210 210

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum univoca sit potentia ad posse ge- Utrum univoca sit potentia ad posse ge- nerare, et posse creare? nerare, et posse creare?

Secundo quæritur, Utrum univoca sit Secundo quæritur, Utrum univoca sit potentia ad posse generare, et posse potentia ad posse generare, et posse

creare ? creare ?

1. Videtur quod non quia unum di- 1. Videtur quod non quia unum di- cit aliquid, aliud dicit ad aliquid: sed cit aliquid, aliud dicit ad aliquid: sed aliquid et ad aliquid non sunt unius ge- aliquid et ad aliquid non sunt unius ge- neris ergo nec unius rationis : ergo neris ergo nec unius rationis : ergo æquivoce dicitur de eis. æquivoce dicitur de eis.

2. Item, Potentiæ diffiniuntur per 2. Item, Potentiæ diffiniuntur per actus non autem unus est actus crean- actus non autem unus est actus crean- di, et generandi: ergo potentia non di- di, et generandi: ergo potentia non di- citur uno modo de illis. citur uno modo de illis.

3. Item, Non potest accipi secundum 3. Item, Non potest accipi secundum unam rationem quod in quadam ratione unam rationem quod in quadam ratione convenit tribus in communi, et in qua- convenit tribus in communi, et in qua- dam non nisi uni trium: sed potentia dam non nisi uni trium: sed potentia generandi non convenit nisi uni trium, generandi non convenit nisi uni trium, creandi autem potentia convenit omni- creandi autem potentia convenit omni- bus tribus in communi: ergo videtur, bus tribus in communi: ergo videtur, quod non dicatur potentia univoce. quod non dicatur potentia univoce.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Omne æquivocum aliquo modo est 1. Omne æquivocum aliquo modo est diversæ naturæ cui respondet ratio diver- diversæ naturæ cui respondet ratio diver- sa sed in Deo non est diversitas naturæ : sa sed in Deo non est diversitas naturæ : ergo in Deo nihil alii æquivocum est : ergo in Deo nihil alii æquivocum est : sed potentia creandi est in Deo, similiter sed potentia creandi est in Deo, similiter potentia generandı: ergo potentia dicta potentia generandı: ergo potentia dicta de eis non dicetur æquivoce. de eis non dicetur æquivoce.

2. Item, Potentia creandi est idem re 2. Item, Potentia creandi est idem re cum creante, et creans cum generante : cum creante, et creans cum generante : ergo potentia creandi est potentia gene- ergo potentia creandi est potentia gene- randi quæ autem æquivoce dicuntur, randi quæ autem æquivoce dicuntur, distincta non prædicantur de se invicem, distincta non prædicantur de se invicem, quia canis latrabilis non est canis mari- quia canis latrabilis non est canis mari- nus ergo potentia non erit æquivoce nus ergo potentia non erit æquivoce dicta de potentia generandi, et de poten- dicta de potentia generandi, et de poten- tia creandi. tia creandi.

3. Item, Cum dicitur omnipotentia, ly 3. Item, Cum dicitur omnipotentia, ly omnis quod est in compositione cum ly omnis quod est in compositione cum ly potentia distribuit pro omnibus quæ pot- potentia distribuit pro omnibus quæ pot-

est Deus ergo tam pro generare quam est Deus ergo tam pro generare quam pro creare, et ita de aliis: si autem es- pro creare, et ita de aliis: si autem es- sent æquivoca, non distribueretur pro sent æquivoca, non distribueretur pro illis ergo videtur, quod non dicatur illis ergo videtur, quod non dicatur æquivoce. æquivoce.

SOLUTIO. Dicendum, quod non dicitur SOLUTIO. Dicendum, quod non dicitur potentia æquivoce de illis in eo quod po- potentia æquivoce de illis in eo quod po- tentia accipitur abstrahens ab utroque : tentia accipitur abstrahens ab utroque : aliter enim non prædicatur de utroque, aliter enim non prædicatur de utroque, nisi prout abstrahit ab utroque et se- nisi prout abstrahit ab utroque et se- cundum hoc manet potentia quæ radica- cundum hoc manet potentia quæ radica- tur in essentia Patris et Filii et Spiritus tur in essentia Patris et Filii et Spiritus sancti. sancti.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod se- AD PRIMUM ergo dicendum, quod se- cundum quod potentia abstrahit et a ge- cundum quod potentia abstrahit et a ge- nerare et a creare, non dicit ad aliquid, nerare et a creare, non dicit ad aliquid, quin imo dicit aliquid quod est substan- quin imo dicit aliquid quod est substan- tiæ. tiæ.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non est verum de activis potentiis: quoniam est verum de activis potentiis: quoniam illæ non perficiuntur per suos actus, sed illæ non perficiuntur per suos actus, sed ante perfectæ sunt quia nihil agit nisi ante perfectæ sunt quia nihil agit nisi perfectum in esse. In passivis autem in perfectum in esse. In passivis autem in quibus sunt actus activorum, sicut in pa- quibus sunt actus activorum, sicut in pa- tiente disposito, verum est quod perfi- tiente disposito, verum est quod perfi- ciuntur et diffiniuntur per actus et in ciuntur et diffiniuntur per actus et in tali sensu dicit illam propositionem Phi- tali sensu dicit illam propositionem Phi- losophus in II de Anima, ubi agit de po- losophus in II de Anima, ubi agit de po- tentiis apprehendentibus passivis, sicut tentiis apprehendentibus passivis, sicut ipse ibidem dicit: sed in Deo non est ipse ibidem dicit: sed in Deo non est potentia passiva: et ideo illa objectio potentia passiva: et ideo illa objectio nulla est. nulla est.

AD ALIUD dicendum, quod potentia ac- AD ALIUD dicendum, quod potentia ac- cipitur secundum unam rationem com- cipitur secundum unam rationem com- munem, secundum quod abstrahit et ab munem, secundum quod abstrahit et ab actu creandi et ab actu generandi, et est actu creandi et ab actu generandi, et est in Patre et Filio et Spiritu sancto: sed in Patre et Filio et Spiritu sancto: sed secundum quod conjungitur actui gene- secundum quod conjungitur actui gene- randi et creandi, licet alia non efficiatur randi et creandi, licet alia non efficiatur quam prius fuit, tamen alium modum quam prius fuit, tamen alium modum habebit tunc significandi, ratione cujus habebit tunc significandi, ratione cujus potentia generandi non convenit Filio potentia generandi non convenit Filio nec Spiritui sancto: sed potentia crean- nec Spiritui sancto: sed potentia crean- di convenit tribus et hujus ratio patet di convenit tribus et hujus ratio patet ex prædictis. ex prædictis.

His habitis, tractanda est Littera pri- His habitis, tractanda est Littera pri- miæ partis. miæ partis.

Soluto, Soluto,

Ad 1, Ad 1,

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 Ad 3

IN I SENTENT. DIST. VII, B, ART. 3. IN I SENTENT. DIST. VII, B, ART. 3.

211 211

B. Ponit quædam verba Augustini, unde potest moveri auditor. B. Ponit quædam verba Augustini, unde potest moveri auditor.

Sed vehementer nos movet quod Augustinus ait in III libro contra Maxi- Sed vehementer nos movet quod Augustinus ait in III libro contra Maxi- minum ¹, qui asserebat Patrem potentiorem esse Filio, eo quod Filium minum ¹, qui asserebat Patrem potentiorem esse Filio, eo quod Filium genuit Deum Creatorem, Filius autem non dicebatque Patrem potuisse genuit Deum Creatorem, Filius autem non dicebatque Patrem potuisse gignere, non Filium: et ideo potiorem esse Filio. Ad quod respondens gignere, non Filium: et ideo potiorem esse Filio. Ad quod respondens Augustinus dicere videtur, quod Filius etiam potuit gignere, volens os- Augustinus dicere videtur, quod Filius etiam potuit gignere, volens os- tendere Patrem esse non potentiorem Filio, his verbis: Absit ut ideo po- tendere Patrem esse non potentiorem Filio, his verbis: Absit ut ideo po- tentior sit Pater Filio, sicut putas: quia Creatorem genuit Pater, Filius tentior sit Pater Filio, sicut putas: quia Creatorem genuit Pater, Filius autem non genuit Creatorem: neque enim non potuit, sed non oportuit. autem non genuit Creatorem: neque enim non potuit, sed non oportuit. Vide et diligenter attende hæc verba: Non enim non potuit: sed non opor- Vide et diligenter attende hæc verba: Non enim non potuit: sed non opor- tuit. Videtur enim dicere, quod Filius potuit gignere, sed non oportuit: et tuit. Videtur enim dicere, quod Filius potuit gignere, sed non oportuit: et ita potuit, quod non oportuit. Quare autem non oportuit, subdit, dicens : ita potuit, quod non oportuit. Quare autem non oportuit, subdit, dicens : Immoderata enim esset divina generatio, si genitus Filius nepotem gigne- Immoderata enim esset divina generatio, si genitus Filius nepotem gigne- ret Patri, quia et ipse nepos nisi avo suo pronepotem gigneret, secundum ret Patri, quia et ipse nepos nisi avo suo pronepotem gigneret, secundum vestram mirabilem sapientiam, impotens diceretur. Similiter etiam ille si vestram mirabilem sapientiam, impotens diceretur. Similiter etiam ille si nepotem non gigneret avo suo, et pronepotem proavo suo, non a vobis nepotem non gigneret avo suo, et pronepotem proavo suo, non a vobis appellaretur omnipotens, nec impleretur generationis series, si semper appellaretur omnipotens, nec impleretur generationis series, si semper alter ex altero nasceretur: nec eam perficeret ullus, si non sufficeret unus alter ex altero nasceretur: nec eam perficeret ullus, si non sufficeret unus omnipotens. Itaque omnipotentem genuit Filium Patris natura, non fecit. omnipotens. Itaque omnipotentem genuit Filium Patris natura, non fecit.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An Filius possit ex se gignere alium Fi- An Filius possit ex se gignere alium Fi- lium nepotem Patris, et an Pater plu- lium nepotem Patris, et an Pater plu- res Filios? res Filios?

« Sed vehementer nos movet, etc. » « Sed vehementer nos movet, etc. » Ratione hujus capituli quæritur, Ratione hujus capituli quæritur, Utrum Filius possit ex se gignere alium Utrum Filius possit ex se gignere alium Filium qui sit nepos Patris ? Filium qui sit nepos Patris ?

1. Videtur autem quod sic: in inferiori- 1. Videtur autem quod sic: in inferiori- bus enim videmus, quod eadem vis fœ- bus enim videmus, quod eadem vis fœ- cunditatis est in filio quæ est in patre: cunditatis est in filio quæ est in patre:

1 S. AUGUSTINUS, Lib. III contra Maxımınum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. III contra Maxımınum,

cum igitur Filius Dei non sit minus per- cum igitur Filius Dei non sit minus per- fectus quam filius hominis, videbitur fectus quam filius hominis, videbitur ipse habere eamdem potentiam gene- ipse habere eamdem potentiam gene- randi quam habet etiam Pater. randi quam habet etiam Pater.

2. Item, Augustinus dicit in Littera, 2. Item, Augustinus dicit in Littera, non quod non potuit, sed non oportuit: non quod non potuit, sed non oportuit: ergo non videtur, quod non sit ex defectu ergo non videtur, quod non sit ex defectu virtutis generativæ quod non produxit virtutis generativæ quod non produxit Filium. Filium.

3. Præterea, Propter hoc dicitur Fi- 3. Præterea, Propter hoc dicitur Fi- lius imago Patris: quia in omnibus cum lius imago Patris: quia in omnibus cum eo convenit ergo et in potentia gene- eo convenit ergo et in potentia gene- rativa, et ita videtur, quod possit produ- rativa, et ita videtur, quod possit produ- cere alium Filium. cere alium Filium.

PRÆTEREA, Quæritur juxta hoc ulte- Quæst. PRÆTEREA, Quæritur juxta hoc ulte- Quæst.

cap. 12. cap. 12.

Sed contra. Sed contra.

212 212

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

rius, Utrum Pater potuerit producere teriæ transmutationem in Deo autem rius, Utrum Pater potuerit producere teriæ transmutationem in Deo autem

plures filios quam unum? plures filios quam unum?

1. Et videtur, quod sic : quia in inferio- 1. Et videtur, quod sic : quia in inferio- ribus in quibus est potentia imperfecta, ribus in quibus est potentia imperfecta, pater eadem virtute producit plures pater eadem virtute producit plures filios ergo multo magis Pater superior filios ergo multo magis Pater superior potest producere plures. potest producere plures.

2. Præterea, Filio genito, aut in Patre 2. Præterea, Filio genito, aut in Patre remansit potentia generandi, aut non : remansit potentia generandi, aut non : si sic, cum in æternis sit idem esse et si sic, cum in æternis sit idem esse et posse, Pater genuit Filios: si non, ergo posse, Pater genuit Filios: si non, ergo videtur, quod Pater defecerit in aliquo videtur, quod Pater defecerit in aliquo genito Filio, quod absurdum est. genito Filio, quod absurdum est.

3. Præterea, Quod esset inconveniens 3. Præterea, Quod esset inconveniens si immoderata esset divinæ generationis si immoderata esset divinæ generationis progressio, quod Augustinus ponit pro progressio, quod Augustinus ponit pro inconvenienti? Videtur quod nullum: inconvenienti? Videtur quod nullum: quia multiplicatio boni facit majus bo- quia multiplicatio boni facit majus bo- num ergo multo magis multiplicatio num ergo multo magis multiplicatio optimised per multas generationes di- optimised per multas generationes di- vinas fieret multiplicatio optimi: ergo vinas fieret multiplicatio optimi: ergo videtur, quod deberet esse. videtur, quod deberet esse.

4. Item, Sicut in præcedentibus est 4. Item, Sicut in præcedentibus est habitum, natura de se communicabilis habitum, natura de se communicabilis est ergo quantum est de se, ita com- est ergo quantum est de se, ita com- municabilis est pluribus, sicut duobus, municabilis est pluribus, sicut duobus, vel tribus et ita communicabilis in Fi- vel tribus et ita communicabilis in Fi- lio, sicut in Patre: cum igitur per dis- lio, sicut in Patre: cum igitur per dis- tinguentia non contrahatur, eo quod non tinguentia non contrahatur, eo quod non cadant in ipsam, ipsa communicabitur : cadant in ipsam, ipsa communicabitur : et ita videtur, quod immoderata debeat et ita videtur, quod immoderata debeat esse divinæ generationis progressio. esse divinæ generationis progressio.

SED CONTRA: Nullius naturæ potest SED CONTRA: Nullius naturæ potest esse multiplicatio et communicatio sine esse multiplicatio et communicatio sine accipiente naturam illam per modum accipiente naturam illam per modum quo suppositum accipit naturam: sed quo suppositum accipit naturam: sed non potest esse pluralitas suppositorum, non potest esse pluralitas suppositorum, nisi sit pluralitas distinguentium suppo- nisi sit pluralitas distinguentium suppo- sita ab invicem. Videamus ergo quibus sita ab invicem. Videamus ergo quibus modis distingui in una natura possunt modis distingui in una natura possunt supposita, et applicemus omnes modos supposita, et applicemus omnes modos naturæ divinæ, et videamus quantum naturæ divinæ, et videamus quantum possit extendi pluralitas suppositorum possit extendi pluralitas suppositorum ejus. Est autem unus modus per mate- ejus. Est autem unus modus per mate- riam in qua est natura in supposito: et riam in qua est natura in supposito: et constat, quod iste modus in divinis esse constat, quod iste modus in divinis esse non potest tribus de causis: quarum non potest tribus de causis: quarum una est, quod omnis communicatio na- una est, quod omnis communicatio na- turæ quæ fit per materiam fit per ma- turæ quæ fit per materiam fit per ma-

transmutatio nulla est. Secunda est, transmutatio nulla est. Secunda est, quoniam omnis talis communicatio di- quoniam omnis talis communicatio di- vidit naturam, ita quod ipsa non est una vidit naturam, ita quod ipsa non est una numero in suppositis, sed una ratione numero in suppositis, sed una ratione tantum. Tertia est, quoniam omnis ta- tantum. Tertia est, quoniam omnis ta- lis multiplicatio prius est in potentia lis multiplicatio prius est in potentia quam in actu: quæ omnia a divina na- quam in actu: quæ omnia a divina na- tura removentur: ergo patet, quod non tura removentur: ergo patet, quod non est ibi communicatio per materiæ parti- est ibi communicatio per materiæ parti- culationem, id est, per hoc quod ma- culationem, id est, per hoc quod ma- teria particulet naturam super supposi- teria particulet naturam super supposi- tum. Est autem alius modus qui est per tum. Est autem alius modus qui est per proprietates facientes et constituentes et proprietates facientes et constituentes et distinguentes suppositum, licet indiffe- distinguentes suppositum, licet indiffe- rens sit quod est a quo est: et iste solus rens sit quod est a quo est: et iste solus modus possibilis est in divinis: et acci- modus possibilis est in divinis: et acci- piantur proprietates originis inter Pa- piantur proprietates originis inter Pa- trem et Filium (quia de Spiritu sancto trem et Filium (quia de Spiritu sancto infra patebit) non invenietur nisi pater- infra patebit) non invenietur nisi pater- nitas et filiatio: hæc autem per mate- nitas et filiatio: hæc autem per mate- riam numerari non possunt, ut proba- riam numerari non possunt, ut proba- tum est: ergo non numerabuntur nisi tum est: ergo non numerabuntur nisi per differentias specificas: sed omnis pa- per differentias specificas: sed omnis pa- ternitas omni paternitati eadem est in ternitas omni paternitati eadem est in specie quæ est suppositi ejusdem natu- specie quæ est suppositi ejusdem natu- ræ similiter omnis filiatio omni filia- ræ similiter omnis filiatio omni filia- tioni cum igitur filii plures sive unius tioni cum igitur filii plures sive unius patris sive filiorum suorum non diffe- patris sive filiorum suorum non diffe- rant essentia, si differentiam habent, rant essentia, si differentiam habent, illa sumetur penes proprietates: sed non illa sumetur penes proprietates: sed non differunt specie, vel materia filiationes differunt specie, vel materia filiationes eorum ergo filiatio eorum erit una tan- eorum ergo filiatio eorum erit una tan- tum ergo ipsi omnes erunt unus filius tum ergo ipsi omnes erunt unus filius nec essentia nec proprietate differens: nec essentia nec proprietate differens: ergo non possunt aliquo modo in divinis ergo non possunt aliquo modo in divinis esse plures filii, nec plures patres eadem esse plures filii, nec plures patres eadem

ratione. ratione.

ITEM, Licet communicatio sit de per- ITEM, Licet communicatio sit de per- fectione naturæ simplicis, tamen multi- fectione naturæ simplicis, tamen multi- plicatio est de imperfectione ejus. PRO- plicatio est de imperfectione ejus. PRO- BATIO. Multiplicatio in suppositis unius BATIO. Multiplicatio in suppositis unius naturæ non potest esse nisi una trium naturæ non potest esse nisi una trium causarum, scilicet multiplex desiderium causarum, scilicet multiplex desiderium materiæ, eo quod materia non desiderat materiæ, eo quod materia non desiderat tantum in una parte, sed in partibus tantum in una parte, sed in partibus omnibus perfici : vel eo quod non potest omnibus perfici : vel eo quod non potest in paucis salvari perpetuo, et ideo de- in paucis salvari perpetuo, et ideo de- siderat in multis habere formam, ut siderat in multis habere formam, ut

Bolutio. Bolutio.

A4 1. A4 1.

IN I SENTENT. DIST. VII, B, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. VII, B, ART. 5.

quibusdam destructis, in multis maneat: quibusdam destructis, in multis maneat: vel ex eo quod multi sunt actus vel mo- vel ex eo quod multi sunt actus vel mo- tus quos explere paucis non potest. Primo tus quos explere paucis non potest. Primo et secundo modo est in hominibus, et et secundo modo est in hominibus, et aliis generabilibus et corruptibilibus. aliis generabilibus et corruptibilibus. Tertio modo est in Angelis et stellis. Tertio modo est in Angelis et stellis. Constat autem, quod nullo istorum mo- Constat autem, quod nullo istorum mo- dorum multiplicatio potest esse in divi- dorum multiplicatio potest esse in divi- nis. Primus enim et secundus sunt per nis. Primus enim et secundus sunt per materiæ partes quæ in Deo non est. Ter- materiæ partes quæ in Deo non est. Ter- tius autem est propter imperfectionem tius autem est propter imperfectionem agentis et moventis quod non potest uno agentis et moventis quod non potest uno motore diversa causare: ergo talis mul- motore diversa causare: ergo talis mul- tiplicatio suppositorum non est in natura tiplicatio suppositorum non est in natura divina: ergo non erit nisi penes speciem divina: ergo non erit nisi penes speciem proprietatum originis: et inde sequitur proprietatum originis: et inde sequitur ut prius. ut prius.

Item, Intellectus dicentis intrinsecus Item, Intellectus dicentis intrinsecus bene est secundum sui naturam sibi bene est secundum sui naturam sibi proferre verbum: sed non potest talia proferre verbum: sed non potest talia duo proferre verba, nec unum verbum duo proferre verba, nec unum verbum profert aliud verbum: cum igitur sum- profert aliud verbum: cum igitur sum- mus spiritus per hunc modum generet mus spiritus per hunc modum generet verbum, nec potest proferre duo verba, verbum, nec potest proferre duo verba, nec verbum producet aliud verbum: et nec verbum producet aliud verbum: et ita non erit nisi unus pater et unus ita non erit nisi unus pater et unus filius. filius.

PRÆTEREA, Ad communicationem na- PRÆTEREA, Ad communicationem na- turæ et societatis jucunditatem sufficit turæ et societatis jucunditatem sufficit unus ergo alii etiamsi generari possent, unus ergo alii etiamsi generari possent, superfluerent. superfluerent.

SOLUTIO. Istis ultimis rationibus con- SOLUTIO. Istis ultimis rationibus con- sentiendum est, dicendo quod non potest sentiendum est, dicendo quod non potest esse nisi unus Deus Pater, et unus Filius: esse nisi unus Deus Pater, et unus Filius: quia illæ omnes concludunt de necessi- quia illæ omnes concludunt de necessi- tate. Licet enim ultima ratio sit vel vi- tate. Licet enim ultima ratio sit vel vi- deatur esse convenientiæ, si tamen con- deatur esse convenientiæ, si tamen con- jungitur ei ratio Anselmi, erit necessa- jungitur ei ratio Anselmi, erit necessa- ria, scilicet quod quodlibet minimum in- ria, scilicet quod quodlibet minimum in- conveniens in Deo est impossibile. conveniens in Deo est impossibile.

DICENDUM ergo ad primum, quod ea- DICENDUM ergo ad primum, quod ea- dem potentia est in Filio quæ in Patre, dem potentia est in Filio quæ in Patre, sed non ad idem, ut facile patet ex præ- sed non ad idem, ut facile patet ex præ- dictis nec ex hoc est imperfectio in dictis nec ex hoc est imperfectio in Filio quod non profert alium Filium, sed Filio quod non profert alium Filium, sed potius perfectio, cum ipse ita contineat potius perfectio, cum ipse ita contineat

1 Cf. Infra, dist. IX. 1 Cf. Infra, dist. IX.

213 213

totum esse Filii, quod si alius esset, totum esse Filii, quod si alius esset, nullo modo differe posset ab ipso. nullo modo differe posset ab ipso.

AD ALIUD respondet infra Magister di- Ad 2. AD ALIUD respondet infra Magister di- Ad 2. cens : « Non enim non potuit,» id est, non cens : « Non enim non potuit,» id est, non ex hoc impotens fuit: quod autem Au- ex hoc impotens fuit: quod autem Au- gustinus dicit, «non oportuit,» conjunctum gustinus dicit, «non oportuit,» conjunctum dicto Anselmi, facit impossibilitatem : dicto Anselmi, facit impossibilitatem : si enim non oportuit, inconveniens fuit: si enim non oportuit, inconveniens fuit: ergo Deo impossibile: si ergo vanum et ergo Deo impossibile: si ergo vanum et frustra removentur a natura inferiori, frustra removentur a natura inferiori, multo magis a natura superiori. multo magis a natura superiori.

AD ALIUD dicendum, quod ipse in pro- AD ALIUD dicendum, quod ipse in pro- prietate Patris non potuit esse imago : prietate Patris non potuit esse imago : quia sic cessaret ratio Patris, cum Pater quia sic cessaret ratio Patris, cum Pater et filius nec essentia nec proprietate dif- et filius nec essentia nec proprietate dif- ferrent: unde imago secundum sui ra- ferrent: unde imago secundum sui ra- tionein semper salvat in aliquo rationem tionein semper salvat in aliquo rationem distinctionis, in quo nec convenit nec distinctionis, in quo nec convenit nec convenire potest cum eo cujus est imago : convenire potest cum eo cujus est imago : per hoc ipsum enim quod imago est, ab per hoc ipsum enim quod imago est, ab alio est, sed hoc non est in aliquo esse alio est, sed hoc non est in aliquo esse dissimilem, sed potius in eo quod non dissimilem, sed potius in eo quod non est aliquid, sed ad aliquid. est aliquid, sed ad aliquid.

Ad 3. Ad 3.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst. AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst. potuerit producere plures filios? patet potuerit producere plures filios? patet per prædicta, quod non : quia illi filii nec per prædicta, quod non : quia illi filii nec essentia, nec proprietate differrent: et essentia, nec proprietate differrent: et sic in omnibus idem essent, et non plu- sic in omnibus idem essent, et non plu- res et ideo non est simile de patre in- res et ideo non est simile de patre in- feriori, in quo plures filii per materiam feriori, in quo plures filii per materiam distinguuntur, et per formam secundum distinguuntur, et per formam secundum esse quod habent in hac materia. esse quod habent in hac materia.

AD ALIUD dicendum, quod potentia AD ALIUD dicendum, quod potentia generandi non deficit in Patre, nec est generandi non deficit in Patre, nec est hoc aliquid quærere, Utrum deficit etiam hoc aliquid quærere, Utrum deficit etiam genito Filio, tamquam Filii generatio sit genito Filio, tamquam Filii generatio sit præterita ? quia in æternitate et in æterno præterita ? quia in æternitate et in æterno nihil præteriit, et nihil advenit: et ideo nihil præteriit, et nihil advenit: et ideo Filius nec ante nec post generationis po- Filius nec ante nec post generationis po- tentiam est, sed in nunc stante semper tentiam est, sed in nunc stante semper genitus est, ut infra habebitur 1. Dicitur genitus est, ut infra habebitur 1. Dicitur enim semper genitus: non quia præteriit enim semper genitus: non quia præteriit generatio ejus, sed quia perfecta est et generatio ejus, sed quia perfecta est et semper quia numqnam deficit in nunc semper quia numqnam deficit in nunc stante æternitatis: unde illa objectio pro- stante æternitatis: unde illa objectio pro-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

214 214

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cedit de Deo sicut de re temporali, et cedit de Deo sicut de re temporali, et ideo non valet. ideo non valet.

AD ALIUD dicendum, quod immoderata AD ALIUD dicendum, quod immoderata non potest esse generatio divina: eo quod non potest esse generatio divina: eo quod hypostases ultra tres multiplicari non hypostases ultra tres multiplicari non possunt et esset inconveniens quod su- possunt et esset inconveniens quod su- pra dictum est, scilicet quod aut ex eo pra dictum est, scilicet quod aut ex eo quod non possit in paucis salvari, aut quod non possit in paucis salvari, aut quod pauca supposita ad multos modos quod pauca supposita ad multos modos

actuum non sufficerent si fieret immode- actuum non sufficerent si fieret immode- rata et ideo immoderata in Deo fieri rata et ideo immoderata in Deo fieri non potest. non potest.

AD ALIUD dicendum, quod natura de se AD ALIUD dicendum, quod natura de se est communicabilis: sed communicatio est communicabilis: sed communicatio exigit distinctionem acceptam penes pro- exigit distinctionem acceptam penes pro- prietates diversas specie et non materia : prietates diversas specie et non materia : et illæ ultra tres in divinis esse non pos- et illæ ultra tres in divinis esse non pos- sunt, ut patet ex prædictis. sunt, ut patet ex prædictis.

Ad 4. Ad 4.

Solutio. Solutio.

C. Opponitur prædictis verbis Augustini. C. Opponitur prædictis verbis Augustini.

Hoc autem videtur quibusdam non posse stare, scilicet quod Filius po- Hoc autem videtur quibusdam non posse stare, scilicet quod Filius po- tuerit gignere. Si enim potuit Filius gignere, potuit esse pater: et si potuit tuerit gignere. Si enim potuit Filius gignere, potuit esse pater: et si potuit esse pater, potuit ergo esse pater vel sui, vel Patris, vel Spiritus sancti, esse pater, potuit ergo esse pater vel sui, vel Patris, vel Spiritus sancti, vel alicujus alius: sed alius non, quia nullus alius semper fuit : nec Pa- vel alicujus alius: sed alius non, quia nullus alius semper fuit : nec Pa- tris, quia Pater est ingenitus et innascibilis: nec sui, quia nulla res seip- tris, quia Pater est ingenitus et innascibilis: nec sui, quia nulla res seip- sam gignere potest: nec Spiritus sancti, quia nasci non potuit: si enim sam gignere potest: nec Spiritus sancti, quia nasci non potuit: si enim - nasci potuit, potuit esse Filius, et ita mutabilis esse potuit. - nasci potuit, potuit esse Filius, et ita mutabilis esse potuit.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An tres hypostases possint esse pater ali- An tres hypostases possint esse pater ali- cujus quarti ? cujus quarti ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit in Deinde quæritur de hoc quod dicit in contrarium objiciendo: « Si potuit Fi- contrarium objiciendo: « Si potuit Fi- lius gignere, potuit esse pater, etc. » lius gignere, potuit esse pater, etc. »

Videtur enim, quod ratio Magistri non Videtur enim, quod ratio Magistri non valeat quia si pater fuerit secundum valeat quia si pater fuerit secundum hæreticos, tunc eadem hæresis potuit di- hæreticos, tunc eadem hæresis potuit di- cere paternitatem esse, et quod filius sit cere paternitatem esse, et quod filius sit pater illius quarti, et ita esset pater et pater illius quarti, et ita esset pater et filius diversis respectibus, sicut sæpe con- filius diversis respectibus, sicut sæpe con- tingit. tingit.

AD HOC dicendum, quod hoc esse non AD HOC dicendum, quod hoc esse non potuit quia sicut dicit Anselmus, in potuit quia sicut dicit Anselmus, in omnibus manet unitas in divinis ubi non omnibus manet unitas in divinis ubi non distinguit oppositio relationis: sed in distinguit oppositio relationis: sed in generatione illius quarti, Filius nec oppo- generatione illius quarti, Filius nec oppo-

neretur Patri nec Spiritui sancto: ergo neretur Patri nec Spiritui sancto: ergo una paternitate omnes tres essent patres una paternitate omnes tres essent patres illius filii, sicut Pater et Filius unum illius filii, sicut Pater et Filius unum sunt principium Spiritus sancti, eo quod sunt principium Spiritus sancti, eo quod in spirando Spiritum sanctum, Pater non in spirando Spiritum sanctum, Pater non habet oppositionem relativam ad Fi-- habet oppositionem relativam ad Fi-- lium. Illius autem simile nec in corporali, lium. Illius autem simile nec in corporali, nec in spirituali natura invenitur, quod nec in spirituali natura invenitur, quod una proprietate patris tres hypostases sint una proprietate patris tres hypostases sint pater, vel patres unius : unde non potest pater, vel patres unius : unde non potest esse pater alicujus quarti. esse pater alicujus quarti.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Utrum quia filius potuit nasci, potuit Utrum quia filius potuit nasci, potuit et mutari ? et mutari ?

Deinde objicitur de hoc: « Si enim Deinde objicitur de hoc: « Si enim nasci potuit, esse Filius, et ita mutabilis nasci potuit, esse Filius, et ita mutabilis esse potuit, etc, » esse potuit, etc, »

1. 1.

IN I SENTENT. DIST. VII, D, E, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. VII, D, E, ART. 7.

1. Hoc enim non videtur esse verum: 1. Hoc enim non videtur esse verum: quia esse filium non est aliquid penes quia esse filium non est aliquid penes quod vel ad quod sit motus: motus enim quod vel ad quod sit motus: motus enim et mutatio non sunt in relatione: et ideo et mutatio non sunt in relatione: et ideo non videtur sequi, quod potuit mutari. non videtur sequi, quod potuit mutari.

2. Præterea, Pater incarnari potuit, 2. Præterea, Pater incarnari potuit, et etiam Spiritus sanctus, ut habetur in- et etiam Spiritus sanctus, ut habetur in- fra sed qui incarnatur, nascitur: ergo fra sed qui incarnatur, nascitur: ergo mutatur secundum istam litteram, quod mutatur secundum istam litteram, quod falsum est. falsum est.

SOLUTIO. Dicendum, quod licet in ad SOLUTIO. Dicendum, quod licet in ad aliquid, et ad ad aliquid non sit motus aliquid, et ad ad aliquid non sit motus per se, tamen ad ipsum est motus per ac- per se, tamen ad ipsum est motus per ac-

215 215

cidens, qui in omnibus est prædicamentis, cidens, qui in omnibus est prædicamentis, ut dicit Philosophus motus autem per ut dicit Philosophus motus autem per se et per accidens in Deo non cadunt. se et per accidens in Deo non cadunt.

AD ALIUD dicendum, quod incarnatio AD ALIUD dicendum, quod incarnatio non dicit immutationem Dei vel divinæ non dicit immutationem Dei vel divinæ naturæ sed potius quod aliud, scilicet naturæ sed potius quod aliud, scilicet humana natura alio modo se habet ad humana natura alio modo se habet ad ipsam, quia secundum unionem, ut in ipsam, quia secundum unionem, ut in III Sententiarum determinari habet: sed III Sententiarum determinari habet: sed hic Spiritus sanctus mutaretur a sua pro- hic Spiritus sanctus mutaretur a sua pro- prietate, quæ mutatio caderet in perso- prietate, quæ mutatio caderet in perso- nam divinam et ideo bene dicit Magi- nam divinam et ideo bene dicit Magi- ster. ster.

Ad. 2. Ad. 2.

D. Hic quæritur, Quomodo intelligenda sint? D. Hic quæritur, Quomodo intelligenda sint?

Quomodo ergo accipiatur quod supra dictum est: Non enim non potuit Quomodo ergo accipiatur quod supra dictum est: Non enim non potuit gignere, sed non oportuit: quasi potuit, sed non oportuit. Non est nobis gignere, sed non oportuit: quasi potuit, sed non oportuit. Non est nobis perspicuum aperire quomodo sit hoc verum et ideo sub silentio potius perspicuum aperire quomodo sit hoc verum et ideo sub silentio potius esset prætereundum, nisi me super hoc aliquid loqui cogeret instantia esset prætereundum, nisi me super hoc aliquid loqui cogeret instantia quærentium. quærentium.

E. Hic aperitur ex quo sensu accipienda sint. E. Hic aperitur ex quo sensu accipienda sint.

Potest ergo sic intelligi : Non enim non potuit, sed non oportuit, id est, Potest ergo sic intelligi : Non enim non potuit, sed non oportuit, id est, non ex impotentia sui fuit, quod Filius non genuit, sed ei non conveniebat: non ex impotentia sui fuit, quod Filius non genuit, sed ei non conveniebat: sicut Deus Filius non est Deus Pater, nec tamen hoc ex impotentia sui est. sicut Deus Filius non est Deus Pater, nec tamen hoc ex impotentia sui est. Nam et Pater similiter non est Filius, nec hoc est ex impotentia Patris. Nam et Pater similiter non est Filius, nec hoc est ex impotentia Patris. Sed quærit Maximinus Arianorum Episcopus: Unde ergo est quod Pater Sed quærit Maximinus Arianorum Episcopus: Unde ergo est quod Pater non potest esse Filius, vel Filius Pater? non utique ex impotentia, sed non potest esse Filius, vel Filius Pater? non utique ex impotentia, sed Pater proprietate generationis Pater est, qua oportet eum non esse Filium : Pater proprietate generationis Pater est, qua oportet eum non esse Filium : et Filius proprietate nativitatis Filius est, qua oportet eum non esse Pa- et Filius proprietate nativitatis Filius est, qua oportet eum non esse Pa- trem. De quibus proprietatibus postea plenius tractabitur. trem. De quibus proprietatibus postea plenius tractabitur.

1 Cf III Sententiarum, Dist. I, art. 10, Tom. XXVIII hujusce editionis, 1 Cf III Sententiarum, Dist. I, art. 10, Tom. XXVIII hujusce editionis,

216 216

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

cum dicitur: Non non potuisse: quia cum dicitur: Non non potuisse: quia impotens ex hoc non fuit: hoc enim ex impotens ex hoc non fuit: hoc enim ex ratione verbi extrahi non potest. ratione verbi extrahi non potest.

SOLUTIO. Magister vult, quod non non Solutio SOLUTIO. Magister vult, quod non non Solutio

Non enim non potuit quomodo intelli- potuit, negatio ibi sit quasi termini pri- Non enim non potuit quomodo intelli- potuit, negatio ibi sit quasi termini pri-

gitur ? gitur ?

Deinde quæritur de hoc : « Non enim Deinde quæritur de hoc : « Non enim non potuit, etc. » non potuit, etc. »

Videtur non esse conveniens expositio Videtur non esse conveniens expositio

vativi et tunc non enim non potuit tan- vativi et tunc non enim non potuit tan- tum valet (ut antiqui dicunt) quantum, tum valet (ut antiqui dicunt) quantum,

non enim impotuit, ut ita dicam: et tunc non enim impotuit, ut ita dicam: et tunc ulterius sequitur, non ex hoc impotens ulterius sequitur, non ex hoc impotens fuit. fuit.

F. Utrum Pater natura sit potens gignere Filium, et an hoc sit F. Utrum Pater natura sit potens gignere Filium, et an hoc sit aliqua potentia quæ sit in Filio? aliqua potentia quæ sit in Filio?

Item quæritur a quibusdam, Si Pater potens sit natura gignere Filium, Item quæritur a quibusdam, Si Pater potens sit natura gignere Filium, et an hoc sit aliqua potentia quæ sit in Filio? Ad quod dicimus, quia Pater et an hoc sit aliqua potentia quæ sit in Filio? Ad quod dicimus, quia Pater non est potens nisi natura: ejus enim potentia natura est, vel essentia. At non est potens nisi natura: ejus enim potentia natura est, vel essentia. At inquiunt illi, Si potens est gignere, habet ergo potentiam gignendi. Filius inquiunt illi, Si potens est gignere, habet ergo potentiam gignendi. Filius autem non habet potentiam gignendi, si non potest gignere: habet ergo autem non habet potentiam gignendi, si non potest gignere: habet ergo aliquam potentiam Pater quam non habet Filius. Non sequitur. Eamdem aliquam potentiam Pater quam non habet Filius. Non sequitur. Eamdem enim potentiam habet penitus Filius, quam et Pater: qua potuit gignere, enim potentiam habet penitus Filius, quam et Pater: qua potuit gignere, et Filius gigni potuit. Eadem enim potentia est in Filio, qua potuit gigni, et Filius gigni potuit. Eadem enim potentia est in Filio, qua potuit gigni, quæ est in Patre, qua potuit gignere. Sed contra hoc opponitur, Aliud est quæ est in Patre, qua potuit gignere. Sed contra hoc opponitur, Aliud est posse gignere, aliud est posse gigni quia aliud est gignere, et aliud gigni. posse gignere, aliud est posse gigni quia aliud est gignere, et aliud gigni. Hic distinguendum est. Si enim cum dicitur, Aliud est posse gignere, aliud Hic distinguendum est. Si enim cum dicitur, Aliud est posse gignere, aliud posse gigni, aliam significas potentiam qua Pater potens est gignere, et posse gigni, aliam significas potentiam qua Pater potens est gignere, et aliam qua Filius potens est gigni falsus est intellectus. Si autem dicas Pa- aliam qua Filius potens est gigni falsus est intellectus. Si autem dicas Pa- trem posse habere aliam proprietatem sive notionem qua genitor est, Fi- trem posse habere aliam proprietatem sive notionem qua genitor est, Fi- lium aliam qua genitus est verus est intellectus. Aliam enim habet Pater lium aliam qua genitus est verus est intellectus. Aliam enim habet Pater proprietatem, qua Pater est aliam Filius, qua Filius est. proprietatem, qua Pater est aliam Filius, qua Filius est.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

ctionis in qua quærit, cum dicitur, Pater ctionis in qua quærit, cum dicitur, Pater potens est natura gignere Filium, etc.? in potens est natura gignere Filium, etc.? in qua quæstione propter Litteram trahitur qua quæstione propter Litteram trahitur potentia ad essentiam, et magis elonga- potentia ad essentiam, et magis elonga- tur ab actu notionali: unde aliqua ratio tur ab actu notionali: unde aliqua ratio dubi potest esse, utrum hoc sit aliqua dubi potest esse, utrum hoc sit aliqua Hic incipit secunda pars istius distin- potentia quæ sit in Filio? Et ista pars Hic incipit secunda pars istius distin- potentia quæ sit in Filio? Et ista pars

« Item quæritur a quibusdam, Si Pater « Item quæritur a quibusdam, Si Pater potens, etc. » potens, etc. »

#olutio #olutio

Ad 1. Ad 1.

IN I SENTENT. DIST. VII, G, ART. 9. IN I SENTENT. DIST. VII, G, ART. 9.

continet duo capitula. In primo distin- continet duo capitula. In primo distin- guitur ista, Pater habet potentiam gi- guitur ista, Pater habet potentiam gi- gnendi Filium. In secundo autem distin- gnendi Filium. In secundo autem distin- guitur ista, Pater habet potentiam gene- guitur ista, Pater habet potentiam gene- randi quam habet Filius, ibi, G, « Ita randi quam habet Filius, ibi, G, « Ita rtiam cum dicitur, etc. » rtiam cum dicitur, etc. »

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An Pater natura sit potens generare An Pater natura sit potens generare Filium? Filium?

Objicitur autem de hoc quod dicit Objicitur autem de hoc quod dicit Littera: «Ad quod dicimus, quia Pater Littera: «Ad quod dicimus, quia Pater non est potens nisi natura, etc. » non est potens nisi natura, etc. » CONTRA: CONTRA:

1. Dicit Philosophus, quod cujus est 1. Dicit Philosophus, quod cujus est potentia, ejus est et actus: si igitur po- potentia, ejus est et actus: si igitur po- tentia generandi naturæ est, etiam actus tentia generandi naturæ est, etiam actus naturæ erit et sic natura generat, quod naturæ erit et sic natura generat, quod supra negatum est 1. supra negatum est 1.

2. Præterea, Si Pater potens est natura 2. Præterea, Si Pater potens est natura gignere Filium, cum eadem natura sit in gignere Filium, cum eadem natura sit in Filio et Spiritu sancto, in istis erit ea- Filio et Spiritu sancto, in istis erit ea- dem potentia aut ergo possibilis ad dem potentia aut ergo possibilis ad actum, aut impossibilis. Si primo modo: actum, aut impossibilis. Si primo modo: ponamus ergo, quod Filius generet et ponamus ergo, quod Filius generet et Spiritus sanctus, tunc ex hoc non se- Spiritus sanctus, tunc ex hoc non se- quitur impossibile quod supra impro- quitur impossibile quod supra impro- batum est: quia magnum sequitur im- batum est: quia magnum sequitur im- possibile, scilicet quod series divinæ possibile, scilicet quod series divinæ generationis non impletur, ut dicit Au- generationis non impletur, ut dicit Au- gustinus. Si autem impossibilis es ad gustinus. Si autem impossibilis es ad actum, tunc erit cassa et vana, quod est actum, tunc erit cassa et vana, quod est absurdum. absurdum.

: :

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate Pater non est potens nisi natura, ut Ma- Pater non est potens nisi natura, ut Ma- gister dicit sed aliter significatur poten- gister dicit sed aliter significatur poten- tia, cum dicitur, potentia natura gene- tia, cum dicitur, potentia natura gene- randi, et potentia gignendi absolute : randi, et potentia gignendi absolute : quia potentia gignendi natura in eo quod quia potentia gignendi natura in eo quod hujusmodi, non dicit potentiam per com- hujusmodi, non dicit potentiam per com- parationem ad actum, sed per comparatio- parationem ad actum, sed per comparatio-

1 Cf. Supra, Dist. V. 1 Cf. Supra, Dist. V.

217 217

nem ad naturam in qua radicatur, ta- nem ad naturam in qua radicatur, ta- men cum aliqua inclinatione ad actum : men cum aliqua inclinatione ad actum : cum autem dicitur, potentia gignendi, cum autem dicitur, potentia gignendi, dicitur potentia in actu, ut prius dictum dicitur potentia in actu, ut prius dictum est unde nihil prohibet de potentia est unde nihil prohibet de potentia prima concedere, quod sit in Filio sub prima concedere, quod sit in Filio sub distinctione tali, quod gignendi potest distinctione tali, quod gignendi potest esse gerundivum verbi activi personalis: esse gerundivum verbi activi personalis: et tunc non debet concedi, quod potentia et tunc non debet concedi, quod potentia natura gignendi sit in Filio: quia sensus natura gignendi sit in Filio: quia sensus esset, quod potentia esset in Filio quæ ex esset, quod potentia esset in Filio quæ ex natura posset generare, etsi non gene- natura posset generare, etsi non gene- raret: quia qui ex potentia naturæ ge- raret: quia qui ex potentia naturæ ge- nerat, non ex necessitate generat. Si nerat, non ex necessitate generat. Si autem sit gerundivum verbi impersona- autem sit gerundivum verbi impersona- lis vel verbi personalis passivi, tunc bene lis vel verbi personalis passivi, tunc bene potest concedi: quia si est gerundivum potest concedi: quia si est gerundivum verbi impersonalis, tunc sensus est, verbi impersonalis, tunc sensus est, quod potentia ex natura sit in Filio qua quod potentia ex natura sit in Filio qua aliquis potest generare. Si vero est verbi aliquis potest generare. Si vero est verbi personalis passivi, sensus est, quod po- personalis passivi, sensus est, quod po- tentia ex natura sit in Filio qua gene- tentia ex natura sit in Filio qua gene- retur et hunc ultimum sensum ponit retur et hunc ultimum sensum ponit Magister in Littera: actus enim omnes Magister in Littera: actus enim omnes particularium sunt et potentiæ: sed ta- particularium sunt et potentiæ: sed ta- men potentiæ radicantur in natura: et men potentiæ radicantur in natura: et ideo secundum Damascenum, licet po- ideo secundum Damascenum, licet po- tentia sit naturæ, ut in qua fundatur, tentia sit naturæ, ut in qua fundatur, tamen non denominat naturam, sed hy- tamen non denominat naturam, sed hy- postasim unde dicit Damascenus, quod postasim unde dicit Damascenus, quod licet in Christo sint duæ voluntates, ta- licet in Christo sint duæ voluntates, ta- men non est nisi unus volens, et non men non est nisi unus volens, et non duo volentes et ideo non oportet, quod duo volentes et ideo non oportet, quod actus sit naturæ immediate, ita quod non actus sit naturæ immediate, ita quod non hypostasis. Vel dicatur, quod hoc ge- hypostasis. Vel dicatur, quod hoc ge- neraliter verum est, cujus est potentia neraliter verum est, cujus est potentia ejus est et actus: sed non oportet quod ejus est et actus: sed non oportet quod eodem modo: quia potentia est alicujus eodem modo: quia potentia est alicujus secundum naturam, et actus est ejusdem secundum naturam, et actus est ejusdem secundum hypostasim, et ita est naturæ secundum hypostasim, et ita est naturæ in hypostasi vel supposito. in hypostasi vel supposito.

AD ALIUD dicendum, quod una natura AD ALIUD dicendum, quod una natura est in tribus personis, sed non est eadem est in tribus personis, sed non est eadem comparatio naturæ in illis: quia per re- comparatio naturæ in illis: quia per re- lationem una distinguitur ab alia: et ideo lationem una distinguitur ab alia: et ideo in quantum natura est in una, compara- in quantum natura est in una, compara- tur per potentiæ rationem ad unam, se- tur per potentiæ rationem ad unam, se-

Ad 2. Ad 2.

218 218

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cundum aliquem actum secundum quem cundum aliquem actum secundum quem eadem potentia in natura manente non eadem potentia in natura manente non potest comparari in alia: quia non est idem potest comparari in alia: quia non est idem actus, ut supra diximus, eo quod po- actus, ut supra diximus, eo quod po- tentia generandi per ly generandi con- tentia generandi per ly generandi con- jungitur rationi notionis Patris, quam jungitur rationi notionis Patris, quam conjunctionem non potest habere in Filio conjunctionem non potest habere in Filio vel Spiritu sancto. vel Spiritu sancto.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An eadem sit potentia qua Pater potuit An eadem sit potentia qua Pater potuit generare, et qua Filius generari? generare, et qua Filius generari?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit Magister « Eadem enim potentia est in Magister « Eadem enim potentia est in Filio, qua potuit gigni, quæ est in Pa- Filio, qua potuit gigni, quæ est in Pa- tre, qua potuit generare, etc. » tre, qua potuit generare, etc. »

1. Hoc enim non videtur verum: quia 1. Hoc enim non videtur verum: quia non est eadem potentia activi et passi- non est eadem potentia activi et passi- vi: gignere autem est activum, et gigni vi: gignere autem est activum, et gigni passivum. passivum.

2. Præterea, Activum et passivum 2. Præterea, Activum et passivum distant, sicut efficiens et materia: sed distant, sicut efficiens et materia: sed efficiens cum materia numquam potest efficiens cum materia numquam potest esse idem essentia, ut probat Philoso- esse idem essentia, ut probat Philoso- phus ergo nec eadem est potentia ad phus ergo nec eadem est potentia ad gignere, et ad gigni. gignere, et ad gigni.

: :

3. Præterea, In nominibus etiam vi- 3. Præterea, In nominibus etiam vi- demus, quod non est una notio qua demus, quod non est una notio qua Pater est gignens, et qua Filius est geni- Pater est gignens, et qua Filius est geni- tus: ergo nec erit una potentia, ut vide- tus: ergo nec erit una potentia, ut vide-

tur. tur.

SOLUTIO. Dicendum, quod una est po- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod una est po- Solutio. tentia in ratione potentiæ naturalis, sed tentia in ratione potentiæ naturalis, sed non una in ratione potentiæ ad actum: non una in ratione potentiæ ad actum: quia potentia secundum rationem in- quia potentia secundum rationem in- telligendi est inedia inter naturam in telligendi est inedia inter naturam in qua radicatur, et actum qui egreditur ab qua radicatur, et actum qui egreditur ab ipsa, et Magister loquitur secundum com- ipsa, et Magister loquitur secundum com- parationem illam in qua comparatur ad parationem illam in qua comparatur ad naturam in qua radicatur. naturam in qua radicatur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod in AD PRIMUM ergo dicendum, quod in divinis nihil est passivum: sed princi- divinis nihil est passivum: sed princi- pians et principiatum vix admittitur ibi: pians et principiatum vix admittitur ibi: et bene potest una potentia naturæ se- et bene potest una potentia naturæ se- cundum quod hujusmodi, aliquid esse cundum quod hujusmodi, aliquid esse principians et principiatum, licet hæc principians et principiatum, licet hæc non possit esse una potentia relata ad non possit esse una potentia relata ad

actum. actum.

AD ALIUD dicendum, quod illa propo- AD ALIUD dicendum, quod illa propo- sitio vera est in his in quibus est efficiens sitio vera est in his in quibus est efficiens et activum, et passivum et materia et activum, et passivum et materia physica: sed aliud est modus activi, et physica: sed aliud est modus activi, et activum ipsum aliud modus passivi, et activum ipsum aliud modus passivi, et passivum ipsum. Gignere enim in divi- passivum ipsum. Gignere enim in divi- nis non est agere, licet habeat modum nis non est agere, licet habeat modum activi quem attendit Grammaticus. Si- activi quem attendit Grammaticus. Si- militer gigni non est pati nisi secun- militer gigni non est pati nisi secun- dum modum grammaticalem: sed ad dum modum grammaticalem: sed ad tale pati quod est in modo significandi tale pati quod est in modo significandi tantum, sufficit principiatum esse quo- tantum, sufficit principiatum esse quo- cumque modo. cumque modo.

AD ALIUD dicendum, quod notio com- AD ALIUD dicendum, quod notio com- parat potentiam ad actum, et conjungit parat potentiam ad actum, et conjungit eam actui: et ideo non est mirum si eam actui: et ideo non est mirum si discrete tunc persónis convenit: sed non discrete tunc persónis convenit: sed non sic facit natura quæ habet potentiam sic facit natura quæ habet potentiam quasi indistinctam: non enim distincta quasi indistinctam: non enim distincta est potentia nisi per actum. est potentia nisi per actum.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3 Ad 3

G. Quomodo intelligendum sit, Filius habet, vel non habet potentiam G. Quomodo intelligendum sit, Filius habet, vel non habet potentiam generandi? generandi?

Ita etiam cum dicitur, Filius non habet potentiam generandi quam Ita etiam cum dicitur, Filius non habet potentiam generandi quam Pater habet, dupliciter intelligi potest. Si enim dicatur, Filius non habet Pater habet, dupliciter intelligi potest. Si enim dicatur, Filius non habet potentiam generandi quam et Pater, scilicet qua potens sit ad generan- potentiam generandi quam et Pater, scilicet qua potens sit ad generan-

IN I SENTENT. DIST. VII, G, ART. 11. IN I SENTENT. DIST. VII, G, ART. 11.

219- 219-

dum, id est, ut genuerit vel ut generet sicut Pater: verum est. Si vero intel- dum, id est, ut genuerit vel ut generet sicut Pater: verum est. Si vero intel- ligatur sic Non habet potentiam qua possit gigni vel genitus esse, qua ligatur sic Non habet potentiam qua possit gigni vel genitus esse, qua eadem Pater potens est ut genuerit vel ut generet: falsum est. Sicut dici- eadem Pater potens est ut genuerit vel ut generet: falsum est. Sicut dici- tur, Pater habet potentiam qua potest esse Pater, Filius vero non habet tur, Pater habet potentiam qua potest esse Pater, Filius vero non habet potentiam qua possit esse Pater: et e converso, Filius habet potentiam qua potentiam qua possit esse Pater: et e converso, Filius habet potentiam qua potest esse Filius, Pater vero non habet potentiam qua possit esse Filius: potest esse Filius, Pater vero non habet potentiam qua possit esse Filius: habet ergo aliquam Pater quam non habet Filius, et e converso. Absit: habet ergo aliquam Pater quam non habet Filius, et e converso. Absit: qquia eadem est potentia Patris, qua potest esse Pater: et Filii, qua potest qquia eadem est potentia Patris, qua potest esse Pater: et Filii, qua potest esse Filius. Ita etiam eadem est voluntas, qua Pater vult esse Pater, non esse Filius. Ita etiam eadem est voluntas, qua Pater vult esse Pater, non Filius et Filius vult esse Filius, non Pater: et eadem est voluntas Filii, Filius et Filius vult esse Filius, non Pater: et eadem est voluntas Filii, qua vult esse genitus, et Patrem genuisse et Patris, qua vult esse geni- qua vult esse genitus, et Patrem genuisse et Patris, qua vult esse geni- tor, et Filium genitum esse. tor, et Filium genitum esse.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Utrum illa sit vera, Filius habet poten- Utrum illa sit vera, Filius habet poten- tiam generandi quam habet Pater? tiam generandi quam habet Pater?

Deinde quæritur de illa quam in se- Deinde quæritur de illa quam in se- cundo capite ponit: et distinguit eam, cundo capite ponit: et distinguit eam, hanc scilicet, Filius habet potentiam ge- hanc scilicet, Filius habet potentiam ge- nerandi quam habet Pater, etc. nerandi quam habet Pater, etc.

Hæc enim videtur distinguibilis non Hæc enim videtur distinguibilis non esse, sed absolute falsa: quia in nullo esse, sed absolute falsa: quia in nullo videtur potentia conjuncta actui, et ra- videtur potentia conjuncta actui, et ra- tioni oppositæ ad actum illum : cum tioni oppositæ ad actum illum : cum autem dicitur, potentia generandi, po- autem dicitur, potentia generandi, po-

tentia conjuncta est actui: et cum dici- tentia conjuncta est actui: et cum dici- tur, Filius habet hanc potentiam quam tur, Filius habet hanc potentiam quam Pater, conjungitur relationi Filii et pro- Pater, conjungitur relationi Filii et pro- prietati, quæ repugnat ad actum : ergo prietati, quæ repugnat ad actum : ergo videtur absolute falsa esse. videtur absolute falsa esse.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate duplex est, sicut dicit Auctor: cum enim duplex est, sicut dicit Auctor: cum enim dicitur, Filius habet, per ly habet intelli- dicitur, Filius habet, per ly habet intelli- gitur hæc determinatio secundum natu- gitur hæc determinatio secundum natu- ram, eo quod non habet nisi per natu- ram, eo quod non habet nisi per natu- ram et sic fit comparatio potentiæ ad ram et sic fit comparatio potentiæ ad naturam et ad actum: et secundum pri- naturam et ad actum: et secundum pri- mam comparationem vera est, secun- mam comparationem vera est, secun- dum autem secundam falsa est, ut dicit dum autem secundam falsa est, ut dicit Magister. Magister.

Solutio, Solutio,

220 220

D. ALB. MAG.ORD. PRÆD. D. ALB. MAG.ORD. PRÆD.

DISTINCTIO VIII. DISTINCTIO VIII.

A. De veritate et proprietate et incommutabilitate et simplicitate A. De veritate et proprietate et incommutabilitate et simplicitate

essentiæ Dei. essentiæ Dei.

De proprie- De proprie- tatibus et tatibus et conditioni conditioni

tatis et uni- tatis et uni-

tatis. tatis.

Nunc de veritate sive proprietate sive incommutabilitate atque simplicitate Nunc de veritate sive proprietate sive incommutabilitate atque simplicitate bus Trim divinæ naturæ, sive substantiæ sive essentiæ agendum est. Est itaque Deus, bus Trim divinæ naturæ, sive substantiæ sive essentiæ agendum est. Est itaque Deus, ut ait Augustinus in libro V de Trinitate, sine dubitatione substantia, vel si ut ait Augustinus in libro V de Trinitate, sine dubitatione substantia, vel si melius hoc appellatur, essentia Græci ova vocant *. Sicut enim ab eo quod melius hoc appellatur, essentia Græci ova vocant *. Sicut enim ab eo quod est sapere dicta est sapientia, et ab eo quod est scire dicta est scientia: ita ab est sapere dicta est sapientia, et ab eo quod est scire dicta est scientia: ita ab eo quod est esse dicta est essentia. Et quis magis est, quam ille qui dixit fa- eo quod est esse dicta est essentia. Et quis magis est, quam ille qui dixit fa- mulo suo Ego sum qui sum: et, Sic dices filiis Israel: Qui est, misit me mulo suo Ego sum qui sum: et, Sic dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos. Ipse vere ac proprie dicitur essentia, cujus essentia non novit præ- ad vos. Ipse vere ac proprie dicitur essentia, cujus essentia non novit præ- teritum vel futurum. Unde Hieronymus ad Damasum scribens ³, ait: Deus teritum vel futurum. Unde Hieronymus ad Damasum scribens ³, ait: Deus solus, qui exordium non habet, veræ essentiæ nomen tenet: quia in ejus solus, qui exordium non habet, veræ essentiæ nomen tenet: quia in ejus comparatione qui vere est, quia incommutabilis est: quasi non sint quæ comparatione qui vere est, quia incommutabilis est: quasi non sint quæ mutabilia sunt. De quo enim dicitur fuit, non est et de quo dicitur erit, mutabilia sunt. De quo enim dicitur fuit, non est et de quo dicitur erit, nondum est. Deus autem tantum est, qui non novit fuisse vel futurum esse. nondum est. Deus autem tantum est, qui non novit fuisse vel futurum esse. Solus ergo Deus vere est cujus essentiæ comparatum nostrum esse, non Solus ergo Deus vere est cujus essentiæ comparatum nostrum esse, non est. est.

3 3

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Nunc de veritate sive proprietate et « Nunc de veritate sive proprietate et incommutabilitate, etc. » incommutabilitate, etc. »

Hic incipit tertia pars illius tractatus Hic incipit tertia pars illius tractatus de generatione Filii. Cum enim in om- de generatione Filii. Cum enim in om- ni generatione sit essentia aliquo modo ni generatione sit essentia aliquo modo conjuncta genito a generante, posset cre- conjuncta genito a generante, posset cre- di esse divisa per communicationem di esse divisa per communicationem æternæ generationis et tunc non esset æternæ generationis et tunc non esset

1 S AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 2 1 S AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 2 2 Exod 111, 14. 2 Exod 111, 14.

incommutabilis, nec simplex: et ideo incommutabilis, nec simplex: et ideo inducitur hic de istis, ut sciamus non inducitur hic de istis, ut sciamus non esse divisam, et tamen communicatam esse divisam, et tamen communicatam in generante et genito. Dividitur autem in generante et genito. Dividitur autem ista distinctio in tres partes, in quarum ista distinctio in tres partes, in quarum prima agit de veritate et proprietate es- prima agit de veritate et proprietate es- sentiæ divinæ. In secunda autem agit de sentiæ divinæ. In secunda autem agit de incommutabilitate ejusdem, ibi, C, « Dei incommutabilitate ejusdem, ibi, C, « Dei autem solius essentia, etc. » In tertia, autem solius essentia, etc. » In tertia, agit de simplicitate ejusdem ibi, D, agit de simplicitate ejusdem ibi, D, Eadem Eadem quoque sola proprie ac quoque sola proprie ac etc. » etc. »

vere, vere,

3S HIERONYMUS, Epist ad Damasum, cujus 3S HIERONYMUS, Epist ad Damasum, cujus initium est, Quoniam vetusto. initium est, Quoniam vetusto.

IN I SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. VIII, A, ART. 1.

Prima harum dividitur in duas partes. Prima harum dividitur in duas partes. In prima veritatem divinæ essentiæ de- In prima veritatem divinæ essentiæ de- terminat. In secunda autem objicit et terminat. In secunda autem objicit et solvit, ibi, B, « Hic diligenter adverten- solvit, ibi, B, « Hic diligenter adverten- dum est, etc. » dum est, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit veritas, quid proprietas, et Quid sit veritas, quid proprietas, et quid incommutabilitas ? quid incommutabilitas ?

Incidunt autem hic plurima dubia cir- Incidunt autem hic plurima dubia cir- ca primam partem. Sed ante Litteram ca primam partem. Sed ante Litteram determinanda sunt tria: quorum primum determinanda sunt tria: quorum primum est, Quid sit veritas, atque proprietas, et est, Quid sit veritas, atque proprietas, et incommutabilitas, atque simplicitas ? incommutabilitas, atque simplicitas ? Secundum est, penes quid attenditur nu- Secundum est, penes quid attenditur nu- merus eorum? Tertium est de significa- merus eorum? Tertium est de significa- tione istorum nominum, natura, sub- tione istorum nominum, natura, sub- stantia, essentia, esse, quæ Magister po- stantia, essentia, esse, quæ Magister po- nit in principio istius capituli. nit in principio istius capituli.

Primum, quid sit veritas? Primum, quid sit veritas?

1. Dicit Augustinus, quod veritas est 1. Dicit Augustinus, quod veritas est entitas rei ergo videtur, quod veritas entitas rei ergo videtur, quod veritas naturæ divinæ idem sit quod entitas ip- naturæ divinæ idem sit quod entitas ip-

SIUS. SIUS.

2. Item, Quidanı diffiniunt verum, di- 2. Item, Quidanı diffiniunt verum, di- cendo quod verum est indivisio actus a cendo quod verum est indivisio actus a potentia in divinis autem non est actus potentia in divinis autem non est actus et potentia ergo non est ibi indivisio et potentia ergo non est ibi indivisio actus a potentia: ergo divinæ naturæ actus a potentia: ergo divinæ naturæ non convenit, veritas, ut videtur. non convenit, veritas, ut videtur.

3. Præterea, Veritas est rectitudo so- 3. Præterea, Veritas est rectitudo so- la mente perceptibilis, ut dicit Ansel- la mente perceptibilis, ut dicit Ansel- mus hæc autem veritas non convenit mus hæc autem veritas non convenit soli divinæ naturæ, sed multis aliis : soli divinæ naturæ, sed multis aliis : ergo ergo hæc non est veritas quæ hic quæri- hæc non est veritas quæ hic quæri-

tur. tur.

4. Præterea, Philosophus dicit, quod 4. Præterea, Philosophus dicit, quod verum et falsum sunt in anima, secun- verum et falsum sunt in anima, secun- dum quod veritas est adæquatio intelle- dum quod veritas est adæquatio intelle- ctus vel mentis cum re: sic iterum veri- ctus vel mentis cum re: sic iterum veri- tas non erit propria divinæ naturæ: vel tas non erit propria divinæ naturæ: vel si erit ibi veritas, et in ideis ejus, et si erit ibi veritas, et in ideis ejus, et

221 221

non in natura secundum quod natura est, non in natura secundum quod natura est, ut videtur. ut videtur.

ULTERIUS quæritur de ratione exposi- Quæstiunc. ULTERIUS quæritur de ratione exposi- Quæstiunc. tionis quam dicit Magister, veritas sive tionis quam dicit Magister, veritas sive proprietas. proprietas.

1. Constat enim, quod veritas pluri- 1. Constat enim, quod veritas pluri- bus convenit: ergo non est proprium bus convenit: ergo non est proprium solius divinæ naturæ. solius divinæ naturæ.

2. Præterea, Magister ubi exsequi de- 2. Præterea, Magister ubi exsequi de- bet de quantitate veritatis sive proprie- bet de quantitate veritatis sive proprie- tatis naturæ divinæ, exsequitur de pro- tatis naturæ divinæ, exsequitur de pro- prietate entitatis ejus : ergo videtur, prietate entitatis ejus : ergo videtur, quod idem sit veritas et entitas. quod idem sit veritas et entitas.

SOLUTIO. Dicendum, quod licet verum SOLUTIO. Dicendum, quod licet verum sumatur multis modis, ut probant obje- sumatur multis modis, ut probant obje- ctiones, tamen hic dicitur verum idem ctiones, tamen hic dicitur verum idem quod extraneæ naturæ impermixtum. quod extraneæ naturæ impermixtum. Sunt enim tria extranea præcipue, scili- Sunt enim tria extranea præcipue, scili- cet privatio quæ extranea est entitati, et cet privatio quæ extranea est entitati, et potentia, et diversum vel diversitas in potentia, et diversum vel diversitas in ipso ente: quod enim in privatione est, ipso ente: quod enim in privatione est, non est, sed habet aptitudinem ad esse: non est, sed habet aptitudinem ad esse: quod autem in potentia est, potest esse : quod autem in potentia est, potest esse : et quod ex diversis est, non habet ens et quod ex diversis est, non habet ens proprium, quia diversorum habet entita- proprium, quia diversorum habet entita- tem unde veritas dicitur hic impermix- tem unde veritas dicitur hic impermix- tio extranei ad ens, eo modo quo dici- tio extranei ad ens, eo modo quo dici- mus verum aurum cupro non permix- mus verum aurum cupro non permix- tum et ita non erit vere ens nisi natura tum et ita non erit vere ens nisi natura divina, quæ nec privationi subjacet, nec divina, quæ nec privationi subjacet, nec in potentia est, nec ex diversis constat, in potentia est, nec ex diversis constat, sicut Magister probabit infra, quando sicut Magister probabit infra, quando quæretur de quantitate veritatis istius. quæretur de quantitate veritatis istius.

: :

DICENDUM ergo ad primum, quod bene DICENDUM ergo ad primum, quod bene competit diffinitio Augustini de vero: competit diffinitio Augustini de vero: quia nihil ita proprie est id quod est, quia nihil ita proprie est id quod est, sicut natura divina, eo quod ipsa totum sicut natura divina, eo quod ipsa totum et tantum est id quod est, et non per- et tantum est id quod est, et non per- mixta eis quæ secundum aliquid non mixta eis quæ secundum aliquid non sunt, vel ex diversis sunt. sunt, vel ex diversis sunt.

AD ALIUD dicendum, quod etiam illa AD ALIUD dicendum, quod etiam illa diffinitio satis convenit: quia nullus ac- diffinitio satis convenit: quia nullus ac- tus a potentia adeo indivisus est, sicut tus a potentia adeo indivisus est, sicut ille qui idem est: sed oportet, quod po- ille qui idem est: sed oportet, quod po- tentia non accipiatur pro potentia mate- tentia non accipiatur pro potentia mate- riali : quia divina essentia nec idem est riali : quia divina essentia nec idem est cum potentia materiæ, nec etiam indivi- cum potentia materiæ, nec etiam indivi-

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad quæst. Ad quæst. Ad 1 Ad 1

Ad ?. Ad ?.

222 222

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

: :

sa ab ipsa et hoc ideo quia cum divina sa ab ipsa et hoc ideo quia cum divina essentia sit motor universalis omnium, essentia sit motor universalis omnium, stabilis in se manens, non potest esse stabilis in se manens, non potest esse mota materia autem semper mota et mota materia autem semper mota et mutabilis est. Item, quia divina essentia mutabilis est. Item, quia divina essentia regit omnes res præter quam quod mi- regit omnes res præter quam quod mi- sceatur cum illis, ut dicit Philosophus sceatur cum illis, ut dicit Philosophus sed materia permiscetur materialibus: sed materia permiscetur materialibus: oportet ergo, quod accipiatur potentia oportet ergo, quod accipiatur potentia active et tunc ipsa est idem potentiæ active et tunc ipsa est idem potentiæ suæ et ideo verior, quia verius habet suæ et ideo verior, quia verius habet esse agens quam patiens et sic bene ha- esse agens quam patiens et sic bene ha- bet divina essentia actum et potentiam, bet divina essentia actum et potentiam, et habet ea indivisa: quia est eadem præ- et habet ea indivisa: quia est eadem præ- cise secundum quod actus est in agente, cise secundum quod actus est in agente, sicut sunt actus interiores, ut intelligere, sicut sunt actus interiores, ut intelligere, velle, et hujusmodi: sunt enim quædam velle, et hujusmodi: sunt enim quædam extra ipsam quæ tenent se ex parte acti, extra ipsam quæ tenent se ex parte acti, ut creatio, recreatio, gubernatio etiam ut creatio, recreatio, gubernatio etiam aliquo modo et illa non sunt idem ipsi aliquo modo et illa non sunt idem ipsi secundum quod sunt in creatis, recrea- secundum quod sunt in creatis, recrea- tis, gubernatis, et hujusmodi. tis, gubernatis, et hujusmodi.

AD ID quod de Anselmo objicitur, di- AD ID quod de Anselmo objicitur, di- cendum quod antonomastice et vere sibi cendum quod antonomastice et vere sibi soli convenit quia ipsa sola per se recta soli convenit quia ipsa sola per se recta est, et omnia alia recta, curvitate secun- est, et omnia alia recta, curvitate secun- dum potentiam ad minus sunt permixta, dum potentiam ad minus sunt permixta, et ideo non omnimodam habent verita- et ideo non omnimodam habent verita- tem, sicut natura divina. tem, sicut natura divina.

AD ALIUD dicendum, quod verum et AD ALIUD dicendum, quod verum et falsum quæ sunt in anima, sunt ab actu falsum quæ sunt in anima, sunt ab actu animæ qui est componere vel dividere : animæ qui est componere vel dividere : et de tal veritate non quæritur hic : et de tal veritate non quæritur hic : quia illa veritas est in signo, et causata quia illa veritas est in signo, et causata ab ista veritate. ab ista veritate.

AD ALIUD dicendum, quod proprietas AD ALIUD dicendum, quod proprietas idem est quod dispositio veritatis quæ soli idem est quod dispositio veritatis quæ soli divinæ entitati convenit secundum illam divinæ entitati convenit secundum illam omnimodam impermixtionem, de qua omnimodam impermixtionem, de qua dictum est sic enim nulli alii convenit. dictum est sic enim nulli alii convenit.