300 300

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

generari et genitum esse simul sint generari et genitum esse simul sint tempore, et natura: vel natura prius tempore, et natura: vel natura prius unum alio, sed non tempore? Quia unum alio, sed non tempore? Quia neutro modo sunt. Idem enim sibi neutro modo sunt. Idem enim sibi non est simul secum, eo quod simul- non est simul secum, eo quod simul- tas sit diversorum, quæ sunt in loco tas sit diversorum, quæ sunt in loco vel tempore uno: sed generari et gene- vel tempore uno: sed generari et gene- ratio et Filius in divinis et genitum esse ratio et Filius in divinis et genitum esse sunt idem, aliter tamen significatum : sunt idem, aliter tamen significatum : et ideo non est ibi, nec prius natura, et ideo non est ibi, nec prius natura, nec æternitate, nec spatio. Sed cum di- nec æternitate, nec spatio. Sed cum di- citur, Filius generatur a Patre, signifi- citur, Filius generatur a Patre, signifi- catur modus quo Filius est a Patre. Cum catur modus quo Filius est a Patre. Cum autem dicitur generatio, significatur ratio autem dicitur generatio, significatur ratio illius existentiæ qua est a Patre. Cum illius existentiæ qua est a Patre. Cum dicitur, Filius genitus, significatur mo- dicitur, Filius genitus, significatur mo- dus quo est in Filio id quod Patris est. dus quo est in Filio id quod Patris est. Cum dicitur, Frius, significatur deter- Cum dicitur, Frius, significatur deter- minatio habentis principium in compa- minatio habentis principium in compa- ratione respectus ad principium illud. ratione respectus ad principium illud. Et quia omnes isti modi sunt ejusdem Et quia omnes isti modi sunt ejusdem in significando ipsum diversimode, ex in significando ipsum diversimode, ex ideo fides admisit omnia verba temporis ideo fides admisit omnia verba temporis exprimentis modum talis existentiæ. et exprimentis modum talis existentiæ. et per hoc patet solutio ad totum: non per hoc patet solutio ad totum: non enim pono ibi fieri, vel actum, inter enim pono ibi fieri, vel actum, inter Patrem et Filium sed verbum impor- Patrem et Filium sed verbum impor- tans actum generationis in humanis, tans actum generationis in humanis, quando transfertur in divina, abstra- quando transfertur in divina, abstra- hitur ab agere vel pati et tempore, et hitur ab agere vel pati et tempore, et retinet tantum rationem actus sui, quæ retinet tantum rationem actus sui, quæ ratio in divinis dicit notionem hoc vel ratio in divinis dicit notionem hoc vel illo modo significatam: et ideo totum illo modo significatam: et ideo totum quod ibi est, perfectum est, nihil in fieri, quod ibi est, perfectum est, nihil in fieri, nihil in factum esse sed Filii demon- nihil in factum esse sed Filii demon- stratio a Patre, perfect a perfecto, et stratio a Patre, perfect a perfecto, et unius ab uno. unius ab uno.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

Utrum Filius semper potest dici na- Utrum Filius semper potest dici na- tus et genitus? et quid notant tria tus et genitus? et quid notant tria tempora in participio, verbo, et ad- tempora in participio, verbo, et ad- verbio, cum dicitur, Filius est semper verbio, cum dicitur, Filius est semper natus ? natus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi «Dicamus verius, semper natus, ibi «Dicamus verius, semper natus, etc. » etc. »

In talibus enim locutionibus ubi duo In talibus enim locutionibus ubi duo tempora significantur, unum tantum tempora significantur, unum tantum determinat comparationem et alterum determinat comparationem et alterum est respectu cujus alterum accipitur: ut est respectu cujus alterum accipitur: ut cum dicitur, ille amatus est, tempus cum dicitur, ille amatus est, tempus præsens quod accipitur per ly est, non præsens quod accipitur per ly est, non est mensura actus vel passionis qui im- est mensura actus vel passionis qui im- portatur per ly amatus, sed potius præ- portatur per ly amatus, sed potius præ- teritum tempus quod consignificatur in teritum tempus quod consignificatur in hoc quod dico, amatus: et tempus acci- hoc quod dico, amatus: et tempus acci- pitur ibi respectu præsentis ad quod pitur ibi respectu præsentis ad quod terminatum est illud præteritum : ergo terminatum est illud præteritum : ergo videtur, quod similiter cum dicitur. videtur, quod similiter cum dicitur. Filius semper natus est, quod præteri- Filius semper natus est, quod præteri- tum referatur ad generationem, et præ- tum referatur ad generationem, et præ- sens sit nunc ad quod terminatur præ- sens sit nunc ad quod terminatur præ- teritio præterita. teritio præterita.

PRETEREA, Cum dicitur, Semper na- Quæst. 1. PRETEREA, Cum dicitur, Semper na- Quæst. 1. tus est, tria tempora importantur: et tus est, tria tempora importantur: et quæritur, Quid notent illa tria circa ge- quæritur, Quid notent illa tria circa ge- nerationem divinam ? nerationem divinam ?

PRÆTEREA, quæritur, Quod istorum Quæst. 2 PRÆTEREA, quæritur, Quod istorum Quæst. 2 temporum magis competit divinæ gene- temporum magis competit divinæ gene- rationi ? rationi ?

SOLUTIO. Dicendum, quod hujusmodi Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod hujusmodi Solutio. participia, natus, et genitus, abstrahenda participia, natus, et genitus, abstrahenda sunt a consignificato tempore, et simi- sunt a consignificato tempore, et simi- liter verba et tantum debet intelligi liter verba et tantum debet intelligi retinere id quod nobilitatis est in ipsis retinere id quod nobilitatis est in ipsis quantum ad differentias temporis consi- quantum ad differentias temporis consi- gnificatas sicut præteritum a præteri- gnificatas sicut præteritum a præteri- tione est abstrahendum, et retinere debet tione est abstrahendum, et retinere debet

A quest. 1. A quest. 1.

IN I SENTENT. DIST. IXL. IN I SENTENT. DIST. IXL.

necessitatem quia præteritum est ne- necessitatem quia præteritum est ne- cessarium solum inter [temporalia: et cessarium solum inter [temporalia: et ideo verbum vel participium præteriti ideo verbum vel participium præteriti temporis notat circa divinam generatio- temporis notat circa divinam generatio- nein necessitatein tantum. Similiter nein necessitatein tantum. Similiter præsens solum est in temporibus enti- præsens solum est in temporibus enti- tas ergo debet referri in divina, et mu- tas ergo debet referri in divina, et mu- tabilitas et temporalitas abstrahi. Futu- tabilitas et temporalitas abstrahi. Futu- rum autem vicinius enti est quam præ- rum autem vicinius enti est quam præ- teritum, quia futurum aliquando erit, teritum, quia futurum aliquando erit, præteritum autem jam deficit: tunc igitur præteritum autem jam deficit: tunc igitur futurum accipiatur ratione entis quod futurum accipiatur ratione entis quod non deficit ex tempore, et tunc convenit non deficit ex tempore, et tunc convenit divinis sed futurum insuper dicit in divinis sed futurum insuper dicit in potentia ens, et non in actu et hoc potentia ens, et non in actu et hoc divinis non convenit. divinis non convenit.

Ex hoc patet quod nulla est objectio Ex hoc patet quod nulla est objectio prima quia non notant temporales mo- prima quia non notant temporales mo- tus in divinis verba vel participia, sed tus in divinis verba vel participia, sed referuntur ad divina ratione ejus quod referuntur ad divina ratione ejus quod habent de perfectione. habent de perfectione.

AD HOC quod quæritur, Quid notent AD HOC quod quæritur, Quid notent tria tempora in verbo importata, partici- tria tempora in verbo importata, partici- pio, et adverbio? Dicendum, quod ad- pio, et adverbio? Dicendum, quod ad- verbium notat æternitatis indeficientiam, verbium notat æternitatis indeficientiam, participium autem notat generationis participium autem notat generationis necessitatem, et verbum notat entitatem necessitatem, et verbum notat entitatem ipsius. ipsius.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

301 301

Utrum generatio Filu ex Maria Virgine Utrum generatio Filu ex Maria Virgine sit a Patre aut a tota Trinitate? sit a Patre aut a tota Trinitate?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Quamquam per hoc quod dicit hodie, « Quamquam per hoc quod dicit hodie, etiam possit intelligi dies, etc. » etiam possit intelligi dies, etc. »

1. Hoc enim falsum videtur: quia nec 1. Hoc enim falsum videtur: quia nec Pater nec Spiritus sanctus genuit eum ex Pater nec Spiritus sanctus genuit eum ex Maria Virgine. Ipse enim generatione Maria Virgine. Ipse enim generatione temporali est in terris sine patre: sicut temporali est in terris sine patre: sicut generatione æterna in cœlis est sine ma- generatione æterna in cœlis est sine ma-

tre. tre.

2. Præterea, Cum tres communiter in- 2. Præterea, Cum tres communiter in- carnationem ejus fecerunt, secundum hoc carnationem ejus fecerunt, secundum hoc quod dicit, tres communiter patres fue- quod dicit, tres communiter patres fue- runt, et genuerunt eum : ergo ipse Fi- runt, et genuerunt eum : ergo ipse Fi- lius genuit seipsum, quod falsum est. lius genuit seipsum, quod falsum est.

SOLUTIO. Dicendum, quod improprie solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod improprie solutio. locutus est Augustinus, et secundum tem- locutus est Augustinus, et secundum tem- poralem generationem si dicatur quod poralem generationem si dicatur quod Pater genuit, exponendum est genuit, Pater genuit, exponendum est genuit, id est, fecit quod generaretur: et est si- id est, fecit quod generaretur: et est si- milis modus loquendi, Matth. II, 9, su- milis modus loquendi, Matth. II, 9, su- per illud, Potens est Deus de lapidibus per illud, Potens est Deus de lapidibus istis, etc, ubi dicit Glossa: In hujusmo- istis, etc, ubi dicit Glossa: In hujusmo- di rei testimonium Deus de Sara genuit di rei testimonium Deus de Sara genuit filium, hoc est, fecit quod generaretur de filium, hoc est, fecit quod generaretur de Sara. Sara.

: :

L. Origenes videtur dicere contrarium ait enim, quod semper generatur L. Origenes videtur dicere contrarium ait enim, quod semper generatur Filius a Patre. Filius a Patre.

Origenes vero super Jeremiam dicit, quod Filius semper generatur a Pa- Origenes vero super Jeremiam dicit, quod Filius semper generatur a Pa- tre, his verbis: Salvator noster est sapientia Dei: sapientia vero est splendor tre, his verbis: Salvator noster est sapientia Dei: sapientia vero est splendor æternæ lucis: Salvator ergo noster splendor est claritatis. Splendor au- æternæ lucis: Salvator ergo noster splendor est claritatis. Splendor au- tem non semel nascitur, et desinit: sed quoties ortum fuerit lumen ex quo tem non semel nascitur, et desinit: sed quoties ortum fuerit lumen ex quo splendor oritur, toties oritur etiam splendor claritatis. Sic ergo Salvator splendor oritur, toties oritur etiam splendor claritatis. Sic ergo Salvator

302 302

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

semper nascitur. Unde ait in libro Proverb. VIII, 25: Ante omnes colles ge- semper nascitur. Unde ait in libro Proverb. VIII, 25: Ante omnes colles ge- nerat me Dominus non ut quidam male legunt, generavit. His verbis nerat me Dominus non ut quidam male legunt, generavit. His verbis aperte ostendit Origenes, sane dici posse et debere, Filius semper nasci- aperte ostendit Origenes, sane dici posse et debere, Filius semper nasci- tur : quod videtur contrarium illi verbo Gregorii præmisso, scilicet non tur : quod videtur contrarium illi verbo Gregorii præmisso, scilicet non possumus dicere, semper nascitur. possumus dicere, semper nascitur.

M. Exponit præmissa verba Gregorii, ne putetur inter Doctores esse con- M. Exponit præmissa verba Gregorii, ne putetur inter Doctores esse con- trarietas. trarietas.

Sed ne tanti Auctores sibi contradicere in re tanta videantur, illa verba Sed ne tanti Auctores sibi contradicere in re tanta videantur, illa verba Gregorii benigne interpretemur: Dominus, inquit, Jesus ante tempora na- Gregorii benigne interpretemur: Dominus, inquit, Jesus ante tempora na- tus est de Patre: vel potius, quia nec cœpit nasci nec desiit, dicamus ve- tus est de Patre: vel potius, quia nec cœpit nasci nec desiit, dicamus ve- rius, semper natus. Sed quanto verius dicitur hoc, scilicet quod Filius rius, semper natus. Sed quanto verius dicitur hoc, scilicet quod Filius semper natus est, quam illud, scilicet quod de Patre ante tempora natus semper natus est, quam illud, scilicet quod de Patre ante tempora natus est? Illud enim sincera et Catholica fides tenet ac prædicat, ut istud. Qua- est? Illud enim sincera et Catholica fides tenet ac prædicat, ut istud. Qua- re ergo ail, dicamus verius, cum utrumque pariter sit verum? nisi quia vo- re ergo ail, dicamus verius, cum utrumque pariter sit verum? nisi quia vo- lebat intelligi hoc ad majorem evidentiam et expressionem veritatis dici, lebat intelligi hoc ad majorem evidentiam et expressionem veritatis dici, quam illud. His etenim verbis omnis calumniandi versutis hæreticis ob- quam illud. His etenim verbis omnis calumniandi versutis hæreticis ob- struitur aditus, quibus Christi secundum Deitatem generatio, sine initio, et struitur aditus, quibus Christi secundum Deitatem generatio, sine initio, et sine fine esse, ac perfecta monstratur. Non autem adeo aperte semper ma- sine fine esse, ac perfecta monstratur. Non autem adeo aperte semper ma- nifestatur veritas, cum dicitur, Filius ante tempora genitus est de Patre, nifestatur veritas, cum dicitur, Filius ante tempora genitus est de Patre, vel Filius semper nascitur de Patre. Et ideo dicit Gregorius, quod non pos- vel Filius semper nascitur de Patre. Et ideo dicit Gregorius, quod non pos- sumus dicere, semper nascitur. Non, inquam, ita convenienter, non ita con- sumus dicere, semper nascitur. Non, inquam, ita convenienter, non ita con- grue ad explanationem veritatis: potest tamen dici, si sane intelligatur : grue ad explanationem veritatis: potest tamen dici, si sane intelligatur : semper enim nascitur Filius de Patre, ut ait Origenes, non quod quotidie semper enim nascitur Filius de Patre, ut ait Origenes, non quod quotidie iteretur illa generatio, sed quia semper est. Semper ergo nascitur, id est, iteretur illa generatio, sed quia semper est. Semper ergo nascitur, id est, nativitas ejus sempiterna est. nativitas ejus sempiterna est.

1 Vulg habet, Proverb. VIII, 25: Ante colles ego parturiebar. 1 Vulg habet, Proverb. VIII, 25: Ante colles ego parturiebar.

2 ORIGENES, Homilia II in Jerem. vi. 2 ORIGENES, Homilia II in Jerem. vi.

IN I SENTENT. DIST. IX, N. IN I SENTENT. DIST. IX, N.

303 303

belutio. belutio.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

rationem qua Filius est a Patre : et illa rationem qua Filius est a Patre : et illa continue demonstratur, et non semel et continue demonstratur, et non semel et deficit ideo recipit fides, quod Filius deficit ideo recipit fides, quod Filius semper generatur et ex hoc tunc non semper generatur et ex hoc tunc non sequitur, quod numquam generatio ejus sequitur, quod numquam generatio ejus

An Filius semper generetur a Patre, sicut perficiatur, sed quod ratio existentiæ Fi- An Filius semper generetur a Patre, sicut perficiatur, sed quod ratio existentiæ Fi-

splendor a lumine? splendor a lumine?

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Quoties ortum fuerit lumen ex quo « Quoties ortum fuerit lumen ex quo splendor oritur, etc. » splendor oritur, etc. »

Hoc enim videtur falsum: quia secun- Hoc enim videtur falsum: quia secun- dum hoc Filius multoties generaretur, dum hoc Filius multoties generaretur, quod hæreticum est. quod hæreticum est.

RESPONSIO. Dicendum quod non itera- RESPONSIO. Dicendum quod non itera- tur divina generatio, sicut splendor ite- tur divina generatio, sicut splendor ite- ratur sed quia generatio non dicit nisi ratur sed quia generatio non dicit nisi

lii a Patre continue demonstretur in Pa- lii a Patre continue demonstretur in Pa- tre et Filio. tre et Filio.

Qualiter autem splendor continue ge- Qualiter autem splendor continue ge- neratur a luce, probat Augustinus in libro neratur a luce, probat Augustinus in libro VI supra Genesim, sic: Quod illumina- VI supra Genesim, sic: Quod illumina- tum est, non illuminatur amplius: sed aer tum est, non illuminatur amplius: sed aer continue illuminatur a sole præsente so- continue illuminatur a sole præsente so- le ergo numquam potest dici, quod il- le ergo numquam potest dici, quod il- luminatus sit : et in talibus simul sunt luminatus sit : et in talibus simul sunt illuminari, et illuminatum esse : sed ta- illuminari, et illuminatum esse : sed ta- men usus habet, quod illuminari dicitur, men usus habet, quod illuminari dicitur, quia nunc primo recipit lumen: illumi- quia nunc primo recipit lumen: illumi- natus autem, quando jam recipit. natus autem, quando jam recipit.

N. Quod Filius semper generatur, confirmatur ex dictis Hilarii. N. Quod Filius semper generatur, confirmatur ex dictis Hilarii.

Hilarius quoque dicit Filium nasci ex Patre in libro VII de Trinitate his Hilarius quoque dicit Filium nasci ex Patre in libro VII de Trinitate his verbis: Vivens Deus, et naturæ æternæ viventis potestas est : et quod cum verbis: Vivens Deus, et naturæ æternæ viventis potestas est : et quod cum sacramento scientiæ suæ ex eo nascitur, non potuit aliud esse quam vi- sacramento scientiæ suæ ex eo nascitur, non potuit aliud esse quam vi- vens. Nam cum ait, Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Pa- vens. Nam cum ait, Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Pa- trem, docuit vitam in se per viventem Patrem inesse. Ecce hic habes, trem, docuit vitam in se per viventem Patrem inesse. Ecce hic habes, quia Filius nascitur ex Patre. quia Filius nascitur ex Patre.

3 3

Item, in eodem: Cum dicit Christus, Sicut Pater habet vitam in semet- Item, in eodem: Cum dicit Christus, Sicut Pater habet vitam in semet- ipso, sic dedit et Filio habere vitam in semetipso 2 : omnia viva sua ex vi- ipso, sic dedit et Filio habere vitam in semetipso 2 : omnia viva sua ex vi- vente testatus est. Quod autem ex vivo vivum natum est, habet nativitatis vente testatus est. Quod autem ex vivo vivum natum est, habet nativitatis perfectum sine novitate naturæ. Non enim novum est quod ex vivo gene- perfectum sine novitate naturæ. Non enim novum est quod ex vivo gene- ratur in vivum, quia nec ex nihilo est et vita quæ nativitatem sumit ex ratur in vivum, quia nec ex nihilo est et vita quæ nativitatem sumit ex vita, necesse est per naturæ unitatem et perfectæ nativitatis sacramentum, vita, necesse est per naturæ unitatem et perfectæ nativitatis sacramentum, ut et in vivente vivat, et in se habeat vitam viventem. Ecce et hic habes ut et in vivente vivat, et in se habeat vitam viventem. Ecce et hic habes quia generatur ex vivo vivens Filius. quia generatur ex vivo vivens Filius.

Item, in eodem In Deo totum quod est vivit : Deus enim vita est, et ex Item, in eodem In Deo totum quod est vivit : Deus enim vita est, et ex

: :

1 Joan. VI, 58. 1 Joan. VI, 58.

2 Joan. v, 26. 2 Joan. v, 26.

3 Edit. Joan. Alleaune, profectum. 3 Edit. Joan. Alleaune, profectum.

304 304

D. ALB. MAG. ORD. PR.ED. D. ALB. MAG. ORD. PR.ED.

vita non potest quidquam esse nisi vivum: neque ex derivatione, sed ex vita non potest quidquam esse nisi vivum: neque ex derivatione, sed ex virtute nativitatis est. Ac sic dum totum quod est vivit, et dum totum quod virtute nativitatis est. Ac sic dum totum quod est vivit, et dum totum quod ex eo nascitur virtus est, habet nativitatem Filius, non demutationem. Et ex eo nascitur virtus est, habet nativitatem Filius, non demutationem. Et hic dicit quia nascitur. hic dicit quia nascitur.

Item, in libro IX de Trinitate : Donat Pater Filio tantum esse, quamtum Item, in libro IX de Trinitate : Donat Pater Filio tantum esse, quamtum est ipse cui innascibilitatis esse imaginem sacramento nativitatis impartit, est ipse cui innascibilitatis esse imaginem sacramento nativitatis impartit, quem ex se in sua forma generat. Hic dicit, quia general Pater Filium. quem ex se in sua forma generat. Hic dicit, quia general Pater Filium.

O. Breviter docet quid de hoc concedendum sit. O. Breviter docet quid de hoc concedendum sit.

Dicamus ergo Filium natum de Patre ante tempora, et semper nasci Dicamus ergo Filium natum de Patre ante tempora, et semper nasci de Patre, sed congruentius semper natum et eumdem fateamur ab æter- de Patre, sed congruentius semper natum et eumdem fateamur ab æter- no esse et Patri coæternum, id est, auctori. Pater enim generatione auctor no esse et Patri coæternum, id est, auctori. Pater enim generatione auctor Filii est, ut in sequenti ostendetur. Ut ergo Pater est æternus, ita et Filius Filii est, ut in sequenti ostendetur. Ut ergo Pater est æternus, ita et Filius æternus est: sed Pater sine auctore, Filius vero non quia Paler innascibi- æternus est: sed Pater sine auctore, Filius vero non quia Paler innascibi- lis, Filius natus. Et, ut ait Hilarius in libro XII de Trinitate: Aliud est lis, Filius natus. Et, ut ait Hilarius in libro XII de Trinitate: Aliud est sine auctore semper esse æternum, aliud Patri, id est, auctori esse coæter- sine auctore semper esse æternum, aliud Patri, id est, auctori esse coæter- num. Ubi autem Pater auctor est, ibi et nativitas est: quia sicut nativitas num. Ubi autem Pater auctor est, ibi et nativitas est: quia sicut nativitas ab auctore est, ita et ab æterno auctore æterna est nativitas. Omne autem ab auctore est, ita et ab æterno auctore æterna est nativitas. Omne autem quod semper est, etiam æternum est: sed tamen non omne quod æternum quod semper est, etiam æternum est: sed tamen non omne quod æternum est, etiam innatum est: quia quod ab æterno nascitur, habet æternum esse est, etiam innatum est: quia quod ab æterno nascitur, habet æternum esse quod natum est. Quod autem non natum est, id cum æternitate non natum quod natum est. Quod autem non natum est, id cum æternitate non natum est: quod vero ex æterno natum est, id si non æternum natum est, jam est: quod vero ex æterno natum est, id si non æternum natum est, jam non erit et Pater auctor æternus. Si quid ergo ei qui ab æterno Patre natus non erit et Pater auctor æternus. Si quid ergo ei qui ab æterno Patre natus est, ex æternitate defuerit, idipsum non est auctori ambiguum defuisse : est, ex æternitate defuerit, idipsum non est auctori ambiguum defuisse : quia si gignenti est infinitum gignere, et nascenti etiam infinitum nasci quia si gignenti est infinitum gignere, et nascenti etiam infinitum nasci est. Medium enim quid inter nativitatem Dei Filii, et generationem Dei est. Medium enim quid inter nativitatem Dei Filii, et generationem Dei Patris, nec sensus admittit: quia et in generatione nativitas est, et in na- Patris, nec sensus admittit: quia et in generatione nativitas est, et in na- tivitate generatio est : quia sine utroque neutrum est: utrumque ergo sine tivitate generatio est : quia sine utroque neutrum est: utrumque ergo sine intervallo sui est. intervallo sui est.

INI SENTENT. DIST. IX, P, ART. 22. INI SENTENT. DIST. IX, P, ART. 22.

305 305

P. Argumentatio hæretici. P. Argumentatio hæretici.

Sed inquiet hæreticus: Omne quod natum est, non semper fuit: quia in Sed inquiet hæreticus: Omne quod natum est, non semper fuit: quia in id natum est ut esset. Nemo ambigit quin ea quæ in rebus humanis nata id natum est ut esset. Nemo ambigit quin ea quæ in rebus humanis nata sunt, aliquando non fuerint. Sed aliud est ex eo nasci, quod semper non sunt, aliquando non fuerint. Sed aliud est ex eo nasci, quod semper non fuit aliud est ex eo natum esse, quod semper est. Ibi nec semper fuit, qui fuit aliud est ex eo natum esse, quod semper est. Ibi nec semper fuit, qui Pater est, nec semper Pater est : et qui non semper Pater est, non semper Pater est, nec semper Pater est : et qui non semper Pater est, non semper genuit: ubi autem semper Pater est, semper Filius est. Quod si semper genuit: ubi autem semper Pater est, semper Filius est. Quod si semper Deo Patri proprium est quod semper est Pater, necesse est Filio semper Deo Patri proprium est quod semper est Pater, necesse est Filio semper proprium esse quod semper est Filius. Quomodo ergo cadet in intelligen- proprium esse quod semper est Filius. Quomodo ergo cadet in intelligen- tiam nostram, ut non fuerit semper cui proprium est semper esse quod tiam nostram, ut non fuerit semper cui proprium est semper esse quod natum est? Natum ergo unigenitum Deum confitemur, sed natum ante natum est? Natum ergo unigenitum Deum confitemur, sed natum ante tempora, nec ante esse quam natum, nec ante natum quam esse, quia na- tempora, nec ante esse quam natum, nec ante natum quam esse, quia na- sci quod erat jam, non nasci est, sed seipsum demutare nascendo. Hoc au- sci quod erat jam, non nasci est, sed seipsum demutare nascendo. Hoc au- tem humanum sensum et intelligentiam excedit mundi : non hoc capit ra‐ tem humanum sensum et intelligentiam excedit mundi : non hoc capit ra‐ tio humanæ intelligentiæ, sed prudentiæ fidelis professio est. tio humanæ intelligentiæ, sed prudentiæ fidelis professio est.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

An vivum tantum nascatur ex vivo? An vivum tantum nascatur ex vivo?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Hi- Deinde quæritur de hoc quod dicit Hi- larius, ibi, N, « Quod autem ex vivo larius, ibi, N, « Quod autem ex vivo vivum natum est, habet nativitatis per- vivum natum est, habet nativitatis per- fectum, etc. fectum, etc.

Hoc enim videtur falsum: quia puer Hoc enim videtur falsum: quia puer nascitur de vivo et tamen non habet nascitur de vivo et tamen non habet nativitatis perfectum nascitur enim de nativitatis perfectum nascitur enim de patre et matre viventibus. patre et matre viventibus.

AD HOC dicendum, quod nihil nascitur AD HOC dicendum, quod nihil nascitur ex omnino vivo, nisi quod nascitur ex vi- ex omnino vivo, nisi quod nascitur ex vi- ta ipsa prima et ideo solus Filius nasci- ta ipsa prima et ideo solus Filius nasci- tur ex vivo. Et hoc probatur sic: In ge- tur ex vivo. Et hoc probatur sic: In ge- neratione simplicium mineralium nihil neratione simplicium mineralium nihil est vivum quia illa non vivunt: sicut si est vivum quia illa non vivunt: sicut si luminosum proferat lucem, vel elemen- luminosum proferat lucem, vel elemen-

XXV XXV

tum speciem suam, vel ex commixtione tum speciem suam, vel ex commixtione elementorum fiant lapides vel metalla. elementorum fiant lapides vel metalla. In generatione autem vivorum duplex In generatione autem vivorum duplex modus est, scilicet ex generante uno, et modus est, scilicet ex generante uno, et ex mortuo sicut in his quæ ex putrefa- ex mortuo sicut in his quæ ex putrefa- ctis nascuntur, quorum modum genera- ctis nascuntur, quorum modum genera- tionis supra tetigimus et in illis patet, tionis supra tetigimus et in illis patet, quod non est generatio ex vivo. Ex vivo quod non est generatio ex vivo. Ex vivo autem generante, neque in plantis, neque autem generante, neque in plantis, neque in animalibus, neque in hominibus fit in animalibus, neque in hominibus fit generatio nisi ex semine, quod non vivit generatio nisi ex semine, quod non vivit actu animæ : et illa ex quo ut essentiali- actu animæ : et illa ex quo ut essentiali- ter in nato remanente, non fit generatio ter in nato remanente, non fit generatio ex vivo. Sed in divinis si præpositio notat ex vivo. Sed in divinis si præpositio notat identitatem essentiæ, quia nihil nisi vi- identitatem essentiæ, quia nihil nisi vi- vum est in Patre, fit generatio ex ipsa vi- vum est in Patre, fit generatio ex ipsa vi- ta et vivo et hoc attendit Hilarius, ta et vivo et hoc attendit Hilarius, quando dicit, quod non potest esse nisi quando dicit, quod non potest esse nisi vivum quod est ex vivo natum. Unde, vivum quod est ex vivo natum. Unde, Joan. v, 26: Sicut Pater habet vitam in Joan. v, 26: Sicut Pater habet vitam in semetipso, sic dedit et Filio habere vitam semetipso, sic dedit et Filio habere vitam in semetipso. in semetipso.

20 20

306 306

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

An verius sit quod dicit Magister, neque An verius sit quod dicit Magister, neque ex derivatione, sed ex virtute? ex derivatione, sed ex virtute?

in symbolicis non attenduntur omnia, in symbolicis non attenduntur omnia, sed tantum ea quæ nobilitatem prædi- sed tantum ea quæ nobilitatem prædi- cant unde de rivo non transfertur plus cant unde de rivo non transfertur plus ad Filium quam quod ex alio est, sicut ad Filium quam quod ex alio est, sicut rivus a fonte est. rivus a fonte est.

Solutio. Solutio.

Ad 2. Ad 2.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, N, «Neque ex derivatione, sed ex virtute, N, «Neque ex derivatione, sed ex virtute, etc. » etc. »

1. Videtur, quod deriventur in Filium 1. Videtur, quod deriventur in Filium quæ sunt in Patre: quia generatio quæ- quæ sunt in Patre: quia generatio quæ- dam derivatio est. dam derivatio est.

2. Præterea, Dionysius et Anselmus 2. Præterea, Dionysius et Anselmus comparant Patrem fonti, et Filium et Spi- comparant Patrem fonti, et Filium et Spi- ritum sanctum rivis. ritum sanctum rivis.

SOLUTIO. Dicendum, quod non est de- SOLUTIO. Dicendum, quod non est de- rivatio in generatione proprie nisi quæ rivatio in generatione proprie nisi quæ quandoque est in fieri: hæc autem non quandoque est in fieri: hæc autem non competit divinæ generationi: et hoc vo- competit divinæ generationi: et hoc vo- cat Hilarius esse ex virtute: quia quid- cat Hilarius esse ex virtute: quia quid- quid est in fieri, est in potentia infirmita- quid est in fieri, est in potentia infirmita- tis. tis.

Dionysius autem et Anselmus dicunt, Dionysius autem et Anselmus dicunt, quod in Patre est fontana deitas propter quod in Patre est fontana deitas propter virtutes generativam et processivam : virtutes generativam et processivam : non tamen oportet, quod omnia quæ sunt non tamen oportet, quod omnia quæ sunt in fonte et rivis ad divinam generatio- in fonte et rivis ad divinam generatio- nem vel processionem transferantur: quia nem vel processionem transferantur: quia

1 Cf. Infra, Dist. XXIX. 1 Cf. Infra, Dist. XXIX.

ARTICULUS XXIV. ARTICULUS XXIV.

Quomodo intelligatur quando dicit, Cui Quomodo intelligatur quando dicit, Cui innascibilitatis esse imaginem? innascibilitatis esse imaginem?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, N, Cui innascibilitatis esse imaginem, N, Cui innascibilitatis esse imaginem,

etc. » etc. »

Hoc enim falsum videtur: quia imago Hoc enim falsum videtur: quia imago est, sicut patebit infra 1, rei ad rem coæ- est, sicut patebit infra 1, rei ad rem coæ- quandam imaginata et indiscreta simili- quandam imaginata et indiscreta simili- tudo. Filius autem a Patre non est indis- tudo. Filius autem a Patre non est indis- cretus quantum ad innascibilitatem, quin cretus quantum ad innascibilitatem, quin potius Pater est innascibilis, et Filius na- potius Pater est innascibilis, et Filius na- scibilis. scibilis.

Solutio. Dicendum, quod abstractum Solutio. Dicendum, quod abstractum reduci habet ad concretum et est sen- reduci habet ad concretum et est sen- sus, innascibilitatis, etc., id est, sui in- sus, innascibilitatis, etc., id est, sui in- nascibilis dat ei esse imaginem. nascibilis dat ei esse imaginem.

Alia quæ dicuntur usque ad finem is- Alia quæ dicuntur usque ad finem is- tius distinctionis, per ante dicta de facili tius distinctionis, per ante dicta de facili patent. patent.

Solutio. Solutio.

IN I SENTENT. DIST. X, A. IN I SENTENT. DIST. X, A.

307 307

DISTINCTIO X. DISTINCTIO X.

A. Hic de Spiritu sancto agitur: et prius quod sit amor Patris A. Hic de Spiritu sancto agitur: et prius quod sit amor Patris et Filii dicitur. et Filii dicitur.

Nunc post Filii æternitatem, de Spiritu sancto quantum Deo donante vi- Nunc post Filii æternitatem, de Spiritu sancto quantum Deo donante vi- dere conceditur, disseramus. Spiritus sanctus amor est, sive charitas, sive dere conceditur, disseramus. Spiritus sanctus amor est, sive charitas, sive dilectio Patris et Filii. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Spi- dilectio Patris et Filii. Unde Augustinus in libro XV de Trinitate ait: Spi- ritus sanctus nec Patris est solius, nec Filii est solius, sed amborum et ritus sanctus nec Patris est solius, nec Filii est solius, sed amborum et ideo communem qua invicem se diligunt Pater et Filius, nobis insinuat ideo communem qua invicem se diligunt Pater et Filius, nobis insinuat charitatem '. charitatem '.

De æterna De æterna Spiritus Spiritus

processione processione

sancti quan- sancti quan- tum ad per- tum ad per-

sonam quæ sonam quæ

procedit. procedit.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Nunc vero post Filii æternitatem, « Nunc vero post Filii æternitatem,

etc. » etc. »

Hic incipitur pars illa quæ est de pro- Hic incipitur pars illa quæ est de pro- cessione Spiritus sancti, et dividitur in cessione Spiritus sancti, et dividitur in duas partes in quarum prima agit de duas partes in quarum prima agit de processione ejus æterna. In secunda au- processione ejus æterna. In secunda au- tem agit de processione ejus temporali tem agit de processione ejus temporali quæ incipit in distinctione XIV, ibi, A, quæ incipit in distinctione XIV, ibi, A, « Præterea diligenter annotandum est, « Præterea diligenter annotandum est, quod gemina est processio, etc. » quod gemina est processio, etc. »

Prima dividitur ulterius in tres in Prima dividitur ulterius in tres in quarum prima agitur de modo processio- quarum prima agitur de modo processio- nis ejus in nomine. In secunda de pro- nis ejus in nomine. In secunda de pro- cessione ejus in comparatione ad termi- cessione ejus in comparatione ad termi- num a quo, quæ incipit in distinctione num a quo, quæ incipit in distinctione XI, ibi, A, «Hic dicendum est Spiritum XI, ibi, A, «Hic dicendum est Spiritum sanctum esse a Patre et Filio. » In tertia sanctum esse a Patre et Filio. » In tertia de differentia processionis Spiritus san- de differentia processionis Spiritus san- cti, et generationis Filii, quæ incipit in cti, et generationis Filii, quæ incipit in distinctione XIII, ibi, A, « Post hoc con- distinctione XIII, ibi, A, « Post hoc con-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 17. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 17.

siderandum est, quantum a talibus siderandum est, quantum a talibus quales nos, etc. quales nos, etc.

Prima harum partium continetur tota Prima harum partium continetur tota in hac distinctione, quæ dividitur in tres in hac distinctione, quæ dividitur in tres partes quarum prima continet, qualiter partes quarum prima continet, qualiter Spiritui sancto attribuitur, quod sit cha- Spiritui sancto attribuitur, quod sit cha- ritas vel amor. Secunda continet, quod ritas vel amor. Secunda continet, quod ut amor procedit a Patre et Filio, quæ ut amor procedit a Patre et Filio, quæ incipit ibi, F, « Nunc vero quod incepi- incipit ibi, F, « Nunc vero quod incepi- mus ostendere, etc. » In tertia assignatur mus ostendere, etc. » In tertia assignatur ratio hujus nominis, quod ipse dicitur ratio hujus nominis, quod ipse dicitur Spiritus sanctus proprio nomine, ibi, H, Spiritus sanctus proprio nomine, ibi, H, « Hic notandum est, quod Spiritus san- « Hic notandum est, quod Spiritus san- ctus in Trinitate specialiter dicitur, etc. » ctus in Trinitate specialiter dicitur, etc. »

In prima harum continentur quinque : In prima harum continentur quinque : quorum primum habet, quod sicut Spi- quorum primum habet, quod sicut Spi- ritus sanctus est Patris et Filii commu- ritus sanctus est Patris et Filii commu- niter, ita insinuat amorem utriusque. niter, ita insinuat amorem utriusque. Secunda habet probationem hujus per Secunda habet probationem hujus per Canonicam Joannis, ibi, B, «Joannes Canonicam Joannis, ibi, B, «Joannes autem in Epistola. » Tertia probationem autem in Epistola. » Tertia probationem habet, quod charitas in divinis dicitur habet, quod charitas in divinis dicitur essentialiter et personaliter, ibi, in medio essentialiter et personaliter, ibi, in medio B, «Nescio cur sicut sapientia et Pa- B, «Nescio cur sicut sapientia et Pa-

Sed contra. Sed contra.

308 308

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ter, etc. » Quarta habet probationem per ter, etc. » Quarta habet probationem per exemplum, ibi, D, « Pluribus enim exemplum, ibi, D, « Pluribus enim exemplis. » Quinta habet probationem, exemplis. » Quinta habet probationem, quod Spiritus sanctus est charitas de qua quod Spiritus sanctus est charitas de qua dicit Joannes, quod Deus ex Deo est, ibi, dicit Joannes, quod Deus ex Deo est, ibi, sub principio E, «Spiritus autem San- sub principio E, «Spiritus autem San- ctus ubi sit dictus charitas invenimus, ctus ubi sit dictus charitas invenimus, etc. » etc. »

Ex his patet sententia Litteræ per to- Ex his patet sententia Litteræ per to- tam distinctionem. tam distinctionem.

ARTICULUS 1. ARTICULUS 1.

Quomodo differant nomina quæ attribu- Quomodo differant nomina quæ attribu- untur Spiritui sancto, amor, dilectio, untur Spiritui sancto, amor, dilectio,

charitas ? charitas ?

Incidit autem quæstio primo de hoc Incidit autem quæstio primo de hoc quod dicit : « Spiritus sanctus amor est, quod dicit : « Spiritus sanctus amor est, sive charitas, sive dilectio Patris et Fi- sive charitas, sive dilectio Patris et Fi- lii. » Et quæruntur duo: quorum pri- lii. » Et quæruntur duo: quorum pri- mum est de differentia horum nominum mum est de differentia horum nominum quæ tangit. Et secundo, utrum Spiritus quæ tangit. Et secundo, utrum Spiritus sanctus ut amor procedat? sanctus ut amor procedat?

1. Videtur autem non esse differentia: 1. Videtur autem non esse differentia: quia Augustinus dicit super illud Joan- quia Augustinus dicit super illud Joan- nis, xx1, 13, 16 et 17: Simon Joannis, nis, xx1, 13, 16 et 17: Simon Joannis, diligis me? et subjungit in fine dicens, diligis me? et subjungit in fine dicens, Amas me? quod amor et dilectio sunt Amas me? quod amor et dilectio sunt idem ergo videtur quod non differant. idem ergo videtur quod non differant.

2. Item, Dionysius in libro de Divinis 2. Item, Dionysius in libro de Divinis nominibus Mihi videntur theologi com- nominibus Mihi videntur theologi com- mune quidem ducere dilectionis et amo- mune quidem ducere dilectionis et amo- ris nomen '. ris nomen '.

Item, ibidem, reprehendit Dionysius Item, ibidem, reprehendit Dionysius distinguentes inter dilectionem et amo- distinguentes inter dilectionem et amo- rem, dicens quod faciunt vim levibus rem, dicens quod faciunt vim levibus sonis, quasi nos non possimus quater sonis, quasi nos non possimus quater unum per bis duo, et patriam per natale unum per bis duo, et patriam per natale solum significare: ergo videtur, quod solum significare: ergo videtur, quod amor et dilectio et charitas sunt idem. amor et dilectio et charitas sunt idem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Isidorus dicit amorem esse rationalium Isidorus dicit amorem esse rationalium

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

et irrationalium, dilectionem autem ra- et irrationalium, dilectionem autem ra- tionalium tantum : ergo videtur, quod tionalium tantum : ergo videtur, quod non sint idem. non sint idem.

2. Item, Nos dicimus nos multa amare 2. Item, Nos dicimus nos multa amare quæ non amamus ex charitate: ergo quæ non amamus ex charitate: ergo amor et charitas non sunt idem. amor et charitas non sunt idem.

3. Item, Etiam in turpi amore bene 3. Item, Etiam in turpi amore bene inducimus nomen amoris, sed non nomen inducimus nomen amoris, sed non nomen charitatis ergo ista non sunt idem. Si- charitatis ergo ista non sunt idem. Si- militer nos ponimus ordinem in his quæ militer nos ponimus ordinem in his quæ ex charitate diligimus in dilectione au- ex charitate diligimus in dilectione au- tem plura sunt: quia diligimus cibum, tem plura sunt: quia diligimus cibum, potum, et hujusmodi non tamen chari- potum, et hujusmodi non tamen chari- tatem habemus ad illa: ergo videtur in tatem habemus ad illa: ergo videtur in eis esse differentia. eis esse differentia.

10: 10:

SOLUTIO. Dicendum, quod amor et di- SOLUTIO. Dicendum, quod amor et di- lectio et charitas in gratuitis donis no- lectio et charitas in gratuitis donis no- minant idem, secundum diversas tamen minant idem, secundum diversas tamen considerationes: tamen in se considerata considerationes: tamen in se considerata se habent sicut superius et inferius: si se habent sicut superius et inferius: si enim ista ponantur circa gratuitum amo- enim ista ponantur circa gratuitum amo- rem tantum, tunc nominant eumdem ha- rem tantum, tunc nominant eumdem ha- bitum secundum diversam consideratio- bitum secundum diversam consideratio- nem sui actus. Amor enim dicit adhæ- nem sui actus. Amor enim dicit adhæ- sionem affectus ipsi bono quod amatur. sionem affectus ipsi bono quod amatur. Dilectio autem dicit eumdem affectum, Dilectio autem dicit eumdem affectum, secundum quod est ex electione rationis secundum quod est ex electione rationis præeligentis illud de bonis aliis quæ præeligentis illud de bonis aliis quæ amantur, sicut dicitur in Canticis, v, amantur, sicut dicitur in Canticis, v, Dilectus meus electus ex millibus. Sed Dilectus meus electus ex millibus. Sed charitas nominat eumdem affectum, se- charitas nominat eumdem affectum, se- cundum quod sub inestimabili pretio cundum quod sub inestimabili pretio ponit amatum: charum enim dicitur ponit amatum: charum enim dicitur quod magni preti æstimatur, sicut habe- quod magni preti æstimatur, sicut habe- tur in Cantic. VIII, 7: Si dederit homo tur in Cantic. VIII, 7: Si dederit homo omnem substantiam domus suæ pro di- omnem substantiam domus suæ pro di- lectione, quasi nihil despiciet eam. Si lectione, quasi nihil despiciet eam. Si autem ista tria non circa gratuitum amo- autem ista tria non circa gratuitum amo- rem considerentur, sed in se, tunc diffe- rem considerentur, sed in se, tunc diffe- runt sicut genus et species. Omnis enim runt sicut genus et species. Omnis enim dilectio est amor, sed non convertitur : dilectio est amor, sed non convertitur : et omnis charitas est dilectio et amor, et omnis charitas est dilectio et amor, sed non convertitur : quia tunc amor est sed non convertitur : quia tunc amor est in sensibiliter amatis et rationabiliter, sed in sensibiliter amatis et rationabiliter, sed dilectio est in rationabiliter amatis tan- dilectio est in rationabiliter amatis tan- tum, charitas autem in gratuitis tantum. tum, charitas autem in gratuitis tantum.

cap. 4. cap. 4.

Solut Solut

A4 1. A4 1.

A-I 1. A-I 1.

IN I SENTENT. DIST. X, A, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. X, A, ART. 2.

AD HOC autem quod primo objicitur, AD HOC autem quod primo objicitur, dicendum quod Dominus ibi ter quæsivit dicendum quod Dominus ibi ter quæsivit ut acciperet confessionem Petri, non de ut acciperet confessionem Petri, non de amore, sed de amoris circumstantiis, se- amore, sed de amoris circumstantiis, se- cundum beatum Bernardum, quæ sunt cundum beatum Bernardum, quæ sunt diligere dulciter quod est amoris in quan- diligere dulciter quod est amoris in quan- tum est amor, et diligere sapienter quod tum est amor, et diligere sapienter quod est dilectionis in quantum est dilectio, est dilectionis in quantum est dilectio, et diligere ferventer quod est charitatis et diligere ferventer quod est charitatis in quantum est charitas et non intendit in quantum est charitas et non intendit ibi dicere Augustinus quod ista non diffe- ibi dicere Augustinus quod ista non diffe- rant ratione, sed quod non differant re. rant ratione, sed quod non differant re. AD ID quod objicitur de Dionysio, di- AD ID quod objicitur de Dionysio, di- cendum quod Dionysius non reprehendit cendum quod Dionysius non reprehendit distinguentes in ratione nominum: sed distinguentes in ratione nominum: sed potius loquitur contra quosdam qui di- potius loquitur contra quosdam qui di- xerunt, quod amor non acciperetur in xerunt, quod amor non acciperetur in bona significatione, et ideo non deberet bona significatione, et ideo non deberet poni in divinis contra quos adducit poni in divinis contra quos adducit etiam illud Sapientiæ, vin, 2: Amator etiam illud Sapientiæ, vin, 2: Amator factus sum formæ illius. Et illud quod factus sum formæ illius. Et illud quod dixit divus Ignatius martyr de Domino dixit divus Ignatius martyr de Domino Jesu Christo : « Meus amor crucifixus Jesu Christo : « Meus amor crucifixus est. » Unde idem nominat amor, quod est. » Unde idem nominat amor, quod dilectio, licet sub alia nominis ratione. dilectio, licet sub alia nominis ratione.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum Spiritus sanctus procedit ut Utrum Spiritus sanctus procedit ut amor, et utrum charitas in homine amor, et utrum charitas in homine et Angelo sit habitus voluntatis ? et Angelo sit habitus voluntatis ?

Secundo quæritur, Utrum Spiritus Secundo quæritur, Utrum Spiritus sanctus procedat ut amor? Et videtur sanctus procedat ut amor? Et videtur multiplici ratione, quod non. multiplici ratione, quod non.

1. Primo sic: Omne nomen quod non 1. Primo sic: Omne nomen quod non nominat ut distinctum ens, sed ut in alio, nominat ut distinctum ens, sed ut in alio, non convenit personæ per se existenti: non convenit personæ per se existenti: amor autem id quod nominat, dicit ut in amor autem id quod nominat, dicit ut in aliquo existere ergo non competit per- aliquo existere ergo non competit per- sonæ per se existenti perfecte: Spiritus sonæ per se existenti perfecte: Spiritus sanctus est persona per se perfecta : sanctus est persona per se perfecta : ergo non competit procedere ut amor. ergo non competit procedere ut amor.

2. Item, Amor est ejus in quo requie- 2. Item, Amor est ejus in quo requie- scit affectus ergo accipitur semper ut in scit affectus ergo accipitur semper ut in aliud procedens: Spiritus autem sanctus aliud procedens: Spiritus autem sanctus

309 309

non procedit in aliud, imo ipse procedens non procedit in aliud, imo ipse procedens manet in seipso distinctus: ergo non pro- manet in seipso distinctus: ergo non pro- cedit ut amor. cedit ut amor.

3. Item, Personæ divinæ hypostases 3. Item, Personæ divinæ hypostases sunt perfectæ, sicut Filius et Pater : sunt perfectæ, sicut Filius et Pater : nullus autem amor secundum rationem nullus autem amor secundum rationem amoris dicit hypostasim, sed habitum, amoris dicit hypostasim, sed habitum, et accidens hypostasis: ergo Spiritus et accidens hypostasis: ergo Spiritus sanctus non procedit ut amor. sanctus non procedit ut amor.

4. Item, Tantum amatur Spiritus a 4. Item, Tantum amatur Spiritus a Patre sicut Filius: ergo amor medius Patre sicut Filius: ergo amor medius est nexus Patris et Spiritus sancti: si est nexus Patris et Spiritus sancti: si ergo Spiritus sanctus est amor, erit amor ergo Spiritus sanctus est amor, erit amor amoris, quod in nullo est, quia sic ire- amoris, quod in nullo est, quia sic ire- tur in infinitum ergo Spiritus sanctus tur in infinitum ergo Spiritus sanctus non procedit ut amor. non procedit ut amor.

5. Si forte dicas, quod amor dicat di- 5. Si forte dicas, quod amor dicat di- stinctum ab amante et ideo illa distin- stinctum ab amante et ideo illa distin- ctio personalitatem facit et personam. ctio personalitatem facit et personam. CONTRA: Essentia divina est ejus amor CONTRA: Essentia divina est ejus amor quo Deus amat et se et alia: tamen cum quo Deus amat et se et alia: tamen cum dicat distinctionem secundum nomen, dicat distinctionem secundum nomen, non distinguitur essentia a Patre: ergo non distinguitur essentia a Patre: ergo talis distinctio non sufficit ad faciendum talis distinctio non sufficit ad faciendum personam. Præterea, Pater nominat sub- personam. Præterea, Pater nominat sub- stantiam distinctam, et similiter Filius, stantiam distinctam, et similiter Filius, et generatio dicit actum naturæ in com- et generatio dicit actum naturæ in com- municatione naturæ a Patre in Filium : municatione naturæ a Patre in Filium : amor autem nec dicit substantiam se- amor autem nec dicit substantiam se- cundum nomen, nec dicit rationem pro- cundum nomen, nec dicit rationem pro- cessionis substantialis: ergo videtur ad cessionis substantialis: ergo videtur ad distinctionem personalem non pertinere. distinctionem personalem non pertinere. 6. Præterea, Cum in natura intelle- 6. Præterea, Cum in natura intelle- ctuali sint aliæ potentiæ, et alii habitus, ctuali sint aliæ potentiæ, et alii habitus, quam voluntas et amor, videtur quod quam voluntas et amor, videtur quod processio cujuslibet potentiæ in habitum processio cujuslibet potentiæ in habitum vel actum deberet facere personalem di- vel actum deberet facere personalem di- stinctionem, sicut potentia quæ est ad stinctionem, sicut potentia quæ est ad arduum, quæ irascibilis vocatur, dividi- arduum, quæ irascibilis vocatur, dividi- tur contra concupiscibilem, cujus habitus tur contra concupiscibilem, cujus habitus amor attribuitur Spiritui sancto. amor attribuitur Spiritui sancto.

7. Item, Apprehensio boni est ante 7. Item, Apprehensio boni est ante amorem boni: et ita videtur secundum amorem boni: et ita videtur secundum naturam prius in Deo procedere boni naturam prius in Deo procedere boni apprehensio quam amor et ita magis apprehensio quam amor et ita magis illa processio debet causare personam illa processio debet causare personam quam ista. quam ista.

8. Si forte dicas, quod apprehensio 8. Si forte dicas, quod apprehensio boni pertinet ad Filium, eo quod ipse est boni pertinet ad Filium, eo quod ipse est

Sed contra. Sed contra.

310 310

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ars et ratio Patris. CONTRA: Filio adscri- ars et ratio Patris. CONTRA: Filio adscri- bitur veritas ergo boni apprehensio bitur veritas ergo boni apprehensio cum secundum rationem differat, sicut cum secundum rationem differat, sicut intellectus speculativus et practicus, vi- intellectus speculativus et practicus, vi- detur ad alterius personæ distinctionem detur ad alterius personæ distinctionem pertinere. pertinere.

9. Item, Cum multi sint motus et pas- 9. Item, Cum multi sint motus et pas- siones concupiscibilis, sicut concupisce- siones concupiscibilis, sicut concupisce- re, desiderare, velle, quare penes actus re, desiderare, velle, quare penes actus istos vel habitus non accipitur aliqua istos vel habitus non accipitur aliqua persona distincta? persona distincta?

10. Præterea, In mente amor procedit 10. Præterea, In mente amor procedit a mente, ut actus, non ut potentia distin- a mente, ut actus, non ut potentia distin- cta ergo videtur, quod nulla in divinis cta ergo videtur, quod nulla in divinis persona penes hanc processionem distin- persona penes hanc processionem distin- gui debeat. gui debeat.

SI FORTE propter hoc dicatur, quod SI FORTE propter hoc dicatur, quod Spiritus sanctus non procedit ut amor. Spiritus sanctus non procedit ut amor. CONTRA: CONTRA:

1. Quidam Philosophus dicit, quod sub- 1. Quidam Philosophus dicit, quod sub- stantiæ separate spirituales dividuntur stantiæ separate spirituales dividuntur per potentiam intellectus et voluntatis, et per potentiam intellectus et voluntatis, et non plus ergo sicut in Deo habemus non plus ergo sicut in Deo habemus unam processionem personalem ex parte unam processionem personalem ex parte intellectus, ita unam debemus habere ex intellectus, ita unam debemus habere ex parte affectus illa autem non est nisi parte affectus illa autem non est nisi amoris ergo amor notabit in divinis amoris ergo amor notabit in divinis personalem distinctionem. personalem distinctionem.

2. Item, Homines bene viventes non 2. Item, Homines bene viventes non concordant in natura tantum, sed potius concordant in natura tantum, sed potius quærunt consensum amicitiæ: quia dicit quærunt consensum amicitiæ: quia dicit Philosophus, quod amicitia est beatitu- Philosophus, quod amicitia est beatitu- do, aut non sine beatitudine: ergo Pater do, aut non sine beatitudine: ergo Pater et Filius cum non in paucioribus con- et Filius cum non in paucioribus con- veniant quam nos, conveniunt etiam veniant quam nos, conveniunt etiam in consensu amicitiæ: amicitia autem in consensu amicitiæ: amicitia autem semper spirat amorem : ergo spira- semper spirat amorem : ergo spira- tus ipse sic amor est, et procedit ut tus ipse sic amor est, et procedit ut

amor. amor.

3. Item, Hilarius in libro de Synodis: 3. Item, Hilarius in libro de Synodis: Quod scriptum est, ut sint quidem per Quod scriptum est, ut sint quidem per substantiam tria, per consonantiam vero substantiam tria, per consonantiam vero unum, non habet calumniam: quia co- unum, non habet calumniam: quia co- gnominato Spiritu, id est, Paraclito, gnominato Spiritu, id est, Paraclito, consonantiæ potius quam essentiæ, per consonantiæ potius quam essentiæ, per similitudinem essentiæ prædicare conve- similitudinem essentiæ prædicare conve- nit unitatem. Ex hoc accipitur, quod Pa- nit unitatem. Ex hoc accipitur, quod Pa- ter et Filius non tantum conveniunt in ter et Filius non tantum conveniunt in similitudine sive identitate essentiæ, sed similitudine sive identitate essentiæ, sed

etiam in consonantia amoris: cum ergo etiam in consonantia amoris: cum ergo ille amor in Deo existens non possit esse ille amor in Deo existens non possit esse nisi Deus, erit illa consonantia Spiritus nisi Deus, erit illa consonantia Spiritus sanctus. sanctus.

4. Item, Cum mens nostra amat se, 4. Item, Cum mens nostra amat se, ita est aliquid in ipsa amor sui, sicut no- ita est aliquid in ipsa amor sui, sicut no- titia sui sed notitiæ in divinis respondet titia sui sed notitiæ in divinis respondet persona Filii: ergo amori respondebit persona Filii: ergo amori respondebit alia persona, et illam vocamus personam alia persona, et illam vocamus personam Spiritus sancti. Spiritus sancti.

SOLUTIO. Dicimus, quod Spiritus san- SOLUTIO. Dicimus, quod Spiritus san- ctus procedit a Patre et Filio ut amor ctus procedit a Patre et Filio ut amor quo se invicem diligunt et hoc præcipue quo se invicem diligunt et hoc præcipue cogit ista ratio: quia absurdum est po- cogit ista ratio: quia absurdum est po- nere, quod Pater et Filius in nullo con- nere, quod Pater et Filius in nullo con- veniant in quantum distincti sunt: in veniant in quantum distincti sunt: in essentia autem conveniunt in quantum essentia autem conveniunt in quantum unum sunt sed nos videmus, quod unum sunt sed nos videmus, quod in omni natura rationali et non ratio- in omni natura rationali et non ratio- nali omnes deliciæ et jucunditates quas nali omnes deliciæ et jucunditates quas possunt habere in vita in quantum possunt habere in vita in quantum sunt differentes personæ, fundantur om- sunt differentes personæ, fundantur om- nes super mutuum amorem: propter nes super mutuum amorem: propter quod etiam quidam Philosophi prin- quod etiam quidam Philosophi prin- cipia omnis naturæ ponebant litem cipia omnis naturæ ponebant litem et amicitiam, tamquam alterum natura et amicitiam, tamquam alterum natura ab ipso universitatis principio ut divinum ab ipso universitatis principio ut divinum quoddam acciperet, scilicet amicitiam, quoddam acciperet, scilicet amicitiam, quod congregat et unit alterum autem quod congregat et unit alterum autem haberet, scilicet litem, ex ipsa privatione haberet, scilicet litem, ex ipsa privatione materiæ sibi concretum: unde Pater et materiæ sibi concretum: unde Pater et Filius in eo quod personæ distinctæ Filius in eo quod personæ distinctæ sunt, conveniunt in hoc amore qui pro- sunt, conveniunt in hoc amore qui pro- cedit ab ipsis quo se invicem amant : et cedit ab ipsis quo se invicem amant : et ille est Spiritus sanctus. ille est Spiritus sanctus.

AD ID ergo quod primo objicitur, di- AD ID ergo quod primo objicitur, di- cendum quod amor dupliciter conside- cendum quod amor dupliciter conside- rari potest, scilicet secundum id quod rari potest, scilicet secundum id quod nominat, et sic non nominat hypostasim nominat, et sic non nominat hypostasim completam, sicut nec verbum: verbum completam, sicut nec verbum: verbum enim nostri intellectus notitia est, quæ enim nostri intellectus notitia est, quæ accidentalis est intellectui. Alio modo accidentalis est intellectui. Alio modo consideratur secundum proportionem consideratur secundum proportionem ad naturam in qua est, scilicet divinam ad naturam in qua est, scilicet divinam vel humanam et secundum hoc erit vel humanam et secundum hoc erit perfectus vel imperfectus, sicut et ver- perfectus vel imperfectus, sicut et ver- bum: unde cum in natura divina nihil bum: unde cum in natura divina nihil sit imperfectum, oportet Spiritum a per- sit imperfectum, oportet Spiritum a per-

Soluto, Soluto,

Ad 1. Ad 1.

A-17. A-17.

A 1 3. A 1 3.

Ad 1. Ad 1.

IN 1 SENTENT. DIST. X, A, ART. 2. IN 1 SENTENT. DIST. X, A, ART. 2.

sonis ut personæ sunt procedentem esse sonis ut personæ sunt procedentem esse perfectam in substantia personam. perfectam in substantia personam.

AD ALIUD dicendum, quod Spiritus AD ALIUD dicendum, quod Spiritus sanctus procedit ut in aliud, et manet in sanctus procedit ut in aliud, et manet in seipso distinctus: hæc enim non sunt op- seipso distinctus: hæc enim non sunt op- posita in quantum enim refertur ad Pa- posita in quantum enim refertur ad Pa- trem et Filium ut ad unum principium trem et Filium ut ad unum principium sui, sic manet in se distinctus ab utroque sui, sic manet in se distinctus ab utroque per relativam oppositionem, sed in quan- per relativam oppositionem, sed in quan- tum in ratione amoris personalis proce- tum in ratione amoris personalis proce- dit, nihil prohibet quod a Patre procedat dit, nihil prohibet quod a Patre procedat in Filium, et e converso a Filio in Pa- in Filium, et e converso a Filio in Pa- trem, præcipue cum hæc sit vera, Pater trem, præcipue cum hæc sit vera, Pater et Filius diligunt se Spiritu sancto, et et Filius diligunt se Spiritu sancto, et Pater diligit Filium Spiritu sancto, et Pater diligit Filium Spiritu sancto, et Filius diligit Patrem Spiritu sancto: in Filius diligit Patrem Spiritu sancto: in quibus omnibus accipitur quod proces- quibus omnibus accipitur quod proces- sionis est, et quod amoris qui specificat sionis est, et quod amoris qui specificat modum procedendi et si accipitur pro- modum procedendi et si accipitur pro- cessio in se, non causabit nisi distinctio- cessio in se, non causabit nisi distinctio- nem procedentis ab his a quibus proce- nem procedentis ab his a quibus proce- dit si accipitur modus quo specificatur, dit si accipitur modus quo specificatur, sic causatur nexus Patris et Filii in vin- sic causatur nexus Patris et Filii in vin- culo amoris qui est Spiritus sanctus. culo amoris qui est Spiritus sanctus.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est AD ALIUD dicendum, quod hæc est falsa, nullus amor secundum rationem falsa, nullus amor secundum rationem amoris, etc. quia amor personarum di- amoris, etc. quia amor personarum di- vinarum cui non convenit nisi perfectio vinarum cui non convenit nisi perfectio substantiæ, et non accidens, est amor substantiæ, et non accidens, est amor perfectus in hypostasi. perfectus in hypostasi.

AD ALIUD dicendum, quod Spiritus AD ALIUD dicendum, quod Spiritus sanctus amatur a Patre et Filio dilectione sanctus amatur a Patre et Filio dilectione essentiali, et non amore qui distinguatur essentiali, et non amore qui distinguatur a Spiritu sancto: et hoc patet in simili : a Spiritu sancto: et hoc patet in simili : quia sive attendamus in imagine, sive in quia sive attendamus in imagine, sive in distinctis hominibus, numquam amor distinctis hominibus, numquam amor causat alium amorem quo diligatur ille. causat alium amorem quo diligatur ille. In imagine quidem, quia bene videmus, In imagine quidem, quia bene videmus, quod a noscente et notitia causatur amor quod a noscente et notitia causatur amor ejus quod notum est: sed ulterior amor ejus quod notum est: sed ulterior amor non causatur, sed ipse amor diligitur eo- non causatur, sed ipse amor diligitur eo- dem amore. Similiter inter homines di- dem amore. Similiter inter homines di- versos consensus causat amorem quo versos consensus causat amorem quo conspirant et concordant homines: sed conspirant et concordant homines: sed non ab hoc amore causatur alter quo di- non ab hoc amore causatur alter quo di- ligatur ille. Si dicas, quod non est si- ligatur ille. Si dicas, quod non est si- mile quia amor in inferioribus non est mile quia amor in inferioribus non est persona distincta amabilis: secundum persona distincta amabilis: secundum hoc facilius habeo propositum, quod non hoc facilius habeo propositum, quod non

311 311

est alter amor persona enim illa in est alter amor persona enim illa in nullo distinguitur ab aliis personis nisi nullo distinguitur ab aliis personis nisi in oppositione relativa: ille secundus in oppositione relativa: ille secundus amor aut distinguitur oppositione relativa amor aut distinguitur oppositione relativa a primo, aut non. Si sic: ergo speciali a primo, aut non. Si sic: ergo speciali proprietate differunt ab eo ergo sicut proprietate differunt ab eo ergo sicut Pater et Filius in quantum sunt unum Pater et Filius in quantum sunt unum principium Spiritus sancti, non dicuntur principium Spiritus sancti, non dicuntur amor personalis: ita ille amor secundus amor personalis: ita ille amor secundus non debet dici amor, sed ab alia proprie- non debet dici amor, sed ab alia proprie- tate opposita denominari, sicut fit in Pa- tate opposita denominari, sicut fit in Pa- tre et Filio, quod falsum est. Si autem tre et Filio, quod falsum est. Si autem non differt, habeo propositum quod est non differt, habeo propositum quod est idem isti, et non sunt duo, sed unus idem isti, et non sunt duo, sed unus

amor. amor.

AD ALIUD dicendum, quod essentia di- AD ALIUD dicendum, quod essentia di- vina est amor Patris et Filii, sed aliter vina est amor Patris et Filii, sed aliter quam amor personalis. Sicut enim dixi- quam amor personalis. Sicut enim dixi- mus, ponere Patri et Filio convenientiam mus, ponere Patri et Filio convenientiam in essentia tantum, hoc est parum : quin- in essentia tantum, hoc est parum : quin- imo si ponamus per impossibile Patrem imo si ponamus per impossibile Patrem et Filium non esse unum Deum, sicut et Filium non esse unum Deum, sicut sunt, sed duos et perfectos, adhuc con- sunt, sed duos et perfectos, adhuc con- venient in amore qui procedit ab eis venient in amore qui procedit ab eis etiam distinctis, et in quantum persona etiam distinctis, et in quantum persona sunt et ille amor qui sic procedit ab eis sunt et ille amor qui sic procedit ab eis distinctis non unde unum sunt in essen- distinctis non unde unum sunt in essen- tia, personalis et notionalis est: unde tia, personalis et notionalis est: unde quod essentia amor est et dicitur, hoc quod essentia amor est et dicitur, hoc non est Patris et Filii in quantum sunt non est Patris et Filii in quantum sunt personæ distinctæ, sed potius in quantum personæ distinctæ, sed potius in quantum unus Deus et ideo non est eorum ut ab unus Deus et ideo non est eorum ut ab ipsis, sed potius est eorum ut ipse est; ipsis, sed potius est eorum ut ipse est; ideo non est distinctus ille; sed perso- ideo non est distinctus ille; sed perso- nalis qui est eorum, non unde sunt unus nalis qui est eorum, non unde sunt unus Deus, sed in quantum personæ sunt con- Deus, sed in quantum personæ sunt con- spirantes, ille est eorum ut ab ipsis : et spirantes, ille est eorum ut ab ipsis : et ideo distinguitur ille ab utroque. ideo distinguitur ille ab utroque.

AD ALIUD dicendum, quod natura spi- AD ALIUD dicendum, quod natura spi- ritualis multiplex est: quædam enim est ritualis multiplex est: quædam enim est quæ refertur ad corpus multarum et dis- quæ refertur ad corpus multarum et dis- similium partium, sicut anima rationa- similium partium, sicut anima rationa- lis ad corpus organicum: et illa habet lis ad corpus organicum: et illa habet varietatem partium multarum secundum varietatem partium multarum secundum proportionem ad partes corporis, quas proportionem ad partes corporis, quas suis partibus perficit et movet: quædam suis partibus perficit et movet: quædam vero non habet relationem talem ad cor- vero non habet relationem talem ad cor- pus et ideo non oportet quod habeat pus et ideo non oportet quod habeat partes hujusmodi: unde dicit Commen- partes hujusmodi: unde dicit Commen-

Ad 5 Ad 5

Ad 6, Ad 6,

312 312

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tator super metaphysicam, quod in sub- tator super metaphysicam, quod in sub- stantiis separatis non manifestantur po- stantiis separatis non manifestantur po- tentiæ nisi intellectus et voluntatis et tentiæ nisi intellectus et voluntatis et quidquid sit de hoc, sive verum sit dictum quidquid sit de hoc, sive verum sit dictum sive non, dicendum quod illæ substantiæ sive non, dicendum quod illæ substantiæ non habent multas illarum potentiarum non habent multas illarum potentiarum quæ sunt animæ in corpore, et præcipue quæ sunt animæ in corpore, et præcipue vegetabilis, et etiam quasdam sensibilis vegetabilis, et etiam quasdam sensibilis animæ non habent: licet enim cogno- animæ non habent: licet enim cogno- scant sensibilia particularia, et sic dicantur scant sensibilia particularia, et sic dicantur habere sensum, erit sensus æquivoce di habere sensum, erit sensus æquivoce di ctus ad nostrum sensum, eo quod nostra ctus ad nostrum sensum, eo quod nostra sensibilis cognitio non sit in actu nisi va- sensibilis cognitio non sit in actu nisi va- riata ab ipsorum sensibilium immuta- riata ab ipsorum sensibilium immuta- tione, quod absurdum esset in talibus tione, quod absurdum esset in talibus substantiis ponere. Similiter autem in substantiis ponere. Similiter autem in Deo secundum hoc non erit ponere se- Deo secundum hoc non erit ponere se- cundum naturam virtutes nisi intellectus cundum naturam virtutes nisi intellectus et voluntatis quia amplioris potentiæ et voluntatis quia amplioris potentiæ erunt in eo quam in nobis: quia intel- erunt in eo quam in nobis: quia intel- lectus erit respectu sensibilium et univer- lectus erit respectu sensibilium et univer- salium, et voluntas respectu omnium bo- salium, et voluntas respectu omnium bo- norum et ita non oportet, quod penes norum et ita non oportet, quod penes potentias plures sint plures personæ pro- potentias plures sint plures personæ pro- cedentes. cedentes.

De habitibus autem quod quærit etiam De habitibus autem quod quærit etiam illa objectio, dicendum quod secundum illa objectio, dicendum quod secundum rationem multi sunt habitus rationalis rationem multi sunt habitus rationalis substantiæ, sed nullus est intimi affectus substantiæ, sed nullus est intimi affectus demonstrativus nisi charitas: omnes enim demonstrativus nisi charitas: omnes enim alii aut imperfecti sunt, aut ad aliquid alii aut imperfecti sunt, aut ad aliquid extra, et non ad id quod est in eadem extra, et non ad id quod est in eadem natura amor autem præcipue est inti- natura amor autem præcipue est inti- mus, et in id quod pertinet ad naturæ mus, et in id quod pertinet ad naturæ ejusdem societatem et unionem : et ideo ejusdem societatem et unionem : et ideo penes ipsum accipitur processio perso- penes ipsum accipitur processio perso- næ, et non penes alios habitus. næ, et non penes alios habitus.

Eadem autem objectio ponit quæstio- Eadem autem objectio ponit quæstio- nem de irascibili, quod scilicet penes ip- nem de irascibili, quod scilicet penes ip- sam debet accipi persona sicut penes sam debet accipi persona sicut penes concupiscibilem et hanc objectionem concupiscibilem et hanc objectionem faciunt quidam supponentes, quod in na- faciunt quidam supponentes, quod in na- tura animæ rationalis ut rationalis est, tura animæ rationalis ut rationalis est, et in natura Angeli, et in natura divina, et in natura Angeli, et in natura divina, secundum rationem debeant esse concu- secundum rationem debeant esse concu- piscibilis et irascibilis et hoc a nullo piscibilis et irascibilis et hoc a nullo Auctore habetur omnino, nisi ab eo libro Auctore habetur omnino, nisi ab eo libro qui falso adscribitur Augustino, qui dici- qui falso adscribitur Augustino, qui dici- tur de Spiritu et anima. Philosophus tur de Spiritu et anima. Philosophus

enim in fine primi Ethicorum, Dama- enim in fine primi Ethicorum, Dama- scenus, Gregorius Nicænus, et Avicenna, scenus, Gregorius Nicænus, et Avicenna, dicunt contrarium. Similiter Glossa su- dicunt contrarium. Similiter Glossa su- per principium Ezechielis quæ recitat per principium Ezechielis quæ recitat sententiam Platonis, quod concupiscibi- sententiam Platonis, quod concupiscibi- lem posuit in hepate, irascibilem autem lem posuit in hepate, irascibilem autem in felle et ratio hujus est, quia illæ po- in felle et ratio hujus est, quia illæ po- tentiæ sunt denominatæ a passionibus tentiæ sunt denominatæ a passionibus quæ sunt ira et concupiscentia: omnibus quæ sunt ira et concupiscentia: omnibus autem (etiam qui parum noverunt) patet autem (etiam qui parum noverunt) patet hoc quod passiones non sunt rationalis hoc quod passiones non sunt rationalis naturæ, sed sunt inferentes vel illatæ in naturæ, sed sunt inferentes vel illatæ in sensu unde plane possumus dicere, sensu unde plane possumus dicere, quod quæstio falsum supponit, scilicet in quod quæstio falsum supponit, scilicet in natura omnino spirituali esse concupi- natura omnino spirituali esse concupi- scibilem et irascibilem, in qua proprie est scibilem et irascibilem, in qua proprie est voluntas quia sicut dicit Philosophus, voluntas quia sicut dicit Philosophus, in rationali voluntas fit, in irrationali de- in rationali voluntas fit, in irrationali de- siderium et animus. siderium et animus.

: :

Si autem secundum hoc quæratur, Cu- Si autem secundum hoc quæratur, Cu- jus ergo vis est charitas quæ in Deo et in jus ergo vis est charitas quæ in Deo et in Angelo ponitur? Dicendum, quod vo- Angelo ponitur? Dicendum, quod vo- luntatis. Si objiciatur, quod etiam amor luntatis. Si objiciatur, quod etiam amor nominat passionem, et ita est alicujus nominat passionem, et ita est alicujus partis sensibilis animæ, et non Dei vel partis sensibilis animæ, et non Dei vel Angeli. Dicendum, quod non est verum Angeli. Dicendum, quod non est verum generaliter: sed per corporalem actum, generaliter: sed per corporalem actum, et habens contrarium, verum est quod et habens contrarium, verum est quod nominat passionem, sed non amor qui nominat passionem, sed non amor qui dicit affectum voluntatis rationalis. Si dicit affectum voluntatis rationalis. Si autem non fiat in hoc vis, sed volumus autem non fiat in hoc vis, sed volumus concedere duplicem irascibilem, et du- concedere duplicem irascibilem, et du- plicem concupiscibilem, scilicet huma- plicem concupiscibilem, scilicet huma- nam et sensibilem, tunc dicimus, quod nam et sensibilem, tunc dicimus, quod non est simile de habitu irascibilis, et non est simile de habitu irascibilis, et concupiscibilis: quia irascibilis est re- concupiscibilis: quia irascibilis est re- spectu ejus quod est extra, quod repelli spectu ejus quod est extra, quod repelli habet per victoriam super ipsum: concu- habet per victoriam super ipsum: concu- piscibilis autem est respectu eorum quæ piscibilis autem est respectu eorum quæ unienda sunt intus, et respectu unien- unienda sunt intus, et respectu unien- tium: et ideo penes habitum concupi- tium: et ideo penes habitum concupi- scibilis est processio personæ, et non scibilis est processio personæ, et non penes habitum irascibilis. penes habitum irascibilis.