IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-25, 26. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-25, 26.

« Ille autem dixit eis: Nisi videro « Ille autem dixit eis: Nisi videro in manibus ejus fixuram clavorum, et in manibus ejus fixuram clavorum, et mittam digitum meum in locum cla- mittam digitum meum in locum cla- vorum, et mittam manum meam in vorum, et mittam manum meam in latus ejus, non credam. » latus ejus, non credam. »

Tertium est in incredulitate Apostoli Tertium est in incredulitate Apostoli obstinatio. obstinatio.

Dicit autem hic tria, per quæ vult cer- Dicit autem hic tria, per quæ vult cer- tificari si credere debeat, scilicet, simpli- tificari si credere debeat, scilicet, simpli- cem visum, et duplicem tactum. cem visum, et duplicem tactum.

De visu dicitur: « Nisi videro in ma- De visu dicitur: « Nisi videro in ma- nibus ejus fixuram clavorum, » hoc est, nibus ejus fixuram clavorum, » hoc est, vulnerum loca, quæ tam brevi spatio tri- vulnerum loca, quæ tam brevi spatio tri- dui convaluisse secundum naturam non dui convaluisse secundum naturam non potuissent, nec potuissent fuisse obducta: potuissent, nec potuissent fuisse obducta: «et mittam digitum meum, » in quo vi- «et mittam digitum meum, » in quo vi- get tactus subtilitas, « in locum clavo- get tactus subtilitas, « in locum clavo- rum, » ut si visus decipiatur, tactus digi- rum, » ut si visus decipiatur, tactus digi- torum nuntiet veritatem : « et mittam torum nuntiet veritatem : « et mittam manum meam in latus ejus, » hoc est, in manum meam in latus ejus, » hoc est, in vulnus lateris ejus: ut si tactus unius vulnus lateris ejus: ut si tactus unius digiti decipiatur, omnes digiti simul in- digiti decipiatur, omnes digiti simul in- fallibile nuntient tactus experimentum, fallibile nuntient tactus experimentum, « non crédam. » Tanta enim viderat mor- « non crédam. » Tanta enim viderat mor- tis supplicia, quod vitæ per verba alio- tis supplicia, quod vitæ per verba alio- rum non poterat credere experimenta, rum non poterat credere experimenta, nec recipere resurrectionis argumenta nec recipere resurrectionis argumenta quæ a discipulis referebantur. quæ a discipulis referebantur.

Videtur autem objici contra hoc, quod Videtur autem objici contra hoc, quod ut videtur, Thomas fuit infidelis et mor- ut videtur, Thomas fuit infidelis et mor- taliter peccavit. taliter peccavit.

Adhuc autem, Quare Dominus hoc Adhuc autem, Quare Dominus hoc permisit ut Thomas absens sic dubita- permisit ut Thomas absens sic dubita-

ret? ret?

Ad hoc dicendum, quod revera, ut di- Ad hoc dicendum, quod revera, ut di- cit Chrysostomus, Thomas aliis tardior cit Chrysostomus, Thomas aliis tardior fuit ad credendum ea quæ erant de po- fuit ad credendum ea quæ erant de po- tentia divinitatis Christi: sicut patet ex tentia divinitatis Christi: sicut patet ex superius inductis. Et ideo oportuit eum superius inductis. Et ideo oportuit eum fortioribus argumentis ad fidem reduci. fortioribus argumentis ad fidem reduci.

Quod autem quæritur, Utrum tunc Quod autem quæritur, Utrum tunc mortaliter peccavit? Dicendum videtur mortaliter peccavit? Dicendum videtur sine præjudicio, quod non quia multa sine præjudicio, quod non quia multa signa infirmitatis viderat. Et quamvis signa infirmitatis viderat. Et quamvis resurrexisse non crediderat, tamen nec resurrexisse non crediderat, tamen nec contrarium asserebat, nec uni nec alteri contrarium asserebat, nec uni nec alteri firmiter adhærens. Et tales sunt tardi ad firmiter adhærens. Et tales sunt tardi ad

XXIV XXIV

689 689

credendum et quando credunt, firmissi- credendum et quando credunt, firmissi- me credunt. Sicut enim dicit Chrysosto- me credunt. Sicut enim dicit Chrysosto- mus « Laudabile est rem non probatam mus « Laudabile est rem non probatam non cito credere. » Quia, sicut dicit Salo- non cito credere. » Quia, sicut dicit Salo- mon, Eccli. xix, 4: Qui cito credit, levis mon, Eccli. xix, 4: Qui cito credit, levis corde est. Unde Dominus talibus dicit, corde est. Unde Dominus talibus dicit, Luc. xxiv, 25: O stulti, et tardi corde ad Luc. xxiv, 25: O stulti, et tardi corde ad credendum! Et, Marc. xvi, 14 : Expro- credendum! Et, Marc. xvi, 14 : Expro- bravit incredulitatem et duritiam cordis bravit incredulitatem et duritiam cordis eorum quia iis qui viderant eum resur- eorum quia iis qui viderant eum resur- rexisse, non crediderunt. Tales autem ad rexisse, non crediderunt. Tales autem ad fidem sunt juvandi, et non pro incredu- fidem sunt juvandi, et non pro incredu- litate damnandi. litate damnandi.

Ad hoc autem quod quæritur, Quare Ad hoc autem quod quæritur, Quare Dominus permisit ut Thomas dubitaret? Dominus permisit ut Thomas dubitaret? Dicendum, ut virtus resurrectionis Tho- Dicendum, ut virtus resurrectionis Tho- mæ probata, aliis indubitata efficeretur. mæ probata, aliis indubitata efficeretur. Unde Gregorius : « Minus mihi contulit Unde Gregorius : « Minus mihi contulit Maria Magdalene quæ cito credidit, quam Maria Magdalene quæ cito credidit, quam Thomas qui diu dubitavit. Ille enim du- Thomas qui diu dubitavit. Ille enim du- bitando cicatrices vulnerum tetigit, et de bitando cicatrices vulnerum tetigit, et de nostro corde vulnera infidelitatis ampu- nostro corde vulnera infidelitatis ampu- tavit. Sicut ergo Pharao induratus, et tavit. Sicut ergo Pharao induratus, et Petrus in negationem lapsus est: ita dis- Petrus in negationem lapsus est: ita dis- pensata utilitate etiam Thomas ad cre- pensata utilitate etiam Thomas ad cre- dendum tardus fuit. » dendum tardus fuit. »

« Et post dies octo, iterum erant « Et post dies octo, iterum erant discipuli ejus intus, et Thomas cum discipuli ejus intus, et Thomas cum eis. Venit Jesus, januis clausis, et eis. Venit Jesus, januis clausis, et stetit in medio, et dixit: Pax vo- stetit in medio, et dixit: Pax vo- bis. » bis. »

Hic inducitur contra tarditatem Tho- Hic inducitur contra tarditatem Tho- mæ probatæ resurrectionis veritas. mæ probatæ resurrectionis veritas.

Habet autem duas partes: in quarum Habet autem duas partes: in quarum prima veritatis præmittuntur argumenta: prima veritatis præmittuntur argumenta: in secunda autem, subinfertur veritas in secunda autem, subinfertur veritas confessa, ibi, y. 28 : « Respondit Thomas, confessa, ibi, y. 28 : « Respondit Thomas, etc. » etc. »

In primo sunt duo argumenta, scilicet, In primo sunt duo argumenta, scilicet, generalia ad omnes, et specialia ad Tho- generalia ad omnes, et specialia ad Tho- mam, ibi, . 27 « Deinde dicit Tho- mam, ibi, . 27 « Deinde dicit Tho- mæ, etc. » mæ, etc. »

Adhuc autem, in primo duo sunt, scili- Adhuc autem, in primo duo sunt, scili- cet, ex loco, et tempore, et discipulorum cet, ex loco, et tempore, et discipulorum congregatione, ad adstruendam resurre- congregatione, ad adstruendam resurre-

44 44

26 26

690 690

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctionem, opportunitas : et modus quo ctionem, opportunitas : et modus quo usus est ad probandam resurrectionis ve- usus est ad probandam resurrectionis ve- ritatem. ritatem.

Dicit ergo « Et post dies octo, » quod Dicit ergo « Et post dies octo, » quod tempus resurrectioni competit: quia tempus resurrectioni competit: quia octava pertinet ad resurrectionem : septe- octava pertinet ad resurrectionem : septe- narius autem ad virtutis operationem. narius autem ad virtutis operationem. Unde, Eccle. x1, 2: Da partem septem, Unde, Eccle. x1, 2: Da partem septem, necnon et octo. Septem partes dantur necnon et octo. Septem partes dantur operationi meritoriæ operationis, virtu- operationi meritoriæ operationis, virtu- tis octo autem dantur beatitudini re- tis octo autem dantur beatitudini re- surrectionis. surrectionis.

* Iterum érant discipuli ejus,» scili * Iterum érant discipuli ejus,» scili cet Christi, qui dixerat eis, Luc. xxiv, cet Christi, qui dixerat eis, Luc. xxiv, 49: Şedete in civitate, quoadusque in- 49: Şedete in civitate, quoadusque in- duamini virtute ex alto. Et ideo simul duamini virtute ex alto. Et ideo simul manserunt, promissum Patris Spiritum manserunt, promissum Patris Spiritum exspectantes in domo, ostiis clausis. Eccli. exspectantes in domo, ostiis clausis. Eccli. LI, 31 Appropiate ad me, indocti, et LI, 31 Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in domum discipli- congregate vos in domum discipli-

næ. næ.

« Intus » enim adhuc fuerunt inclusi, « Intus » enim adhuc fuerunt inclusi, ut non impediente strepitu, memoraren- ut non impediente strepitu, memoraren- tur verborum et sacramentorum. Eccle. tur verborum et sacramentorum. Eccle. II, 3 Cogitavi in corde meo abstrahere II, 3 Cogitavi in corde meo abstrahere a vino carnem meam, ut animum meum a vino carnem meam, ut animum meum transferrem ad sapientiam, hoc est, abs- transferrem ad sapientiam, hoc est, abs- trahere ab ebrietate et vanitate mundi. trahere ab ebrietate et vanitate mundi. Hac ergo de causa tenebant se intus. Hæc Hac ergo de causa tenebant se intus. Hæc est causa quod, Proverb. 1x, 30, sapien- est causa quod, Proverb. 1x, 30, sapien- tia vocat ad arcem et ad moenia civitatis. tia vocat ad arcem et ad moenia civitatis. Oportet enim eos qui sapientiæ student, Oportet enim eos qui sapientiæ student, intra moenia virtutum consistere, et ad intra moenia virtutum consistere, et ad arcem spiritualis intelligentiæ conscen- arcem spiritualis intelligentiæ conscen- dere, et non in plateis evagari cum mu- dere, et non in plateis evagari cum mu- liere vaga garrula, quæ in domo non liere vaga garrula, quæ in domo non potest pedibus consistere 1 : quæ illece- potest pedibus consistere 1 : quæ illece- brosam carnalium desideriorum significat brosam carnalium desideriorum significat vanitatem. vanitatem.

Sic ergo erant intus, « et Thomas cum Sic ergo erant intus, « et Thomas cum eis, » congregationi eorum conjunctus eis, » congregationi eorum conjunctus corde congregato, et non per spectacula corde congregato, et non per spectacula platearum disperso. Genes. xxiv, 31 : platearum disperso. Genes. xxiv, 31 : Ingredere, benedicte Domini, cur foris Ingredere, benedicte Domini, cur foris stas? Matth. 1x, 6: Vade in domum stas? Matth. 1x, 6: Vade in domum tuam. Item, Joan. x, 16: Fiet unum tuam. Item, Joan. x, 16: Fiet unum ovile, et unus pastor. Josue, II, 18: ovile, et unus pastor. Josue, II, 18:

1 Cf. Proverb. VII, 11. 1 Cf. Proverb. VII, 11.

Omnem cognationem tuam congregaveris Omnem cognationem tuam congregaveris in domum tuam. in domum tuam.

« Venit Jesus, januis clausis, etc. » « Venit Jesus, januis clausis, etc. »

Tangitur hic probatæ resurrectionis Tangitur hic probatæ resurrectionis modus, adventu, statu, locutione. modus, adventu, statu, locutione.

Adventu quia venit in domum Jesus, Adventu quia venit in domum Jesus, «januis clausis, » quod meo judicio non «januis clausis, » quod meo judicio non competit nisi corpori divino. Alii tamen competit nisi corpori divino. Alii tamen dicunt quod non competit nisi corpori dicunt quod non competit nisi corpori glorificato, sicut dictum est supra. Et glorificato, sicut dictum est supra. Et attende quod illud est de magnis Domini attende quod illud est de magnis Domini factis sicut etiam in ante habitis notavi- factis sicut etiam in ante habitis notavi- mus, supra, super illud: Vident Jesum mus, supra, super illud: Vident Jesum ambulantem supra mare. Item, hic duo ambulantem supra mare. Item, hic duo sunt: unum, quod non sibi obstat corpus sunt: unum, quod non sibi obstat corpus continuum, remanente continuitate, quæ continuum, remanente continuitate, quæ est causa obstandi. Hæc autem diximus est causa obstandi. Hæc autem diximus majora miracula quam illa in quibus majora miracula quam illa in quibus miraculose quidem confertur potentia ad miraculose quidem confertur potentia ad actum et illa potentia completa, postea actum et illa potentia completa, postea agit. Hic enim remanente continuitate agit. Hic enim remanente continuitate claustrorum ponitur introitus. Et talibus claustrorum ponitur introitus. Et talibus utitur Christus ad probandum se Deum, utitur Christus ad probandum se Deum, sicut sæpe diximus. Hoc enim meo judi- sicut sæpe diximus. Hoc enim meo judi- cio alicui corpori non competit, nisi vir- cio alicui corpori non competit, nisi vir- tus divina hoc faciat in ipso, quæ semper tus divina hoc faciat in ipso, quæ semper in se et in aliis potens est facere quæ in se et in aliis potens est facere quæ vult. Sapient. XII, 18: Subest tibi cum vult. Sapient. XII, 18: Subest tibi cum volueris posse. Ezechiel. XLIV, 2: Porta volueris posse. Ezechiel. XLIV, 2: Porta hæc clausa erit, non aperietur,... quo- hæc clausa erit, non aperietur,... quo- niam Dominus Deus Israel ingressus ést niam Dominus Deus Israel ingressus ést per eam. Non enim oportet aperire por- per eam. Non enim oportet aperire por- tam Domini, quia etiam illabitur in ani- tam Domini, quia etiam illabitur in ani-

mam. mam.

« Et stetit, » erectus solus, nulla curvi- « Et stetit, » erectus solus, nulla curvi- tate depressus, omnes alios ad statum tate depressus, omnes alios ad statum rectitudinis erigens. Luc. 1, 69 : Erexit rectitudinis erigens. Luc. 1, 69 : Erexit cornu salutis nobis in domo David pueri cornu salutis nobis in domo David pueri sui. sui.

« In medio, » ut omnes se mensurent « In medio, » ut omnes se mensurent in eum, et videant quid et quantum in eum, et videant quid et quantum rectitudinis habeant, et in quo deficiant. rectitudinis habeant, et in quo deficiant. Ad Ephes. Iv, 13: Donec occurramus Ad Ephes. Iv, 13: Donec occurramus omnes... in virum perfectum, in mensu- omnes... in virum perfectum, in mensu- ram ætatis plenitudinis Christi. Et ideo ram ætatis plenitudinis Christi. Et ideo

27 27

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-27. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-27.

signatur, Ezechiel. XL, 3, per virum qui signatur, Ezechiel. XL, 3, per virum qui habebat in manu funiculum, scilicet, habebat in manu funiculum, scilicet, mensuræ quia ipse est mensura in me- mensuræ quia ipse est mensura in me- dio posita, ut ad ipsam mensuratus quili- dio posita, ut ad ipsam mensuratus quili- bet sciat quid desit ei. bet sciat quid desit ei.

« Et dixit eis: Pax vobis. » Tangitur « Et dixit eis: Pax vobis. » Tangitur argumentum locutionis: « Pax vobis. » argumentum locutionis: « Pax vobis. » Et pax dicitur hic dulcedo pacis, quæ Et pax dicitur hic dulcedo pacis, quæ gustata pacat hominem ut de cætero a gustata pacat hominem ut de cætero a nullo inquietetur. Esther, XIII, 2: Ut opta- nullo inquietetur. Esther, XIII, 2: Ut opta- ta cunctis mortalibus pace fruerentur. ta cunctis mortalibus pace fruerentur. Hæc ergo pax est fructus et gustus æter- Hæc ergo pax est fructus et gustus æter- næ dulcedinis, quæ etiam inter tormenta næ dulcedinis, quæ etiam inter tormenta martyres servavit in dulcedine sui spiri- martyres servavit in dulcedine sui spiri- tus. Isa. LXVI, 12 Ecce ego declinabo tus. Isa. LXVI, 12 Ecce ego declinabo super eam quasi fluvium pacis. Isa. 1x, super eam quasi fluvium pacis. Isa. 1x, 7: Pacis non erit finis. 7: Pacis non erit finis.

«< Deinde dicit Thomæ : Infer digi- «< Deinde dicit Thomæ : Infer digi- tum tuum huc, et vide manus meas: tum tuum huc, et vide manus meas: et affer manum tuam, et mitte in latus et affer manum tuam, et mitte in latus meum et noli esse incredulus, sed meum et noli esse incredulus, sed fidelis. » fidelis. »

Tangit hic specialia resurrectionis argu- Tangit hic specialia resurrectionis argu- menta contra Thomæ duritiam. menta contra Thomæ duritiam.

Tangit autem tria, et supponit quar- Tangit autem tria, et supponit quar- tum, scilicet, tactus subtilitatem, tactus tum, scilicet, tactus subtilitatem, tactus generalitatem, et supponit visus et audi- generalitatem, et supponit visus et audi- tus certitudinem, et quarto interdicit in- tus certitudinem, et quarto interdicit in- credulitatem. credulitatem.

Dicit ergo : « Infer digitum tuum huc, Dicit ergo : « Infer digitum tuum huc, etc,,» in quo est tangendi subtilis discre- etc,,» in quo est tangendi subtilis discre- tio. Potuit dicere Thomas illud Cantico- tio. Potuit dicere Thomas illud Cantico- rum, v, 5: Digiti mei pleni myrrha pro- rum, v, 5: Digiti mei pleni myrrha pro- batissima si rimatus fuisset clavorum batissima si rimatus fuisset clavorum vulnerum secreta, quæ in Passione vulnerum secreta, quæ in Passione Christi fuerunt amarissima. Christi fuerunt amarissima.

« Et affer manum tuam, » ut genera- « Et affer manum tuam, » ut genera- liter tota manu sicut petisti tangas. Ne liter tota manu sicut petisti tangas. Ne forte putes in tactu digitorum esse dece- forte putes in tactu digitorum esse dece- ptionem, apprehende et tange per ma- ptionem, apprehende et tange per ma- num : « et mitte in latus meum, » in num : « et mitte in latus meum, » in vulnus quod in latere mucrone fixum est. vulnus quod in latere mucrone fixum est. Act. XVII, Act. XVII, 27 Quærere Deum, si forte 27 Quærere Deum, si forte attrectent eum, aut inveniant. attrectent eum, aut inveniant. Et præmisit de visu: « Et vide » sic Et præmisit de visu: « Et vide » sic

691 691

« manus meas, » cum signis vulnerum, « manus meas, » cum signis vulnerum, hoc est, intus perspice cum Propheta hoc est, intus perspice cum Propheta Zacharia, x111, 6: Quid sunt plagæ istæ Zacharia, x111, 6: Quid sunt plagæ istæ in medio manuum tuarum? Et dicet: in medio manuum tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum qui His plagatus sum in domo eorum qui diligebant me, hoc est, qui me diligere diligebant me, hoc est, qui me diligere debuerunt, hoc est, Judæorum. Sic enim debuerunt, hoc est, Judæorum. Sic enim dicitur, Joan. xix, 37 : Videbunt in quem dicitur, Joan. xix, 37 : Videbunt in quem transfixerunt. Talibus signis pietatis cog- transfixerunt. Talibus signis pietatis cog- noscere me debes qualia passus sum noscere me debes qualia passus sum pro te. Hæc enim retinebo in corpore, ad pro te. Hæc enim retinebo in corpore, ad convincendum omnes de incredulitate et convincendum omnes de incredulitate et ingratitudine. Numer. XVII, 10: Refer ingratitudine. Numer. XVII, 10: Refer virgam Aaron in tabernaculum testi- virgam Aaron in tabernaculum testi- monii, ut servetur ibi in signum rebellium monii, ut servetur ibi in signum rebellium filiorum Israel. Hæc est enim virga sum- filiorum Israel. Hæc est enim virga sum- mi sacerdotis, qui seipsum obtulit, et mi sacerdotis, qui seipsum obtulit, et gemmas vulnerum in corpore retinuit, ut gemmas vulnerum in corpore retinuit, ut omnes convincat vel de infidelitate si non omnes convincat vel de infidelitate si non

credant, vel de ingratitudine si indevoti credant, vel de ingratitudine si indevoti tantis beneficiis existunt. tantis beneficiis existunt.

« Et noli esse incredulus, etc. »> « Et noli esse incredulus, etc. »>

Hoc autem Thomas audivit, et se Hoc autem Thomas audivit, et se dixisse scivit, et hoc nullus Christo dixisse scivit, et hoc nullus Christo absenti poterat nuntiasse, et sic Deum absenti poterat nuntiasse, et sic Deum esse scivit, quem nihil latet. Job, XLII, esse scivit, quem nihil latet. Job, XLII, Nulla te latet cogitatio. Sapient. I, Nulla te latet cogitatio. Sapient. I, 10 Auris zeli audit omnia. 10 Auris zeli audit omnia.

2 2

« «

<< Noli ergo esse incredulus,» hoc est, ad << Noli ergo esse incredulus,» hoc est, ad credendum tardus, « sed fidelis, » hoc credendum tardus, « sed fidelis, » hoc est, fide firmus. Joan. III, 36: Qui incre- est, fide firmus. Joan. III, 36: Qui incre- dulus est Filio..., ira Dei manet super dulus est Filio..., ira Dei manet super eum. Isa. xxi, 2: Qui incredulus est, in- eum. Isa. xxi, 2: Qui incredulus est, in- fideliter agit. Tob. 11, 18: Vitam illam fideliter agit. Tob. 11, 18: Vitam illam exspectamus quam Deus daturus est his exspectamus quam Deus daturus est his qui fidem suam numquam mutant ab eo. qui fidem suam numquam mutant ab eo. Apocal. 11, 10: Esto fidelis usque ad Apocal. 11, 10: Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitæ. mortem, et dabo tibi coronam vitæ.

Est autem hic valde gravis quæstio. Est autem hic valde gravis quæstio. Dicit enim Gregorius, quod omne corpus Dicit enim Gregorius, quod omne corpus palpabile est corpus corruptible. Si ergo palpabile est corpus corruptible. Si ergo Christus suum corpus palpabile præbuit Christus suum corpus palpabile præbuit passibilibus adhuc discipulis, tunc ipse passibilibus adhuc discipulis, tunc ipse veram in se resurrectionem non proba- veram in se resurrectionem non proba- vit: quia corpora resurgentium sunt im- vit: quia corpora resurgentium sunt im- passibilia. passibilia.

Adhuc autem, Gravius est, quod vul- Adhuc autem, Gravius est, quod vul-

. .

692 692

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nera tangenda exhibuit quia aliter non nera tangenda exhibuit quia aliter non diceret : « Mitte manum tuam in latus diceret : « Mitte manum tuam in latus meum. » Vulnus autem est divisio conti- meum. » Vulnus autem est divisio conti- nuitatis corporis. Cujus autem continui- nuitatis corporis. Cujus autem continui- tas dividitur, illud non tantum corrupti- tas dividitur, illud non tantum corrupti- bile est, sed jam est corruptum : ideo bile est, sed jam est corruptum : ideo videtur, quod iterum gloriosum corpus videtur, quod iterum gloriosum corpus suum esse non probavit. suum esse non probavit.

Adhuc autem, Quod januis clausis in- Adhuc autem, Quod januis clausis in- travit, videtur potius probare quod phan- travit, videtur potius probare quod phan- tastica fuerit sua apparitio quam vera: tastica fuerit sua apparitio quam vera: quia vera corpora sibi obstant ex conti- quia vera corpora sibi obstant ex conti- nuitate, nisi tangentia dividant ea quæ nuitate, nisi tangentia dividant ea quæ tangunt. tangunt.

Ad hæc autem et similia sine præjudi- Ad hæc autem et similia sine præjudi- cio dicendum videtur, quod multiplex est cio dicendum videtur, quod multiplex est tactus, ut dicit Philosophus. Est enim tactus, ut dicit Philosophus. Est enim tactus metaphoricus, qui non est verus, tactus metaphoricus, qui non est verus, sicut dicitur Frigus me tetigit. Et de sicut dicitur Frigus me tetigit. Et de tali tactu non loquitur Evangelium. Est tali tactu non loquitur Evangelium. Est iterum tactus qui dicitur a Philosopho iterum tactus qui dicitur a Philosopho mathematicus, qui est illorum quorum mathematicus, qui est illorum quorum ultima sunt simul: ita quod ultimum ultima sunt simul: ita quod ultimum unius obviat et contingit ultimum alte unius obviat et contingit ultimum alte rius, absque eo quod unum immutet alte. rius, absque eo quod unum immutet alte.

rum, rum,

vel immutetur ab illo. Et talis est vel immutetur ab illo. Et talis est tactus quo gloriosa et cœlestia corpora tactus quo gloriosa et cœlestia corpora se contingunt. Et corpus quod sic tangi- se contingunt. Et corpus quod sic tangi- tur non oportet quod sit corruptibile. tur non oportet quod sit corruptibile. Est item tactus verus, ut dicit Philoso- Est item tactus verus, ut dicit Philoso- phus, qui vocatur tactus physicus: et est phus, qui vocatur tactus physicus: et est illorum quorum ultima sunt simul: ita illorum quorum ultima sunt simul: ita quod utrumque agit in reliquum, et pati- quod utrumque agit in reliquum, et pati- tur ab ipso sicut calidum tangit, vel tur ab ipso sicut calidum tangit, vel simile, scilicet, calidum: vel dissimile, sci- simile, scilicet, calidum: vel dissimile, sci- licet frigidum, vel tepidum: vel sicut mol- licet frigidum, vel tepidum: vel sicut mol- le tangit durum, vel asperum, lene, vel le tangit durum, vel asperum, lene, vel aliquod hujusmodi. Et de hoc verum est, aliquod hujusmodi. Et de hoc verum est, quod omne quod sic tangibile est, corru- quod omne quod sic tangibile est, corru- ptibile est, ut dicit Gregorius. Dicimus ptibile est, ut dicit Gregorius. Dicimus ergo sine præjudicio, quod corpora glo- ergo sine præjudicio, quod corpora glo- riosa etiamsi tanguntur a non gloriosis, riosa etiamsi tanguntur a non gloriosis, non tanguntur nisi usque ad contactum non tanguntur nisi usque ad contactum ultimorum et non sic, quod patiantur ultimorum et non sic, quod patiantur aliquid a tangente: quia si paterentur ab aliquid a tangente: quia si paterentur ab eis, sequeretur necessario quod infirma eis, sequeretur necessario quod infirma essent ad illa quia omnis passio magis essent ad illa quia omnis passio magis facta abjicit a substantia passi, et trans- facta abjicit a substantia passi, et trans- mutat eam. mutat eam.

Sed hac solutione sic posita, surgit Sed hac solutione sic posita, surgit quæstio gravior. Cum enim Thomas teti- quæstio gravior. Cum enim Thomas teti- git Christum, tactus aliquid renuntiavit git Christum, tactus aliquid renuntiavit in anima Thomæ. Constat enim quod in anima Thomæ. Constat enim quod renuntiavit durum vel molle in carne et renuntiavit durum vel molle in carne et osse: ergo corpus Christi tale fuit, quod osse: ergo corpus Christi tale fuit, quod agebat in manu Thomæ actione prima- agebat in manu Thomæ actione prima- rum qualitatum et earum quæ causantur rum qualitatum et earum quæ causantur ab illis. Et sic redit quod tangibile fuit ab illis. Et sic redit quod tangibile fuit tactu physico, et sic tenet dictum Grego- tactu physico, et sic tenet dictum Grego- rii, quod sit corruptibile. rii, quod sit corruptibile.

Ad hoc iterum sine præjudicio respon- Ad hoc iterum sine præjudicio respon- deri potest, quod quamvis corpus glorio- deri potest, quod quamvis corpus glorio- sum retineat complexionatum esse ex sum retineat complexionatum esse ex qualitatibus primis, et qualitatibus causa- qualitatibus primis, et qualitatibus causa- tis a primis tamen primæ qualitates in tis a primis tamen primæ qualitates in ipso et aliæ, sunt in medio esse comple- ipso et aliæ, sunt in medio esse comple- xionati sic ligatæ, quod in se invicem de xionati sic ligatæ, quod in se invicem de cætero agere et pati non possunt, nec cætero agere et pati non possunt, nec aliquam ab extrinseco recipere impres- aliquam ab extrinseco recipere impres- sionem. Et sic in complexione medii sionem. Et sic in complexione medii sensuum Thomæ, veritas corporis Christi sensuum Thomæ, veritas corporis Christi tactum Thomæ immutavit, absque eo tactum Thomæ immutavit, absque eo quod aliqua passione immutaretur ab quod aliqua passione immutaretur ab eo. Et id est quod verius dici potest in eo. Et id est quod verius dici potest in hac quæstione. Tamen Gregorius dicit, hac quæstione. Tamen Gregorius dicit, quod Dominus duo contraria in corpore quod Dominus duo contraria in corpore suo ostendit. Quia enim januis clausis suo ostendit. Quia enim januis clausis intravit, impassibile fuit. Et quia tangi intravit, impassibile fuit. Et quia tangi poterat, non impassibile fuit, sed passi- poterat, non impassibile fuit, sed passi- bile. Et in talibus dicit, quod in rebus bile. Et in talibus dicit, quod in rebus mirabilibus fidem præstant facta mirabi- mirabilibus fidem præstant facta mirabi- liora. Et intendit dicere, quod talia opera liora. Et intendit dicere, quod talia opera Dei mirabilia per rationem discuti mini- Dei mirabilia per rationem discuti mini- me possunt. Nec fides habet meritum me possunt. Nec fides habet meritum cui humana ratio præbet'experimentum. cui humana ratio præbet'experimentum. Quamvis ergo factis Dei ratione quadam Quamvis ergo factis Dei ratione quadam alludamus, tamen rationem sufficientem alludamus, tamen rationem sufficientem assignare non possumus. Et ideo hoc po- assignare non possumus. Et ideo hoc po- tius fide accipimus, quam per probatio- tius fide accipimus, quam per probatio- nem rationis. nem rationis.

Ad hoc autem quod de vulneribus di- Ad hoc autem quod de vulneribus di- citur, communiter tenetur quod Dominus citur, communiter tenetur quod Dominus cicatrices vulnerum et non vulnera reti̟- cicatrices vulnerum et non vulnera reti̟- nuit, et adhuc in coelo retinet in signum nuit, et adhuc in coelo retinet in signum pietatis. Et quod objicitur per hoc: Mitte pietatis. Et quod objicitur per hoc: Mitte manus tuas in latus meum, non ideo di- manus tuas in latus meum, non ideo di- citur, quod ad interiora rimanda lateris citur, quod ad interiora rimanda lateris manus esset mittenda. Hoc enim esset manus esset mittenda. Hoc enim esset

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-27, 28, 31. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-27, 28, 31.

temerarium in Apostolo, et infirmum in temerarium in Apostolo, et infirmum in Domino, sicut probat objectio. Sed ideo Domino, sicut probat objectio. Sed ideo dictum est, in latus, quia mitti potuit ad dictum est, in latus, quia mitti potuit ad latus sicut communiter dicitur, quod latus sicut communiter dicitur, quod tactus est in latere, quod ad latus est ta- tactus est in latere, quod ad latus est ta- ctus. Et quod sic tangendo cicatricem, cog- ctus. Et quod sic tangendo cicatricem, cog- nosceret per rationem veritatem vulne- nosceret per rationem veritatem vulne- rati corporis. rati corporis.

Ad id autem quod objicitur de cicatri- Ad id autem quod objicitur de cicatri- cibus, quia illæ etiam indicare videntur cibus, quia illæ etiam indicare videntur corruptionem et consolidationis indecen- corruptionem et consolidationis indecen- tiam. Ad hoc autem dicendum est, quod tiam. Ad hoc autem dicendum est, quod in veritate, si cicatrix vel variat corporis, in veritate, si cicatrix vel variat corporis, vel membri figuram, generat indecen- vel membri figuram, generat indecen- tiam. Et hoc non est, si non remaneat, tiam. Et hoc non est, si non remaneat, nisi sicut lineæ radiales, indivisibiles, ad nisi sicut lineæ radiales, indivisibiles, ad modum vulneris sint protractæ tunc modum vulneris sint protractæ tunc enim et indicat bellum et strenuitatem, enim et indicat bellum et strenuitatem, et tamen nullam inducit figuræ varieta- et tamen nullam inducit figuræ varieta- tem. Et hoc est quod dicit Augustinus tem. Et hoc est quod dicit Augustinus contra paganos: « Sciant qui has quæ- contra paganos: « Sciant qui has quæ- stiones proposuerunt, Christum non vul- stiones proposuerunt, Christum non vul- nera, sed cicatrices discipulis proposuisse nera, sed cicatrices discipulis proposuisse et demonstrasse: quæ tunc falsæ essent et demonstrasse: quæ tunc falsæ essent si nulla vulnera præcessissent. Nec ex si nulla vulnera præcessissent. Nec ex impotentia sunt: quia divina dispensa- impotentia sunt: quia divina dispensa- tione et arte optimi medici sunt relictæ. tione et arte optimi medici sunt relictæ. Exemplum autem est de milite strenuo Exemplum autem est de milite strenuo propter rempublicam vulnerato, qui non propter rempublicam vulnerato, qui non vult ita a medico sanari nisi signa rema- vult ita a medico sanari nisi signa rema- neant suæ strenuitatis. >> neant suæ strenuitatis. >>

Ad hoc autem quod objicitur, quod vi- Ad hoc autem quod objicitur, quod vi- detur phantastici corporis indicium, quod detur phantastici corporis indicium, quod intravit ostiis clausis. Quidam dicunt, intravit ostiis clausis. Quidam dicunt, quod hoc est subtilitatis corporum glorio- quod hoc est subtilitatis corporum glorio- sorum, quod possunt penetrare sine ob- sorum, quod possunt penetrare sine ob- sistentia et divisione, quantumcumque sistentia et divisione, quantumcumque spissa corpora. Sed quia ego hoc non spissa corpora. Sed quia ego hoc non intelligo, ideo non videtur mihi sic esse intelligo, ideo non videtur mihi sic esse dicendum. Una enim hæresis Manichæo- dicendum. Una enim hæresis Manichæo- rum et Eutychetis est, quod corpora re- rum et Eutychetis est, quod corpora re- surgentium dogmatizabant aere et ventis surgentium dogmatizabant aere et ventis fore subtiliora. Et contra hanc hæresim fore subtiliora. Et contra hanc hæresim missus fuit Beatus Gregorius in minori- missus fuit Beatus Gregorius in minori- bus adhuc officiis constitutus, ab Eccle- bus adhuc officiis constitutus, ab Eccle- sia Romana apocrisarius, ad urbem Con- sia Romana apocrisarius, ad urbem Con- stantinopolitanam. Et illam hæresim ibi stantinopolitanam. Et illam hæresim ibi contrivit, sicut legitur in vita Beati Gre- contrivit, sicut legitur in vita Beati Gre- gorii. Et sicut ipse Beatus Gregorius gorii. Et sicut ipse Beatus Gregorius

693 693

mentionem facit in quadam epistola ad mentionem facit in quadam epistola ad Leandrum, Sibiliensem Espiscopum : Leandrum, Sibiliensem Espiscopum : quia tantæ subtilitatis corpora, nec figu- quia tantæ subtilitatis corpora, nec figu- ram humanam retinerent, nec carnem et ram humanam retinerent, nec carnem et ossa et nervos et venas, et alias hujus- ossa et nervos et venas, et alias hujus- modi partes distinctas haberent. Et ideo modi partes distinctas haberent. Et ideo talia reputo fabulosa, et de doctrinis Ju- talia reputo fabulosa, et de doctrinis Ju- dæorum sumpta. Et ideo dico subtilita- dæorum sumpta. Et ideo dico subtilita- tem gloriosorum corporum non esse fu- tem gloriosorum corporum non esse fu- turam per raritatem, sed potius per turam per raritatem, sed potius per ignobilitatis et grossitiei et gravitatis ignobilitatis et grossitiei et gravitatis subtractionem, eadem tamen consisten- subtractionem, eadem tamen consisten- tia corporis humani remanente (sicut sub- tia corporis humani remanente (sicut sub- tilis et spiritualis substantiæ dicimus tilis et spiritualis substantiæ dicimus solem et lunam et stellas), cum tamen solem et lunam et stellas), cum tamen secundum humanam naturam sint cor- secundum humanam naturam sint cor- pora spissa, propinquas partes habentia, pora spissa, propinquas partes habentia, et retinentia suas figuras, et proprias ha- et retinentia suas figuras, et proprias ha- bitudines et consistentias. Hoc autem bitudines et consistentias. Hoc autem dico sine præjudicio, non asserendo: sed dico sine præjudicio, non asserendo: sed ut sic opinando quamdiu nihil probabi- ut sic opinando quamdiu nihil probabi- lius invenitur. Et ideo dixi superius, lius invenitur. Et ideo dixi superius, quod pertransire aliud corpus sine illius quod pertransire aliud corpus sine illius corporis divisione, nec est alicujus cor- corporis divisione, nec est alicujus cor- poris, nisi ejus quod unitum est divini- poris, nisi ejus quod unitum est divini- tati: nec illius est in quantum est corpus, tati: nec illius est in quantum est corpus, sed potius ipsius est in quantum est di- sed potius ipsius est in quantum est di- vinum. Hæc ergo de causa hac sufficiant. vinum. Hæc ergo de causa hac sufficiant.

« «

Respondit Thomas, et dixit ei: Do- Respondit Thomas, et dixit ei: Do- minus meus, et Deus meus. minus meus, et Deus meus.

Dixit ei Jesus: Quia vidisti me, Tho- Dixit ei Jesus: Quia vidisti me, Tho- ma, credidisti: beati qui non vide- ma, credidisti: beati qui non vide- runt, et crediderunt. runt, et crediderunt.

Multa quidem et alia signa fecit Je- Multa quidem et alia signa fecit Je- sus in conspectu discipulorum suo- sus in conspectu discipulorum suo- rum, quæ non sunt scripta in libro rum, quæ non sunt scripta in libro

hoc. hoc.

Hæc autem scripta sunt ut credatis Hæc autem scripta sunt ut credatis quia Jesus est Christus, Filius Dei, et quia Jesus est Christus, Filius Dei, et ut credentes, vitam habeatis in nomi- ut credentes, vitam habeatis in nomi- ne ejus. » ne ejus. »

Et hic tangitur hujus apparitionis uti- Et hic tangitur hujus apparitionis uti- litas. litas.

Tangitur autem hic triplex utilitas : Tangitur autem hic triplex utilitas :

28 28

29 29

30 30

31 31

694 694

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

particularis in Apostolo, universalis in particularis in Apostolo, universalis in credentibus, et universalissima hanc credentibus, et universalissima hanc Scripturam legentibus. Scripturam legentibus.

ex auditu: sed simpliciter lumen est, ex auditu: sed simpliciter lumen est, collocans in credentibus primam verita- collocans in credentibus primam verita- tem, et ipsos in veritate: ut assentiant ei tem, et ipsos in veritate: ut assentiant ei

De primo dicit duo fidei confessio- propter se, et super omnia, ut dicit Dio- De primo dicit duo fidei confessio- propter se, et super omnia, ut dicit Dio- nem, et commendationem. nem, et commendationem.

Confessio est enim in hoc quod dicit: Confessio est enim in hoc quod dicit: « Dominus meus,» secundum huma- « Dominus meus,» secundum huma- nitatem, in qua me sanguine tuo in ser- nitatem, in qua me sanguine tuo in ser- vum sempiternum comparasti. I Petri, vum sempiternum comparasti. I Petri, 1, 18 Non corruptibilibus auro vel ar- 1, 18 Non corruptibilibus auro vel ar- gento redempti estis de vana vestra con- gento redempti estis de vana vestra con- versatione. I ad Corinth. vi, 20: Empti versatione. I ad Corinth. vi, 20: Empti enim estis pretio magno, etc. Ideo dicunt enim estis pretio magno, etc. Ideo dicunt in Psalmo cxv, 16, David, et Salomon, in Psalmo cxv, 16, David, et Salomon, Sapient. 1x, 5: Servus tuus sum ego, et Sapient. 1x, 5: Servus tuus sum ego, et filius ancillæ tuæ. filius ancillæ tuæ.

« Et Deus meus, » secundum divinita- « Et Deus meus, » secundum divinita- tem. Psal. cxvII, 28: Deus meus es tu, tem. Psal. cxvII, 28: Deus meus es tu, et exaltabo te. Exod. xv, 2: Iste Deus et exaltabo te. Exod. xv, 2: Iste Deus meus, et glorificabo eum: Deus patris meus, et glorificabo eum: Deus patris mei, et exaltabo eum. Et sic et humani- mei, et exaltabo eum. Et sic et humani- tatem prius, quia sibi prior innotuit: et tatem prius, quia sibi prior innotuit: et divinitatem quam posterius per humani- divinitatem quam posterius per humani- tatem cognovit, Thomas est confessus. tatem cognovit, Thomas est confessus. Et hæc est veræ fidei confessio. Et hæc est veræ fidei confessio.

nysius. Et ex illa parte fides est immo- nysius. Et ex illa parte fides est immo- bile credentium et veritatis fundamen- bile credentium et veritatis fundamen- tum. Ex parte autem illius, qua credere tum. Ex parte autem illius, qua credere est de articulo cogitare, nihil prohibet est de articulo cogitare, nihil prohibet quin ipsa cogitatio ex visu vel auditu quin ipsa cogitatio ex visu vel auditu accipiat generationem. Et sic dicitur, ad accipiat generationem. Et sic dicitur, ad Roman. x, 17; Fides ex auditu: auditus Roman. x, 17; Fides ex auditu: auditus autem per verbum Christi. Et sic dicitur autem per verbum Christi. Et sic dicitur hic: «Quia vidisti me, Thoma, credi- hic: «Quia vidisti me, Thoma, credi- disti. » Cum enim dicit: Vidisti, non disti. » Cum enim dicit: Vidisti, non accipit videre prout est actus visus, in accipit videre prout est actus visus, in quantum est sensus particularis super quantum est sensus particularis super proprium objectum. Nec accipit in quan- proprium objectum. Nec accipit in quan- tum ipse est in ipso sensu communi su- tum ipse est in ipso sensu communi su- per figuram, vel aliud objectum sensus per figuram, vel aliud objectum sensus communis: sed potius prout visus est communis: sed potius prout visus est actus rationis se super sensum reflecten- actus rationis se super sensum reflecten- tis, sicut communiter et usualiter dici- tis, sicut communiter et usualiter dici- tur Video esse Deum eum qui intrat tur Video esse Deum eum qui intrat ostiis clausis. Et talis est mortis et in- ostiis clausis. Et talis est mortis et in- ferni triumphator. Et sic sumitur videre, ferni triumphator. Et sic sumitur videre, Joan. IV, 19, ubi dicitur: Domine, video Joan. IV, 19, ubi dicitur: Domine, video

« Dixit ei Jesus: quia vidisti me,etc.» quia Propheta es tu. Tamen Glossa dicit, « Dixit ei Jesus: quia vidisti me,etc.» quia Propheta es tu. Tamen Glossa dicit,

« Dixit ei Jesus, » beatificando con- « Dixit ei Jesus, » beatificando con- fessionem: « Quia vidisti me, Thoma, fessionem: « Quia vidisti me, Thoma, credidisti, » supple, hoc ipsum bonum credidisti, » supple, hoc ipsum bonum est, et beatum. III Regum, VIII, 18: Bene est, et beatum. III Regum, VIII, 18: Bene fecisti hoc ipsum mente pertractans. fecisti hoc ipsum mente pertractans.

Objicitur autem de hoc quod fides est Objicitur autem de hoc quod fides est invisibilium, sicut dicitur, ad Hebr. xi, 1: invisibilium, sicut dicitur, ad Hebr. xi, 1: Fides est argumentum non apparentium. Fides est argumentum non apparentium. Ergo videtur non bene dictum: « Quia Ergo videtur non bene dictum: « Quia vidisti me, credidisti. » II ad Corinth. vidisti me, credidisti. » II ad Corinth. IV, 18: Quæ videntur temporalia sunt, IV, 18: Quæ videntur temporalia sunt, quæ autem non videntur, æterna sunt. quæ autem non videntur, æterna sunt.

Ad hoc autem multipliciter responde- Ad hoc autem multipliciter responde- runt. Et de singulorum opinionibus lon- runt. Et de singulorum opinionibus lon- gum esset reddere rationem. Mihi anti- gum esset reddere rationem. Mihi anti- quorum placet solutio, quod scilicet in quorum placet solutio, quod scilicet in ipso credere, duo sunt. Dicit enim Gre- ipso credere, duo sunt. Dicit enim Gre- gorius, quod credere est cogitare cum gorius, quod credere est cogitare cum assensu. Et ideo ex parte assensus (in assensu. Et ideo ex parte assensus (in quo perfectio fidei est) credere simplici- quo perfectio fidei est) credere simplici- ter donum Dei est, nec surgit ex visu nec ter donum Dei est, nec surgit ex visu nec

quod aliud vidit, et aliud credidit: quia quod aliud vidit, et aliud credidit: quia hominem vidit, et Deum qui videri non hominem vidit, et Deum qui videri non potest credidit. Sed hoc in idem redit: potest credidit. Sed hoc in idem redit: quia ex hoc quod hominem, in quo talia quia ex hoc quod hominem, in quo talia signa divinitatis ostensa sunt vidit, in- signa divinitatis ostensa sunt vidit, in- ductus est quod illum eumdem credidit ductus est quod illum eumdem credidit esse Deum. esse Deum.

«< Beati qui non viderunt, et credide- «< Beati qui non viderunt, et credide- runt. » runt. »

Commendans fructum generalem fidei Commendans fructum generalem fidei in his qui fidem habent, et talia argu- in his qui fidem habent, et talia argu- menta fidei non habuerunt: tamen illis menta fidei non habuerunt: tamen illis ad fidem incredulitas Thomæ cooperata ad fidem incredulitas Thomæ cooperata est: quia dum Thomas, ut dicit Grego- est: quia dum Thomas, ut dicit Grego- rius, sic dubitando veritatem probavit, rius, sic dubitando veritatem probavit, nostris cordibus infidelitatis vulnus am- nostris cordibus infidelitatis vulnus am- putavit. I Petri, 1, 8: Quem cum non vi- putavit. I Petri, 1, 8: Quem cum non vi- deritis, diligitis: in quem nunc quoque deritis, diligitis: in quem nunc quoque non videntes, creditis. Illi ergo sunt qui non videntes, creditis. Illi ergo sunt qui corporalibus oculis non viderunt: et ta- corporalibus oculis non viderunt: et ta-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-29, 30, 31. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-29, 30, 31.

men propter fidei devotionem credide- men propter fidei devotionem credide- runt. Sed hoc exemplum quod est in runt. Sed hoc exemplum quod est in Thoma, factum est attestatio in omni- Thoma, factum est attestatio in omni- bus. Quia etiam in Abraham aliquæ vi- bus. Quia etiam in Abraham aliquæ vi- siones cogitatum fidei præcesserunt. siones cogitatum fidei præcesserunt. Unde, Luc. x, 23: Beati oculi qui vident Unde, Luc. x, 23: Beati oculi qui vident quæ vos videtis. Quia videntes ista, mi- quæ vos videtis. Quia videntes ista, mi- nistri fuerunt sermonis: et alii illa non nistri fuerunt sermonis: et alii illa non videntes, non sunt indoctas fabulas secuti videntes, non sunt indoctas fabulas secuti quando crediderunt illis. Ad Hebr. I, quando crediderunt illis. Ad Hebr. I, Quomodo nos effugiemus, si tantam ne- Quomodo nos effugiemus, si tantam ne- glexerimus salutem, quæ cum initium glexerimus salutem, quæ cum initium accepisset enarrari per Dominum, ab eis accepisset enarrari per Dominum, ab eis qui audierunt, in nos confirmata est, etc.? qui audierunt, in nos confirmata est, etc.? Et ideo etiam in prologo Evangelii Lucæ Et ideo etiam in prologo Evangelii Lucæ 1, 2, dicitur: Sicut tradiderunt nobis qui 1, 2, dicitur: Sicut tradiderunt nobis qui ministri fuerunt sermonis. ministri fuerunt sermonis.

3: 3:

Attende autem ad quid dicit : « Quia Attende autem ad quid dicit : « Quia vidisti me: » Et non dicit: Quia tetigisti vidisti me: » Et non dicit: Quia tetigisti me? Ex hoc dicunt quidam, quod quam- me? Ex hoc dicunt quidam, quod quam- vis Dominus manus et latus exhibuit ad vis Dominus manus et latus exhibuit ad tangendum, quod tamen Apostolus prop- tangendum, quod tamen Apostolus prop- ter reverentiam tangere non fuit ausus. ter reverentiam tangere non fuit ausus. Et hoc quidem dubitando dicit Augusti- Et hoc quidem dubitando dicit Augusti- nus. Quid autem de hoc verum sit, igno- nus. Quid autem de hoc verum sit, igno- ratur, nisi quod pie credi potest, quod ratur, nisi quod pie credi potest, quod Dominum tetigit, in majus argumentum Dominum tetigit, in majus argumentum Resurrectionis. Resurrectionis.

« Multa quidem et alia signa, etc. » « Multa quidem et alia signa, etc. »

Tangit hic fructum hæc legentium in Tangit hic fructum hæc legentium in Scriptura. Scriptura.

« Multa quidem et alia signa fecit Je- « Multa quidem et alia signa fecit Je- sus, » probans sibi divinitatem unitam sus, » probans sibi divinitatem unitam esse, « in conspectu discipulorum suo- esse, « in conspectu discipulorum suo- rum, » quos præcipue ad fidem confir- rum, » quos præcipue ad fidem confir- mare intendit. Act. x, 38: Petransiit mare intendit. Act. x, 38: Petransiit benefaciendo, et sanando omnes oppres- benefaciendo, et sanando omnes oppres-

695 695

sos a diabolo: quoniam Deus erat cum sos a diabolo: quoniam Deus erat cum illo. illo.

« Quæ non sunt scripta in libro hoc, » « Quæ non sunt scripta in libro hoc, » quia nullus liber continere posset. Apo- quia nullus liber continere posset. Apo- cal. x, 4 Signa quæ locuta sunt septem cal. x, 4 Signa quæ locuta sunt septem tonitrua, et noli ea scribere. Tonitruum tonitrua, et noli ea scribere. Tonitruum enim est quod facit Deus: quia de subli- enim est quod facit Deus: quia de subli- mi tonat supra vires hominis. Signan- mi tonat supra vires hominis. Signan- dum ergo est, et non scribendum: quia dum ergo est, et non scribendum: quia contineri in aliquo non potest per scrip- contineri in aliquo non potest per scrip- turam. turam.

« Hæc autem scripta sunt, etc. » « Hæc autem scripta sunt, etc. »

« Hæc autem,» pauca, et non debito « Hæc autem,» pauca, et non debito stylo, a scripta sunt. » Ad Roman. xv, 4: stylo, a scripta sunt. » Ad Roman. xv, 4: Quæcumque scripta sunt, ad nostram Quæcumque scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt. doctrinam scripta sunt.

Et hoc est «Ut credatis quia Jesus est Et hoc est «Ut credatis quia Jesus est Christus, Filius Dei » vivi. Hoc enim Christus, Filius Dei » vivi. Hoc enim per totum librum istum adstruitur. per totum librum istum adstruitur. I Joannis, v, 5: Quis est qui vincit mun- I Joannis, v, 5: Quis est qui vincit mun- dum, nisi qui credit quoniam Jesus est dum, nisi qui credit quoniam Jesus est Filius Dei? Et hic est finis proximus Filius Dei? Et hic est finis proximus hujus libri. hujus libri.

« Et ut credentes » hoc, «vitam » æter- « Et ut credentes » hoc, «vitam » æter- nam nunc in spe, et in futuro in re, nam nunc in spe, et in futuro in re, « habeatis in nomine ipsius, >> hoc est, in « habeatis in nomine ipsius, >> hoc est, in fide et devotione nominis ipsius. Et hic fide et devotione nominis ipsius. Et hic est finis remotus et ultimus. I Joannis, est finis remotus et ultimus. I Joannis, v, 13: Hæc scribo vobis, ut sciatis quo- v, 13: Hæc scribo vobis, ut sciatis quo- niam vitam habetis æternam, qui creditis niam vitam habetis æternam, qui creditis in nomine Filii Dei. Act. IV, 12: Non in nomine Filii Dei. Act. IV, 12: Non datum est aliud nomen sub cœlo homi- datum est aliud nomen sub cœlo homi- nibus, in quo oporteat eos salvos fieri. nibus, in quo oporteat eos salvos fieri. Matth. 1, 21 Vocabis nomen ejus Je- Matth. 1, 21 Vocabis nomen ejus Je- sum ipse enim salvum faciet populum sum ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. suum a peccatis eorum.

Hic est ergo finis ultimus istius Scrip- Hic est ergo finis ultimus istius Scrip- turæ, qui est ultimus et intentus. turæ, qui est ultimus et intentus.

696 696

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT XXI. CAPUT XXI.

Piscantibus discipulis comprehendere facit Jesus copiosam piscium multitudi- Piscantibus discipulis comprehendere facit Jesus copiosam piscium multitudi- nem: quo signo Petrus per Joannem Dominum agnoscens, mittit se in mare; nem: quo signo Petrus per Joannem Dominum agnoscens, mittit se in mare; et facto prandio, de amore in Christum ter interrogatus, ter accipit pascen- et facto prandio, de amore in Christum ter interrogatus, ter accipit pascen- das ipsius oves; et de futura passione sua admonetur, frustra de Joannis das ipsius oves; et de futura passione sua admonetur, frustra de Joannis morte curiose scrutatus: non omnia Christi facta scripta sunt. morte curiose scrutatus: non omnia Christi facta scripta sunt.

1. Postea manifestavit se iterum Je- 1. Postea manifestavit se iterum Je- sus discipulis ad mare Tiberia- sus discipulis ad mare Tiberia- dis. Manifestavit autem sic. dis. Manifestavit autem sic.

2. Erant simul Simon Petrus, et 2. Erant simul Simon Petrus, et Thomas, qui dicitur Didymus, Thomas, qui dicitur Didymus, et Nathanaël, qui erat a Cana et Nathanaël, qui erat a Cana Galilææ, et filii Zebedæi, et alii Galilææ, et filii Zebedæi, et alii ex discipulis ejus duo. ex discipulis ejus duo.

3. Dicit eis Simon Petrus : Vado 3. Dicit eis Simon Petrus : Vado piscari. Dicunt ei : Venimus et piscari. Dicunt ei : Venimus et nos tecum. Et exierunt, et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt in navim et illa ascenderunt in navim et illa nocte nihil prendiderunt. nocte nihil prendiderunt.

: :

4. Mane autem facto stetit Jesus in 4. Mane autem facto stetit Jesus in littore non tamen cognoverunt littore non tamen cognoverunt discipuli quia Jesus est. discipuli quia Jesus est.

5. Dixit ergo eis Jesus: Pueri, num- 5. Dixit ergo eis Jesus: Pueri, num- quid pulmentarium habetis? quid pulmentarium habetis? Responderunt ei : Non. Responderunt ei : Non.

6. Dicit eis Mittite in dexteram na- 6. Dicit eis Mittite in dexteram na-

vigii rete, et invenietis. Miserunt vigii rete, et invenietis. Miserunt ergo et jam non valebant illud ergo et jam non valebant illud trahere præ multitudine pi- trahere præ multitudine pi- scium. scium.

7. Dixit ergo discipulus ille, quem 7. Dixit ergo discipulus ille, quem

diligebat Jesus, Petro: Domi- diligebat Jesus, Petro: Domi- nus est. Simon Petrus cum au- nus est. Simon Petrus cum au- disset quia Dominus est, tunica disset quia Dominus est, tunica succinxit se, erat enim nudus, succinxit se, erat enim nudus, et misit se in mare. et misit se in mare.

8. Alii autem discipuli navigio vene- 8. Alii autem discipuli navigio vene- runt (non enim longe erant a runt (non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducen- terra, sed quasi cubitis ducen-

tis), trahentes rete piscium. tis), trahentes rete piscium. 9. Ut ergo descenderunt in terram, 9. Ut ergo descenderunt in terram, viderunt prunas positas, et pi- viderunt prunas positas, et pi- scem superpositum, et panem. scem superpositum, et panem. 10. Dicit eis Jesus: Afferte de pisci- 10. Dicit eis Jesus: Afferte de pisci- bus quos prendidistis nunc. bus quos prendidistis nunc. II. Ascendit Simon Petrus, et traxit II. Ascendit Simon Petrus, et traxit rete in terram, plenum magnis rete in terram, plenum magnis piscibus centum quinquaginta piscibus centum quinquaginta tribus. Et cum tanti essent, non tribus. Et cum tanti essent, non est scissum rete. est scissum rete. 12. Dicit eis Jesus: Venite, prandete. 12. Dicit eis Jesus: Venite, prandete. Et nemo audebat discumben- Et nemo audebat discumben- tium interrogare eum : Tu quis tium interrogare eum : Tu quis es? scientes quia Dominus est. es? scientes quia Dominus est. 13. Et venit Jesus, et accipit panem, 13. Et venit Jesus, et accipit panem, et dat eis, et piscem similiter. et dat eis, et piscem similiter. 14. Hoc jam tertio manifestatus est 14. Hoc jam tertio manifestatus est Jesus discipulis suis, cum re- Jesus discipulis suis, cum re- surrexisset a mortuis. surrexisset a mortuis. 15. Cum ergo prandissent, dicit Si- 15. Cum ergo prandissent, dicit Si- moni Petro Jesus : Simon moni Petro Jesus : Simon Joannis, diligis me plus his? Joannis, diligis me plus his? Dicit ei Etiam, Domine, tu Dicit ei Etiam, Domine, tu scis quia amo te. Dicit ei: Pasce scis quia amo te. Dicit ei: Pasce

agnos meos. agnos meos.

16. Dicit ei iterum: Simon Joannis, 16. Dicit ei iterum: Simon Joannis, diligis me? Ait illi: Etiam, diligis me? Ait illi: Etiam, Domine, tu scis quia amo te. Domine, tu scis quia amo te. Dicit ei: Pasce agnos meos. Dicit ei: Pasce agnos meos. 17. Dicit ei tertio : Simon Joannis, 17. Dicit ei tertio : Simon Joannis, amas me? Contristatus est Pe- amas me? Contristatus est Pe- trus, quia dixit ei tertio : Amas trus, quia dixit ei tertio : Amas

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XXI-1, 2. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XXI-1, 2.

me? et dixit ei me? et dixit ei

Domine, tu Domine, tu

omnia nosti tu scis quia amo omnia nosti tu scis quia amo te. Dixit ei: Pasce oves meas. te. Dixit ei: Pasce oves meas. 18. Amen, amen dico tibi, cum esses 18. Amen, amen dico tibi, cum esses junior, cingebas te, et ambula- junior, cingebas te, et ambula- bas ubi volebas: cum autem bas ubi volebas: cum autem senueris, extendes manus tuas, senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget, et ducet quo et alius te cinget, et ducet quo tu non vis¹. tu non vis¹.

19. Hoc autem dixit, significans qua 19. Hoc autem dixit, significans qua morte clarificaturus esset Deum. morte clarificaturus esset Deum.

Et cum hoc dixisset, dicit ei : Et cum hoc dixisset, dicit ei : Sequere me. Sequere me.

20. Conversus Petrus, vidit illum dis- 20. Conversus Petrus, vidit illum dis- cipulum quem diligebat Jesus, cipulum quem diligebat Jesus, sequentem, qui et recubuit in sequentem, qui et recubuit in coena super pectus ejus 2, et coena super pectus ejus 2, et dixit Domine, quis est qui tra- dixit Domine, quis est qui tra- det te? det te?

21. Hunc ergo cum vidisset Petrus, 21. Hunc ergo cum vidisset Petrus,

697 697

dixit Jesu Domine, hic autem dixit Jesu Domine, hic autem quid? quid?

22. Dicit ei Jesus: Sic eum volo ma- 22. Dicit ei Jesus: Sic eum volo ma- nere donec veniam, quid ad te ? nere donec veniam, quid ad te ?

tu me sequere. tu me sequere.

23. Exiit ergo sermo iste inter fratres 23. Exiit ergo sermo iste inter fratres quia discipulus ille non mori- quia discipulus ille non mori-

: :

tur. Et non dixit ei Jesus: Non tur. Et non dixit ei Jesus: Non moritur, sed Sic eum volo moritur, sed Sic eum volo manere donec veniam, quid ad manere donec veniam, quid ad te? te?

24. Hic est discipulus ille qui testi- 24. Hic est discipulus ille qui testi- monium perhibet de his, et monium perhibet de his, et scripsit hæc et scimus quia scripsit hæc et scimus quia verum est testimonium ejus. verum est testimonium ejus. 25. Sunt autem et alia multa quæ fe- 25. Sunt autem et alia multa quæ fe- cit Jesus quæ si scribantur cit Jesus quæ si scribantur per singula, nec ipsum arbitror per singula, nec ipsum arbitror mundum capere posse eos, qui mundum capere posse eos, qui scribendi sunt, libros³. scribendi sunt, libros³.

IN CAPUT XXI JOANNIS IN CAPUT XXI JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Postea manifestavit se iterum Je- « Postea manifestavit se iterum Je- sus discipulis ad mare Tiberiadis. sus discipulis ad mare Tiberiadis. Manifestavit autem sic. Manifestavit autem sic.

Erant simul Simon Petrus, et Tho- Erant simul Simon Petrus, et Tho- mas, qui dicitur Didymus, et Natha-. mas, qui dicitur Didymus, et Natha-. nael, qui erat a Cana Galilææ, et filii nael, qui erat a Cana Galilææ, et filii Zebedæi, et alii ex discipulis ejus duo.» Zebedæi, et alii ex discipulis ejus duo.»

Hic incipit pars quarta istius tractatus, Hic incipit pars quarta istius tractatus, in qua cum manifestatione resurrectio- in qua cum manifestatione resurrectio- nis, confertur officium prædicationis. Et nis, confertur officium prædicationis. Et hoc fit non aperte, sed sub figura pisca- hoc fit non aperte, sed sub figura pisca- tionis. tionis.

1 II Petri, 1, 14. 1 II Petri, 1, 14.

2 Supra, XIII, 23. 2 Supra, XIII, 23.

: :

Dividitur autem ista pars in duas par- Dividitur autem ista pars in duas par- tes in quarum prima a tempore, et lo- tes in quarum prima a tempore, et lo- co, et personis, et negotio personarum, co, et personis, et negotio personarum, accipitur manifestationis opportunitas. accipitur manifestationis opportunitas. In secunda, sub typo piscationis, a ma- In secunda, sub typo piscationis, a ma- nifestato Domino, prædicationis confer- nifestato Domino, prædicationis confer- tur facultas, ibi, y. 4: « Mane autem tur facultas, ibi, y. 4: « Mane autem facto. » facto. »

Adhuc, in prima harum quatuor in- Adhuc, in prima harum quatuor in- nuuntur, a quibus opportunitas accipitur, nuuntur, a quibus opportunitas accipitur, scilicet, tempus, locus, personæ, et per- scilicet, tempus, locus, personæ, et per- sonarum negotium. sonarum negotium.

Tempus autem tangit indeterminate, Tempus autem tangit indeterminate, cum dicit: cum dicit:

« Postea, » hoc est, post octavam Re- « Postea, » hoc est, post octavam Re- surrectionis, et ante diem Ascensionis. surrectionis, et ante diem Ascensionis. Et non determinatur qua die, quamvis Et non determinatur qua die, quamvis hora determinetur inferius, quod mane hora determinetur inferius, quod mane ante horam prandii. Et forte hoc quod ante horam prandii. Et forte hoc quod dicit « Postea, » notat ordinem in causa dicit « Postea, » notat ordinem in causa manifestationis: quia illæ manifesta- manifestationis: quia illæ manifesta- tiones de quibus habitum est, sunt ad tiones de quibus habitum est, sunt ad

3 Supra, xx, 30. 3 Supra, xx, 30.

698 698

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

instruendam resurrectionis fidem. Et ista instruendam resurrectionis fidem. Et ista est ad officii prædicationis instructionem. est ad officii prædicationis instructionem. Prius autem est constructio fidei in quo- Prius autem est constructio fidei in quo- libet Prædicatore, quam injunctio offi- libet Prædicatore, quam injunctio offi- cii prædicationis. Et forte hoc notans di- cii prædicationis. Et forte hoc notans di- cit «Postea,» tangens ordinem, et non cit «Postea,» tangens ordinem, et non determinans. I ad Corinth. xiv, 40: determinans. I ad Corinth. xiv, 40: Omnia secundum ordinem fiant, scilicet Omnia secundum ordinem fiant, scilicet in vobis. Unde etiam regina Saba, III Re- in vobis. Unde etiam regina Saba, III Re- gum, x,4 et 5, videns ordinem ministran- gum, x,4 et 5, videns ordinem ministran- tium Salomoni, non habebat ultra spiri- tium Salomoni, non habebat ultra spiri- tum. Cantic. 11, 4: Ordinavit in me cha- tum. Cantic. 11, 4: Ordinavit in me cha- ritatem. ritatem.

Sic ergo postea, « manifestavit se ite- Sic ergo postea, « manifestavit se ite- rum Jesus discipulis. » Iteratio notat rum Jesus discipulis. » Iteratio notat adjunctionem manifestationis in pote- adjunctionem manifestationis in pote- state sicut sæpius se manifestavit in fi- state sicut sæpius se manifestavit in fi- dei veritate quia et potestatem de se dei veritate quia et potestatem de se intendit adstruere. Propter quod dicitur, intendit adstruere. Propter quod dicitur, Matth. xxvi, 18 et 19: Data est mihi om- Matth. xxvi, 18 et 19: Data est mihi om- nis potestas in cælo et in terra. Euntes er- nis potestas in cælo et in terra. Euntes er- go, docete omnes gentes. Hoc est ergo quod go, docete omnes gentes. Hoc est ergo quod dicit: « Iterum. » Tantæ enim benigni- dicit: « Iterum. » Tantæ enim benigni- tatis est quod charitati suæ non semel tatis est quod charitati suæ non semel sufficit ad suos venisse, nisi præsentiam sufficit ad suos venisse, nisi præsentiam suam iteret quotiescumque utile foret. suam iteret quotiescumque utile foret. Proverb. v, 31 Deliciæ meæ esse cum Proverb. v, 31 Deliciæ meæ esse cum filiis hominum. filiis hominum.

« Ad mare Tiberiadis. » « Ad mare Tiberiadis. »

Tangit hic manifestationis opportu- Tangit hic manifestationis opportu- num locum, in quo generalis prædica- num locum, in quo generalis prædica- tionis officium poterat designari. Mare tionis officium poterat designari. Mare autem Tiberiadis, sicut in ante habitis autem Tiberiadis, sicut in ante habitis sæpe dictum est, lacus est Galilææ qui sæpe dictum est, lacus est Galilææ qui Genazareth vocatur. Dicitur autem mare, Genazareth vocatur. Dicitur autem mare, non ab amaritudine, quia aqua dulcis est: non ab amaritudine, quia aqua dulcis est: sed a magnitudinis et diffusionis quadam sed a magnitudinis et diffusionis quadam similitudine, quia in latum et longum similitudine, quia in latum et longum more stantis aquæ diffunditur : more more stantis aquæ diffunditur : more Hebræorum qui quamlibet aquam sic Hebræorum qui quamlibet aquam sic diffusam mare appellare consueverant. diffusam mare appellare consueverant. Genes. I, 10 Congregationes aquarum Genes. I, 10 Congregationes aquarum appellavit Maria. Genazareth autem, ut appellavit Maria. Genazareth autem, ut dicit Beda, dicitur, quia vapore vel fumo dicit Beda, dicitur, quia vapore vel fumo de fundo elevato, crispantes habet undas, de fundo elevato, crispantes habet undas, quæ quotidie de se auram ad modum quæ quotidie de se auram ad modum venti respirantis generat. Unde Genaza- venti respirantis generat. Unde Genaza-

reth auram generans sonat. Galilææ au- reth auram generans sonat. Galilææ au- tem vocatur, quia in provinciam Gali- tem vocatur, quia in provinciam Gali- lææ diffunditur. Tiberiadis autem voca- lææ diffunditur. Tiberiadis autem voca- tur pars ejus quæ ad moenia Galilææ tur pars ejus quæ ad moenia Galilææ civitatis diffunditur, quæ Tiberias voca- civitatis diffunditur, quæ Tiberias voca- tur. Plures enim civitates huic mari ad- tur. Plures enim civitates huic mari ad- jacent, sicut Tiberias, Bethsaida, et Ca- jacent, sicut Tiberias, Bethsaida, et Ca- pharnaum, et quædam aliæ. Ista autem pharnaum, et quædam aliæ. Ista autem manifestatio juxta Tiberiadem facta est. manifestatio juxta Tiberiadem facta est. Et hoc bene convenit: quia Tiberias Et hoc bene convenit: quia Tiberias videns testimonium, aut bonitas testifica- videns testimonium, aut bonitas testifica- tionis interpretatur: quia ibi Verbum in tionis interpretatur: quia ibi Verbum in carne gloriosa resurgens, suam in doc- carne gloriosa resurgens, suam in doc- trina prædicationis manifestavit potesta- trina prædicationis manifestavit potesta- tem. Psal. cxvIII, 129: Mirabilia testi- tem. Psal. cxvIII, 129: Mirabilia testi- monia tua, Domine : ideo scrutata est ea monia tua, Domine : ideo scrutata est ea anima mea. Ibi enim manifestavit se anima mea. Ibi enim manifestavit se testibus præordinatis a Deo, sicut dicitur, testibus præordinatis a Deo, sicut dicitur, Act. x, 41 Nobis, qui manducavimus et Act. x, 41 Nobis, qui manducavimus et bibimus cum illo, postquam resurrexit a bibimus cum illo, postquam resurrexit a mortuis. mortuis.

Hoc est ergo quod dicitur de hujus Hoc est ergo quod dicitur de hujus manifestationis loco. manifestationis loco.

« Manifestavit autem sic. ⟫ « Manifestavit autem sic. ⟫

Tangit hujus manifestationis modum Tangit hujus manifestationis modum ex parte personarum quibus facta est ex parte personarum quibus facta est sumptum, verificans quod, Joan. xiv, 21, sumptum, verificans quod, Joan. xiv, 21, dixerat Ego diligam eum, et manife- dixerat Ego diligam eum, et manife- stabo ei meipsum. Psal. LXXXVIII, 20: stabo ei meipsum. Psal. LXXXVIII, 20: Tunc locutus es in visione sanctis tuis, et Tunc locutus es in visione sanctis tuis, et dixisti Posui adjutorium in potente. dixisti Posui adjutorium in potente. Hoc enim omni in verbo et officio præ- Hoc enim omni in verbo et officio præ- dicationis ponit adjutorium, ut ex flu- dicationis ponit adjutorium, ut ex flu- ctibus hujus procellosi maris ad solidum ctibus hujus procellosi maris ad solidum trahantur æternitatis. trahantur æternitatis.

Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

«Erant simul Simon Petrus, etc. » «Erant simul Simon Petrus, etc. »

«Erant simul, » in uno corde et in «Erant simul, » in uno corde et in una anima: quod in uno loco signabat una anima: quod in uno loco signabat istorum congregatio. « Simon Petrus, ». istorum congregatio. « Simon Petrus, ». scilicet caput et princeps illorum, qui scilicet caput et princeps illorum, qui claves sibi commissas habuit. Et ideo claves sibi commissas habuit. Et ideo optime ex obedientia et agnitione et fir- optime ex obedientia et agnitione et fir- mitate vocatur: quia Simon obediens, mitate vocatur: quia Simon obediens, Petrus autem Hebræa lingua agnoscens, Petrus autem Hebræa lingua agnoscens,

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XXI-2, 3. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XXI-2, 3.

Syra autem lingua et Græca vocatur Syra autem lingua et Græca vocatur rupes sicut et Latine Petrus a petra de- rupes sicut et Latine Petrus a petra de- rivatur. Obedientia autem facit Domino rivatur. Obedientia autem facit Domino subjectum et fidelem, agnitio pruden- subjectum et fidelem, agnitio pruden- tem ut, sicut dicitur, Matth. xxiv, 25: tem ut, sicut dicitur, Matth. xxiv, 25: Fidelis servus et prudens quem consti- Fidelis servus et prudens quem consti- tuit dominus super familiam suam. tuit dominus super familiam suam. Petra autem firmitatem qua omnes alii Petra autem firmitatem qua omnes alii fundari debent, ostendit. Luc. xxn, 32: fundari debent, ostendit. Luc. xxn, 32: Ego rogavi pro te, ut non deficiat fides Ego rogavi pro te, ut non deficiat fides tua : et tu aliquando conversus confirma tua : et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. Matth. xvi 18: Super hanc fratres tuos. Matth. xvi 18: Super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam. petram ædificabo Ecclesiam meam.

« Et Thomas, qui dicitur Didymus. » « Et Thomas, qui dicitur Didymus. » Thomas autem abyssus, et Didymus du- Thomas autem abyssus, et Didymus du- bius vel geminus interpretatur. Qui sine bius vel geminus interpretatur. Qui sine petra non fu ndaretur in quantum Petrus petra non fu ndaretur in quantum Petrus a petra dicitur: quia abyssus non funda- a petra dicitur: quia abyssus non funda- tur: quia abyssus quasi sine basi vocatur. tur: quia abyssus quasi sine basi vocatur. Dubius autem sive geminus sine agni- Dubius autem sive geminus sine agni- tione Petri secundum quod Petrus agno- tione Petri secundum quod Petrus agno- scens sonat, non ad certitudinem veritatis scens sonat, non ad certitudinem veritatis reduceretur. Et ideo Thomas Didymus reduceretur. Et ideo Thomas Didymus cum Petro optime sociatur. Genes. 1, 2 cum Petro optime sociatur. Genes. 1, 2 et 3: Tenebræ erant super faciem abys- et 3: Tenebræ erant super faciem abys- si... Dixit que Deus: fiat lux. Quia per si... Dixit que Deus: fiat lux. Quia per lucem agnoscentium, et illuminantur et lucem agnoscentium, et illuminantur et fundantur corda dubitantium et fluctuan- fundantur corda dubitantium et fluctuan- tium. tium.

« Et Nathanael, » qui quem donavit « Et Nathanael, » qui quem donavit Deus interpretatur: quia omnis sacri Deus interpretatur: quia omnis sacri verbi Doctor in dono Spiritus divini, et verbi Doctor in dono Spiritus divini, et non in sapientia mundi perficitur. Matth. non in sapientia mundi perficitur. Matth. x, 20 Non vos estis qui loquimini, sed x, 20 Non vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vo- Spiritus Patris vestri qui loquitur in vo- bis. bis.