150 150

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stanter a mente habetur, dat facultatem stanter a mente habetur, dat facultatem operandi semper, et talis habitus est operandi semper, et talis habitus est mens sibi præsens, ut præsens : dicit enim mens sibi præsens, ut præsens : dicit enim Augustinus, quod habitus est quo quis Augustinus, quod habitus est quo quis agit cum voluerit: et hoc modo sumendo agit cum voluerit: et hoc modo sumendo hic habitum, erit hic habitus notitia men- hic habitum, erit hic habitus notitia men- tis qua nota est sibi: hoc autem non est tis qua nota est sibi: hoc autem non est aliud quam præsentia sui sibi : et tunc aliud quam præsentia sui sibi : et tunc notitia materialiter accepta, idem erit notitia materialiter accepta, idem erit quod mens nota. Idem autem in substan- quod mens nota. Idem autem in substan- tia sunt mens nota, et mens noscens, re- tia sunt mens nota, et mens noscens, re- · lata ad invicem secundum relationem · lata ad invicem secundum relationem noscentis et notı. Talem autem notitiam noscentis et notı. Talem autem notitiam quæ est mens nota sequitur secundum quæ est mens nota sequitur secundum naturam amor, et accipitur materialiter, naturam amor, et accipitur materialiter, id est, mens amata et hæc iterum erit id est, mens amata et hæc iterum erit idem in substantia cum mente noscente idem in substantia cum mente noscente et amante, relata tamen per hoc quod est et amante, relata tamen per hoc quod est amata et amans. Quod autem talis noti- amata et amans. Quod autem talis noti- tia, et amor, habitus dicuntur a Magi- tia, et amor, habitus dicuntur a Magi- stris, hoc non est, quia sit qualitas aliqua stris, hoc non est, quia sit qualitas aliqua mediata in qua videatur et ametur mens mediata in qua videatur et ametur mens nota, sed tantum propter modum signi- nota, sed tantum propter modum signi- ficandi quem relationes important no- ficandi quem relationes important no- scentis et noti, et amantis et amati illæ scentis et noti, et amantis et amati illæ enim supponunt quasi quosdam habitus, enim supponunt quasi quosdam habitus, notitiam, et amorem. eo quod notitia et notitiam, et amorem. eo quod notitia et amor non sunt relativa proprie, sed tan- amor non sunt relativa proprie, sed tan- tum hoc quod significant secundum no- tum hoc quod significant secundum no- men, id est, habitus quosdam, illi habent men, id est, habitus quosdam, illi habent conjunctum respectum ad aliud: sicut et conjunctum respectum ad aliud: sicut et scientia respectum dicit ad scibile, qui scientia respectum dicit ad scibile, qui conjunctus est habitui quem significat conjunctus est habitui quem significat secundum rem sed in hoc est dissimile, secundum rem sed in hoc est dissimile, quod notitia mentis nihil aliud est quam quod notitia mentis nihil aliud est quam mens nota, licet aliud sit secundum ra- mens nota, licet aliud sit secundum ra- tionem. Et sic patet qualiter sit notitia tionem. Et sic patet qualiter sit notitia accepta, et amor, cum dicitur quod sit accepta, et amor, cum dicitur quod sit idem in substantia cum mente noscente idem in substantia cum mente noscente Et ita intelligit Augustinus. Et per hoc Et ita intelligit Augustinus. Et per hoc patet solutio ad primum. patet solutio ad primum.

Ad quæst. Ad quæst.

Ad aliud dicendum, quod in veritate Ad aliud dicendum, quod in veritate ista tria et præcedentia tria sunt una es- ista tria et præcedentia tria sunt una es- sentia, una vita, una mens, quodam mo- sentia, una vita, una mens, quodam mo- do loquendi : eo quod, sicut Magister do loquendi : eo quod, sicut Magister dicit, substantialiter in vita, mente, et dicit, substantialiter in vita, mente, et essentia consistunt. Et ad hoc intelligen- essentia consistunt. Et ad hoc intelligen- dum notandum est, quod secundum Ari- dum notandum est, quod secundum Ari-

stotelem et alios Philosophos, quædam stotelem et alios Philosophos, quædam potentia est ante esse rei, et quædam est potentia est ante esse rei, et quædam est post ipsum. Dicit etiam Aristoteles, quod post ipsum. Dicit etiam Aristoteles, quod vegetativum est in sensitivo, et sensiti- vegetativum est in sensitivo, et sensiti- vum in rationali, sicut trigonum in te- vum in rationali, sicut trigonum in te- tragono. Trigonum autem componit te- tragono. Trigonum autem componit te- tragonum quia (sicut dicit Boetius.) tragonum quia (sicut dicit Boetius.) duo trigoni compositi tetragonum fa- duo trigoni compositi tetragonum fa- ciunt, tres autem pentagonum, et sic de ciunt, tres autem pentagonum, et sic de alus: igitur trigonum est in tetragono, alus: igitur trigonum est in tetragono, sicut potentia in actu: et tetragonum in sicut potentia in actu: et tetragonum in trigono, sicut actus in potentia: ergo ve- trigono, sicut actus in potentia: ergo ve- getativum est in sensitivo, sicut potentia getativum est in sensitivo, sicut potentia anterioris differentiæ dicitur esse in actu anterioris differentiæ dicitur esse in actu sequentis potentia autem anterioris dif- sequentis potentia autem anterioris dif- ferentiæ non destruitur per actum se- ferentiæ non destruitur per actum se- quentis, sed potius perficitur ad amplius quentis, sed potius perficitur ad amplius posse plus enim potest sensitivum posse plus enim potest sensitivum quam vegetativum, et plus rationale his quam vegetativum, et plus rationale his duobus. Si ergo consideretur substantia duobus. Si ergo consideretur substantia animæ prout ipsa est perficiens corpus in animæ prout ipsa est perficiens corpus in se et in partibus, necesse est quod ha- se et in partibus, necesse est quod ha- beat in se posse oninium potentiarum, beat in se posse oninium potentiarum, tamquam constituentium illud universale tamquam constituentium illud universale posse animæ, secundum quod confert posse animæ, secundum quod confert corpori esse animatum et in se et in par- corpori esse animatum et in se et in par- tibus ergo hoc modo potentiæ suæ sunt tibus ergo hoc modo potentiæ suæ sunt ante ipsam secundum rationem, et de ante ipsam secundum rationem, et de substantia ejus, et conferunt ipsi esse substantia ejus, et conferunt ipsi esse complementum in tali posse. Hoc modo complementum in tali posse. Hoc modo dicit Magister, quod sunt substantialiter dicit Magister, quod sunt substantialiter in anima: quia sicut substantiale est in anima: quia sicut substantiale est pars esse, ita sunt potentiæ pars esse pars esse, ita sunt potentiæ pars esse animæ : et sic non est concedendum, quod animæ : et sic non est concedendum, quod sint qualitates sive propriæ passiones ip- sint qualitates sive propriæ passiones ip- sius, nisi secundum illum modum quo sius, nisi secundum illum modum quo omnis forma quale dicit, licet non quale, omnis forma quale dicit, licet non quale, sed quid dicant in eo cujus sunt formæ, sed quid dicant in eo cujus sunt formæ, sicut formæ et differentiæ substantiales: sicut formæ et differentiæ substantiales: et sic tali prædicatione dicuntur una es- et sic tali prædicatione dicuntur una es- sentia, una vita, et una mens. Sicut sentia, una vita, et una mens. Sicut enim dictum est supra, anima potest enim dictum est supra, anima potest accipi aut in esse, aut in posse: compa- accipi aut in esse, aut in posse: compa- ratur enim ad corpus, sicut ad materiam ratur enim ad corpus, sicut ad materiam suam simpliciter, secundum esse quod suam simpliciter, secundum esse quod confert corpori et sic ipsa est essentia confert corpori et sic ipsa est essentia corporis et Philosophus vocat eam sub- corporis et Philosophus vocat eam sub- stantiam secundum rationem hujus cor- stantiam secundum rationem hujus cor- poris, id est, substantiam formæ a qua poris, id est, substantiam formæ a qua

IN 1 SENTENT. DIST. III, X, ART. 39. IN 1 SENTENT. DIST. III, X, ART. 39.

sumitur ratio animati corporis. Compa- sumitur ratio animati corporis. Compa- ratur etiam ad corpus, ut est organicum: ratur etiam ad corpus, ut est organicum: et cum organicum sit instrumentum po- et cum organicum sit instrumentum po- tentiæ, non erit ipsa perfectio corporis tentiæ, non erit ipsa perfectio corporis organici nisi secundum suum universale organici nisi secundum suum universale posse quod habet ex potentis et quia posse quod habet ex potentis et quia prima perfectio corporis potentia vitam prima perfectio corporis potentia vitam habentis est vita, ideo ipsa in ista compa- habentis est vita, ideo ipsa in ista compa- ratione dicitur vita. Tertiam habet com- ratione dicitur vita. Tertiam habet com- parationem ad id secundum quod potest parationem ad id secundum quod potest separari a corpore, et sic dicitur mens. separari a corpore, et sic dicitur mens. Dico igitur, quod cum dicitur quod hæc Dico igitur, quod cum dicitur quod hæc tria sunt una essentia, vel una substan- tria sunt una essentia, vel una substan- tia, est prædicatio totius potestativi se- tia, est prædicatio totius potestativi se- cundum remotissimam rationem partium cundum remotissimam rationem partium a loto, quia minime accipit anima se- a loto, quia minime accipit anima se- cundum quod est essentia corporis a cundum quod est essentia corporis a posse potentiarum sunt tamen de essen- posse potentiarum sunt tamen de essen- tia ejus et substantia ejus et quia illa tia ejus et substantia ejus et quia illa essentia non dividitur in partibus, sed essentia non dividitur in partibus, sed est in qualibet parte tota, ideo dicuntur est in qualibet parte tota, ideo dicuntur esse essentia. Secundum autem quod esse essentia. Secundum autem quod anima est vita talis corporis ut organici, anima est vita talis corporis ut organici, sic habet in se posse potentiarum, et ut sic habet in se posse potentiarum, et ut mens substantialiter habet potentias in mens substantialiter habet potentias in genere et ideo minus remota prædica- genere et ideo minus remota prædica- tio est, cum ista dicuntur vita : quia po- tio est, cum ista dicuntur vita : quia po- tentiæ conferunt ad hujusmodi vivere, et tentiæ conferunt ad hujusmodi vivere, et ideo etiam vivere dicitur multipliciter, ideo etiam vivere dicitur multipliciter, scilicet generare, et alimento uti, et mo- scilicet generare, et alimento uti, et mo- vere, et sentire, et intelligere, quia in vere, et sentire, et intelligere, quia in tali vivere est esse corporis organici, vel tali vivere est esse corporis organici, vel in se, in se, vel in partibus. Sed tamen quia vel in partibus. Sed tamen quia istæ tres potentiæ in imagine non sunt istæ tres potentiæ in imagine non sunt alicujus partis corporis actus, ideo adhuc alicujus partis corporis actus, ideo adhuc remota est prædicatio: minus tamen remota est prædicatio: minus tamen quam prius quia licet non constituant quam prius quia licet non constituant posse animæ in hoc quod perficit orga- posse animæ in hoc quod perficit orga- na, tamen in ratione generis accedunt, na, tamen in ratione generis accedunt, id est, in quantum potentiæ sunt: sed id est, in quantum potentiæ sunt: sed cum dicitur, quod sunt una mens, pro- cum dicitur, quod sunt una mens, pro- pinquissima est prædicatio actus de his pinquissima est prædicatio actus de his quæ quæ

sunt in ipso ut potentiæ præceden- sunt in ipso ut potentiæ præceden- tes et constituentes eum : sicut si ego tes et constituentes eum : sicut si ego dicerem, Sensibilis anima est substantia- dicerem, Sensibilis anima est substantia- liter potestas vegetandi, et sentiendi: ex liter potestas vegetandi, et sentiendi: ex his enim duabus consequenter ordinatis his enim duabus consequenter ordinatis ut sentiendi potestas sit post potestatem ut sentiendi potestas sit post potestatem

151 151

vegetandi, constituitur sensibilis anima. vegetandi, constituitur sensibilis anima. Alio modo potest considerari potentia ut Alio modo potest considerari potentia ut est ad actum qui est operatio animati : est ad actum qui est operatio animati : et sic est potentia post esse, fluens tamen et sic est potentia post esse, fluens tamen de essentialibus animati et sic est po- de essentialibus animati et sic est po- tentia naturalis quæ est in qualitate, ra- tentia naturalis quæ est in qualitate, ra- dicata tamen secundum originem in par- dicata tamen secundum originem in par- tibus constituentibus animam: et sic hæc tibus constituentibus animam: et sic hæc tria dicuntur partes substantiales: quia tria dicuntur partes substantiales: quia sunt radicatæ in partibus quæ consti- sunt radicatæ in partibus quæ consti- tuunt et præcedunt esse. tuunt et præcedunt esse.

Quæ st. Quæ st.

AD RATIONEM Augustini, dicendum, Ad 2 et 3 AD RATIONEM Augustini, dicendum, Ad 2 et 3 quod bona est, sed difficilis ad intelli- quod bona est, sed difficilis ad intelli- gendum ipse enim probat hoc quod est gendum ipse enim probat hoc quod est prius secundum naturam per id quod prius secundum naturam per id quod est posterius quia accidentia non ha- est posterius quia accidentia non ha- bent esse nisi a subjecto, licet formæ ra- bent esse nisi a subjecto, licet formæ ra- tionem quamdam habeant a seipsis, ut tionem quamdam habeant a seipsis, ut dicit Avicenna: et hoc patet ex hoc quod dicit Avicenna: et hoc patet ex hoc quod accidentis est esse in esse, et accidentia accidentis est esse in esse, et accidentia non sunt quando non sunt in subjecto, non sunt quando non sunt in subjecto, nec per se habent virtutem agendi: et nec per se habent virtutem agendi: et ideo quantum ad esse et quantum ad age- ideo quantum ad esse et quantum ad age- re sequuntur subjectum in quo sunt: et re sequuntur subjectum in quo sunt: et hoc vocat ipse non extendere se extra il- hoc vocat ipse non extendere se extra il- lud: non enim intendit quod non pos- lud: non enim intendit quod non pos- sint immutare aliud subjectum, sed quod sint immutare aliud subjectum, sed quod non possint hoc nisi virtute subjecti in non possint hoc nisi virtute subjecti in quo sunt. Sed istæ partes non sunt tales, quo sunt. Sed istæ partes non sunt tales, imo radicantur in partibus præcedenti- imo radicantur in partibus præcedenti- bus esse, et ideo quoad hoc non habent a bus esse, et ideo quoad hoc non habent a subjecto hoc agere, sed potius subjectum subjecto hoc agere, sed potius subjectum ab illis, et ita per se sine multitudine sui ab illis, et ita per se sine multitudine sui in medio extendunt se ad aliud cum in medio extendunt se ad aliud cum enim intelligo rem distantem, non opor- enim intelligo rem distantem, non opor- tet quod intellectus multiplicet se in me- tet quod intellectus multiplicet se in me- dio sed forma accidentalis ideo quod dio sed forma accidentalis ideo quod sequitur esse, in omni eo in quod agit est sequitur esse, in omni eo in quod agit est ut in subjecto, et aliter non ageret in ip- ut in subjecto, et aliter non ageret in ip- sum et hoc quidam dicunt oinni formæ sum et hoc quidam dicunt oinni formæ substantiali convenire a virtute cœli quæ substantiali convenire a virtute cœli quæ est in ipsa sed quidquid de hoc sit, hoc est in ipsa sed quidquid de hoc sit, hoc convenit illi formæ quæ substantia com- convenit illi formæ quæ substantia com- pleta est, sicut anima, et completur suis pleta est, sicut anima, et completur suis potestatibus, sicut dictum est. Alii autem potestatibus, sicut dictum est. Alii autem diversas rationes assignaverunt de quibus diversas rationes assignaverunt de quibus disputare esset dispendium. disputare esset dispendium.

152 152

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Y. Quomodo mens per ista proficit ad intelligendum Deum? Y. Quomodo mens per ista proficit ad intelligendum Deum?

Mens itaque rationalis considerans hæc tria, et illam unam essentiam in Mens itaque rationalis considerans hæc tria, et illam unam essentiam in qua ista sunt, extendit se ad contemplationem Creatoris et videt unitatem qua ista sunt, extendit se ad contemplationem Creatoris et videt unitatem in Trinitate, et Trinitatem in unitate. Intelligit enim unum Deum esse, in Trinitate, et Trinitatem in unitate. Intelligit enim unum Deum esse, unam essentiam, unum principium. Intelligit enim, quia si duo essent, vel unam essentiam, unum principium. Intelligit enim, quia si duo essent, vel uterque insufficiens esset, vel alter superflueret: quia si aliquid deesset uterque insufficiens esset, vel alter superflueret: quia si aliquid deesset uni quod haberet alter, non esset ibi summa perfectio. Si vero nihil uni uni quod haberet alter, non esset ibi summa perfectio. Si vero nihil uni deesset quod haberet alter, cum in uno essent omnia, alter superflueret. deesset quod haberet alter, cum in uno essent omnia, alter superflueret. Intellexit ergo unum esse Deum omnium auctorem, et vidit quia absque Intellexit ergo unum esse Deum omnium auctorem, et vidit quia absque sapientia non sit, quasi res fatua: et ideo intellexit eum habere sapientiam, sapientia non sit, quasi res fatua: et ideo intellexit eum habere sapientiam, quæ ab ipso genita est: et quia sapientiam suam diligit, intellexit etiam quæ ab ipso genita est: et quia sapientiam suam diligit, intellexit etiam ibi esse amorem. ibi esse amorem.

Expositio Textus. Expositio Textus.

« Mens itaque rationalis, etc. » « Mens itaque rationalis, etc. » Hic incipit pars illa in qua imaginem Hic incipit pars illa in qua imaginem creatam applicat ad exemplar increatum, creatam applicat ad exemplar increatum, et ostendit quid haberi possit per consi- et ostendit quid haberi possit per consi- derationem ipsius. derationem ipsius.

Objicitur autem de hoc quod ipse dicit Objicitur autem de hoc quod ipse dicit « eum habere sapientiam quæ ab ipso « eum habere sapientiam quæ ab ipso genita est, etc. » : ergo sapientia genita genita est, etc. » : ergo sapientia genita

est sed sapientia est essentia: ergo es- est sed sapientia est essentia: ergo es- sentia genita est, quod falsum est. sentia genita est, quod falsum est.

SOLUTIO. Hic breviter transeo (quia in- SOLUTIO. Hic breviter transeo (quia in- fra de hoc erit quæstio) dicens, quod sa- fra de hoc erit quæstio) dicens, quod sa- pientia accipitur hic ut appropriatum in pientia accipitur hic ut appropriatum in quo intelligitur proprium: quia ita ducit quo intelligitur proprium: quia ita ducit imago in sapientiam, et ideo sapientia est imago in sapientiam, et ideo sapientia est Filius, et est sensus, id est, Filius cujus Filius, et est sensus, id est, Filius cujus appropriatum est sapientia. appropriatum est sapientia.

Solutia Solutia

Z. Hic de summa Trinitatis unitate. Z. Hic de summa Trinitatis unitate.

Quapropter juxta istam considerationem, ut ait Augustinus in libro IX Quapropter juxta istam considerationem, ut ait Augustinus in libro IX de Trinitate, credamus Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum unum de Trinitate, credamus Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum unum esse Deum, universæ creaturæ conditorem et rectorem: nec Patrem esse esse Deum, universæ creaturæ conditorem et rectorem: nec Patrem esse Filium, nec Spiritum sanctum vel Patrem esse, vel Filium: sed Trinitatem Filium, nec Spiritum sanctum vel Patrem esse, vel Filium: sed Trinitatem relatarum ad invicem personarum. Ut enim ipse ait in libro de Fide ad Pe- relatarum ad invicem personarum. Ut enim ipse ait in libro de Fide ad Pe-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX de Trinitate, cap. 1. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX de Trinitate, cap. 1.

IN I SENTENT. DIST. III, Z. IN I SENTENT. DIST. III, Z.

153 153

trum 1 : Una est natura sive essentia Patris, et Filii, et Spiritus sancti, non trum 1 : Una est natura sive essentia Patris, et Filii, et Spiritus sancti, non una persona. Si enim sic essent² una persona, sicut est una substantia una persona. Si enim sic essent² una persona, sicut est una substantia Patris, et Filii, et Spiritus sancti, veraciter Trinitas non diceretur. Rursus Patris, et Filii, et Spiritus sancti, veraciter Trinitas non diceretur. Rursus quidem Trinitas esset vera, sed unus Deus Trinitas ipsa non esset, si quem- quidem Trinitas esset vera, sed unus Deus Trinitas ipsa non esset, si quem- admodum Pater, et Filius, et Spiritus sanctus personarum sunt ab invi- admodum Pater, et Filius, et Spiritus sanctus personarum sunt ab invi- cem proprietate distincti, sic fuissent quoque naturarum diversitate discre- cem proprietate distincti, sic fuissent quoque naturarum diversitate discre- 11. Fides autem Patriarcharum, Prophetarum atque Apostolorum unum 11. Fides autem Patriarcharum, Prophetarum atque Apostolorum unum Deum prædicat Trinitatem esse. In illa ergo sancta Trinitate unus est Deus Deum prædicat Trinitatem esse. In illa ergo sancta Trinitate unus est Deus Pater, qui solus essentialiter de seipso Filium unum genuit, et unus Filius Pater, qui solus essentialiter de seipso Filium unum genuit, et unus Filius est, qui de uno Patre solus essentialiter natus et unus Spiritus sanctus, qui est, qui de uno Patre solus essentialiter natus et unus Spiritus sanctus, qui solus essentialiter a Patre Filioque procedit. Hoc autem totum non potest solus essentialiter a Patre Filioque procedit. Hoc autem totum non potest una persona, id est, gignere se, et procedere de se ut enim ait Augusti- una persona, id est, gignere se, et procedere de se ut enim ait Augusti- mus in libro I de Trinitate: Nulla res est quæ seipsam gignat ut sit ³. mus in libro I de Trinitate: Nulla res est quæ seipsam gignat ut sit ³.

Expositio textus. Expositio textus.

« Quapropter juxta istam considera- « Quapropter juxta istam considera- Tionem, etc, » Tionem, etc, »

Hæc est ultima pars in qua scilicet, Hæc est ultima pars in qua scilicet, quasi concludendo determinat quid te- quasi concludendo determinat quid te- nendum est de Trinitate et unitate in nendum est de Trinitate et unitate in quam ducit imago. Quod totum est pla- quam ducit imago. Quod totum est pla- num præter hoc quod dicit, quod « 80- num præter hoc quod dicit, quod « 80- lus essentialiter de seipso Filium unum lus essentialiter de seipso Filium unum genuit. » Per hoc enim generatio vide- genuit. » Per hoc enim generatio vide- tur esse actus essentiæ. Si hoc diceretur, tur esse actus essentiæ. Si hoc diceretur,

1 S. AUGUSTINUS, de Fide ad Petrum, cap. 1. 1 S. AUGUSTINUS, de Fide ad Petrum, cap. 1. 2 Edit. Joan. Alleaume, esset. 2 Edit. Joan. Alleaume, esset.

tunc objicitur in contrarium: quia cujus tunc objicitur in contrarium: quia cujus est actus, illud agit illo actu: essentiæ est actus, illud agit illo actu: essentiæ est actus ergo essentia agit illo actu : est actus ergo essentia agit illo actu : sed ille actus est generatio Filii : ergo sed ille actus est generatio Filii : ergo essentia generat Filium : et generatum essentia generat Filium : et generatum non est gignens, ut infra habebitur: er- non est gignens, ut infra habebitur: er- go Filius non est essentia, quod falsum go Filius non est essentia, quod falsum

est. est.

SOLUTIO. Essentialiter genuit, id est, SOLUTIO. Essentialiter genuit, id est, genuit Filium habentem eamdem essen- genuit Filium habentem eamdem essen- tiam secum et ita cessabit objectio : et tiam secum et ita cessabit objectio : et in aliis Littera plana est. in aliis Littera plana est.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 1. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 1.

Solutio. Solutio.

134 134

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO IV. DISTINCTIO IV.

A. Hic quæritur, Utrum concedendum sit quod Deus se genuerit? A. Hic quæritur, Utrum concedendum sit quod Deus se genuerit?

Hic oritur quæstio satis necessaria. Constat enim, et irrefragabiliter ve- Hic oritur quæstio satis necessaria. Constat enim, et irrefragabiliter ve- rum est, quod Deus Pater genuit Filium. Ideo quæritur, Utrum conceden- rum est, quod Deus Pater genuit Filium. Ideo quæritur, Utrum conceden- dum sit quod Deus genuit Deum. Si enim Deus genuit Deum, videtur quod dum sit quod Deus genuit Deum. Si enim Deus genuit Deum, videtur quod aut se Deum, aut alium Deum generit. Si vero alium Deum genuit, non aut se Deum, aut alium Deum generit. Si vero alium Deum genuit, non est tantum unus Deus. Si autem seipsum Deum genuit, aliqua res seipsam est tantum unus Deus. Si autem seipsum Deum genuit, aliqua res seipsam genuit. Ad quod respondentes dicimus, sane et catholice concedi quod genuit. Ad quod respondentes dicimus, sane et catholice concedi quod unus unum genuit, ut quod Deus Deum genuit: quia Deus Pater Deum unus unum genuit, ut quod Deus Deum genuit: quia Deus Pater Deum Filium genuit. In symbolo quoque scriptum est, « Lumen de lumine, Deum Filium genuit. In symbolo quoque scriptum est, « Lumen de lumine, Deum verum de Deo vero ¹. » Quod vero additur, ergo genuit se Deum, vel verum de Deo vero ¹. » Quod vero additur, ergo genuit se Deum, vel alium Deum neutrum concedendum esse dicimus. Quod alium Deum non alium Deum neutrum concedendum esse dicimus. Quod alium Deum non genuit, manifestum est : quia unus tantum Deus est. Quod autem seipsum genuit, manifestum est : quia unus tantum Deus est. Quod autem seipsum non genuit, ostendit Augustinus in libro I de Trinitate 2, dicens: Qui pu- non genuit, ostendit Augustinus in libro I de Trinitate 2, dicens: Qui pu- tant ejus potentiæ esse Deum, ut seipsum ipse genuerit, eo plus errant, tant ejus potentiæ esse Deum, ut seipsum ipse genuerit, eo plus errant, quod non solum Deus ita non est, sed nec spiritualis, neque corporalis quod non solum Deus ita non est, sed nec spiritualis, neque corporalis creatura. Nulla enim res est quæ seipsam gignat ut sit et ideo non est creatura. Nulla enim res est quæ seipsam gignat ut sit et ideo non est credendum vel dicendum quod Deus genuit se. credendum vel dicendum quod Deus genuit se.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Hic oritur quæstio satis necessaria, « Hic oritur quæstio satis necessaria, etc. » etc. »

Hic incipit tradere Magister notitiam Hic incipit tradere Magister notitiam Trinitatis et unitatis secundum vias quas Trinitatis et unitatis secundum vias quas prædeterminavit. Et dividitur pars ista prædeterminavit. Et dividitur pars ista libri in duas partes, secundum quod du- libri in duas partes, secundum quod du- pliciter cognoscitur Trinitas, scilicet in pliciter cognoscitur Trinitas, scilicet in se, hoc est, ut est causa per creationem : et se, hoc est, ut est causa per creationem : et in appropriatis quæ conveniunt ei secun- in appropriatis quæ conveniunt ei secun- dum quod creat res, et est causa univer- dum quod creat res, et est causa univer-

1 Cf. Symbolumn Nicænum. 1 Cf. Symbolumn Nicænum.

salis esse omnium creaturarum: sic ei salis esse omnium creaturarum: sic ei conveniunt sapientia, omnipotentia, vo- conveniunt sapientia, omnipotentia, vo- luntas, de quibus agit in secunda parte luntas, de quibus agit in secunda parte quæ incipit infra, dist. 35, scilicet, « Cum quæ incipit infra, dist. 35, scilicet, « Cum supra disseruerimus et plura dixerimus, supra disseruerimus et plura dixerimus,

etc. » etc. »

Prima pars quæ de his est quæ conve- Prima pars quæ de his est quæ conve- niunt personis divinis in compara- niunt personis divinis in compara- tione ad actum creandi res quæ fluunt ab tione ad actum creandi res quæ fluunt ab ipsis, dividitur in tres partes, secundum ipsis, dividitur in tres partes, secundum tria quæ exiguntur ad personarum dis- tria quæ exiguntur ad personarum dis- tinctionem. Primum horum trium est, tinctionem. Primum horum trium est, quod determinetur modus et actus quo quod determinetur modus et actus quo

2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 1. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Trinitate, cap. 1.

IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 1. IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 1.

persona fluit a persona, eo quod est per- persona fluit a persona, eo quod est per- sona a qua est fluxus iste, et est persona sona a qua est fluxus iste, et est persona fluens, et iterum alio secundum rationem fluens, et iterum alio secundum rationem fluxu fluit a Patre, et alio fluit Spiritus fluxu fluit a Patre, et alio fluit Spiritus sanctus ab utroque et isti modi fluxus sanctus ab utroque et isti modi fluxus personæ a persona determinantur in pri- personæ a persona determinantur in pri- ma parte. Secundum quod exigitur, est ma parte. Secundum quod exigitur, est ut remaneat æqualitas et communicabili- ut remaneat æqualitas et communicabili- las in natura cujus sunt personæ, et las in natura cujus sunt personæ, et aequalitas prædicationis omnium commu- aequalitas prædicationis omnium commu- nium de ipsis : et hoc determinatur in nium de ipsis : et hoc determinatur in secunda parte quæ incipit infra, dist, 19, secunda parte quæ incipit infra, dist, 19, b scilicet, « Nunc postquam coæterni- b scilicet, « Nunc postquam coæterni- latem trium personarum, etc. »> latem trium personarum, etc. »>

Tertium autem est, quod sint proprie- Tertium autem est, quod sint proprie- tates secundum quas una persona ab alia tates secundum quas una persona ab alia distinguitur et hoc determinatur infra, distinguitur et hoc determinatur infra, dist. 26, ibi scilicet, « Nunc de proprie dist. 26, ibi scilicet, « Nunc de proprie tatibus, etc. » tatibus, etc. »

Prima harum partium dividitur in Prima harum partium dividitur in duas in quarum prima tangit generatio- duas in quarum prima tangit generatio- nem Filii a Patre. In secunda, tangit nem Filii a Patre. In secunda, tangit processionem Spiritus sancti ab utroque, processionem Spiritus sancti ab utroque, scilicet a Patre et Filio et hæc incipit scilicet a Patre et Filio et hæc incipit infra, dist. 10, ibi scilicet, « Nunc post infra, dist. 10, ibi scilicet, « Nunc post Filii æternitatem, etc. Filii æternitatem, etc.

Prima harum dividitur in quatuor quæ Prima harum dividitur in quatuor quæ circumstant actum generationis. Ad om- circumstant actum generationis. Ad om- nem enim actum generationis quatuor nem enim actum generationis quatuor exiguntur, scilicet termini actus inter exiguntur, scilicet termini actus inter quos est, ut a quo et in quem est: se- quos est, ut a quo et in quem est: se- cundum, potentia inclinans ad actum in cundum, potentia inclinans ad actum in generante et tertium, natura communi- generante et tertium, natura communi- cata per actum generationis, quæ vel di- cata per actum generationis, quæ vel di- citur in generante et generato, vel se- citur in generante et generato, vel se- cundum idem simpliciter manet in utro- cundum idem simpliciter manet in utro- que et quartum est id quod accidit ge- que et quartum est id quod accidit ge- nerationi per modum mensurantis ex- nerationi per modum mensurantis ex- trinsecus, sicut tempus mensurat in trinsecus, sicut tempus mensurat in generatione corruptibilium, ut dicit generatione corruptibilium, ut dicit Dionysius, æternitas autem in genera- Dionysius, æternitas autem in genera- tione æterna et de his quatuor agitur tione æterna et de his quatuor agitur hic in quatuor partibus se consequenti- hic in quatuor partibus se consequenti- bus de terminis enim generationis agi- bus de terminis enim generationis agi- tur in prima de potentia inclinante ad tur in prima de potentia inclinante ad actum ex parte generantis agitur in se- actum ex parte generantis agitur in se- cunda, ubi incipit dist. 6, ibi, « Præter- cunda, ubi incipit dist. 6, ibi, « Præter- ea quæri solet, Utrum Pater genuerit ea quæri solet, Utrum Pater genuerit Filium, etc. » De communicabilitate au- Filium, etc. » De communicabilitate au-

133 133

tem naturæ quæ simpliciter vere incom- tem naturæ quæ simpliciter vere incom- mutabiliter manet in generante et ge- mutabiliter manet in generante et ge- nito, agitur in tertia quæ incipit in dist. nito, agitur in tertia quæ incipit in dist. 8, ibi, « Nunc de veritate sive proprietate, 8, ibi, « Nunc de veritate sive proprietate, etc. » Sed de eo quod est per modum etc. » Sed de eo quod est per modum mensurantis extrinsecus, scilicet coæter- mensurantis extrinsecus, scilicet coæter- nitas, agitur in quarta quæ incipit in nitas, agitur in quarta quæ incipit in dist. 9, ibi, « Nunc distinctionem perso- dist. 9, ibi, « Nunc distinctionem perso- narum, etc. >> narum, etc. >>

Sed quia ulterius est persona gene- Sed quia ulterius est persona gene- rans et persona genita, non dubitabitur, rans et persona genita, non dubitabitur, Utrum persona aliquo modo esset ter- Utrum persona aliquo modo esset ter- minus generationis? sed dubitatio est, minus generationis? sed dubitatio est, utrum essentia sit? quæ significatur duo- utrum essentia sit? quæ significatur duo- bus nominibus, scilicet ut nomine con- bus nominibus, scilicet ut nomine con- creto, et abstracto: et ideo dividitur hæc creto, et abstracto: et ideo dividitur hæc pars in duas distinctiones: ita quod in pars in duas distinctiones: ita quod in prima quæritur, Qualiter se habeat ad prima quæritur, Qualiter se habeat ad generationem, scilicet æternam significa- generationem, scilicet æternam significa- tam sub hoc nomine Deus, cum dicitur, tam sub hoc nomine Deus, cum dicitur, Deum Deus genuit? Et in secunda, Utrum Deum Deus genuit? Et in secunda, Utrum abstracte significata possit esse terminus abstracte significata possit esse terminus generationis ? et hæc incipit in dist. 5, ibi, generationis ? et hæc incipit in dist. 5, ibi, « Post hæc quæritur, Utrum conceden- « Post hæc quæritur, Utrum conceden- dum sit, etc. » dum sit, etc. »

Prima distinctio continet dissolutionem Prima distinctio continet dissolutionem duorum argumentorum sophisticorum. duorum argumentorum sophisticorum. In primo enim capitulo A determinat In primo enim capitulo A determinat Magister, Utrum Deus generat se Deum, Magister, Utrum Deus generat se Deum, vel alium Deum? In secundo autem mo- vel alium Deum? In secundo autem mo- vet aliam dubitationem, Utrum generat vet aliam dubitationem, Utrum generat se Deum qui est Deus Pater, aut Deum se Deum qui est Deus Pater, aut Deum qui non est Deus Pater? ibi, B, « Sed qui non est Deus Pater? ibi, B, « Sed adhuc opponunt garruli, etc. » adhuc opponunt garruli, etc. »

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An Deus genuit se Deum, an alium An Deus genuit se Deum, an alium Deum? Deum?

Prima argumentatio est ista: Deus ge- Prima argumentatio est ista: Deus ge- nuit Deum aut ergo genuit se Deum, nuit Deum aut ergo genuit se Deum, aut alium Deum : si se Deum : ergo aut alium Deum : si se Deum : ergo idem in persona generat, et generatur : idem in persona generat, et generatur : si alium Deum : ergo est alius Deus si alium Deum : ergo est alius Deus quam Deus generans: ergo generans et quam Deus generans: ergo generans et

Solutio. Solutio.

156 156

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

genitus non sunt idem Deus, quod fal- genitus non sunt idem Deus, quod fal-

sum est. sum est.

AD HOC Solvendum dicit Magister, quod AD HOC Solvendum dicit Magister, quod neutrum est concedendum. Et videtur neutrum est concedendum. Et videtur esse sua ratio: quia cum hoc pronomen esse sua ratio: quia cum hoc pronomen se sit relativum reciprocum, ipsum sup- se sit relativum reciprocum, ipsum sup- ponit et refert suppositum verbi: suppo- ponit et refert suppositum verbi: suppo- situm autem verbi est persona Patris : situm autem verbi est persona Patris : et hoc nomen, Deus, per verbum copu- et hoc nomen, Deus, per verbum copu- lans actum notionalem, trahitur ad sup- lans actum notionalem, trahitur ad sup- ponendum pro persona Patris, et illa non ponendum pro persona Patris, et illa non est genita sed hoc relativum, alius, est est genita sed hoc relativum, alius, est relativum diversitatis, et terminum ad- relativum diversitatis, et terminum ad- junctum sibi respicit gratia formæ : et cum junctum sibi respicit gratia formæ : et cum adjungitur huic nomini, Deus, gratia di- adjungitur huic nomini, Deus, gratia di- vinitatis notabit diversitatem et cum vinitatis notabit diversitatem et cum non sit diversitas deitatis inter Patrem et non sit diversitas deitatis inter Patrem et Filium, dicit Magister hanc non esse re- Filium, dicit Magister hanc non esse re- cipiendam Deus genuit alium Deum. cipiendam Deus genuit alium Deum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quid sit generatio? Quid sit generatio?

Sed hic incidit multiplex quæstio. Sed hic incidit multiplex quæstio. Quæritur enim primo, quid sit generatio? Quæritur enim primo, quid sit generatio? Secundo, an generatio conveniat Deo? Secundo, an generatio conveniat Deo? quia si non convenit, tunc nulla est quæ- quia si non convenit, tunc nulla est quæ- stio Magistri. Tertio, utrum per prius stio Magistri. Tertio, utrum per prius conveniat Deo vel creaturæ ? Quarto de conveniat Deo vel creaturæ ? Quarto de argumentatione quam hic ponit Magister argumentatione quam hic ponit Magister et solvit, utrum habeat processum vel et solvit, utrum habeat processum vel

non? non?

CIRCA PRIMUM proceditur sic: CIRCA PRIMUM proceditur sic:

Dicit Damascenus: Generatio est, ex Dicit Damascenus: Generatio est, ex substantia generantis produci quod ge- substantia generantis produci quod ge- neratur simile secundum substantianı '. neratur simile secundum substantianı '. Aliam definitionem generationis divinæ Aliam definitionem generationis divinæ dat idem sic Generatio quidem sine dat idem sic Generatio quidem sine principio et æterna naturæ opus est, et principio et æterna naturæ opus est, et ex substantia ejus profecta: ita ut is qui ex substantia ejus profecta: ita ut is qui generat, mutationem non subeat ullam, generat, mutationem non subeat ullam,

1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. I, cap. 8. 1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. I, cap. 8.

et ut non Deus primus et Deus posterior et ut non Deus primus et Deus posterior sit, atque adjectionem suscipiat. sit, atque adjectionem suscipiat.

ОBJICITUR autem contra primam sic : ОBJICITUR autem contra primam sic : 1. Cum dicitur, Ex substantia generan- 1. Cum dicitur, Ex substantia generan- tis, præpositio ex notat aliquam habitudi- tis, præpositio ex notat aliquam habitudi- nem causæ aut igitur materialis, aut nem causæ aut igitur materialis, aut essentialis non materialis, quia dicit essentialis non materialis, quia dicit Damascenus, ibidem: Nam cum Deus Damascenus, ibidem: Nam cum Deus sit impassibilis et influxibilis, ut simplex sit impassibilis et influxibilis, ut simplex et non compositus, non aptus natus est et non compositus, non aptus natus est sustinere passionem, neque in generando, sustinere passionem, neque in generando, neque in creando, neque in aliqua ope- neque in creando, neque in aliqua ope- ratione indiget altero: omnis autem ma- ratione indiget altero: omnis autem ma- terialis causa est passibilis: ergo præpo- terialis causa est passibilis: ergo præpo- sitio non notat causam materialem ex sitio non notat causam materialem ex parte substantiæ Patris. Si autem notat parte substantiæ Patris. Si autem notat essentialem, ut fere omnes dicunt. CON- essentialem, ut fere omnes dicunt. CON- TRA Essentialis causa est in generatione: TRA Essentialis causa est in generatione: sed essentialis causa est essentia: ergo sed essentialis causa est essentia: ergo essentia aliquo modo est causa genera- essentia aliquo modo est causa genera- tionis non autem ut efficiens, vel gene- tionis non autem ut efficiens, vel gene- rans, vel ut finis, vel ut forma, quia sic rans, vel ut finis, vel ut forma, quia sic esset terminus generationis per genera- esset terminus generationis per genera- tionem in genito inducta, et hoc non tionem in genito inducta, et hoc non conceditur, quia sic ad minus distingue- conceditur, quia sic ad minus distingue- retur in genito, sicut essentia Socratis retur in genito, sicut essentia Socratis nati distinguitur in ipso, in quantum per nati distinguitur in ipso, in quantum per generationem accepta est: ergo crit sub- generationem accepta est: ergo crit sub- Jicibilis generationi: sed omne subje- Jicibilis generationi: sed omne subje- ctum generationis in genito distinguitur ctum generationis in genito distinguitur per formam geniti : ergo essentia distin- per formam geniti : ergo essentia distin- guitur in Filio proprietate Filu, quod guitur in Filio proprietate Filu, quod falsum est: ergo videtur quod ly ex, falsum est: ergo videtur quod ly ex, nullam possit notare habitudinem cau- nullam possit notare habitudinem cau-

sæ. sæ.

2. Præterea, Quæritur, pro quo sup- 2. Præterea, Quæritur, pro quo sup- ponit ibi substantia? aut enim stat ibi ponit ibi substantia? aut enim stat ibi pro natura, aut pro persona: si pro na- pro natura, aut pro persona: si pro na- tura et recipit præpositionem, et verbum tura et recipit præpositionem, et verbum notionale quod est generare, tunc vide- notionale quod est generare, tunc vide- tur quod natura est generans et genita. tur quod natura est generans et genita. Si autem pro persona. CONTRA: Cum Si autem pro persona. CONTRA: Cum dico, Pater est ex substantia sua gene- dico, Pater est ex substantia sua gene- rans Filium, substantia dicit quod est in rans Filium, substantia dicit quod est in utroque, scilicet generante, et genito : utroque, scilicet generante, et genito : sed hoc non est persona Patris : quia in sed hoc non est persona Patris : quia in persona Pater et Filius non sunt unum: persona Pater et Filius non sunt unum:

Object Object

IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 2. IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 2.

ergo substantia non supponit ibi perso- ergo substantia non supponit ibi perso- nam Patris. nam Patris.

3. Præterea, Quæritur de hoc quod 3. Præterea, Quæritur de hoc quod dicit, produci: hoc enim videtur dicere dicit, produci: hoc enim videtur dicere actum generationis produci autem est actum generationis produci autem est in apertum de occulto duci: et ita vide- in apertum de occulto duci: et ita vide- tur quod Filius aliquando fuerit in oc- tur quod Filius aliquando fuerit in oc- culto potentiæ, et sic eductus in apertum. culto potentiæ, et sic eductus in apertum.

4. Præterea, Produci dicit actum, aut 4. Præterea, Produci dicit actum, aut in fieri, aut in facto esse. Si in fieri, in fieri, aut in facto esse. Si in fieri, aut finibile, aut non finibile. Si primo aut finibile, aut non finibile. Si primo modo, sequitur quod Filius quandoque modo, sequitur quod Filius quandoque non fuerit quia quod est in fieri non non fuerit quia quod est in fieri non est, sed erit cum factum fuerit et hoc est, sed erit cum factum fuerit et hoc dico, si ipsum est de permanentibus. Si dico, si ipsum est de permanentibus. Si secundo modo, tunc sequitur quod Filius secundo modo, tunc sequitur quod Filius numquam fuerit, sed semper sit in via numquam fuerit, sed semper sit in via ad esse. Si autem dicit generationem in ad esse. Si autem dicit generationem in facto esse, facto esse, tunc sequitur quod ante hoc tunc sequitur quod ante hoc fuerit in fieri quia factum esse semper fuerit in fieri quia factum esse semper est terminus fieri. est terminus fieri.

5. Item, Ille actus qui importatur per 5. Item, Ille actus qui importatur per produci, medius est inter producentem produci, medius est inter producentem "t productum : ergo distinctionem habet "t productum : ergo distinctionem habet ab utroque, et sic aliquid est inter Pa- ab utroque, et sic aliquid est inter Pa- trem et Filium, habens distinctionem trem et Filium, habens distinctionem ab utroque, quod falsum est. Si dicatur, ab utroque, quod falsum est. Si dicatur, quod actus ille non est ibi nisi secun- quod actus ille non est ibi nisi secun- dum rationem intelligendi. CONTRA: dum rationem intelligendi. CONTRA: Ratio intelligendi cassa est et vana, quæ Ratio intelligendi cassa est et vana, quæ nec oritur a re, et circa rem aliquo modo nec oritur a re, et circa rem aliquo modo potest poni sicut mathematicorum ra- potest poni sicut mathematicorum ra- tiones, licet non possunt poni circa rem tiones, licet non possunt poni circa rem secundum suum esse quod habent in na- secundum suum esse quod habent in na- tura, possunt tamen poni circa intelle- tura, possunt tamen poni circa intelle- ctum quantitatis qui est in re. Iste au- ctum quantitatis qui est in re. Iste au- tem intellectus producendi, ut videtur tem intellectus producendi, ut videtur nullo modo est applicabilis ipsi rei. nullo modo est applicabilis ipsi rei.

6. Ulterius quæritur de hoc quod 6. Ulterius quæritur de hoc quod dicit, Quod generatur simile secundum dicit, Quod generatur simile secundum substantiam hoc enim videtur incon- substantiam hoc enim videtur incon- veniens non enim in divinis generatur veniens non enim in divinis generatur quod, sed quis. quod, sed quis.

: :

EODEM MODO quæritur de secunda dif- EODEM MODO quæritur de secunda dif- finitione Damasceni. finitione Damasceni.

1. Dicit enim : Naturæ opus est : 1. Dicit enim : Naturæ opus est : dicit autem infra Magister, quod natura dicit autem infra Magister, quod natura nec generat, nec generatur. nec generat, nec generatur.

157 157

2. Præterea, Nihil videtur esse di- 2. Præterea, Nihil videtur esse di- ctum, naturæ opus existens, et ex sub- ctum, naturæ opus existens, et ex sub- stantia producens : quia natura est sub- stantia producens : quia natura est sub- stantia, et sic generatio erit substantiæ stantia, et sic generatio erit substantiæ opus, et ex substantia, quæ omnia in opus, et ex substantia, quæ omnia in sequenti distinctione improbantur. sequenti distinctione improbantur.

3. Præterea, Hoc videtur esse im- 3. Præterea, Hoc videtur esse im- possibile quod dicit, ut non Deus pri- possibile quod dicit, ut non Deus pri- mus et Deus posterior sit: quia com- mus et Deus posterior sit: quia com- munis animi conceptio est, quod id munis animi conceptio est, quod id quod alii dat substantiam et esse, est quod alii dat substantiam et esse, est prius illo duratione quod accepit ab prius illo duratione quod accepit ab eo substantiam et esse: nec est simile eo substantiam et esse: nec est simile de splendore et luce, quia lux in lumino- de splendore et luce, quia lux in lumino- so non dat splendori totum esse suum, so non dat splendori totum esse suum, sicut pater filio : unde non dicimus sicut pater filio : unde non dicimus splendorem filium lucis. splendorem filium lucis.

SOLUTIO. Dicendum, quod utraque Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod utraque Solutio. diffinitio satis bona est: et prima diffinit diffinitio satis bona est: et prima diffinit generationem univocam in genere: et generationem univocam in genere: et voco generationem univocam, illam quæ voco generationem univocam, illam quæ est in similem formam et speciem cum est in similem formam et speciem cum generante, sicut homo generat homi- generante, sicut homo generat homi- nem in genere autem voco generatio- nem in genere autem voco generatio- nem, quia diffinitio secundum aliqueni nem, quia diffinitio secundum aliqueni modum convenit divinæ generationi, et modum convenit divinæ generationi, et hominis, et aliarum creaturarum, conve- hominis, et aliarum creaturarum, conve- nit enim per prius et per posterius, ut nit enim per prius et per posterius, ut infra patebit. infra patebit.

nitio Damas- nitio Damas-

ceni ceni Ad 1. Ad 1.

DICENDUM ergo ad primum, quod præ- Prima diffi- DICENDUM ergo ad primum, quod præ- Prima diffi- positio ex notat ibi identitatem essentiæ. positio ex notat ibi identitatem essentiæ. Sicut enim in materialibus dicimus, Sicut enim in materialibus dicimus, Cultellus est ex ferro, significantes non Cultellus est ex ferro, significantes non tantum materiam, sed etiam quod est tantum materiam, sed etiam quod est esse ferri in cultello esse, eo quod esse ferri in cultello esse, eo quod materia maneat in materiato: ita trans- materia maneat in materiato: ita trans- suminus in divina, abjiciendo quod im- suminus in divina, abjiciendo quod im- perfectum est, et attribuimus Deo perfe- perfectum est, et attribuimus Deo perfe- ctum. Cum igitur tria notentur in tali ctum. Cum igitur tria notentur in tali locutione, scilicet quod ferrum fuit sub- locutione, scilicet quod ferrum fuit sub- jectum operationis et ipsius fieri quo jectum operationis et ipsius fieri quo fiebat cultellus, et quod cultellus poten- fiebat cultellus, et quod cultellus poten- tia fuit in ferro, et quod habet essentiam tia fuit in ferro, et quod habet essentiam ferri in se duo prima sunt imperfe- ferri in se duo prima sunt imperfe- ctionis, et ideo Deo non conveniunt : ctionis, et ideo Deo non conveniunt : sed tertium perfectionis est, et hoc Deo sed tertium perfectionis est, et hoc Deo convenit, scilicet substantiam habere convenit, scilicet substantiam habere generantis eamdem. Et si quæratur, generantis eamdem. Et si quæratur,

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

158 158

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Utrum notet habitudinem causæ respectu Utrum notet habitudinem causæ respectu essentiæ ? dico quod non, sed potius essentiæ ? dico quod non, sed potius illam habitudinem ponit respectu ejus illam habitudinem ponit respectu ejus qui habet essentiam, et ille est Pater, qui habet essentiam, et ille est Pater, respectu cujus notat originis rationem, respectu cujus notat originis rationem, quæ ratio licet causa proprie non sit, quæ ratio licet causa proprie non sit, tamen habitudinem quodammodo simi- tamen habitudinem quodammodo simi- lem habet. Objectio autem procedit in his lem habet. Objectio autem procedit in his substantus generatorum quæ fiunt, ubi substantus generatorum quæ fiunt, ubi actus educitur de potentia et hoc nul- actus educitur de potentia et hoc nul- lo modo convenit in generatione divina. lo modo convenit in generatione divina. AD ID quod quæritur de substantia, AD ID quod quæritur de substantia, dicendum quod substantia stat pro na- dicendum quod substantia stat pro na- tura secundum quod substat et subsi- tura secundum quod substat et subsi- stit, id est, secundum quod est in haben- stit, id est, secundum quod est in haben- te eam, sicut significatur in hoc nomi- te eam, sicut significatur in hoc nomi- ne, Deus. Licet enim Pater generet, et ne, Deus. Licet enim Pater generet, et non substantia divina tamen Pater non substantia divina tamen Pater non generat nisi secundum substantiam: non generat nisi secundum substantiam: generare enim est a potentia naturæ se- generare enim est a potentia naturæ se- cundum quod natura est: et ideo non cundum quod natura est: et ideo non oportet, quod substantia distinguatur oportet, quod substantia distinguatur vel in Patre, vel in Filio: quia sicut vel in Patre, vel in Filio: quia sicut Pater secundum substantiam generat, Pater secundum substantiam generat, ita Filius secundum substantiam et na- ita Filius secundum substantiam et na- turam generatur: quia eadem potestas turam generatur: quia eadem potestas naturæ quæ est in Patre ad hoc ut ge- naturæ quæ est in Patre ad hoc ut ge- neret, est in Filio ad hoc ut genere- neret, est in Filio ad hoc ut genere- tur, ut Magister infra dicet' : et ideo tur, ut Magister infra dicet' : et ideo patet quod manet indistincta in gene- patet quod manet indistincta in gene- rante et genito, sed in utroque est sicut rante et genito, sed in utroque est sicut idem. idem.

AD HOC quod quæritur de actu gene- AD HOC quod quæritur de actu gene- rationis, dicendum quod non est ibi fieri rationis, dicendum quod non est ibi fieri vel actus medius inter generantem et ge- vel actus medius inter generantem et ge- nitum, et actus non dicit nisi notionem nitum, et actus non dicit nisi notionem sub alio modo significandı: quia notio sub alio modo significandı: quia notio nominat proprietatem secundum quod nominat proprietatem secundum quod per ipsam persona cognoscitur, sed ac- per ipsam persona cognoscitur, sed ac- tus nominat cam secundum rationem tus nominat cam secundum rationem acceptionis vel dationis essentiæ hæc acceptionis vel dationis essentiæ hæc est enim vera, quod Pater dat essentiam est enim vera, quod Pater dat essentiam Filo, et Filius accipit essentiam a Pa- Filo, et Filius accipit essentiam a Pa- tre rationem autem istius dationis et tre rationem autem istius dationis et acceptionis per modum intelligendi no- acceptionis per modum intelligendi no- minat actus notionalis: Filius enim per minat actus notionalis: Filius enim per generationem accipit essentiam a Pa- generationem accipit essentiam a Pa-

1 Cf Infra, Dist VI. 1 Cf Infra, Dist VI.

tre. nec tamen essentia generatur, nec tre. nec tamen essentia generatur, nec per accidens, sed nec per consequens. per accidens, sed nec per consequens.

AD ID autem quod objicitur, quod in- AD ID autem quod objicitur, quod in- tellectus sit cassus, dicendum quod hoc tellectus sit cassus, dicendum quod hoc est verum, si nulla ratione posset poni est verum, si nulla ratione posset poni in re: sed licet non sit actus in divi- in re: sed licet non sit actus in divi- nis ut fieri, vel ut medium inter agen- nis ut fieri, vel ut medium inter agen- tem et id in quod agit, tamen sunt in tem et id in quod agit, tamen sunt in hoc quod persona non tantum persona hoc quod persona non tantum persona est, sed etiam origo est alterius perso- est, sed etiam origo est alterius perso- næ quæ est ex ipsa. et ipsam rationem næ quæ est ex ipsa. et ipsam rationem originandi exprimunt actus notionales. originandi exprimunt actus notionales.

AD ALIUD dicendum, quod substan- AD ALIUD dicendum, quod substan- tia Filii non generatur, nec substantia tia Filii non generatur, nec substantia in Filio generatur, sed tamen substantia in Filio generatur, sed tamen substantia Filii per generationem accipitur. Regula Filii per generationem accipitur. Regula enim est, quod quidquid habet et quid- enim est, quod quidquid habet et quid- quid est in persona principiata ab alia, quid est in persona principiata ab alia, habet et est et accipit ab illa a qua est : habet et est et accipit ab illa a qua est : et istam rationem habendi essentiam et istam rationem habendi essentiam significat Damascenus cum dicit, quod significat Damascenus cum dicit, quod smile secundum substantiam generatur. smile secundum substantiam generatur.

A A

Ad Ad

maste maste Ad 111 Ad 111

AD ID quod quæritur de alia diffinitio- Sec AD ID quod quæritur de alia diffinitio- Sec diffiniti diffiniti ne. Dicendum quod Damascenus accipit ne. Dicendum quod Damascenus accipit ibi naturam in ratione naturæ licet ibi naturam in ratione naturæ licet enim idem sit in divinis natura et sub- enim idem sit in divinis natura et sub- stantia, non tamen habent eamdem ra- stantia, non tamen habent eamdem ra- tionem significandi in nomine secundum tionem significandi in nomine secundum diffinitionem quam dat Boetius de natu- diffinitionem quam dat Boetius de natu- ra natura enim dicitur secundum quod ra natura enim dicitur secundum quod est principium producendi ex se simile, est principium producendi ex se simile, et hoc principium est Pater, sed secun- et hoc principium est Pater, sed secun- dum virtutem naturæ quæ est commu- dum virtutem naturæ quæ est commu- nicabilis alu supposito sine divisione sui. nicabilis alu supposito sine divisione sui. Et sic patet quod in hac ratione naturæ Et sic patet quod in hac ratione naturæ aliquid attribuitur naturæ quod non at- aliquid attribuitur naturæ quod non at- tribuitur substantiæ, licet idem sint. Et tribuitur substantiæ, licet idem sint. Et per hoc patet solutio etiam ad sequens : per hoc patet solutio etiam ad sequens : quia hunc modum significandi non habet quia hunc modum significandi non habet substantia quem habet natura: et ideo substantia quem habet natura: et ideo generatio melius dicitur opus naturæ, generatio melius dicitur opus naturæ, quam opus substantiæ. quam opus substantiæ.

AD ALIUD dicendum, quod virtute AD ALIUD dicendum, quod virtute illius generationis sequitur quod unus illius generationis sequitur quod unus non sit posterior altero hoc modo: quia non sit posterior altero hoc modo: quia in natura in qua nihil est in potentia in natura in qua nihil est in potentia

Ad Ad

4 4

IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 3. IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 3.

ante actum, non est Pater ante ens quam ante actum, non est Pater ante ens quam Pater vel generans: hæc enim generatio Pater vel generans: hæc enim generatio ponit ordinem naturæ quo alter sit ponit ordinem naturæ quo alter sit ex altero, non quo alter sit prior altero, ex altero, non quo alter sit prior altero, ut habetur infra 1 : et ideo virtute hu- ut habetur infra 1 : et ideo virtute hu- jus generationis in quantum est hæc jus generationis in quantum est hæc in divinis, et non in quantum generatio in divinis, et non in quantum generatio simpliciter, habet quod alter simpliciter, habet quod alter prior altero, et quod Pater non subjici- prior altero, et quod Pater non subjici- tur versioni, quia non commutatur, cum tur versioni, quia non commutatur, cum numquam exiverit de potentia ad actum, numquam exiverit de potentia ad actum, vel de otio in operationem. vel de otio in operationem.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

non est non est

An Deo conveniat generare? An Deo conveniat generare?

Deinde habito quid sit generatio in Deinde habito quid sit generatio in communi, quæritur, An Deo conveniat communi, quæritur, An Deo conveniat generare? Videtur autem quod non : generare? Videtur autem quod non :

1. Generatio enim est ad hoc ut perpe- 1. Generatio enim est ad hoc ut perpe- tuetur esse per successionem, quod non tuetur esse per successionem, quod non potest per se perpetuari : esse autem di- potest per se perpetuari : esse autem di- vinum æternum est in uno solo: ergo vinum æternum est in uno solo: ergo non convenit ei generatio, ut videtur. non convenit ei generatio, ut videtur.

2. Item, Omnis generatio est multi- 2. Item, Omnis generatio est multi- plicans essentiam unam in diversis sup- plicans essentiam unam in diversis sup- positis ejusdem naturæ: sed essentia di- positis ejusdem naturæ: sed essentia di- vina multiplicari non potest, ut supra vina multiplicari non potest, ut supra probatum est in quæstione de hoc nomi- probatum est in quæstione de hoc nomi- ne, Deus ergo Deo non convenit gene- ne, Deus ergo Deo non convenit gene-

rare. rare.

3. Item, Philosophus dicit, quod omne 3. Item, Philosophus dicit, quod omne generabile est corruptibile: Deus incor- generabile est corruptibile: Deus incor- ruptibilissimus est: ergo, etc. ruptibilissimus est: ergo, etc.

4. Item, In omni generatione aliud est 4. Item, In omni generatione aliud est recipiens diversam essentiam secundum recipiens diversam essentiam secundum substantiam ab ipso dante, et essentia substantiam ab ipso dante, et essentia est secundum subjectum sicut materia est secundum subjectum sicut materia in inferioribus, et sicut materia perspicui in inferioribus, et sicut materia perspicui in generatione lucis: sed nihil diversum in generatione lucis: sed nihil diversum est in divinis ergo, etc. est in divinis ergo, etc.

5. Si dicatur, quod verum est in his 5. Si dicatur, quod verum est in his

1 Cf Infra, Dist. XX. 1 Cf Infra, Dist. XX.

159 159

quæ generantur secundum partem suæ quæ generantur secundum partem suæ naturæ, et non totam naturam dando naturæ, et non totam naturam dando genito: sed Pater totam essentiam dat genito: sed Pater totam essentiam dat Flio. CONTRA Pater est simplex perso- Flio. CONTRA Pater est simplex perso- na eadem simplicitate qua et natura di- na eadem simplicitate qua et natura di- vina simplex cum igitur Filium gene- vina simplex cum igitur Filium gene- ret ex se, si propter simplicitatem essen- ret ex se, si propter simplicitatem essen- tiæ dat ei totam essentiam, multo magis tiæ dat ei totam essentiam, multo magis cum persona propinquior sit generationi cum persona propinquior sit generationi quam essentia secundum rationem intel- quam essentia secundum rationem intel- ligendi, Pater dat ei personam suam in- ligendi, Pater dat ei personam suam in- distinctam in Patre et Filio: sed propter distinctam in Patre et Filio: sed propter essentiæ indivisibilitatem Pater et Filius essentiæ indivisibilitatem Pater et Filius sunt una essentia: ergo multo magis sunt una essentia: ergo multo magis propter indivisibilitatem personæ Pater propter indivisibilitatem personæ Pater et Filius sunt persona una: sed hoc fal- et Filius sunt persona una: sed hoc fal- sum est ergo generatio non convenit sum est ergo generatio non convenit Deo neque gratia naturæ, neque gratia Deo neque gratia naturæ, neque gratia personæ. personæ.

6. Præterea, Quæritur, ad quid attri- 6. Præterea, Quæritur, ad quid attri- buitur Deo generare Filium? aut hoc buitur Deo generare Filium? aut hoc fit quia natura aliquid melius est pluri- fit quia natura aliquid melius est pluri- bus quam in uno, aut quia in uno salva- bus quam in uno, aut quia in uno salva- ri non potest: non quia non potest sal- ri non potest: non quia non potest sal- vari in uno ergo quia aliquid melius vari in uno ergo quia aliquid melius est in pluribus quam in uno, quod iterum est in pluribus quam in uno, quod iterum falsum est ergo videtur Deo non con- falsum est ergo videtur Deo non con- venire generatio. venire generatio.

SOLUTIO. Dicendum est, quod Deo su- SOLUTIO. Dicendum est, quod Deo su- per omnia et inter omnia existenti di- per omnia et inter omnia existenti di- gnissime convenit generatio, et hac ra- gnissime convenit generatio, et hac ra- tione nihil ens in potentia est in ipso. tione nihil ens in potentia est in ipso. Cum igitur omnis natura quantum est Cum igitur omnis natura quantum est de se communicabilis sit, ista aptitudo de se communicabilis sit, ista aptitudo non erit in Deo nisi in actu: ergo sua non erit in Deo nisi in actu: ergo sua natura erit communicata pluribus hypo- natura erit communicata pluribus hypo- stasibus ejusdem naturæ. Dicendum igi- stasibus ejusdem naturæ. Dicendum igi- tur, quod generare diversimode convenit tur, quod generare diversimode convenit diversis sed quoddam unum est in om- diversis sed quoddam unum est in om- nibus generationibus. Quædam enim ge- nibus generationibus. Quædam enim ge- nerant per hoc quod inducunt species nerant per hoc quod inducunt species suas in materia corporis quod est extra suas in materia corporis quod est extra se, sicut corpora simplicia homogenea, se, sicut corpora simplicia homogenea, ut ignis per hoc enim quod sunt homo- ut ignis per hoc enim quod sunt homo- genea in toto et in partibus, nihil est genea in toto et in partibus, nihil est in eis quod non stet in actu sub forma in eis quod non stet in actu sub forma

: :

Solutio. Solutio.

160 160

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

speciei et ideo nihil est in potentia in speciei et ideo nihil est in potentia in ipsis et ideo necesse est quod generent ipsis et ideo necesse est quod generent species suas in materia aliena. Quædam species suas in materia aliena. Quædam autem sunt quæ generant per decisionem autem sunt quæ generant per decisionem partis a sua materia, quæ potentia est partis a sua materia, quæ potentia est sub forma speciei, sicut complexionata sub forma speciei, sicut complexionata et mixta quædam, ut vegetabilia et sen- et mixta quædam, ut vegetabilia et sen- sibilia, ut homo. Quædam autem multi- sibilia, ut homo. Quædam autem multi- plicant suas formas per sui præsentiam plicant suas formas per sui præsentiam in materia aliena, ut luminosa. In om- in materia aliena, ut luminosa. In om- nibus autem his generationibus illud nibus autem his generationibus illud est commune quod est essentiæ sive est commune quod est essentiæ sive formæ communicatio et hoc ideo con- formæ communicatio et hoc ideo con- tingit, quia omnis forma quantum est tingit, quia omnis forma quantum est de se communicabilis est, et præcipue de se communicabilis est, et præcipue substantialis: unde si non communice- substantialis: unde si non communice- tur, hoc contingit ab eo in quo est: et tur, hoc contingit ab eo in quo est: et hoc potest esse tribus modis. Uno et pro- hoc potest esse tribus modis. Uno et pro- prie quia quidquid illius formæ est re- prie quia quidquid illius formæ est re- ceptibile, habet totum intra se, sicut ceptibile, habet totum intra se, sicut est in specie solis vel lunæ. Alio modo: est in specie solis vel lunæ. Alio modo: quia ipsum in quo est, non est divisibile, quia ipsum in quo est, non est divisibile, ita quod præcidat a se partem in qua ita quod præcidat a se partem in qua sua forma sit in potentia, sicut est in sua forma sit in potentia, sicut est in Angelo in quo ipsum quod est, est in- Angelo in quo ipsum quod est, est in- divisibile non habens partem quæ sit divisibile non habens partem quæ sit potentia Angelus, et partem quæ sit potentia Angelus, et partem quæ sit actu sub forma Angeli. Tertio: quia actu sub forma Angeli. Tertio: quia ipsum non est generativum sui per po- ipsum non est generativum sui per po- tentiam in alio, sicut lux, eo quod non tentiam in alio, sicut lux, eo quod non sit forma immutans et hoc modo agens. sit forma immutans et hoc modo agens. In divinis autem essentia quidem com- In divinis autem essentia quidem com- municabilis est, sicut omnis essentia, municabilis est, sicut omnis essentia, sed non divisibilis: quia divisibilitas im- sed non divisibilis: quia divisibilitas im- perfectionis est, et quod essentia creata perfectionis est, et quod essentia creata dividitur in illis in quibus communica- dividitur in illis in quibus communica- tur, est imperfectionis suæ, scilicet quod tur, est imperfectionis suæ, scilicet quod non est omnino simplex: si enim ita non est omnino simplex: si enim ita esset simplex in esse, sicut in ratione esset simplex in esse, sicut in ratione essentiæ simplex est, singularia quibus essentiæ simplex est, singularia quibus communicatur ita essent unum in esse communicatur ita essent unum in esse sicut in ratione: sed divina essentia sicut in ratione: sed divina essentia omnino et perfecte simplex est et com- omnino et perfecte simplex est et com- municabilis ergo ipsa erit secundum municabilis ergo ipsa erit secundum esse simplex communicata, nisi aliud esse simplex communicata, nisi aliud impediat non autem potest impedire impediat non autem potest impedire quod est vel qui est, cum sit indifferens quod est vel qui est, cum sit indifferens ab essentia ab ipsa ergo communicabi- ab essentia ab ipsa ergo communicabi- tur et cum non sit actus communicatio- tur et cum non sit actus communicatio-

nis essentiæ nisi generatio, erit genera- nis essentiæ nisi generatio, erit genera- tio in divinis. tio in divinis.

UNDE DICENDUM ad primum, quod ge- UNDE DICENDUM ad primum, quod ge- neratio non est tantum ad hoc ut perpe- neratio non est tantum ad hoc ut perpe- tuet in successione quod in se perma- tuet in successione quod in se perma- nere non potest, sed tantum hac de causa nere non potest, sed tantum hac de causa est in essentiis illis quæ non in toto pos- est in essentiis illis quæ non in toto pos- sunt complere id quod est sive supposi- sunt complere id quod est sive supposi- tum in quo sunt si enim in toto com- tum in quo sunt si enim in toto com- plerent, non essent in potentia ad aliam plerent, non essent in potentia ad aliam formam talis autem non est essentia formam talis autem non est essentia divina et ideo in divinis non est gene- divina et ideo in divinis non est gene- ratio propter hanc causam. ratio propter hanc causam.

AD ALIUD dicendum, quod essentia di- AD ALIUD dicendum, quod essentia di- vina multiplicari non potest, ita quod vina multiplicari non potest, ita quod dividatur, vel detur naturæ extraneæ : dividatur, vel detur naturæ extraneæ : sed potest communicari suppositis ejus- sed potest communicari suppositis ejus- dem naturæ quæ idem sunt in ipsa per dem naturæ quæ idem sunt in ipsa per essentiam et esse. essentiam et esse.

AD ALIUD dicendum, quod illud gene- AD ALIUD dicendum, quod illud gene- rabile est corruptibile, quod per genera- rabile est corruptibile, quod per genera- tionem exit de potentia ad actum, quia tionem exit de potentia ad actum, quia illius esse præcedit non esse: sed illud illius esse præcedit non esse: sed illud generatum non generabile quod coævum generatum non generabile quod coævum est et coæternum generanti, non est hu- est et coæternum generanti, non est hu- jusmodi : et ideo non oportet, quod sit jusmodi : et ideo non oportet, quod sit corruptibile. corruptibile.

AD ALIUD dicendum, quod illa propo- AD ALIUD dicendum, quod illa propo- sitio falsa est, si generaliter accipiatur : sitio falsa est, si generaliter accipiatur : sed tamen vera est in his quæ per gene- sed tamen vera est in his quæ per gene- nerationem exeunt de non esse ad esse, nerationem exeunt de non esse ad esse, quia in illis recipiens formam est diver- quia in illis recipiens formam est diver- sum ab ipsa forma per substantiam ma- sum ab ipsa forma per substantiam ma- teriæ, et ab ipso generante: sed non teriæ, et ab ipso generante: sed non oportet quod omnis generatio sit hujus- oportet quod omnis generatio sit hujus- modi, ut patet ex prædictis. modi, ut patet ex prædictis.

AD ID quod contra responsionem obji- AD ID quod contra responsionem obji- citur, scilicet quod Pater dat totam sub- citur, scilicet quod Pater dat totam sub- stantiam Filio, etc., dicendum quod non stantiam Filio, etc., dicendum quod non dat sibi personam: persona enim est dat sibi personam: persona enim est quæ consistit sua proprietate: proprietas quæ consistit sua proprietate: proprietas autem secundum sui rationem est, quia autem secundum sui rationem est, quia uni et non alii convenit: sed quidquid uni et non alii convenit: sed quidquid est de se sive absolutum, totum dat ei. Et est de se sive absolutum, totum dat ei. Et si objiciatur, quod persona est substan- si objiciatur, quod persona est substan- tia: ergo personam dat ei. Incidit falla- tia: ergo personam dat ei. Incidit falla- cia accidentis quia licet persona sit cia accidentis quia licet persona sit substantia, tamen multa atribuuntur sub- substantia, tamen multa atribuuntur sub- stantiæ quæ non attribuuntur personæ et stantiæ quæ non attribuuntur personæ et

Ad h Ad h

Ad Ad

Ada Ada

Ad 1. Ad 1.

AdA. AdA.

IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 4. IN I SENTENT. DIST. IV, A, ART. 4.

multa attribuuntur personæ quæ non at- multa attribuuntur personæ quæ non at- tribuuntur substantiæ : sicut distingui tribuuntur substantiæ : sicut distingui convenit personæ, et non substantiæ: et convenit personæ, et non substantiæ: et communicari per generationem, et hu- communicari per generationem, et hu- jusmodi, conveniunt substantiæ quæ non jusmodi, conveniunt substantiæ quæ non conveniunt personæ persona enim est conveniunt personæ persona enim est quæ distinguitur, et ideo per generatio- quæ distinguitur, et ideo per generatio- nem non communicatur. nem non communicatur.

AD ID quod ulterius quæritur, Quare AD ID quod ulterius quæritur, Quare Deo attribuitur generare? Dicendum quod Deo attribuitur generare? Dicendum quod propter communicabilitatem essentiæ propter communicabilitatem essentiæ cujus communicabilitatem non impedit cujus communicabilitatem non impedit quod est, eo quod indifferens est ab ipsa: quod est, eo quod indifferens est ab ipsa: et non sunt illæ causæ quæ in objiciendo et non sunt illæ causæ quæ in objiciendo pro causis sunt positæ. pro causis sunt positæ.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

'trum generare per prius conveniat Pa- 'trum generare per prius conveniat Pa- tri cœlesti, et per posterius inferiori- tri cœlesti, et per posterius inferiori- bus, aut e contra ? bus, aut e contra ?

Deinde quæritur, Utrum generare per Deinde quæritur, Utrum generare per prius conveniat Patri cœlesti, et per po- prius conveniat Patri cœlesti, et per po- sterius inferioribus, vel e converso? Et sterius inferioribus, vel e converso? Et videtur, quod per prius Patri cœlesti: videtur, quod per prius Patri cœlesti: quia quia