IN I SENTENT. DIST. IV, B. IN I SENTENT. DIST. IV, B.

165 165

positum sive persona: et ideo convenien- non tamen Deus distinguitur a Deo, ut positum sive persona: et ideo convenien- non tamen Deus distinguitur a Deo, ut

ter dicitur, Lumen de lumine. Et si ob- ter dicitur, Lumen de lumine. Et si ob- ritur, quod secundum hoc non debet ritur, quod secundum hoc non debet dici, Lux de luce, eo quod lux significat dici, Lux de luce, eo quod lux significat abstracto modo, Dicendum: Hæc inveni- abstracto modo, Dicendum: Hæc inveni- tur, Lux de luce, in quadam antiphona tur, Lux de luce, in quadam antiphona de Epiphania: sed minus habet proprie- de Epiphania: sed minus habet proprie- tatis quam ista, Lumen de lumine, tamen tatis quam ista, Lumen de lumine, tamen lux licet significet modo abstractionis a lux licet significet modo abstractionis a subjecto, non tamen significat modo abs- subjecto, non tamen significat modo abs- tractionis ab actu et cum actus supposi- tractionis ab actu et cum actus supposi- torum sint, proprie ponitur a Sanctis pro torum sint, proprie ponitur a Sanctis pro persona quandoque: sed tamen hujus- persona quandoque: sed tamen hujus- modi locutiones glossandæ sunt, et non modi locutiones glossandæ sunt, et non extendendæ. extendendæ.

AD ULTIMUM dicendum, quod licet Deus AD ULTIMUM dicendum, quod licet Deus generet Deum, et Deus generetur a Deo, generet Deum, et Deus generetur a Deo,

supra dictum est: et ideo dicendum, quod supra dictum est: et ideo dicendum, quod per actum notionalem non ponitur dis- per actum notionalem non ponitur dis- tinctio nisi in supposito hujus nominis tinctio nisi in supposito hujus nominis Deus, et remanet unitas in forma vel Deus, et remanet unitas in forma vel quasi forma: et ideo cum probatur, stat quasi forma: et ideo cum probatur, stat gratia formæ: et ideo de omnibus in gratia formæ: et ideo de omnibus in summa probatur singulariter. Et quod summa probatur singulariter. Et quod dicitur, quod ea quæ recipiunt distin- dicitur, quod ea quæ recipiunt distin- ctionem, etc., intelligendum est quod ea ctionem, etc., intelligendum est quod ea quæ gratia suæ quasi formæ recipiunt, quæ gratia suæ quasi formæ recipiunt, ut Pater, et persona, et hujusmodi : quia ut Pater, et persona, et hujusmodi : quia in his quasi forma est proprietas, et alia in his quasi forma est proprietas, et alia est proprietas Patris et Filii, sicut aliud est proprietas Patris et Filii, sicut aliud est suppositum et alia persona Pater, et est suppositum et alia persona Pater, et alia Filius. alia Filius.

B. Alia quæstio de eodem. B. Alia quæstio de eodem.

Sed adhuc opponunt' garruli ratiocinatores, dicentes: Si Deus Pater Sed adhuc opponunt' garruli ratiocinatores, dicentes: Si Deus Pater genuit Deum : aut genuit Deum qui est Deus Pater, aut Deum qui non genuit Deum : aut genuit Deum qui est Deus Pater, aut Deum qui non est Deus Pater. Si genuit Deum qui non est Pater: ergo Deus est qui non est Deus Pater. Si genuit Deum qui non est Pater: ergo Deus est qui non est Deus Pater non ergo unus tantum Deus est. Si vero genuit Deum qui est Deus Pater non ergo unus tantum Deus est. Si vero genuit Deum qui est Deus Pater: ergo genuit seipsum. Ad quod respondemus determinan- est Deus Pater: ergo genuit seipsum. Ad quod respondemus determinan- tes istam propositionem, qua sic proponunt: Si Deus Pater genuit Deum : tes istam propositionem, qua sic proponunt: Si Deus Pater genuit Deum : aut Deum qui est Deus Pater, aut Deum qui non est Deus Pater. Hoc aut Deum qui est Deus Pater, aut Deum qui non est Deus Pater. Hoc enim sane et prave intelligi potest: et ideo respondendum est ista: Deus enim sane et prave intelligi potest: et ideo respondendum est ista: Deus Pater genuit Deum qui est ipse Pater. Hoc dicimus esse falsum, et conce- Pater genuit Deum qui est ipse Pater. Hoc dicimus esse falsum, et conce- dimus alteram, scilicet genuit Deum qui non est Pater: nec tamen ge- dimus alteram, scilicet genuit Deum qui non est Pater: nec tamen ge- nuit alterum Deum, nec ille qui genitus est, est alius Deus quam Pater, nuit alterum Deum, nec ille qui genitus est, est alius Deus quam Pater, sed unus Deus cum Patre. Si vero additur: Genuit Deum qui non est sed unus Deus cum Patre. Si vero additur: Genuit Deum qui non est Deus Pater hic distinguimus, quia dupliciter potest intelligi. Genuit Deum Deus Pater hic distinguimus, quia dupliciter potest intelligi. Genuit Deum qui non est Deus Pater, scilicet Deum Filium: qui Filius non est Pater, qui non est Deus Pater, scilicet Deum Filium: qui Filius non est Pater, qui Deus est hic sensus verus est. Si vero intelligatur sic: Genuit Deum qui Deus est hic sensus verus est. Si vero intelligatur sic: Genuit Deum qui non est Deus Pater, id est, qui non est Deus qui Pater est: hic sensus qui non est Deus Pater, id est, qui non est Deus qui Pater est: hic sensus falsus est. Unus enim et idem Deus est Pater, et Filius, et Spiritus sanctus: falsus est. Unus enim et idem Deus est Pater, et Filius, et Spiritus sanctus: et e converso, Pater, et Filius, et Spiritus sanctus unus est Deus. et e converso, Pater, et Filius, et Spiritus sanctus unus est Deus.

Edit. Joan. Alleaume, componunt. Edit. Joan. Alleaume, componunt.

2 Ibidem, et e diverso. 2 Ibidem, et e diverso.

Solutio. Solutio.

166 166

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An ista sit concedenda, Deus genuit An ista sit concedenda, Deus genuit Deum qui est Pater, vel Deus Pater. Deum qui est Pater, vel Deus Pater.

« Sed adhuc opponunt garruli, etc. » « Sed adhuc opponunt garruli, etc. » In ista parte tangit Magister ulteriorem In ista parte tangit Magister ulteriorem rationem sophistarum objicientium con- rationem sophistarum objicientium con- tra generationem divinam. Et dividitur tra generationem divinam. Et dividitur hæc pars in tres partes. In prima ponit hæc pars in tres partes. In prima ponit sophisticam rationem et solvit. Quia sophisticam rationem et solvit. Quia vero in solutione dixerat, quod Pater et vero in solutione dixerat, quod Pater et Filius sunt unus Deus, et e converso: Filius sunt unus Deus, et e converso: ideo in sequenti capitulo C quæritur, ideo in sequenti capitulo C quæritur, Utrum hoc nomen, Deus, vel aliud es- Utrum hoc nomen, Deus, vel aliud es- sentiale, possit supponere et apponere sentiale, possit supponere et apponere æqualiter respectu trium personarum, æqualiter respectu trium personarum, ibi, C, « Quidam tamen veritatis adver- ibi, C, « Quidam tamen veritatis adver- sarii, etc. » Quia autem hac de causa sarii, etc. » Quia autem hac de causa fecit digressionem, apposita solutione fecit digressionem, apposita solutione argumentationis sophisticæ, ideo in ter- argumentationis sophisticæ, ideo in ter- tia revertitur ad propositum, ibi, D, tia revertitur ad propositum, ibi, D, «Nunc ad præmissam quæstionem, etc. » «Nunc ad præmissam quæstionem, etc. »

• •

In priori ergo capitulo ponit Magister In priori ergo capitulo ponit Magister hanc rationem: Deus genuit Deum : aut hanc rationem: Deus genuit Deum : aut ergo Deum qui est Deus Pater, aut Deum ergo Deum qui est Deus Pater, aut Deum qui non est Deus Pater. Si Deum qui qui non est Deus Pater. Si Deum qui non est Deus Pater: ergo Deus est qui non est Deus Pater: ergo Deus est qui non est Deus Pater, et Deus est qui est non est Deus Pater, et Deus est qui est Pater ergo sunt plures dii, quod fal- Pater ergo sunt plures dii, quod fal- sum est. Si autem Deum qui est Deus sum est. Si autem Deum qui est Deus Pater ergo genuit Deum qui est ipse Pater ergo genuit Deum qui est ipse Pater ergo idem in persona est gene- Pater ergo idem in persona est gene- rans et genitus, quod est hæresis. rans et genitus, quod est hæresis.

Et solvit Magister inducendo duas ra- Et solvit Magister inducendo duas ra- tiones quæ elici possunt ex his. Cum tiones quæ elici possunt ex his. Cum enim dicitur, Deus genuit Deum, pos- enim dicitur, Deus genuit Deum, pos- sunt inferre ergo Deum qui est ipse sunt inferre ergo Deum qui est ipse Pater, aut Deum qui non est ipse Pater. Pater, aut Deum qui non est ipse Pater. Et has duas propositiones ponit Magi- Et has duas propositiones ponit Magi- ster, quæ ostendunt unum sensum ista- ster, quæ ostendunt unum sensum ista- rum aut Deum qui non est Deus Pater, rum aut Deum qui non est Deus Pater,

: :

aut Deum qui est Deus Pater: et dicit aut Deum qui est Deus Pater: et dicit negativam esse veram, et affirmativam negativam esse veram, et affirmativam esse falsam. Alias duas ponit tales, quod esse falsam. Alias duas ponit tales, quod sensus sit Deum qui est Deus Pater, id sensus sit Deum qui est Deus Pater, id est, Filium qui est Deus, qui Deus est est, Filium qui est Deus, qui Deus est Pater. Hanc dicit esse veram, et negati- Pater. Hanc dicit esse veram, et negati- vam esse falsam, scilicet, Deum qui non vam esse falsam, scilicet, Deum qui non est Deus Pater, id est, Filium qui non est Deus Pater, id est, Filium qui non est Deus, qui Deus est Pater: quia Pa- est Deus, qui Deus est Pater: quia Pa- ter et Filius sunt unus et idem Deus. ter et Filius sunt unus et idem Deus.

Et ad intelligentiam istius locutionis Et ad intelligentiam istius locutionis distinguendum est in constructione ho- distinguendum est in constructione ho- rum duorum terminorum, Deus, Pater, rum duorum terminorum, Deus, Pater, tam in affirmativa quam in negativa. Si tam in affirmativa quam in negativa. Si enim cum dicitur, Deus genuit Deum enim cum dicitur, Deus genuit Deum qui est Deus Pater, ambo termini con- qui est Deus Pater, ambo termini con- juncti quasi per appositionen construan- juncti quasi per appositionen construan- tur ex parte eadem sive ante ly qui est, tur ex parte eadem sive ante ly qui est, sive post per intellectum, tunc affirma- sive post per intellectum, tunc affirma- tiva erit falsa, et negativa vera: quia tiva erit falsa, et negativa vera: quia tunc est sensus genuit Deum qui est tunc est sensus genuit Deum qui est Deus Pater, id est, ipse Pater. PROBATIO. Deus Pater, id est, ipse Pater. PROBATIO. Ly Deum, quod notal terminum actus Ly Deum, quod notal terminum actus importari per verbum, genuit, propter importari per verbum, genuit, propter actum notionalem super se transeuntem, actum notionalem super se transeuntem, supponit pro Filio cum igitur ly qui sit supponit pro Filio cum igitur ly qui sit nomen habens articulum subjunctivum, nomen habens articulum subjunctivum, et faciat secundam notitiam supposito- et faciat secundam notitiam supposito- rum, refert hunc terminum, Deum, gra- rum, refert hunc terminum, Deum, gra- tia suppositi, sicut supposuit cum ante- tia suppositi, sicut supposuit cum ante- cessit et sic sensus est, quod Deus ge- cessit et sic sensus est, quod Deus ge- nerans et Deus genitus in supposito sint nerans et Deus genitus in supposito sint idem sive in persona, quod falsum est: idem sive in persona, quod falsum est: negativa igitur ejus erit vera sub eodem negativa igitur ejus erit vera sub eodem sensu. Si autem illi termini non con- sensu. Si autem illi termini non con- struantur quasi ex eadem parte, sed struantur quasi ex eadem parte, sed potius intelligatur unus alteri non ap- potius intelligatur unus alteri non ap- poni, sed quasi per mediam compositio- poni, sed quasi per mediam compositio- nem conjungi, tunc ly Deus stabit pro nem conjungi, tunc ly Deus stabit pro essentia et si ly Pater tunc supponit essentia et si ly Pater tunc supponit componi sub intellectu inter eos, erit componi sub intellectu inter eos, erit sensus, Pater genuit Deum Filium qui sensus, Pater genuit Deum Filium qui non est Pater ens Deus et hæc est vera, non est Pater ens Deus et hæc est vera, et hanc ponit Magister, et affirmativa est et hanc ponit Magister, et affirmativa est falsa. Si autem ly Deus supponat, et ly falsa. Si autem ly Deus supponat, et ly Pater apponat, erit sensus, genuit Deum Pater apponat, erit sensus, genuit Deum Filium, qui Filius non est Deus ens, vel Filium, qui Filius non est Deus ens, vel qui est Pater et hæc est falsa, et affir- qui est Pater et hæc est falsa, et affir- mativa sibi in eodem sensu respondens mativa sibi in eodem sensu respondens

: :

IN I SENTENT. DIST. IV, B, ART, 7. IN I SENTENT. DIST. IV, B, ART, 7.

vera et hæc est intentio solutionis Ma- vera et hæc est intentio solutionis Ma- gistri. gistri.

Fuerunt tamen quidam antiqui aliter Fuerunt tamen quidam antiqui aliter dicentes, eo quod ipsi dixerunt quod in dicentes, eo quod ipsi dixerunt quod in affirmativis nomen articulare, qui, aliter affirmativis nomen articulare, qui, aliter habet referre antecedens quam in nega- habet referre antecedens quam in nega- tivis. In affirmativis enim dixerunt, quod tivis. In affirmativis enim dixerunt, quod refert gratia persona, sicut invenit prop- refert gratia persona, sicut invenit prop- ter actum notionalem cui conjungitur, ter actum notionalem cui conjungitur, sicut materia actus super quam est : et sicut materia actus super quam est : et deo dixerunt, quod hæc est falsa, Deus deo dixerunt, quod hæc est falsa, Deus genuit Deum qui est Deus Pater. In ne- genuit Deum qui est Deus Pater. In ne- ativis autem ly qui non refertur sic, ativis autem ly qui non refertur sic, sed gratia suppositi, et gratia essentiæ : sed gratia suppositi, et gratia essentiæ : et ideo etiam istam dixerunt esse falsam, et ideo etiam istam dixerunt esse falsam, genuit Deum qui non est Deus Pater: genuit Deum qui non est Deus Pater: et hoc contingit non tam ex vi nominis et hoc contingit non tam ex vi nominis quam aliam habet in affirmativis et nega- quam aliam habet in affirmativis et nega- tivis, quam etiam ex negatione quæ re- tivis, quam etiam ex negatione quæ re- spicit terminos sequentes se formaliter: spicit terminos sequentes se formaliter: et udeo licet ly qui referat gratia suppo- et udeo licet ly qui referat gratia suppo- Nili, tamen negatio negat ab hoc suppo- Nili, tamen negatio negat ab hoc suppo- sito tam formam quam suppositum: et sito tam formam quam suppositum: et deo locutio est falsa: et hæc fuit solutio deo locutio est falsa: et hæc fuit solutio Præpositivi et ratio. Alii dicunt, quod Præpositivi et ratio. Alii dicunt, quod etiam si in negativa isti duo termini, etiam si in negativa isti duo termini, Deus, Pater, construantur immediate Deus, Pater, construantur immediate quasi per appositionem, tunc locutio ne- quasi per appositionem, tunc locutio ne- gativa est vera: unde concedunt hanc, gativa est vera: unde concedunt hanc, genuit Deum qui non est Deus Pater, sic- genuit Deum qui non est Deus Pater, sic- ut hanc, genuit Deum qui non est ipse ut hanc, genuit Deum qui non est ipse Pater et hoc faciunt propter articulum Pater et hoc faciunt propter articulum hujus nominis qui, qui determinat et re- hujus nominis qui, qui determinat et re- fert ly Deum gratia suppositi, et non fert ly Deum gratia suppositi, et non gratia formæ, ut dictum est. gratia formæ, ut dictum est.

SED VIDETUR, quod affirmativa sit con- SED VIDETUR, quod affirmativa sit con- cedenda, scilicet hæc, genuit Deum qui cedenda, scilicet hæc, genuit Deum qui est Pater vel Deus Pater: quia est Pater vel Deus Pater: quia

1. Dicit Anselmus, quod genuit eum- 1. Dicit Anselmus, quod genuit eum- dem de eodem ipso. dem de eodem ipso.

2. Item, Augustinus: Deus de se ge- 2. Item, Augustinus: Deus de se ge- nuit alterum se. nuit alterum se.

3. Item, Augustinus in libro XV de 3. Item, Augustinus in libro XV de

167 167

Trinitate Seipsum dicens, Pater genuit Trinitate Seipsum dicens, Pater genuit Filium non enim seipsum integre per- Filium non enim seipsum integre per- fecteque dixisset, sed aut plus aut minus fecteque dixisset, sed aut plus aut minus esset in verbo quam in seipso. esset in verbo quam in seipso.

4. Item, Origenes Pater mittens Fi- 4. Item, Origenes Pater mittens Fi- lium, se alterum misit. lium, se alterum misit.

AD SECUNDAM auctoritatem dicendum, AD SECUNDAM auctoritatem dicendum, quod si ly se quod est a parte post in quod si ly se quod est a parte post in locutione, sit ablativi casus, tunc locutio locutione, sit ablativi casus, tunc locutio plane est vera. quia tunc est sensus, de plane est vera. quia tunc est sensus, de se genuit alterum se, id est, alterum a se genuit alterum se, id est, alterum a se. Si autem sit accusativi casus, tunc se. Si autem sit accusativi casus, tunc alterum se, habet vim unius termini, et alterum se, habet vim unius termini, et non duorum et tunc ly se habet quasi non duorum et tunc ly se habet quasi partem significationis unam, et alterum partem significationis unam, et alterum aliam partem ut alterum tangat disjun- aliam partem ut alterum tangat disjun- ctionem in persona, et ly se convenien- ctionem in persona, et ly se convenien- tiam in essentia. Quidam tamen glossant tiam in essentia. Quidam tamen glossant alterum se, id est, simillimum sibi: ita alterum se, id est, simillimum sibi: ita quod ly se quasi simplicem faciat relatio- quod ly se quasi simplicem faciat relatio- nem. Sicut etiam quandoque sit simplex nem. Sicut etiam quandoque sit simplex de natura similis et non eodem numero, de natura similis et non eodem numero, super quod cadit nutus demonstrationis, super quod cadit nutus demonstrationis, ut cum dicitur: Hæc herba crescit in ut cum dicitur: Hæc herba crescit in horto meo. horto meo.

AD ALIAM quæ dicit, quod eumdem ge- AD ALIAM quæ dicit, quod eumdem ge- nuit de eodem ipso, non est intelligen- nuit de eodem ipso, non est intelligen- dum cum præcisione, sed addendo eum- dum cum præcisione, sed addendo eum- dem in essentia de eodem ipso in essen- dem in essentia de eodem ipso in essen- tia. tia.

AD TERTIAM dicendum, quod dicere AD TERTIAM dicendum, quod dicere non sumitur ibi pro actu generationis non sumitur ibi pro actu generationis simpliciter sed dicere est ibi manifesta- simpliciter sed dicere est ibi manifesta- re in simili unde sensus est, Pater di- re in simili unde sensus est, Pater di- cens se, id est, manifestans seipsum, ge- cens se, id est, manifestans seipsum, ge- nuit Filium non enim, etc., id est, non nuit Filium non enim, etc., id est, non perfecte manifestasset se, etc. : hæc enim perfecte manifestasset se, etc. : hæc enim bene conceditur, Pater manifestat se in bene conceditur, Pater manifestat se in Filio. Filio.

AD ULTIMAM dicendum eodem modo AD ULTIMAM dicendum eodem modo sicut ad secundam: quia se alterum idem sicut ad secundam: quia se alterum idem est ac alterum sibi in essentia similem. est ac alterum sibi in essentia similem.

Ad, 2 Ad, 2

Ad 1. Ad 1.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

168 168

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

C. Opinio quorumdam dicentium tres personas esse unum Deum, unam C. Opinio quorumdam dicentium tres personas esse unum Deum, unam substantiam: sed non e converso, scilicet unum Deum, vel unam substan- substantiam: sed non e converso, scilicet unum Deum, vel unam substan- tiam esse tres personas. tiam esse tres personas.

Quidam tamen veritatis adversarii concedunt Patrem et Filium et Spiri- Quidam tamen veritatis adversarii concedunt Patrem et Filium et Spiri- tum sanctum, sive tres personas esse unum Deum, unam substantiam : tum sanctum, sive tres personas esse unum Deum, unam substantiam : sed tamen nolunt concedere unum Deum sive unam substantiam esse tres sed tamen nolunt concedere unum Deum sive unam substantiam esse tres personas, dicentes divinam substantiam prædicari de tribus personis, non personas, dicentes divinam substantiam prædicari de tribus personis, non tres personas de substantia divina. Fides autem Catholica tenet ac prædi- tres personas de substantia divina. Fides autem Catholica tenet ac prædi- cat, et tres personas esse unum Deum, et unam substantiam sive essen- cat, et tres personas esse unum Deum, et unam substantiam sive essen- tiam sive naturam divinam et unum Deum sive essentiam divinam esse tiam sive naturam divinam et unum Deum sive essentiam divinam esse tres personas. Unde Augustinus in libro I de Trinitate ita ait: Recte ipse tres personas. Unde Augustinus in libro I de Trinitate ita ait: Recte ipse Deus Trinitas intelligitur, beatus et solus potens est'. Ecce quam expresse Deus Trinitas intelligitur, beatus et solus potens est'. Ecce quam expresse dixit, ipse Deus Trinitas: ut ostenderet et ipsum Deum esse Trinitatem, et dixit, ipse Deus Trinitas: ut ostenderet et ipsum Deum esse Trinitatem, et Trinitatem ipsum Deum. Item, in eodem In verbis, inquit, illis Apostoli, Trinitatem ipsum Deum. Item, in eodem In verbis, inquit, illis Apostoli, quibus de adventu Christi agens, dicit : Quem ostendet beatus, et solus po- quibus de adventu Christi agens, dicit : Quem ostendet beatus, et solus po- tens, Rex regum, et Dominus dominantium, qui solus habet immortalita- tens, Rex regum, et Dominus dominantium, qui solus habet immortalita- tem, etc. 2. Nec Pater proprie nominatus est, nec Filius, nec Spiritus san- tem, etc. 2. Nec Pater proprie nominatus est, nec Filius, nec Spiritus san- ctus sed beatus, et solus potens, id est, unus, et solus Deus verus, qui est ctus sed beatus, et solus potens, id est, unus, et solus Deus verus, qui est ipsa Trinitas. Ecce et hic aperte dicit unum solum verum Deum esse ipsa Trinitas. Ecce et hic aperte dicit unum solum verum Deum esse ipsam Trinitatem : et si unus Deus Trinitas est, ergo unus Deus est ties ipsam Trinitatem : et si unus Deus Trinitas est, ergo unus Deus est ties personæ. Item, in libro V de Trinitate: Non tres deos, sed unum Deum personæ. Item, in libro V de Trinitate: Non tres deos, sed unum Deum dicimus esse ipsam præstantissimam Trinitatem ³. Item, in libro de Fide dicimus esse ipsam præstantissimam Trinitatem ³. Item, in libro de Fide ad Petrum, in expositione symboli: Satis est Christiano rerum creata- ad Petrum, in expositione symboli: Satis est Christiano rerum creata- rum causam visibilium sive invisibilium, non nisi bonitatem credere rum causam visibilium sive invisibilium, non nisi bonitatem credere Creatoris qui est Deus verus et unus: nullamque esse naturam, quæ non Creatoris qui est Deus verus et unus: nullamque esse naturam, quæ non aut ipse sit, aut ab ipso eumque esse Trinitatem, Patrem scilicet, et Fi- aut ipse sit, aut ab ipso eumque esse Trinitatem, Patrem scilicet, et Fi- lium, et Spiritum sanctum. Item, Augustinus in sermone de Fide: Credi- lium, et Spiritum sanctum. Item, Augustinus in sermone de Fide: Credi- mus unum Deum unam esse divini nominis Trinitatem Idem, in libro VI mus unum Deum unam esse divini nominis Trinitatem Idem, in libro VI de Trinitate: Dicimus Deum solum esse ipsam Trinitatem. Ecce et his et de Trinitate: Dicimus Deum solum esse ipsam Trinitatem. Ecce et his et

. .

S AUGUSTINUS, Lib. I de Tinitate, cap. 6. S AUGUSTINUS, Lib. I de Tinitate, cap. 6.

I ad Timoth. vi, 15 et 16 I ad Timoth. vi, 15 et 16

3 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 8. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 8.

4 Hic liber dicitur etiam Enchiridion ad Laurentium, cap. 9. 4 Hic liber dicitur etiam Enchiridion ad Laurentium, cap. 9.

5 S. AUGUSTINUS, Sermo 129, de fide. 5 S. AUGUSTINUS, Sermo 129, de fide.

6 IDEM, Lib VI de Trinitate, cap. 7. 6 IDEM, Lib VI de Trinitate, cap. 7.

IN I SENTENT. DIST. IV, D, ART. 8. IN I SENTENT. DIST. IV, D, ART. 8.

169 169

aliis pluribus auctoritatibus evidenter ostenditur dicendum esse et creden- aliis pluribus auctoritatibus evidenter ostenditur dicendum esse et creden- dum, quod unus Deus est Trinitas, et una substantia tres personæ : sicut e dum, quod unus Deus est Trinitas, et una substantia tres personæ : sicut e converso Trinitas dicitur esse unus Deus, et tres personæ dicuntur esse converso Trinitas dicitur esse unus Deus, et tres personæ dicuntur esse una substantia. una substantia.

1). Redit ad præmissam quæstionem, scilicet, An Deus Pater se Deum, an 1). Redit ad præmissam quæstionem, scilicet, An Deus Pater se Deum, an alium Deum genuerit? alium Deum genuerit?

Nunc ad præmissam quæstionem revertamur, ubi quærebatur, An Deus Nunc ad præmissam quæstionem revertamur, ubi quærebatur, An Deus Pater genuerit se Deum,an alium Deum? Ad quod dicimus neutrum fore con- Pater genuerit se Deum,an alium Deum? Ad quod dicimus neutrum fore con- cedendum. Dicit tamen Augustinus in Epistola ad Maximinum', quod Deus cedendum. Dicit tamen Augustinus in Epistola ad Maximinum', quod Deus Pater se alterum genuit, his verbis: Pater ut haberet Filium de seipso, non Pater se alterum genuit, his verbis: Pater ut haberet Filium de seipso, non minuit seipsum : sed ita genuit de se alterum se, ut totus maneret in se, et minuit seipsum : sed ita genuit de se alterum se, ut totus maneret in se, et esset in Filio tantus quantus et solus. Quod ita intelligi potest, id est, de se esset in Filio tantus quantus et solus. Quod ita intelligi potest, id est, de se alterum a se genuit : non utique alterum Deum, sed alteram personam: vel alterum a se genuit : non utique alterum Deum, sed alteram personam: vel genuit se alterum, id est, genuit alterum qui hoc est quod ipse. Nam etsi genuit se alterum, id est, genuit alterum qui hoc est quod ipse. Nam etsi alius sit Pater quam Filius, non est tamen aliud quam Filius, sed unum. alius sit Pater quam Filius, non est tamen aliud quam Filius, sed unum.

Exposio Textus. Exposio Textus.

« Quidam tamen veritatis adversarii, « Quidam tamen veritatis adversarii, etc. » etc. »

In hoc capite quod ex incidenti induci- In hoc capite quod ex incidenti induci- tur, redarguit quosdam qui dicebant no- tur, redarguit quosdam qui dicebant no- mina significantia essentiam debere poni mina significantia essentiam debere poni in prædicato tantum, et personalia illis in prædicato tantum, et personalia illis subjici, et non e converso secundum or- subjici, et non e converso secundum or- dinem rectæ prædicationis in divinis : dinem rectæ prædicationis in divinis : et fuerunt Porretani, scilicet Gilbertus et et fuerunt Porretani, scilicet Gilbertus et su sequaces. Et inducit hic Magister su sequaces. Et inducit hic Magister multas auctoritates Augustini, in quibus multas auctoritates Augustini, in quibus subjicitur essentia, et prædicatur per- subjicitur essentia, et prædicatur per- sona. Et hæc est sententia capituli. sona. Et hæc est sententia capituli.

1 S. AUGUSTINUS, Epist 66 ad Maximinum. 1 S. AUGUSTINUS, Epist 66 ad Maximinum.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An de Deo potest formari propositio? An de Deo potest formari propositio?

Incidit autem hic duplex dubium. Incidit autem hic duplex dubium. Unum est, si de Deo possit formari pro- Unum est, si de Deo possit formari pro- positio? Secundum, si aliquo modo pot- positio? Secundum, si aliquo modo pot- est formari, utrum essentia debet subjici, est formari, utrum essentia debet subjici, vel prædicari tantum, vel possit recte in vel prædicari tantum, vel possit recte in divinis fieri utrumque ? divinis fieri utrumque ?

CIRCA PRIMUM objicitur sic: CIRCA PRIMUM objicitur sic:

1. Simplicissimum non habet composi- 1. Simplicissimum non habet composi- tionem ergo si ipsum ut compositum tionem ergo si ipsum ut compositum significatur, significatur falso: sed om- significatur, significatur falso: sed om- nis compositio significat ut compositum : nis compositio significat ut compositum :

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

170 170

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ergo non potest fieri propositio habens ergo non potest fieri propositio habens compositionem de Deo et omnis pro- compositionem de Deo et omnis pro- positio habet compositionem: ergo nulla positio habet compositionem: ergo nulla propositio est vera de Deo si sit affirma- propositio est vera de Deo si sit affirma- tiva. tiva.

2. Item, Dionysius dicit, quod affirına- 2. Item, Dionysius dicit, quod affirına- tiones in divinis sunt falsæ, et negativæ tiones in divinis sunt falsæ, et negativæ omnes veræ ergo videtur, quod omnes omnes veræ ergo videtur, quod omnes propositiones affirmativæ de Deo falsæ propositiones affirmativæ de Deo falsæ sint. sint.

3. Si forte dicatur, quod compositio 3. Si forte dicatur, quod compositio est in Deo secundum modum significandi est in Deo secundum modum significandi propter nostri intellectus infirmitatem. propter nostri intellectus infirmitatem. CONTRA Intellectus per errorem non cu- CONTRA Intellectus per errorem non cu- rat suam infirmitatem: sed cum compo- rat suam infirmitatem: sed cum compo- nit aliquid in divinis, errat: ergo talibus nit aliquid in divinis, errat: ergo talibus propositionibus sua infirmitas non cura- propositionibus sua infirmitas non cura- tur ergo non debet uti eis. tur ergo non debet uti eis.

4. Item, Cassus est intellectus qui 4. Item, Cassus est intellectus qui nullo modo potest attribui rei : ergo vi- nullo modo potest attribui rei : ergo vi- detur, quod talium propositionum sit in- detur, quod talium propositionum sit in- tellectus cassus. tellectus cassus.

SOLUTIO. Sicut dicit Augustinus: Deus SOLUTIO. Sicut dicit Augustinus: Deus admisit humanæ vocis obsequium, de admisit humanæ vocis obsequium, de quo tamen nihil digne dici potest. Unde quo tamen nihil digne dici potest. Unde sicut de Deo in temporali loquentes, sicut de Deo in temporali loquentes, verbis cujuslibet temporis utitur: ita de verbis cujuslibet temporis utitur: ita de Deo simplicissimo loquentes, utimur mo- Deo simplicissimo loquentes, utimur mo- do compositionis et modo divisionis in do compositionis et modo divisionis in locutionibus sed cum in talibus, nota locutionibus sed cum in talibus, nota compositionis quæ significatur in verbo, compositionis quæ significatur in verbo, est, significat identitatem secundum rem, est, significat identitatem secundum rem, et non modum inhærentiæ, sicut inhæ- et non modum inhærentiæ, sicut inhæ- rentis per se, vel substantialiter, vel per rentis per se, vel substantialiter, vel per accidens. accidens.

DICENDUM igitur ad primum, quod licet DICENDUM igitur ad primum, quod licet Deus sit simplicissimus, tamen multis Deus sit simplicissimus, tamen multis modis significatur, sicut supra, in tertia modis significatur, sicut supra, in tertia distinctione, habitum est et ex illis pot- distinctione, habitum est et ex illis pot- est fieri compositio notans rei identita- est fieri compositio notans rei identita-

tem. tem.

AD ALIUD dicendum, quod Dionysius AD ALIUD dicendum, quod Dionysius intelligit de affirmativa significatione in- intelligit de affirmativa significatione in- complexorum, quæ per nomen plene non complexorum, quæ per nomen plene non ostendunt quæ conveniunt Deo, et non ostendunt quæ conveniunt Deo, et non intelligit de affirmatione compositionis intelligit de affirmatione compositionis quæ nota est identitatis prædicati cum quæ nota est identitatis prædicati cum subjecto. subjecto.

AD ALIUD dicendum, quod intellectus Ad 3 et 4 AD ALIUD dicendum, quod intellectus Ad 3 et 4 salvatur (alias, significatur) in re quan- salvatur (alias, significatur) in re quan- tum ad hoc quod multis modis Deus sig- tum ad hoc quod multis modis Deus sig- nificatur. Unde invenit in Deo ea quæ nificatur. Unde invenit in Deo ea quæ multa sunt in rationibus nominum, licet multa sunt in rationibus nominum, licet unum sint in rebus: et quia ratio nomi- unum sint in rebus: et quia ratio nomi- num est vera, est enim ipse vere sapiens, num est vera, est enim ipse vere sapiens, et potens, et hujusmodi et ideo non et potens, et hujusmodi et ideo non est cassus, et curatur ab ignorantia, eo est cassus, et curatur ab ignorantia, eo quod non refert in Deum illas composi- quod non refert in Deum illas composi- tiones per modum inhærentiæ, sed potius tiones per modum inhærentiæ, sed potius per modum identitatis. per modum identitatis.

: :

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An divinis essentia debeat subjici, vel An divinis essentia debeat subjici, vel prædicari, vel recte possit utrumque prædicari, vel recte possit utrumque fieri? fieri?

Secundo quæritur, Si nomina signifi- Secundo quæritur, Si nomina signifi- cantia essentiam in divinis possunt sub- cantia essentiam in divinis possunt sub- jici? Videtur autem, quod non. jici? Videtur autem, quod non.

1. In divinis enim persona est suppo- 1. In divinis enim persona est suppo- situm, et essentia quasi forma et natura: situm, et essentia quasi forma et natura: cum igitur in propositione prædicatum cum igitur in propositione prædicatum se habeat per modum formæ, subjectum se habeat per modum formæ, subjectum autem per modum suppositi, non debet autem per modum suppositi, non debet essentia divina subjici, sed prædicari. essentia divina subjici, sed prædicari.

2. Item, Subjectum est id cui inest, 2. Item, Subjectum est id cui inest, prædicatum autem quod inest cum au- prædicatum autem quod inest cum au- tem essentia insit personæ, et non econ- tem essentia insit personæ, et non econ- tra, videtur iterum debere prædicari, et tra, videtur iterum debere prædicari, et non subjici. non subjici.

3. Item, Boetius in libro de Trinitate 3. Item, Boetius in libro de Trinitate dicit, quod simplex forma subjectuni dicit, quod simplex forma subjectuni fieri non potest. fieri non potest.

4. Idem, in libro de Hebdomadibus: 4. Idem, in libro de Hebdomadibus: Quod est habere aliquid potest præter Quod est habere aliquid potest præter idipsum quod est, esse autem nihil habet idipsum quod est, esse autem nihil habet admixtum: sed id quod est in divinis per admixtum: sed id quod est in divinis per modum quod est, est persona: ergo per- modum quod est, est persona: ergo per- sona aliquid habere potest ut inhærens sona aliquid habere potest ut inhærens sibi, et sic potest subjici sibi: sed essen- sibi, et sic potest subjici sibi: sed essen- tia divina est esse simplex: ergo nihil tia divina est esse simplex: ergo nihil potest habere ergo nulli potest subjici, potest habere ergo nulli potest subjici, ut videtur. ut videtur.

M M

2-11/112 2-11/112

# 01 4 # 01 4

SED CONTRA: SED CONTRA:

IN I SENTENT. DIST. IV, D, ART. 10. IN I SENTENT. DIST. IV, D, ART. 10.

1. Quæcumque æqualis sunt simplicita- 1. Quæcumque æqualis sunt simplicita- tis, æqualis sunt ordinis in subjiciendo et tis, æqualis sunt ordinis in subjiciendo et prædicando persona et essentia æqua- prædicando persona et essentia æqua- lis sunt simplicitatis: ergo æqualis sunt lis sunt simplicitatis: ergo æqualis sunt ordinis in subjiciendo et prædicando. ordinis in subjiciendo et prædicando.

2. Præterea, Quæcumque sunt non 2. Præterea, Quæcumque sunt non habentia se ut superius et inferius, et habentia se ut superius et inferius, et non sunt essentialia et substantialia sibi, non sunt essentialia et substantialia sibi, æqualiter subjici sibi invicem possunt, æqualiter subjici sibi invicem possunt, et æqualiter prædicari de se invicem : et æqualiter prædicari de se invicem : essentia divina et persona sic se habent: essentia divina et persona sic se habent: ergo æqualiter subjici invicem possunt, ergo æqualiter subjici invicem possunt, et prædicari de se invicem. PROBA- et prædicari de se invicem. PROBA- Tio primæ est quia superiora essentialia Tio primæ est quia superiora essentialia de inferioribus secundum ordinem natu- de inferioribus secundum ordinem natu- ræ prædicantur: essentia autem non est ræ prædicantur: essentia autem non est superius ad personam nec econtra, quia superius ad personam nec econtra, quia aliter esset compositio in Deo. Secunda aliter esset compositio in Deo. Secunda probatur per simplicitatem personæ et probatur per simplicitatem personæ et

essentiæ. essentiæ.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate in divinis utrumque potest subjici alteri, in divinis utrumque potest subjici alteri, et prædicari de altero, sicut probat Ma- et prædicari de altero, sicut probat Ma- gister. Licet enim prædicatum sit loco gister. Licet enim prædicatum sit loco formæ in prædicationibus quæ fiunt per formæ in prædicationibus quæ fiunt per inhærentiam et participationem, tamen inhærentiam et participationem, tamen in propositionibus notantibus identita- in propositionibus notantibus identita- tem secus se habet, quia ibi utrumque tem secus se habet, quia ibi utrumque est idem alteri, et ideo utrumque utrique est idem alteri, et ideo utrumque utrique subjicitur, et utrumque de utroque præ- subjicitur, et utrumque de utroque præ- dicatur. Per hoc igitur patet solutio ad dicatur. Per hoc igitur patet solutio ad duo prima quæ bene concludunt de præ- duo prima quæ bene concludunt de præ- dicatione quæ fit per modum inhærentiæ. dicatione quæ fit per modum inhærentiæ.

AD ALIUD dicendum, quod Boetius in- AD ALIUD dicendum, quod Boetius in- telligit de subjecto rei, non modi prædi- telligit de subjecto rei, non modi prædi- candi, sicut subjicitur superficies albe- candi, sicut subjicitur superficies albe- dini, vel sicut materia subjicitur formæ. dini, vel sicut materia subjicitur formæ. Eodem modo etiam intelligitur sequens Eodem modo etiam intelligitur sequens auctoritas: quia quod est potest aliquid auctoritas: quia quod est potest aliquid habere sed in divinis non est tale quod habere sed in divinis non est tale quod possit esse subjectum ali præter se. possit esse subjectum ali præter se. Unde hoc intelligitur in his in quibus Unde hoc intelligitur in his in quibus differt quod est, et esse sive quo est. differt quod est, et esse sive quo est.

: :

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

171 171

Utrum ista sit vera, Unus Deus est tres Utrum ista sit vera, Unus Deus est tres personæ, et tres personæ est unus Deus, personæ, et tres personæ est unus Deus, Deus est Trinitas: et utrum nomen, Deus est Trinitas: et utrum nomen, Trinitas, sit nomen essentiale. Trinitas, sit nomen essentiale.

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Unus Deus est tres personæ, etc. » « Unus Deus est tres personæ, etc. »

Hoc enim videtur falsum ly Deus Hoc enim videtur falsum ly Deus enim aut stat pro persona, aut pro essen- enim aut stat pro persona, aut pro essen- tia si pro essentia, tunc videtur hæc tia si pro essentia, tunc videtur hæc esse vera essentia est tres personæ, cu- esse vera essentia est tres personæ, cu- jus simile in creatis non invenitur, in jus simile in creatis non invenitur, in quibus essentia non est persona, nec per- quibus essentia non est persona, nec per- sonæ si autem stat pro persona, tunc sonæ si autem stat pro persona, tunc persona esset tres personæ ergo aliqua persona esset tres personæ ergo aliqua persona est tres personæ, quod falsum persona est tres personæ, quod falsum est. est.

JUXTA hoc ulterius quæritur de hac JUXTA hoc ulterius quæritur de hac quam ponit, quod Deus est Trinitas: quam ponit, quod Deus est Trinitas: cum enim ille terminus, Deus, singula- cum enim ille terminus, Deus, singula- riter supponatur, videtur quod pro ali- riter supponatur, videtur quod pro ali- quo uno debeat reddere locutionem ve- quo uno debeat reddere locutionem ve- ram: ergo videtur, quod aliquid habens ram: ergo videtur, quod aliquid habens deitatem sit Trinitas: ergo Pater, vel Fi- deitatem sit Trinitas: ergo Pater, vel Fi- lius, vel Spiritus sanctus, quod falsum lius, vel Spiritus sanctus, quod falsum

est. est.

Quæst. 1. Quæst. 1.

ITEM quæritur de hoc nomine, Trinita- Quæst 2. ITEM quæritur de hoc nomine, Trinita- Quæst 2. tis, hoc enim videtur singulariter de tis, hoc enim videtur singulariter de uno prædicari: ergo est essentiale. uno prædicari: ergo est essentiale.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Essentialia de personis singulis præ- 1. Essentialia de personis singulis præ- dicantur ergo si ly Trinitas est essen- dicantur ergo si ly Trinitas est essen- tiale, debet concedi hæc, Pater est Tri- tiale, debet concedi hæc, Pater est Tri- nitas, vel persona est Trinitas, quod fal- nitas, vel persona est Trinitas, quod fal-

sum est. sum est.

2. Item, Secundum rationem intelli- 2. Item, Secundum rationem intelli- gendi, a supposito Trinitatis minus di- gendi, a supposito Trinitatis minus di- stat personam quam essentia: sed hæc stat personam quam essentia: sed hæc non conceditur, persona est Trinitas: non conceditur, persona est Trinitas: ergo multo minus hæc debet concedi, ergo multo minus hæc debet concedi, essentia est Trinitas. essentia est Trinitas.

3. Si forte dicatur, quod hoc nomen, 3. Si forte dicatur, quod hoc nomen,

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad quæst 1. Ad quæst 1.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Ad object. 2. Ad object. 2.

172 172

D ALB. MAG. ORD. PRÆD. D ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Trinitas, est relativum intrinsecum et Trinitas, est relativum intrinsecum et claudit in se relativa et determinantia claudit in se relativa et determinantia ipsa et ideo sicut ipsa relativa prædi- ipsa et ideo sicut ipsa relativa prædi- cantur de persona, ita et ipsum de per- cantur de persona, ita et ipsum de per- sona et personis prædicatur. CONTRA: sona et personis prædicatur. CONTRA: Relativum intrinsecum si explicetur, ha- Relativum intrinsecum si explicetur, ha- bet relativa ad se invicem relata: cum bet relativa ad se invicem relata: cum enim dico, isti sunt similes, possum ex- enim dico, isti sunt similes, possum ex- plicite inferre, ergo iste est similis isti, plicite inferre, ergo iste est similis isti, et iste est similis illi : non autem sic est et iste est similis illi : non autem sic est in hoc nomine, Trinitas: ergo videtur, in hoc nomine, Trinitas: ergo videtur, quod non sit relativum intrinsecum. quod non sit relativum intrinsecum.

SOLUTIO. Dicendum in veritate, quod SOLUTIO. Dicendum in veritate, quod hæc est concedenda, Unus Deus est tres hæc est concedenda, Unus Deus est tres personæ. Cum enim iste terminus, unus, personæ. Cum enim iste terminus, unus, sit adjectivum, ponit unitatem significa- sit adjectivum, ponit unitatem significa- tam circa subjectum hujus termini, Deus, tam circa subjectum hujus termini, Deus, et ly Deus dicit unitatem substantiæ, et et ly Deus dicit unitatem substantiæ, et hæc est una in tribus personis et ideo hæc est una in tribus personis et ideo hæc est vera, Unus Deus est tres personæ, hæc est vera, Unus Deus est tres personæ, et e converso. Et hæc similiter est vera: et e converso. Et hæc similiter est vera: Essentia est tres personæ, et e converso. Essentia est tres personæ, et e converso.

AD ALIUD dicendum, quod similiter AD ALIUD dicendum, quod similiter hæc est vera, Deus est Trinitas: et hæc hæc est vera, Deus est Trinitas: et hæc similiter, unus Deus est Trinitas, propter similiter, unus Deus est Trinitas, propter eamdem causam. Terminus enim in præ- eamdem causam. Terminus enim in præ- dicato vel in subjecto non restringit ter- dicato vel in subjecto non restringit ter- minum in alia parte positum, sed per- minum in alia parte positum, sed per- mittit eum stare libere pro quo reddit mittit eum stare libere pro quo reddit locutionem veram et ideo ly Deus stat locutionem veram et ideo ly Deus stat pro essentia, et non pro persona: nec est pro essentia, et non pro persona: nec est simile in creatis in quibus dividitur essen- simile in creatis in quibus dividitur essen- tia: quia in divinis non est ita, nec est tia: quia in divinis non est ita, nec est aliud ibi essentia quam hypostasis. aliud ibi essentia quam hypostasis.

AD ALIUD dicendum, quod licet Trini- AD ALIUD dicendum, quod licet Trini- tas significet singulariter, tamen claudit tas significet singulariter, tamen claudit in se plura supposita : et ideo etiam in se plura supposita : et ideo etiam Magister infra dicet ipsum esse nomen Magister infra dicet ipsum esse nomen collectivum sed quia in illis suppositis collectivum sed quia in illis suppositis essentia est una et eadem, ideo prædicatur essentia est una et eadem, ideo prædicatur de essentialibus et non de una persona. de essentialibus et non de una persona. AD ALIUD dicendum, quod in colle- AD ALIUD dicendum, quod in colle- ctione suppositorum quam habet in se ctione suppositorum quam habet in se ly Trinitas, plus distat una persona ly Trinitas, plus distat una persona quam essentia: quia persona non est quam essentia: quia persona non est nisi hæc vel illa, quæ non est una nu- nisi hæc vel illa, quæ non est una nu-

1 Joan. XIV, 16. 1 Joan. XIV, 16.

mero in collectis in quantum collectæ mero in collectis in quantum collectæ sunt sed essentia est una in eis in quan- sunt sed essentia est una in eis in quan- tum etiam sunt collectæ : et ideo plus tum etiam sunt collectæ : et ideo plus prædicatur ly Trinitas de essentia quam prædicatur ly Trinitas de essentia quam de persona. de persona.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate Ad object AD ALIUD dicendum, quod in veritate Ad object hoc nomen, Trinitás, est nomen colle- hoc nomen, Trinitás, est nomen colle- ctivum personarum et relativum intrinse- ctivum personarum et relativum intrinse- cum, nec tamen sequitur quod ita possit cum, nec tamen sequitur quod ita possit explicari: et hoc contingit, quia relativa explicari: et hoc contingit, quia relativa quæ in se habet, non sunt relativa æqua- quæ in se habet, non sunt relativa æqua- litatis et æquiparentiæ, sicut similitudo, litatis et æquiparentiæ, sicut similitudo, sed potius originis: sed talia non possunt sed potius originis: sed talia non possunt explicari sicut alia, ut patet, cum dici- explicari sicut alia, ut patet, cum dici- tur, Isti sunt patres: ergo iste est Pater tur, Isti sunt patres: ergo iste est Pater istius, et ille illius. istius, et ille illius.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An hic articulus fidei solus Christiano An hic articulus fidei solus Christiano satis est ? satis est ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit

« Satis est Christiano, etc. » « Satis est Christiano, etc. »

Sunt enim multi alii articuli qui cre- Sunt enim multi alii articuli qui cre- dendi sunt ergo istud non est satis. dendi sunt ergo istud non est satis.

AD HOC dicendum, quod Augustinus Solutio, AD HOC dicendum, quod Augustinus Solutio, intendit, quod in credendis vel investi- intendit, quod in credendis vel investi- gandis causis rerum quoad sufficientiam gandis causis rerum quoad sufficientiam fidei in hoc articulo satis est, et non fidei in hoc articulo satis est, et non oportet quærere causas naturales et pro- oportet quærere causas naturales et pro- ximas quas Philosophi inquirunt. ximas quas Philosophi inquirunt.

Nunc autem ad ipsam quæstionem Nunc autem ad ipsam quæstionem etiam potest dici, quod hæc est duplex, etiam potest dici, quod hæc est duplex, genuit alium Deum, ex eo quod ly alium genuit alium Deum, ex eo quod ly alium potest teneri adjective, et sic falsa: vel potest teneri adjective, et sic falsa: vel substantive, et sic vera, quia tunc est substantive, et sic vera, quia tunc est sensus, genuit alium qui est Deus, sicut sensus, genuit alium qui est Deus, sicut in Joanne legitur: Ego rogabo Patrem, in Joanne legitur: Ego rogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit vobis', id est, et alium Paraclitum dabit vobis', id est, alium qui est Paraclitus: quia Paraclitus alium qui est Paraclitus: quia Paraclitus est nomen substantiale, et ideo Pater est nomen substantiale, et ideo Pater non est alius Paraclitus quam Filius, vel non est alius Paraclitus quam Filius, vel Spiritus sanctus. Spiritus sanctus.

Et hæc sufficiant de ista distinctione. Et hæc sufficiant de ista distinctione.

IN I SENTENT. DIST. V, A. IN I SENTENT. DIST. V, A.

173 173

DISTINCTIO V. DISTINCTIO V.

A. Hic quæritur, An Pater genuit divinam essentiam, vel ipsa Filium : an A. Hic quæritur, An Pater genuit divinam essentiam, vel ipsa Filium : an essentia genuit essentiam, vel ipsa nec genuit, nec genita est? essentia genuit essentiam, vel ipsa nec genuit, nec genita est?

ratione ge- ratione ge-

nerationis nerationis

essentialem essentialem

qui est es- qui est es-

sentia sentia

Post hæc quæritur, Utrum concedendum sit, quod Pater genuit divinam de compa- Post hæc quæritur, Utrum concedendum sit, quod Pater genuit divinam de compa- essentiam, vel quod divina essentia genuit Filium, vel essentia genuit essen- ad terminum essentiam, vel quod divina essentia genuit Filium, vel essentia genuit essen- ad terminum tiam: an omnino non genuit, nec genita est divina essentia? Ad quod Ca- abstractum tiam: an omnino non genuit, nec genita est divina essentia? Ad quod Ca- abstractum tholicis tractatoribus consentientes dicimus, quod nec Pater genuit divinam tholicis tractatoribus consentientes dicimus, quod nec Pater genuit divinam essentiam, nec divina essentia genuit Filium, nec divina essentia genuit essentiam, nec divina essentia genuit Filium, nec divina essentia genuit divinam essentiam. Hic autem nomine essentiæ intelligimus divinam natu- divinam essentiam. Hic autem nomine essentiæ intelligimus divinam natu- ram, quæ communis est tribus personis et tota in singulis. Ideo non est dicen- ram, quæ communis est tribus personis et tota in singulis. Ideo non est dicen- dum, quod Pater genuit divinam essentiam: quia si Pater diceretur genuisse dum, quod Pater genuit divinam essentiam: quia si Pater diceretur genuisse divinam essentiam, divina essentia relative diceretur ad Patrem, vel pro divinam essentiam, divina essentia relative diceretur ad Patrem, vel pro relativo poneretur. Si autem relative diceretur, vel pro relativo poneretur, relativo poneretur. Si autem relative diceretur, vel pro relativo poneretur, non indicaret essentiam. Ut enim ait Augustinus in libro V de Trinitate: non indicaret essentiam. Ut enim ait Augustinus in libro V de Trinitate: Quod relative dicitur, non indicat substantiam 1. Quod relative dicitur, non indicat substantiam 1.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

Post hæc quæritur, Utrum conceden- Post hæc quæritur, Utrum conceden- dum sit quod Pater genuit divinam es- dum sit quod Pater genuit divinam es- sentiam? etc. >> sentiam? etc. >>

Hic incipit pars illa, in qua inquiritur, Hic incipit pars illa, in qua inquiritur, utrum divina essentia abstracte significa- utrum divina essentia abstracte significa- ta possit esse terminus generationis : et ta possit esse terminus generationis : et quia hæc quæstio dupliciter potest for- quia hæc quæstio dupliciter potest for- mari secundum duplicem intellectum, mari secundum duplicem intellectum, ideo duas habet partes. In prima enim ideo duas habet partes. In prima enim quæritur, Utrum essentia generet, vel quæritur, Utrum essentia generet, vel generetur ita quod conveniat ei actus generetur ita quod conveniat ei actus generationis immediate tamquam ter- generationis immediate tamquam ter- mino? In secunda inquiritur, Si non mino? In secunda inquiritur, Si non convenit ei ut termino, utrum conveniat convenit ei ut termino, utrum conveniat

1 §. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 7. 1 §. AUGUSTINUS, Lib. V de Trinitate, cap. 7.

ei sicut de quo est generatio per modum ei sicut de quo est generatio per modum principii materialis, et hæc pars incipit principii materialis, et hæc pars incipit ibi, I, «Dicitur quoque, et frequenter ibi, I, «Dicitur quoque, et frequenter in Scriptura legitur, etc. »> in Scriptura legitur, etc. »>

In prima harum movet Magister quæ- In prima harum movet Magister quæ- stionem habentem quatuor problemata, stionem habentem quatuor problemata, scilicet an Pater genuerit essentiam, vel scilicet an Pater genuerit essentiam, vel divina essentia genuerit Filium, aut es- divina essentia genuerit Filium, aut es- sentia genuerit essentiam, aut nec genue- sentia genuerit essentiam, aut nec genue- rit essentia nec genita sit? Unde prima rit essentia nec genita sit? Unde prima istarum dividitur in duas partes, in qua- istarum dividitur in duas partes, in qua- rum prima interimit problema primum: rum prima interimit problema primum: in secunda autem interimit secundum, in secunda autem interimit secundum, et tertium, et construit quartum, et inci- et tertium, et construit quartum, et inci- pit ibi, E, « Ita etiam non est dicendum, pit ibi, E, « Ita etiam non est dicendum, quod divina essentia, etc. » quod divina essentia, etc. »

Prior autem adhuc dividitur in duas : Prior autem adhuc dividitur in duas :

174 174

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in quarum prima per rationes veritatem in quarum prima per rationes veritatem manifestat. In secunda, objicit contra, et manifestat. In secunda, objicit contra, et solvit, ibi, D, « Huic autem videtur con- solvit, ibi, D, « Huic autem videtur con- trarium, etc. »> trarium, etc. »>

Primo ergo ad hoc quod Pater non Primo ergo ad hoc quod Pater non genuerit essentiam, adducit tres ratio- genuerit essentiam, adducit tres ratio- nes quarum prima est, quia si essentia nes quarum prima est, quia si essentia esset genita, ipsa relative diceretur, quod esset genita, ipsa relative diceretur, quod non est verum. Secunda est, quia secun- non est verum. Secunda est, quia secun- dum hoc Pater genuisset quod est ipse, dum hoc Pater genuisset quod est ipse, quod iterum non est verum, et incipit quod iterum non est verum, et incipit ibi, B, « Item, Cum Deus Pater sit divi- ibi, B, « Item, Cum Deus Pater sit divi- na essentia, etc. » Tertia est, quia cum na essentia, etc. » Tertia est, quia cum Deus Pater quasi formaliter sit divina Deus Pater quasi formaliter sit divina essentia, ipsa quasi causa est ei ut sit : essentia, ipsa quasi causa est ei ut sit : ergo si genuisset eam, ipse eo quod ge- ergo si genuisset eam, ipse eo quod ge- nuit esset, et Deus esset, quod falsum nuit esset, et Deus esset, quod falsum est. Et probat hunc processum valere est. Et probat hunc processum valere per Augustinum, ibi, C, «Item, Si Pater per Augustinum, ibi, C, «Item, Si Pater est genitor, etc. » est genitor, etc. »

In aliis antem Littera istius partis est In aliis antem Littera istius partis est manifesta. manifesta.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Qualiter essentia se habet ad Filii gene- Qualiter essentia se habet ad Filii gene- rationem, utrum per modum commu- rationem, utrum per modum commu- nicabilis per generationem, et proces- nicabilis per generationem, et proces- sionem ? sionem ?

Ante Litteram autem incidit hic du- Ante Litteram autem incidit hic du- bium, Qualiter essentia se habeat ad ge- bium, Qualiter essentia se habeat ad ge- nerationem Filii ? nerationem Filii ?

1. Id enim quod nobilitatis est, reponen- 1. Id enim quod nobilitatis est, reponen- dum est generationi divinæ : communi- dum est generationi divinæ : communi- cabilitas autem essentiæ nobilitatis est in cabilitas autem essentiæ nobilitatis est in omni natura: ergo illa danda est præci- omni natura: ergo illa danda est præci- pue essentiæ divinæ ergo habet se ad pue essentiæ divinæ ergo habet se ad generationem sicut per generationem generationem sicut per generationem communicabilis. communicabilis.

2. Item, Intelligamus in divinis non 2. Item, Intelligamus in divinis non esse generationem, nec processionem esse generationem, nec processionem aliquam constat, quod essentia divina aliquam constat, quod essentia divina non erit communicata pluribus personis non erit communicata pluribus personis sive suppositis. Si autem intelligimus sive suppositis. Si autem intelligimus generationem et processionem, statim se- generationem et processionem, statim se- quitur essentiæ communicatio: ergo ge- quitur essentiæ communicatio: ergo ge-

neratio et processio sunt causa commu- neratio et processio sunt causa commu- nicationis essentiæ: quia causa est qua nicationis essentiæ: quia causa est qua posita ponitur aliud, et qua destructa posita ponitur aliud, et qua destructa

destruitur. destruitur.

3. Item, Hoc accipitur ex ratione ge- 3. Item, Hoc accipitur ex ratione ge- nerationis quia generatio dicit fluxum nerationis quia generatio dicit fluxum communicationis naturæ: ergo generatio communicationis naturæ: ergo generatio facit illam communicationem, ut vide- facit illam communicationem, ut vide-

tur. tur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Omnis essentia quæ secundum esse 1. Omnis essentia quæ secundum esse est in hypostasi habente ipsam, si hypo- est in hypostasi habente ipsam, si hypo- stasis ipsa habens est incommunicabilis, stasis ipsa habens est incommunicabilis, ipsa essentia per idem esse quod est in ipsa essentia per idem esse quod est in illa incommunicabilis est. Veritas hujus illa incommunicabilis est. Veritas hujus patet in singulis. Sed essentia divina est patet in singulis. Sed essentia divina est in hypostası Patris: ergo per esse quod in hypostası Patris: ergo per esse quod est in Patre, propter incommunicabilita- est in Patre, propter incommunicabilita- tem hypostasis Patris efficitur incommu- tem hypostasis Patris efficitur incommu- nicabilis ergo Pater et Filius per gene- nicabilis ergo Pater et Filius per gene- rationem non habent idem esse essentiæ, rationem non habent idem esse essentiæ, sed rationis solum: hoc autem falsum sed rationis solum: hoc autem falsum est ergo generatio non communicat est ergo generatio non communicat essentiam. essentiam.

2. Item, In omnibus aliis video hoc, 2. Item, In omnibus aliis video hoc, quod si aliqua per nihil a se invicem quod si aliqua per nihil a se invicem distinguuntur, quod quidquid convenit distinguuntur, quod quidquid convenit uni secundum rem, convenit et alteri: uni secundum rem, convenit et alteri: sed essentia et persona per nihil a se in- sed essentia et persona per nihil a se in- vicem distinguuntur: ergo quidquid es- vicem distinguuntur: ergo quidquid es- sentiæ convenit secundum rem, conve- sentiæ convenit secundum rem, conve- nit et personæ. Prima patet per dictum nit et personæ. Prima patet per dictum Philosophi dicentis, quod idem est a quo Philosophi dicentis, quod idem est a quo non differt differentia. Secunda patet non differt differentia. Secunda patet per hoc quod relationes non distinguunt per hoc quod relationes non distinguunt personam ab essentia, et nihil aliud dis- personam ab essentia, et nihil aliud dis- tinguit in divinis: ergo nihil distinguit. tinguit in divinis: ergo nihil distinguit. Inde procedo sic: Quidquid realiter con- Inde procedo sic: Quidquid realiter con- venit essentiæ, convenit personæ : sed venit essentiæ, convenit personæ : sed realiter convenit essentiæ communicari realiter convenit essentiæ communicari pluribus: ergo illud idem convenit per- pluribus: ergo illud idem convenit per- sonæ sed hoc falsum est: ergo falsuin sonæ sed hoc falsum est: ergo falsuin est, quod essentia sit communicabilis. est, quod essentia sit communicabilis.

3. Item, In omni natura video, quod 3. Item, In omni natura video, quod determinatur et individuatur per incom- determinatur et individuatur per incom- municabilitatem ipsius in quo est : ergo municabilitatem ipsius in quo est : ergo similiter erit in natura divina: sed nulla similiter erit in natura divina: sed nulla natura individuata in uno, cum illo in natura individuata in uno, cum illo in alio idem habet esse naturæ, sed idem alio idem habet esse naturæ, sed idem

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Adobject. 1. Adobject. 1.

IN I SENTENT. DIST. V, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. V, ART. 1.

potest habere esse rationis ergo natura potest habere esse rationis ergo natura divina in Patre et Filio, non habet idem divina in Patre et Filio, non habet idem esse naturæ, sed rationis, quod falsum esse naturæ, sed rationis, quod falsum est ergo videtur incommunicabilis esse. est ergo videtur incommunicabilis esse. 4. Item, Detur quod divina natura non 4. Item, Detur quod divina natura non determinetur ad esse Patris per ea quæ determinetur ad esse Patris per ea quæ faciunt ad incommunicabilitatem Patris, faciunt ad incommunicabilitatem Patris, videtur ex hoc sequi, quod non sit idem videtur ex hoc sequi, quod non sit idem esse naturæ et essentiæ in Patre et Pa- esse naturæ et essentiæ in Patre et Pa- tris. PROBATIO. Ponamus essentiam huma- tris. PROBATIO. Ponamus essentiam huma- nam non individuari in Socrate, sequitur nam non individuari in Socrate, sequitur ex hoc, quod essentia humana in Socrate ex hoc, quod essentia humana in Socrate non sit propria Socratis. PROBATIO. Pro- non sit propria Socratis. PROBATIO. Pro- prium est quod convenit soli: nihil au- prium est quod convenit soli: nihil au- tem in Socrate fecit convenire essentiam tem in Socrate fecit convenire essentiam humanam soli Socrati: ergo ipsa non humanam soli Socrati: ergo ipsa non soli Socrati convenit; ergo esse quod fa- soli Socrati convenit; ergo esse quod fa- cit in Socrate, non est proprium esse So- cit in Socrate, non est proprium esse So- cratis sed video, quod Socrates in cratis sed video, quod Socrates in quantum Socrates, habet proprium esse : quantum Socrates, habet proprium esse : ergo esse essentiæ humanæ et esse So- ergo esse essentiæ humanæ et esse So- cratis, sunt diversa esse : ergo a simili, cratis, sunt diversa esse : ergo a simili, si essentia divina non determinatur in si essentia divina non determinatur in Patre proprietate Patris, erit aliud esse Patre proprietate Patris, erit aliud esse essentiæ in Patre, et aliud esse Patris essentiæ in Patre, et aliud esse Patris realiter, quod falsum est : ergo ipsa es- realiter, quod falsum est : ergo ipsa es- sentia determinatur in Patre proprietati sentia determinatur in Patre proprietati bus quidquid autem determinatur pro- bus quidquid autem determinatur pro- prietate in divinis est incommunicabile : prietate in divinis est incommunicabile : ergo essentia est incommunicabilis. ergo essentia est incommunicabilis.

SOLUTIO. Dicendum, quod revera es- SOLUTIO. Dicendum, quod revera es- sentia divina communicabilis est per ge- sentia divina communicabilis est per ge- nerationem et processionem, sicut pro- nerationem et processionem, sicut pro- bant rationes primo inductæ : et est bant rationes primo inductæ : et est communicabilis, non per eamdem ratio- communicabilis, non per eamdem ratio- nem tantum, sed per idem esse numero: nem tantum, sed per idem esse numero: quia Pater et Filius et Spiritus sanctus quia Pater et Filius et Spiritus sanctus idem esse essentiæ habent. idem esse essentiæ habent.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc verum est in his in quibus est differens es- verum est in his in quibus est differens es- sentia ab ipso quod est, vel in quo est, sentia ab ipso quod est, vel in quo est, vel in quibus est universale et particula- vel in quibus est universale et particula- re, quod idem est: quia in illis non est re, quod idem est: quia in illis non est communitas per esse et rem, sed per ra- communitas per esse et rem, sed per ra- tionem solam in divinis autem non est tionem solam in divinis autem non est ita et ideo essentia quæ re communis ita et ideo essentia quæ re communis est, etiam per esse est communis: et hoc est, etiam per esse est communis: et hoc convenit essentiæ divinæ propter hoc convenit essentiæ divinæ propter hoc

175 175

quod est infinitæ simplicitatis, quod sic quod est infinitæ simplicitatis, quod sic patet: Si essentia creata esset omnino patet: Si essentia creata esset omnino simplex, nec esset divisibilis per esse, simplex, nec esset divisibilis per esse, nec per rationem cum autem aliquid nec per rationem cum autem aliquid habeat de simplicitate et non ad plenum habeat de simplicitate et non ad plenum sit simplex, ipsa quidem per rationem sit simplex, ipsa quidem per rationem remanet indivisa, dividitur tamen per remanet indivisa, dividitur tamen per esse in actu naturæ qui est generatio: esse in actu naturæ qui est generatio: essentia igitur divina quæ omnia vincit essentia igitur divina quæ omnia vincit simplicitate, nec per rationem nec per simplicitate, nec per rationem nec per esse dividitur. esse dividitur.

AD ALIUD dicendum, quod licet in di- AD ALIUD dicendum, quod licet in di- vinis non distinguatur persona ab essen- vinis non distinguatur persona ab essen- tia, eo quod inter personam et essentiam tia, eo quod inter personam et essentiam non cadat relationis oppositio nihil- non cadat relationis oppositio nihil- ominus vere sunt ibi personæ, et vere es- ominus vere sunt ibi personæ, et vere es- sentia: et ideo non oportet, quod eodem sentia: et ideo non oportet, quod eodem modo significandi etiam secundum rem modo significandi etiam secundum rem significetur utrumque realis enim si- significetur utrumque realis enim si- gnificatio est, cum dicitur, Persona di- gnificatio est, cum dicitur, Persona di- stincta est et realis significatio, cum stincta est et realis significatio, cum dicitur, Essentia non distinguitur: patet dicitur, Essentia non distinguitur: patet enim ex supra dictis, quod res est essen- enim ex supra dictis, quod res est essen- tiale, et etiam personale. Si autem quæ- tiale, et etiam personale. Si autem quæ- ritur, Unde hoc contingit, quod idem est ritur, Unde hoc contingit, quod idem est a quo non differt differentia et tamen a quo non differt differentia et tamen non hoc quod convenit uni, convenit non hoc quod convenit uni, convenit alii? Dicendum, quod hoc convenit pro- alii? Dicendum, quod hoc convenit pro- pter hoc quod est in divinis propter pter hoc quod est in divinis propter aliud, et non per se, ut si dicatur, Per- aliud, et non per se, ut si dicatur, Per- sona non differt aliqua differentia ab es- sona non differt aliqua differentia ab es- sentia: hoc non contingit ei, quia per- sentia: hoc non contingit ei, quia per- sona est, aut quia essentia est: sed utri- sona est, aut quia essentia est: sed utri- que contingit propter aliud, quod est que contingit propter aliud, quod est summa simplicitas illius naturæ, quæ summa simplicitas illius naturæ, quæ non adimittit quod persona cum essentia non adimittit quod persona cum essentia faciat aliquam compositionem. Sed quia faciat aliquam compositionem. Sed quia illa simplicitas nec ab essentia tollit id illa simplicitas nec ab essentia tollit id quod convenit ei in quantum essentia quod convenit ei in quantum essentia est, nec a persona id quod convenit ei est, nec a persona id quod convenit ei in quantum persona est, non sequitur, in quantum persona est, non sequitur, quod si persona sit incommunicabilis, quod si persona sit incommunicabilis, quod propter hoc essentia sit incommu- quod propter hoc essentia sit incommu- nicabilis sed secundum antiquos Theo- nicabilis sed secundum antiquos Theo- logos incidit fallacia accidentis. logos incidit fallacia accidentis.

Ad object, 2 Ad object, 2

AD ALIUD dicendum, quod essentia non Adobject. 3. AD ALIUD dicendum, quod essentia non Adobject. 3. est individuata et determinata proprieta- est individuata et determinata proprieta- tibus personarum, nec proprietatibus tibus personarum, nec proprietatibus personarum tollitur communicabilitas ab personarum tollitur communicabilitas ab

Adobject. 4 Adobject. 4

176 176

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

esse essentiæ et hoc est ideo, quia pro- esse essentiæ et hoc est ideo, quia pro- prietates circa esse essentiæ non ponun- prietates circa esse essentiæ non ponun- tur nihil autem determinant ad indivi- tur nihil autem determinant ad indivi- duum et incommunicabilitatem, nisi hoc duum et incommunicabilitatem, nisi hoc circa quod ponuntur: sed in creaturis circa quod ponuntur: sed in creaturis ubi deficit essentia a simplicitate, eo ubi deficit essentia a simplicitate, eo quod est essentia simplex in ratione, non quod est essentia simplex in ratione, non autem in esse, ideo determinatur et con- autem in esse, ideo determinatur et con- trahitur ad esse hujus, et quod hoc esse trahitur ad esse hujus, et quod hoc esse hujus non sit esse alterius. hujus non sit esse alterius.

AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- mentum procedit in inferioribus, eo quod mentum procedit in inferioribus, eo quod in eis est universale et particulare: et in eis est universale et particulare: et ideo non est simile: quia in divinis non ideo non est simile: quia in divinis non est universale et particulare, ut infra est universale et particulare, ut infra probabitur sed si ponamus, quod essen- probabitur sed si ponamus, quod essen- tia Socratis non differat a Socrate, tunc tia Socratis non differat a Socrate, tunc esse essentiæ in Socrate, etiam sine in- esse essentiæ in Socrate, etiam sine in- dividuantibus erit esse Socratis et sic dividuantibus erit esse Socratis et sic est in divinis: unde esse essentiæ in est in divinis: unde esse essentiæ in Patre est esse Patris et quia nec essen- Patre est esse Patris et quia nec essen- tia nec esse determinatur proprietatibus, tia nec esse determinatur proprietatibus, ideo utrumque remanet communicabile ideo utrumque remanet communicabile Filio per eamdem essentiam, et idem es- Filio per eamdem essentiam, et idem es- se per essentiam illam. se per essentiam illam.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum essentia sit genita a Patre, et an Utrum essentia sit genita a Patre, et an in divinis sint duæ res, relata, et non in divinis sint duæ res, relata, et non relata, scilicet essentia, et persona? relata, scilicet essentia, et persona?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Ma- Deinde quæritur de hoc quod dicit Ma- gister in prima ratione, Quare essentia gister in prima ratione, Quare essentia ibi non sit a Patre genita, ibi, « Si Pater ibi non sit a Patre genita, ibi, « Si Pater diceretur genuisse divinam essentiam, diceretur genuisse divinam essentiam,

etc. » etc. »

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Secundum hoc in divinis est res rela- 1. Secundum hoc in divinis est res rela- ta, et res non relata: sed res relata, et ta, et res non relata: sed res relata, et res non relata sunt duæ res : ergo essen- res non relata sunt duæ res : ergo essen- tia et persona sunt duæ res. tia et persona sunt duæ res.

2. Item, Persona est res distincta, et 2. Item, Persona est res distincta, et essentia res non distincta: ergo non essentia res non distincta: ergo non possunt esse res eædem : ergo essentia et possunt esse res eædem : ergo essentia et persona sunt duo. persona sunt duo.