Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

120 120

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctio quæ facta est de speculatione aliorum ctio quæ facta est de speculatione aliorum intellectualium quia licet in aliis non intellectualium quia licet in aliis non imitetur, tamen in quodam per relatio- imitetur, tamen in quodam per relatio- nem ad memoriam et voluntatem imita- nem ad memoriam et voluntatem imita- tur. tur.

: :

EODEM MODO solvendum illud quod EODEM MODO solvendum illud quod quæritur de voluntate, quod est voluntas quæritur de voluntate, quod est voluntas accepta respectu voliti, non omnis, sed accepta respectu voliti, non omnis, sed cujusdam et non quocumque modo, cujusdam et non quocumque modo, sed secundum quod memoria et intelli- sed secundum quod memoria et intelli- gentia sunt de eodem, sicut est volitum gentia sunt de eodem, sicut est volitum quod anima est, et volitum quod Deus quod anima est, et volitum quod Deus est quorum utriusque notitia insita est est quorum utriusque notitia insita est animæ naturaliter, ut dicit Augustinus: animæ naturaliter, ut dicit Augustinus: et per hoc etiam patet solutio ad totum. et per hoc etiam patet solutio ad totum.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

In quo ut in subjecto continetur imago? In quo ut in subjecto continetur imago?

Tertio quæritur? In quo ut in subje- Tertio quæritur? In quo ut in subje- cto proximo sit imago? cto proximo sit imago?

1. Et dicit Augustinus quod ibi quæ- 1. Et dicit Augustinus quod ibi quæ- renda et invenienda est quo natura no- renda et invenienda est quo natura no- stra nihil habet melius, id est, in mente: stra nihil habet melius, id est, in mente: ergo videtur, quod primum subjectum ergo videtur, quod primum subjectum imaginis sit mens. imaginis sit mens.

2. Item, Augustinus dicit, quod mens 2. Item, Augustinus dicit, quod mens habet imaginem in potentia cognoscendi, habet imaginem in potentia cognoscendi, et similitudinem in potentia diligendi: et similitudinem in potentia diligendi: ergo mens habet imaginem. ergo mens habet imaginem.

1. SED CONTRA hoc videtur esse Augus- 1. SED CONTRA hoc videtur esse Augus- tinus in libro XIV de Trinitate, qui ponit tinus in libro XIV de Trinitate, qui ponit imaginem in visu exteriori: sicut spe- imaginem in visu exteriori: sicut spe- ciem rei visæ, et imaginem ejus in oculo ciem rei visæ, et imaginem ejus in oculo quæ dicitur visio, ut ipse dicit, et utrum- quæ dicitur visio, ut ipse dicit, et utrum- que conjungentem intentionem volunta- que conjungentem intentionem volunta- tis. tis.

: :

2. Similiter in eodem libro ponit ima- 2. Similiter in eodem libro ponit ima- ginem in phantasia ibi enim imago ginem in phantasia ibi enim imago corporis est in memoria animæ sensibi- corporis est in memoria animæ sensibi- lis, et eadem imago in cogitatione ima- lis, et eadem imago in cogitatione ima- ginantis utrumque autem conjungens ginantis utrumque autem conjungens est intentio voluntatis : ergo videtur, est intentio voluntatis : ergo videtur,

1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. II, cap. 3. 1 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. II, cap. 3.

quod non in sola mente sit, ut videtur quod non in sola mente sit, ut videtur hic dicere Magister. hic dicere Magister.

3. Item, Damascenus dicit imaginem es- 3. Item, Damascenus dicit imaginem es- se secundum liberum arbitrium: cum ta- se secundum liberum arbitrium: cum ta- men liberum arbitrium nonsit parsmentis. men liberum arbitrium nonsit parsmentis.

4. Item, Videtur esse imago in supe- 4. Item, Videtur esse imago in supe- riori parte rationis: quia illa (ut dicit riori parte rationis: quia illa (ut dicit Augustinus in libro XII de Trinitate) Augustinus in libro XII de Trinitate) contemplandis superioribus inhærescit : contemplandis superioribus inhærescit : cum igitur imago præcipue in contem- cum igitur imago præcipue in contem- platione superioris versetur, videtur ima- platione superioris versetur, videtur ima- go esse secundum superiorem portionem go esse secundum superiorem portionem rationis. rationis.

ULTERIUS quæritur, Quare non secun- ULTERIUS quæritur, Quare non secun- dum aliquem modum assignetur imago dum aliquem modum assignetur imago convenire potentiis animæ vegetabilis, convenire potentiis animæ vegetabilis, sicut assignatur ab Augustino potentiis sicut assignatur ab Augustino potentiis animæ sensibilis ? animæ sensibilis ?

ADHUC quæritur de Glossa super Psal- ADHUC quæritur de Glossa super Psal- mum IV, 7 Signatum est super nos, mum IV, 7 Signatum est super nos, etc., ubi distinguitur imago creationis quæ etc., ubi distinguitur imago creationis quæ est ratio, recreationis, et similitudinis: est ratio, recreationis, et similitudinis: quæritur enim pro quo supponit ibi ra- quæritur enim pro quo supponit ibi ra- tio. Si dicatur, quod pro rationali natura. tio. Si dicatur, quod pro rationali natura. CONTRA: CONTRA:

1. Angelus est rationalis natura: 1. Angelus est rationalis natura: et tamen non dicitur factus ad imagi- et tamen non dicitur factus ad imagi- nem. Hujus tamen contrarium videtur nem. Hujus tamen contrarium videtur per Gregorium, qui dicit super illud Eze per Gregorium, qui dicit super illud Eze chiel. xxvII, 12: Tu signaculum simi- chiel. xxvII, 12: Tu signaculum simi- litudinis, etc., quod Angelus expressio- litudinis, etc., quod Angelus expressio- rem habet imaginem Dei quam homo. rem habet imaginem Dei quam homo.

2. Item, Damascenus 1 : Deus Ange- 2. Item, Damascenus 1 : Deus Ange- lorum factor est et conditor ex non ente lorum factor est et conditor ex non ente cos ad esse deducens, secundum pro cos ad esse deducens, secundum pro priam imaginem creans eos, et dans illis priam imaginem creans eos, et dans illis naturam incorpoream. naturam incorpoream.

3. Item, Super illud Ezechiel. xxviii, 3. Item, Super illud Ezechiel. xxviii, 12: Tu signaculum, etc., dicit Glossa: 12: Tu signaculum, etc., dicit Glossa: Rex Tyri imaginem Dei ad quam factus Rex Tyri imaginem Dei ad quam factus est, resignavit, id est, destruxit. Et lo- est, resignavit, id est, destruxit. Et lo- quitur de diabolo : ergo Angelus est ad quitur de diabolo : ergo Angelus est ad imaginem Dei. imaginem Dei. PRÆTEREA, PRÆTEREA,

1. Quæritur de imagine recreationis : 1. Quæritur de imagine recreationis : aut enim illa est gratia, aut virtus. Si gra- aut enim illa est gratia, aut virtus. Si gra-

Quæst. I, Quæst. I,

Quæst. Quæst.

Quæst. Quæst.

pl pl

* * * * * *

641 641

1. 1.

IN I SENTENT. DIST. III, G, ART. 21. IN I SENTENT. DIST. III, G, ART. 21.

tia. CONTRA: Gratia gratum facit haben- tia. CONTRA: Gratia gratum facit haben- tem, et non respicit hanc potentiam, vel tem, et non respicit hanc potentiam, vel illam imago autem consistit in poten- illam imago autem consistit in poten- this determinatis : ergo imago non est this determinatis : ergo imago non est gratia. Si propter hoc dicatur, quod est gratia. Si propter hoc dicatur, quod est virtus, tunc quæritur, Quid sit illa vir- virtus, tunc quæritur, Quid sit illa vir- tus, vel illæ? si dicatur quod communi- tus, vel illæ? si dicatur quod communi- ter dicitur, quod fides, spes, et charitas. ter dicitur, quod fides, spes, et charitas. CONTRA: Nulla illarum est in memoria : CONTRA: Nulla illarum est in memoria : ergo non recreatur hæc pars imaginis ergo non recreatur hæc pars imaginis que est memoria. que est memoria.

2. Præterea, Bernardus dicit, quod 2. Præterea, Bernardus dicit, quod Deus futurus est rationi pulchritudo lu- Deus futurus est rationi pulchritudo lu- cis, voluntati multitudo pacis, et memo- cis, voluntati multitudo pacis, et memo- rie continuatio æternitatis: ergo videtur, rie continuatio æternitatis: ergo videtur, quod lux, pax, æternitas sint imago re- quod lux, pax, æternitas sint imago re- creationis. creationis.

PRÆTEREA quæritur, Quare non poni- PRÆTEREA quæritur, Quare non poni- fur imago in virtutibus politicis, sicut fur imago in virtutibus politicis, sicut in theoricis? in theoricis?

SOLUTIO Dicendum, quod imago in SOLUTIO Dicendum, quod imago in veritate non est nisi secundum partem veritate non est nisi secundum partem superiorem animæ, quæ mens vel spiritus superiorem animæ, quæ mens vel spiritus vocatur ab Augustino. vocatur ab Augustino.

AD ID autem quod contra objicitur, AD ID autem quod contra objicitur, dicendum quod in visu exteriori non est dicendum quod in visu exteriori non est imago, sed similitudo quædam imaginis imago, sed similitudo quædam imaginis in hoc quod tria quædam uniuntur: ta- in hoc quod tria quædam uniuntur: ta- men non est vera ratio imaginis, quia men non est vera ratio imaginis, quia non sunt unius substantiæ, sicut illa quæ non sunt unius substantiæ, sicut illa quæ sunt in mente. sunt in mente.

EODEM modo respondendum est ad EODEM modo respondendum est ad illud quod objicitur de phantasia. illud quod objicitur de phantasia.

AD ALIUD dicendum, quod Dama- AD ALIUD dicendum, quod Dama- scenus quamlibet convenientiam ex na- scenus quamlibet convenientiam ex na- tura vocat imaginem et quia est spiri- tura vocat imaginem et quia est spiri- tuale liberum arbitrium, ideo dicit esse tuale liberum arbitrium, ideo dicit esse imaginem. imaginem.

AD ALIUD dicendum, quod ratio su- AD ALIUD dicendum, quod ratio su- perior respicit operabilia, licet per ra- perior respicit operabilia, licet per ra- tiones juris divini: sed potentiæ imagi- tiones juris divini: sed potentiæ imagi- nis simpliciores sunt, eo quod ordinatæ nis simpliciores sunt, eo quod ordinatæ sunt tantum ad notitiam veri et boni sunt tantum ad notitiam veri et boni quod Deus est, et ejus in quo ut imagine quod Deus est, et ejus in quo ut imagine sua accipitur Deus et quia quandoque sua accipitur Deus et quia quandoque invenitur Augustinus dicere, quod imago invenitur Augustinus dicere, quod imago est anima secundum superiorem partem est anima secundum superiorem partem rationis, dicendum quod large sumit rationis, dicendum quod large sumit

121 121

tunc superiorem partem prout compre- tunc superiorem partem prout compre- hendit potentias imaginis, et sinderesim, hendit potentias imaginis, et sinderesim, et etiam illam partem quæ specialiter et etiam illam partem quæ specialiter superior vocatur pars. superior vocatur pars.

AD ALIUD dicendum, quod in imagine AD ALIUD dicendum, quod in imagine specialiter una potentiarum debet esse specialiter una potentiarum debet esse cognitiva, eo quod imago appropriate cognitiva, eo quod imago appropriate convenit Filio qui est imago Patris : nul- convenit Filio qui est imago Patris : nul- la autem potentiarum animæ vegetabilis la autem potentiarum animæ vegetabilis est cognitiva et ideo illi nullo modo est cognitiva et ideo illi nullo modo convenit esse imaginem. convenit esse imaginem.

AD ALIUD dicendum, quod in illa Glossa AD ALIUD dicendum, quod in illa Glossa ratio ponitur pro parte superiori, quæ ratio ponitur pro parte superiori, quæ mens, vel spiritus dicitur et est in ea mens, vel spiritus dicitur et est in ea imago in potentia, sicut in subjecto in imago in potentia, sicut in subjecto in quo imitatio distingui potest in suis po- quo imitatio distingui potest in suis po- tentiis. tentiis.

AD ID quod quæritur, Utrum Angelus AD ID quod quæritur, Utrum Angelus sit ad imaginem? dicendum, quod imago sit ad imaginem? dicendum, quod imago potest notare convenientiam in interio- potest notare convenientiam in interio- ribus tantum, vel simul in interioribus et ribus tantum, vel simul in interioribus et exterioribus Si primo modo, tunc non exterioribus Si primo modo, tunc non video quare cum Sanctis non dicatur, video quare cum Sanctis non dicatur, quod Angelus est ad imaginem, sicut et quod Angelus est ad imaginem, sicut et homo cum in eo tres potentiæ sint in homo cum in eo tres potentiæ sint in una essentia, sicut et in homine. Si au- una essentia, sicut et in homine. Si au- tem notat utramque convenientiam, tunc tem notat utramque convenientiam, tunc non est ad imaginem: convenientia au- non est ad imaginem: convenientia au- tem in exterioribus est in tribus in eo tem in exterioribus est in tribus in eo quod ab uno homine sunt omnes, sicut quod ab uno homine sunt omnes, sicut Pater est principium totius deitatis : et Pater est principium totius deitatis : et in eo quod anima est ubique in corpore in eo quod anima est ubique in corpore suo tota, ut infra (distinct. 8) continetur, suo tota, ut infra (distinct. 8) continetur, sicut Deus est in mundo ubique totus, sicut Deus est in mundo ubique totus, quod non convenit Angelo. Tertia autem quod non convenit Angelo. Tertia autem est in eo quod homo est unibilis Deo, est in eo quod homo est unibilis Deo, non autem Angelus. non autem Angelus.

Adquæst. 1. Adquæst. 1.

Adquæst. 2 Adquæst. 2

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod quæritur de imagine re- Ad quæst. 3. AD ID quod quæritur de imagine re- Ad quæst. 3. creationis, dicendum quod est proprie creationis, dicendum quod est proprie loquendo secundum tres virtutes theolo- loquendo secundum tres virtutes theolo- gicas, scilicet fidem, spem, charitatem. gicas, scilicet fidem, spem, charitatem. Spes enim in eo quod exspectat indeficien- Spes enim in eo quod exspectat indeficien- tiam, dicit id quod appropriate convenit tiam, dicit id quod appropriate convenit memoriæ, quia retentiva est similitudi- memoriæ, quia retentiva est similitudi- nis divinæ vel præsentiæ : licet secun- nis divinæ vel præsentiæ : licet secun- dum se sit in irascibili. dum se sit in irascibili.

Ad 2. Ad 2.

Ad quæst. 4. Ad quæst. 4.

Sed contra. Sed contra.

122 122

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ID quod objicitur de Bernardo, AD ID quod objicitur de Bernardo, respondendum quod ipse enumerat glo- respondendum quod ipse enumerat glo- rificantia potius quam creantia. rificantia potius quam creantia.

AD ALIUD dicendum, quod potentiæ AD ALIUD dicendum, quod potentiæ imaginis sunt immediate in Deum, sed imaginis sunt immediate in Deum, sed politicæ virtutes non : et ideo in illis politicæ virtutes non : et ideo in illis non est imago recreationis. non est imago recreationis.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

Respectu cujus objecti sive cognoscibilis Respectu cujus objecti sive cognoscibilis sit imago? sit imago?

Quarto quæritur, Respectu cujus ob- Quarto quæritur, Respectu cujus ob- jecti sive cognoscibilis dicatur imago? jecti sive cognoscibilis dicatur imago?

1. Et videtur, quod respectu omnium : 1. Et videtur, quod respectu omnium : quia in omnibus est ista, quod intelle- quia in omnibus est ista, quod intelle- ctus potest informari ex memoria, et vo- ctus potest informari ex memoria, et vo- luntas ex utroque. luntas ex utroque.

2. Præterea, Hoc videtur velle Augu- 2. Præterea, Hoc videtur velle Augu- stinus cum dicit, quod tota memoria est stinus cum dicit, quod tota memoria est in intellectu et voluntate, et e converso : in intellectu et voluntate, et e converso : non habent autem totalitatem istæ po- non habent autem totalitatem istæ po- tentiæ nisi respectu objectorum: ergo tentiæ nisi respectu objectorum: ergo videtur, quod respectu omnium objecto- videtur, quod respectu omnium objecto- rum distinguatur imago. rum distinguatur imago.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Augustinus supra ita enumerat : 1. Augustinus supra ita enumerat : « Mens meminit se, intelligit se, diligit « Mens meminit se, intelligit se, diligit se » ergo videtur, quod respectu sui se » ergo videtur, quod respectu sui tantum accipiatur. tantum accipiatur.

2. Præterea, Cognoscens et cognitum 2. Præterea, Cognoscens et cognitum habent similitudinem cum Patre et Fi- habent similitudinem cum Patre et Fi- lo ergo tantum debet esse cognitum, lo ergo tantum debet esse cognitum, quantum cognoscens : sed cum anima quantum cognoscens : sed cum anima cognoscit inferiora, non tantum est co- cognoscit inferiora, non tantum est co- gnitum quantum cognoscens : ergo in gnitum quantum cognoscens : ergo in his non est imago. his non est imago.

3. Præterea. In illis non est tanta vo- 3. Præterea. In illis non est tanta vo- luntas, quantus intellectus frequenter : luntas, quantus intellectus frequenter : ergo videtur, quod in talibus objectis ergo videtur, quod in talibus objectis non sit imago in anima. non sit imago in anima.

4. Si forte dicatur, quod hoc verum 4. Si forte dicatur, quod hoc verum est sed est respectu suiipsius tantum, est sed est respectu suiipsius tantum, et non respectu Dei. CONTRA . Quando et non respectu Dei. CONTRA . Quando

est respectu suiipsius, ipsa anima est ob- est respectu suiipsius, ipsa anima est ob- jectum cognitionis, et in objecto stat jectum cognitionis, et in objecto stat cognitio intellectus ergo ratio stat in cognitio intellectus ergo ratio stat in ipsa ergo non ducit in Deum : sed ipsa ergo non ducit in Deum : sed imaginis est ducere in Deum : ergo re- imaginis est ducere in Deum : ergo re- spectu suiipsius ut objecti non est imago. spectu suiipsius ut objecti non est imago. 5. Si dicatur contra hoc, quod est 5. Si dicatur contra hoc, quod est respectu Dei tantum : hoc erit contra respectu Dei tantum : hoc erit contra Augustinum qui dicit : « Mens meminit Augustinum qui dicit : « Mens meminit se, intelligit se, etc. » Præterea, Cum me- se, intelligit se, etc. » Præterea, Cum me- minit Deum et intelligit, intellectus et minit Deum et intelligit, intellectus et intellectum non proportionantur, sed intellectum non proportionantur, sed distant : ergo tunc non æquat cogno- distant : ergo tunc non æquat cogno- scens cognitum, quod videtur esse con- scens cognitum, quod videtur esse con- tra rationem imaginis. tra rationem imaginis.

SOLUTIO. Ad hoc sine præjudicio dico, Solutio SOLUTIO. Ad hoc sine præjudicio dico, Solutio quod est respectu veri et boni quod ipsa quod est respectu veri et boni quod ipsa anima est, quæ semper sibi præsens anima est, quæ semper sibi præsens est, et nihil adeo præsens est animæ, ut est, et nihil adeo præsens est animæ, ut dicit Augustinus, sicut ipsa sibi respe- dicit Augustinus, sicut ipsa sibi respe- ctu veri et boni naturaliter in ea, quod ctu veri et boni naturaliter in ea, quod est Deus: quod qualiter sit sic patere est Deus: quod qualiter sit sic patere potest. Aliquis videt Herculem in vultu, potest. Aliquis videt Herculem in vultu, et tunc determinate cognoscit Herculem, et tunc determinate cognoscit Herculem, et formatur oculus ejus secundum spe- et formatur oculus ejus secundum spe- ciem Herculis. Aliquis etiam non videt ciem Herculis. Aliquis etiam non videt Herculem in vultu, sed videt eum in Herculem in vultu, sed videt eum in speculo, vel statura sibi simillima et speculo, vel statura sibi simillima et tunc visio ejus in sensu accipit unum, tunc visio ejus in sensu accipit unum, et per illud aliud venit in rationem : et et per illud aliud venit in rationem : et in utroque actu videt Herculem, sed in in utroque actu videt Herculem, sed in prima visione videt certius. Ita dico, prima visione videt certius. Ita dico, quod anima per intellectum, memoriam, quod anima per intellectum, memoriam, et voluntatem potest immediate ferri in et voluntatem potest immediate ferri in Deum et tunc actu imitatur et formatur Deum et tunc actu imitatur et formatur ad Trinitatem et unitatem. Aliquis etiam ad Trinitatem et unitatem. Aliquis etiam potest convertere se ad ipsas potentias potest convertere se ad ipsas potentias prout sunt ex se invicem, et æquant se: prout sunt ex se invicem, et æquant se: et sic iterum tendit in Creatorem, sed et sic iterum tendit in Creatorem, sed incipit a creatura: et si quandoque no- incipit a creatura: et si quandoque no- scendo se non advertit ut ab hoc ducatur scendo se non advertit ut ab hoc ducatur in Deum, tunc habitualiter vel potentia- in Deum, tunc habitualiter vel potentia- liter imitatur. Respectu autem aliorum liter imitatur. Respectu autem aliorum cognoscibilium non est imago, meo quidem cognoscibilium non est imago, meo quidem judicio, sed intellectus rerum inferiorum. judicio, sed intellectus rerum inferiorum. Quidam autem hic valde aliter dicunt, de Quidam autem hic valde aliter dicunt, de quorum opinionibus disputare valde lon- quorum opinionibus disputare valde lon- gum esset. gum esset.

IN I SENTENT. DIST. III, G, ART. 23 ET 24. IN I SENTENT. DIST. III, G, ART. 23 ET 24.

DICENDUM ergo ad primum, quod non DICENDUM ergo ad primum, quod non in omnibus intellectus informatur ex in omnibus intellectus informatur ex memoria sed in quibusdam intellectus memoria sed in quibusdam intellectus generativus est memoriæ, ut in acqui- generativus est memoriæ, ut in acqui- sitis habitibus: licet e converso sit in sitis habitibus: licet e converso sit in innatis. innatis.

AD ALIUD dicendum, quod tota memo- AD ALIUD dicendum, quod tota memo- ria non accipitur ibi secundum multitu- ria non accipitur ibi secundum multitu- dinem objectorum omnium, sed penes dinem objectorum omnium, sed penes rationes cognoscendi multas respectu rationes cognoscendi multas respectu duorum objectorum tantum et hoc duorum objectorum tantum et hoc videri potest : quia si respectu aliorum videri potest : quia si respectu aliorum acciperetur, tunc mens et notitia non acciperetur, tunc mens et notitia non erunt substantia, sed duæ diversæ. erunt substantia, sed duæ diversæ.

AD ALIUD dicendum, quod non stat AD ALIUD dicendum, quod non stat cognitio in objecto ejus, sed potius ac- cognitio in objecto ejus, sed potius ac- tualiter vel potentialiter refertur in Deum, tualiter vel potentialiter refertur in Deum, Sicut ad exemplar. Sicut ad exemplar.

AD ALIUD dicendum, quod duo atten- AD ALIUD dicendum, quod duo atten- duntur in imagine, scilicet substantialitas, duntur in imagine, scilicet substantialitas, et æqualitas : et secundo, pulchritudo, et æqualitas : et secundo, pulchritudo, et venustatio coloris et quoad primum, et venustatio coloris et quoad primum, scilicet consubstantialitatem et æqualita- scilicet consubstantialitatem et æqualita- tem, verius est imago in anima, quando tem, verius est imago in anima, quando meminit, intelligit, et vult se, quam meminit, intelligit, et vult se, quam quando meminit, intelligit, et vult Deum quando meminit, intelligit, et vult Deum qui non coæquatur ei. Si autem secundo qui non coæquatur ei. Si autem secundo modo accipiatur quia nulla venustatio modo accipiatur quia nulla venustatio potest esse sine Deo, ideo tunc verius potest esse sine Deo, ideo tunc verius imitatur, quando accipitur verum et bo- imitatur, quando accipitur verum et bo- num quod est Deus. num quod est Deus.

123 123

perflue additur hoc quod dicit, vel pot- perflue additur hoc quod dicit, vel pot- est nosse quia idem est posse nosse est nosse quia idem est posse nosse ex potentia habitus, quod notitiam Dei ex potentia habitus, quod notitiam Dei apud se tenere. Si secundo modo, tunc apud se tenere. Si secundo modo, tunc non videtur, quod imago semper in ani- non videtur, quod imago semper in ani- ma remaneat quia non semper est in ma remaneat quia non semper est in gratia quæ facit imitari. gratia quæ facit imitari.

SOLUTIO. Dicendum, quod utroque mo- SOLUTIO. Dicendum, quod utroque mo- do potest intelligi et si intelligatur de do potest intelligi et si intelligatur de notitia naturalı, tunc nosse refertur ad notitia naturalı, tunc nosse refertur ad habitum, et posse nosse ad potentiam : habitum, et posse nosse ad potentiam : quia his duobus modis distinguitur Tri- quia his duobus modis distinguitur Tri- nitas in ista distinctione, ut supra habi- nitas in ista distinctione, ut supra habi- tum est et sic patet, quod licet simul tum est et sic patet, quod licet simul sint nosse et posse nosse, non tamen sint nosse et posse nosse, non tamen semper secundum idem : quia non est semper secundum idem : quia non est idem nosse ex habitu, quæ est notitia idem nosse ex habitu, quæ est notitia servata apud mentem, et posse nosse ex servata apud mentem, et posse nosse ex potentia sola. Si vero intelligitur de no- potentia sola. Si vero intelligitur de no- titia gratiæ, tunc nosse refertur ad imita- titia gratiæ, tunc nosse refertur ad imita- tionem imaginis exteriorem, quæ non tionem imaginis exteriorem, quæ non est ei substantialis, sed est ad bene esse, est ei substantialis, sed est ad bene esse, sicut color et venustatio : posse autem sicut color et venustatio : posse autem nosse refertur ad potentiam, et ad gra- nosse refertur ad potentiam, et ad gra-

tiam. tiam.

ARTICULUS XXIV. ARTICULUS XXIV.

Et hæc ante Litteram dicta suffi- Quare imago non est secundum vires Et hæc ante Litteram dicta suffi- Quare imago non est secundum vires

ciant. ciant.

inferiores ? inferiores ?

Solutio. Solutio.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

Nosse utrum intelligatur de notitia na- Nosse utrum intelligatur de notitia na- turali, sive de notitia gratiæ ? turali, sive de notitia gratiæ ?

Deinde accipiatur Littera primæ par- Deinde accipiatur Littera primæ par- tis capituli super illud : « Ubi in mente tis capituli super illud : « Ubi in mente humana quæ novit Deum, vel potest humana quæ novit Deum, vel potest nosse, etc. » Et quæratur, Utrum intelli- nosse, etc. » Et quæratur, Utrum intelli- gatur de notitia naturæ secundum quod gatur de notitia naturæ secundum quod nosse est notitiam apud se tenere, aut de nosse est notitiam apud se tenere, aut de notitia gratiæ ? Si primo modo, tunc su- notitia gratiæ ? Si primo modo, tunc su-

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : « Imago tamen illius quo nihil melius « Imago tamen illius quo nihil melius est, etc. » Quare non potest esse imago est, etc. » Quare non potest esse imago Dei secundum inferiores vires? Dei secundum inferiores vires?

SOLUTIO. Hoc contingit propter sim- SOLUTIO. Hoc contingit propter sim- plicitatem objecti quod est Deus, et ipsa plicitatem objecti quod est Deus, et ipsa mens. Ista enim simplicissime sunt in mens. Ista enim simplicissime sunt in mente quia per essentiam, et ideo non mente quia per essentiam, et ideo non potest in illa nisi secundum simplicissi- potest in illa nisi secundum simplicissi- mam sui partem. mam sui partem.

Solutio. Solutio.

Solutio. Solutio.

124 124

D. ALB MAG. ORD. PRÆD. D. ALB MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XXV. ARTICULUS XXV.

Utrum imago potest amitti? Utrum imago potest amitti?

Deinde quæritur de hoc : « Etsi enim Deinde quæritur de hoc : « Etsi enim amissa Dei participatione, etc. » amissa Dei participatione, etc. »

Contra hoc videtur esse quod dicitur Contra hoc videtur esse quod dicitur in Psalmo LXXII, 20: In civitate tua in Psalmo LXXII, 20: In civitate tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges. imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Et alibi, Isa. XIII, 8 Facies combustæ Et alibi, Isa. XIII, 8 Facies combustæ vultus eorum: ergo imago potest amitti. vultus eorum: ergo imago potest amitti.

: :

SOLUTIO. Dicendum, quod imago pot- SOLUTIO. Dicendum, quod imago pot- est attendi in substantialibus sibi, quæ est attendi in substantialibus sibi, quæ sunt forma, et figura et illa imago est sunt forma, et figura et illa imago est in tribus potentiis, scilicet memoria, in tribus potentiis, scilicet memoria, intelligentia, et voluntate, quæ amitti intelligentia, et voluntate, quæ amitti non possunt quia secundum Dionysium, non possunt quia secundum Dionysium, data naturalia non amittuntur. Est au- data naturalia non amittuntur. Est au- tem in his secundum quod per notitiam tem in his secundum quod per notitiam insertam sibi naturaliter et concreatam, insertam sibi naturaliter et concreatam, convertuntur ad verum et bonum quod convertuntur ad verum et bonum quod Deus est, et ad verum et bonum quod Deus est, et ad verum et bonum quod mens est. Alio modo attenditur imago in mens est. Alio modo attenditur imago in pulchritudine quæ est ad bene esse : et pulchritudine quæ est ad bene esse : et loco illius pulchritudinis quam adducit loco illius pulchritudinis quam adducit color et deauratio et hujusmodi, est in color et deauratio et hujusmodi, est in spiritualibus participatio Dei per gra- spiritualibus participatio Dei per gra- tiam et quoad hanc exteriorem potius tiam et quoad hanc exteriorem potius pulchritudinis divinæ quain distinctionis pulchritudinis divinæ quain distinctionis personarum in una essentia imaginem, personarum in una essentia imaginem, potest amitti imago et sic intelliguntur potest amitti imago et sic intelliguntur auctoritates inductæ, et sic comburitur auctoritates inductæ, et sic comburitur quandoque igne concupiscentiæ. quandoque igne concupiscentiæ.

ARTICULUS XXVI. ARTICULUS XXVI.

Utrum partes imaginis imprimuntur a Utrum partes imaginis imprimuntur a to'a Trinitate, sive a distinctis perso- to'a Trinitate, sive a distinctis perso- nis? nis?

Deinde quæritur de hoc quod ipse di- Deinde quæritur de hoc quod ipse di-

cit « Eo enim ipso imago Dei est mens cit « Eo enim ipso imago Dei est mens quo capax, etc. » quo capax, etc. »

1. Si enim est imago trium persona- 1. Si enim est imago trium persona- rum, videtur quod sigilletur in mente rum, videtur quod sigilletur in mente per modum quo sigillatur figura sigilli per modum quo sigillatur figura sigilli in cera in illa autem figura caput si- in cera in illa autem figura caput si- gillat caput, et manus manum, et thorax gillat caput, et manus manum, et thorax thoracem, et sic de aliis: ergo a simili thoracem, et sic de aliis: ergo a simili Pater videtur sigillare memoriam, et Pater videtur sigillare memoriam, et Filius intelligentiam, et Spiritus sanctus Filius intelligentiam, et Spiritus sanctus voluntatem ergo jam diversa erunt voluntatem ergo jam diversa erunt opera Trinitatis in creatione imaginis, opera Trinitatis in creatione imaginis, quod falsum est. quod falsum est.

2. Præterea, Imago non videtur con- 2. Præterea, Imago non videtur con- venire interioribus, sed exterioribus tan- venire interioribus, sed exterioribus tan- tum, scilicet in figura et compositione tum, scilicet in figura et compositione membrorum et quantitate: sed memi- membrorum et quantitate: sed memi- nisse, intelligere, velle, intima menti nisse, intelligere, velle, intima menti sunt ergo videtur mens potius filius sunt ergo videtur mens potius filius Trinitatis dici quam imago: quia filius Trinitatis dici quam imago: quia filius est imago in interioribus et exterioribus. est imago in interioribus et exterioribus.

3. Præterea, Dicit Augustinus, quod 3. Præterea, Dicit Augustinus, quod homo est imago et similitudo, habens homo est imago et similitudo, habens imaginem in potentia intelligendi, et si- imaginem in potentia intelligendi, et si- militudinem in potentia diligendi: sed militudinem in potentia diligendi: sed potentia diligendi est voluntas: ergo potentia diligendi est voluntas: ergo voluntas potius est de similitudine Dei voluntas potius est de similitudine Dei quam de imagine. quam de imagine.

4. Item, Potentia intelligendi sola in- 4. Item, Potentia intelligendi sola in- telligentia est: ergo videtur superfluere telligentia est: ergo videtur superfluere memoria, et etiam voluntas. memoria, et etiam voluntas.

SOLUTIO. Dicendum, quod non est ita SOLUTIO. Dicendum, quod non est ita in creatione imaginis, sicut in impres- in creatione imaginis, sicut in impres- sione figuræ sigilli in cera: et hoc ideo sione figuræ sigilli in cera: et hoc ideo est, quia figura quæ est in sigillo non est, quia figura quæ est in sigillo non habet caput in pede, et in manu, et aliis habet caput in pede, et in manu, et aliis membris, sed habet membra distincta: membris, sed habet membra distincta: sed in Trinitate increata Pater habet om- sed in Trinitate increata Pater habet om- nia attributa essentialia quæ conveniunt nia attributa essentialia quæ conveniunt Filio, et e eonverso: et similiter de Spi- Filio, et e eonverso: et similiter de Spi- ritu sancto. Unde licet memoria attrı- ritu sancto. Unde licet memoria attrı- buatur Patri, tamen ipse habet et intel- buatur Patri, tamen ipse habet et intel- ligentiam, et Spiritus sanctus similiter: ligentiam, et Spiritus sanctus similiter: et ideo indivisibiliter in primunt memo- et ideo indivisibiliter in primunt memo- riam, et ind.visibiliter imprimunt intelli- riam, et ind.visibiliter imprimunt intelli- gentiam, et indivisibiliter voluntatem: gentiam, et indivisibiliter voluntatem: licet per attributionem alicujus conve- licet per attributionem alicujus conve- nientiæ memoria conveniat Patri, et in- nientiæ memoria conveniat Patri, et in-

Solutio Solutio

Ad 1, Ad 1,

IN I SENTENT. DIST. III, G, ART. 27. IN I SENTENT. DIST. III, G, ART. 27.

125 125

A41 A41

A 14. A 14.

telligentia Filio, et voluntas Spiritui telligentia Filio, et voluntas Spiritui

sancto. sancto.

AD ALIUD dicendum, quod licet memi- AD ALIUD dicendum, quod licet memi- nisse et intelligere et velle sint interiora nisse et intelligere et velle sint interiora Dei, et interiora animæ rationalis, ta- Dei, et interiora animæ rationalis, ta- men propter hoc quia non sunt in natu- men propter hoc quia non sunt in natu- ra, quæ sit unius rationis in Deo et in ra, quæ sit unius rationis in Deo et in anima, non potest dici filius: quia pa- anima, non potest dici filius: quia pa- ter et filius semper sunt in natura una, ter et filius semper sunt in natura una, vel ad minus in natura quæ secundum vel ad minus in natura quæ secundum rationem una est in utroque hoc au- rationem una est in utroque hoc au- tem non est hic et ideo natura animæ tem non est hic et ideo natura animæ recipit ista quasi quædam extrinseca : recipit ista quasi quædam extrinseca : quia quod est in materialibus quantitas, quia quod est in materialibus quantitas, hoc est in potestativis sive spiritualibus hoc est in potestativis sive spiritualibus virtus et quod est in materialibus confi- virtus et quod est in materialibus confi- guratio lineationum exteriorum in figu- guratio lineationum exteriorum in figu- ra, hoc est in potestativis convenientia ra, hoc est in potestativis convenientia potentiarum ad actum et objectum : et potentiarum ad actum et objectum : et ideo mens imago Dei dicitur, et non ideo mens imago Dei dicitur, et non filius. filius.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur quod homo habet imaginem in potentia quod homo habet imaginem in potentia intelligendi, accipitur potentia intelli- intelligendi, accipitur potentia intelli- gendi generaliter pro potentia ordinata gendi generaliter pro potentia ordinata ad intelligendum et pro effectu ejus : or- ad intelligendum et pro effectu ejus : or- dinata autem ad intelligendum est me- dinata autem ad intelligendum est me- moria tenendo apud se notitiam, et si- moria tenendo apud se notitiam, et si- militer intelligentia intuendo se, vel militer intelligentia intuendo se, vel Deum in notitia tenta apud se: cum au- Deum in notitia tenta apud se: cum au- tem ex tali notitia semper oriatur amor, tem ex tali notitia semper oriatur amor, effectus illarum duarum secundum ordi- effectus illarum duarum secundum ordi- nem earum ad aétum est voluntas. Cum nem earum ad aétum est voluntas. Cum autem dicitur habens similitudinem in autem dicitur habens similitudinem in potentia diligendi, accipitur potentia di- potentia diligendi, accipitur potentia di- ligendi ex habitu charitatis et gratiæ : ligendi ex habitu charitatis et gratiæ : quia habitus ille colorat imaginem, ut quia habitus ille colorat imaginem, ut supra dictum est. Unde quidam Sancti supra dictum est. Unde quidam Sancti dicunt, quod homo per peccatum amisit dicunt, quod homo per peccatum amisit Dei similitudinem, et recessit in regio- Dei similitudinem, et recessit in regio- nem dissimilitudinis: sed vulneratus est nem dissimilitudinis: sed vulneratus est in imagine et sic patet, quod potentia in imagine et sic patet, quod potentia diligendi non est voluntas illa quæ est diligendi non est voluntas illa quæ est pars imaginis secundum naturam men- pars imaginis secundum naturam men- tis. tis.

AD ULTIMUM dicendum, quod potentia AD ULTIMUM dicendum, quod potentia intelligendi non est sola intelligentia : intelligendi non est sola intelligentia : sed etiam memoria, et voluntas, ut jam sed etiam memoria, et voluntas, ut jam dictum est. dictum est.

ARTICULUS XXVII. ARTICULUS XXVII.

Quomodo differant hæc quinque per or- Quomodo differant hæc quinque per or- dinem, nosse se, intelligere se, velle dinem, nosse se, intelligere se, velle se, discernere se, et cogitare se ? se, discernere se, et cogitare se ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit « Ecce enim mens meminit sui, intelligit « Ecce enim mens meminit sui, intelligit se, diligit se, etc. » se, diligit se, etc. »

1. Videtur enim idem esse meminisse, 1. Videtur enim idem esse meminisse, et intelligere si enim memoria hic su- et intelligere si enim memoria hic su- mitur pro præteritis, præsentibus, et fu- mitur pro præteritis, præsentibus, et fu- turis et intelligentia est de eisdem et turis et intelligentia est de eisdem et eodem modo, videtur idem esse intelli- eodem modo, videtur idem esse intelli- gere et meminisse. Quod autem intelli- gere et meminisse. Quod autem intelli- gentia sit de eisdem et eodem modo, gentia sit de eisdem et eodem modo, probatur quia intelligentia est de sin- probatur quia intelligentia est de sin- plici ratione rei vel specie: hæc autem plici ratione rei vel specie: hæc autem abstrahunt ab omni differentia temporis, abstrahunt ab omni differentia temporis, et uno modo conveniunt præteritis, præ- et uno modo conveniunt præteritis, præ- sentibus, et futuris, sicut patet in specie sentibus, et futuris, sicut patet in specie vel in ratione hominis, quæ secundum vel in ratione hominis, quæ secundum quod est intellecta, secundum eamdem quod est intellecta, secundum eamdem rationem convenit hominibus existenti- rationem convenit hominibus existenti- bus sub qualibet differentia temporis: bus sub qualibet differentia temporis: ergo videtur, quod intelligentia de eis- ergo videtur, quod intelligentia de eis- dem sit, et eodem modo, de quibus est dem sit, et eodem modo, de quibus est memoria ergo idem est meminisse memoria ergo idem est meminisse quod intelligere. quod intelligere.

2. Item, Augustinus dicit hoc quod 2. Item, Augustinus dicit hoc quod mens novit se nosse autem se est in- mens novit se nosse autem se est in- telligere se, cum constet quod de sensi- telligere se, cum constet quod de sensi- bili cognitione non loquatur: ergo actus bili cognitione non loquatur: ergo actus intellectus convenit memoriæ: sed po- intellectus convenit memoriæ: sed po- tentiæ distinguuntur per actus : ergo tentiæ distinguuntur per actus : ergo memoria est intelligentia. memoria est intelligentia.

3. Item, Augustinus in libro X de 3. Item, Augustinus in libro X de Trinitate: Difficile in mente dignoscitur Trinitate: Difficile in mente dignoscitur memoria sui, et intelligentia sui quasi memoria sui, et intelligentia sui quasi enim non sunt hæc duo, sed unum duc enim non sunt hæc duo, sed unum duc bus vocabulis appellatur, sicut apparet bus vocabulis appellatur, sicut apparet in ea re ubi valde ista conjuncta sunt, et in ea re ubi valde ista conjuncta sunt, et aliud alio nullo præceditur tempore, aliud alio nullo præceditur tempore, amorque ipse non sentitur esse, cum amorque ipse non sentitur esse, cum eum non prodit indigentia, quoniam eum non prodit indigentia, quoniam

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

126 126

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

semper præsto est quod amatur. Ex hoc semper præsto est quod amatur. Ex hoc habentur duo, scilicet, quod ista tria habentur duo, scilicet, quod ista tria semper simul sint, et quod difficile est semper simul sint, et quod difficile est distinguere inter ea. distinguere inter ea.

SOLUTIO. Dicendum secundum Augu- SOLUTIO. Dicendum secundum Augu- stinum in ultima auctoritate, quod licet stinum in ultima auctoritate, quod licet difficile sit discernere inter ista quando difficile sit discernere inter ista quando accipiuntur respectu corum quæ semper accipiuntur respectu corum quæ semper præsto sunt in anima, sicut substantia præsto sunt in anima, sicut substantia mentis, et Deus, tamen distinctionem mentis, et Deus, tamen distinctionem habent. Unde secundum Augustinum, habent. Unde secundum Augustinum, nihil aliud est nosse quam notitiam rei nihil aliud est nosse quam notitiam rei apud se tenere cum ergo ex superiori apud se tenere cum ergo ex superiori constet hoc convenire memoriæ, patet constet hoc convenire memoriæ, patet quod memoria novit se et Deum hac quod memoria novit se et Deum hac notitia. Intelligere autem se secundum notitia. Intelligere autem se secundum Augustinum nihil aliud est, quam se in Augustinum nihil aliud est, quam se in notitia illa vel Deum intueri et videre : notitia illa vel Deum intueri et videre : non enim idem est notitiam rei apud se non enim idem est notitiam rei apud se tenere, et intueri rem cujus est species tenere, et intueri rem cujus est species illa vel notitia: et ideo aliud est intelli- illa vel notitia: et ideo aliud est intelli- gere se, et aliud nosse se voluntas au- gere se, et aliud nosse se voluntas au- tem est approbatio, vel amor procedens tem est approbatio, vel amor procedens ab hujusmodi verbo intellectus et memo- ab hujusmodi verbo intellectus et memo- riæ et ideo dicit Augustinus in libro riæ et ideo dicit Augustinus in libro IX de Trinitate: Verbum quod nunc IX de Trinitate: Verbum quod nunc insinuare intendimus, est cum amore insinuare intendimus, est cum amore notitia sed tamen aliud est discernere notitia sed tamen aliud est discernere se, et cogitare se, quam nosse se vel in- se, et cogitare se, quam nosse se vel in- telligere quia dicit Augustinus quod telligere quia dicit Augustinus quod discernere se, idem est quod ab aliis re- discernere se, idem est quod ab aliis re- bus ostendere se differre, et hoc non bus ostendere se differre, et hoc non semper facit anima: cogitare autem se, semper facit anima: cogitare autem se, est quasi coagitare se, id est, converti est quasi coagitare se, id est, converti super se, comparando naturam mentis super se, comparando naturam mentis ad partes et vires et passiones ipsius, et ad partes et vires et passiones ipsius, et sic non semper facit mens et sic patet sic non semper facit mens et sic patet differentia horum quinque, scilicet, differentia horum quinque, scilicet, nosse se, intelligere se, velle se, discer- nosse se, intelligere se, velle se, discer- nere se, cogitare se. nere se, cogitare se.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod in- AD PRIMUM ergo dicendum, quod in- telligentia est quidem de eisdem cum telligentia est quidem de eisdem cum abstractione teinporis de quibus est me- abstractione teinporis de quibus est me- moria, sed non eodem modo, quia me- moria, sed non eodem modo, quia me- moria tantum novit retinendo notitiam moria tantum novit retinendo notitiam

1 S. AUGUSTINUS, Lib. X de Trinitate, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. X de Trinitate, cap.

rei secundum speciem, vel secundum rei secundum speciem, vel secundum substantiam, si res per seipsam præsens substantiam, si res per seipsam præsens est in anima, sed intellectus intuetur rem est in anima, sed intellectus intuetur rem in notitia quæ est species rei vel sub- in notitia quæ est species rei vel sub- stantia ipsius si per se præsens est in stantia ipsius si per se præsens est in anima. anima.

AD ALIUD dicendum, quod sicut patet, AD ALIUD dicendum, quod sicut patet, nosse se, prout accipitur ab Augustino, nosse se, prout accipitur ab Augustino, non est idem quod intelligere: et ideo non est idem quod intelligere: et ideo illa objectio non procedit. illa objectio non procedit.

AD ULTIMUM dicendum, quod in veri- AD ULTIMUM dicendum, quod in veri- tate difficile est distinguere inter hæc tate difficile est distinguere inter hæc tria, quæ sunt super illud quod per seip- tria, quæ sunt super illud quod per seip- sum naturaliter est in anima et hoc sum naturaliter est in anima et hoc ideo, quia tunc aliquo modo semper ideo, quia tunc aliquo modo semper sunt in actu. et quia intellectus semper sunt in actu. et quia intellectus semper intuetur, non videtur differre a nosse intuetur, non videtur differre a nosse memoriæ similiter quia amor non pro- memoriæ similiter quia amor non pro- cedit ex indigentia rei, id est, quæ cedit ex indigentia rei, id est, quæ quandoque non habeatur, et tunc sit quandoque non habeatur, et tunc sit appetitus de ea et quandoque habeatur, appetitus de ea et quandoque habeatur, et tunc sit amor ejus. sed quia procedit et tunc sit amor ejus. sed quia procedit ab hoc quod semper naturaliter est in ab hoc quod semper naturaliter est in mente, semper procedit et ideo non mente, semper procedit et ideo non ita percipitur amor sui et Dei, sicut per- ita percipitur amor sui et Dei, sicut per- cipitur amor proximi vel alterius, qui cipitur amor proximi vel alterius, qui quandoque est in absentia mentis, quan- quandoque est in absentia mentis, quan- doque in præsentia: quia dicit Augusti- doque in præsentia: quia dicit Augusti- nus quod idem est appetitus rei quæsi- nus quod idem est appetitus rei quæsi- tæ, et amor habitæ et ideo cum mens tæ, et amor habitæ et ideo cum mens appetat se, cum quærit se non nosse, appetat se, cum quærit se non nosse, sed discernere, idem appetitus est major sed discernere, idem appetitus est major rei discretæ cum habuerit de se discre- rei discretæ cum habuerit de se discre- tionem. Cum igitur de similibus sit tionem. Cum igitur de similibus sit idem judicium, et cum habeat se secun- idem judicium, et cum habeat se secun- dum notitiam semper, et numquam dum notitiam semper, et numquam quærat se nosse, eo quod non quæritur quærat se nosse, eo quod non quæritur quod habetur, semper amabit se notam : quod habetur, semper amabit se notam : quod tamen qualiter sit, infra erit in quod tamen qualiter sit, infra erit in quæstione. quæstione.

: :

IDEM, Ibidem, Lib. IX, cap. 10. IDEM, Ibidem, Lib. IX, cap. 10.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

12. 12.

IN I SENTENS. DIST. III, G, ART. 28. IN I SENTENS. DIST. III, G, ART. 28.

ARTICULUS XXVIII. ARTICULUS XXVIII.

I'trum memoria et intelligentia sint re- I'trum memoria et intelligentia sint re- lativa sicut dicitur in textu ? lativa sicut dicitur in textu ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Memoria vero dicitur ad aliquid, et « Memoria vero dicitur ad aliquid, et intelligentia, etc. » intelligentia, etc. »

1. Hoc enim non videtur: quia rela- 1. Hoc enim non videtur: quia rela- tiva sunt, quorum hoc ipsum esse quod tiva sunt, quorum hoc ipsum esse quod sunt ad aliquid est, ut pater, et filius, et sunt ad aliquid est, ut pater, et filius, et hujusmodised memoria secundum hujusmodised memoria secundum suum esse quod importatur in nomine, suum esse quod importatur in nomine, non est ad aliquid: ergo videtur, quod non est ad aliquid: ergo videtur, quod falsum dicat. falsum dicat.

2. Præterea, Non potest intelligi, quod 2. Præterea, Non potest intelligi, quod memoria sit memorabilis memoria : memoria sit memorabilis memoria : quia sic nihil diceret Augustinus, cum quia sic nihil diceret Augustinus, cum ipse velit, quod suis relationibus ad in- ipse velit, quod suis relationibus ad in- vicem distinguantur ista, sicut Pater, et vicem distinguantur ista, sicut Pater, et Filius, et Spiritus sanctus: ergo memo- Filius, et Spiritus sanctus: ergo memo- ria dicitur ad intelligentiam, et volunta- ria dicitur ad intelligentiam, et volunta- temet e converso illa ad invicem, et temet e converso illa ad invicem, et ad memoriam : hoc autem nullo modo ad memoriam : hoc autem nullo modo videtur: quia non dicitur memoria ad videtur: quia non dicitur memoria ad

convertentiam cum intellectu : non enim convertentiam cum intellectu : non enim ad convertentiam dicitur memoria intel- ad convertentiam dicitur memoria intel- lectus memoria, et intellectus memoriæ lectus memoria, et intellectus memoriæ intellectus et similiter voluntas non di- intellectus et similiter voluntas non di-

citur ad convertentiam cum illis duobus. citur ad convertentiam cum illis duobus.

3. Præterea, Unum relativorum diffi- 3. Præterea, Unum relativorum diffi- nitur per alterum: una autem istarum nitur per alterum: una autem istarum potentiarum per reliquam non diffinitur: potentiarum per reliquam non diffinitur: ergo non sunt relativa ad invicem. ergo non sunt relativa ad invicem.

SOLUTIO. Dicendum, quod ista relativa SOLUTIO. Dicendum, quod ista relativa sunt non simpliciter, sed secundum sunt non simpliciter, sed secundum quid sunt enim quædam quæ secundum quid sunt enim quædam quæ secundum

127 127

totum esse quod importatur in nomine, totum esse quod importatur in nomine, relativa sunt, ut Pater, et Filius, et Do- relativa sunt, ut Pater, et Filius, et Do- minus, et Servus, eo quod talia nomina minus, et Servus, eo quod talia nomina a respectu imponuntur, et qualitas eo- a respectu imponuntur, et qualitas eo- rum quam cum substantia significant, rum quam cum substantia significant, respectus est: quædam autem sunt non respectus est: quædam autem sunt non simpliciter significantia respectum, sed simpliciter significantia respectum, sed cointelligitur in eis, eo quod imposita cointelligitur in eis, eo quod imposita sunt ab alio quam a respectu, quod ta- sunt ab alio quam a respectu, quod ta- men a respectu nullo modo separabile men a respectu nullo modo separabile est, sicut scientia quæ non separatur a est, sicut scientia quæ non separatur a respectu ad scibile, imponitur tamen ab respectu ad scibile, imponitur tamen ab alio quam ab illo respectu. Similiter est alio quam ab illo respectu. Similiter est de memoria, quæ ab alio quodam impo- de memoria, quæ ab alio quodam impo- nitur, sed tamen hoc a respectu ad me- nitur, sed tamen hoc a respectu ad me- morabile non separatur : et similiter in- morabile non separatur : et similiter in- tellectus ponit respectum ad intelligibile tellectus ponit respectum ad intelligibile et voluntas ad volitum. et voluntas ad volitum.

AD ALIUD dicendum, quod intelligentia AD ALIUD dicendum, quod intelligentia refertur ad memoriam, non sub ratione refertur ad memoriam, non sub ratione intelligentiæ, sed sub ratione memora- intelligentiæ, sed sub ratione memora- bilis, quia sic capitur a memoria: et bilis, quia sic capitur a memoria: et e converso memoria ad intellectum sub e converso memoria ad intellectum sub ratione intelligibilis, et voluntas ad hæc ratione intelligibilis, et voluntas ad hæc duo sub ratione memorabilis et intelligi- duo sub ratione memorabilis et intelligi- bilis: hæc autem duo e converso ad vo- bilis: hæc autem duo e converso ad vo- luntatem sub ratione voliti. Alii dicunt luntatem sub ratione voliti. Alii dicunt aliter, scilicet, quod memoria secundum aliter, scilicet, quod memoria secundum quod memoria, non est ad aliquid, sed quod memoria, non est ad aliquid, sed secundum quod est parens et similiter secundum quod est parens et similiter intellectus in eo quod hujusmodi, non intellectus in eo quod hujusmodi, non est ad aliquid, sed in eo quod filius, vel est ad aliquid, sed in eo quod filius, vel proles: eodem modo voluntas non est proles: eodem modo voluntas non est ad aliquid secundum quod voluntas, sed ad aliquid secundum quod voluntas, sed in eo quod procedens ab his duobus, ut in eo quod procedens ab his duobus, ut ab uno principio sui. Sed hoc nihil est: ab uno principio sui. Sed hoc nihil est: quia dicit Augustinus memoriam in eo quia dicit Augustinus memoriam in eo quod memoria, esse ad aliquid: sed non quod memoria, esse ad aliquid: sed non in eo quod vita, vel mens, vel essentia: in eo quod vita, vel mens, vel essentia: et ideo illa solutio quæ est contra Au- et ideo illa solutio quæ est contra Au- gustinum nihil videtur. gustinum nihil videtur.

Ad 2. Ad 2.

128 128

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

H. Quomodo æqualia sunt, quia capiuntur a singulis omnia et tota? H. Quomodo æqualia sunt, quia capiuntur a singulis omnia et tota?

Æqualia etiam sunt non solum singula singulis, sed etiam singula om- Æqualia etiam sunt non solum singula singulis, sed etiam singula om- nibus alioquin non se invicem caperent: se autem invicem capiunt. Ca- nibus alioquin non se invicem caperent: se autem invicem capiunt. Ca- piuntur enim et a singulis singula, et a singulis omnia. Memini enim me piuntur enim et a singulis singula, et a singulis omnia. Memini enim me habere memoriam, et intelligentiam, et voluntatem: et intelligo me in- habere memoriam, et intelligentiam, et voluntatem: et intelligo me in- telligere, et velle, atque meminisse et volo me velle, et meminisse, et telligere, et velle, atque meminisse et volo me velle, et meminisse, et intelligere. intelligere.

ARTICULUS XXIX. ARTICULUS XXIX.

Utrum memoria semper est in intellectu Utrum memoria semper est in intellectu et voluntate, et intellectus in memoria et voluntate, et intellectus in memoria et voluntale, et voluntas in memoria et voluntale, et voluntas in memoria et intellectu? et intellectu?

«Aqualia etiam sunt non solum sin- «Aqualia etiam sunt non solum sin- gula singulis, etc. » gula singulis, etc. »

Hic incipit illa pars in qua tangit Hic incipit illa pars in qua tangit dictarum potentiarum aqualitatem. Et dictarum potentiarum aqualitatem. Et dividitur in duas partes: quarum prima dividitur in duas partes: quarum prima continet earum æqualitatem in se: se- continet earum æqualitatem in se: se- cunda earum continet æqualitatem se- cunda earum continet æqualitatem se- cundum sui totalitatem, et incipit ibi, I, cundum sui totalitatem, et incipit ibi, I, « Totamque meam memoriam, etc. » « Totamque meam memoriam, etc. »

In priori capitulo dupliciter probat In priori capitulo dupliciter probat æqualitatem, scilicet, quia capiuntur a æqualitatem, scilicet, quia capiuntur a singulis omnia, et a singulis singula: singulis omnia, et a singulis singula: sicut memoria capit intellectum per se, sicut memoria capit intellectum per se, et capitur ab ipso per se sine conjun- et capitur ab ipso per se sine conjun- ctione ad voluntatem: et voluntas ca- ctione ad voluntatem: et voluntas ca- pitur per se a memoria, et per se ab in- pitur per se a memoria, et per se ab in- tellectu, et e converso: a singulis au- tellectu, et e converso: a singulis au- tem omnia, quia memoria capit se et tem omnia, quia memoria capit se et intellectum et voluntatem conjunctim et intellectum et voluntatem conjunctim et simul, et similiter intellectus cum aliis simul, et similiter intellectus cum aliis duobus conjunctim, et eodem modo vo- duobus conjunctim, et eodem modo vo- luntas capit se in conjunctione ad alias luntas capit se in conjunctione ad alias duas. et hæc est sententia prioris capi- duas. et hæc est sententia prioris capi-

tuli. tuli.

Sed hic incidit dubium satis grave: Sed hic incidit dubium satis grave: quia secundum hoc quod hic dicitur, quia secundum hoc quod hic dicitur, memoria semper est in intellectu et vo- memoria semper est in intellectu et vo- luntate et intellectus semper est in me- luntate et intellectus semper est in me- moria et voluntate: quia omnia sunt moria et voluntate: quia omnia sunt in singulis, et hoc semper, ut probat in singulis, et hoc semper, ut probat Augustinus. PROBATIO. Illud est in me- Augustinus. PROBATIO. Illud est in me- moria, quod est præsens in memoria, et moria, quod est præsens in memoria, et non distat sed intellectus et voluntas non distat sed intellectus et voluntas non distant ab aliqua parte mentis : ergo non distant ab aliqua parte mentis : ergo sunt omnia in memoria et omnia in in- sunt omnia in memoria et omnia in in- telligentia, et omnia in voluntate. telligentia, et omnia in voluntate.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Probat Philosophus quod una po- 1. Probat Philosophus quod una po- tentia existente in actu, alia ab actu tentia existente in actu, alia ab actu abstrahitur igitur memoria existente in abstrahitur igitur memoria existente in actu, alia ab actu abstrahitur, et e con- actu, alia ab actu abstrahitur, et e con- verso et voluntate existente in actu, verso et voluntate existente in actu, aliæ duæ abstrahuntur ab actu: ergo aliæ duæ abstrahuntur ab actu: ergo non possunt esse simul, ut videtur. non possunt esse simul, ut videtur.

2. Præterea, Quid est quod dicit Au- 2. Præterea, Quid est quod dicit Au- gustinus, quod mens intelligit se, et hoc gustinus, quod mens intelligit se, et hoc semper, quia semper sibi adest? Videtur semper, quia semper sibi adest? Videtur enim Augustinus sibi ipsi esse contra- enim Augustinus sibi ipsi esse contra- rius quia supra habitum est, quod in rius quia supra habitum est, quod in libro XI de Trinitate dicit, quod ad vi- libro XI de Trinitate dicit, quod ad vi- sum tria exiguntur, scilicet visum, et sum tria exiguntur, scilicet visum, et videns, et utrumque conjungens intentio videns, et utrumque conjungens intentio voluntatis ergo etiam ad intelligere voluntatis ergo etiam ad intelligere tria exiguntur, scilicet intelligens, et in- tria exiguntur, scilicet intelligens, et in- tellectum, et utrumque conjungens in- tellectum, et utrumque conjungens in- tentio voluntatis: licet autem quando tentio voluntatis: licet autem quando intellectus intelligit se, semper adsit in- intellectus intelligit se, semper adsit in-

Sed con Sed con

IN I SENTENT. DIST. III, H, ART. 29. IN I SENTENT. DIST. III, H, ART. 29.

tellectus intellecto, et e converso, non tellectus intellecto, et e converso, non tamen semper adest voluntas intelli- tamen semper adest voluntas intelli- gendi: ergo non semper intelligit se. gendi: ergo non semper intelligit se.

1 1

3. Item, Augustinus in libro XI de 3. Item, Augustinus in libro XI de Trinitate ¹ . Itaque mens cum seipsam Trinitate ¹ . Itaque mens cum seipsam cognoscit, sola parens est notitiæ suæ, cognoscit, sola parens est notitiæ suæ, cognitum enim et cognitor ipsa est: erat cognitum enim et cognitor ipsa est: erat autem sibiipsi noscibilis, etiam ante- autem sibiipsi noscibilis, etiam ante- quam se nosset, sed notitia sui non crat quam se nosset, sed notitia sui non crat in ea cum seipsam non noverat: igitur in ea cum seipsam non noverat: igitur non semper novit se: ergo multo for- non semper novit se: ergo multo for- tius non semper intelligit se. tius non semper intelligit se.

: :

1. Item, Aut nosse se est in propria 1. Item, Aut nosse se est in propria natura cognoscere se, aut scientiam de- natura cognoscere se, aut scientiam de- monstrativam et naturalem de se habere, monstrativam et naturalem de se habere, aut intueri se secundum actum: pluri- aut intueri se secundum actum: pluri- bus enim modis non dicimus nos nosse bus enim modis non dicimus nos nosse aliquid. Si primo modo, tunc cujuslibet aliquid. Si primo modo, tunc cujuslibet anima novit se in propria natura secun- anima novit se in propria natura secun- dum actum sed nosse rem in propria dum actum sed nosse rem in propria natura secundum actum, perfectissima natura secundum actum, perfectissima est consideratio rei ergo quilibet omni est consideratio rei ergo quilibet omni tempore consideraret animam perfectis- tempore consideraret animam perfectis- sima consideratione, quod aperte falsum sima consideratione, quod aperte falsum est. Si nosse se est scientiam de se ha- est. Si nosse se est scientiam de se ha- bere naturalem et demonstrativam quæ bere naturalem et demonstrativam quæ docet quid est res in se, et in passioni- docet quid est res in se, et in passioni- bus, sive proprietatibus suis, tunc non bus, sive proprietatibus suis, tunc non est homo qui non habeat apud se totam est homo qui non habeat apud se totam scientiam de anima: et hoc videmus esse scientiam de anima: et hoc videmus esse falsum, quia omnia labore acquirimus, falsum, quia omnia labore acquirimus, et studio, etiam modicum de ipsa: si et studio, etiam modicum de ipsa: si vero nosse se est se intueri per intelle- vero nosse se est se intueri per intelle- tum, tunc quilibet semper intuetur se tum, tunc quilibet semper intuetur se per intellectum et cum scire plura pos- per intellectum et cum scire plura pos- simus, intelligere vero minime, num- simus, intelligere vero minime, num- quam possemus aliquid aliud intueri per quam possemus aliquid aliud intueri per intellectum, quod iterum falsum est: intellectum, quod iterum falsum est: ergo videtur, quod intellectus non sem- ergo videtur, quod intellectus non sem- per intelligat vel videat se. per intelligat vel videat se.

Si Hoc concedatur, CONTRA: Si Hoc concedatur, CONTRA:

1. Omnis potentia passiva sive re- 1. Omnis potentia passiva sive re- ceptiva in actu est, quando actus est in ceptiva in actu est, quando actus est in ipsa et tamdiu est in actu, quamdiu ipsa et tamdiu est in actu, quamdiu forma est in ipsa et hoc probatur per forma est in ipsa et hoc probatur per inductionem in singulis Intellectus au- inductionem in singulis Intellectus au- tem est potentia receptiva intelligibilis: tem est potentia receptiva intelligibilis:

IS AUGUSTINUS, Lib. XI de Trinitate. cap. IS AUGUSTINUS, Lib. XI de Trinitate. cap.

XAV XAV

129 129

ergo in actu est, actu intelligibilis exi- ergo in actu est, actu intelligibilis exi- stente in ipsa cum autem intellectus in- stente in ipsa cum autem intellectus in- telligit se, intelligibile est idem intelli- telligit se, intelligibile est idem intelli- genti: ergo sicut non abest intellectus genti: ergo sicut non abest intellectus sibiipsi, ita nec abest sibi intelligibile · sibiipsi, ita nec abest sibi intelligibile · ergo semper est in actu secundum hoc ergo semper est in actu secundum hoc intelligibile: et hoc est in actu esse quod intelligibile: et hoc est in actu esse quod intelligere: ergo semper intelligit se. intelligere: ergo semper intelligit se.

2. Item, Aristoteles in III de Anima 2. Item, Aristoteles in III de Anima đicit, quod intellectus agens semper in đicit, quod intellectus agens semper in actu est et cum sit agens respectu ali- actu est et cum sit agens respectu ali- cujus intelligibilis, erit aliquod intelligi- cujus intelligibilis, erit aliquod intelligi- bile semper terminans actionem suam: bile semper terminans actionem suam: hoc autem non est nisi quod semper hoc autem non est nisi quod semper præsens est intellectui, et hoc est intelli- præsens est intellectui, et hoc est intelli- gibile quod est ipse intellectus: ergo in- gibile quod est ipse intellectus: ergo in- tellectus possibilis semper illustratur tellectus possibilis semper illustratur luce intellectus agentis et hoc facit in- luce intellectus agentis et hoc facit in- telligere possibilem secundum actum : telligere possibilem secundum actum : ergo intellectus semper intelligit se. ergo intellectus semper intelligit se.

SOLUTIO. Dicendum, quod quidam Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod quidam Solutio. Philosophus exponendo Aristotelem de Philosophus exponendo Aristotelem de Intellectu et Intelligibili dicit, quod in- Intellectu et Intelligibili dicit, quod in- tellectus videt se semper, sive intelligit tellectus videt se semper, sive intelligit se semper et dicit quod hoc idem est se semper et dicit quod hoc idem est dicere, quod intellectus intelligit se in dicere, quod intellectus intelligit se in omni intellligibili. Sicut enim lux vide- omni intellligibili. Sicut enim lux vide- detur in omni colore, eo quod color sit detur in omni colore, eo quod color sit motivum visus secundum actum lucidi: motivum visus secundum actum lucidi: ita dicit, quod intellectus videtur in ita dicit, quod intellectus videtur in omni intelligibili, quia ipse est id quod omni intelligibili, quia ipse est id quod facit actu aliquid intelligibile, eo quod facit actu aliquid intelligibile, eo quod lux sua abstrahat universale de phantas- lux sua abstrahat universale de phantas- mate movente, et sic in intelligibili se- mate movente, et sic in intelligibili se- cundum actum facto videtur intellectus cundum actum facto videtur intellectus agens. Quia vero intellectus possibilis agens. Quia vero intellectus possibilis non est potentia receptiva unius tantum, non est potentia receptiva unius tantum, sicut sensus particularis, sed est receptiva sicut sensus particularis, sed est receptiva omnium, et componit et dividit recepta: omnium, et componit et dividit recepta: ideo etiam cum accipit intelligibile in se, ideo etiam cum accipit intelligibile in se, accipit subjectum intelligibilis cum in- accipit subjectum intelligibilis cum in- telligibili simul, licet ipse non accipiat telligibili simul, licet ipse non accipiat ut subjectum. Et radix hujus Philoso- ut subjectum. Et radix hujus Philoso- phi consistit in hoc quod dupliciter in- phi consistit in hoc quod dupliciter in- tellectus agens intelligitur, scilicet, ut tellectus agens intelligitur, scilicet, ut distinctus in propria natura, et sic non distinctus in propria natura, et sic non

12. 12.

9 9

130 130

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in omni intelligibili intelligitur: vel ut in omni intelligibili intelligitur: vel ut actus et perfectio intelligibilium secun- actus et perfectio intelligibilium secun- dum quod intelligibilia sunt, et sic In- dum quod intelligibilia sunt, et sic In- telligitur in omni intelligibili: sicut telligitur in omni intelligibili: sicut etiam dupliciter videtur lux, scilicet ut etiam dupliciter videtur lux, scilicet ut objectum determinatum in se, et ut objectum determinatum in se, et ut perfectio colorum, secundum quod dicit perfectio colorum, secundum quod dicit Aristoteles in libro de Sensu et sensato, Aristoteles in libro de Sensu et sensato, quod color est extremitas perspicui in quod color est extremitas perspicui in corpore terminato. Eodem modo in- corpore terminato. Eodem modo in- tellectus possibilis duobus modis intelli- tellectus possibilis duobus modis intelli- gitur, scilicet, in propria natura secun- gitur, scilicet, in propria natura secun- dum quod habet esse distinctum ab aliis dum quod habet esse distinctum ab aliis intelligibilibus, et sic non semper intelli- intelligibilibus, et sic non semper intelli- gitur secundum actum vel secundum gitur secundum actum vel secundum quod intelligibile per hoc est intelligibile quod intelligibile per hoc est intelligibile quod est in ipso possibili intellectu, et quod est in ipso possibili intellectu, et sic ipse in omnibus intelligibilibus in- sic ipse in omnibus intelligibilibus in- telligitur, et sic intelligit se semper. Sed telligitur, et sic intelligit se semper. Sed ista solutio etsi satis sit conveniens ad ista solutio etsi satis sit conveniens ad hoc ut salvetur dictum Philosophi, ta- hoc ut salvetur dictum Philosophi, ta- men nullo modo satisfacit dicto Augu- men nullo modo satisfacit dicto Augu- stini, qui vult, quod sub omni intelligi- stini, qui vult, quod sub omni intelligi- bili alio intellectus semper intelligat se, bili alio intellectus semper intelligat se, et alia duo et memoria semper memi- et alia duo et memoria semper memi- nerit sui, et aliorum duorum: et voluntas nerit sui, et aliorum duorum: et voluntas semper velit se, et alia duo. Unde sine semper velit se, et alia duo. Unde sine præjudicio dico secundum prædicta, præjudicio dico secundum prædicta, quod meminisse nihil aliud est quam no- quod meminisse nihil aliud est quam no- titiam rei apud se retinere. Intelligere titiam rei apud se retinere. Intelligere vero nihil aliud quam notitiæ specie vel vero nihil aliud quam notitiæ specie vel essentia notitiæ se intueri simpliciter essentia notitiæ se intueri simpliciter sine consideratione sui et discretione sine consideratione sui et discretione suæ naturæ, quia hoc vocat Augustinus suæ naturæ, quia hoc vocat Augustinus intelligere se et discernere se et cogitare intelligere se et discernere se et cogitare se plus secundum eum dicunt quam in- se plus secundum eum dicunt quam in- telligere se. Cum igitur intelligere se telligere se. Cum igitur intelligere se non ponat discretionein sui, sed simpli- non ponat discretionein sui, sed simpli- cem intuitum sine discretione et cogita- cem intuitum sine discretione et cogita- tione, dico quod non ponit conversionem tione, dico quod non ponit conversionem intellectus ad aliquid quod sit extra ipsum intellectus ad aliquid quod sit extra ipsum ad quod sui ponat convenientiam vel diffe- ad quod sui ponat convenientiam vel diffe- rentiam, nec aliquam proprietatem suam rentiam, nec aliquam proprietatem suam quæ cogitetur ei inesse vel non inesse. Hic quæ cogitetur ei inesse vel non inesse. Hic autem intuitus perficitur duobus, scilicet autem intuitus perficitur duobus, scilicet lumine intelligibili emisso, et objecto: et lumine intelligibili emisso, et objecto: et intueri se nihil aliud est quam in lumine intueri se nihil aliud est quam in lumine illo sibi objici. Cum igitur lumen in- illo sibi objici. Cum igitur lumen in- ellectus agentis semper splendeat super ellectus agentis semper splendeat super

possibile, eo quod agens sit forma et possibile, eo quod agens sit forma et actus possibilis, intellectus possibilis actus possibilis, intellectus possibilis semper objicitur sibi in lumine illo: et semper objicitur sibi in lumine illo: et cum hoc sit intelligere se secundum cum hoc sit intelligere se secundum Augustinum, semper intelligit se. Et Augustinum, semper intelligit se. Et idem dico de memoria et de voluntate : idem dico de memoria et de voluntate : quia ab ipsa notitia semper vaporat quia ab ipsa notitia semper vaporat amor, licet non distinctus: sicut nec ipsa amor, licet non distinctus: sicut nec ipsa notitia vel intellectus ut distincta ab notitia vel intellectus ut distincta ab aliis rebus accipiuntur. aliis rebus accipiuntur.

DICENDUM ergo ad primum, quod quan- DICENDUM ergo ad primum, quod quan- doque una potentia abstrahit aliam ab doque una potentia abstrahit aliam ab actu, et quandoque juvat eam ut ad actu, et quandoque juvat eam ut ad actum. quandoque enim actus ordinati actum. quandoque enim actus ordinati sunt, ita quod una accipit ab alia super sunt, ita quod una accipit ab alia super idem objectum, et tunc una non impe- idem objectum, et tunc una non impe- dit aliam, sicut visus hominis phanta- dit aliam, sicut visus hominis phanta- siam ejusdem hominis, et intellectum de siam ejusdem hominis, et intellectum de eodem ipso quando autem non sunt eodem ipso quando autem non sunt ordinatæ super idem, tunc una fortiter ordinatæ super idem, tunc una fortiter existens in actu, impedit aliam ne agat: existens in actu, impedit aliam ne agat: sicut cogitantes de aliquo intelligibili sicut cogitantes de aliquo intelligibili intellectu forti et intenso, ea quæ coram intellectu forti et intenso, ea quæ coram oculis sunt non advertimus. Istæ autem oculis sunt non advertimus. Istæ autem tres potentiæ ordinatæ sunt super idem tres potentiæ ordinatæ sunt super idem intelligibile vel objectum, ut dicit Au- intelligibile vel objectum, ut dicit Au- gustinus: et ideo una non destruit, nec gustinus: et ideo una non destruit, nec impedit aliam in agendo impedit aliam in agendo

AD ALIUD dicendum, quod ad istud AD ALIUD dicendum, quod ad istud intelligere quod tantum est objici sibi in intelligere quod tantum est objici sibi in lumine intellectus agentis, non exigitur lumine intellectus agentis, non exigitur voluntas nisi naturaliter consequens, et voluntas nisi naturaliter consequens, et non secundum actum: sed ad illud quod non secundum actum: sed ad illud quod est discernere unum intelligibilium ab est discernere unum intelligibilium ab alio, vel in propria natura, et partibus alio, vel in propria natura, et partibus et differentiis considerare, ad hoc exigitur et differentiis considerare, ad hoc exigitur actualis voluntas utrumque conjungens. actualis voluntas utrumque conjungens.