IN I SENTENT. DIST. I, A, ART. 1 ET 2. IN I SENTENT. DIST. I, A, ART. 1 ET 2.

rum continet primum capitulum, ubi rum continet primum capitulum, ubi Magister probat tractatum Theologiæ Magister probat tractatum Theologiæ versari circa res et signa. Secunda autem versari circa res et signa. Secunda autem incipit in secundo capitulo 4, ibi, B, « Id incipit in secundo capitulo 4, ibi, B, « Id igitur in rebus, etc. » Et hoc ideo indu- igitur in rebus, etc. » Et hoc ideo indu- citur, quia tam res quam signa commu- citur, quia tam res quam signa commu- nioris significationis sunt quam in hac nioris significationis sunt quam in hac scientia intendantur: et ideo non omnes scientia intendantur: et ideo non omnes proprietates rerum, nec omnes proprie- proprietates rerum, nec omnes proprie- tates signorum inquiruntur hic : et ideo tates signorum inquiruntur hic : et ideo oportet determinare secundum quas oportet determinare secundum quas proprietates de rebus et signis inquira- proprietates de rebus et signis inquira- tur. tur.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quomodo investigat subjectum Quomodo investigat subjectum Theologiæ ? Theologiæ ?

15 15

jecta: præcipue quando sunt occultæ, jecta: præcipue quando sunt occultæ, ut in scientiis altis, quarum altissima est ut in scientiis altis, quarum altissima est Theologia et per hoc patet solutio ad Theologia et per hoc patet solutio ad utrumque. utrumque.

pitis 1. pitis 1.

In primo igitur capitulo Magister tan- Divisio ca- In primo igitur capitulo Magister tan- Divisio ca- git quinque quorum primum est proba- git quinque quorum primum est proba- tio subjecti, per ductivum in illud quod tio subjecti, per ductivum in illud quod est gratia Dei prævia. Secundum autem est gratia Dei prævia. Secundum autem est probatio ipsius per auctoritatem, ibi, est probatio ipsius per auctoritatem, ibi, « Ut enim egregius Doctor Augustinus, « Ut enim egregius Doctor Augustinus, etc. » Tertium est exemplatio rerum et etc. » Tertium est exemplatio rerum et signorum, ibi, « Proprie autem hic, signorum, ibi, « Proprie autem hic, etc. » Quartum, conclusio ad alterum, etc. » Quartum, conclusio ad alterum, quod scilicet quilibet advertit hanc esse quod scilicet quilibet advertit hanc esse formam Scripturæ, ibi, formam Scripturæ, ibi, Cumque his Cumque his intenderit, etc. » Quintum et ultimum intenderit, etc. » Quintum et ultimum est de ordine procedendi in partibus, ibi, est de ordine procedendi in partibus, ibi, « De his igitur nobis, etc. » « De his igitur nobis, etc. » Littera patet ex diffinitione. Littera patet ex diffinitione.

« «

ОBJICITUR autem contra hanc diffi- ОBJICITUR autem contra hanc diffi- nitionem, sicut dicit Philosophus, nitionem, sicut dicit Philosophus,

1. Quoniam de subjecto oportet re- 1. Quoniam de subjecto oportet re- linquere et supponere quia est : ergo si linquere et supponere quia est : ergo si oportet præsupponere, male facit Au- oportet præsupponere, male facit Au- ctor investigando subjectum scientiæ ctor investigando subjectum scientiæ istius. istius.

2. Item, Avicenna, in primo Philoso- 2. Item, Avicenna, in primo Philoso- phiæ dicit, quod in nulla scientia idem phiæ dicit, quod in nulla scientia idem est subjectum, et quæsitum in ea: sed, est subjectum, et quæsitum in ea: sed, ut dicit Auctor, circa res et signa versa- ut dicit Auctor, circa res et signa versa- tur speculatio Theologiæ: ergo res et tur speculatio Theologiæ: ergo res et signa non debent quæri in ea: sed Au- signa non debent quæri in ea: sed Au- ctor quærit, ergo peccat. ctor quærit, ergo peccat.

RESPONSIO est ad hoc, quod est scien- RESPONSIO est ad hoc, quod est scien- tiam considerare duobus modis: uno tiam considerare duobus modis: uno modo in comparatione ad materiam de modo in comparatione ad materiam de qua est scientia, et sic proprie scientia qua est scientia, et sic proprie scientia vocatur, et non quærit subjectum suum, vocatur, et non quærit subjectum suum, sed supponit alio modo prout est do- sed supponit alio modo prout est do- ctrina quæ faciliori modo discendi pro- ctrina quæ faciliori modo discendi pro- cedere habet, ut dicit Philosophus, et cedere habet, ut dicit Philosophus, et sic quædam scientiæ investigant sua sub- sic quædam scientiæ investigant sua sub-

1 Vide infra, B, Artic. VIII et seq. 1 Vide infra, B, Artic. VIII et seq.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christia- 2 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christia-

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quid sit subjectum Theologiæ ? Quid sit subjectum Theologiæ ?

Sed objicitur de hoc quod dicit, sa- Sed objicitur de hoc quod dicit, sa- cram Scripturam esse circa res et si- cram Scripturam esse circa res et si- gna. gna.

Et quæruntur quatuor quorum pri- Et quæruntur quatuor quorum pri- mum est, quid sit Theologiæ subjectum? mum est, quid sit Theologiæ subjectum? Secundum, Utrum ipsa sit scientia una, Secundum, Utrum ipsa sit scientia una, vel plures? Tertium, Utrum sit specula- vel plures? Tertium, Utrum sit specula- tiva, vel practica? Quartum de modis tiva, vel practica? Quartum de modis expositionum, et probationum ejus. expositionum, et probationum ejus.

Circa primum sic proceditur : Circa primum sic proceditur :

1. Augustinus hic dicit, quod versatur 1. Augustinus hic dicit, quod versatur circa res et signa* : et circa quæ versa- circa res et signa* : et circa quæ versa- tur scientia, inquirendo passiones et dif- tur scientia, inquirendo passiones et dif- ferentias, hæc sunt subjecta ipsius: er- ferentias, hæc sunt subjecta ipsius: er- go res et signa sunt subjectum Theolo- go res et signa sunt subjectum Theolo- giæ. giæ.

na, cap. 2. na, cap. 2.

Solutio. Solutio.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. SED CONTRA: Dicit Magister Hugo, 2. SED CONTRA: Dicit Magister Hugo, in libro primo de Sacramentis, quod in libro primo de Sacramentis, quod opera restaurationis sunt materia sacræ opera restaurationis sunt materia sacræ Scripturæ opera autem conditionis ma- Scripturæ opera autem conditionis ma- teria aliarum scientiarum non omnes teria aliarum scientiarum non omnes autem res pertinent ad opera restaura- autem res pertinent ad opera restaura- tionis ergo res universaliter non sunt tionis ergo res universaliter non sunt subjectum, vel pars subjecti hujus scien- subjectum, vel pars subjecti hujus scien-

tiæ. tiæ.

3. Præterea, Theologia dicitur a ós 3. Præterea, Theologia dicitur a ós quod est Deus, et loyos, sermo ergo quod est Deus, et loyos, sermo ergo ipsa est primo de Deo : et sermo scien- ipsa est primo de Deo : et sermo scien- tiæ est de suo subjecto: ergo videtur tiæ est de suo subjecto: ergo videtur quod ipsa sit scientia, de Deo ut de sub- quod ipsa sit scientia, de Deo ut de sub- jecto. jecto.

4. Item, Scientiæ differunt nobilita- 4. Item, Scientiæ differunt nobilita- te secundum differentiam et nobilitatem te secundum differentiam et nobilitatem subjectorum, ut dicit Priscianus cum subjectorum, ut dicit Priscianus cum ergo Theologia sit scientia nobilissima, ergo Theologia sit scientia nobilissima, ipsa erit nobilissimi subjecti : et hoc non ipsa erit nobilissimi subjecti : et hoc non est nisi Deus ergo Deus est subjectum est nisi Deus ergo Deus est subjectum ejus. ejus.

5. Sed adhuc, Videtur quod litterale 5. Sed adhuc, Videtur quod litterale et spirituale sunt subjectum, eo quod illa et spirituale sunt subjectum, eo quod illa universaliter in ea tractantur: hoc au- universaliter in ea tractantur: hoc au- tem est subjectum circa quod versatur tem est subjectum circa quod versatur scientia universaliter : ergo litterale et scientia universaliter : ergo litterale et spirituale sunt subjectum Theologiæ. spirituale sunt subjectum Theologiæ.

SOLUTIO. Dicendum, quod subjectum SOLUTIO. Dicendum, quod subjectum scientiæ dicitur multipliciter, scilicet ge- scientiæ dicitur multipliciter, scilicet ge- neraliter, et specialiter. Generaliter sic neraliter, et specialiter. Generaliter sic ut omne illud dicatur subjectum esse vel ut omne illud dicatur subjectum esse vel pars subjecti, de quo tractatur in scien- pars subjecti, de quo tractatur in scien- tia et sic verum est quod dicit Augu- tia et sic verum est quod dicit Augu- stinus, quod res et signa sunt subjectum: stinus, quod res et signa sunt subjectum: non tamen absolute in eo quod res, nec non tamen absolute in eo quod res, nec absolute in eo quod signa: sed in quan- absolute in eo quod signa: sed in quan- tum faciunt aliquo modo ad beatitudinis tum faciunt aliquo modo ad beatitudinis participationem : et hoc notat Augusti- participationem : et hoc notat Augusti- nus cum infra subdit, dicens : « Id vero nus cum infra subdit, dicens : « Id vero «< in rebus considerandum est, quod res «< in rebus considerandum est, quod res « aliæ sunt quibus fruendum est, etc. » « aliæ sunt quibus fruendum est, etc. » Ac si dicat Theologia non speculatur Ac si dicat Theologia non speculatur res in quantum res sunt absolute, sed res in quantum res sunt absolute, sed prout ordinantur ad perfectionem bea- prout ordinantur ad perfectionem bea- titudinis et fruitionis, ad quas quædam or- titudinis et fruitionis, ad quas quædam or-

dinantur ut beatificantes, quædam autem dinantur ut beatificantes, quædam autem ut adjuvantes et disponentes ad beatitu- ut adjuvantes et disponentes ad beatitu- dinem sicut utilia. Similiter dicendum dinem sicut utilia. Similiter dicendum est de signis, quod non considerantur in est de signis, quod non considerantur in generalı acceptione signorum, sed prout generalı acceptione signorum, sed prout demonstrant non continendo, vel de- demonstrant non continendo, vel de- monstrant continendo gratiam, quæ est monstrant continendo gratiam, quæ est propria dispositio ad beatitudinem. propria dispositio ad beatitudinem.

: :

Alio modo dicitur subjectum speciali- Alio modo dicitur subjectum speciali- ter, circa quod negotiatur scientia pro- ter, circa quod negotiatur scientia pro- bando de ipso proprietates quæ passiones bando de ipso proprietates quæ passiones dicuntur, et differentias per principia, dicuntur, et differentias per principia, scilicet propria et sic quidam anti- scilicet propria et sic quidam anti- qui dixerunt, quod credibile generaliter qui dixerunt, quod credibile generaliter acceptum est subjectum Theologiæ. Vo- acceptum est subjectum Theologiæ. Vo- co autem credibile generaliter acceptum, co autem credibile generaliter acceptum, præambulum articulo, sicut Deum esse præambulum articulo, sicut Deum esse veracem, Deum esse, sacram Scripturam veracem, Deum esse, sacram Scripturam a Spiritu sancto esse factam, Scriptu- a Spiritu sancto esse factam, Scriptu- ram non posse excidere, et hujusmodi. ram non posse excidere, et hujusmodi. Et similiter articulos qui secundum divi- Et similiter articulos qui secundum divi- sionem eorum qui ediderunt Credo in sionem eorum qui ediderunt Credo in Deum, sunt duodecim secundum autem Deum, sunt duodecim secundum autem divisionem aliam, quæ est secundum res divisionem aliam, quæ est secundum res credendas in Credo in unum Deum, po- credendas in Credo in unum Deum, po- sitas, sunt quatuordecim. Et etiam illud sitas, sunt quatuordecim. Et etiam illud quod sequitur ad illa duo ex parte bo- quod sequitur ad illa duo ex parte bo- norum morum, ut fornicationem esse norum morum, ut fornicationem esse mortale, et hujusmodi de istis enim mortale, et hujusmodi de istis enim probatur omne quod probatur in sacra probatur omne quod probatur in sacra Scriptura. Speciale autem dicitur subje- Scriptura. Speciale autem dicitur subje- ctum, id quod est dignius inter conside- ctum, id quod est dignius inter conside- rata in scientia, et sic subjectum hujus rata in scientia, et sic subjectum hujus scientiæ Deus est, a quo denominatur: scientiæ Deus est, a quo denominatur: non autem absolute tantum est subje- non autem absolute tantum est subje- ctum, sed secundum quod ipse est Alpha ctum, sed secundum quod ipse est Alpha et Omega, principium et finis¹: quia et Omega, principium et finis¹: quia sic ea quæ sunt in ipso, considerantur in sic ea quæ sunt in ipso, considerantur in ista scientia, tamquam principia ab ipso, ista scientia, tamquam principia ab ipso, quæ repræsentant indicia sui factoris: quæ repræsentant indicia sui factoris: sicut dicit Augustinus, quod omnia cla- sicut dicit Augustinus, quod omnia cla- mant «Ipse fecit nos, et non ipsi nos. » mant «Ipse fecit nos, et non ipsi nos. » Secundum autem quod ipse est finis, sic Secundum autem quod ipse est finis, sic considerantur propter ipsum ordinata ad considerantur propter ipsum ordinata ad finem illum, ut dispositiones ordinantes, finem illum, ut dispositiones ordinantes, sicut virtutes, dona, sacramenta, et hu- sicut virtutes, dona, sacramenta, et hu- jusmodi. jusmodi.

1 Apocal. 1, 8 Ego sum Alpha et Omega, principium et finis. Cf. etiam, Apocal. xx, 13. 1 Apocal. 1, 8 Ego sum Alpha et Omega, principium et finis. Cf. etiam, Apocal. xx, 13.

A4 1. A4 1.

A4% A4%

IN 1 SENTENT. DIST. I, A, ART. 3. IN 1 SENTENT. DIST. I, A, ART. 3.

DICENDUM ergo ad primum, quod Au- DICENDUM ergo ad primum, quod Au- gustinus tangit subjectum secundum ge- gustinus tangit subjectum secundum ge- neralem acceptionem ipsius, ut dictum est. neralem acceptionem ipsius, ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod opera restau- AD ALIUD dicendum, quod opera restau- rationis large sumuntur ab Hugone, se- rationis large sumuntur ab Hugone, se- cundum quod restaurationem attingunt cundum quod restaurationem attingunt quocumque modo, scilicet, ut restauran- quocumque modo, scilicet, ut restauran- tia effective, sicut Deus Trinitas: sive per tia effective, sicut Deus Trinitas: sive per modum mediatoris, sicut Verbum incar- modum mediatoris, sicut Verbum incar- natum et passum: sive per modum dis- natum et passum: sive per modum dis- ponentium, sicut differentiæ gratiarum: ponentium, sicut differentiæ gratiarum: sive per modum ostendentium, sicut si- sive per modum ostendentium, sicut si- gna veteris et novæ legis. gna veteris et novæ legis.

A* * * 4. AD ALIUD dicendum, quod illa objectio A* * * 4. AD ALIUD dicendum, quod illa objectio bene procedit de subjecto specialissime bene procedit de subjecto specialissime dicto, ut patet ex prius habitis. Per idem dicto, ut patet ex prius habitis. Per idem etiam patet solutio ad sequens. etiam patet solutio ad sequens.

A th A th

AD ULTIMUM dicendum, quod litterale AD ULTIMUM dicendum, quod litterale et spirituale non tangunt id quod est et spirituale non tangunt id quod est subjectum in hac scientia, sed potius mo- subjectum in hac scientia, sed potius mo- dum quemdam expositionis ipsius, se- dum quemdam expositionis ipsius, se- cundum quod ipsa est doctrina, ut infra cundum quod ipsa est doctrina, ut infra dicetur. dicetur.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An Theologia sit una scientia, vel An Theologia sit una scientia, vel plures? plures?

Secundo quæritur, Utrum ipsa sit Secundo quæritur, Utrum ipsa sit scientia una? Et videtur, quod non: scientia una? Et videtur, quod non: quia quia

1. Dicit Philosophus, quod scientia est 1. Dicit Philosophus, quod scientia est una, quæ est unius generis subjecti 1: una, quæ est unius generis subjecti 1: sed res et signa non sunt unius generis sed res et signa non sunt unius generis subjecti ergo non est de eis scientia subjecti ergo non est de eis scientia

una. una.

2. Item, Agitur in hac scientia de vita 2. Item, Agitur in hac scientia de vita Patriarcharum, de statu Angelorum, de Patriarcharum, de statu Angelorum, de creatione universitatis rerum, et de mo- creatione universitatis rerum, et de mo- ralibus, et de divinis, quæ a Philosophis ralibus, et de divinis, quæ a Philosophis in diversis scientiis tractantur: ergo vi- in diversis scientiis tractantur: ergo vi- detur, quod hæc scientia non sit scientia detur, quod hæc scientia non sit scientia

una. una.

17 17

3. Præterea, Dicit Philosophus, quod 3. Præterea, Dicit Philosophus, quod est scientia una, quæ speculatur ens in est scientia una, quæ speculatur ens in quantum ens, et ea quæ sunt entis in quantum ens, et ea quæ sunt entis in quantum ens est et hæc non est una quantum ens est et hæc non est una scientiarum particuliarum, sed est scien- scientiarum particuliarum, sed est scien- tia universalis igitur cum res et ens tia universalis igitur cum res et ens convertantur, scientia considerans res convertantur, scientia considerans res in quantum res, et ea quæ sunt rei, in quantum res, et ea quæ sunt rei, non erit una scientia particularis, sed non erit una scientia particularis, sed universalis. Inde sic: Scientia univer- universalis. Inde sic: Scientia univer- salis licet non uniatur genere uno, unitur salis licet non uniatur genere uno, unitur tamen proportione ad unum, sicut prima tamen proportione ad unum, sicut prima Philosophia quæ considerat partes entis, Philosophia quæ considerat partes entis, secundum quod per analogiam respi- secundum quod per analogiam respi- ciunt substantiam: ergo videtur quod ciunt substantiam: ergo videtur quod sic debeat facere ista scientia: sed patet sic debeat facere ista scientia: sed patet quod sic ad unum non possunt reduci quod sic ad unum non possunt reduci quæ quæruntur et tractantur in ea: er- quæ quæruntur et tractantur in ea: er- go videtur, quod nec genere, nec pro- go videtur, quod nec genere, nec pro- portione sit una ita nullo modo una portione sit una ita nullo modo una est. est.

SOLUTIO. Dicendum est, quod hæc Solutio. SOLUTIO. Dicendum est, quod hæc Solutio. scientia una est proportione non ad scientia una est proportione non ad unum quod subjectum sit aliorum, sicut unum quod subjectum sit aliorum, sicut substantia subjectum est accidentium : substantia subjectum est accidentium : sed proportione ad unum quod est finis sed proportione ad unum quod est finis beatificans quia sic beatificabile consi- beatificans quia sic beatificabile consi- derabitur ut participans illud, et disposi- derabitur ut participans illud, et disposi- tiones beatificantes ut removentes a tiones beatificantes ut removentes a contrario et res hujus mundi ut adju- contrario et res hujus mundi ut adju- vantes et adminiculantes: ut plane patet vantes et adminiculantes: ut plane patet in Littera ex auctoritatibus Augustini. in Littera ex auctoritatibus Augustini.

AD PRIMUM dicendum, quod licet tra- AD PRIMUM dicendum, quod licet tra- ctata in hac scientia non sint unum sup- ctata in hac scientia non sint unum sup- posito et subjecto, sunt tamen unum in posito et subjecto, sunt tamen unum in ratione proportionis dictæ. ratione proportionis dictæ.

AD ALIUD dicendum, quod res creatæ AD ALIUD dicendum, quod res creatæ in mundo, et vita Patriarcharum, et in mundo, et vita Patriarcharum, et hujusmodi, non considerantur in hac hujusmodi, non considerantur in hac scientia secundum se, sed secundum ra- scientia secundum se, sed secundum ra- tionem determinatam: si enim consi- tionem determinatam: si enim consi- deraret hæc scientia elementa mundi et deraret hæc scientia elementa mundi et elementata, deberet inquirere de principiis elementata, deberet inquirere de principiis actionum et passionum ipsorum, et cæ- actionum et passionum ipsorum, et cæ- teras proprietates quæ inquiruntur in teras proprietates quæ inquiruntur in naturali Philosophia. Sed accipit ea prout naturali Philosophia. Sed accipit ea prout

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

1 ARISTOTELES, I Poster. tex. 43. 1 ARISTOTELES, I Poster. tex. 43.

XXV XXV

2 2

Ad 3. Ad 3.

18 18

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in usum veniunt ejus qui ad beatitudi- in usum veniunt ejus qui ad beatitudi- nem progreditur in usum, dico, secun- nem progreditur in usum, dico, secun- dum intellectum meum in cogitando per dum intellectum meum in cogitando per ipsa Creatorem, vel secundum opus in ipsa Creatorem, vel secundum opus in adjuvando ad beatitudinem, secundum adjuvando ad beatitudinem, secundum quod dicitur in Cantic. 11, 6: Læva ejus quod dicitur in Cantic. 11, 6: Læva ejus sub capite meo, etc. Similiter actus Pa- sub capite meo, etc. Similiter actus Pa- trum accipit non ut actus particulares, trum accipit non ut actus particulares, quia sic non est de ipsis scientia: sed ut quia sic non est de ipsis scientia: sed ut exempla quædam quæ habent vim prin- exempla quædam quæ habent vim prin- cipiorum in moribus, vel fide: scientiæ cipiorum in moribus, vel fide: scientiæ enim quæ est ut boni fiamus, proprius enim quæ est ut boni fiamus, proprius est ille modus qui est per exempla, eo est ille modus qui est per exempla, eo quod ipsa sunt operibus magis apta quam quod ipsa sunt operibus magis apta quam universalia et sic patet qualiter omnes universalia et sic patet qualiter omnes actus Patrum in rationem unam utilem actus Patrum in rationem unam utilem incidunt, et hoc modo sunt de scientia ista. incidunt, et hoc modo sunt de scientia ista. AD ALIUD dicendum, quod ista scien- AD ALIUD dicendum, quod ista scien- tia non est universalis universalitate en- tia non est universalis universalitate en- tis, vel subjecti, sicut prima Philoso- tis, vel subjecti, sicut prima Philoso- phia quia non accipit res in quantumn phia quia non accipit res in quantumn sunt res, sed potius (sicut supra habitum sunt res, sed potius (sicut supra habitum est ex auctoritate Augustini) ubi deter- est ex auctoritate Augustini) ubi deter- minat quid in rebus considerat tractatus minat quid in rebus considerat tractatus hujus scientiæ. hujus scientiæ.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An Theologia sit scientia speculatwa, An Theologia sit scientia speculatwa, vel practica? vel practica?

Tertio quæritur, Utrum ipsa sit scien- Tertio quæritur, Utrum ipsa sit scien- tia speculativa, vel practica? Et videtur, tia speculativa, vel practica? Et videtur, quod non sit practica: quia quod non sit practica: quia

1. Sic dicit Philosophus, Practicæ om- 1. Sic dicit Philosophus, Practicæ om- nes quæruntur alterius gratia, quia pro- nes quæruntur alterius gratia, quia pro- pter opus et ideo nulla earum digna est pter opus et ideo nulla earum digna est vocari nomine sapientiæ liberæ : sed hæc vocari nomine sapientiæ liberæ : sed hæc scientia dignissima est : ergo non est scientia dignissima est : ergo non est quæsita propter aliud, et vocatur princi- quæsita propter aliud, et vocatur princi- paliter nomine sapientia, et inter omnes paliter nomine sapientia, et inter omnes ipsa liberrima est : ergo ipsa non est ipsa liberrima est : ergo ipsa non est practica. practica.

2. Item, Perfectum in scientia, et im- 2. Item, Perfectum in scientia, et im- perfectum non differunt genere: sed perfectum non differunt genere: sed perfectio hujus scientiæ est contemplatio perfectio hujus scientiæ est contemplatio

via, via,

Dei in patria ergo scientia quæ est in Dei in patria ergo scientia quæ est in licet imperfectius, est ad idem : licet imperfectius, est ad idem : contemplatio autem veritatis, præcipue contemplatio autem veritatis, præcipue primæ veritatis et summæ, est perfectio primæ veritatis et summæ, est perfectio intellectus speculativi: ergo videtur, intellectus speculativi: ergo videtur, quod ista scientia sit speculativa. quod ista scientia sit speculativa.

SED CONTRA: SED CONTRA:

3. Vita Patrum, prophetia, et Evan- 3. Vita Patrum, prophetia, et Evan- gelia, et lex, et epistolæ, et omnia sigil- gelia, et lex, et epistolæ, et omnia sigil- latim quæ sunt in ea, sunt præcepta ten- latim quæ sunt in ea, sunt præcepta ten- dentia in observationem mandatorum in dentia in observationem mandatorum in opere ergo erit moralis, vel illi subal- opere ergo erit moralis, vel illi subal- ternata. ternata.

: :

4. Item, Jacob. 1, 25: Qui perspexerit 4. Item, Jacob. 1, 25: Qui perspexerit in legem perfectam libertatis, et perman- in legem perfectam libertatis, et perman- serit in ea, non auditor obliviosus factus, serit in ea, non auditor obliviosus factus, sed factor operis, hic beatus in facto suo sed factor operis, hic beatus in facto suo erit ergo videtur, quod sit ad opus, et erit ergo videtur, quod sit ad opus, et non ad speculationem. non ad speculationem.

Sed contra Sed contra

SOLUTIO Dicendum, quod ista scientia Solutio. SOLUTIO Dicendum, quod ista scientia Solutio. ex fine determinanda est finis autem ex fine determinanda est finis autem dicitur, ad Titum, 1, 1 et 2, ubi dicitur: dicitur, ad Titum, 1, 1 et 2, ubi dicitur: Paulus, servus Dei, apostolus autem Je- Paulus, servus Dei, apostolus autem Je- su Christi, secundum agnitionem verita- su Christi, secundum agnitionem verita- tis quæ secundum pietatem est, in spem tis quæ secundum pietatem est, in spem vitæ æternæ. Et ibi dicit Glossa, secun- vitæ æternæ. Et ibi dicit Glossa, secun- dum pietatem, id est, Christi religionem. dum pietatem, id est, Christi religionem. Et hoc ideo dicit, quia est veritas in li- Et hoc ideo dicit, quia est veritas in li- beralibus artibus, sed quæ nihil pertinet beralibus artibus, sed quæ nihil pertinet ad Christianam religionem. Veritatis au- ad Christianam religionem. Veritatis au- tem quæ secundum pietatem est, sunt tem quæ secundum pietatem est, sunt duo unum scilicet secundum pietatem duo unum scilicet secundum pietatem cultus Dei in se et in membris, ad quod cultus Dei in se et in membris, ad quod pertinent omnia promoventia cultum pertinent omnia promoventia cultum illum. Alterum autem est finis intentio- illum. Alterum autem est finis intentio- nis, et hic est conjungi intellectu et affe- nis, et hic est conjungi intellectu et affe- ctu et substantia cum eo quod colitur ctu et substantia cum eo quod colitur prout est finis beatificans et ideo ista prout est finis beatificans et ideo ista scientia proprie est affectiva, id est, ve- scientia proprie est affectiva, id est, ve- ritatis quæ non sequestratur a ratione ritatis quæ non sequestratur a ratione boni, et ideo perficit et intellectum et boni, et ideo perficit et intellectum et affectum. Talis autem finis in rebus crea- affectum. Talis autem finis in rebus crea- tis non invenitur : et ideo Philosophi non tis non invenitur : et ideo Philosophi non tractaverunt hujusmodi scientiam : sed tractaverunt hujusmodi scientiam : sed diviserunt unam ad verum quod est in diviserunt unam ad verum quod est in rebus, aliam autem ad bonum quod est rebus, aliam autem ad bonum quod est in ipsis in ipsis

442 442

1 |,ཐ་.. 1 |,ཐ་..

IN I SENTENT. DIST. I, A, ART. 5. IN I SENTENT. DIST. I, A, ART. 5.

AD PRIMUM ergo quod objicitur, di- AD PRIMUM ergo quod objicitur, di- cendum quod ista scientia principalissi- cendum quod ista scientia principalissi- me dicitur sapientia, eo quod ipsa est de me dicitur sapientia, eo quod ipsa est de altissimis, et altissimo modo: quia de altissimis, et altissimo modo: quia de Deo per principia fidei: aliæ autem scien- Deo per principia fidei: aliæ autem scien- tiæ quæ a Philosophis sunt inventæ, tiæ quæ a Philosophis sunt inventæ, etsi sapientiæ dicantur, quia sunt de etsi sapientiæ dicantur, quia sunt de altis, non tamen sunt altissimo modo, sed altis, non tamen sunt altissimo modo, sed potius per principia quæ sub ratione potius per principia quæ sub ratione sunt. Sic dico etiam, quod ipsa vel sola sunt. Sic dico etiam, quod ipsa vel sola libera est, vel aliis liberior: dicitur enim libera est, vel aliis liberior: dicitur enim scientia libera (sicut dicitur Philosophus) scientia libera (sicut dicitur Philosophus) ut homo liber, scilicet, quia gratia sui, ut homo liber, scilicet, quia gratia sui, et non propter alterum est et hoc est et non propter alterum est et hoc est propter scitum quod quæritur in illa, propter scitum quod quæritur in illa, quod propter se desideratum est: hoc au- quod propter se desideratum est: hoc au- tem præcipue Deus est, quem omnes sci- tem præcipue Deus est, quem omnes sci- re scientia beatificante desiderant : et re scientia beatificante desiderant : et ideo libera est, quia hoc scitum non ideo libera est, quia hoc scitum non quæritur propter aliud, sed propter quæritur propter aliud, sed propter

se. se.

AD ID quod ulterius objicitur, dicen- AD ID quod ulterius objicitur, dicen- dum quod non quæritur cognitio ad ve- dum quod non quæritur cognitio ad ve- ritatem per intellectum tantum, sed per ritatem per intellectum tantum, sed per affectum et substantiam: et ideo non affectum et substantiam: et ideo non est intellectiva, sed affectiva: quia in- est intellectiva, sed affectiva: quia in- tellectus ordinatur ad affectum ut ad tellectus ordinatur ad affectum ut ad finem. finem.

AD ALIUD quod contra objicitur, dicen- AD ALIUD quod contra objicitur, dicen- dum est quod finis doctrinæ illius deter- dum est quod finis doctrinæ illius deter- minatur ab Apostolo, ad Titum, 1, 9, ubi minatur ab Apostolo, ad Titum, 1, 9, ubi dicitur: Amplectentem eum, qui secun- dicitur: Amplectentem eum, qui secun- dum doctrinam est, fidelem sermonem, dum doctrinam est, fidelem sermonem, ut potens sit exhortari in doctrina sana, ut potens sit exhortari in doctrina sana, et eos qui contradicunt arguere. Finis et eos qui contradicunt arguere. Finis autem scientiæ duplex est, scilicet ulti- autem scientiæ duplex est, scilicet ulti- mus, et ordinatus ad illum Qui a qui- mus, et ordinatus ad illum Qui a qui- busdam finis vocatur ultimus, veritas est busdam finis vocatur ultimus, veritas est affectiva beatificans: finis autem citra affectiva beatificans: finis autem citra illum est, ut boni fiamus. Nec tamen illum est, ut boni fiamus. Nec tamen sequitur quod ipsa sit moralis Philoso- sequitur quod ipsa sit moralis Philoso- phia, vel illi subalternata moralis non phia, vel illi subalternata moralis non est, quia mores non sunt ultimus finis est, quia mores non sunt ultimus finis in ea, ut habitum est: subalternata non in ea, ut habitum est: subalternata non est, quia scientia subalternata accipit est, quia scientia subalternata accipit principia et causas subalternantis sed principia et causas subalternantis sed ista scientia non accipit ab aliqua, sed ista scientia non accipit ab aliqua, sed propria habet principia fidei et proprias propria habet principia fidei et proprias causas secundum intentionem meriti, et causas secundum intentionem meriti, et

19 19

ideo non accipit ab aliis, sed aliæ famu- ideo non accipit ab aliis, sed aliæ famu- lantur ei. lantur ei.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

De modis exponendi sacram Scripturam. De modis exponendi sacram Scripturam.

Quarto et ultimo, Quæritur de modo Quarto et ultimo, Quæritur de modo expositionum et probationum ejus. expositionum et probationum ejus. Et objicitur sic: Et objicitur sic:

Omnis scientia distincta ab aliis pro- Omnis scientia distincta ab aliis pro- prium habet habitum regentem et pro- prium habet habitum regentem et pro- prium instrumentum, quibus procedit ad prium instrumentum, quibus procedit ad usum et ad opus, sicut rationalis Philo- usum et ad opus, sicut rationalis Philo- sophia opinionem, et syllogismum, vel sophia opinionem, et syllogismum, vel argumentum hæc scientia distincta est argumentum hæc scientia distincta est ab aliis: ergo proprium habet habitum ab aliis: ergo proprium habet habitum regentem in ea, et instrumentum. regentem in ea, et instrumentum.

QUOD CONCEDIMUS, dicentes quod ha- QUOD CONCEDIMUS, dicentes quod ha- bitus ejus lumen fidei est : instrumentum bitus ejus lumen fidei est : instrumentum autem duplex secundum duplicem finem autem duplex secundum duplicem finem doctrinæ et artis, qui duplex finis pro- doctrinæ et artis, qui duplex finis pro- missus est in auctoritate Apostoli, scili- missus est in auctoritate Apostoli, scili- cet, exhortari in doctrina sana, et con- cet, exhortari in doctrina sana, et con- tradicentes revincere. tradicentes revincere.

Et quoad exhortationem habet qua- Et quoad exhortationem habet qua- druplicem expositionem, scilicet histo- druplicem expositionem, scilicet histo- rialem, allegoricam, moralem, et anago- rialem, allegoricam, moralem, et anago- gicam quorum modorum numerus du- gicam quorum modorum numerus du- pliciter potest accipi, scilicet quoad ex- pliciter potest accipi, scilicet quoad ex- ponentem, et quoad exposita. ponentem, et quoad exposita.

Quoad exponentem sic: Primo occur- Quoad exponentem sic: Primo occur- rit sensus ostendens historiam, et ideo rit sensus ostendens historiam, et ideo historicus sensus est in intellectu secun- historicus sensus est in intellectu secun- dum quod reflectitur ad sensum. Cir- dum quod reflectitur ad sensum. Cir- cumstant autem adhuc tria intellectum, cumstant autem adhuc tria intellectum, scilicet habitus illuminans qui est fides, scilicet habitus illuminans qui est fides, ei sic in ipso est allegoricus sensus qui ei sic in ipso est allegoricus sensus qui ædificat fidem, sicut dicit Gregorius. Cir- ædificat fidem, sicut dicit Gregorius. Cir- cumstat etiam ipsum intellectus practi- cumstat etiam ipsum intellectus practi- cus, et sic in ipso per reflexionem ad cus, et sic in ipso per reflexionem ad praxim sive opus, est sensus moralis. praxim sive opus, est sensus moralis. Tertium quod circumstat ipsum, est finis Tertium quod circumstat ipsum, est finis beatificans, et sic in ipso per conversio- beatificans, et sic in ipso per conversio- nem ad ipsum, est sensus anagogicus. nem ad ipsum, est sensus anagogicus.

Solutio. Solutio.

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Cum autem non plura circumstent in- Cum autem non plura circumstent in- tellectum, non sunt plures sensus Scrip- tellectum, non sunt plures sensus Scrip-

turæ. turæ.

Penes exposita numerus iste accipitur Penes exposita numerus iste accipitur sic: Scriptura potest attendi penes inten- sic: Scriptura potest attendi penes inten- tum a scribente, vel penes intentum a tum a scribente, vel penes intentum a Spiritu inspirante et illuminante. Si pri- Spiritu inspirante et illuminante. Si pri- mo modo, sic est sensus historicus: si mo modo, sic est sensus historicus: si secundo modo, intentum a Spiritu, aut secundo modo, intentum a Spiritu, aut est respectu viæ, aut respectu patriæ: est respectu viæ, aut respectu patriæ: si respectu viæ, aut secundum verum si respectu viæ, aut secundum verum fidei, et sic est sensus allegoricus: aut fidei, et sic est sensus allegoricus: aut secundum bonum operum, et sic est mo- secundum bonum operum, et sic est mo- ralis si autem est intentum respectu pa- ralis si autem est intentum respectu pa- triæ, tunc est anagogicus. triæ, tunc est anagogicus.

In quantum autem finis est, scilicet In quantum autem finis est, scilicet contradicentes revincere, habet alium contradicentes revincere, habet alium modum. Contradicens enim non revin- modum. Contradicens enim non revin- citur nisi duobus, scilicet probatione ve- citur nisi duobus, scilicet probatione ve- ritatis, et manifestatione erroris. Hoc au- ritatis, et manifestatione erroris. Hoc au- tem non fit nisi per argumentationem tem non fit nisi per argumentationem congruam a ratione auctoritatis, vel na- congruam a ratione auctoritatis, vel na- turalis rationis, vel similitudinis congrue turalis rationis, vel similitudinis congrue sumptam et sic hoc modo argumentatio sumptam et sic hoc modo argumentatio talis erit instrumentum ejus, et (ut patet talis erit instrumentum ejus, et (ut patet in prooemio) iste modus est scientiæ is- in prooemio) iste modus est scientiæ is- tius libri, alu autem modi sunt observati tius libri, alu autem modi sunt observati in Biblia. in Biblia.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An divisio bona sit in res, et signa? An divisio bona sit in res, et signa?

Sed revertendum est iterum ad Litte- Sed revertendum est iterum ad Litte- ram, ad hoc quod dicit Augustinus : ram, ad hoc quod dicit Augustinus : « Omnis doctrina vel rerum est, vel si- « Omnis doctrina vel rerum est, vel si- «gnorum, etc ¹. » «gnorum, etc ¹. »

1. Hæc enim divisio non videtur esse 1. Hæc enim divisio non videtur esse per opposita quia, sicut infra dicit: per opposita quia, sicut infra dicit: « Omne signum res aliqua est: » ergo « Omne signum res aliqua est: » ergo unum dividentium prædicatur de altero, unum dividentium prædicatur de altero, et ita non est per opposita. et ita non est per opposita.

2. Præterea, Cum dicit Augustinus, Om- 2. Præterea, Cum dicit Augustinus, Om- nis doctrina talis, aut intelligitur de doc- nis doctrina talis, aut intelligitur de doc-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana,

trina universali, aut de doctrina sacræ trina universali, aut de doctrina sacræ Scripturæ. Si universaliter, tunc videtur Scripturæ. Si universaliter, tunc videtur esse falsum quia dicit Avicenna, quod esse falsum quia dicit Avicenna, quod quædam scientiæ sunt de rebus naturæ : quædam scientiæ sunt de rebus naturæ : quædam autem de his quæ fiunt a nobis: quædam autem de his quæ fiunt a nobis: quædam autem de his quæ fiunt ab in- quædam autem de his quæ fiunt ab in- tellectu, sicut scire de sermone: quæ- tellectu, sicut scire de sermone: quæ- dam autem de his quæ fiunt a mera vo- dam autem de his quæ fiunt a mera vo- luntate, ut scientiæ morales: et ita vide- luntate, ut scientiæ morales: et ita vide- tur, quod non universaliter res et signa tur, quod non universaliter res et signa omnem doctrinam comprehendant, præ- omnem doctrinam comprehendant, præ- cipue secundum quod signum hic accipi- cipue secundum quod signum hic accipi- tur pro sacramento demonstrante et cau- tur pro sacramento demonstrante et cau- sante gratiam. Si autem intelligatur de sante gratiam. Si autem intelligatur de doctrina ista tantum, tunc adhuc videtur doctrina ista tantum, tunc adhuc videtur esse falsum quia quædam sunt res et si- esse falsum quia quædam sunt res et si- gna, sicut character baptismalis, et cor- gna, sicut character baptismalis, et cor- pus Christi verum, et hujusmodi. pus Christi verum, et hujusmodi.

3. Præterea, Quidquid est in sacra 3. Præterea, Quidquid est in sacra Scriptura, accipitur ut signum. PROBATIO: Scriptura, accipitur ut signum. PROBATIO: Antiquis enim omnia contingebant in Antiquis enim omnia contingebant in figura. Res autem mundi omnes acci- figura. Res autem mundi omnes acci- piuntur in ratione signandi Creatorem : piuntur in ratione signandi Creatorem : ergo est eadem doctrina de rebus et de ergo est eadem doctrina de rebus et de signis: non ergo vel de rebus, vel de si- signis: non ergo vel de rebus, vel de si- gnis sub oppositione, sicut dicit Augusti- gnis sub oppositione, sicut dicit Augusti-

nus. nus.

AD HOC DICENDUM, quod divisio ista AD HOC DICENDUM, quod divisio ista non est per oppositas res, sed per oppo- non est per oppositas res, sed per oppo- sitas rationes. Rationes autem istæ sunt sitas rationes. Rationes autem istæ sunt absolutum, vel ad aliud relatum secun- absolutum, vel ad aliud relatum secun- dum rationem significandı. Absolutum dum rationem significandı. Absolutum autem vocatur hic res eo quod intentio autem vocatur hic res eo quod intentio nominis rei non dicit relationem ad ali- nominis rei non dicit relationem ad ali- quid, sicut signum relationem signi ad quid, sicut signum relationem signi ad signatum quod probatur per rationem signatum quod probatur per rationem signi positam in principio libri quarti : signi positam in principio libri quarti : Signum est quod præter speciem quam Signum est quod præter speciem quam ingerit sensibus, facit aliquid in notitiam ingerit sensibus, facit aliquid in notitiam venire. Res autem absoluto intellectu ac- venire. Res autem absoluto intellectu ac- cipitur a ratione signi, et licet quando- cipitur a ratione signi, et licet quando- que accipiatur in ratione utilis, et sic ad que accipiatur in ratione utilis, et sic ad aliquid referatur, tunc etiam relatio illa aliquid referatur, tunc etiam relatio illa non habet rationem relationis signi: et non habet rationem relationis signi: et Sic patet, quod est per oppositas rationes, Sic patet, quod est per oppositas rationes, licet supposita quandoque sint eadem. licet supposita quandoque sint eadem.

cap. 2. cap. 2.

Solutio Solutio Ad I Ad I

AH f. AH f.

A+ A+

IN I SENTENT. DIST. I, A, ART. 7. IN I SENTENT. DIST. I, A, ART. 7.

AD ALIUD dicendum, quod sicut in ori- AD ALIUD dicendum, quod sicut in ori- ginali in primo, scilicet, de Doctrina ginali in primo, scilicet, de Doctrina Christiana, Augustinus intelligit univer- Christiana, Augustinus intelligit univer- saliter de omni doctrina: sed tunc res ac- saliter de omni doctrina: sed tunc res ac- cipitur, sive sit causata a natura, sive a cipitur, sive sit causata a natura, sive a nostro opere. Signum autem large acci- nostro opere. Signum autem large acci- pitur pro instituto ad signandum: et sic pitur pro instituto ad signandum: et sic patet qualiter comprehendit divisionem patet qualiter comprehendit divisionem Philosophi. Si autem dicamus, quod ac- Philosophi. Si autem dicamus, quod ac- cipitur specialiter pro doctrina sacræ cipitur specialiter pro doctrina sacræ Scripturæ, tunc tota est de rebus et si- Scripturæ, tunc tota est de rebus et si- gnis, sicut supra est expeditum in quæ- gnis, sicut supra est expeditum in quæ- stione de subjecto Theologiæ. stione de subjecto Theologiæ.

: :

AD HOC quod objicitur, quod idem est AD HOC quod objicitur, quod idem est res et signum, dicendum quod non se- res et signum, dicendum quod non se- cundum idem, nec secundum eamdem cundum idem, nec secundum eamdem rationem sicut character signum est rationem sicut character signum est gratiæ, et res tinctionis exterioris : et gratiæ, et res tinctionis exterioris : et corpus Christi verum res respectu specie- corpus Christi verum res respectu specie- rum visibilium, et signum respectu gra- rum visibilium, et signum respectu gra- tiæ consequentis. tiæ consequentis.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

21 21

primæ incorruptionis lapsus, in corpore primæ incorruptionis lapsus, in corpore per mortalitatem, et in anima per ini- per mortalitatem, et in anima per ini- quitatem ægrotare cœpit, continuo Deus quitatem ægrotare cœpit, continuo Deus reparando homini in sacramentis suis reparando homini in sacramentis suis medicinam præparavit: sed non præpa- medicinam præparavit: sed non præpa- ravit tunc nisi per sacramenta veteris le- ravit tunc nisi per sacramenta veteris le- gis: ergo ipsa erant medicina, et non gis: ergo ipsa erant medicina, et non nisi per gratiam : ergo, etc. nisi per gratiam : ergo, etc.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Apostolus, ad Galat. I, 21: Si 1. Apostolus, ad Galat. I, 21: Si data esset lex quæ posset justificare¹, data esset lex quæ posset justificare¹, vere ex lege esset justitia: sed per legem vere ex lege esset justitia: sed per legem non est justitia: ergo lex ex suis sacra- non est justitia: ergo lex ex suis sacra- mentis legalibus justificare non potuit. mentis legalibus justificare non potuit. 2. Item, Ad Hebr. 1x, 10, dicitur, quod 2. Item, Ad Hebr. 1x, 10, dicitur, quod fuerunt justitiæ carnis usque ad tempus fuerunt justitiæ carnis usque ad tempus correctionis impositæ: ergo [non fue- correctionis impositæ: ergo [non fue- runt justitiæ spiritus. runt justitiæ spiritus.

3. Item, ibidem, . 13: Cinis vitulæ 3. Item, ibidem, . 13: Cinis vitulæ aspersus inquinatos sanctificat ad emun- aspersus inquinatos sanctificat ad emun- dationem carnis. dationem carnis.

4. Item, ibidem, y. 9, Numquam po- 4. Item, ibidem, y. 9, Numquam po- tuerunt accedentem perfectum facere: tuerunt accedentem perfectum facere: ergo non justificabant. ergo non justificabant.

5. Item, Ad Hebr. x, 1: Umbram ha- 5. Item, Ad Hebr. x, 1: Umbram ha- bens lex futurorum bonorum, non ip- bens lex futurorum bonorum, non ip-

An Sacramenta veteris legis conferebant sam imaginem, etc. An Sacramenta veteris legis conferebant sam imaginem, etc.

gratiam ? gratiam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, quod « Eorum, scilicet signorum, aliqua quod « Eorum, scilicet signorum, aliqua sunt, quorum omnis usus est in signi- sunt, quorum omnis usus est in signi- ficando, non in justificando, etc. » Ex ficando, non in justificando, etc. » Ex hoc enim videtur, quod sacramenta vete- hoc enim videtur, quod sacramenta vete- ris legis gratiam conferebant. ris legis gratiam conferebant.

1. Etenim, Apostolus, ad Galat. III, 2, de 1. Etenim, Apostolus, ad Galat. III, 2, de Patribus legis dicit: Qui fecerit ea, vivet Patribus legis dicit: Qui fecerit ea, vivet in illis sed vita non est nisi per gra- in illis sed vita non est nisi per gra- tiam: ergo opera sacramentorum veteris tiam: ergo opera sacramentorum veteris legis gratiam conferebant. legis gratiam conferebant.

: :

2. Item, Hugo de sancto Victore in li- 2. Item, Hugo de sancto Victore in li- bro de Sacramentis, in octava parte pri- bro de Sacramentis, in octava parte pri- mi libri, dicit sic: Ex quo homo a statu mi libri, dicit sic: Ex quo homo a statu

1 Vulgata habet vivificare. 1 Vulgata habet vivificare.

2 Ad Hebr. 1x, 9 et 10: Quæ parabola est tem- 2 Ad Hebr. 1x, 9 et 10: Quæ parabola est tem- poris instantis, juxta quam munera et hostiæ of- poris instantis, juxta quam munera et hostiæ of- feruntur, quæ non possunt juxta conscientiam feruntur, quæ non possunt juxta conscientiam

Sed contra. Sed contra.

cula cula

PRÆTEREA quæritur ulterius, Quare di- Quaestiun- PRÆTEREA quæritur ulterius, Quare di- Quaestiun- cit Magister, ut aliqua sacramenta lega- cit Magister, ut aliqua sacramenta lega- lia, tamquam aliqua contulerant gratiam, lia, tamquam aliqua contulerant gratiam, et aliqua non ? et aliqua non ?

Et dicitur communiter, quod hoc dicit Et dicitur communiter, quod hoc dicit propter circumcisionem quæ gratiam propter circumcisionem quæ gratiam conferebat, sicut dicunt Beda et Grego- conferebat, sicut dicunt Beda et Grego- rius, sic: « Idem salutiferæ curationis rius, sic: « Idem salutiferæ curationis « auxilium circumcisio in lege contra « auxilium circumcisio in lege contra « vulnus originalis peccati præbebat, « vulnus originalis peccati præbebat, « quod baptismus revelatæ tempore gra- « quod baptismus revelatæ tempore gra- «< tiæ facere consuevit, excepto quod ja- «< tiæ facere consuevit, excepto quod ja- << nuam regni coelestis non aperuit. »> << nuam regni coelestis non aperuit. »> SED CONTRA: SED CONTRA:

1 Sacramentum non causat nisi per 1 Sacramentum non causat nisi per modum per quem signat: sed circumci- modum per quem signat: sed circumci-

perfectum facere servientem, solummodo in cibis, perfectum facere servientem, solummodo in cibis, et in potibus, et varus baptismatibus, et justitiis et in potibus, et varus baptismatibus, et justitiis carnis, usque ad tempus correctionis impositis. carnis, usque ad tempus correctionis impositis.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sio non signat nisi per ablationem: ergo sio non signat nisi per ablationem: ergo non causat nisi id quod aufertur: sed non causat nisi id quod aufertur: sed non aufertur gratia, sed peccatum: ergo non aufertur gratia, sed peccatum: ergo non causabat gratiæ collationem. non causabat gratiæ collationem.

2. Item, Ablatio in parte non est si- 2. Item, Ablatio in parte non est si- gnum ablationis in toto: sed in circum- gnum ablationis in toto: sed in circum- cisione pars tantum auferebatur: ergo cisione pars tantum auferebatur: ergo non causabat ablationem ejus quod to- non causabat ablationem ejus quod to- tum aufertur, sed ablationem ejus quod tum aufertur, sed ablationem ejus quod auferebatur in parte: sed hoc est poena auferebatur in parte: sed hoc est poena concupiscentiæ, et non peccatum : quia concupiscentiæ, et non peccatum : quia peccatum in toto, pronitas autem in peccatum in toto, pronitas autem in parte auferebatur: ergo circumcisio non parte auferebatur: ergo circumcisio non causabat nisi pronitatis concupiscentiæ causabat nisi pronitatis concupiscentiæ diminutionem, et non ablationem peccati diminutionem, et non ablationem peccati

SOLUTIO. Dicendum, quod triplex SOLUTIO. Dicendum, quod triplex erat differentia sacramentorum veteris erat differentia sacramentorum veteris et novæ legis: quarum prima et princi- et novæ legis: quarum prima et princi- palis sumitur ex parte sacramenti qua palis sumitur ex parte sacramenti qua causat id quod designat. Illa enim tan- causat id quod designat. Illa enim tan- tum significabant gratiam: nostra autem tum significabant gratiam: nostra autem significant, et causant. Secunda est se- significant, et causant. Secunda est se- cundum Hugonem de sancto Victore, cundum Hugonem de sancto Victore, quæ sumitur ex parte modi significandi, quæ sumitur ex parte modi significandi, scilicet, quod illa significabant nostra scilicet, quod illa significabant nostra sacramenta, et ita erant signa signorum: sacramenta, et ita erant signa signorum: nostra autem significant gratiam, et sunt nostra autem significant gratiam, et sunt signa rerum. Tertia est, quod illis (ut di- signa rerum. Tertia est, quod illis (ut di- cit IIugo) imbuebantur antiqui justi, qui cit IIugo) imbuebantur antiqui justi, qui januam regni coelestis non intraverunt : januam regni coelestis non intraverunt : nostris autem imbuuntur injusti, aut qui nostris autem imbuuntur injusti, aut qui volunt injustitiam deponere, et januam volunt injustitiam deponere, et januam regni coelestis aperuerunt. Unde Magi- regni coelestis aperuerunt. Unde Magi- ster verum dicit. ster verum dicit.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod Apostolus, ad Galatas, 111, 12, lo- quod Apostolus, ad Galatas, 111, 12, lo- quitur de decalogo, et non de operibus quitur de decalogo, et non de operibus sacramentorum. Vel dicatur (sicut anti- sacramentorum. Vel dicatur (sicut anti- qui Magistri dixerunt et bene) quod est qui Magistri dixerunt et bene) quod est operantis opus, et quod est operatio operantis opus, et quod est operatio ipsa, et hæc attenditur secundum radi- ipsa, et hæc attenditur secundum radi- cem a qua egreditur, quæ in antiquis cem a qua egreditur, quæ in antiquis sanctis fuit charitas Dei instituentis sa- sanctis fuit charitas Dei instituentis sa- cramenta, et obedientia legis, et quoad cramenta, et obedientia legis, et quoad hoc conferebant vitam. Est autem opus hoc conferebant vitam. Est autem opus operatum sicut immolatus hircus vel vitu- operatum sicut immolatus hircus vel vitu- lus, et hoc nihil conferebat: in sacramen- lus, et hoc nihil conferebat: in sacramen- tis autem novæ legis utrumque confert. tis autem novæ legis utrumque confert.

AD ALIUD dicendum, quod est præpa- AD ALIUD dicendum, quod est præpa- ratio secundum rationem significandi, et ratio secundum rationem significandi, et hanc Deus fecit ab initio mundi ex quo hanc Deus fecit ab initio mundi ex quo peccavit homo, et in lege naturæ, et peccavit homo, et in lege naturæ, et Moysi. Est etiam præparatio medicinæ Moysi. Est etiam præparatio medicinæ secundum rationem causandı, et hanc secundum rationem causandı, et hanc non exhibuit usque ad Novi Testamenti non exhibuit usque ad Novi Testamenti inceptionem inceptionem

Auctoritates autem quæ inducuntur in Auctoritates autem quæ inducuntur in contrarium, loquuntur de operibus ope- contrarium, loquuntur de operibus ope-

ratis. ratis.

: :

Ad 2 Ad 2

stiuncula n stiuncula n

AD ID quod ulterius objicitur de cir- Ad quæ AD ID quod ulterius objicitur de cir- Ad quæ cumcisione, dicendum quod sicut pro- cumcisione, dicendum quod sicut pro- bat objectio, circumcisio bat objectio, circumcisio non delevit non delevit peccatum nisi indirecte. Quod quali- peccatum nisi indirecte. Quod quali- ter fuerit sic patet: Culpa originalis ter fuerit sic patet: Culpa originalis et ille reatus qui est carentia visionis et ille reatus qui est carentia visionis Dei, annexa fuerunt, et similiter his an- Dei, annexa fuerunt, et similiter his an- nexum est incendium fomitis : et si dire- nexum est incendium fomitis : et si dire- cte deberet tolli peccatum, oporteret cte deberet tolli peccatum, oporteret quod aliquid per se tolleret peccatum, et quod aliquid per se tolleret peccatum, et per consequens incendium fomitis dimi- per consequens incendium fomitis dimi- nueret nunc autem circumcisio perso nueret nunc autem circumcisio perso næ diminuit incendium quod in parte næ diminuit incendium quod in parte tollitur sed quia hoc diminui non pot- tollitur sed quia hoc diminui non pot- test nisi tollatur reatus carentiæ et culpa, test nisi tollatur reatus carentiæ et culpa, quæ non possunt in parte sed in toto tol- quæ non possunt in parte sed in toto tol- li ideo per consequens circumcisio au- li ideo per consequens circumcisio au- fert culpam. Et hoc est quod dixerunt fert culpam. Et hoc est quod dixerunt antiqui Magistri, quod circumcisio non antiqui Magistri, quod circumcisio non per se, sed per meritum fidei delevit cul- per se, sed per meritum fidei delevit cul- pam: et hoc non directe significabat, sed pam: et hoc non directe significabat, sed indirecte, significatum suum ponendo indirecte, significatum suum ponendo super id quod posterius est secundum super id quod posterius est secundum naturam in deletione peccati. Quia vero naturam in deletione peccati. Quia vero homo non potest esse in statu medio in- homo non potest esse in statu medio in- ter culpam, et gratiam ideo deletionem ter culpam, et gratiam ideo deletionem culpæ sequitur collatio gratiæ, et sic in- culpæ sequitur collatio gratiæ, et sic in- directe per accidens conferebat gratiam, directe per accidens conferebat gratiam, et propter hoc excipitur a Magistro ab et propter hoc excipitur a Magistro ab alus sacramentis veteris legis, quæ nullo alus sacramentis veteris legis, quæ nullo modo secundum se gratiam confere- modo secundum se gratiam confere- bant non ideo quod sit ex lege circum- bant non ideo quod sit ex lege circum- cisio, sed ex patribus. cisio, sed ex patribus.

: :

AD AUCTORITATEM Bedæ dicendum, quod AD AUCTORITATEM Bedæ dicendum, quod conferebat, sed non eodem modo: quia conferebat, sed non eodem modo: quia baptismus operatione directa, circumci- baptismus operatione directa, circumci- sio autem indirecta. sio autem indirecta.

IN I SENTENT. DIST. I, B. IN I SENTENT. DIST. I, B.

23 23

B. De rebus communiter agit. B. De rebus communiter agit.

Id ergo in rebus considerandum est, ut in eodem Augustinus ait, quod Id ergo in rebus considerandum est, ut in eodem Augustinus ait, quod res aliæ sunt quibus fruendum est, aliæ quibus utendum est, aliæ quæ res aliæ sunt quibus fruendum est, aliæ quibus utendum est, aliæ quæ fruuntur et utuntur ¹. Illæ quibus fruendum est, nos beatos faciunt. fruuntur et utuntur ¹. Illæ quibus fruendum est, nos beatos faciunt. Istis quibus utendum est, tendentes ad beatitudinem, adjuvamur, et quasi Istis quibus utendum est, tendentes ad beatitudinem, adjuvamur, et quasi adminiculamur, ut ad illas res quæ nos beatos faciunt, pervenire, eisque adminiculamur, ut ad illas res quæ nos beatos faciunt, pervenire, eisque inhærere possimus. Res vero quæ fruuntur et utuntur, nos sumus : quasi inhærere possimus. Res vero quæ fruuntur et utuntur, nos sumus : quasi inter utrasque constituti, et Angeli, et Sancti. Frui autem est amore Quid frui et inter utrasque constituti, et Angeli, et Sancti. Frui autem est amore Quid frui et alicui rei inhærere propter seipsam. Uti vero, id quod in usum venerit alicui rei inhærere propter seipsam. Uti vero, id quod in usum venerit referre, ad obtinendum illud quo fruendum est: alias abuti est, non uti : referre, ad obtinendum illud quo fruendum est: alias abuti est, non uti : nam usus illicitus, abusus vel abusio nominari debet. nam usus illicitus, abusus vel abusio nominari debet.

Res igitur quibus fruendum est, sunt Pater, et Filius, et Spiritus san- Res igitur quibus fruendum est, sunt Pater, et Filius, et Spiritus san- ctus. Eadem tamen Trinitas quædam summa res est, communisque omni- ctus. Eadem tamen Trinitas quædam summa res est, communisque omni- bus fruentibus, ea si tamen res dici debet, et non rerum omnium causa, bus fruentibus, ea si tamen res dici debet, et non rerum omnium causa, si tamen et causa. Non enim facile potest inveniri nomen, quod tantæ si tamen et causa. Non enim facile potest inveniri nomen, quod tantæ excellentiæ conveniat, nisi quod melius dicitur Trinitas hæc unus Deus. excellentiæ conveniat, nisi quod melius dicitur Trinitas hæc unus Deus. Res autem quibus utendum est, mundus est, et in eo creata. Unde Au- Res autem quibus utendum est, mundus est, et in eo creata. Unde Au- gustinus in eodem : Utendum est hoc mundo, non fruendum, ut invisibi- gustinus in eodem : Utendum est hoc mundo, non fruendum, ut invisibi- lia Dei per ea quæ facta sunt, intellecta, conspiciantur, id est, ut de lia Dei per ea quæ facta sunt, intellecta, conspiciantur, id est, ut de temporalibus æterna capiantur ³. Item, in eodem: In omnibus rebus illæ temporalibus æterna capiantur ³. Item, in eodem: In omnibus rebus illæ tantum sunt quibus fruendum est, quæ æternæ et incommutabiles sunt: tantum sunt quibus fruendum est, quæ æternæ et incommutabiles sunt: cæteris autem utendum est, ut ad illarum perfruitionem perveniatur *. cæteris autem utendum est, ut ad illarum perfruitionem perveniatur *. Idem Augustinus in libro X de Trinitate: Fruimur cognitis, in quibus Idem Augustinus in libro X de Trinitate: Fruimur cognitis, in quibus ipsis propter se voluntas delectata conquiescit: utimur vero eis quæ ad ipsis propter se voluntas delectata conquiescit: utimur vero eis quæ ad aliud referimus, quo fruendum est. aliud referimus, quo fruendum est.

3 3

quid uti quid uti

Expositio Textus. Expositio Textus.

Littera partis hujus sic exponitur : Littera partis hujus sic exponitur : « Pervenire,» per fidem et spem. « Pervenire,» per fidem et spem. Eisque inhærere, » per charitatem. Eisque inhærere, » per charitatem.

a a

1 S.AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, 1 S.AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 2. cap. 2.

2 Ad Roman. 1, 20. 2 Ad Roman. 1, 20.

« Si tamen res dici debet. » Hoc ideo « Si tamen res dici debet. » Hoc ideo contingit, quia hujusmodi nomina secun- contingit, quia hujusmodi nomina secun- dum quod cadunt in nostrum intelle- dum quod cadunt in nostrum intelle- ctum, significant creata vel modos crea- ctum, significant creata vel modos crea- turarum qui non conveniunt Deo, sicut turarum qui non conveniunt Deo, sicut (dicit hic) ipsuni quod dico, res a reor (dicit hic) ipsuni quod dico, res a reor

3 S AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, 3 S AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christiana, cap. 4. cap. 4.

+ IDEM, ibidem. + IDEM, ibidem.

21 21

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

reris, trahit significationem, et ita vide- reris, trahit significationem, et ita vide- tur dicere quandoque ens in opinione: tur dicere quandoque ens in opinione: et hæc Deo non conveniunt. et hæc Deo non conveniunt.

« Si tamen et causam, » quia causa « Si tamen et causam, » quia causa est quam de necessitate sequitur aliquid, est quam de necessitate sequitur aliquid, et Deus non causat aliquid de necessita- et Deus non causat aliquid de necessita- te. Item quia causa proportionata est te. Item quia causa proportionata est causato Deus autem nulli suo causato causato Deus autem nulli suo causato proportionatur. proportionatur.

« «

«Non possunt inveniri nomen, etc. » «Non possunt inveniri nomen, etc. » Hujus causam reddit Anselmus in Mo- Hujus causam reddit Anselmus in Mo- nologio, dicens, quod « licet summa es- nologio, dicens, quod « licet summa es- « sentia nominetur ex oninibus quæ me- « sentia nominetur ex oninibus quæ me- «lius est esse quam non esse, tamen si «lius est esse quam non esse, tamen si « Ista nomina accipiantur secundum « Ista nomina accipiantur secundum quod sonant apud nos, secundum quod sonant apud nos, secundum « rationes nominum non conveniunt « rationes nominum non conveniunt « Deo, licet secundum rem ipsam per « Deo, licet secundum rem ipsam per << prius conveniant Deo quam creatu- << prius conveniant Deo quam creatu- «ræ : » sicut cum dicitur, substantia, «ræ : » sicut cum dicitur, substantia, secundum nomen sonat apud nos quod secundum nomen sonat apud nos quod est subjectum accidentibus, et sic non est subjectum accidentibus, et sic non convenit Deo Similiter essentia apud convenit Deo Similiter essentia apud nos est quæ facit esse in composito, et nos est quæ facit esse in composito, et Sic iterum non convenit Deo. Et idem Sic iterum non convenit Deo. Et idem dicit Dionysius, quod « affirmationes in dicit Dionysius, quod « affirmationes in « Deo sunt incompactæ, negationes au- « Deo sunt incompactæ, negationes au- « tem sunt veræ. » « tem sunt veræ. »

« Ut invisibilia Der per ea quæ facta « Ut invisibilia Der per ea quæ facta sunt, intellecta, conspiciantur, » duplici- sunt, intellecta, conspiciantur, » duplici- ter, scilicet per adspectum, et per rela- ter, scilicet per adspectum, et per rela- tionem utilis ad ipsa acquirantur. tionem utilis ad ipsa acquirantur.

Et hoc innuit per sequens cum dicit Et hoc innuit per sequens cum dicit Id est, ut de temporalibus, etc.: /run- Id est, ut de temporalibus, etc.: /run- mur cognitis, in quibus ipsis propter se mur cognitis, in quibus ipsis propter se voluntas delectata conquiescit, » id est, voluntas delectata conquiescit, » id est, simul cum alus potentus quiescit quia simul cum alus potentus quiescit quia dictum est quod frui est actus voluntatis, dictum est quod frui est actus voluntatis, secundum quod voluntas conjuncta est secundum quod voluntas conjuncta est 1atellectu, et alus potentus. 1atellectu, et alus potentus.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An res bene dividantur in fruibiles, et An res bene dividantur in fruibiles, et utibiles? utibiles?

Sequitur « Id ergo in rebus, etc. » Sequitur « Id ergo in rebus, etc. » In hac parte Magister determinat quid In hac parte Magister determinat quid in rebus quærendum est, eo quod res se- in rebus quærendum est, eo quod res se- cundum sui generalitatem in eo quod res cundum sui generalitatem in eo quod res non quæritur hic et ponit divisionem non quæritur hic et ponit divisionem rerum secundum quod veniunt in hanc rerum secundum quod veniunt in hanc speculationem, scilicet, quod sunt frui- speculationem, scilicet, quod sunt frui- biles, vel utibiles, vel fruentes et uten- biles, vel utibiles, vel fruentes et uten- tes. tes.

Et hanc divisionem manifestat quatuor Et hanc divisionem manifestat quatuor modis, scilicet, ab effectu, cum dicit : modis, scilicet, ab effectu, cum dicit : «Illa quibus fruendum est, etc. » Se- «Illa quibus fruendum est, etc. » Se- cundo, ab actu qui est fruentis super cundo, ab actu qui est fruentis super fruibile, et utentis super utibile, ibi, fruibile, et utentis super utibile, ibi, «Frui autem, etc. » Tertio, a supposi- «Frui autem, etc. » Tertio, a supposi- tis, ibi, «Res igitur quibus fruendum tis, ibi, «Res igitur quibus fruendum est, etc. » Quarto, a proprietate, ibi, est, etc. » Quarto, a proprietate, ibi, « In eodem in omnibus rebus, etc. » Et « In eodem in omnibus rebus, etc. » Et per hæe patet sententia hujus partis. per hæe patet sententia hujus partis.

Incidit autem dubium super divisio- Incidit autem dubium super divisio- nem primam quam ponit dicens, quod nem primam quam ponit dicens, quod rerum « aliæ sunt quibus fruendum rerum « aliæ sunt quibus fruendum

est. » est. »

1. In omni divisione divisum simpli- 1. In omni divisione divisum simpli- cius est dividentibus, et est per partici- cius est dividentibus, et est per partici- pationem in unoquoque illorum : igitur pationem in unoquoque illorum : igitur et hæc res divisa simplicior est rebus, et et hæc res divisa simplicior est rebus, et per participationein est in ipsis. Quod si per participationein est in ipsis. Quod si detur, CONTRA: Res fruibilis Deus est: detur, CONTRA: Res fruibilis Deus est: ergo Deus aliquid simplicius se partici- ergo Deus aliquid simplicius se partici- pat, et sic erit compositus. pat, et sic erit compositus.

2. Item, In omni divisione divisum 2. Item, In omni divisione divisum commune est dividentibus: dividentia commune est dividentibus: dividentia autem sunt Creator et creatura: ergo autem sunt Creator et creatura: ergo aliquid est univocum Creatori et creatu- aliquid est univocum Creatori et creatu- ræ, quod falsum est PROBATIO Constat ex ræ, quod falsum est PROBATIO Constat ex eo quod hæc divisio non est æquivoci in eo quod hæc divisio non est æquivoci in significationes. quia non permitteretur significationes. quia non permitteretur divisum pluraliter, sicut non dicimus : divisum pluraliter, sicut non dicimus :

▲ 7 at 3 ▲ 7 at 3

IN I SENTENT. DIST. I, B, ART. 9. IN I SENTENT. DIST. I, B, ART. 9.

Canum alius latrabilis, alius coeleste si- Canum alius latrabilis, alius coeleste si- dus, etc. dus, etc.

3. Item, Non est accidentis divisio, 3. Item, Non est accidentis divisio, cum partes substantiales sint diviso: res cum partes substantiales sint diviso: res enim non accidentaliter prædicantur de enim non accidentaliter prædicantur de fruibilibus et utibilibus. fruibilibus et utibilibus.

SOLUTIO. Dicendum, quod Creatori et SOLUTIO. Dicendum, quod Creatori et creaturæ nihil est commune univoce: creaturæ nihil est commune univoce: nec etiam per analogiam talem, quod nec etiam per analogiam talem, quod idem participetur per prius et posterius a idem participetur per prius et posterius a Creatore et creatura: quia Creator nihil Creatore et creatura: quia Creator nihil habet per participationem, sed per es- habet per participationem, sed per es- sentiam et substantiam. Sed est ibi com- sentiam et substantiam. Sed est ibi com- munitas proportionis ad unum, quod munitas proportionis ad unum, quod substantialiter primo convenit Creatori: substantialiter primo convenit Creatori: ab illo autem, et posterius sub illo, et ad ab illo autem, et posterius sub illo, et ad illud convenit creaturæ: sicut vita, sa- illud convenit creaturæ: sicut vita, sa- pientia, et bonum conveniunt Creatori, pientia, et bonum conveniunt Creatori,

et creaturæ. et creaturæ.

DICENDUM ERGO ad primum argumen- DICENDUM ERGO ad primum argumen- tum, quod non procedit nisi univoce tum, quod non procedit nisi univoce conveniret divisum dividentibus, quod conveniret divisum dividentibus, quod non est verum, ut patet ex dictis. non est verum, ut patet ex dictis.

PER IDEM patet solutio ad alia quæ PER IDEM patet solutio ad alia quæ sunt de diviso univoce convenienti divi- sunt de diviso univoce convenienti divi- dentibus nec tamen dico, quod omni- dentibus nec tamen dico, quod omni- no æquivoce dividentibus conveniat : no æquivoce dividentibus conveniat : sed per prius et posterius convenit secun- sed per prius et posterius convenit secun- dum determinatum modum prioris et dum determinatum modum prioris et posterioris. posterioris.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An beatitudine sit fruendum? An beatitudine sit fruendum?

Deinde objicitur contra hoc quod di- Deinde objicitur contra hoc quod di- cit «Illæ quibus fruendum est, etc. » cit «Illæ quibus fruendum est, etc. » 1. Beatitudo enim nos beatos facit : 1. Beatitudo enim nos beatos facit : ergo beatitudine est fruendum. Si forte ergo beatitudine est fruendum. Si forte dicatur, sicut communiter solvitur, quod dicatur, sicut communiter solvitur, quod cum dicit Augustinus, quod « res quibus cum dicit Augustinus, quod « res quibus « fruendum est, nos beatos faciunt, » in- « fruendum est, nos beatos faciunt, » in- telligitur effective: beatitudo autem facit telligitur effective: beatitudo autem facit beatos formaliter: sicut albedo facit al- beatos formaliter: sicut albedo facit al- bum formaliter, et pictor facit album bum formaliter, et pictor facit album

25 25

effective et ideo beatitudine non est effective et ideo beatitudine non est fruendum quia non facit nos beatos fruendum quia non facit nos beatos effective. Si, inquam, sic dicatur, CoN- effective. Si, inquam, sic dicatur, CoN- TRA Beatitudo est post quod non desi- TRA Beatitudo est post quod non desi- deratur aliud. PROBATIO: Beatitudo (ut deratur aliud. PROBATIO: Beatitudo (ut dicit Boetius) est status omnium bono- dicit Boetius) est status omnium bono- rum aggregatione perfectus : ergo post rum aggregatione perfectus : ergo post beatitudinem non remanet aliquid aliud beatitudinem non remanet aliquid aliud desiderabilium: sed ultimum est id quo desiderabilium: sed ultimum est id quo fruimur, quia hoc quietat desiderium : fruimur, quia hoc quietat desiderium : ergo beatitudine fruimur. ergo beatitudine fruimur.

2. Præterea, omnia utibilia referenda 2. Præterea, omnia utibilia referenda sunt ad beatitudinem, ut dicit Augusti- sunt ad beatitudinem, ut dicit Augusti- nus ergo beatitudo non refertur ad nus ergo beatitudo non refertur ad aliud : ergo beatitudine fruimur: quia aliud : ergo beatitudine fruimur: quia illo fruimur, quod propter se et non illo fruimur, quod propter se et non propter aliud appetimus. propter aliud appetimus.

3. Præterea, Aut beatitudo refertur ad 3. Præterea, Aut beatitudo refertur ad aliud, aut non si sic, CONTRA: Quid- aliud, aut non si sic, CONTRA: Quid- quid refertur ad aliud, hoc est extra ip- quid refertur ad aliud, hoc est extra ip- sum ad quod refertur: beatitudo refer- sum ad quod refertur: beatitudo refer- tur ad aliud ergo aliquid bonorum est tur ad aliud ergo aliquid bonorum est extra beatitudinem relatam : ergo non extra beatitudinem relatam : ergo non est status omnium bonorum aggregatio- est status omnium bonorum aggregatio- ne perfectus, quod falsum est. Si autem ne perfectus, quod falsum est. Si autem non refertur ad aliquid : ergo inhære- non refertur ad aliquid : ergo inhære- mus ei propter se: ergo non nisi amore: mus ei propter se: ergo non nisi amore: ergo fruimur beatitudine: quia illo frui- ergo fruimur beatitudine: quia illo frui- mur, cui amore propter se inhæremus. mur, cui amore propter se inhæremus.

SOLUTIO. Dicendum, quod duplex est SOLUTIO. Dicendum, quod duplex est beatitudo, scilicet, creatæ quæ conficitur beatitudo, scilicet, creatæ quæ conficitur ex bonis gratiæ transeuntis in gloriam, ex bonis gratiæ transeuntis in gloriam, et hæc est perfectio formalis beatorum, et hæc est perfectio formalis beatorum, elevans eos ad hoc quod immediate pos- elevans eos ad hoc quod immediate pos- sint conjungi Deo. Alia autem beatitudo sint conjungi Deo. Alia autem beatitudo est increata, et hæc est beatitudo sub- est increata, et hæc est beatitudo sub- stantialis, et duobus modis considerata, stantialis, et duobus modis considerata, scilicet ut participata a Sanctis, et sic est scilicet ut participata a Sanctis, et sic est Deus ut summum bonum in Sanctis et Deus ut summum bonum in Sanctis et beatis vel ut in se, et sic est beatitudo beatis vel ut in se, et sic est beatitudo ut in objecto beatitudinis. Dico ergo, ut in objecto beatitudinis. Dico ergo, quod beatitudine increata utroque modo quod beatitudine increata utroque modo fruimur: sed beatitudine creata utimur fruimur: sed beatitudine creata utimur cum gustu gaudii fruitionis, quia illa cum gustu gaudii fruitionis, quia illa unit nos fruibili. Concedimus autem so- unit nos fruibili. Concedimus autem so- lutionem communem, quod beatitudo lutionem communem, quod beatitudo creata formaliter nos beatificat, increata creata formaliter nos beatificat, increata autem effective ut in objecto, et ut parti- autem effective ut in objecto, et ut parti-