunt ve- ræ, et qualiter sunt a quibusdam ne- ræ, et qualiter sunt a quibusdam ne- gatæ, et a quibusdam concessæ, præno- gatæ, et a quibusdam concessæ, præno- tandum, quod cum dicitur, Pater et Fi- tandum, quod cum dicitur, Pater et Fi- lius diligunt se Spiritu sancto, verbum lius diligunt se Spiritu sancto, verbum diligunt est notionale, et importat pro- diligunt est notionale, et importat pro- cessionem Spiritus sancti activam, et in- cessionem Spiritus sancti activam, et in- super importat modum processionis ejus: super importat modum processionis ejus: sicut verbum, generatur, non tantum di- sicut verbum, generatur, non tantum di- cit processionem Filii a Patre, sed insu- cit processionem Filii a Patre, sed insu- per dicit etiam modum processionis Filii. per dicit etiam modum processionis Filii. Quia autem modus processionis Spiritus Quia autem modus processionis Spiritus sancti est, quod procedit ut amor: ideo sancti est, quod procedit ut amor: ideo modum dicit in principali significato, modum dicit in principali significato, processionem autem dicit ex consequenti processionem autem dicit ex consequenti secundum intellectum. Quidam autem secundum intellectum. Quidam autem attendentes tantum processionem signi- attendentes tantum processionem signi- ficatam in verbo, negabant istam, Pater ficatam in verbo, negabant istam, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, et Filius diligunt se Spiritu sancto, propter objectiones factas: et dixerunt, propter objectiones factas: et dixerunt, quod Augustinus retractavit eam in suo quod Augustinus retractavit eam in suo simili, quando scilicet retractavit hanc, simili, quando scilicet retractavit hanc, Pater est sapiens sapientia genita. Sed Pater est sapiens sapientia genita. Sed quia non est consuetudo Augustini, nisi quia non est consuetudo Augustini, nisi faciat mentionem in speciali de isto, ideo faciat mentionem in speciali de isto, ideo aliter est dicendum, quia quando dicitur, aliter est dicendum, quia quando dicitur, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, ablativus in duplici habitudine se habet ablativus in duplici habitudine se habet ad verbum, secundum quod duo sunt in ad verbum, secundum quod duo sunt in verbo est enim in eo processio activa, et verbo est enim in eo processio activa, et

1 Cf. Infra, Dist. XXXIII, in primo dubio circa 1 Cf. Infra, Dist. XXXIII, in primo dubio circa quartam opinionem, Tom. XXVI hujusce edi- quartam opinionem, Tom. XXVI hujusce edi-

ad hanc non potest esse ablativus in ha- ad hanc non potest esse ablativus in ha- bitudine causæ alicujus: sed erit quasi bitudine causæ alicujus: sed erit quasi in ratione principiati vel signi, sicut dicit in ratione principiati vel signi, sicut dicit Tornacensis. Sed quia hoc non est prin- Tornacensis. Sed quia hoc non est prin- cipale significatum in verbo, sed potius cipale significatum in verbo, sed potius modus processionis: ideo ablativus pot- modus processionis: ideo ablativus pot- est se habere in ratione causæ quasi for- est se habere in ratione causæ quasi for- malis ad verbum: sicut dixerunt quidam malis ad verbum: sicut dixerunt quidam ali. Quomodo autem debeat intelligi in ali. Quomodo autem debeat intelligi in ratione causæ quasi formalis ablativus, ratione causæ quasi formalis ablativus, declaratur infra 1: et sic consequenter ad declaratur infra 1: et sic consequenter ad finem dubii. finem dubii.

AD ID ergo quod primo objicitur, di- AD ID ergo quod primo objicitur, di- cendum quod ex illa locutione non acci- cendum quod ex illa locutione non acci- pitur, quod Filius accipiat Spiritum pitur, quod Filius accipiat Spiritum sanctum a Patre tamquam non habitum: sanctum a Patre tamquam non habitum: sed potius accipiat ab ipso, quod ab eo sed potius accipiat ab ipso, quod ab eo procedat Spiritus sanctus: quia hoc est procedat Spiritus sanctus: quia hoc est Patrem diligere Filium Spiritu sancto, Patrem diligere Filium Spiritu sancto, Filium ab ipso accipere quod ab eo pro- Filium ab ipso accipere quod ab eo pro- cedat amor in quo nectantur et concor- cedat amor in quo nectantur et concor- dent. Cum autem dicitur, Filius diligit dent. Cum autem dicitur, Filius diligit Patrem Spiritu sancto, non est alius sen- Patrem Spiritu sancto, non est alius sen- sus, nisi quod a Filio procedat Spiritus sus, nisi quod a Filio procedat Spiritus sanctus, in quo nectitur cum Patre: et sanctus, in quo nectitur cum Patre: et ideo patet, quod ex falso intellectu verbi ideo patet, quod ex falso intellectu verbi procedunt illa argumenta. procedunt illa argumenta.

AD ID quod ulterius quæritur de ista, Adqumu,1 AD ID quod ulterius quæritur de ista, Adqumu,1 Pater Filium diligit Spiritu sancto, et Pater Filium diligit Spiritu sancto, et Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, dico sine præjudicio, quod veræ sunt dico sine præjudicio, quod veræ sunt

omnes. omnes.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod non est simile de sapientia et amo- quod non est simile de sapientia et amo- re, ut supra diximus: quia sapientia di- re, ut supra diximus: quia sapientia di- cit comparationem ad sapientem tantum: cit comparationem ad sapientem tantum: amor autem dicit ut ab amante, et ita amor autem dicit ut ab amante, et ita magis convenit personæ distinctæ, et in- magis convenit personæ distinctæ, et in- super diligere importat actum notiona- super diligere importat actum notiona- lem, cum dicat actum præcedentem et lem, cum dicat actum præcedentem et transeuntem ab amante: sapere autem transeuntem ab amante: sapere autem non ita dicit imo potius transit ad sa- non ita dicit imo potius transit ad sa- pientem quam ab ipso, et magis est re- pientem quam ab ipso, et magis est re- cipere quam dare vel agere. cipere quam dare vel agere. AD ALIUD dicendum, quod in divinis AD ALIUD dicendum, quod in divinis

tionis. tionis.

Ad I. Ad I.

Ad 2. Ad 2.

A. 3. A. 3.

A. 1. A. 1.

A‹ 5. A‹ 5.

Ad 6. Ad 6.

IN I SENTENT. DIST. X, F, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. X, F, ART. 7.

est diligere dupliciter, scilicet notionale, est diligere dupliciter, scilicet notionale, et essentiale sed sapere non est nisi es- et essentiale sed sapere non est nisi es- sentiale et ideo non est simile. sentiale et ideo non est simile.

AD ALIUD dicendum, quod si ponatur AD ALIUD dicendum, quod si ponatur Spiritus sanctus non esse, non erit in di- Spiritus sanctus non esse, non erit in di- vinis nisi diligere essentialiter dictum : vinis nisi diligere essentialiter dictum : et hoc diligere est unde Pater et Filius et hoc diligere est unde Pater et Filius unum sunt secundum essentiam : et ideo unum sunt secundum essentiam : et ideo ex illo non sequitur personam esse: sed ex illo non sequitur personam esse: sed tunc non erit omnimoda perfectio in di- tunc non erit omnimoda perfectio in di- vinis, cum deficiat communicatio naturæ vinis, cum deficiat communicatio naturæ divinæ per modum amoris: si enim per- divinæ per modum amoris: si enim per- sonæ non sint, deficiet aliqua perfectio in sonæ non sint, deficiet aliqua perfectio in Deo, scilicet communicatio naturæ, non Deo, scilicet communicatio naturæ, non quod una persona indigeat alia, sed quia quod una persona indigeat alia, sed quia non demonstratur naturæ potestas in non demonstratur naturæ potestas in communicabilitate nisi sint in ea plures communicabilitate nisi sint in ea plures hypostases, sicut infra probabitur. hypostases, sicut infra probabitur.

AD ALIUD dicendum, quod Spiritus AD ALIUD dicendum, quod Spiritus sanctus dicit duo, scilicet entem ab alio, sanctus dicit duo, scilicet entem ab alio, et modum quo ab alio est : et quantum et modum quo ab alio est : et quantum ad hoc quod est ens ab alio, non impor- ad hoc quod est ens ab alio, non impor- tat nisi oppositionem relativam sed tat nisi oppositionem relativam sed quoad modum quem superaddit, dicit quoad modum quem superaddit, dicit nexum et hoc nihil est inconveniens, nexum et hoc nihil est inconveniens, sicut in multis relativis invenitur, sicut sicut in multis relativis invenitur, sicut hic: ipsum genus et species, quæ quoad hic: ipsum genus et species, quæ quoad relationem sunt opposita, tamen si con- relationem sunt opposita, tamen si con- sideratur id quod est genus, ipsum est sideratur id quod est genus, ipsum est pars speciei, et est potius principium pars speciei, et est potius principium convenientiæ quam differentiæ ct oppo- convenientiæ quam differentiæ ct oppo- sitionis. sitionis.

AD ALIUD dicendum, quod verum est AD ALIUD dicendum, quod verum est ut relativum accipitur in ratione suæ ut relativum accipitur in ratione suæ oppositionis sed si aliquid additur rela- oppositionis sed si aliquid additur rela- tivo gratia cujus non opponitur, id pot- tivo gratia cujus non opponitur, id pot- est esse unitivum et quasi formale, sicut est esse unitivum et quasi formale, sicut est videre cum dico, causa formalis: si est videre cum dico, causa formalis: si enim attendo rationem causalitatis et ra- enim attendo rationem causalitatis et ra- tionem causati, sunt opposita, et ununi tionem causati, sunt opposita, et ununi non est forma alterius: si autem attendo non est forma alterius: si autem attendo rationein formæ quam ponit causa for- rationein formæ quam ponit causa for- malis supra intentionem causalitatis, est malis supra intentionem causalitatis, est id quod est relativum unitivum, et forma id quod est relativum unitivum, et forma sui correlativi quod est causatum. sui correlativi quod est causatum.

AD ALIUD eadem est solutio, quod ex AD ALIUD eadem est solutio, quod ex parte illa qua est principium oppositio- parte illa qua est principium oppositio- nis, non est principium nexus et formæ. nis, non est principium nexus et formæ.

325 325

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod hoc ver- Ad quæst 2. AD ALIUD dicendum, quod hoc ver- Ad quæst 2. bum diligunt dicit notionem, alio tamen bum diligunt dicit notionem, alio tamen modo quam hoc verbum spirant: quia ly modo quam hoc verbum spirant: quia ly spirant non dicit nisi actum processionis spirant non dicit nisi actum processionis absolute et in se, et gratia illius actus absolute et in se, et gratia illius actus verbum non potest determinari ablativo, verbum non potest determinari ablativo, nisi sicut dixit Tornacensis, in designa- nisi sicut dixit Tornacensis, in designa- tione signi: sed in hoc sensu non scrip- tione signi: sed in hoc sensu non scrip- serunt Sancti auctoritatem istam : sed ly serunt Sancti auctoritatem istam : sed ly diligunt super actum processionis addit diligunt super actum processionis addit modum procedendi quo Spiritus sanctus modum procedendi quo Spiritus sanctus ut amor et ut donum processit vel proce- ut amor et ut donum processit vel proce- dit et ideo cum hic sit quædam forma, dit et ideo cum hic sit quædam forma, ut postea patebit, recipit determinatio- ut postea patebit, recipit determinatio- nem ablativi in habitudine quasi formæ nem ablativi in habitudine quasi formæ cujusdam. cujusdam.

AD ALIUD dicendum, quod ly princi- AD ALIUD dicendum, quod ly princi- piat etsi dicat eamdem notionem, non piat etsi dicat eamdem notionem, non tamen dicit nisi ut actum processionis a tamen dicit nisi ut actum processionis a quo, et non specificat modum, sicut facit quo, et non specificat modum, sicut facit ly diligunt. ly diligunt.

AD ALIUD jam patet solutio per AD ALIUD jam patet solutio per

cta. cta.

Ad 2. Ad 2.

di- Ad quæst. 3. di- Ad quæst. 3.

AD ID quod quæritur de pronomine, AD ID quod quæritur de pronomine, dicendum quod utrumque meo judicio dicendum quod utrumque meo judicio est verum, scilicet ut sit reciprocum, et est verum, scilicet ut sit reciprocum, et retransitionem notans. Et si dicatur esse retransitionem notans. Et si dicatur esse reciprocum, ad argumentum factum jam reciprocum, ad argumentum factum jam data est responsio. quia ly diligunt non data est responsio. quia ly diligunt non dicit solum actum distinctionis et pro- dicit solum actum distinctionis et pro- cessionis, imo addit modum, et ille con- cessionis, imo addit modum, et ille con- cordat formæ vel quasi cuidam formæ cordat formæ vel quasi cuidam formæ quæ est in eo aliquo modo a quo est : et quæ est in eo aliquo modo a quo est : et hoc patebit in fine ubi solventur objecta hoc patebit in fine ubi solventur objecta de habitudine ablativi. Si autem est re- de habitudine ablativi. Si autem est re- transitiva tunc iterum vera est, sicut di- transitiva tunc iterum vera est, sicut di- cit Hieronymus. Et solutum est supra cit Hieronymus. Et solutum est supra quod objicitur, quod ex hoc non sequi- quod objicitur, quod ex hoc non sequi- tur, quod Pater aliquid recipiat, vel tur, quod Pater aliquid recipiat, vel quod Filius aliquo indigeat, sed quod ab quod Filius aliquo indigeat, sed quod ab ipsis est dilectio qua concordant in quan- ipsis est dilectio qua concordant in quan- tum personæ distinctæ sunt. tum personæ distinctæ sunt.

Bene autem concedo quod Pater dili- Bene autem concedo quod Pater dili- git se Spiritus sancto sub hoc sensu quem git se Spiritus sancto sub hoc sensu quem pono in verbo sic, A Patre est Spiritus pono in verbo sic, A Patre est Spiritus sanctus per modum amoris, qui amor sanctus per modum amoris, qui amor

Adquæst. 4 Adquæst. 4

Ad quæst. 5. Ad quæst. 5.

Ad quæst, 6. Ad quæst, 6.

326 326

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

personalis unit ipsum et nectit ad ea quæ personalis unit ipsum et nectit ad ea quæ amat quasi quædam forma. amat quasi quædam forma.

AD ID quod ulterius quæritur de habi- AD ID quod ulterius quæritur de habi- tudine ablativi, dicendum quod respi- tudine ablativi, dicendum quod respi- ciendo ad modum notionalis actus qui ciendo ad modum notionalis actus qui importatur in verbo, construitur cum importatur in verbo, construitur cum verbo ablativus in habitudine quasi for- verbo ablativus in habitudine quasi for- mæ. Sed duplex est forma, scilicet se- mæ. Sed duplex est forma, scilicet se- cundum esse, et secundum bene esse. In cundum esse, et secundum bene esse. In ratione formæ secundum esse, non con- ratione formæ secundum esse, non con- struitur ablativus cum verbo. Forma au- struitur ablativus cum verbo. Forma au- tem secundum bene esse adhuc duplici- tem secundum bene esse adhuc duplici- ter accipitur, scilicet absoluta quæ quie- ter accipitur, scilicet absoluta quæ quie- scit in eo cujus est forma, et respiciens ad scit in eo cujus est forma, et respiciens ad alterum procedens ab eo cujus est alterum procedens ab eo cujus est forma sicut cum dico, ille est sapiens forma sicut cum dico, ille est sapiens sapientia, ablativus dicit formam quie- sapientia, ablativus dicit formam quie- scentem in eo cujus est forma, et non in scentem in eo cujus est forma, et non in ratione procedentis a sapiente, ut prius ratione procedentis a sapiente, ut prius est dictum. Cum autem dico, isti diligunt est dictum. Cum autem dico, isti diligunt se amicitia, amicitia est forma, et forma se amicitia, amicitia est forma, et forma dependet a verbo ad verbum. Sed hæc dependet a verbo ad verbum. Sed hæc forma tria in se claudit, scilicet quod est forma tria in se claudit, scilicet quod est procedens ab his qui diligunt se, et quod procedens ab his qui diligunt se, et quod non est in eis absolute, et quod amicitia non est in eis absolute, et quod amicitia