IN I SENTENT. DIST. II, E, ART. 18. IN I SENTENT. DIST. II, E, ART. 18.

75 75

consortii : atque significavit nomine consortii, vel pluralitatis non poni ali- consortii : atque significavit nomine consortii, vel pluralitatis non poni ali- quid, sed removeri. Pluralitas enim vel consortium personarum cum dici- quid, sed removeri. Pluralitas enim vel consortium personarum cum dici- tur, solitudo vel singularitas negatur : cum dicimus plures esse personas, tur, solitudo vel singularitas negatur : cum dicimus plures esse personas, significamus quod non est una sola. Ideo Hilarius volens ista subtiliter et significamus quod non est una sola. Ideo Hilarius volens ista subtiliter et name intelligi, ait : Professio consortii sustulit intelligentiam singularita- name intelligi, ait : Professio consortii sustulit intelligentiam singularita- ts. Non dicit, Posuit aliquid. Ita etiam cum dicimus tres personas, sin- ts. Non dicit, Posuit aliquid. Ita etiam cum dicimus tres personas, sin- pularitatem et solitudinem tollimus et quod Pater non est solus, nec Fi- pularitatem et solitudinem tollimus et quod Pater non est solus, nec Fi- us est solus, nec Spiritus sanctus est solus, significamus: et quod nec us est solus, nec Spiritus sanctus est solus, significamus: et quod nec Pater tantum est, et Filius, nec Pater tantum et Spiritus sanctus, nec Fi- Pater tantum est, et Filius, nec Pater tantum et Spiritus sanctus, nec Fi- us tantum et Spiritus sanctus. De hoc autem in sequenti 2 plenius agetur, us tantum et Spiritus sanctus. De hoc autem in sequenti 2 plenius agetur, ubi etiam secundum quid similes dicantur tres personæ, et utrum aliquo ubi etiam secundum quid similes dicantur tres personæ, et utrum aliquo modo sit ibi diversitas vel differentia ostendetur. modo sit ibi diversitas vel differentia ostendetur.

ARTICULUS XVIII. ARTICULUS XVIII.

Po quo supponit imago, cum dicitur: Po quo supponit imago, cum dicitur: Faciamus hominem ad imaginem no- Faciamus hominem ad imaginem no- strum? strum?

" "

Deinde quæritur de hoc quod dicit : Deinde quæritur de hoc quod dicit : Faciamus hominem ad imaginem, Faciamus hominem ad imaginem, etc. » Et quæruntur duo, scilicet, pro etc. » Et quæruntur duo, scilicet, pro

stet ibi imago, vel pro essentia, stet ibi imago, vel pro essentia, el pro personis, an pro utroque ? Et el pro personis, an pro utroque ? Et mecundo de ratione diversitatis exposi- mecundo de ratione diversitatis exposi- onum, Augustini et Hilarii. onum, Augustini et Hilarii.

Primo ergo quæritur, Utrum imago Primo ergo quæritur, Utrum imago supponat essentiam, vel personas ? Si supponat essentiam, vel personas ? Si supponit essentiam, tunc videtur posse supponit essentiam, tunc videtur posse dici, Faciamus hominem ad essentiam dici, Faciamus hominem ad essentiam nostram, vel ad essentiam in tribus per- nostram, vel ad essentiam in tribus per- sonis hoc autem non est verum: ergo sonis hoc autem non est verum: ergo videtur, quod non supponat essentiam videtur, quod non supponat essentiam in se, nec essentiam in tribus personis. in se, nec essentiam in tribus personis. SI AUTEM Supponat pro tribus personis, SI AUTEM Supponat pro tribus personis, tunc videtur quod debuit dicere, Ad tunc videtur quod debuit dicere, Ad magines, et non ad imaginem. magines, et non ad imaginem.

SI FORTE dicatur (sicut quidam dixe- SI FORTE dicatur (sicut quidam dixe- runt) quod imago stat ibi pro Filio. runt) quod imago stat ibi pro Filio. CONTRA: Textus dicit ad imaginem no- CONTRA: Textus dicit ad imaginem no- stram Filius autem non est imago nisi stram Filius autem non est imago nisi

' IDEM, Ibidem, loc. cit. ' IDEM, Ibidem, loc. cit.

Patris unde tunc debuit Pater dicere, Patris unde tunc debuit Pater dicere, Ad imaginem meam : et non esset ver- Ad imaginem meam : et non esset ver- bum commune tribus personis, sicut di- bum commune tribus personis, sicut di- cunt Sancti. cunt Sancti.

PROPTER hoc dixerunt quidam, quod PROPTER hoc dixerunt quidam, quod imago non stat ibi pro imagine increa- imago non stat ibi pro imagine increa- ta, sed creata et hoc volunt habere ex ta, sed creata et hoc volunt habere ex consignificatione præpositionis ad, quæ consignificatione præpositionis ad, quæ videtur notare assimilationem cum ratio- videtur notare assimilationem cum ratio- ne alicujus distantiæ: quia videtur quasi ne alicujus distantiæ: quia videtur quasi ad aliquid consignificare motum, consi- ad aliquid consignificare motum, consi- gnificat enim ad locum. Si autem quæ- gnificat enim ad locum. Si autem quæ- ratur, Quid sit illud creatum ad quod ratur, Quid sit illud creatum ad quod homo factus est, dicunt quod hoc est homo factus est, dicunt quod hoc est ratio imaginis abstrahens ab exemplata ratio imaginis abstrahens ab exemplata imagine in homine. Sed contra hoc est, imagine in homine. Sed contra hoc est, quod adhuc hæc ratio imaginis erit ratio quod adhuc hæc ratio imaginis erit ratio alterius alicujus increati, et de hoc redit alterius alicujus increati, et de hoc redit eadem quæstio quæ prius, Utrum dicat eadem quæstio quæ prius, Utrum dicat essentiam, vel personam ? et si perso- essentiam, vel personam ? et si perso- nam, Utrum personam Filii, vel omnes nam, Utrum personam Filii, vel omnes in commui? in commui?

Præterea, Ratio illa imaginis non pot- Præterea, Ratio illa imaginis non pot- est poni esse nisi in mente Dei facientis est poni esse nisi in mente Dei facientis hominem : et sic hæc ratio imaginis erit hominem : et sic hæc ratio imaginis erit idea ad quam fit homo ad imaginem idea ad quam fit homo ad imaginem Dei et sic non est creatum aliquid, sed Dei et sic non est creatum aliquid, sed potius creatrix essentia, ut vult Ansel- potius creatrix essentia, ut vult Ansel- mus. Unde hoc nihil videtur esse di- mus. Unde hoc nihil videtur esse di- ctum. ctum.

2 Cf. Infra, Dist XIX, XXIV, XXXI et xxxIII. 2 Cf. Infra, Dist XIX, XXIV, XXXI et xxxIII.

Solutio. Solutio.

76 76

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SUNT ALII qui dicunt, quod imago stat SUNT ALII qui dicunt, quod imago stat ibi pro Filio, et similitudo pro Spiritu ibi pro Filio, et similitudo pro Spiritu sancto. Sed tunc videtur Pater debere sancto. Sed tunc videtur Pater debere dicere hoc verbum, et non communiter dicere hoc verbum, et non communiter tota Trinitas. Item, deberet dicere Pa- tota Trinitas. Item, deberet dicere Pa- ter, ad imaginem meam, et similitudi- ter, ad imaginem meam, et similitudi- nem nostram et non communiter di- nem nostram et non communiter di- cere ad Filium et Spiritum sanctum, cere ad Filium et Spiritum sanctum, ut exponunt Sancti, sed ad Filium tan- ut exponunt Sancti, sed ad Filium tan-

tum. tum.

SOLUTIO. Ad ista dico sine præjudicio, SOLUTIO. Ad ista dico sine præjudicio, quod imago et similitudo hic dicunt quod imago et similitudo hic dicunt essentiam divinam in recto, et tres per- essentiam divinam in recto, et tres per- sonas in obliquo. Unde imago est essen- sonas in obliquo. Unde imago est essen- tia una in tribus personis se in eadem tia una in tribus personis se in eadem essentia imitantibus: et similitudo est essentia imitantibus: et similitudo est essentia una per modum qualitatis quæ essentia una per modum qualitatis quæ secundum Damascenum, assequitur sub- secundum Damascenum, assequitur sub- stantiam sicut bonitas, sapientia, et hu- stantiam sicut bonitas, sapientia, et hu- jusmodi in tribus personis sibi similibus jusmodi in tribus personis sibi similibus in bonitate, et sapientia, et virtute, et in bonitate, et sapientia, et virtute, et hujusmodi unde et imago et similitudo hujusmodi unde et imago et similitudo sunt relativa obliqua, et intrinsece. Obli- sunt relativa obliqua, et intrinsece. Obli- qua dico quia ea quæ referuntur ad se, qua dico quia ea quæ referuntur ad se, importantur in obliquo. Intrinsece dico: importantur in obliquo. Intrinsece dico: quia habent in se relationem, et etiam quia habent in se relationem, et etiam id ad quod refertur: ita quod non quæ- id ad quod refertur: ita quod non quæ- runt determinari extra : sicut dicitur, Is- runt determinari extra : sicut dicitur, Is- ti sunt similes, hoc est, iste est similis ti sunt similes, hoc est, iste est similis illi, et iste est similis isti. illi, et iste est similis isti.

AD HOC ergo quod primo objiciebatur, AD HOC ergo quod primo objiciebatur, dicendum quod dicunt essentiam in per- dicendum quod dicunt essentiam in per- sonis se in ea imitantibus: sicut enim sonis se in ea imitantibus: sicut enim habitum est, dicunt imitantes, et id in habitum est, dicunt imitantes, et id in quo imitantur se. Nec valet quod posset quo imitantur se. Nec valet quod posset ibi dicit, Faciamus hominem ad imagi- ibi dicit, Faciamus hominem ad imagi- nem, id est, ad essentiam in tribus per- nem, id est, ad essentiam in tribus per- sonis: quia licet essentia in tribus per- sonis: quia licet essentia in tribus per- sonis sit idem imagini, tamen alius est sonis sit idem imagini, tamen alius est modus significandi in nomine et ideo modus significandi in nomine et ideo non procedit argumentatio: et est ibi non procedit argumentatio: et est ibi accidentis peccatum, vel etiam secun- accidentis peccatum, vel etiam secun- dum quosdam figura dictionis pro- dum quosdam figura dictionis pro- pter mutatum modum prædicandi in di- pter mutatum modum prædicandi in di- vinis. Alias autem rationes quæ contra vinis. Alias autem rationes quæ contra alias opiniones procedunt concedimus alias opiniones procedunt concedimus sine præjudicio. sine præjudicio.

ULTERIUS quæritur de ratione diversæ ULTERIUS quæritur de ratione diversæ expositionis Augustini et Hilarii. Et di- expositionis Augustini et Hilarii. Et di- cendum, quod Hilarius in hoc termino, cendum, quod Hilarius in hoc termino, imaginem, considerat duo, scilicet id imaginem, considerat duo, scilicet id quod importatur in recto, et id quod quod importatur in recto, et id quod importatur in obliquo et ideo dicit in importatur in obliquo et ideo dicit in eo posse accipi unitatem essentiæ, et eo posse accipi unitatem essentiæ, et pluralitatem personarum: et ideo dicit, pluralitatem personarum: et ideo dicit, Imago sola non est, id est, non est unius, Imago sola non est, id est, non est unius, quia plures se imitantes in uno suppo- quia plures se imitantes in uno suppo- nit et similiter considerat in hoc termi- nit et similiter considerat in hoc termi- no, similitudo, præter hoc solum quod no, similitudo, præter hoc solum quod imago est in essentia, similitudo autem imago est in essentia, similitudo autem in his quæ secundum modum signifi- in his quæ secundum modum signifi- candi in nomine important qualitatem. candi in nomine important qualitatem. Augustinus autem tantum his terminis Augustinus autem tantum his terminis considerat id quod importatur in recto. considerat id quod importatur in recto.

Similiter hos duos terminos: Facia- Similiter hos duos terminos: Facia- mus, et nostram, diversimode conside- mus, et nostram, diversimode conside- rant. Hilarius enim duplicem modum si- rant. Hilarius enim duplicem modum si- gnificandi considerat in eis, scilicet, con- gnificandi considerat in eis, scilicet, con- significati pluralis numeri, et in hoc ac- significati pluralis numeri, et in hoc ac- cipit pluralitatem personarum : et iterum cipit pluralitatem personarum : et iterum modum significandi quo consortium di- modum significandi quo consortium di- cunt, unus eorum ad actum unum in nu- cunt, unus eorum ad actum unum in nu- mero, et alter ad formam unam in nu- mero, et alter ad formam unam in nu- mero cum enim dicitur, faciamus, ac- mero cum enim dicitur, faciamus, ac- tus unus numero verbi intelligitur egredi tus unus numero verbi intelligitur egredi a diversis suppositis personis et hoc a diversis suppositis personis et hoc non potest esse nisi illæ sint unum in non potest esse nisi illæ sint unum in essentia agente. Similiter cum dicitur, essentia agente. Similiter cum dicitur, nostram, notatur plurium esse una nu- nostram, notatur plurium esse una nu- mero ratio imaginis et natura: et hoc est mero ratio imaginis et natura: et hoc est quod dicit, quod professio consorti per ly quod dicit, quod professio consorti per ly nostram, et faciamus, sustulit intelligen- nostram, et faciamus, sustulit intelligen- tiam singularis: et sic ponit plures per- tiam singularis: et sic ponit plures per- sonas. Cum autem dicitur: «Neque quis- sonas. Cum autem dicitur: «Neque quis- quam alieno a se dicit, nostram,» et facia- quam alieno a se dicit, nostram,» et facia- mus, hoc est quia sic non nisi per unum mus, hoc est quia sic non nisi per unum quod est natura referuntur ad actum quod est natura referuntur ad actum unum numero qui importatur per ly fa- unum numero qui importatur per ly fa- ciamus, et per unum quod est imago et ciamus, et per unum quod est imago et natura dicuntur habere consortium quod natura dicuntur habere consortium quod importatur per ly nostram. Augustinus importatur per ly nostram. Augustinus autem non accipit in his terminis nisi si- autem non accipit in his terminis nisi si- gnificatum plane. Diversitatem autem gnificatum plane. Diversitatem autem vocat Hilarius divisionem naturæ quæ vocat Hilarius divisionem naturæ quæ est in materia per formas substantiales: est in materia per formas substantiales: sicut homo ab homine, et leo ab homi- sicut homo ab homine, et leo ab homi-

' '

IN I SENTENT. DIST. II, E, ART. 19. IN I SENTENT. DIST. II, E, ART. 19.

ne singularitatem autem vocat indivi- ne singularitatem autem vocat indivi- duationem per accidentia, quæ divinis duationem per accidentia, quæ divinis non competunt solitudinem autem vo- non competunt solitudinem autem vo- cat separationem per locum. cat separationem per locum.

: :

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

In termini numerales in divinis aliquid In termini numerales in divinis aliquid ponant ? ponant ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit Deinde quæritur de hoc quod dicit Magister in eodem capitulo, ubi recolli- Magister in eodem capitulo, ubi recolli-

suminam dictorum Hilarii, et dicit: suminam dictorum Hilarii, et dicit: que significavit nomine consortii, vel que significavit nomine consortii, vel pluralitatis non poni aliquid, sed remo- pluralitatis non poni aliquid, sed remo-

• •

ri, etc. » ri, etc. »

1. Et ex hoc videtur accipi, quod secun- 1. Et ex hoc videtur accipi, quod secun- dum Magistrum termini numerales in dum Magistrum termini numerales in

mis nihil ponunt, sed negant magis et mis nihil ponunt, sed negant magis et mus ut cum dicitur una persona, non mus ut cum dicitur una persona, non matur aliquid circa personam, sed re- matur aliquid circa personam, sed re- moveatur sic, id est, non duæ, non tres: moveatur sic, id est, non duæ, non tres: et cum dicuntur duæ personæ, et cum dicuntur duæ personæ, id est, id est, non una tantum, vel tres et cum dicun- non una tantum, vel tres et cum dicun- tur tres, intelligitur non una, vel duæ tur tres, intelligitur non una, vel duæ tantum, vel plures tribus. tantum, vel plures tribus.

2. Et hoc videtur etiam per Isidorum, 2. Et hoc videtur etiam per Isidorum, qui dicit, quod numerus dicitur a nutu : qui dicit, quod numerus dicitur a nutu : nutus sautem sensus est: ergo videtur nutus sautem sensus est: ergo videtur non esse numerus nisi in sensibilibus. non esse numerus nisi in sensibilibus.

: :

3. Item, Boetius: Diversa numero sunt 3. Item, Boetius: Diversa numero sunt in quibus invenitur diversitas in nume- in quibus invenitur diversitas in nume- rando sed in personis divinis non est rando sed in personis divinis non est diversitas ergo nec numerus. Quod au- diversitas ergo nec numerus. Quod au- tem non sit diversitas in divinis, patet in tem non sit diversitas in divinis, patet in cadem auctoritate Hilarii. cadem auctoritate Hilarii.

4. Item Philosophus : In quibus non 4. Item Philosophus : In quibus non est materia, non est numerus, nisi pe- est materia, non est numerus, nisi pe- nes causam et causatum: sed in divinis nes causam et causatum: sed in divinis non est materia: ergo si numerus est in non est materia: ergo si numerus est in cis, est penes causam et causatum, quod cis, est penes causam et causatum, quod iterum non convenit: quia non concedi- iterum non convenit: quia non concedi- tur quod una persona sit causa alterius. tur quod una persona sit causa alterius.

5. Item, Damascenus dicit, quod diffe- 5. Item, Damascenus dicit, quod diffe- rentia est causa numeri: omnis autem rentia est causa numeri: omnis autem differentia aut est penes materiam, aut differentia aut est penes materiam, aut

77 77

penes formam: penes materiam non penes formam: penes materiam non est in divinis ergo est, est penes for- est in divinis ergo est, est penes for- mam. Aut ergo penes formam generis, mam. Aut ergo penes formam generis, aut speciei et patet, quod neutro modo: aut speciei et patet, quod neutro modo: ergo videtur, quod in divinis non salve- ergo videtur, quod in divinis non salve- tur ratio terminorum numeralium. tur ratio terminorum numeralium.

6. Item, Philosophus dicit, quod infi- 6. Item, Philosophus dicit, quod infi- nitum in numero causatur ab infinito in nitum in numero causatur ab infinito in continuo quia quantum dividitur in continuo quia quantum dividitur in continuo, tantum apponitur in numero: continuo, tantum apponitur in numero: numerum enim cognoscimus divisione numerum enim cognoscimus divisione continui ergo videtur, quod numerus continui ergo videtur, quod numerus non sit proprie nisi in naturalibus. non sit proprie nisi in naturalibus.

7. Præterea, Numerus est species 7. Præterea, Numerus est species quantitatis discretæ : ergo termini nume- quantitatis discretæ : ergo termini nume- rales aliquid ponunt circa suum subje- rales aliquid ponunt circa suum subje- ctum. In divinis autem est omnimoda sim- ctum. In divinis autem est omnimoda sim- plicitas : ergo nihil ponunt in illis, sicut plicitas : ergo nihil ponunt in illis, sicut Magister dicit. Magister dicit.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Dicit Philosophus, quod eadem est 1. Dicit Philosophus, quod eadem est ratio hominis, et unius hominis: ergo ratio hominis, et unius hominis: ergo videtur quod unum nihil addat supra id videtur quod unum nihil addat supra id quod unum est, nisi indivisionem formæ quod unum est, nisi indivisionem formæ indivisa in se, et distinguentis ab aliis: indivisa in se, et distinguentis ab aliis: et ita videtur in divinis convenire et po- et ita videtur in divinis convenire et po-

nere. nere.

2. Item, Boetius dicit in libro de Dua- 2. Item, Boetius dicit in libro de Dua- bus naturis in una persona Christi, quod bus naturis in una persona Christi, quod

unum et ens convertuntur. unum et ens convertuntur.

3. Item, Unumquodque a forma sua 3. Item, Unumquodque a forma sua unum est. Cum igitur proprietas personæ unum est. Cum igitur proprietas personæ faciat eam indivisam in se, et ab aliis di- faciat eam indivisam in se, et ab aliis di- visam, et sic sit quasi forma, videtur visam, et sic sit quasi forma, videtur quod unum ponat in personis proprieta- quod unum ponat in personis proprieta-

tem. tem.

SOLUTIO. Dicendum, quod unitas essen- SOLUTIO. Dicendum, quod unitas essen- tiæ est ipsa essentia: sed alia ratione est tiæ est ipsa essentia: sed alia ratione est essentia, et alia una. Essentia enim est essentia, et alia una. Essentia enim est cujus actus est esse. Dicit enim Ansel- cujus actus est esse. Dicit enim Ansel- mus, quod essentia, esse, et ens diffe- mus, quod essentia, esse, et ens diffe- runt sicut lux, lucere, et lucens. Sed runt sicut lux, lucere, et lucens. Sed una est in quantum in se una existens una est in quantum in se una existens suis (ut ita dicam) proprietatibus natu- suis (ut ita dicam) proprietatibus natu- ralibus ab aliis distinguitur, quæ sunt ralibus ab aliis distinguitur, quæ sunt ipsa essentia. Et personæ unitas est pro- ipsa essentia. Et personæ unitas est pro- prietas quæ est persona, et unitas no- prietas quæ est persona, et unitas no- tionis est notio, licet aliter in termino tionis est notio, licet aliter in termino

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 Ad 3

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

78 78

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

numerali significetur. Et similiter dico numerali significetur. Et similiter dico de duobus, et tribus, secundum quod di- de duobus, et tribus, secundum quod di- cunt iterationem unitatis personæ, vel cunt iterationem unitatis personæ, vel notionis. Magister ergo intendit, quod notionis. Magister ergo intendit, quod supra id quod res est non addit unum supra id quod res est non addit unum nisi indivisionem et ideo dicit nihil po- nisi indivisionem et ideo dicit nihil po- nere. Si autem attendatur quo persona nere. Si autem attendatur quo persona est una, vel duæ, vel tres, tunc ponit est una, vel duæ, vel tres, tunc ponit proprietatem sub alio modo significandı. proprietatem sub alio modo significandı. AD ALIUD dicendum, quod non salvatur AD ALIUD dicendum, quod non salvatur numerus in divinis prout dicit nutum numerus in divinis prout dicit nutum sensus, sed prout dicit nutum intel- sensus, sed prout dicit nutum intel- lectus quocumque modo distinguen- lectus quocumque modo distinguen- tis et ideo etiam licet hoc admittatur, tis et ideo etiam licet hoc admittatur, quod in divinis est numerus personarum, quod in divinis est numerus personarum, non tamen admittitur quod in divinis non tamen admittitur quod in divinis simpliciter sit numerus : quia simpliciter simpliciter sit numerus : quia simpliciter numerus est diversarum rerum in essen- numerus est diversarum rerum in essen- tia et esse, quod non est in divinis. tia et esse, quod non est in divinis.

AD ALIUD dicendum, quod non est in AD ALIUD dicendum, quod non est in divinis diversitas numero, sed potius divinis diversitas numero, sed potius distinctio et id quod dicit Boetius, intel- distinctio et id quod dicit Boetius, intel- ligitur in his in quibus simpliciter est nu- ligitur in his in quibus simpliciter est nu- merus. Et non dico hoc quod numerus merus. Et non dico hoc quod numerus personarum sit numerus absolute loquen- personarum sit numerus absolute loquen-

do. do.

AD ALIUD dicendum, quod in divinis AD ALIUD dicendum, quod in divinis non est causa et causatum, sed princi- non est causa et causatum, sed princi- pium et principiatum, et hoc sufficit nu- pium et principiatum, et hoc sufficit nu- mero personarum tamen id quod dicit mero personarum tamen id quod dicit ille Philosophus, non est omnino suffi- ille Philosophus, non est omnino suffi- ciens quia in Angelo est numerus mul- ciens quia in Angelo est numerus mul- tus, ut vult Dionysius, etiam præter hoc tus, ut vult Dionysius, etiam præter hoc quod unus sit causa alterius. quod unus sit causa alterius.

AD ALIUD dicendum, quod si diflerentia AD ALIUD dicendum, quod si diflerentia large accipiatur, tunc comprehendet dis- large accipiatur, tunc comprehendet dis- tinctionem personalium proprietatum, et tinctionem personalium proprietatum, et illa in divinis causabit numerum talem illa in divinis causabit numerum talem qualis est ibi. qualis est ibi.

Ad 6. AD ALIUD dicendum, quod infinitum Ad 6. AD ALIUD dicendum, quod infinitum passio materiæ est et ideo non est ne- passio materiæ est et ideo non est ne- cesse si infinitum in numero non causa- cesse si infinitum in numero non causa- tur a divisione continui, quod propter tur a divisione continui, quod propter hoc numerus simpliciter causetur ab hoc numerus simpliciter causetur ab illo quia numerus in non materialibus illo quia numerus in non materialibus invenitur. Vel dicatur (ut quidam dixe- invenitur. Vel dicatur (ut quidam dixe- runt) quod numerus et multitudo oppo- runt) quod numerus et multitudo oppo- nuntur unitati: unde quot modis dicitur nuntur unitati: unde quot modis dicitur unum, tot modis per oppositum fit nu- unum, tot modis per oppositum fit nu-

• •

merus et multitudo. Unum autem dicitur merus et multitudo. Unum autem dicitur continuitate, et unum forma, et unum continuitate, et unum forma, et unum naturæ æqualitate et unum per respectum naturæ æqualitate et unum per respectum ad unum. In continuitate, sicut linea est ad unum. In continuitate, sicut linea est una, et corpus unum: forma autem sic- una, et corpus unum: forma autem sic- ut homo est unus, vel Socrates est unus. ut homo est unus, vel Socrates est unus. Æqualitate naturæ, sicut id cujus attri- Æqualitate naturæ, sicut id cujus attri- buta essentiæ naturalis sunt eadem. Per buta essentiæ naturalis sunt eadem. Per respectum ad unum, sicut univoca sunt respectum ad unum, sicut univoca sunt unum per respectum unius rationis ad unum per respectum unius rationis ad id in id in quo univocantur Per oppositum quo univocantur Per oppositum autem privatione unius fit numerus et autem privatione unius fit numerus et multitudo. Privatione enim continui fit multitudo. Privatione enim continui fit per divisionem numerus. Similiter divi- per divisionem numerus. Similiter divi- sione formæ per materiam, sicut in nu- sione formæ per materiam, sicut in nu- mero individuorum, vel per formas sive mero individuorum, vel per formas sive differentias, sicut in numero specierum differentias, sicut in numero specierum fit numerus. Similiter in æqualitate na- fit numerus. Similiter in æqualitate na- turæ secundum attributa fiunt gradus, et turæ secundum attributa fiunt gradus, et ordines in natura, et multitudo, sicut fit ordines in natura, et multitudo, sicut fit numerus Angelorum. Similiter et mul- numerus Angelorum. Similiter et mul- titudo rationum simpliciter, et per prius titudo rationum simpliciter, et per prius et posterius facit numerum in æquivocis, et posterius facit numerum in æquivocis, et analogis de tali numero numerato et analogis de tali numero numerato loquitur Philosophus. loquitur Philosophus.

AD ALIUD dicendum, quod unum du- AD ALIUD dicendum, quod unum du- pliciter accipitur, scilicet, prout conver- pliciter accipitur, scilicet, prout conver- titur cum ente: et sic non est principium titur cum ente: et sic non est principium discreta quantitatis quæ est numerus et discreta quantitatis quæ est numerus et multitudo et numerus sic resultans non multitudo et numerus sic resultans non est in discretæ quantitatis specie, sed est in discretæ quantitatis specie, sed ponit formam qua res unum vel multa ponit formam qua res unum vel multa est. et sic aliquo modo accipitur in di- est. et sic aliquo modo accipitur in di- vinis. Aliter est principium discretæ vinis. Aliter est principium discretæ quantitatis, et sic est ens in parte, et po- quantitatis, et sic est ens in parte, et po- nit accidens significatum circa suum sub- nit accidens significatum circa suum sub- jectum et similiter numerus ab eo sur- jectum et similiter numerus ab eo sur- gens, et sic non convenit in divinis. gens, et sic non convenit in divinis.

: :

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

Quæritur, Quare in aliis entibus ad nu- Quæritur, Quare in aliis entibus ad nu- merum hypostasum sequitur numerus merum hypostasum sequitur numerus naturæ, et non sequitur in divinis? naturæ, et non sequitur in divinis?

Sed adhuc ulterius quæritur, Quare Sed adhuc ulterius quæritur, Quare

Ad Ad

IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 20. IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 20.

hoc fit quod in aliis entibus ad numerum hoc fit quod in aliis entibus ad numerum hypostasum sequitur numerus naturæ, hypostasum sequitur numerus naturæ, et non sequitur hoc in divinis? Non enim et non sequitur hoc in divinis? Non enim sequitur Pater est unus Deus, et Filius sequitur Pater est unus Deus, et Filius est unus Deus, et Spiritus sanctus est est unus Deus, et Spiritus sanctus est unus Deus ergo sunt tres dii. Hoc enim unus Deus ergo sunt tres dii. Hoc enim videtur esse contra communem animi videtur esse contra communem animi conceptionem quæ intellectui per se est conceptionem quæ intellectui per se est nota, scilicet, quod plurium hypostasum nota, scilicet, quod plurium hypostasum numero non potest esse una natura nu- numero non potest esse una natura nu-

mero. mero.

SOLUTIO. Dicendum, quod hoc contin- SOLUTIO. Dicendum, quod hoc contin- git propter identitatem naturæ et hypo- git propter identitatem naturæ et hypo- stasis in divinis. Hypostasis enim, sive stasis in divinis. Hypostasis enim, sive substantia, sive id quod est, invenitur substantia, sive id quod est, invenitur quatuor modis in entibus. In quibusdam quatuor modis in entibus. In quibusdam enim differt hypostasis à natura, sive enim differt hypostasis à natura, sive quod est a quo est: ita tamen, quod na- quod est a quo est: ita tamen, quod na- tura sive quo est, communicabile est tura sive quo est, communicabile est pluribus, et actu communicatur per di- pluribus, et actu communicatur per di- visionem ejus quod est, sive hypostasis, visionem ejus quod est, sive hypostasis, per actum generationis: sicut accidit in per actum generationis: sicut accidit in omnibus generabilibus et corruptibili- omnibus generabilibus et corruptibili- bus ut homo, asinus, et cætera hujus- bus ut homo, asinus, et cætera hujus- modi. In quibusdam autem quo est, sive modi. In quibusdam autem quo est, sive natura, communicabilis est: et differt ab natura, communicabilis est: et differt ab co quod est, sive à supposito, sive co quod est, sive à supposito, sive hypostasi sed non communicatur, eo hypostasi sed non communicatur, eo quod suam materiam totam habeat intra quod suam materiam totam habeat intra se, in qua ipsum possibile est esse, et se, in qua ipsum possibile est esse, et nihil de ea est extra ipsum, neque per nihil de ea est extra ipsum, neque per potentiam, neque per actum sicut in potentiam, neque per actum sicut in sole, et luna, et cæteris stellis: in qui- sole, et luna, et cæteris stellis: in qui-

79 79

bus etiam forma, sive quo est, licet sit bus etiam forma, sive quo est, licet sit communicabile, et differat ab eo quod est, communicabile, et differat ab eo quod est, sive supposito, sive hypostasi, et ipsa sive supposito, sive hypostasi, et ipsa hypostasis sit quanta: tamen numquam hypostasis sit quanta: tamen numquam per actum dividetur, eo quod totam ha- per actum dividetur, eo quod totam ha- beat intra se materiam illam in qua pos- beat intra se materiam illam in qua pos- sibile est esse suam formam: et ideo spe- sibile est esse suam formam: et ideo spe- cies in illis salvatur in uno: quoniam hoc cies in illis salvatur in uno: quoniam hoc est principium apud naturam generalem, est principium apud naturam generalem, quod omnium eorum quorum non est ma- quod omnium eorum quorum non est ma- teria tota intra formam terminata, est teria tota intra formam terminata, est actus generationis per quem diverso sup- actus generationis per quem diverso sup- posito forma multiplicatur in plura nu- posito forma multiplicatur in plura nu- mero. Item, in quibusdam natura qui- mero. Item, in quibusdam natura qui- dem sive quo est, differt ab ipso sup- dem sive quo est, differt ab ipso sup- posito, vel hypostasi, sive quod est : ta- posito, vel hypostasi, sive quod est : ta- men simplex est ipsum quod est indivi- men simplex est ipsum quod est indivi- sibile non ex materia aliqua ens: quia, sibile non ex materia aliqua ens: quia, ut dicit Boetius 1, spiritualium nulla est ut dicit Boetius 1, spiritualium nulla est materia et ideo in talibus salvatur etiam materia et ideo in talibus salvatur etiam species in uno supposito, et non commu- species in uno supposito, et non commu- nicatur: imo contrahit individuantia a nicatur: imo contrahit individuantia a proprietatibus suppositi penes attributa proprietatibus suppositi penes attributa personalia accepta: et sic est in Angelis. personalia accepta: et sic est in Angelis. Sed in divinis quo est et natura omnino Sed in divinis quo est et natura omnino indifferens est a supposito: et ideo nu- indifferens est a supposito: et ideo nu- merato supposito, non dividitur natura: merato supposito, non dividitur natura: sed indifferens manet in omnibus suppo- sed indifferens manet in omnibus suppo- sitis ejusdem naturæ: et ideo non tenet, sitis ejusdem naturæ: et ideo non tenet, Pater est Deus, Filius est Deus, Spiritus Pater est Deus, Filius est Deus, Spiritus sanctus est Deus: ergo tres dii: quia ter- sanctus est Deus: ergo tres dii: quia ter- minus numeralis non ponit rem suam minus numeralis non ponit rem suam nisi circa suppositum, et non circa na- nisi circa suppositum, et non circa na- turam, sive quo est. turam, sive quo est.

: :

F. Ad idem quod coeperat redit, ut alias auctoritates supponat. F. Ad idem quod coeperat redit, ut alias auctoritates supponat.

Nunc vero ad propositum redeamus, et ad ostendendum personarum Nunc vero ad propositum redeamus, et ad ostendendum personarum pluralitatem, atque essentiæ divinæ unitatem, alias Sanctorum auctoritates pluralitatem, atque essentiæ divinæ unitatem, alias Sanctorum auctoritates inducamus. Moyes dicit: In principio creavit Deus coelum et terram³: per inducamus. Moyes dicit: In principio creavit Deus coelum et terram³: per Deum significans Patrem: per principium, Filium. Et pro eo quod apud Deum significans Patrem: per principium, Filium. Et pro eo quod apud

1 BOETIUS, Lib. I de Duabus naturis in una persona Chisti. 1 BOETIUS, Lib. I de Duabus naturis in una persona Chisti.

2 Genes. I, 1. 2 Genes. I, 1.

80 80

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nos Deus dicitur, Hebraica veritas habet Elohim, quod est plurale hujus nos Deus dicitur, Hebraica veritas habet Elohim, quod est plurale hujus singularis, quod est El. Quod ergo non est dictum El, quod est Deus: singularis, quod est El. Quod ergo non est dictum El, quod est Deus: sed Elohim, quod interpretari potest dii, sive judices: ad pluralitatem per- sed Elohim, quod interpretari potest dii, sive judices: ad pluralitatem per- sonarum refertur. Ad quam etiam illud attinere videtur, quod diabolus per sonarum refertur. Ad quam etiam illud attinere videtur, quod diabolus per serpentem dixit: Eritis sicut dii'. Pro quo in Hebraico habetur Elohim: serpentem dixit: Eritis sicut dii'. Pro quo in Hebraico habetur Elohim: ac si diceret, Eritis sicut divinæ personæ. Ille etiam maximus Prophetarum ac si diceret, Eritis sicut divinæ personæ. Ille etiam maximus Prophetarum et regum David, qui suam cæteris præfert intelligentiam, dicens: Super et regum David, qui suam cæteris præfert intelligentiam, dicens: Super senes intellexi: unitatem divinæ naturæ ostendens, ait: Dominus no- senes intellexi: unitatem divinæ naturæ ostendens, ait: Dominus no- men est illi: non dicit, Domini. Alibi etiam ejusdem unitatem et æter- men est illi: non dicit, Domini. Alibi etiam ejusdem unitatem et æter- nitatem simul ostendens, ait ex persona Dei: Israel, si audieris me, non nitatem simul ostendens, ait ex persona Dei: Israel, si audieris me, non erit in te deus recens, neque adorabis deum alienum *. Aliud horum (ut erit in te deus recens, neque adorabis deum alienum *. Aliud horum (ut dicit Ambrosius in libro I de Trinitate 5) significat æternitatem aliud, dicit Ambrosius in libro I de Trinitate 5) significat æternitatem aliud, unitatem substantiæ indifferentis, ut neque posteriorem Patre, neque alte- unitatem substantiæ indifferentis, ut neque posteriorem Patre, neque alte- rius divinitatis Filium, vel Spiritum sanctum, esse credamus: nam si Patre rius divinitatis Filium, vel Spiritum sanctum, esse credamus: nam si Patre posterior est Filius, vel Spiritus sanctus, recens est: et si unius non est posterior est Filius, vel Spiritus sanctus, recens est: et si unius non est divinitatis, alienus est, sed nec posterior est, quia recens non est: nec divinitatis, alienus est, sed nec posterior est, quia recens non est: nec alienus, quia ex Patre natus est Filius, ex Patre procedit Spiritus sanctus. alienus, quia ex Patre natus est Filius, ex Patre procedit Spiritus sanctus. Alibi quoque distinctionem personarum insinuans, ait: Verbo Domini Alibi quoque distinctionem personarum insinuans, ait: Verbo Domini coeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum 6. Alibi etiam ait: coeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum 6. Alibi etiam ait: Benedicat nos Deus, Deus noster! Benedicat Deus, et metuant eum omnes Benedicat nos Deus, Deus noster! Benedicat Deus, et metuant eum omnes fines terræ ". Trina enim confessio Dei Trinitatem exprimit personarum: fines terræ ". Trina enim confessio Dei Trinitatem exprimit personarum: unitatem vero essentiæ aperit, cum singulariter subjungit eum. Isaias unitatem vero essentiæ aperit, cum singulariter subjungit eum. Isaias quoque dicit se audisse Seraphin clamantia: Sanctus, sanctus, sanctus quoque dicit se audisse Seraphin clamantia: Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus. Per hoc quod dicit ter, Sanctus, Trinitatem significat: Dominus Deus. Per hoc quod dicit ter, Sanctus, Trinitatem significat: per hoc quod subdit, Dominus Deus, unitatem essentiæ. David quoque per hoc quod subdit, Dominus Deus, unitatem essentiæ. David quoque æternam Filii generationem aperte insinuat ex persona Filii, dicens: Do- æternam Filii generationem aperte insinuat ex persona Filii, dicens: Do- minus dixit ad me: Filius meus es tu, ego hodie genui te. De hac gene- minus dixit ad me: Filius meus es tu, ego hodie genui te. De hac gene- ratione ineffabili Isaias ait: Generationem ejus quis enarrabit"? In libro ratione ineffabili Isaias ait: Generationem ejus quis enarrabit"? In libro quoque Sapientiæ" æternitas Filii cum Patre monstratur, ubi Sapientia ita quoque Sapientiæ" æternitas Filii cum Patre monstratur, ubi Sapientia ita loquitur Dominus possedit me ab initio viarum suarum, antequam quid- loquitur Dominus possedit me ab initio viarum suarum, antequam quid- quam faceret a principio. Ab æterno ordinata sum,... antequam terra fie- quam faceret a principio. Ab æterno ordinata sum,... antequam terra fie-

1 Genes. III, 5. 1 Genes. III, 5.

2 Psal. CXVIII, 100. 2 Psal. CXVIII, 100.

3 Psal. LXVII, 5. 3 Psal. LXVII, 5.

4 Psal. LXXX, 9 et 10. 4 Psal. LXXX, 9 et 10.

5 Vel, de Fide ad Gratianum, cap. 5. 5 Vel, de Fide ad Gratianum, cap. 5.

6 Psal XXXII, 6. 6 Psal XXXII, 6.

7 Psal. LXVI, 7 et 8. 7 Psal. LXVI, 7 et 8.

8 Isa. VI, 3. 8 Isa. VI, 3.

9 Psal. 11, 7. 9 Psal. 11, 7.

10 Isa. LIII, 8. 10 Isa. LIII, 8.

11 Proverb. VIII, 22 et seq. 11 Proverb. VIII, 22 et seq.

IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 21. IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 21.

81 81

ret. Nondum erant abyssi, et ego jam concepta eram: necdum fontes aqua- ret. Nondum erant abyssi, et ego jam concepta eram: necdum fontes aqua- rum eruperant : necdum montes gravi mole constiterant, ante colles ego rum eruperant : necdum montes gravi mole constiterant, ante colles ego parturiebar. Adhuc terram non fecerat, et flumina, et cardines orbis terræ. parturiebar. Adhuc terram non fecerat, et flumina, et cardines orbis terræ. Quando præparabat cælos, aderam... Quando appendebat fundamenta Quando præparabat cælos, aderam... Quando appendebat fundamenta terræ: cum eo eram cuncta componens: et delectabar per singulos dies, lu- terræ: cum eo eram cuncta componens: et delectabar per singulos dies, lu- dens coram eo omni tempore. Ecce apertum de æterna genitura testimo- dens coram eo omni tempore. Ecce apertum de æterna genitura testimo- nium, quo ipsa Sapientia perhibet se ante mundum conceptam esse, et nium, quo ipsa Sapientia perhibet se ante mundum conceptam esse, et parturiri, id est, genitam, et apud Patrem æternaliter existere. Ipsa etiam parturiri, id est, genitam, et apud Patrem æternaliter existere. Ipsa etiam alibi ait: Ego ex ore Altisimi prodivi, primogenita ante omnem creatu- alibi ait: Ego ex ore Altisimi prodivi, primogenita ante omnem creatu- ram'. Michæas quoque Propheta æternam Verbi generationem, et tem- ram'. Michæas quoque Propheta æternam Verbi generationem, et tem- poralem ex Maria, simul insinuavit, dicens: Et tu, Bethlehem Ephrata, par- poralem ex Maria, simul insinuavit, dicens: Et tu, Bethlehem Ephrata, par- mulus es in millibus Juda: ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israel, mulus es in millibus Juda: ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israel, rt egressus ejus ab initio, a diebus æternitatis 2. rt egressus ejus ab initio, a diebus æternitatis 2.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

Utrum in uno principio omnia facta sunt, Utrum in uno principio omnia facta sunt, vel in diversis, ut dicunt Manichæi ? vel in diversis, ut dicunt Manichæi ?

Deinde transeundum est ad illud capi- Deinde transeundum est ad illud capi- tulum, in quo principaliter intendit pro- tulum, in quo principaliter intendit pro- bare distinctionem personarum, et per bare distinctionem personarum, et per consequens essentiæ unitatem: et quia consequens essentiæ unitatem: et quia fecerat digressionem exponendo verba fecerat digressionem exponendo verba lilarii, ideo dicit : « Nunc vero ad propo- lilarii, ideo dicit : « Nunc vero ad propo- situm, etc. » situm, etc. »

Dubium autem incidit de hoc quod di- Dubium autem incidit de hoc quod di- cit: In principio creavit Deus cœlum et cit: In principio creavit Deus cœlum et terram. Videtur enim Manichæis non in terram. Videtur enim Manichæis non in uno principio cœlum et terram fecisse: uno principio cœlum et terram fecisse: sed in uno coelum, id est, regionem lucis, sed in uno coelum, id est, regionem lucis, et spirituum et in alio terram, id est, et spirituum et in alio terram, id est, regionem tenebrarum, et pugnæ carnis regionem tenebrarum, et pugnæ carnis adversus spiritum : quod nituntur sic pro- adversus spiritum : quod nituntur sic pro- bare: bare:

1. Nihil idem eodem modo se habens fa- 1. Nihil idem eodem modo se habens fa- cit diversa ergo multo minus contraria : cit diversa ergo multo minus contraria : sed Deux maxime idem est eodem modo sed Deux maxime idem est eodem modo se habens ergo non facit contraria: sed se habens ergo non facit contraria: sed incorruptibilia, et corruptibilia sunt con- incorruptibilia, et corruptibilia sunt con-

1 Eccli. xxiv, 3 1 Eccli. xxiv, 3

X\ X\

traria erga ipsa non sunt ab eodem prin- traria erga ipsa non sunt ab eodem prin- cipio. cipio.

2. Item, Sapientissimi artificis non est 2. Item, Sapientissimi artificis non est suo operi facere repugnans: cum autem suo operi facere repugnans: cum autem anima ad imaginem Dei creata, sit opus anima ad imaginem Dei creata, sit opus incorruptibile Dei, ideo Deus non fecit ei incorruptibile Dei, ideo Deus non fecit ei repugnans sed caro repugnat ei, et ag- repugnans sed caro repugnat ei, et ag- gravat eam : ergo creator animæ non est gravat eam : ergo creator animæ non est plasmator corporis. Sapient. 1x, 15 : Cor- plasmator corporis. Sapient. 1x, 15 : Cor- pus enim quod corrumpitur aggravat pus enim quod corrumpitur aggravat animam, et terrena inhabitatio deprimit animam, et terrena inhabitatio deprimit sensum multa cogitantem. Et Apostolus, sensum multa cogitantem. Et Apostolus, ad Galat. v, 17: Caro concupiscit adver- ad Galat. v, 17: Caro concupiscit adver- sus spiritum, etc. sus spiritum, etc.

3. Præterea, Malum fit in mundo: 3. Præterea, Malum fit in mundo: omne autem quod fit, ab aliquo fit : ergo omne autem quod fit, ab aliquo fit : ergo malum fit ab aliquo. Detur illud esse li- malum fit ab aliquo. Detur illud esse li- berum arbitrium, sicut dicunt Catholici : berum arbitrium, sicut dicunt Catholici : aut ergo fit a libero arbitrio tantum, aut aut ergo fit a libero arbitrio tantum, aut a libero arbitrio secundum quod Deus a libero arbitrio secundum quod Deus operatur in ipso et movet ipsum, sicut operatur in ipso et movet ipsum, sicut prima causa est in secunda et movet prima causa est in secunda et movet eam. Si primo modo: ergo liberum ar- eam. Si primo modo: ergo liberum ar- bitrium est primum principium mali, et bitrium est primum principium mali, et per consequens sunt duo principia : unum per consequens sunt duo principia : unum boni quod est Deus, alterum mali quod boni quod est Deus, alterum mali quod est liberum arbitrium. Si secundo modo: est liberum arbitrium. Si secundo modo: ergo bonus Deus est auctor mali: non ergo bonus Deus est auctor mali: non

2 Mich. v, 2. 2 Mich. v, 2.

6 6

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

82 82

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ergo debet esse ejusdem punitor: quia ergo debet esse ejusdem punitor: quia nemo justus illius rei est punitor cujus nemo justus illius rei est punitor cujus ipse est auctor. ipse est auctor.

4. Similiter, dicit Augustinus quod 4. Similiter, dicit Augustinus quod Deus non facit aliquid quo opus suum Deus non facit aliquid quo opus suum fiat deterius: sed malo fit homo dete- fiat deterius: sed malo fit homo dete- rior ergo bonus Deus non facit illud nec rior ergo bonus Deus non facit illud nec in se, nec in alio: ergo oportet, quod sit in se, nec in alio: ergo oportet, quod sit ab alio principio quod est Deus tenebra- ab alio principio quod est Deus tenebra- rum quia malum, ut dicit Damascenus, rum quia malum, ut dicit Damascenus, est tenebra intelligibilis. Si forte dicatur, est tenebra intelligibilis. Si forte dicatur, quod malum nihil est et ideo non opor- quod malum nihil est et ideo non opor- tet ut habeat principium existens. Con- tet ut habeat principium existens. Con- TRA Deus non punit pro nihilo suppli- TRA Deus non punit pro nihilo suppli- ciis æternis sed malum punitur æterno ciis æternis sed malum punitur æterno supplicio ergo malum non est nihil, supplicio ergo malum non est nihil, sed aliquid, et ita redit primum: vel si sed aliquid, et ita redit primum: vel si fiat vis in malo, videbitur eadem ratio fiat vis in malo, videbitur eadem ratio procedere de peccato quæ facta est de procedere de peccato quæ facta est de malo. malo.

: :

AD HOC Solvendum dicendum est, quod AD HOC Solvendum dicendum est, quod non est nisi unum principium, eo quod non est nisi unum principium, eo quod principium mali esse non potest: quia principium mali esse non potest: quia illud aut esset summum malum, ita quod illud aut esset summum malum, ita quod non posset esse pejus aut haberet ali- non posset esse pejus aut haberet ali- quid de bono. Si primo modo, tunc esset quid de bono. Si primo modo, tunc esset non ens, ut supra est habitum : quia ens non ens, ut supra est habitum : quia ens est unum optimorum quod omnia deside- est unum optimorum quod omnia deside- rant. Si secundo modo, tunc jam esset rant. Si secundo modo, tunc jam esset compositum, et non principium, et ali- compositum, et non principium, et ali- quid esset in ipso de causatis a bono prin- quid esset in ipso de causatis a bono prin- cipio, quod non potest esse: et ideo prin- cipio, quod non potest esse: et ideo prin- cipium mali efficiens, quod sit per sub- cipium mali efficiens, quod sit per sub- stantiam suam mali causa, esse non pot- stantiam suam mali causa, esse non pot- est. est.

AD PRIMUM dicendum, quod hoc intelli- AD PRIMUM dicendum, quod hoc intelli- gitur de causis per motum causantibus, gitur de causis per motum causantibus, sicut cœlum, et stellæ, et cætera corpora sicut cœlum, et stellæ, et cætera corpora physica quia uno modo motus non effi- physica quia uno modo motus non effi- citur nisi ab una forma quæcumque sit citur nisi ab una forma quæcumque sit illa sed diverso motu in accedendo et illa sed diverso motu in accedendo et recedendo ad stellas et motus diversos in recedendo ad stellas et motus diversos in obliquo circulo in quo intersecant se cir- obliquo circulo in quo intersecant se cir- culi planetarum, in quo aliquo modo culi planetarum, in quo aliquo modo sunt stellæ omnes, fiunt diversæ conjun- sunt stellæ omnes, fiunt diversæ conjun- ctiones, et respectus et præventiones, et ctiones, et respectus et præventiones, et ascensus, et descensus: et ideo tunc cau- ascensus, et descensus: et ideo tunc cau- santur diversa. Deus autem non operatur santur diversa. Deus autem non operatur

per hunc modum ipse enim stabilis ma- per hunc modum ipse enim stabilis ma- nens dat cuncta moveri. Et ideo uno mo- nens dat cuncta moveri. Et ideo uno mo- do ipse existens per rationes ideales di- do ipse existens per rationes ideales di- versas in sua sapientia operativa existen- versas in sua sapientia operativa existen- tes, potest causare diversa, et ctiam con- tes, potest causare diversa, et ctiam con- traria in illis contrariis quorum utrum- traria in illis contrariis quorum utrum- que est ens sicut sunt contrariæ formæ, que est ens sicut sunt contrariæ formæ, ut album, et nigrum: sed corruptibile ut album, et nigrum: sed corruptibile et incorruptibile, et justum et injustum, et incorruptibile, et justum et injustum, bonum et malum non sunt sic contraria: bonum et malum non sunt sic contraria: quia unum est a forma, alterum a priva- quia unum est a forma, alterum a priva- tione quæ est in materia, quæ non est nisi tione quæ est in materia, quæ non est nisi defectus, ut dicunt Anselmus et Augusti- defectus, ut dicunt Anselmus et Augusti- nus et ideo causam agentem non habet: nus et ideo causam agentem non habet: sed potius causa agens habitum qui op- sed potius causa agens habitum qui op- ponitur tali privationi, si deficit ab ali- ponitur tali privationi, si deficit ab ali- quo principiorum habitus, tunc in ac- quo principiorum habitus, tunc in ac- tione sua incidet privatio præter inten- tione sua incidet privatio præter inten- tionem agentis, et præter hoc quod ali- tionem agentis, et præter hoc quod ali- quid agat ad ipsam, sed potius ex hoc quid agat ad ipsam, sed potius ex hoc quod non habuit in opere habitus suffi- quod non habuit in opere habitus suffi- cientiam principiorum quæ ad habitum cientiam principiorum quæ ad habitum exigebantur: sicut est videre in cæcitate exigebantur: sicut est videre in cæcitate in pupilla: non enim hoc est ex intentione in pupilla: non enim hoc est ex intentione vis formativæ oculi quod non est lumen in vis formativæ oculi quod non est lumen in oculo, sed potius quia deficit materia vel oculo, sed potius quia deficit materia vel aliqua materiæ dispositio quæ ad visum aliqua materiæ dispositio quæ ad visum requirebatur, cum vis formativa oculum requirebatur, cum vis formativa oculum formaret. Et sic causatur corruptibile: formaret. Et sic causatur corruptibile: quia deficit virtus receptiva incorruptio- quia deficit virtus receptiva incorruptio- nis ex parte materiæ in qua forma indu- nis ex parte materiæ in qua forma indu- citur, eo quod non est removibilis a con- citur, eo quod non est removibilis a con- trarietate pugnante. trarietate pugnante.

AD ALIUD dicendum, quod pugna car- AD ALIUD dicendum, quod pugna car- nis ad spiritum tripliciter consideratur, nis ad spiritum tripliciter consideratur, scilicet, in causa quæ est fomes origina- scilicet, in causa quæ est fomes origina- lis peccati, et appetitus contrarii : et hanc lis peccati, et appetitus contrarii : et hanc causam peccatum induxit, et non Deus. causam peccatum induxit, et non Deus. Si autem consideretur ut poena, tunc est Si autem consideretur ut poena, tunc est a Deo juste pro peccato ipsam infligente, a Deo juste pro peccato ipsam infligente, et sic utique bona est, quia justa est: et et sic utique bona est, quia justa est: et omne quod justum est, bonum est, ut omne quod justum est, bonum est, ut dicit Augustinus. Tertio, consideratur in dicit Augustinus. Tertio, consideratur in causa dissolutionis corporis, et sic fit a causa dissolutionis corporis, et sic fit a principiis pugnantibus in corpore, quæ principiis pugnantibus in corpore, quæ inducit corruptionem ex defectu materiæ, inducit corruptionem ex defectu materiæ, et sic ex privatione quæ est in materia et sic ex privatione quæ est in materia incidit præter intentionem agentis et na- incidit præter intentionem agentis et na- turæ. Et hoc est quod dicit Dionysius, turæ. Et hoc est quod dicit Dionysius,

Ad 2. Ad 2.

AVI AVI

IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 22. IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 22.

quod non corrumpitur quid existentium quod non corrumpitur quid existentium secundum quod existens: sed circa exi- secundum quod existens: sed circa exi- stens corrumpuntur modi, commensura- stens corrumpuntur modi, commensura- tiones, et harmoniæ ex infirmitate proprii tiones, et harmoniæ ex infirmitate proprii habitus. habitus.

AD ID quod objicitur de malo, dicen- AD ID quod objicitur de malo, dicen- dum quod malum non habet causam un- dum quod malum non habet causam un- de sit, sed habet causam unde incidat de sit, sed habet causam unde incidat prater intentionem causæ, et præter hoc prater intentionem causæ, et præter hoc quod agat ad illud : quia ad illud quod quod agat ad illud : quia ad illud quod nihil est, agi non potest. Liberum enim nihil est, agi non potest. Liberum enim arbitrium potentia activa est, et secundum arbitrium potentia activa est, et secundum quod conjungitur his quæ informant quod conjungitur his quæ informant actus, sic fiunt actus ejus : et si conjun- actus, sic fiunt actus ejus : et si conjun- gitur in deliberando cum conversione ad gitur in deliberando cum conversione ad bonum naturæ, fit actus ejus inductivus bonum naturæ, fit actus ejus inductivus illius boni, et habet hoc bonum finem: illius boni, et habet hoc bonum finem: Ni autem conjungitur cum bono virtutis Ni autem conjungitur cum bono virtutis politicæ, erit actus ejus informatus ab politicæ, erit actus ejus informatus ab illo bono et si conjungitur actus ejus illo bono et si conjungitur actus ejus bono gratiæ, erit iterum habens formam bono gratiæ, erit iterum habens formam et finem illud bonum: si autem non con- et finem illud bonum: si autem non con- jungitur alicui horum, sed potius defle- jungitur alicui horum, sed potius defle- etitur ab omnibus his, tunc incidet pec- etitur ab omnibus his, tunc incidet pec- catum ex infirmitate et privatione eorum catum ex infirmitate et privatione eorum quæ ad opus rectum exigebantur. quæ ad opus rectum exigebantur.

Si autem quæritur, Quæ sit causa defle- Si autem quæritur, Quæ sit causa defle- ionis illius? Dicendum cum Augustino, ionis illius? Dicendum cum Augustino, quod est conversio ad bonum commuta- quod est conversio ad bonum commuta- bile, non secundum quod bonum est, nec bile, non secundum quod bonum est, nec secundum quod commutabile est, sed se- secundum quod commutabile est, sed se- cundum quod ponitur finis ultimus appeti- cundum quod ponitur finis ultimus appeti- tus liberi arbitrii: sic enim abstrahit ab eo tus liberi arbitrii: sic enim abstrahit ab eo quod est vere finis: et ideo etiam ista con- quod est vere finis: et ideo etiam ista con- versio non causat malum secundum quod versio non causat malum secundum quod est ens, est ens, id est, secundum quod conversio id est, secundum quod conversio est ad bonum commutabile, sed potius se- est ad bonum commutabile, sed potius se- cundum quod est abstrahens a fine in- cundum quod est abstrahens a fine in- commutabilis boni, et hoc est privatio: commutabilis boni, et hoc est privatio: et ideo malum non habet principium nisi et ideo malum non habet principium nisi deficiens. Et de hoc in libro secundo plu- deficiens. Et de hoc in libro secundo plu- ra dicentur. ra dicentur.

AD HOC autem quod objicitur, quod AD HOC autem quod objicitur, quod secundum hoc malum nihil est, et Deus secundum hoc malum nihil est, et Deus puniens peccatum vel malum, pro nihilo puniens peccatum vel malum, pro nihilo punit, Dicendum, quod licet nulla essen- punit, Dicendum, quod licet nulla essen- tia sit, tamen nonnullam essentiam ponit: tia sit, tamen nonnullam essentiam ponit: privatio enim quæ nulla essentia est, privatio enim quæ nulla essentia est, supponit tamen materiam deformatam supponit tamen materiam deformatam

83 83

in carentia habitus debiti. Ita malum et in carentia habitus debiti. Ita malum et peccatum licet in eo quod hujusmodi, peccatum licet in eo quod hujusmodi, nulla essentia sint, supponunt tamen nulla essentia sint, supponunt tamen actum deformatum privatione habitus et actum deformatum privatione habitus et finis debiti et ideo pro illo, cum sit in finis debiti et ideo pro illo, cum sit in potestate nostra, merito punitur pecca- potestate nostra, merito punitur pecca-

tor. tor.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

Utrum hoc nomen, Deus, habeat plu- Utrum hoc nomen, Deus, habeat plu- rale? rale?

Deinde objicitur de hoc quod dicitur: Deinde objicitur de hoc quod dicitur: "Eritis sicut dii, scientes bonum, etc. » "Eritis sicut dii, scientes bonum, etc. » Videtur enim, quod nomen, Deus, non Videtur enim, quod nomen, Deus, non habeat plurale. habeat plurale.

1. Deus enim dicit formam incommu- 1. Deus enim dicit formam incommu- tabilem forma autem incommutabilis tabilem forma autem incommutabilis non habet pluralitatem: ergo in plurali non habet pluralitatem: ergo in plurali dictum non habet significationem. dictum non habet significationem.

2. Item, Deus nominat primum prin- 2. Item, Deus nominat primum prin- cipium prima autem principia non pos- cipium prima autem principia non pos- sunt esse plura : ergo, etc. sunt esse plura : ergo, etc.

3. Item, Anselmus Deus est majus 3. Item, Anselmus Deus est majus quam aliquid excogitari possit: sed talia quam aliquid excogitari possit: sed talia non possunt esse plura : ergo intellectus non possunt esse plura : ergo intellectus hujus nominis, Deus, repuguat plurali- hujus nominis, Deus, repuguat plurali- tati. tati.

4. Item, Cum dicitur, Socrates, forma 4. Item, Cum dicitur, Socrates, forma Socratis significatur in nomine cum indi- Socratis significatur in nomine cum indi- viduantibus, quam impossibile est eam- viduantibus, quam impossibile est eam- dem numero in alio inveniri, et ideo plu- dem numero in alio inveniri, et ideo plu- rali caret ergo similiter, cum intellectu rali caret ergo similiter, cum intellectu hujus nominis, Deus, claudantur ea quæ hujus nominis, Deus, claudantur ea quæ impossibile est alii convenire, videtur boc impossibile est alii convenire, videtur boc nomen, Deus, in plurali non habere: hæc nomen, Deus, in plurali non habere: hæc autem sunt omnipotentia, providentia autem sunt omnipotentia, providentia universalis mundi: sicut dicit Augustinus universalis mundi: sicut dicit Augustinus in libro de Civitate Dei, quod Philosophi in libro de Civitate Dei, quod Philosophi Deum diffinierunt, quod esset anima, Deum diffinierunt, quod esset anima, motu, et ratione mundum gubernans. motu, et ratione mundum gubernans. SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Genes. III, 5: Eritis sicut dii. 1. Genes. III, 5: Eritis sicut dii. Et, Exod. xx, 3: Non habebis deos alie- Et, Exod. xx, 3: Non habebis deos alie- nos coram me. Et, Psal. XLIX, 1: Deus nos coram me. Et, Psal. XLIX, 1: Deus

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

84 84

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

deorum, Dominus locutus est. Et, Deuter. deorum, Dominus locutus est. Et, Deuter. XXXII, 37: Ubi sunt dii eorum, in quibus XXXII, 37: Ubi sunt dii eorum, in quibus habebant fiduciam ? Et, I ad Cor. VIII, habebant fiduciam ? Et, I ad Cor. VIII, 5 Etsi sunt qui dicantur dii, sive in 5 Etsi sunt qui dicantur dii, sive in cælo, sive in terra (si quidem sunt dii cælo, sive in terra (si quidem sunt dii multi, et domini multi). multi, et domini multi).

2. Et si dicatur sicut quidam respon- 2. Et si dicatur sicut quidam respon- dent, quod Sancti volunt quandoque ma- dent, quod Sancti volunt quandoque ma- gis non graminatice loqui ut significan- gis non graminatice loqui ut significan- tius proferant, quam grammatice et mi- tius proferant, quam grammatice et mi- nus significanter proferre quid dicetur nus significanter proferre quid dicetur de Philosophis qui deos multos esse di- de Philosophis qui deos multos esse di- cebant et colebant: sicut dicit Plato : cebant et colebant: sicut dicit Plato : Dii deorum quorum opifex paterque ego Dii deorum quorum opifex paterque ego sum, etc. ergo videtur, quod habeat in sum, etc. ergo videtur, quod habeat in plurali. plurali.

3. Præterea, Supra habitum est, quod 3. Præterea, Supra habitum est, quod imponitur ab actu aliquo modo commu- imponitur ab actu aliquo modo commu- nicabili ergo videtur, quod habeat in nicabili ergo videtur, quod habeat in plurali, vel quod possit habere. plurali, vel quod possit habere.

4. Præterea, Quidam Philosophus di- 4. Præterea, Quidam Philosophus di- cit, quod universale dicitur quatuor mo- cit, quod universale dicitur quatuor mo- dis, scilicet, quia actu convenit pluribus dis, scilicet, quia actu convenit pluribus ut homo : vel, quia etsi non actu, tamen ut homo : vel, quia etsi non actu, tamen potentia, ut domus septangula etsi nulla potentia, ut domus septangula etsi nulla sit, tamen multæ esse possunt. Item, sit, tamen multæ esse possunt. Item, quod nec actu nec potentia: sed de ra- quod nec actu nec potentia: sed de ra- tione formæ est communicabile, ut sol, tione formæ est communicabile, ut sol, luna, terra. Item, quod opinione commu- luna, terra. Item, quod opinione commu- nicabile est, ut chimæra. Ergo videtur, nicabile est, ut chimæra. Ergo videtur, quod cum hoc nomen, Deus, communi- quod cum hoc nomen, Deus, communi- cabile sit opinione, quod possit habere cabile sit opinione, quod possit habere plurale. plurale.

5. Item, Magister exponit, dui, id est, 5. Item, Magister exponit, dui, id est, divinæ persona. Cum ergo divinæ, quod divinæ persona. Cum ergo divinæ, quod ab eadem forma imponitur latine, reci- ab eadem forma imponitur latine, reci- piat plurale, videtur etiam latine dici dii piat plurale, videtur etiam latine dici dii in plurali. in plurali.

SOLUTIO. Dicendum, quod omnium SOLUTIO. Dicendum, quod omnium sententia Magistrorum est, quod secun- sententia Magistrorum est, quod secun- dum proprietatem Grammaticæ hoc no- dum proprietatem Grammaticæ hoc no- men, Deus, plurale non habeat, sicut men, Deus, plurale non habeat, sicut probant primæ inductæ rationes: eo quod probant primæ inductæ rationes: eo quod licet imponatur ad aliquo actu commu- licet imponatur ad aliquo actu commu- nicabılı, non tamen est communicabilis nicabılı, non tamen est communicabilis nisi secundum quid, sicut providentia, nisi secundum quid, sicut providentia, et circuitio, ut supra determinatum est: et circuitio, ut supra determinatum est: et ideo nec quantum ad hoc cui imponi- et ideo nec quantum ad hoc cui imponi-

· ·

tur nomen communicabile est, nec etiam tur nomen communicabile est, nec etiam quantum ad hoc a quo imponitur potest quantum ad hoc a quo imponitur potest habere plurale. habere plurale.

AD AUCTORITATES ergo istorum respon- Ad object AD AUCTORITATES ergo istorum respon- Ad object dendum est, sicut dicunt Magistri, quod dendum est, sicut dicunt Magistri, quod propter significantiam majorem impro- propter significantiam majorem impro- prie sunt locuti: quia ad hoc quod no- prie sunt locuti: quia ad hoc quod no- men habeat in plurali simpliciter, non men habeat in plurali simpliciter, non sufficit quod habeat pluralitatem suppo- sufficit quod habeat pluralitatem suppo- sitorum, sed etiam oportet quod essentia sitorum, sed etiam oportet quod essentia et forma importata per nomen dividatur et forma importata per nomen dividatur et multiplicetur in illis: sicut Socrates, et multiplicetur in illis: sicut Socrates, et Plato, et Cicero sunt tria supposita et Plato, et Cicero sunt tria supposita hominis, et tres homines, et tria anima- hominis, et tres homines, et tria anima- lia, et tres substantiæ: unde cum forma lia, et tres substantiæ: unde cum forma importata per ly, Deus, vel quasi forma importata per ly, Deus, vel quasi forma sive natura non multiplicetur in suppo- sive natura non multiplicetur in suppo- sitis suis, non potest proprie loquendo sitis suis, non potest proprie loquendo habere in plurali. habere in plurali.

AD ID quod objicitur de Philosophis, Adoljo AD ID quod objicitur de Philosophis, Adoljo dicendum quod Deus secundum opinio- dicendum quod Deus secundum opinio- nem, est deus qui habet unum particu- nem, est deus qui habet unum particu- lare sicut Esculapius vel Neptunus, et lare sicut Esculapius vel Neptunus, et hujusmodi: et sic non accipiuntur ter- hujusmodi: et sic non accipiuntur ter- mini in sua propria significatione, et mini in sua propria significatione, et ideo sic pluraliter locuti sunt ipsi: tamen ideo sic pluraliter locuti sunt ipsi: tamen iidem quando proprie divinitatem con- iidem quando proprie divinitatem con- sideraverunt, dixerunt non esse nisi unum sideraverunt, dixerunt non esse nisi unum Deum, quem vix etiam puri mente at- Deum, quem vix etiam puri mente at- tingere possunt. tingere possunt.

AD ALIUD sequens patet solutio per Adobje AD ALIUD sequens patet solutio per Adobje ante dicta. ante dicta.

AD ALIUD dicendum, quod nullo modo Adobje AD ALIUD dicendum, quod nullo modo Adobje est universale hoc nomen, Deus: quia est universale hoc nomen, Deus: quia opinio vocatur ibi a Philosopho quæ est opinio vocatur ibi a Philosopho quæ est de ente quod est in opinione tantum, et de ente quod est in opinione tantum, et cujus formæ in opinione non repugnat cujus formæ in opinione non repugnat pluralitas sed Deus est secundum rem, pluralitas sed Deus est secundum rem, cujus naturæ repugnat pluralitas, ut cujus naturæ repugnat pluralitas, ut habitum est. habitum est.

AD ALIUD dicendum, quod divinæ de- Adobje AD ALIUD dicendum, quod divinæ de- Adobje rivativum est non propter significatum, rivativum est non propter significatum, sed propter modum significandı: quia sed propter modum significandı: quia est nomen possessivum, et si ipsum ha- est nomen possessivum, et si ipsum ha- beat plurale, non oportet propter hoc beat plurale, non oportet propter hoc quod suum primitivum habeat plurale: quod suum primitivum habeat plurale: sicut socraticus habet in plurali, non ta- sicut socraticus habet in plurali, non ta- men Socrates et hoc contingit propter men Socrates et hoc contingit propter diversum modum significandi. diversum modum significandi.

IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 23 ET 24. IN I SENTENT. DIST. II, F, ART. 23 ET 24.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

85 85

accipiatur expositio auctoritatis inductæ accipiatur expositio auctoritatis inductæ de Proverbiis, ibi, Dominus possedit me de Proverbiis, ibi, Dominus possedit me in initio viarum suarum, etc. *. in initio viarum suarum, etc. *.

1. Videtur enim non convenire: quia 1. Videtur enim non convenire: quia possessio rerum est extrinsecarum, et possessio rerum est extrinsecarum, et

An David sit maximus Prophetarum? hoc non convenit sapientiæ. An David sit maximus Prophetarum? hoc non convenit sapientiæ.

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: Ille etiam maximus Prophetarum et Ille etiam maximus Prophetarum et regum, etc. » regum, etc. »

Videtur enim Moyses major fuisse, Videtur enim Moyses major fuisse, cui ore ad os locutus est Dominus, et cui ore ad os locutus est Dominus, et Elias qui ignem descendere fecit de coelo, Elias qui ignem descendere fecit de coelo, et Eliseus qui mortuos suscitavit. et Eliseus qui mortuos suscitavit.

SOLUTIO. Maximus dicitur David a SOLUTIO. Maximus dicitur David a modo inspirationis, et promissione se- modo inspirationis, et promissione se- minis nascituri de ipso. De primo habes: minis nascituri de ipso. De primo habes: Audiam quid loquatur in me Dominus Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. Aliis autem loquebatur per vi- Deus. Aliis autem loquebatur per vi- siones, et Angelos, et ænigmata. De se- siones, et Angelos, et ænigmata. De se- cundo habes: De fructu ventris tui po- cundo habes: De fructu ventris tui po- nam super sedem tuam 2. Sed Moyses nam super sedem tuam 2. Sed Moyses maximus fuit in modo apparitionum, et maximus fuit in modo apparitionum, et Elias maximus in zelo, et Eliseus maxi- Elias maximus in zelo, et Eliseus maxi- mus in operatione miraculorum. mus in operatione miraculorum.

ARTICULUS XXIV. ARTICULUS XXIV.

An divinæ sapientiæ convenienter attri- An divinæ sapientiæ convenienter attri- buantur possessio, conceptio, parturi- buantur possessio, conceptio, parturi- tio, etc., quæ sibi attribuit sapiens? tio, etc., quæ sibi attribuit sapiens?

Deinde quæritur de hoc quod dicit: Deinde quæritur de hoc quod dicit: « Sanctus, sanctus, sanctus, etc. » Su- « Sanctus, sanctus, sanctus, etc. » Su- per hoc enim accipienda est diffinitio per hoc enim accipienda est diffinitio sanctitatis posita in libro de Divinis nomi- sanctitatis posita in libro de Divinis nomi- nibus, ubi sic dicit: Sanctitas est ut nibus, ubi sic dicit: Sanctitas est ut secundum nos dicatur ab omni immun- secundum nos dicatur ab omni immun- ditia libera, et perfecta, et omnino im- ditia libera, et perfecta, et omnino im- maculata munditia sive puritas 3. Deinde maculata munditia sive puritas 3. Deinde

1 Psal. LXXXIV, 9. 1 Psal. LXXXIV, 9.

2 Psal. cxxx1, 11. 2 Psal. cxxx1, 11.

3 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 3 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

2. Præterea, Qualiter conveniat ei ab 2. Præterea, Qualiter conveniat ei ab æterno ordinari: ordo enim ponit prius æterno ordinari: ordo enim ponit prius et posterius dignitate, vel causa, vel et posterius dignitate, vel causa, vel loco, vel tempore: et nullum horum loco, vel tempore: et nullum horum Filio convenit in comparatione ad Pa- Filio convenit in comparatione ad Pa-

trem. trem.

3. Præterea, Ad quid refertur conceptio 3. Præterea, Ad quid refertur conceptio ejus, et parturitio? Istæ enim sunt pro- ejus, et parturitio? Istæ enim sunt pro- prietates generationis carnalis, quæ in prietates generationis carnalis, quæ in divina generatione non conveniunt. divina generatione non conveniunt.

4. Præterea, Quid vocat cardines or- 4. Præterea, Quid vocat cardines or- bis terrarum ? bis terrarum ?