674 674

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Stabat autem « foris, » nullis commo- Stabat autem « foris, » nullis commo- dis domi intendens, sed in solitudine dis domi intendens, sed in solitudine circumiens et quærens. Cantic. 111, 2: circumiens et quærens. Cantic. 111, 2: Surgam et circuibo civitatem..., quæram Surgam et circuibo civitatem..., quæram quem diligit anima mea. quem diligit anima mea.

« Plorans, » Thren. 1, 16: Idirco ego « Plorans, » Thren. 1, 16: Idirco ego plorans. et oculus meus deducens aquas: plorans. et oculus meus deducens aquas: quia longe factus est a me consolator, quia longe factus est a me consolator, convertens animam meam. Psal. cxvin, convertens animam meam. Psal. cxvin, 136 Exitus aquarum deduxerunt oculi 136 Exitus aquarum deduxerunt oculi mei. mei.

« Dum ergo fleret, » « Dum ergo fleret, »

:. :.

Quærendo Dominum, « inclinavit se, Quærendo Dominum, « inclinavit se, corporaliter, « et prospexit in monumen- corporaliter, « et prospexit in monumen- tum. » Dicit enim Gregorius, quod talis tum. » Dicit enim Gregorius, quod talis est vis amoris quod non sufficit sibi semel est vis amoris quod non sufficit sibi semel adspexisse. Et ideo quamvis primo se- adspexisse. Et ideo quamvis primo se- pulcrum vacuum videret, tamen ex incen- pulcrum vacuum videret, tamen ex incen- dio amoris iterum inspiciebat, et ideo in dio amoris iterum inspiciebat, et ideo in instantia consolationem accipere mere- instantia consolationem accipere mere- batur. Luc. x1, 8: Etsi non dabit illi batur. Luc. x1, 8: Etsi non dabit illi surgens, eo quòd amicus ejus sit: propter surgens, eo quòd amicus ejus sit: propter improbitatem tamen ejus surget, et da- improbitatem tamen ejus surget, et da- bit illi quotquot habet necessarios. Ad bit illi quotquot habet necessarios. Ad Coloss. IV, 2 Orationi instate, vigi- Coloss. IV, 2 Orationi instate, vigi- lantes in ea. Augustinus : « Oculi qui lantes in ea. Augustinus : « Oculi qui Dominum quæsierant, et non invene- Dominum quæsierant, et non invene- rant, jam lacrymis vacabant. » Et plus rant, jam lacrymis vacabant. » Et plus dolet mulier, quod fuerat Dominus abla- dolet mulier, quod fuerat Dominus abla- tus a monumento, quam quod occisus tus a monumento, quam quod occisus fuerat in ligno. Maria enim quidquid vo- fuerat in ligno. Maria enim quidquid vo- luit, flendo obtinuit: veniam peccatorum, luit, flendo obtinuit: veniam peccatorum, Luc. VII, 38: Lacrymis cœpit rigare pedes Luc. VII, 38: Lacrymis cœpit rigare pedes ejus. Flendo obtinuit fratris resuscitatio- ejus. Flendo obtinuit fratris resuscitatio- nem de faucibus infernorum, Joan. xi, nem de faucibus infernorum, Joan. xi, 33 et seq., Jesus ut vidit Mariam et Ju- 33 et seq., Jesus ut vidit Mariam et Ju- dæos plorantes, ipse lacrymatus est. Flen- dæos plorantes, ipse lacrymatus est. Flen- do obtinuit consolationem de resurre- do obtinuit consolationem de resurre- ctione, ut hic. Lacrymas ergo effudit ctione, ut hic. Lacrymas ergo effudit compunctionis, compassionis, et devo- compunctionis, compassionis, et devo- tionis. Et fuerint ei lacrymæ suæ panes tionis. Et fuerint ei lacrymæ suæ panes die ac nocte dum dicebatur ei quotidie: die ac nocte dum dicebatur ei quotidie: Ubi est Deus tuus 1. Ubi est Deus tuus 1.

« Dum ergo » sic « fleret, inclinavit « Dum ergo » sic « fleret, inclinavit se,» ad locum sepulcri, humiliando se. se,» ad locum sepulcri, humiliando se.

C. Psal. XLI, 4. C. Psal. XLI, 4.

:Job, xxш, 29: Qui humiliatus fuerit, :Job, xxш, 29: Qui humiliatus fuerit, erit in gloria. erit in gloria.

« Et prospexit in monumentum, » ad « Et prospexit in monumentum, » ad locum unde sublatum putabat Dominum, locum unde sublatum putabat Dominum, ut vel ex loci visione reciperet consola- ut vel ex loci visione reciperet consola- tionem. Eccli. xxxix, 6: Justus cor tionem. Eccli. xxxix, 6: Justus cor suum tradet ad vigilandum diluculo ad suum tradet ad vigilandum diluculo ad Dominum qui fecit illum. Dominum qui fecit illum.

« Et vidit duos Angelos, etc. » « Et vidit duos Angelos, etc. »

Videtur contrarium per hoc quod di- Videtur contrarium per hoc quod di- citur, Marc. XVI, 5, quod introeuntes in citur, Marc. XVI, 5, quod introeuntes in monumentum, viderunt juvenem seden- monumentum, viderunt juvenem seden- tem in dextris, coopertum stola candida: tem in dextris, coopertum stola candida: et obstupuerunt. Adhuc autem ibi dici et obstupuerunt. Adhuc autem ibi dici tur, quod Maria intravit : hic autem di- tur, quod Maria intravit : hic autem di- citur, quod tantum introspexit. Ad hoc citur, quod tantum introspexit. Ad hoc respondendum est per Augustinum in respondendum est per Augustinum in tertio libro de Concordia Evangelistarum tertio libro de Concordia Evangelistarum sic: «Prima sabbati, hoc est, die Domi- sic: «Prima sabbati, hoc est, die Domi- nica, diluculo mulieres venerunt ad mo- nica, diluculo mulieres venerunt ad mo- numentum sicut omnes concorditer numentum sicut omnes concorditer narrant Evangelistæ. Ut viderunt lapi- narrant Evangelistæ. Ut viderunt lapi- dem sublatum, antequam diligentius in- dem sublatum, antequam diligentius in- spicerent, cucurrerunt, et nuntiaverunt spicerent, cucurrerunt, et nuntiaverunt Petro et Joanni: qui cucurrerunt ad mo- Petro et Joanni: qui cucurrerunt ad mo- numentum, et postea reversi sunt. Maria numentum, et postea reversi sunt. Maria autem cum aliis mulieribus stabat ad autem cum aliis mulieribus stabat ad monumentum foris plorans, hoc est, ante monumentum foris plorans, hoc est, ante illum saxei sepulcri locum. Sed cum in- illum saxei sepulcri locum. Sed cum in- trassent spatium interius, quod erat ante trassent spatium interius, quod erat ante sepulcrum, ad modum cujusdam caver- sepulcrum, ad modum cujusdam caver-

næ, næ,

viderunt Angelum sedentem in dex- viderunt Angelum sedentem in dex- tris super lapidem, revolutum a monu- tris super lapidem, revolutum a monu- mento, de quo narrant Matthæus, mento, de quo narrant Matthæus, XXVII, 2, et Marcus, xvi, 4. Qui dixit: XXVII, 2, et Marcus, xvi, 4. Qui dixit: Nolite timere vos: sicut, Matth. xxviii, 5, Nolite timere vos: sicut, Matth. xxviii, 5, dicitur. Post hæc verba Maria dum fle- dicitur. Post hæc verba Maria dum fle- ret, inclinavit se et prospexit in monu- ret, inclinavit se et prospexit in monu- mentum : sicut hic dicitur: « Et mentum : sicut hic dicitur: « Et vidit duos Angelos, etc. » Et intelli- vidit duos Angelos, etc. » Et intelli- gendum est, quod: Angeli surrexerunt, gendum est, quod: Angeli surrexerunt, et mulieres alloquebantur : sicut di- et mulieres alloquebantur : sicut di- citur, Luc. xxiv, 4, quod duo viri ste- citur, Luc. xxiv, 4, quod duo viri ste- terunt secus illas in veste fulgenti. Et sic terunt secus illas in veste fulgenti. Et sic omnis solvitur contrarietas: quia quili- omnis solvitur contrarietas: quia quili-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-12, 13. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-12, 13.

bet Evangelistarum dicit aliquid de hi- bet Evangelistarum dicit aliquid de hi- storia, et omnes dicunt totum: quia quod storia, et omnes dicunt totum: quia quod unus omittit, alius scribit. » unus omittit, alius scribit. »

Et hoc est quod dicitur: « Et vidit, » Et hoc est quod dicitur: « Et vidit, » oculis corporis, « duos Angelos. » Lucæ, oculis corporis, « duos Angelos. » Lucæ, XXIV, 22 et 23: Mulieres quædam ex XXIV, 22 et 23: Mulieres quædam ex nostris terruerunt nos, quæ ante lucem nostris terruerunt nos, quæ ante lucem fuerunt ad monumentum, et non invento fuerunt ad monumentum, et non invento corpore, venerunt, dicentes se etiam visio- corpore, venerunt, dicentes se etiam visio- nem Angelorum vidisse, qui dicunt eum nem Angelorum vidisse, qui dicunt eum vivere. vivere.

« In albis sedentes. » Matth. XXVIII, 3 : « In albis sedentes. » Matth. XXVIII, 3 : Erat autem adspectus ejus sicut fulgur, Erat autem adspectus ejus sicut fulgur, vestimentum ejus sicut nix. Et hoc, ut vestimentum ejus sicut nix. Et hoc, ut dicit Gregorius, blandimentum et deco- dicit Gregorius, blandimentum et deco- rem signat gaudii resurrectionis. Unde, rem signat gaudii resurrectionis. Unde, Matth. xvu, 2 Vestimenta ejus facta Matth. xvu, 2 Vestimenta ejus facta sunt alba sicut nix. Et, Marc. 1x, 2 : sunt alba sicut nix. Et, Marc. 1x, 2 : Qualia fullo non potest super terram Qualia fullo non potest super terram candida facere. Quia resurrexit amictus candida facere. Quia resurrexit amictus lumine sicut vestimento. Duos autem lumine sicut vestimento. Duos autem vidit, propter Angelorum duo opera : vidit, propter Angelorum duo opera : quæ sunt assistere, et ministrare. Daniel. quæ sunt assistere, et ministrare. Daniel. VII, 10 Millia millium ministrabant ei, VII, 10 Millia millium ministrabant ei, et decies millies centena millia assiste- et decies millies centena millia assiste- bant ei. bant ei.

Sedere autem dicuntur: quia quie- Sedere autem dicuntur: quia quie- scit quisque qui est apud Deum. scit quisque qui est apud Deum.

Unum ad caput, et unum ad pe- Unum ad caput, et unum ad pe- des. » des. »

Quod in mysterio magnam habet ra- Quod in mysterio magnam habet ra- tionem. Dicitur enim, I ad Corinth. xv, tionem. Dicitur enim, I ad Corinth. xv, 3, quod caput Christi Deus est. Angelus 3, quod caput Christi Deus est. Angelus ergo ad caput, est revelans divinitatis ergo ad caput, est revelans divinitatis arcana. Angelus autem ad pedes, est do- arcana. Angelus autem ad pedes, est do- cens humanitatis ejus, quæ impendit no- cens humanitatis ejus, quæ impendit no- bis, redemptionis obsequia. Isa. vi, 2 : bis, redemptionis obsequia. Isa. vi, 2 : Seraphim stabant super illud: sex alæ Seraphim stabant super illud: sex alæ uni, et sex alæ alteri: duabus velabant uni, et sex alæ alteri: duabus velabant faciem ejus, et duabus velabant pedes faciem ejus, et duabus velabant pedes ejus, et duabus volabant. Et quidem in ejus, et duabus volabant. Et quidem in signum hujus, unus Angelus sedit ad signum hujus, unus Angelus sedit ad caput. Duabus alis velat, æternitatis an- caput. Duabus alis velat, æternitatis an- te mundum, et divinitatis ejus sublimita- te mundum, et divinitatis ejus sublimita- tem tem

quæ non nisi in umbra alarum quæ non nisi in umbra alarum Seraphim cognosci possunt, hoc est, Seraphim cognosci possunt, hoc est, charitatis Christi, qui hoc de se revelavit. charitatis Christi, qui hoc de se revelavit.

675 675

Duabus autem alis velat alius pedum Duabus autem alis velat alius pedum mysteria. Gratiæ enim plenitudinem, et mysteria. Gratiæ enim plenitudinem, et humanæ naturæ cum divina unionem, humanæ naturæ cum divina unionem, iterum charitate duce cognoscimus in iterum charitate duce cognoscimus in quantum nobis ex charitate dignatur do- quantum nobis ex charitate dignatur do- nare de gratia, et in quantum nos vult nare de gratia, et in quantum nos vult alligare suæ divinitati. Et hoc est quod alligare suæ divinitati. Et hoc est quod dicitur, Joan. 1, 16: De plenitudine ejus dicitur, Joan. 1, 16: De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Duabus autem alis volamus gratia. Duabus autem alis volamus exemplo Angeli, modo ad caput ascen- exemplo Angeli, modo ad caput ascen- dentes, modo ad pedes descendentes : dentes, modo ad pedes descendentes : pennis duabus, scilicet, intellectu verita- pennis duabus, scilicet, intellectu verita- tis, et affectu virtutis. Hoc est ergo quod tis, et affectu virtutis. Hoc est ergo quod pennæ significant Angelorum. pennæ significant Angelorum.

« Ubi positum fuerat corpus Jesus, » « Ubi positum fuerat corpus Jesus, » in quo divinitas corporaliter habitavit : in quo divinitas corporaliter habitavit : quia etiam locus sanctus factus est ubi quia etiam locus sanctus factus est ubi positum fuit. Exod. 11, 3: Locus, in positum fuit. Exod. 11, 3: Locus, in quo stas, terra sancta est. Psal. cxxx1, 7: quo stas, terra sancta est. Psal. cxxx1, 7: Adoravimus in loco ubi steterunt pe- Adoravimus in loco ubi steterunt pe- des ejus. des ejus.

« Dicunt ei illi Mulier, quid plo- « Dicunt ei illi Mulier, quid plo- ras? Dicit eis: Quia tulerunt Domi- ras? Dicit eis: Quia tulerunt Domi- num meum, et nescio ubi posuerunt num meum, et nescio ubi posuerunt

eum. « eum. «

Post Angelorum visionem describit Post Angelorum visionem describit desolatæ mulieris consolationem per desolatæ mulieris consolationem per quæstionem. quæstionem.

Unde dicit: «Mulier, quid ploras ? » Unde dicit: «Mulier, quid ploras ? » Quæstio est instructiva, et reprehensiva. Quæstio est instructiva, et reprehensiva. Instructiva quia sicut dicitur, Luc. xxiv, Instructiva quia sicut dicitur, Luc. xxiv, 6, verba Christi reduxit ad memoriam, 6, verba Christi reduxit ad memoriam, dicens Recordamini qualiter locutus dicens Recordamini qualiter locutus est vobis, etc. Et ideo etiam hoc dicendo: est vobis, etc. Et ideo etiam hoc dicendo: « Quid ploras ? » idem est ac si dicatur: « Quid ploras ? » idem est ac si dicatur: Recogita apud temetipsam, quid sit quod Recogita apud temetipsam, quid sit quod ploras? et in verbis ejus quem ploras ploras? et in verbis ejus quem ploras (quæ semper effectum habuerunt) inve- (quæ semper effectum habuerunt) inve- nies consolationem. Reprehensiva autem nies consolationem. Reprehensiva autem est, quæ si fidem firmam haberet, non est, quæ si fidem firmam haberet, non esset tempus plorandi, sed gaudendi. esset tempus plorandi, sed gaudendi. Joan. xvi, 22 Iterum videbo vos, et gau- Joan. xvi, 22 Iterum videbo vos, et gau- debit cor vestrum, et gaudium vestrum debit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis. nemo tollet a vobis.

14 14

15 15

16 16

17 17

18 18

676 676

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

» »

« Dicit eis,» tristitiæ causas exponens : « Dicit eis,» tristitiæ causas exponens : « Quia tulerunt Dominum meum, « Quia tulerunt Dominum meum, quem supra simplicitér Dominum voca- quem supra simplicitér Dominum voca- vit, suum Dominum dicit, propter spe- vit, suum Dominum dicit, propter spe- cialem quem ad ipsum habuit affectum. cialem quem ad ipsum habuit affectum. Dominum autem vocat consueto modo Dominum autem vocat consueto modo corpus Dominicum. Nec dicit: Tulerunt corpus Dominicum. Nec dicit: Tulerunt Christum, ut eum nomine designaret: Christum, ut eum nomine designaret: quia, ut dicit Gregorius, hoc agere solet quia, ut dicit Gregorius, hoc agere solet vis amoris, ut quem amans semper cogi- vis amoris, ut quem amans semper cogi- tat, nullum alium credat ignorare. tat, nullum alium credat ignorare.

« Et nescio ubi posuerunt eum, » se « Et nescio ubi posuerunt eum, » se connumerans Apostolis hic autem quos connumerans Apostolis hic autem quos homines existimavit ignotos sese non homines existimavit ignotos sese non connumerat. Et ideo de se sola loquitur connumerat. Et ideo de se sola loquitur dicens: «< Nescio ubi posuerunt eum : » cu- dicens: «< Nescio ubi posuerunt eum : » cu- stodes vel Judæos arbitrans esse furatos, stodes vel Judæos arbitrans esse furatos, ad suæ malitiæ et erroris confirmatio- ad suæ malitiæ et erroris confirmatio- nem. De talibus enim non præsumpsit nem. De talibus enim non præsumpsit nisi malum. II ad Timoth. 111, 13: Mali nisi malum. II ad Timoth. 111, 13: Mali homines.., proficiunt in pejus, errantes, homines.., proficiunt in pejus, errantes, et in errorem mittentes. et in errorem mittentes.

« Hæc cum dixisset, conversa est « Hæc cum dixisset, conversa est retrorsum, et vidit Jesum stantem : retrorsum, et vidit Jesum stantem : et non sciebat quia Jesus est. et non sciebat quia Jesus est.

Dicit ei Jesus, Mulier, quid ploras? Dicit ei Jesus, Mulier, quid ploras? Quem quæris? Illa existimans quia Quem quæris? Illa existimans quia hortulanus esset, dicit ei: Domine, si hortulanus esset, dicit ei: Domine, si tu sustulisti eum, dicito mihi ubi tu sustulisti eum, dicito mihi ubi posuisti eum : et ego eum tollam. posuisti eum : et ego eum tollam. Dicit ei Jesus: Maria. Conversa Dicit ei Jesus: Maria. Conversa illa, dicit ei: Rabboni (quod dicitur illa, dicit ei: Rabboni (quod dicitur Magister). Magister).

Dicit ei Jesus: Noli me tangere, Dicit ei Jesus: Noli me tangere, nondum enim ascendi ad Patrem nondum enim ascendi ad Patrem meum. Vade autem ad fratres meos, meum. Vade autem ad fratres meos, et dic eis Ascendo ad Patrem meum et dic eis Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum. Deum vestrum.

Venit Maria Magdalene annuntians Venit Maria Magdalene annuntians discipulis Quia vidi Dominum, et discipulis Quia vidi Dominum, et hæc dixit mihi. » hæc dixit mihi. »

Hic tertio inducitur corporalis Domini Hic tertio inducitur corporalis Domini

visio, præsentialem sed incognitam visio, præsentialem sed incognitam Christi ostendens manifestationem. Christi ostendens manifestationem.

Tria autem dicuntur hic: visio inco- Tria autem dicuntur hic: visio inco- gniti, allocutio pii Domini, et effigies gniti, allocutio pii Domini, et effigies congrua mulieri quærenti. congrua mulieri quærenti.

Dicit ergo «Hæc cum dixisset, » ad Dicit ergo «Hæc cum dixisset, » ad Angelos quærentes, « conversa est » ab Angelos quærentes, « conversa est » ab Angelis ad quos faciem direxerat, « re- Angelis ad quos faciem direxerat, « re- trorsum, » dorsum vertens ad Angelos. trorsum, » dorsum vertens ad Angelos.

Si autem quæritur, Quare retrorsum Si autem quæritur, Quare retrorsum ab Angelis conversa est? Dicit Chryso- ab Angelis conversa est? Dicit Chryso- stomus, quod Christus silenter post ipsam stomus, quod Christus silenter post ipsam apparens, obstupefecit Angelos: et illi apparens, obstupefecit Angelos: et illi motu et signo ostenderunt se aliquid motu et signo ostenderunt se aliquid magnum vidisse retrorsum. Et hoc est magnum vidisse retrorsum. Et hoc est quod dicit Jeremias, Thren. v, 21 : quod dicit Jeremias, Thren. v, 21 : Converte nos, Domine, ad te, et converte- Converte nos, Domine, ad te, et converte- mur. Psal. LXXXIV, 5: Converte nos, mur. Psal. LXXXIV, 5: Converte nos, Deus, salutaris noster, etc. Deus, salutaris noster, etc.

« Et vidit Jesum, » salutis auctorem, « Et vidit Jesum, » salutis auctorem, « stantem, » qui tunc stetit: quia curvari « stantem, » qui tunc stetit: quia curvari et inclinari per mortis infirmitatem non et inclinari per mortis infirmitatem non potuit. Ad Roman. VI, 9: Christus resur- potuit. Ad Roman. VI, 9: Christus resur- gens ex mortuis jam non moritur, gens ex mortuis jam non moritur, mors, etc. Cantic. II, 9: En ipse stat post mors, etc. Cantic. II, 9: En ipse stat post parietem nostrum, etc. parietem nostrum, etc.

« Et non sciebat quia Jesus est. » « Et non sciebat quia Jesus est. »

Gregorius «Dubietas eum absconde- Gregorius «Dubietas eum absconde- rat, et vis amoris ignotum quærere co- rat, et vis amoris ignotum quærere co- gebat. » Bernardus : « O delectabile gebat. » Bernardus : « O delectabile pietatis speculum! Qui quæritur et desi- pietatis speculum! Qui quæritur et desi- deratur, occultat se, et manifestatur spe- deratur, occultat se, et manifestatur spe- ctaculum occultat se ut ardentius re- ctaculum occultat se ut ardentius re- quiratur, et requisitus cum gaudio quiratur, et requisitus cum gaudio inveniatur, et inventus cum sollicitudine inveniatur, et inventus cum sollicitudine teneatur, et tentus non dimittatur, se- teneatur, et tentus non dimittatur, se- cundum illud Canticorum, 111, 4: Inveni cundum illud Canticorum, 111, 4: Inveni quem diligit anima mea, tenui eum, nec quem diligit anima mea, tenui eum, nec dimittam. » Genes. XXXII, 26: Non dimittam. » Genes. XXXII, 26: Non dimittam te, nisi benedixeris mihi. dimittam te, nisi benedixeris mihi.

« Dicit ei Jesus, etc. » « Dicit ei Jesus, etc. »

Consolans simul et instruens, et re- Consolans simul et instruens, et re- prehendens. Consolatur quidem in hoc prehendens. Consolatur quidem in hoc quod eam tali allocutione de causa tri- quod eam tali allocutione de causa tri- stitiæ alloquitur. Hoc enim ex compassio- stitiæ alloquitur. Hoc enim ex compassio-

: :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-15, 16. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-15, 16.

ne procedere videtur, et ideo talis allo- ne procedere videtur, et ideo talis allo- cutio consolatio tristibus esse videtur. cutio consolatio tristibus esse videtur. Sapient. VIII, 9 Erit allocutio cogitatio- Sapient. VIII, 9 Erit allocutio cogitatio- nis et tædii mei. Instruxit autem in hoc nis et tædii mei. Instruxit autem in hoc quod eam quærendo, ad seipsam, et ea quod eam quærendo, ad seipsam, et ea quæ vidit et audivit, reducit. Unde, Luc. quæ vidit et audivit, reducit. Unde, Luc. XXIV, 8 et 9 Recordatæ sunt verborum XXIV, 8 et 9 Recordatæ sunt verborum ejus. Et regressæ a monumento, etc. Re- ejus. Et regressæ a monumento, etc. Re- prehendit autem in hoc quod causam prehendit autem in hoc quod causam lætitiæ suæ dubitando ignorans, tristitia lætitiæ suæ dubitando ignorans, tristitia affligit. Ac si dicat illud Jeremiæ, xxxi, affligit. Ac si dicat illud Jeremiæ, xxxi, 16 Quiescat vox tua a ploratu, et oculi 16 Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui a lacrymis, quia est merces operi tuo. tui a lacrymis, quia est merces operi tuo.

Hoc ergo intendit cum dicit: « Mulier, Hoc ergo intendit cum dicit: « Mulier, quid ploras?» Et adjungit aliam quæ- quid ploras?» Et adjungit aliam quæ- stionem, dicens : « Quem quæris ? » Ac si stionem, dicens : « Quem quæris ? » Ac si dicat Incongrue inter mortuos quæris dicat Incongrue inter mortuos quæris eum qui Marthæ dicit: Ego sum resur- eum qui Marthæ dicit: Ego sum resur- rectio, et vita. Qui credit in me, etiamsi rectio, et vita. Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, vivet '. Joan. v, 26: Sic- mortuus fuerit, vivet '. Joan. v, 26: Sic- ut Pater habet vitam in semetipso, sic de- ut Pater habet vitam in semetipso, sic de- dit et Filio habere vitam in semetipso. Et dit et Filio habere vitam in semetipso. Et ideo vinculis mortis et inferni ligari non ideo vinculis mortis et inferni ligari non potuit. Act. 11, 24 Quem Deus suscita- potuit. Act. 11, 24 Quem Deus suscita- vit, solutis doloribus inferni, juxta quod vit, solutis doloribus inferni, juxta quod impossibile teneri illum ab eo. Dicit er- impossibile teneri illum ab eo. Dicit er- go: «Quem quæris ? » et videbis quod go: «Quem quæris ? » et videbis quod cum mortuis non est quærendus. cum mortuis non est quærendus.

« Illa existimans, quia hortulamus « Illa existimans, quia hortulamus esset, » esset, »

Eo quod mane primo vidit eum in Eo quod mane primo vidit eum in horto. Sicut enim dicit Philosophus in li- horto. Sicut enim dicit Philosophus in li- bro primo de Somno et vigilia » Eis bro primo de Somno et vigilia » Eis qui a ratione perversi sunt per melan- qui a ratione perversi sunt per melan- choliam vel aliam amentiam, modica choliam vel aliam amentiam, modica junctura linearum habet convenientiæ si- junctura linearum habet convenientiæ si- militudinem. » Sic ista tristi absorpta du- militudinem. » Sic ista tristi absorpta du- bitatione, non cognovit Domini notam bitatione, non cognovit Domini notam sibi faciem, et ex modico ut hortulanum sibi faciem, et ex modico ut hortulanum existimaret sumpsit occasionem. Et est existimaret sumpsit occasionem. Et est expositio litteralis. Spiritualiter autem : expositio litteralis. Spiritualiter autem : Vere fuit hortolanus qui in hortis cor- Vere fuit hortolanus qui in hortis cor- dium aromata coluit et plantavit. Can- dium aromata coluit et plantavit. Can- tic. IV, 16 Veni, Auster, perfla hortum tic. IV, 16 Veni, Auster, perfla hortum meum, et fluant aromata illius. Unde meum, et fluant aromata illius. Unde

* Joan. xi, 25. * Joan. xi, 25.

677 677

congrue de Magdalena dicitur illud Can- congrue de Magdalena dicitur illud Can- ticorum, VIII, 13: Quæ habitas in hortis, ticorum, VIII, 13: Quæ habitas in hortis, amici auscultant: quia et Angeli et Chri- amici auscultant: quia et Angeli et Chri- stus auscultabant plangentem. stus auscultabant plangentem.

« Dicit ei, » sicut hortulano : « Do- « Dicit ei, » sicut hortulano : « Do- mine. » Propter habitum reverentiæ, et mine. » Propter habitum reverentiæ, et propter maturitatem quam in ipso vidit, propter maturitatem quam in ipso vidit, aliquid altum in ipso existimavit, et aliquid altum in ipso existimavit, et ideo vocat Dominum. Et non addit : ideo vocat Dominum. Et non addit : Domine mi quia nullum sibi Dominum Domine mi quia nullum sibi Dominum præter Dominum Jesum eligebat. I ad præter Dominum Jesum eligebat. I ad Corinth. VIII, 6: Nobis unus est Dominus, Corinth. VIII, 6: Nobis unus est Dominus, Jesus Christus, etc. Jesus Christus, etc.

« Si tu sustulisti eum. » Hic iterum « Si tu sustulisti eum. » Hic iterum quæsitum proprio nomine non designat : quæsitum proprio nomine non designat : quia vis amoris hoc fecit, quod illum quia vis amoris hoc fecit, quod illum quem quærebat, neminem ignorare pu- quem quærebat, neminem ignorare pu- tabat. Simile aliquid passa duobus disci- tabat. Simile aliquid passa duobus disci- pulis de quibus loquitur Lucas, xxiv, pulis de quibus loquitur Lucas, xxiv, 18, qui inconveniens arbitrabantur si 18, qui inconveniens arbitrabantur si aliquis facta circa Jesum in Jerusalem aliquis facta circa Jesum in Jerusalem ignoraret, dicentes: Tu solus peregrinus ignoraret, dicentes: Tu solus peregrinus es in Jerusalem, et non cognovisti quæ es in Jerusalem, et non cognovisti quæ facta sunt in illa his diebus? Ac si di- facta sunt in illa his diebus? Ac si di- cant: Mirum et inconveniens esset, quod cant: Mirum et inconveniens esset, quod tui solius notitia a tantis factis esset pere- tui solius notitia a tantis factis esset pere- grina et aliena. grina et aliena.

« Dicito mihi ubi posuisti eum, » qui « Dicito mihi ubi posuisti eum, » qui mihi singularis est thesaurus, etiam mor- mihi singularis est thesaurus, etiam mor- tuus, « et ego tollam eum. » Cantic. vIII, tuus, « et ego tollam eum. » Cantic. vIII, 7 Si dederit homo omnem substan- 7 Si dederit homo omnem substan- tiam, scilicet ad mercandam dilectionem, tiam, scilicet ad mercandam dilectionem, quasi nihil despiciet eam. Sapient. VII, quasi nihil despiciet eam. Sapient. VII, 8 et seq. Divitias nihil esse duxi. in 8 et seq. Divitias nihil esse duxi. in comparatione illius, nec comparavi illi comparatione illius, nec comparavi illi lapidem pretiosum : quoniam omne au- lapidem pretiosum : quoniam omne au- rum in comparatione illius arena est rum in comparatione illius arena est exigua, et tamquam lutum æstimabitur exigua, et tamquam lutum æstimabitur argentum in conspectu illius. Super sa- argentum in conspectu illius. Super sa- lutem et speciem dilexi eam. Et ideo lutem et speciem dilexi eam. Et ideo cum omni desiderio tollam eum. cum omni desiderio tollam eum.

Et ideo hoc desiderium ulterius affligi Et ideo hoc desiderium ulterius affligi Dominus non sinens, Dominus non sinens,

<< Dicit ei Jesus: Maria. >> << Dicit ei Jesus: Maria. >>

« Dicit ei Jesus, » aptam per voca- « Dicit ei Jesus, » aptam per voca-

678 678

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tionem nominis sui, declarans cognitio- tionem nominis sui, declarans cognitio- nem : « Maria. » Nomine enim proprio nem : « Maria. » Nomine enim proprio nosse et vocare consuevit. Joan. x, 3 : nosse et vocare consuevit. Joan. x, 3 : Proprias oves vocat nominatim. Exod. Proprias oves vocat nominatim. Exod. XXXIII, 17 Teipsum novi ex nomine : XXXIII, 17 Teipsum novi ex nomine : invenisti enim gratiam coram me. invenisti enim gratiam coram me.

« Conversa illa. » Sicut prius cor- « Conversa illa. » Sicut prius cor- pore, ita modo corde ad Christi interio- pore, ita modo corde ad Christi interio- rem vocationem est conversa. Psal. rem vocationem est conversa. Psal. LXXXIV, 9: Loquetur pacem in plebem LXXXIV, 9: Loquetur pacem in plebem suam, et super sanctos suos, et in eos qui suam, et super sanctos suos, et in eos qui convertuntur ad cor. convertuntur ad cor.

Et ideo excitata nominis proprii voca- Et ideo excitata nominis proprii voca- tione, « dicit illi,» sicut bona ovis re- tione, « dicit illi,» sicut bona ovis re- cognoscens pastorem : « Rabboni. » Et cognoscens pastorem : « Rabboni. » Et subjungit Evangelista nominis interpre- subjungit Evangelista nominis interpre- tationem, et dicit : « Quod dicitur Ma- tationem, et dicit : « Quod dicitur Ma- gister. » Maria enim illuminata vel illu- gister. » Maria enim illuminata vel illu- minatrix dicitur: quam cum intus lux minatrix dicitur: quam cum intus lux vera alloquitur, qui magister est, statim vera alloquitur, qui magister est, statim agnoscitur quia per lucem intus no- agnoscitur quia per lucem intus no- titia illius inspiratur. Apocal. 1, 12 : titia illius inspiratur. Apocal. 1, 12 : Conversus sum ut viderem vocem quæ Conversus sum ut viderem vocem quæ loquebatur mecum. Hoc enim nomine loquebatur mecum. Hoc enim nomine consuevit sibi vocare Christum. Joan. XI, consuevit sibi vocare Christum. Joan. XI, 28 Magister adest, et vocat te. 28 Magister adest, et vocat te.

« Dicit ei Jesus: Noli me tange- « Dicit ei Jesus: Noli me tange- re, etc. » re, etc. »

Dicit ei Jesus instruens ad reveren- Dicit ei Jesus instruens ad reveren- tiam sanctitatis : « Noli me tangere, » tiam sanctitatis : « Noli me tangere, » quia non es præparata ad tangendum. quia non es præparata ad tangendum. Non enim factum tuum exhorreo, qui te Non enim factum tuum exhorreo, qui te ante caput et pedes tangere permisi: sed ante caput et pedes tangere permisi: sed quia sicut Moyses ad sanctum non acces- quia sicut Moyses ad sanctum non acces- sit nisi devotione præparatus, ita non sit nisi devotione præparatus, ita non tangas divinum et gloriosum corpus, tangas divinum et gloriosum corpus, nisi prius devotione et reverentia sis præ- nisi prius devotione et reverentia sis præ- parata. parata.

Et rationem subjungit, dicens: « Non- Et rationem subjungit, dicens: « Non- dum enim ascendi, » hoc est, in devo- dum enim ascendi, » hoc est, in devo- tione cordis tui elevatus sum, « ad Pa- tione cordis tui elevatus sum, « ad Pa- trem meum, » hoc est, ad æqualitatem trem meum, » hoc est, ad æqualitatem Patris. Quia si in corde tuo ad illum Patris. Quia si in corde tuo ad illum elevatus essem: sicut non quæris Pa- elevatus essem: sicut non quæris Pa-

1 Joan. v, 26. 1 Joan. v, 26.

2 II Regum, VI, 6 et 7. 2 II Regum, VI, 6 et 7.

trem (qui vitam habet in semetipso ³) trem (qui vitam habet in semetipso ³) cum mortuis: ita me non quæreres cum mortuis: ita me non quæreres quasi mortis vinculis et seris in morte quasi mortis vinculis et seris in morte conclusum. Para ergo te cum hac reve- conclusum. Para ergo te cum hac reve- rentia, et tunc tange. Et ideo post hæc rentia, et tunc tange. Et ideo post hæc accesserunt, et tenuerunt pedes ejus : accesserunt, et tenuerunt pedes ejus : sicut dicitur, Matth. xxvII, 9. Hæc sicut dicitur, Matth. xxvII, 9. Hæc lectura secundum omnem expositionem lectura secundum omnem expositionem competit, et est Augustini et Gregorii et competit, et est Augustini et Gregorii et Chrysostomi. Chrysostomi.

Hoc est ergo quod dicit. Accedens enim Hoc est ergo quod dicit. Accedens enim indigne ad figuram divini corporis, id indigne ad figuram divini corporis, id est, arcam, morte punitus est Oza 2. est, arcam, morte punitus est Oza 2. Accedens etiam non paratus devotione, Accedens etiam non paratus devotione, ad locum ubi corporaliter apparuit Do- ad locum ubi corporaliter apparuit Do- minus, prohibitus est Moyses ³. Sic et minus, prohibitus est Moyses ³. Sic et Maria dubiis plena, luctu inquieta, præ- Maria dubiis plena, luctu inquieta, præ- paratione indiguit antequam ad tangen- paratione indiguit antequam ad tangen- dum tantam accederet sanctitatem. In- dum tantam accederet sanctitatem. In- firmum enim æstimaverat quando hortu- firmum enim æstimaverat quando hortu- lanum credebat. Accedat ergo ad cor lanum credebat. Accedat ergo ad cor altum, et Deus exaltetur in corde ejus : altum, et Deus exaltetur in corde ejus : et sic tangat. Ecce quid fecit instantiæ et sic tangat. Ecce quid fecit instantiæ perseverantia. Invenit enim quem dilige- perseverantia. Invenit enim quem dilige- bat, quem discipuli abeuntes ad semet- bat, quem discipuli abeuntes ad semet- ipsos non invenerunt. Hoc tamen Sancti ipsos non invenerunt. Hoc tamen Sancti dispensatione divinæ sapientiæ factum dispensatione divinæ sapientiæ factum esse dicunt quod discipuli qui præ cæ- esse dicunt quod discipuli qui præ cæ- teris pollebant auctoritate, abirent apud teris pollebant auctoritate, abirent apud semetipsos, et primi nuntii non essent semetipsos, et primi nuntii non essent vitæ æternæ et gloriosæ : ut sexus eleva- vitæ æternæ et gloriosæ : ut sexus eleva- retur fœmineus: ut sicut mulier ad vi- retur fœmineus: ut sicut mulier ad vi- rum nuntium tulit mortis in paradiso, rum nuntium tulit mortis in paradiso, ita et nunc econtra mulier esset nuntia ita et nunc econtra mulier esset nuntia vitæ perennis ad viros Apostolos. vitæ perennis ad viros Apostolos. Et ideo sequitur : Et ideo sequitur :

« Vade autem ad fratres meos, etc. » « Vade autem ad fratres meos, etc. »

« Vade autem, » jam lætifica, « ad « Vade autem, » jam lætifica, « ad fratres meos, » cohæredes regni, acqui- fratres meos, » cohæredes regni, acqui- siti per triumphum mortis meæ. Ad siti per triumphum mortis meæ. Ad Hebr. 11, 11 et 12: Non confunditur Hebr. 11, 11 et 12: Non confunditur fratres eos vocare, dicens: Nuntiabo fratres eos vocare, dicens: Nuntiabo nomen tuum fratribus meis. Fratres nomen tuum fratribus meis. Fratres sunt quos suo Spiritu adoptavit in hære- sunt quos suo Spiritu adoptavit in hære-

3 Exod. III, 3; Josue, v, 16. 3 Exod. III, 3; Josue, v, 16.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-17, 18, 19. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-17, 18, 19.

ditatem. Ad Roman. vin, 15, 17: Acce- ditatem. Ad Roman. vin, 15, 17: Acce- pistis Spiritum adoptionis filiorum, in pistis Spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus Abba (Pater) ... si au- quo clamamus Abba (Pater) ... si au- tem filii, et hæredes: hæredes quidem tem filii, et hæredes: hæredes quidem Dei, cohæredes autem Christi. Jam au- Dei, cohæredes autem Christi. Jam au- tem vocat fratres : quia jam eis beati- tem vocat fratres : quia jam eis beati- tudinis demonstrat hæreditatem. tudinis demonstrat hæreditatem.

«Et dic eis,» scilicet fratribus quo- «Et dic eis,» scilicet fratribus quo- rum primogenitus in forma gloriæ ego rum primogenitus in forma gloriæ ego sum. Ad Roman. VIII, 29: Ut ipse pri- sum. Ad Roman. VIII, 29: Ut ipse pri- mogenitus sit in multis fratribus. Apo- mogenitus sit in multis fratribus. Apo- cal. 1, 5 Primogenitus mortuorum, et cal. 1, 5 Primogenitus mortuorum, et princeps regum terræ. princeps regum terræ.

« Ascendo, » continuis profectibus in « Ascendo, » continuis profectibus in fide vestra, et corde, et devotione, « ad fide vestra, et corde, et devotione, « ad Patrem meum, » per naturalem gene- Patrem meum, » per naturalem gene- rationem, « et Patrem vestrum, » per rationem, « et Patrem vestrum, » per Spiritum adoptionis, in formam gratiæ Spiritum adoptionis, in formam gratiæ et gloriæ vos formantem. Et quia sic et gloriæ vos formantem. Et quia sic diversimode Pater est, ideo non dicit: diversimode Pater est, ideo non dicit: Ascendo ad Patrem nostrum. Sed di- Ascendo ad Patrem nostrum. Sed di- cit: «Ascendo ad Patrem vestrum,» secun cit: «Ascendo ad Patrem vestrum,» secun dum Spiritus adoptionem. Isa. LXIV, 8: dum Spiritus adoptionem. Isa. LXIV, 8: Et nunc, Domine, pater noster es tu, nos Et nunc, Domine, pater noster es tu, nos vero lutum et fictor noster tu, et opera vero lutum et fictor noster tu, et opera

manuum tuarum omnes nos. manuum tuarum omnes nos.

« Deum meum, » secundum humanita- « Deum meum, » secundum humanita- tem ita quod me hominem divinitati tem ita quod me hominem divinitati univit, et ideo Deus meus est per gra- univit, et ideo Deus meus est per gra- tiam unionis. « Et Deum vestrum, » per tiam unionis. « Et Deum vestrum, » per gratiam informationis, quæ non est gra- gratiam informationis, quæ non est gra- tia unionis. Hic autem effectus est resur- tia unionis. Hic autem effectus est resur- rectionis, quod nos sic ascendere faciat. rectionis, quod nos sic ascendere faciat. Joan. III, 13: Nemo ascendit in cœlum, Joan. III, 13: Nemo ascendit in cœlum, nisi qui descendit de cœlo, Filius homi- nisi qui descendit de cœlo, Filius homi- nis qui est in cœlo. Joan. VI, 63: Si nis qui est in cœlo. Joan. VI, 63: Si videritis Filium hominis ascendentem videritis Filium hominis ascendentem ubi erat prius? Hoc enim aufert omnem ubi erat prius? Hoc enim aufert omnem dubitationem et tristitiam a cordibus dubitationem et tristitiam a cordibus omnium Sanctorum suorum. Hæc ergo omnium Sanctorum suorum. Hæc ergo læta omnibus suis sunt nuntianda. læta omnibus suis sunt nuntianda. Sic ergo obediens Sic ergo obediens

« Venit Maria Magdalene, etc. » « Venit Maria Magdalene, etc. »

Venit ut esset Apostolorum Apo- Venit ut esset Apostolorum Apo- stola. « Annuntians discipulis » tristibus stola. « Annuntians discipulis » tristibus de morte et perditione Domini: «Quia vidi de morte et perditione Domini: «Quia vidi Dominum » resurrexisse. « Et hæc, » quæ Dominum » resurrexisse. « Et hæc, » quæ

679 679

dicta sunt, « dixit mihi » vobis nun- dicta sunt, « dixit mihi » vobis nun- tiare ut gaudium habeatis mecum. Ad tiare ut gaudium habeatis mecum. Ad Philip. iv, 4 Gaudete in Domino sem- Philip. iv, 4 Gaudete in Domino sem- per: iterum dico, gaudete. Habacuc, 111, per: iterum dico, gaudete. Habacuc, 111, 18 Ego autem in Domino gaudebo, et 18 Ego autem in Domino gaudebo, et exsultabo in Deo Jesu meo. Luc. xv, 9: exsultabo in Deo Jesu meo. Luc. xv, 9: Congratulamini mihi, quia inveni drach- Congratulamini mihi, quia inveni drach- mam quam perdideram. mam quam perdideram.

« Cum ergo sero esset die illo, una « Cum ergo sero esset die illo, una sabbatorum. » sabbatorum. »

Hic incipit secunda pars, in qua con- Hic incipit secunda pars, in qua con- tinetur manifestatio veritatis resurre- tinetur manifestatio veritatis resurre- ctionis, et tangitur collatio spiritualis po- ctionis, et tangitur collatio spiritualis po- testatis. testatis.

Dividitur autem in duas partes: in Dividitur autem in duas partes: in quarum prima agitur de argumentis quarum prima agitur de argumentis divinæ Resurrectionis in secunda vero divinæ Resurrectionis in secunda vero de collatione spiritualis potestatis, ibi, de collatione spiritualis potestatis, ibi, . 21» Dixit ergo eis iterum, etc., » et . 21» Dixit ergo eis iterum, etc., » et apparitionis veritas. apparitionis veritas.

Dicit ergo « Cum esset sero. » Hoc Dicit ergo « Cum esset sero. » Hoc dicit, quia illa hora conveniens erat ad dicit, quia illa hora conveniens erat ad orationem vespertinam. Oratio Eccle- orationem vespertinam. Oratio Eccle- siæ «Vespertina oratio ascendat ad te, siæ «Vespertina oratio ascendat ad te, Domine, et descendat super nos miseri- Domine, et descendat super nos miseri- cordia tua. » Daniel. Ix, 21 et seq., tem- cordia tua. » Daniel. Ix, 21 et seq., tem- pore sacrificii vespertini venit vir Ga- pore sacrificii vespertini venit vir Ga- briel, et docuit Danielem de passione et briel, et docuit Danielem de passione et liberatione. Psal. cxL, 2: Elevatio ma- liberatione. Psal. cxL, 2: Elevatio ma- nuum tuarum sacrificium vespertinum. nuum tuarum sacrificium vespertinum. Quia etiam in mundi vespera, et quando Quia etiam in mundi vespera, et quando dies mundi in sero erat, passus fuit dies mundi in sero erat, passus fuit Christus. Hæc ergo est causa, quod ta- Christus. Hæc ergo est causa, quod ta- lem elegit horam congregationis suorum lem elegit horam congregationis suorum quibus se manifestaret. quibus se manifestaret.

« Die illo. » Determinat diem. Et est « Die illo. » Determinat diem. Et est sensus «Die illo, » hoc est, eadem die sensus «Die illo, » hoc est, eadem die Resurrectionis, in qua Christus quinta Resurrectionis, in qua Christus quinta vice jam apparuit. Primo enim mane vice jam apparuit. Primo enim mane surgens, apparuit Mariæ Magdalenæ, surgens, apparuit Mariæ Magdalenæ, sicut dicitur, Marc. xvi, 9. Secundo, sicut dicitur, Marc. xvi, 9. Secundo, mulieribus simul, quando tenuerunt mulieribus simul, quando tenuerunt pedes ejus, ut dicitur, Matth. xxviii, 9. pedes ejus, ut dicitur, Matth. xxviii, 9. Tertio, apparuit Petro, sicut dicitur, Tertio, apparuit Petro, sicut dicitur, Luc. xxiv, 34 : Quod surrexit Dominus Luc. xxiv, 34 : Quod surrexit Dominus vere, et apparuit Simoni. Quarto, appa- vere, et apparuit Simoni. Quarto, appa-

19 19

680 680

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ruit duobus euntibus in Emmaus castel- ruit duobus euntibus in Emmaus castel- lum, in via jungens se illis, sicut legitur, lum, in via jungens se illis, sicut legitur, Luc. xxiv, 13 et seq. Illis autem redeun- Luc. xxiv, 13 et seq. Illis autem redeun- tibus in Jerusalem, cum jam esset sero, tibus in Jerusalem, cum jam esset sero, et narrantibus qualiter cognoverunt Do- et narrantibus qualiter cognoverunt Do- minum in fractione panis, tunc venit minum in fractione panis, tunc venit iterum in medium eorum. Et quinta iterum in medium eorum. Et quinta vice apparuit, sicut et hic legitur, et, vice apparuit, sicut et hic legitur, et, Luc. XXIV, 36. Luc. XXIV, 36.

Hoc est ergo dicit : « Die illo, » in Hoc est ergo dicit : « Die illo, » in quo Christus cumulavit apparitionem quo Christus cumulavit apparitionem suæ lucis et resurrectionis. Psal. CXVII, suæ lucis et resurrectionis. Psal. CXVII, 24 Hæc est dies quam fecit Dominus, 24 Hæc est dies quam fecit Dominus, exsultemus, et lætemur in ea. Item, y. exsultemus, et lætemur in ea. Item, y. 27 Deus Dominus, et illuxit nobis. De 27 Deus Dominus, et illuxit nobis. De qua die dicit Fulgentius : « Quia et qua die dicit Fulgentius : « Quia et ipsum solem hac dic clarius lucere exi- ipsum solem hac dic clarius lucere exi- stimo, quando sol verus lucem suæ resur- stimo, quando sol verus lucem suæ resur- rectionis gloriosæ radiis corporalis immi- rectionis gloriosæ radiis corporalis immi- scet. » scet. »

• Una sabbatorum. » • Una sabbatorum. »

Tangit istius diei inter dies ordinem. Tangit istius diei inter dies ordinem. Diximus quod una sabbatorum est pri- Diximus quod una sabbatorum est pri- ma sabbatorum: quia prima est, et ma sabbatorum: quia prima est, et ordine, et coelestis solis virtute, et digni- ordine, et coelestis solis virtute, et digni- tate. tate.

Ordine quidem quia si ultima dies Ordine quidem quia si ultima dies sabbatum post mundi perfectionem, ta- sabbatum post mundi perfectionem, ta- men prima est a qua mundi incepit refor- men prima est a qua mundi incepit refor- matio. Et hæc est dies ista. Ut sicut matio. Et hæc est dies ista. Ut sicut mundi constitutio incepit a luce, quando mundi constitutio incepit a luce, quando dixit Deus Fiat lux. Et facta est lux¹: dixit Deus Fiat lux. Et facta est lux¹: ita mundi reformatio inciperet a luce ita mundi reformatio inciperet a luce surgentis solis Domini Jesu Christi. surgentis solis Domini Jesu Christi. Malach. iv, 2: Et orietur vobis timenti- Malach. iv, 2: Et orietur vobis timenti- bus nomen meum Sol justitiæ, et sani- bus nomen meum Sol justitiæ, et sani- tas in pennis ejus. 11 Machab. 1, 22 : tas in pennis ejus. 11 Machab. 1, 22 : Tempus affuit, quo sol refulsit, qui Tempus affuit, quo sol refulsit, qui prius erat in nubilo. Hæc est ergo causa prius erat in nubilo. Hæc est ergo causa quod iste est primus dies in ordine die- quod iste est primus dies in ordine die-

rum. rum.

Iste etiam dies coelestis solis habet pri- Iste etiam dies coelestis solis habet pri- mam virtutem : quia qui etiam sequitur mam virtutem : quia qui etiam sequitur ordinem Gentilium, tunc hæc dies, solis ordinem Gentilium, tunc hæc dies, solis dies vocatur quia sol in principio ejus dies vocatur quia sol in principio ejus

1 Genes. 1, 3. 1 Genes. 1, 3.

dominationis habet virtutem, et omnes dominationis habet virtutem, et omnes stellas ad suam trahit operationem. Quod stellas ad suam trahit operationem. Quod vere Soli nostro competit, quia radiis et vere Soli nostro competit, quia radiis et splendore suæ resurrectionis demon- splendore suæ resurrectionis demon- stravit. Psal. CXLII, 8: Auditam fac mihi stravit. Psal. CXLII, 8: Auditam fac mihi mane misericordiam tuam: quia in te mane misericordiam tuam: quia in te speravi. Hæc est dies de qua dicitur, ad speravi. Hæc est dies de qua dicitur, ad Roman. XIII, 12 et 13: Abjiciamus opera Roman. XIII, 12 et 13: Abjiciamus opera tenebrarum, et induamur arma lucis: tenebrarum, et induamur arma lucis: sicut in die honeste ambulemus. Pudor sicut in die honeste ambulemus. Pudor enim est cum rege amicto lumine solis enim est cum rege amicto lumine solis sicut vestimento 2, in habitu tenebrarum sicut vestimento 2, in habitu tenebrarum ambulare. Matth. XVII, 2: Resplenduit ambulare. Matth. XVII, 2: Resplenduit facies ejus sicut sol, scilicet in virtute facies ejus sicut sol, scilicet in virtute lucens. Hac de causa dies est luminis. lucens. Hac de causa dies est luminis.

Tertia autem quia etiam dignitate est Tertia autem quia etiam dignitate est prima dies. Sicut enim dicitur, Exod. prima dies. Sicut enim dicitur, Exod. XII, 2, quod mensis ille principium men- XII, 2, quod mensis ille principium men- sium est, primus dignitate, in mensibus sium est, primus dignitate, in mensibus anni, in quo sanguine agni liberati sunt anni, in quo sanguine agni liberati sunt ab exterminatore, et ab Ægyptiaca ser- ab exterminatore, et ab Ægyptiaca ser- vitute fideles: ita pro certo prima et prin- vitute fideles: ita pro certo prima et prin- cipium dierum est, omnem dignitatem cipium dierum est, omnem dignitatem dierum præcellens, in qua plene libertas dierum præcellens, in qua plene libertas gloriæ a diabolo, et peccato, et a morte, gloriæ a diabolo, et peccato, et a morte, demonstrata est in capite Christo. Et hoc demonstrata est in capite Christo. Et hoc signatur, Esther, vi, 16 et 17: Judæis signatur, Esther, vi, 16 et 17: Judæis nova lux oriri visa est, gaudium, honor, nova lux oriri visa est, gaudium, honor, et tripudium. Apud omnes populos, et tripudium. Apud omnes populos, urbes atque provincias, etc. Judæi autem urbes atque provincias, etc. Judæi autem dicuntur qui spiritualiter Judæi sunt, dicuntur qui spiritualiter Judæi sunt, quorum laus non ex hominibus, sed ex quorum laus non ex hominibus, sed ex Deo est, ut dicitur, ad Roman. II, 29. Deo est, ut dicitur, ad Roman. II, 29.

Hæc est ergo causa, quod dicit : « Una Hæc est ergo causa, quod dicit : « Una sabbatorum. » sabbatorum. »

« Et fores essent clausæ ubi erant « Et fores essent clausæ ubi erant discipuli congregati propter metum discipuli congregati propter metum Judæorum, venit Jesus, et stetit in Judæorum, venit Jesus, et stetit in medio, et dixit eis: Pax vobis. medio, et dixit eis: Pax vobis.

Et cum hoc dixisset, ostendit eis Et cum hoc dixisset, ostendit eis manus et latus. Gavisi sunt ergo dis- manus et latus. Gavisi sunt ergo dis- cipuli, viso Domino. » cipuli, viso Domino. »

Tangit hic loci dispositionem, ex qua Tangit hic loci dispositionem, ex qua

2 Cf. Psal. cu, 2, 2 Cf. Psal. cu, 2,

20 20

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-19. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-19.

681 681

Semper enim adest Deus congrega- Semper enim adest Deus congrega- tioni Sanctorum. Psal. cx, 1 et 2: Con- tioni Sanctorum. Psal. cx, 1 et 2: Con-

resurrectionis Dominicæ acciperetur ar- resurrectionis Dominicæ acciperetur ar- gumentum. gumentum. Et dicit duo, scilicet, ostiorum clau- fitebor tibi, Domine, in toto corde meo, Et dicit duo, scilicet, ostiorum clau- fitebor tibi, Domine, in toto corde meo, suram, et clausuræ causam. suram, et clausuræ causam. in concilio justorum et congregatione. in concilio justorum et congregatione. Ibi enim sunt magna opera Domini, ex- Ibi enim sunt magna opera Domini, ex- quisita in omnes voluntates ejus : quæ quisita in omnes voluntates ejus : quæ non sunt in uno sicut in alio. Unde bene non sunt in uno sicut in alio. Unde bene dicit Congregati: quia præpositio cum dicit Congregati: quia præpositio cum notat in uno convenientiam. Congrega- notat in uno convenientiam. Congrega- tio autem notat ordinem, quod in unum tio autem notat ordinem, quod in unum referuntur quia omne gregale est ad referuntur quia omne gregale est ad modum gregis, ordinatum ad pastorem modum gregis, ordinatum ad pastorem unum. Sic ergo et in uno erant corde, unum. Sic ergo et in uno erant corde, ordinati per mysteria ad unum. Sic ergo ordinati per mysteria ad unum. Sic ergo congregat Christus, Luc. x1, 23 : Qui congregat Christus, Luc. x1, 23 : Qui non colligit mecum, dispergit. Psal. non colligit mecum, dispergit. Psal. XLIX, 5 Congregate sanctos ejus, qui XLIX, 5 Congregate sanctos ejus, qui ordinant testamentum ejus super sacri- ordinant testamentum ejus super sacri- ficia. Sic Dominus suos congregat con- ficia. Sic Dominus suos congregat con- solando sub alis suæ protectionis. Matth. solando sub alis suæ protectionis. Matth. XXIII, 37 Quoties volui congregare XXIII, 37 Quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina con- filios tuos, quemadmodum gallina con- gregat pullos suos sub alas! Sic ergo gregat pullos suos sub alas! Sic ergo erant congregati. Alii autem per vana et erant congregati. Alii autem per vana et perversa desideria sunt dispersi. Psal. perversa desideria sunt dispersi. Psal. cv, 47 cv, 47

De clausura dicit : « Et fores, » hoc De clausura dicit : « Et fores, » hoc est ostia, quæ fores dicuntur: quia de est ostia, quæ fores dicuntur: quia de domo ducunt foras, secundum Gramma- domo ducunt foras, secundum Gramma- ticam, ideo sic vocata. Hujus autem ticam, ideo sic vocata. Hujus autem clausuræ, quamvis una in littera causa clausuræ, quamvis una in littera causa dicatur, tamen quatuor causæ a Patribus dicatur, tamen quatuor causæ a Patribus traditæ inveniuntur. Prima quidem, ut traditæ inveniuntur. Prima quidem, ut tempore devotionis et orationis, tumul- tempore devotionis et orationis, tumul- tus spiritum non inquietaret orantium. tus spiritum non inquietaret orantium. Matth. vi, 6: Tu autem cum oraveris, Matth. vi, 6: Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum. Isa. LVIII, 9: Tunc in- ora Patrem tuum. Isa. LVIII, 9: Tunc in- vocabis, et Dominus exaudiet. Secunda vocabis, et Dominus exaudiet. Secunda causa est, ut strepitu vanitatum in sen- causa est, ut strepitu vanitatum in sen- sibus a contemplatione veritatis non sibus a contemplatione veritatis non avertatur animus. Isa. xxvi, 20: Vade, avertatur animus. Isa. xxvi, 20: Vade, populus meus, intra in cubicula tua, populus meus, intra in cubicula tua, claude ostia tua super te, abscondere claude ostia tua super te, abscondere modicum ad momentum, donec per- modicum ad momentum, donec per- transeat indignatio. Tertia causa est, transeat indignatio. Tertia causa est, ne exploratores libertatis discipulorum ne exploratores libertatis discipulorum Christi, ad secreta penetralium intrare Christi, ad secreta penetralium intrare valeant. Unde, Il Regum, 1v, 5 et seq., valeant. Unde, Il Regum, 1v, 5 et seq., interfectus est Isboseth, quia ostiaria non interfectus est Isboseth, quia ostiaria non clauserat ostium. Genes. VII, 16, arcæ clauserat ostium. Genes. VII, 16, arcæ clausit deforis ostium Dominus. Tales clausit deforis ostium Dominus. Tales enim exploratores libertatis filiorum Dei, enim exploratores libertatis filiorum Dei, fures sunt, qui non sunt admittendi. fures sunt, qui non sunt admittendi. Joel. 11, 9 Domos conscendent, intra- Joel. 11, 9 Domos conscendent, intra- bunt per fenestras quasi fur. Quarta bunt per fenestras quasi fur. Quarta causa tangitur in littera : « Propter me- causa tangitur in littera : « Propter me- tum Judæorum, » qui hostes erant disci- tum Judæorum, » qui hostes erant disci- pulorum Christi. IV Regum, vi, 32 : pulorum Christi. IV Regum, vi, 32 : Videte cum venerit nuntius, scilicet qui Videte cum venerit nuntius, scilicet qui missus est ad præcidendum caput meum, missus est ad præcidendum caput meum, claudite ostium, et non sinatis eum in- claudite ostium, et non sinatis eum in- troire. Sic clausas domus et signatas troire. Sic clausas domus et signatas signo sanguinis agni, protexit Domi- signo sanguinis agni, protexit Domi- nus, non sinens Angelum ingredi percus- nus, non sinens Angelum ingredi percus-

sorem '. sorem '.

< Ubi erant discipuli congregati. » < Ubi erant discipuli congregati. »

Salvos nos fac, Domine Deus Salvos nos fac, Domine Deus noster, et congrega nos de nationibus. noster, et congrega nos de nationibus. Illi enim veri sunt discipuli, qui studio Illi enim veri sunt discipuli, qui studio veritatis sunt in corde congregati, et non veritatis sunt in corde congregati, et non in omnem ventum vanitatis sunt disper- in omnem ventum vanitatis sunt disper- si, nec a tempestatibus aeris in quo dæ- si, nec a tempestatibus aeris in quo dæ- mones tentant, impulsi. Isa. xxXII, 2 : mones tentant, impulsi. Isa. xxXII, 2 : Erit vir sicut qui absconditur a vento, et Erit vir sicut qui absconditur a vento, et celat se a tempestate. celat se a tempestate.

Quod autem dicit : « Propter metum Quod autem dicit : « Propter metum Judæorum. » Non vere Judæi sunt. Judæorum. » Non vere Judæi sunt. Apocal. 11, 9 Blasphemaris ab his qui Apocal. 11, 9 Blasphemaris ab his qui se dicunt Judæos esse, et non sunt, sed se dicunt Judæos esse, et non sunt, sed sunt synagoga satanæ. Eccli. xx1, 10 : sunt synagoga satanæ. Eccli. xx1, 10 : Stuppa Stuppa tium. tium.

collecta synagoga peccan- collecta synagoga peccan-

« Venit Jesus, » sermonen suum ve- « Venit Jesus, » sermonen suum ve- rificans. Matth. xvin, 20: Ubi sunt duo rificans. Matth. xvin, 20: Ubi sunt duo vel tres congregati in nomine meo, ibi vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. sum in medio eorum.

« Venit Jesus, etc. » « Venit Jesus, etc. »

Exod. xu, 23 et seq. Exod. xu, 23 et seq.

682 682

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Venit » ergo ad suos, ex desiderio liter unum corpus, et quod distantia « Venit » ergo ad suos, ex desiderio liter unum corpus, et quod distantia suorum vocatus. Aggæi, 11, 8: Veniet unius et dimensiones sunt eædem essen- suorum vocatus. Aggæi, 11, 8: Veniet unius et dimensiones sunt eædem essen- Desideratus cunctis gentibus. Joan. xiv, tialiter cum dimensionibus alterius. Desideratus cunctis gentibus. Joan. xiv, tialiter cum dimensionibus alterius. 3 Iterum venio, et accipiam vos ad 3 Iterum venio, et accipiam vos ad meipsum ut sicut ante passionem fui meipsum ut sicut ante passionem fui dux et pastor vester, ita etiam sim post dux et pastor vester, ita etiam sim post resurrectionem. Sic ergo venit ad desi- resurrectionem. Sic ergo venit ad desi- derantes præsentiam Christi. derantes præsentiam Christi.

« Jesus, » auctor salutis: ut a dubie- « Jesus, » auctor salutis: ut a dubie- tate et pusillanimitate suos relevaret. tate et pusillanimitate suos relevaret. Isa. LI, 12 Ego ipse consolabor vos. Isa. LI, 12 Ego ipse consolabor vos. Luc. xxiv, 36: Stetit Jesus in medio Luc. xxiv, 36: Stetit Jesus in medio discipulorum suorum, et dicit eis: Pax discipulorum suorum, et dicit eis: Pax vobis. vobis.

« Et stetit, » qui numquam a rectitu- « Et stetit, » qui numquam a rectitu- dine se deflexit. Et de hoc sunt multa dine se deflexit. Et de hoc sunt multa moraliter notata supra. Joan. 1, 26 : Me- moraliter notata supra. Joan. 1, 26 : Me- dius vestrum stetit. Cantic. II, 9: En dius vestrum stetit. Cantic. II, 9: En ipse stat post parietem nostrum. Modo ipse stat post parietem nostrum. Modo autem post resurrectionem stetit, quo- autem post resurrectionem stetit, quo- niam nostram mortalitatem ne deflueret niam nostram mortalitatem ne deflueret stare fecit. Ad Roman. xiv, 4 : Sabit au- stare fecit. Ad Roman. xiv, 4 : Sabit au- tem, potens est enim Deus statuere il- tem, potens est enim Deus statuere il- lum. lum.

« In medio, » ut omnibus in communi « In medio, » ut omnibus in communi videretur, et omnibus solatium suæ præ- videretur, et omnibus solatium suæ præ- sentiæ exhiberetur. Joan. xx, 26: Venit sentiæ exhiberetur. Joan. xx, 26: Venit Jesus januis clausis, sicut ex ipsa litte- Jesus januis clausis, sicut ex ipsa litte- ræ istius circumstantia intelligitur. ræ istius circumstantia intelligitur.

Et quæritur, Qualiter hoc esse potue- Et quæritur, Qualiter hoc esse potue- rit? Sicut enim in littera statim patebit, rit? Sicut enim in littera statim patebit, palpabile corpus Dominus discipulis ex- palpabile corpus Dominus discipulis ex- hibuit. Hoc autem est quod obstat et re- hibuit. Hoc autem est quod obstat et re- sistit obvianti et tangenti corpori, et sistit obvianti et tangenti corpori, et hoc januis clausis. Obsistit autem pa- hoc januis clausis. Obsistit autem pa- rieti tangenti, et sic clausis januis intrare rieti tangenti, et sic clausis januis intrare non potest. Ad hoc quidam dicunt, quod non potest. Ad hoc quidam dicunt, quod hoc est argumentum corporis gloriosi: hoc est argumentum corporis gloriosi: quia subtilitatem et spiritualitatem ha- quia subtilitatem et spiritualitatem ha- bet pro dote. Et hujus corporis, ut di- bet pro dote. Et hujus corporis, ut di- cunt, natura est quod non obstat tan- cunt, natura est quod non obstat tan- genti, sed intrat per ipsum. Hoc autem genti, sed intrat per ipsum. Hoc autem videtur esse non posse, quia tale corpus videtur esse non posse, quia tale corpus non est palpabile: quia non est palpa- non est palpabile: quia non est palpa- bile, quod tangenti non obstat palpan- bile, quod tangenti non obstat palpan-

do. do.

Adhuc autem, Duo corpora in eodem Adhuc autem, Duo corpora in eodem loco esse non possunt. Quia probatur, loco esse non possunt. Quia probatur, quod si sunt duo corpora, sunt essentia- quod si sunt duo corpora, sunt essentia-

Ad hoc autem quidam non intelligen- Ad hoc autem quidam non intelligen- tes seipsos, dicunt quod corpus dicitur tes seipsos, dicunt quod corpus dicitur dupliciter: a corporeitate, et a corpu- dupliciter: a corporeitate, et a corpu- lentia. Et dicunt, quod corpus a corpo- lentia. Et dicunt, quod corpus a corpo- reitate dictum, potest esse cum alio in reitate dictum, potest esse cum alio in eodem loco. Sed hæc distinctio omnino eodem loco. Sed hæc distinctio omnino ignorantium est : quia a corpulentia non ignorantium est : quia a corpulentia non habet aliquod corpus quod ipsum est habet aliquod corpus quod ipsum est corpus sed corpulentia accidit ei. Acci- corpus sed corpulentia accidit ei. Acci- dit enim in quantum est hoc grossum dit enim in quantum est hoc grossum corpus. Et ideo a corpulentia non refer- corpus. Et ideo a corpulentia non refer- tur corpus ad locum, sed ex corporei- tur corpus ad locum, sed ex corporei- tate. tate.

Adhuc autem, Geometrice demonstra- Adhuc autem, Geometrice demonstra- tur in Philosophia, quod si duo corpora tur in Philosophia, quod si duo corpora mathematica sunt in eodem loco, quod mathematica sunt in eodem loco, quod sequitur necessario quod duo corpora sequitur necessario quod duo corpora essentialiter et secundum omnes di- essentialiter et secundum omnes di- mensiones sint unum corpus. Hoc autem mensiones sint unum corpus. Hoc autem est inconveniens. Ergo nec duo gloriosa est inconveniens. Ergo nec duo gloriosa corpora, nec aliqua alia duo corpora corpora, nec aliqua alia duo corpora possunt esse in eodem loco. possunt esse in eodem loco.

Adhuc autem, Nullus Sanctorum di- Adhuc autem, Nullus Sanctorum di- cit, quod corpus gloriosum intrare pos- cit, quod corpus gloriosum intrare pos- set januis clausis. Nec aliquis auctor set januis clausis. Nec aliquis auctor dicit, quod hoc sit de gloria gloriosorum dicit, quod hoc sit de gloria gloriosorum corporum. corporum.

Ad hæc autem et similia sine præju- Ad hæc autem et similia sine præju- dicio videtur esse dicendum, quod non dicio videtur esse dicendum, quod non est corporis gloriosi intrare januis clau- est corporis gloriosi intrare januis clau- sis, sed corporis divini potius, quod ex sis, sed corporis divini potius, quod ex divinitate habet posse facere quod divinitate habet posse facere quod vult. Et tale corpus divinum intendit vult. Et tale corpus divinum intendit ostendere discipulis, ex quo Deus verus ostendere discipulis, ex quo Deus verus ostenderetur, et homo verus : et ideo ostenderetur, et homo verus : et ideo ostiis clausis intravit. Et hoc est quod ostiis clausis intravit. Et hoc est quod dicit Augustinus « Moli corporis ubi dicit Augustinus « Moli corporis ubi divinitas erat, ostia clausa non obstite- divinitas erat, ostia clausa non obstite- runt. Ille quippe non apertis ostiis in- runt. Ille quippe non apertis ostiis in- trare potuit, quo nascente virginitas trare potuit, quo nascente virginitas inviolata permansit. » Gregorius : « Quid inviolata permansit. » Gregorius : « Quid mirum si clausis januis intravit post mirum si clausis januis intravit post resurrectionem, qui antea non aperto resurrectionem, qui antea non aperto virginis utero per nativitatem exivit? »> virginis utero per nativitatem exivit? »>

Quod autem dicitur, quod palpabile Quod autem dicitur, quod palpabile corpus præbuit. Dicendum, quod hoc corpus præbuit. Dicendum, quod hoc

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-20. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-20.

habuit in quantum fuit corpus, et non habuit in quantum fuit corpus, et non in quantum est divinum. Divinum enim in quantum est divinum. Divinum enim corpus quædam habet in quantum est corpus quædam habet in quantum est corpus, et quædam habet in quantum est corpus, et quædam habet in quantum est divinum. divinum.

Quod autem dicitur de distinctione Quod autem dicitur de distinctione corporeitatis et corpulentiæ, bene con- corporeitatis et corpulentiæ, bene con- cedo quod nullius sit rationis illa dis- cedo quod nullius sit rationis illa dis- tinctio nec in aliquo invenitur auctore, tinctio nec in aliquo invenitur auctore, sed quorumdam sophistarum, qui talibus sed quorumdam sophistarum, qui talibus figmentis delectantur, et ex illis volunt figmentis delectantur, et ex illis volunt sapientes videri et apparere. sapientes videri et apparere.

« Et dixit eis: Pax vobis. >> « Et dixit eis: Pax vobis. >>

Ecce colloquium consuetæ sibi salu- Ecce colloquium consuetæ sibi salu- tationis «Pax vobis. » Sicut enim im- tationis «Pax vobis. » Sicut enim im- peraverat, Luc. x, 5: In quamcumque peraverat, Luc. x, 5: In quamcumque domum intraveritis, primum dicite : domum intraveritis, primum dicite : Pax huic domui. Ita et ipse hoc primum Pax huic domui. Ita et ipse hoc primum ad discipulos congregatos intrans, paci- ad discipulos congregatos intrans, paci- ficum suum ostendit ingressum, dicens: ficum suum ostendit ingressum, dicens: «Pax vobis. » Hoc est quod Episcopus, «Pax vobis. » Hoc est quod Episcopus, quando primo se convertit ad congrega- quando primo se convertit ad congrega- tionem in Missa, dicit: » Pax vobis. » tionem in Missa, dicit: » Pax vobis. » Inducit autem in ipso quadruplicem pa- Inducit autem in ipso quadruplicem pa- cem : in ipso, in gratia, in conscientia, cem : in ipso, in gratia, in conscientia, et in gloria. In ipso enim manens, pacem et in gloria. In ipso enim manens, pacem habet conversationis a malo in gratia habet conversationis a malo in gratia autem manens, reconciliationem a pec- autem manens, reconciliationem a pec- cati culpa in conscientia manens, pa- cati culpa in conscientia manens, pa- cem habet a mundani belli impulsu : in cem habet a mundani belli impulsu : in gloria manens per speciem pacem habet gloria manens per speciem pacem habet a miseria. De primo dicitur, Joan. xvi, a miseria. De primo dicitur, Joan. xvi, 33: Hæc locutus sum vobis, ut in me pa- 33: Hæc locutus sum vobis, ut in me pa- cem habeatis. In mundo, pressuram ha- cem habeatis. In mundo, pressuram ha- bebitis, etc. Psal. 1v, 9 In pace in bebitis, etc. Psal. 1v, 9 In pace in idipsum, etc. Ad Ephes. II, 14: Ipse est idipsum, etc. Ad Ephes. II, 14: Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum. De pax nostra, qui fecit utraque unum. De secundo, ad Roman. 1, 7 Gratia vobis secundo, ad Roman. 1, 7 Gratia vobis et pax a Deo, Patre nostro. Luc. 11, 14: et pax a Deo, Patre nostro. Luc. 11, 14: Pax hominibus bonæ voluntatis. De ter- Pax hominibus bonæ voluntatis. De ter- tia pace, Job, v, 24: Scies quod pacem tia pace, Job, v, 24: Scies quod pacem habeat tabernaculum tuum. Psal. Lxxv, habeat tabernaculum tuum. Psal. Lxxv, 3 In pace factus est locus ejus. De 3 In pace factus est locus ejus. De quarta pace dicitur, ad Philip. iv, 7: quarta pace dicitur, ad Philip. iv, 7: Pax Dei, quæ exsuperat omnem sensum, Pax Dei, quæ exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra, et intelligentias custodiat corda vestra, et intelligentias

vestras. vestras.

683 683

«Et cum hoc dixisset, ostendit eis «Et cum hoc dixisset, ostendit eis manus et latus. » manus et latus. »

« Cum hoc dixisset », de eulogio sa- « Cum hoc dixisset », de eulogio sa- lutis, securos a Judæorum reddens pa- lutis, securos a Judæorum reddens pa- vore, « ostendit eis manus et latus, » vore, « ostendit eis manus et latus, » visibiliter loca vulnerata ostendens: ut visibiliter loca vulnerata ostendens: ut idem corpus resurrexisse ostenderet, et idem corpus resurrexisse ostenderet, et cognoscerent quod clavis et lancea vide- cognoscerent quod clavis et lancea vide- rant perforatum. rant perforatum.

Si autem quæritur, Quare pedes non Si autem quæritur, Quare pedes non ostendit? Dicendum, quod pro certo ostendit? Dicendum, quod pro certo etiam pedes ostendit. Unde, Luc. XXIV, etiam pedes ostendit. Unde, Luc. XXIV, 39, dixit Videte manus meas, et pedes 39, dixit Videte manus meas, et pedes meos, quia ego ipse sum. Sed Joannes meos, quia ego ipse sum. Sed Joannes ostensionem pedum transit causa brevi- ostensionem pedum transit causa brevi- tatis, et quia idem argumentum est in tatis, et quia idem argumentum est in manibus et pedibus crucifixorum clavis. manibus et pedibus crucifixorum clavis. Causa autem hujus ostensionis, Luc. Causa autem hujus ostensionis, Luc. xxiv, 37, 39, describitur, quia discipuli xxiv, 37, 39, describitur, quia discipuli conturbati et conterriti existimabant se conturbati et conterriti existimabant se spiritum videre. Et ideo ostendit magis spiritum videre. Et ideo ostendit magis ossata membra vulnerata, dicens: Pal- ossata membra vulnerata, dicens: Pal- pate, et videte: quia spiritus carnem et pate, et videte: quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me videtis habere. ossa non habet, sicut me videtis habere. Hæc est ergo causa secundum litteram. Hæc est ergo causa secundum litteram. Spiritualiter manus ostendit in quibus Spiritualiter manus ostendit in quibus virtus operationis fuit, propter operatio- virtus operationis fuit, propter operatio- nem virtutis latus autemi sub quo cor nem virtutis latus autemi sub quo cor latuit, propter contemplationem verita- latuit, propter contemplationem verita- tis. Cantic. VIII, 6 Pone me ut signacu- tis. Cantic. VIII, 6 Pone me ut signacu- lum super cor tuum. Vel, manus osten- lum super cor tuum. Vel, manus osten- dit quibus opera vivus perfecit, et pedes dit quibus opera vivus perfecit, et pedes quibus ambulando nobis salutem inges- quibus ambulando nobis salutem inges- sit, latus autem ex quo jam dormiens sit, latus autem ex quo jam dormiens sacramenta expiationis et redemptionis sacramenta expiationis et redemptionis profluere fecit. Isa. XLIX, 16: Ecce in profluere fecit. Isa. XLIX, 16: Ecce in manibus meis descripsi te: muri tui co- manibus meis descripsi te: muri tui co- ram oculis meis semper. Et ideo in la- ram oculis meis semper. Et ideo in la- tere contra cor characterem suscepit, ut tere contra cor characterem suscepit, ut sciamus nos a conspectu cordis sui non sciamus nos a conspectu cordis sui non debere recedere. Cantic. 11, 14: Columba debere recedere. Cantic. 11, 14: Columba mea in foraminibus petræ, hoc est, mea in foraminibus petræ, hoc est, Christi in manibus et pedibus. Et in ca- Christi in manibus et pedibus. Et in ca- verna maceriæ, hoc est, in caverna vul- verna maceriæ, hoc est, in caverna vul- neris lateris, in quo columba Ecclesia neris lateris, in quo columba Ecclesia victum suum collocavit. Isa. 11, 10: In- victum suum collocavit. Isa. 11, 10: In- gredere in petram, et abscondere in fossa gredere in petram, et abscondere in fossa humo. Ibi enim tuto sedet Ecclesia. Hu- humo. Ibi enim tuto sedet Ecclesia. Hu-