5 5

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-23, 26, 27. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-23, 26, 27.

super vestem meam, » quintam inconsu- super vestem meam, » quintam inconsu- tilem, «miserunt sortem: » quæ sors li- tilem, «miserunt sortem: » quæ sors li- cet ab eis fortunæ exponeretur, tamen cet ab eis fortunæ exponeretur, tamen a Spiritu sancto ad Scripturæ impletio- a Spiritu sancto ad Scripturæ impletio- nem fiebat. Proverb. xvi, 33: Sortes nem fiebat. Proverb. xvi, 33: Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino tem- mittuntur in sinum, sed a Domino tem- perantur, Psal. xx1, 18 et 19, secundum perantur, Psal. xx1, 18 et 19, secundum nostram translationem sic habet: Ipsi nostram translationem sic habet: Ipsi vero consideraverunt et inspexerunt me. vero consideraverunt et inspexerunt me. Diviserunt sibi vestimenta mea, et super Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem. vestem meam miserunt sortem.

« Et milites quidem hæc fecerunt, » « Et milites quidem hæc fecerunt, » ut videbatur, cum tamen omnia ageren- ut videbatur, cum tamen omnia ageren- tur ad providentiam Spiritus sancti. tur ad providentiam Spiritus sancti.

« Stabant autem juxta crucem Jesu « Stabant autem juxta crucem Jesu mater ejus, et soror matris ejus, Maria mater ejus, et soror matris ejus, Maria Cleophæ, et Maria Magdalene. Cleophæ, et Maria Magdalene.

Cum vidisset ergo Jesus matrem, Cum vidisset ergo Jesus matrem, et discipulum stantem, quem dilige- et discipulum stantem, quem dilige- bat, dicit matri suæ: Mulier, ecce bat, dicit matri suæ: Mulier, ecce filius tuus. filius tuus.

Deinde dicit discipulo: Ecce mater Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam disci- tua. Et ex illa hora accepit eam disci- pulus in sua. » pulus in sua. »

Hic quarta particula incipit istius par- Hic quarta particula incipit istius par- tis. Notatur autem in hac parte compa- tis. Notatur autem in hac parte compa- tientium Domino paucitas. tientium Domino paucitas.

Dicuntur autem hic quatuor, scilicet, Dicuntur autem hic quatuor, scilicet, paucitas et infirmitas eorum qui Christo paucitas et infirmitas eorum qui Christo compatiebantur, et Christi fidelitas ad compatiebantur, et Christi fidelitas ad eos qui Christum fideliter sequebantur, eos qui Christum fideliter sequebantur, naturalis affectus ad parentes qui in naturalis affectus ad parentes qui in Christo commendatur, et fidelitas quæ a Christo commendatur, et fidelitas quæ a suis Christo in morte exhibetur. suis Christo in morte exhibetur. Dicit ergo: Dicit ergo: « Stabant autem juxta « Stabant autem juxta crucem Jesu. » Luc. xxIII, 49, videtur crucem Jesu. » Luc. xxIII, 49, videtur contrarium dici, ubi dicitur: Stabant au- contrarium dici, ubi dicitur: Stabant au- tem omnes noti ejus a longe. tem omnes noti ejus a longe.

SOLUTIO. Dicendum est, quod primo SOLUTIO. Dicendum est, quod primo quando crucifixus est Dominus, stabant quando crucifixus est Dominus, stabant a longe sed jam incipientibus corus- a longe sed jam incipientibus corus- care miraculis, accedebant prope, et sic care miraculis, accedebant prope, et sic stabant flentes juxta crucem Jesu. stabant flentes juxta crucem Jesu.

« Mater ejus, » quæ sola perfecte ste- « Mater ejus, » quæ sola perfecte ste-

659 659

tit, ita quod nulla dubietate perplexa fuit tit, ita quod nulla dubietate perplexa fuit mater ejus intus sustinuit, quod foris in mater ejus intus sustinuit, quod foris in corpore perferebat Filius. Luc. 11, 35: corpore perferebat Filius. Luc. 11, 35: Tuam ipsius animam pertransibit gla- Tuam ipsius animam pertransibit gla- dius, etc. Et ideo stabat ut dolores quos dius, etc. Et ideo stabat ut dolores quos in partu tanti nati natura detinuit, nunc in partu tanti nati natura detinuit, nunc cum usura persolveret. Isa. LXVI, 7: Ante- cum usura persolveret. Isa. LXVI, 7: Ante- quam parturiret, peperit antequam ve- quam parturiret, peperit antequam ve- niret partus ejus, peperit masculum. Hæc niret partus ejus, peperit masculum. Hæc sic stabat quod recognosceret et mater sic stabat quod recognosceret et mater esset in dolore non pariens, sed morien- esset in dolore non pariens, sed morien- tem videns Filium. tem videns Filium.

« Et soror matris ejus, Maria Cleo- « Et soror matris ejus, Maria Cleo- phæ, » hoc est, filia Cleophæ. Et hoc ideo phæ, » hoc est, filia Cleophæ. Et hoc ideo dicitur, quia Anna, mater beatissimæ dicitur, quia Anna, mater beatissimæ Virginis, tres legitur habuisse viros, sci- Virginis, tres legitur habuisse viros, sci- licet, Joachim ex quo genuit matrem licet, Joachim ex quo genuit matrem Domini, Cleopham ex quo genuit matrem Domini, Cleopham ex quo genuit matrem Simonis et Judæ et Jacobi majoris, et Simonis et Judæ et Jacobi majoris, et Joseph qui vocatur Barsabas, qui cogno- Joseph qui vocatur Barsabas, qui cogno- minabatur Justus. Et ideo dicitur : « So- minabatur Justus. Et ideo dicitur : « So- ror matris ejus, Maria filia Cleophæ. » ror matris ejus, Maria filia Cleophæ. »

« Et Maria Magdalene, » quæ et cæ- « Et Maria Magdalene, » quæ et cæ- teris ditior erat, et ministrabat Domino de teris ditior erat, et ministrabat Domino de facultatibus suis: sicut dicitur, Luc. XXIII, facultatibus suis: sicut dicitur, Luc. XXIII, 49. Erant autem plures, sicut dicit Lucas, 49. Erant autem plures, sicut dicit Lucas, sed a longe steterunt. Sequebantur enim sed a longe steterunt. Sequebantur enim Dominum plangentes Dominum. Dominum plangentes Dominum.

Hæ autem tres signant tres status fide- Hæ autem tres signant tres status fide- lium. Maria enim mater Domini, signat lium. Maria enim mater Domini, signat statum innocentiæ sive innocentium. statum innocentiæ sive innocentium. Maria Cleophæ quæ interpretatur con- Maria Cleophæ quæ interpretatur con- ciones transcendens, signat statum in vir- ciones transcendens, signat statum in vir- tute proficientium. Magdalena autem sig- tute proficientium. Magdalena autem sig- nat statum pœnitentium et vincentium nat statum pœnitentium et vincentium peccata et tentationes. Istæ autem fœcun- peccata et tentationes. Istæ autem fœcun- dæ mulierculæ sunt quæ Domino assi- dæ mulierculæ sunt quæ Domino assi- stunt ex omnibus charis ejus. stunt ex omnibus charis ejus.

« Cum vidisset ergo Jesus, etc. » « Cum vidisset ergo Jesus, etc. »

« Cum vidisset ergo Jesus matrem, » « Cum vidisset ergo Jesus matrem, » respectu naturæ cum gratia, « et discipu- respectu naturæ cum gratia, « et discipu- lum quem diligebat stantem,» respectu lum quem diligebat stantem,» respectu gratiæ. Sapient. IV, 15 Gratia Dei et gratiæ. Sapient. IV, 15 Gratia Dei et misericordia est in sanctos ejus, et re- misericordia est in sanctos ejus, et re- spectus in electos illius. spectus in electos illius.

« Dicit matri suæ, » prius commen- « Dicit matri suæ, » prius commen- dans discipulum quam matrem ut dans discipulum quam matrem ut

660 660

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ostendatur arctius esse adstrictos, qui ostendatur arctius esse adstrictos, qui conjuncti sunt in gratia, quam omnes conjuncti sunt in gratia, quam omnes qui conjuncti sunt in natura. qui conjuncti sunt in natura.

« Mulier. » Dicit propter sexum : « Mulier. » Dicit propter sexum : « Ecce filius tuus, » hoc est, qui loco « Ecce filius tuus, » hoc est, qui loco filii tui, tibi debet obsequi et affectione filii tui, tibi debet obsequi et affectione conjungi. conjungi.

« Deinde dicit discipulo, >> « Deinde dicit discipulo, >>

Ipsum commendans matri : « Ecce Ipsum commendans matri : « Ecce mater tua, » hoc est, cui reverentiam mater tua, » hoc est, cui reverentiam debes ut matri. Tob. IV, 3: Honorem debes ut matri. Tob. IV, 3: Honorem habebis matri tuæ omnibus diebus vitæ habebis matri tuæ omnibus diebus vitæ ejus. Hoc autem Christus fecit, ut osten- ejus. Hoc autem Christus fecit, ut osten- deret quod conjunctos nobis in natura et deret quod conjunctos nobis in natura et gratia non deseramus. I ad Timoth. v, 8: gratia non deseramus. I ad Timoth. v, 8: Si quis suorum, et maxime domestico- Si quis suorum, et maxime domestico- rum curam non habet, etc. rum curam non habet, etc.

« Et ex illa hora, etc. » « Et ex illa hora, etc. »

Quartum est, scilicet, curæ acceptatio. Quartum est, scilicet, curæ acceptatio. « Ex illa hora accepit eam discipulus, » « Ex illa hora accepit eam discipulus, » quem diligebat Jesus, « in sua : » ita quem diligebat Jesus, « in sua : » ita quod sit neutri generis accusativus plu- quod sit neutri generis accusativus plu- ralis. Augustinus autem dicit : « Accepit ralis. Augustinus autem dicit : « Accepit in sua, » quæ erant ab eo possessa, quæ in sua, » quæ erant ab eo possessa, quæ nulla habebat: sed « in sua, » quæ erant nulla habebat: sed « in sua, » quæ erant sub diligentia sua, scilicet, suæ procura- sub diligentia sua, scilicet, suæ procura- tionis quantum poterat. Tamen in histo_ tionis quantum poterat. Tamen in histo_ ria quæ vocatur Euthimiatha historia, ria quæ vocatur Euthimiatha historia, legitur quod extunc recepit eam in do- legitur quod extunc recepit eam in do- mum suam, et cum puellis aliis de mum suam, et cum puellis aliis de eleemosynis fidelium eam sustentavit. eleemosynis fidelium eam sustentavit.

Quia autem hoc Evangelium sæpe de Quia autem hoc Evangelium sæpe de Beata Maria Virgine in anno legitur, Beata Maria Virgine in anno legitur, potest notari in eo quod dicitur: « Sta- potest notari in eo quod dicitur: « Sta- bant juxta crucem Christi, » quadruplex bant juxta crucem Christi, » quadruplex rectitudo: justitia, pro qua patiendum est: rectitudo: justitia, pro qua patiendum est: vicinitatis crucis, cui participandum est : vicinitatis crucis, cui participandum est : et cujus est crux, cui configurandum est: et cujus est crux, cui configurandum est: et ipsa crux, cujus cruciatus sustinendus et ipsa crux, cujus cruciatus sustinendus est. Status quidem recta positio est, ad est. Status quidem recta positio est, ad signandum passionis causam laudabi- signandum passionis causam laudabi- lem. Sic enim Dominus in cruce stetit. lem. Sic enim Dominus in cruce stetit. Habacuc, 111, 6: Stetit, et mensus est Habacuc, 111, 6: Stetit, et mensus est terram, hoc est, omnibus patientibus terram, hoc est, omnibus patientibus propter se justitiam commensuravit. propter se justitiam commensuravit.

Matth. v, 10: Beati qui persecutionem Matth. v, 10: Beati qui persecutionem patiuntur propter justitiam, quoniam patiuntur propter justitiam, quoniam ipsorum est regnum cælorum. I Petri, ipsorum est regnum cælorum. I Petri, III, 14 Si quid patimini propter justi- III, 14 Si quid patimini propter justi- tiam, beati. Item, IV, 15 et 16: Nemo tiam, beati. Item, IV, 15 et 16: Nemo vestrum patiatur ut homicida, aut fur, vestrum patiatur ut homicida, aut fur, aut maledicus, aut alienorum appetitor. aut maledicus, aut alienorum appetitor. Si autem ut christianus, non erubescat, Si autem ut christianus, non erubescat, glorificet autem Deum in isto nomine. glorificet autem Deum in isto nomine. Hæc est enim ratio quod Christus stans, Hæc est enim ratio quod Christus stans, et non procumbens, vel inclinatus pati et non procumbens, vel inclinatus pati voluit ut omnes patientes ad se traheret voluit ut omnes patientes ad se traheret rectitudine. rectitudine.

Per hoc autem quod dicit, « juxta Per hoc autem quod dicit, « juxta crucem, » notat vicinitatem per commu- crucem, » notat vicinitatem per commu- nicationem. I Petri, 1v, 13: Communican- nicationem. I Petri, 1v, 13: Communican- tes Christi passionibus gaudete, ut et tes Christi passionibus gaudete, ut et in revelatione gloriæ ejus gaudeatis in revelatione gloriæ ejus gaudeatis exsultantes. Ad Galat. 11, 19: Christo exsultantes. Ad Galat. 11, 19: Christo confixus sum cruci. Communicare autem confixus sum cruci. Communicare autem cruci est intus sustinere crucem, et cum cruci est intus sustinere crucem, et cum Christo pendere in cruce. Job, vii, 15 : Christo pendere in cruce. Job, vii, 15 : Elegit suspendium anima mea, et mor- Elegit suspendium anima mea, et mor-

tem ossa mea. tem ossa mea.

Christi autem cruci prope stat, qui se Christi autem cruci prope stat, qui se patienti Christo configurat, in hoc quod patienti Christo configurat, in hoc quod se Deo in cruce in sacrificium offert, et se Deo in cruce in sacrificium offert, et vitam a mundo abscondit, et Patri soli vitam a mundo abscondit, et Patri soli vivit. Ad Philip. i, 10 et 11 Configu- vivit. Ad Philip. i, 10 et 11 Configu- ratus morti ejus, si quo modo occurram ratus morti ejus, si quo modo occurram ad resurrectionem quæ est ex mortuis. ad resurrectionem quæ est ex mortuis. Ad Coloss. 111, 3: Mortui enim estis, et Ad Coloss. 111, 3: Mortui enim estis, et vita vestra est abscondita cum Christo in vita vestra est abscondita cum Christo in Deo. Sic autem cruci Christi configura- Deo. Sic autem cruci Christi configura-

mur. mur.

Crux autem a cruciando dicta est: Crux autem a cruciando dicta est: quia nos etiam cruciatum crucis experiri quia nos etiam cruciatum crucis experiri oportet. Ad Galat. v, 24 Qui autem oportet. Ad Galat. v, 24 Qui autem sunt Christi, carnem suam crucifixerunt sunt Christi, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis, et hoc cum vitiis et concupiscentiis, et hoc usque ad mortem. Ergo concupiscentiæ usque ad mortem. Ergo concupiscentiæ caro debet crucifigi. caro debet crucifigi.

De his autem alibi multa dicta sunt. De his autem alibi multa dicta sunt.

« Postea sciens Jesus quia omnia « Postea sciens Jesus quia omnia consummata sunt, ut consummaretur consummata sunt, ut consummaretur Scriptura, dixit: Sitio. » Scriptura, dixit: Sitio. »

28 28

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-28, 29, 30. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-28, 29, 30.

661 661

Hic agitur de consummatione Passio- dependentia enuntiati de futuro, et re- Hic agitur de consummatione Passio- dependentia enuntiati de futuro, et re- nis. nis.

Et hæc habet tres partes. Primo enim Et hæc habet tres partes. Primo enim agitur de consummatione, quantum, ad agitur de consummatione, quantum, ad Scripturarum testimonium : secundo Scripturarum testimonium : secundo autem, quantum ad factum ipsum, ibi, autem, quantum ad factum ipsum, ibi, . 30 « Et inclinatio capite, etc. » Ter- . 30 « Et inclinatio capite, etc. » Ter- tio autem, quantum ad sequelam facti, tio autem, quantum ad sequelam facti, ibi, . 31 « Judæi ergo, etc. » ibi, . 31 « Judæi ergo, etc. »

: :

Circa primum dicit tria, scilicet, jam Circa primum dicit tria, scilicet, jam factam sacramentorum consummatio- factam sacramentorum consummatio-

nem, implendam esse Scripturæ imple- nem, implendam esse Scripturæ imple- tionem, et Scripturam impletam esse tionem, et Scripturam impletam esse perfecte in omni consummatione. perfecte in omni consummatione.

Dicit igitur «Postea, » omnibus his Dicit igitur «Postea, » omnibus his peractis, « sciens Jesus, » qui omnia peractis, « sciens Jesus, » qui omnia scivit antequam fierent, « quia om- scivit antequam fierent, « quia om- nia consummata sunt » sacramenta quæ nia consummata sunt » sacramenta quæ erant de ipso. Luc. xxiv, 44: Necesse est erant de ipso. Luc. xxiv, 44: Necesse est impleri omnia quæ scripta sunt in lege impleri omnia quæ scripta sunt in lege Moysi, et in Prophetis, et in Psalmis de Moysi, et in Prophetis, et in Psalmis de

me. me.

« Ut consummaretur Scriptura, » quæ « Ut consummaretur Scriptura, » quæ de ipso erat, « dixit » vere, non fin- de ipso erat, « dixit » vere, non fin- gendo « Sitio, » desiderio salutis redi- gendo « Sitio, » desiderio salutis redi- mendorum. Psal. LXII, 2: Sitivit in te mendorum. Psal. LXII, 2: Sitivit in te anima mea, quam multipliciter tibi caro anima mea, quam multipliciter tibi caro mea! Unde Beatus Bernardus dicit : mea! Unde Beatus Bernardus dicit : «< Domine, quid sitis? Plus te cruciat tua «< Domine, quid sitis? Plus te cruciat tua sitis quam tua crux. De cruce siles, de siti sitis quam tua crux. De cruce siles, de siti clamas. Sitio, inquam, vestram salutem, clamas. Sitio, inquam, vestram salutem, vestrum gaudium. » Scriptura autem vestrum gaudium. » Scriptura autem quam impleri voluit, est in Psalmo quam impleri voluit, est in Psalmo LXVIII, 22, qui dicit: Et dederunt in LXVIII, 22, qui dicit: Et dederunt in escam meam fel, et in siti mea potaverunt escam meam fel, et in siti mea potaverunt me aceto. Ideo ergo dicit : « Sitio. » me aceto. Ideo ergo dicit : « Sitio. »

Objicitur autem de hoc quod dicit : Objicitur autem de hoc quod dicit : « Ut Scriptura impleretur: » quia non « Ut Scriptura impleretur: » quia non propter Scripturam Christus, sed Scrip- propter Scripturam Christus, sed Scrip- tura propter Christum facta est. Et ideo tura propter Christum facta est. Et ideo factum Christi non est factum propter factum Christi non est factum propter Scripturam, sed e converso. Scripturam, sed e converso.

Ad hoc dicendum, licet jam dictum est Ad hoc dicendum, licet jam dictum est sæpius et solutum, quod scilicet conjun- sæpius et solutum, quod scilicet conjun- ctio, ut, non notat causam, sed consecu- ctio, ut, non notat causam, sed consecu- tionem vel, ut dicit Chrysostomus, tionem vel, ut dicit Chrysostomus, adjunctionem. Tamen potest dici melius, adjunctionem. Tamen potest dici melius, quod in prophetia sunt duo, scilicet, quod in prophetia sunt duo, scilicet, enuntiatio quæ facta est Prophetis, et enuntiatio quæ facta est Prophetis, et

spectu enuntiationis propheticæ. Sed quia spectu enuntiationis propheticæ. Sed quia enuntiatum a futuro dependet, nihil pro- enuntiatum a futuro dependet, nihil pro- hibet enuntiationem aliquam esse ratio- hibet enuntiationem aliquam esse ratio- nem facti ut Scriptura impleatur, quæ nem facti ut Scriptura impleatur, quæ aliter impleri non posset. Et sic in omni- aliter impleri non posset. Et sic in omni- bus talibus potest responderi. bus talibus potest responderi.

« Vas ergo erat positum aceto ple- 29 « Vas ergo erat positum aceto ple- 29 num. Illi autem spongiam plenam num. Illi autem spongiam plenam aceto, hyssopo circumponentes, obtu- aceto, hyssopo circumponentes, obtu-

lerunt ori ejus. lerunt ori ejus.

Cum ergo accepisset Jesus acetum, Cum ergo accepisset Jesus acetum, dixit Consummatum est. Et inclina- dixit Consummatum est. Et inclina- to capite, tradidit spiritum. » to capite, tradidit spiritum. »

Consummatio est per factum. Consummatio est per factum.

Dicit ergo hic tria: amari potus præ- Dicit ergo hic tria: amari potus præ- parationem, et ejus potus factam Christo parationem, et ejus potus factam Christo oblationem, consummationis a Christo oblationem, consummationis a Christo factæ professionem. factæ professionem.

Dicit ergo Vas erat positum, » Dicit ergo Vas erat positum, » quod secum ministri portaverunt in æstus quod secum ministri portaverunt in æstus et sitis restinctionem ad quem effectum et sitis restinctionem ad quem effectum acetum aquæ mixtum singularem habet acetum aquæ mixtum singularem habet virtutem et est usus acetum in via po- virtutem et est usus acetum in via po- tandi incolis calidarum terrarum. Qui- tandi incolis calidarum terrarum. Qui- dam autem dicunt, quod portaverunt dam autem dicunt, quod portaverunt vinum quod calore solis acetum factum vinum quod calore solis acetum factum fuit. Alii dicunt, quod procuravit sine fuit. Alii dicunt, quod procuravit sine eorum intentione hoc providentia divina. eorum intentione hoc providentia divina. Alii, quod ex industria acetum, quo lin- Alii, quod ex industria acetum, quo lin- guam et palatum ejus amaricarent, por- guam et palatum ejus amaricarent, por- taverant quia putabant ex hoc eum taverant quia putabant ex hoc eum citius moriturum. Hoc autem minus pro- citius moriturum. Hoc autem minus pro- babile est. Prima autem opinio magis babile est. Prima autem opinio magis placet. placet.

Dicit ergo « Vas erat positum, » ad Dicit ergo « Vas erat positum, » ad sitis et æstus restinctionem, « aceto ple- sitis et æstus restinctionem, « aceto ple- num, » quod multis sufficeret. num, » quod multis sufficeret.

« Illi autem,» tortores Christi, «spon- « Illi autem,» tortores Christi, «spon- giam plenam aceto, » quæ propter po- giam plenam aceto, » quæ propter po- rositatem de aceto multum imbiberet, rositatem de aceto multum imbiberet, « hyssopo, » quæ est herba habens ma- « hyssopo, » quæ est herba habens ma- gnam amaritudinem, quamvis etiam gnam amaritudinem, quamvis etiam habeat quamdam aromaticitatem « cir- habeat quamdam aromaticitatem « cir- cumponentes, » ut per hyssopum sugeret cumponentes, » ut per hyssopum sugeret

30 30

662 662

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de spongia, « obtulerunt, » per arundi- de spongia, « obtulerunt, » per arundi- nem quæ sambucus vocatur, ut diximus, nem quæ sambucus vocatur, ut diximus, Matth. xxvi, 48. Matth. xxvi, 48.

« Ori ejus, »ut os amaricaret : et sic « Ori ejus, »ut os amaricaret : et sic gustum eorum sentiret. Deuter. XXXII, gustum eorum sentiret. Deuter. XXXII, 32: Uva eorum uva fellis, et botri amaris- 32: Uva eorum uva fellis, et botri amaris- simi. Jerem. 11, 21: Quomodo conversa simi. Jerem. 11, 21: Quomodo conversa es mihi in pravum, vinea aliena? es mihi in pravum, vinea aliena?

« Cum ergo accepisset, etc. »> « Cum ergo accepisset, etc. »>

« Cum accepisset » ad gustum « Jesus « Cum accepisset » ad gustum « Jesus acetum. » Matth. xxvII, 34: Dum gu- acetum. » Matth. xxvII, 34: Dum gu- stasset, noluit bibere. stasset, noluit bibere.

« Dixit, » veritatem profitendo : « Dixit, » veritatem profitendo : « Consummatum est » in opere, quod « Consummatum est » in opere, quod erat in prophetia. Luc. XVIII, 31: Con- erat in prophetia. Luc. XVIII, 31: Con- summabuntur omnia quæ scripta sunt summabuntur omnia quæ scripta sunt per prophetas de Filio hominis. Ad Hebr. per prophetas de Filio hominis. Ad Hebr. v, 9 Consummatus, factus est omnibus v, 9 Consummatus, factus est omnibus obtemperantibus sibi causa salutis æter- obtemperantibus sibi causa salutis æter-

næ. næ.

Attende, quod in veritate ante potum Attende, quod in veritate ante potum clamavit Eloi, Eloi sicut dicitur, clamavit Eloi, Eloi sicut dicitur, Matth. xxvi, 46, et, Marc. xv, 34 : et post Matth. xxvi, 46, et, Marc. xv, 34 : et post clamorem datus est ei potus : et tamen clamorem datus est ei potus : et tamen gustans amaritudinem peccati synagogæ gustans amaritudinem peccati synagogæ dixit Pater dimitte illis : dixit Pater dimitte illis : sciunt quid faciunt. sciunt quid faciunt.

non enim non enim

« Judæi ergo, quoniam parasceve « Judæi ergo, quoniam parasceve erat, ut non remanerent in cruce cor- erat, ut non remanerent in cruce cor- pora sabbato, erat enim magnus dies pora sabbato, erat enim magnus dies ille sabbati, rogaverunt Pilatum ut ille sabbati, rogaverunt Pilatum ut frangerentur eorum crura, et tolleren- frangerentur eorum crura, et tolleren-

tur. tur.

Venerunt ergo milites, et primi Venerunt ergo milites, et primi quidem fregerunt crura, et alterius quidem fregerunt crura, et alterius qui crucifixus est cum eo. » qui crucifixus est cum eo. »

Hic ponitur sequela passionis consum- Hic ponitur sequela passionis consum-

matæ. matæ.

Dicuntur autem hic duo, scilicet, ad- Dicuntur autem hic duo, scilicet, ad- jectio sequelæ, et testificatio. jectio sequelæ, et testificatio.

Adjectio autem sequelæ continet tria, Adjectio autem sequelæ continet tria, scilicet, ea quæ facta sunt ratione tem- scilicet, ea quæ facta sunt ratione tem- poris, et ea quæ facta sunt in Domino poris, et ea quæ facta sunt in Domino crucifixo, et quod factum est circa Do- crucifixo, et quod factum est circa Do- minicum corpus. minicum corpus.

Dicit ergo de primo : « Judæi ergo, ▸ Dicit ergo de primo : « Judæi ergo, ▸ qui se dicunt Judæos esse, et non sunt, sed qui se dicunt Judæos esse, et non sunt, sed sunt synagoga Satanæ, ut dicitur, Apo- sunt synagoga Satanæ, ut dicitur, Apo- cal. 11, 9, a quoniam parasceve erat, » hoc cal. 11, 9, a quoniam parasceve erat, » hoc est, ad sabbatum celebrandum præpara- est, ad sabbatum celebrandum præpara-

tio. tio.

Et hoc erat de præparatione ad sabba- Et hoc erat de præparatione ad sabba- tum, « ut non remanerent in cruce cor- tum, « ut non remanerent in cruce cor- pora sabbato. » Hoc enim lex præcepit, pora sabbato. » Hoc enim lex præcepit, Deuter. xxi, 22 et 23: Quando peccave- Deuter. xxi, 22 et 23: Quando peccave- rit homo quod morte plectendum est, et rit homo quod morte plectendum est, et

« Et inclinato capite tradidit spiri- adjudicatus morti appensus fuerit in « Et inclinato capite tradidit spiri- adjudicatus morti appensus fuerit in

tum. » tum. »

Jesus in cujus potestate est tradere spi- Jesus in cujus potestate est tradere spi- ritum, et iterum sumere eum, sicut dictum ritum, et iterum sumere eum, sicut dictum est, Joan. x, 17. Ad Hebr. II, 10: Decebat est, Joan. x, 17. Ad Hebr. II, 10: Decebat eum, propter quem omnia, et per quem eum, propter quem omnia, et per quem omnia, qui multos filios in gloriam ad- omnia, qui multos filios in gloriam ad- duxerat, auctorem salutis eorum per duxerat, auctorem salutis eorum per passionem consummare. Tunc enim cum passionem consummare. Tunc enim cum clamore valido et lacrymis, obtulit pro clamore valido et lacrymis, obtulit pro nobis hostiam salutarem 2: in qua obla- nobis hostiam salutarem 2: in qua obla- tione consummatum est opus nostræ tione consummatum est opus nostræ redemptionis. Isa. x, 22: Consummatio redemptionis. Isa. x, 22: Consummatio abbreviata inundabit justitiam. abbreviata inundabit justitiam.

Luc. XXIII, 34. Luc. XXIII, 34.

patibulo, non permanebit cadaver ejus patibulo, non permanebit cadaver ejus in ligno, sed in eadem die sepelietur. in ligno, sed in eadem die sepelietur.

« «

« Erat enim magnus dies ille sab- « Erat enim magnus dies ille sab- bati, » propter duo festa conjuncta, sicut bati, » propter duo festa conjuncta, sicut in antehabitis dictum est: et ideo non in antehabitis dictum est: et ideo non erat licitum illum diem profanare hor- erat licitum illum diem profanare hor- rore insepultorum. Rogaverunt Pila- rore insepultorum. Rogaverunt Pila- tum, » qui publicam administrabat po- tum, » qui publicam administrabat po- testatem. Circa tria corpora publice testatem. Circa tria corpora publice damnatorum nihil fieri licuit. « Ut fran- damnatorum nihil fieri licuit. « Ut fran- gerentur eorum crura, » scilicet, suspen- gerentur eorum crura, » scilicet, suspen- sorum, «et tollerentur » forte se mor- sorum, «et tollerentur » forte se mor- tuos simulantes, ne abire possent post- tuos simulantes, ne abire possent post- quam de crucibus deponerentur. Vel, si quam de crucibus deponerentur. Vel, si

Cf. ad Hebr. v, 7. Cf. ad Hebr. v, 7.

81 81

33 33

34 34

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-32, 33, 34. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-32, 33, 34.

forte vivi invenirentur, ex dolore con- forte vivi invenirentur, ex dolore con- fractionis morerentur. Et hoc dicit Chry- fractionis morerentur. Et hoc dicit Chry- sostomus factum esse secundum Scriptu- sostomus factum esse secundum Scriptu- ram: Non remanebit quidquam ex eo ram: Non remanebit quidquam ex eo usque mane. Et hoc dictum est de agno usque mane. Et hoc dictum est de agno paschali. paschali.

« Venerunt ergo milites, etc. »> « Venerunt ergo milites, etc. »>

Milites a Pilato missi et a sacerdotibus Milites a Pilato missi et a sacerdotibus conducti, « et primi quidem, » scilicet conducti, « et primi quidem, » scilicet latronis pendentis in cruce a dextris, latronis pendentis in cruce a dextris, « fregerunt crura, » forte in pluribus « fregerunt crura, » forte in pluribus locis ut citius moreretur, et inutilis ad locis ut citius moreretur, et inutilis ad recedendum redderetur: « et alterius, » recedendum redderetur: « et alterius, » etiam latronis, « qui crucifixus est cum etiam latronis, « qui crucifixus est cum eo. » Psal. xv, 39: Confringam illos, eo. » Psal. xv, 39: Confringam illos, nec poterunt stare : cadent subtus pedes nec poterunt stare : cadent subtus pedes meos. Nec mirum erat quod confregerunt meos. Nec mirum erat quod confregerunt eos qui iniquitate seipsos confregerant : eos qui iniquitate seipsos confregerant : de quibus dicit Psalmista, Psal. XIII, 3 : de quibus dicit Psalmista, Psal. XIII, 3 : Veloces pedes eorum ad effundendum Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. Contritio et infelicitas in sanguinem. Contritio et infelicitas in viis eorum, et viam pacis non cognove- viis eorum, et viam pacis non cognove- runt. Horum enim crura merito confrin- runt. Horum enim crura merito confrin- genda erant. genda erant.

« Ad Jesum autem cum venissent, « Ad Jesum autem cum venissent, ut viderunt eum jam mortuuum, ut viderunt eum jam mortuuum, non fregerunt ejus crura, non fregerunt ejus crura,

Sed unus militum lancea latus ejus Sed unus militum lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit sanguis et aperuit, et continuo exivit sanguis et aqua. » aqua. »

Tertium est, ubi dicitur id quod factum Tertium est, ubi dicitur id quod factum est circa Dominum. est circa Dominum.

Et sunt quatuor, scilicet, quod jam Et sunt quatuor, scilicet, quod jam mortuum invenerunt, quod crura non mortuum invenerunt, quod crura non fregerunt, quod latus aperuerunt, quod fregerunt, quod latus aperuerunt, quod ex latere sacramenta Ecclesiæ profluxe- ex latere sacramenta Ecclesiæ profluxe-

runt. runt.

Dicit ergo: Dicit ergo: « Ad Jesum autem cum « Ad Jesum autem cum venissent, » et facere de ipso sicut de aliis venissent, » et facere de ipso sicut de aliis

1 Numer. ix, 12: Non relinquent ex eo quip- 1 Numer. ix, 12: Non relinquent ex eo quip- piam usque mane. piam usque mane.

• Cf. Exod. x11, 46: Nec os illius, scilicet agni • Cf. Exod. x11, 46: Nec os illius, scilicet agni

663 663

cum vellent, « ut viderunt eum jam cum vellent, « ut viderunt eum jam mortuum, » sicut eum qui in potestate mortuum, » sicut eum qui in potestate habuit quando voluit ponere animam. habuit quando voluit ponere animam. Psal. LXXXVII, 5 et 6: Factus sum... inter Psal. LXXXVII, 5 et 6: Factus sum... inter mortuos liber. mortuos liber.

«Non fregerunt ejus crura, » quia «Non fregerunt ejus crura, » quia hoc dispensatio divina præordinavit, hoc dispensatio divina præordinavit, dicens, infra, y. 36: Os non comminuetis dicens, infra, y. 36: Os non comminuetis ex eo. Unde sicut interficere non pot- ex eo. Unde sicut interficere non pot- erant nisi quando et qualiter voluit, ita erant nisi quando et qualiter voluit, ita nec in mortuum desævire permissi sunt, nec in mortuum desævire permissi sunt, nisi quantum divina dispensatio permi- nisi quantum divina dispensatio permi- sit. sit.

« Sed unus militum, etc. » « Sed unus militum, etc. »

« Unus militum,» sicut dicitur, Longi- « Unus militum,» sicut dicitur, Longi- nus nomine, qui postea martyr effectus nus nomine, qui postea martyr effectus est, « lancea latus ejus aperuit, » ut est, « lancea latus ejus aperuit, » ut veritas umbræ responderet. Ut sicut de veritas umbræ responderet. Ut sicut de latere Adæ dormientis formata est sponsa latere Adæ dormientis formata est sponsa ejus Heva, ita de latere Christi dor- ejus Heva, ita de latere Christi dor- mientis somno mortis in cruce, formare- mientis somno mortis in cruce, formare- tur sponsa ejus Ecclesia. Unde ipse dixit, tur sponsa ejus Ecclesia. Unde ipse dixit, Cantic. 11, 14: Columba mea, in forami- Cantic. 11, 14: Columba mea, in forami- nibus petræ, in caverna maceriæ. Hoc est nibus petræ, in caverna maceriæ. Hoc est enim puritas et simplicitas Ecclesiæ quæ enim puritas et simplicitas Ecclesiæ quæ quiescit in foraminibus clavorum per quiescit in foraminibus clavorum per fidem Christi, qui est petra : et caverna fidem Christi, qui est petra : et caverna vulneris in latere, quod maceria est et vulneris in latere, quod maceria est et macer murus. Ita Christi membra ma- macer murus. Ita Christi membra ma- cerata per exsanguinationem jam mace- cerata per exsanguinationem jam mace- riam et non murum prætendebant: in riam et non murum prætendebant: in qua maceria cubat et quiescit Ecclesia qua maceria cubat et quiescit Ecclesia Christi sponsa. Christi sponsa.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Et continuo exivit sanguis et « Et continuo exivit sanguis et aqua. » aqua. »

Exivit de latere sanguis et aqua. Non Exivit de latere sanguis et aqua. Non enim sic erat in corporibus aliorum, in enim sic erat in corporibus aliorum, in quorum corporibus statim per mortis quorum corporibus statim per mortis frigiditatem sanguis coagulatur et in frigiditatem sanguis coagulatur et in tabem convertitur. Iste enim sanguis est tabem convertitur. Iste enim sanguis est

paschalis, confringetis. Numer. ix, 12: Os ejus paschalis, confringetis. Numer. ix, 12: Os ejus non confringent. non confringent.

35 35

36 36

37 37

664 664

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quo portamur ad vitam, et aqua expia- quo portamur ad vitam, et aqua expia- tionis qua regeneramur ad gratiam et tionis qua regeneramur ad gratiam et salutem. Unde Ambrosius: « Licet cor- salutem. Unde Ambrosius: « Licet cor- poris Christi natura fuit mortalis, dissi- poris Christi natura fuit mortalis, dissi- milis tamen aliis corporibus mortuis fuit milis tamen aliis corporibus mortuis fuit gratia. Nam post mortem in nostris cor- gratia. Nam post mortem in nostris cor- poribus sanguis congelascit: ex illo au- poribus sanguis congelascit: ex illo au- tem incorrupto corpore omnium vita tem incorrupto corpore omnium vita emanavit. Aqua et sanguis exivit. Illa emanavit. Aqua et sanguis exivit. Illa quæ abluat iste qui redimat. Bibimus quæ abluat iste qui redimat. Bibimus pretium nostrum, ut bibendo redima- pretium nostrum, ut bibendo redima- mur. » Chrysostomus : « Sacramenta mur. » Chrysostomus : « Sacramenta hæc noverunt Christiani qui per aquam hæc noverunt Christiani qui per aquam sunt regenerati, per carnem et sangui- sunt regenerati, per carnem et sangui- nem sunt nutriti. » Apocal. 1, 5 : Dilexit nem sunt nutriti. » Apocal. 1, 5 : Dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. Ad Ephes. v, 25 et 26: sanguine suo. Ad Ephes. v, 25 et 26: Christus dilexit ecclesiam et seipsum Christus dilexit ecclesiam et seipsum tradidit pro ea, mundans lavacro aquæ in tradidit pro ea, mundans lavacro aquæ in verbo vitæ. verbo vitæ.

« Et qui vidit testimonium perhi- « Et qui vidit testimonium perhi- buit, et verum est testimonium ejus. buit, et verum est testimonium ejus. Et ille scit quia vera dicit: ut et vos Et ille scit quia vera dicit: ut et vos credatis. credatis.

Facta sunt enim hæc ut Scriptura Facta sunt enim hæc ut Scriptura impleretur: Os non comminuetis ex impleretur: Os non comminuetis ex

eo. eo.

Et iterum alia Scriptura dicit: Vi- Et iterum alia Scriptura dicit: Vi- debunt in quem transfixerunt. » debunt in quem transfixerunt. »

Duplex hic affirmat testimonium : Duplex hic affirmat testimonium : visus scilicet, et Scripturæ. visus scilicet, et Scripturæ. Dicit ergo: « Dicit ergo: « Et, »discipulus verax, Et, »discipulus verax, « qui vidit, » fidelibus oculis, « testimo- « qui vidit, » fidelibus oculis, « testimo- nium » veritatis « perhibuit. » I Joannis, nium » veritatis « perhibuit. » I Joannis, 1, 1 et 2 Quod vidimus oculis nostris, 1, 1 et 2 Quod vidimus oculis nostris, quod perspeximus, et manus nostræ con- quod perspeximus, et manus nostræ con- trectaverunt de verbo vitæ : et vita mani- trectaverunt de verbo vitæ : et vita mani- festata est, et vidimus, et testamur, et festata est, et vidimus, et testamur, et annuntiamus vobis, etc. annuntiamus vobis, etc.

« Et » ideo « verum est » et indubi- « Et » ideo « verum est » et indubi- tatum testimonium ejus. » Proverb. tatum testimonium ejus. » Proverb. XII, 17 Qui quod novit loquitur, index XII, 17 Qui quod novit loquitur, index justitiæ est. justitiæ est.

1 Cf. Exod. x11, 46; Numer. ix, 12, ut supra. 1 Cf. Exod. x11, 46; Numer. ix, 12, ut supra.

« Et ille scit, » absque dubitatione « Et ille scit, » absque dubitatione omni, « quia vera dicit. » Et sunt quæ omni, « quia vera dicit. » Et sunt quæ scripta sunt, Deuter. xxxn, 4: Deus fide- scripta sunt, Deuter. xxxn, 4: Deus fide- lis, et absque ulla iniquitate, justus et lis, et absque ulla iniquitate, justus et rectus. Proverb. VIII, 8: Justi sunt omnes rectus. Proverb. VIII, 8: Justi sunt omnes sermones mei, et non est in eis pravum sermones mei, et non est in eis pravum quid neque perversum. quid neque perversum.

« Ut et vos » testimonio veritatis « Ut et vos » testimonio veritatis «< credatis. » Idem dicitur, Act. 1, 8: «< credatis. » Idem dicitur, Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusalem, et in Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa, et Samaria, et usque ad omni Judæa, et Samaria, et usque ad ultimum terræ. Chrysostomus : « Nullus ultimum terræ. Chrysostomus : « Nullus discredat neque verecundatus adspiciat. discredat neque verecundatus adspiciat. Quæ enim maxime probabilissima esse Quæ enim maxime probabilissima esse videntur, hæc sunt morum fundamenta videntur, hæc sunt morum fundamenta

nostrorum. » nostrorum. »

« Facta sunt autem hæc, etc. » « Facta sunt autem hæc, etc. »

« Facta sunt hæc, » sapientia Dei ordi- « Facta sunt hæc, » sapientia Dei ordi- nante, « ut Scriptura impleretur, » se- nante, « ut Scriptura impleretur, » se- cundum partem illam quæ a futuro de- cundum partem illam quæ a futuro de- pendet: « Os non comminuetis ex eo ¹. » pendet: « Os non comminuetis ex eo ¹. » Ossa enim Christi fortiora Ecclesiæ sa- Ossa enim Christi fortiora Ecclesiæ sa- cramenta signant, quæ non sunt mi- cramenta signant, quæ non sunt mi- nuenda, sed integra servanda. Psal. xv, nuenda, sed integra servanda. Psal. xv, 10: Non dabis sanctum tuum videre 10: Non dabis sanctum tuum videre corruptionem. corruptionem.

« Et iterum alia Scriptura dicit, »> « Et iterum alia Scriptura dicit, »>

Loquens de vulneribus : « Videbunt, » Loquens de vulneribus : « Videbunt, » in judicio, « in quem, » secundum huma- in judicio, « in quem, » secundum huma- nitatem, « transfixerunt. » Zachar. x, nitatem, « transfixerunt. » Zachar. x, 10: Adspicient ad me quem confixerunt. 10: Adspicient ad me quem confixerunt. Apocal. 1, 7: Videbit eum omnis oculus, Apocal. 1, 7: Videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. et qui eum pupugerunt.

« Post hæc autem rogavit Pilatum « Post hæc autem rogavit Pilatum Joseph ab Arimathæa, eo quod esset Joseph ab Arimathæa, eo quod esset discipulus Jesu, occultus autem pro- discipulus Jesu, occultus autem pro- pter metum Judæorum, ut tolleret pter metum Judæorum, ut tolleret corpus Jesu. Et permisit Pilatus. Venit corpus Jesu. Et permisit Pilatus. Venit ergo, et tulit corpus Jesu. ergo, et tulit corpus Jesu.

38 38

Venit autem et Nicodemus, qui ve- 39 Venit autem et Nicodemus, qui ve- 39

40 40

41 41

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-38, 42. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIX-38, 42.

nerat ad Jesum nocte primum, ferens nerat ad Jesum nocte primum, ferens mixturam myrrhæ et aloes, quasi li- mixturam myrrhæ et aloes, quasi li- bras centum. bras centum.

Acceperunt ergo corpus Jesu, et Acceperunt ergo corpus Jesu, et ligaverunt illud linteis cum aromati- ligaverunt illud linteis cum aromati- bus, sicut mos est Judæis sepelire. bus, sicut mos est Judæis sepelire.

Erat autem in loco, ubi crucifixus Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum est, hortus et in horto monumentum novum, in quo nondum quisquam novum, in quo nondum quisquam positus erat. positus erat.

Ibi ergo propter parasceven Judæo- Ibi ergo propter parasceven Judæo- rum, quia juxta erat monumentum, rum, quia juxta erat monumentum, posuerunt Jesum. » posuerunt Jesum. »

665 665

Matth. x, 28, dicitur: Nolite timere eos Matth. x, 28, dicitur: Nolite timere eos qui occidunt corpus. Et sic videtur pec- qui occidunt corpus. Et sic videtur pec- casse Joseph quod non publice confite- casse Joseph quod non publice confite- batur. Dicendum, quod discipulus fuit, batur. Dicendum, quod discipulus fuit, hoc fuit laudabile: quod non confitebatur hoc fuit laudabile: quod non confitebatur publice, hoc fuit infirmitatis, et non publice, hoc fuit infirmitatis, et non peccati quia status tunc fuit infirmita- peccati quia status tunc fuit infirmita- tis, eo quod nondum adhuc tunc fuerit tis, eo quod nondum adhuc tunc fuerit datus ad robur Spiritus. Quamvis enim datus ad robur Spiritus. Quamvis enim non publice confiteretur, tamen non non publice confiteretur, tamen non negavit, et hoc pro statu illo sufficie- negavit, et hoc pro statu illo sufficie- bat. bat.

« Ut tolleret corpus Jesu » de cruce. « Ut tolleret corpus Jesu » de cruce. Et hoc est petiti expressio, et pietatis Et hoc est petiti expressio, et pietatis erga Dominum ostensio. Proverb. xvi, erga Dominum ostensio. Proverb. xvi, 17: Omni tempore diligit qui amicus est. 17: Omni tempore diligit qui amicus est.

Hic ultimo tangitur de Domini sepul- Ruth, 11, 20: Benedictus sit a Domino, Hic ultimo tangitur de Domini sepul- Ruth, 11, 20: Benedictus sit a Domino,

tura. tura.

Et dicuntur hic tria, scilicet, de cruce Et dicuntur hic tria, scilicet, de cruce corporis Christi depositio, corporis cum corporis Christi depositio, corporis cum aromatibus conditio et præparatio, ibi, aromatibus conditio et præparatio, ibi, . 39 « Venit autem et Nicodemus. » . 39 « Venit autem et Nicodemus. » Et tertio, in sepulcro corporis colloca- Et tertio, in sepulcro corporis colloca- tio, ibi, y. 41 : « Erat autem in loco, tio, ibi, y. 41 : « Erat autem in loco,

etc. » etc. »

In primo dicuntur quatuor, scilicet, In primo dicuntur quatuor, scilicet, corporis petitio, petitionis ratio, petiti corporis petitio, petitionis ratio, petiti expressio, et petiti concessio. expressio, et petiti concessio.

Dicit ergo « Post hæc, » consummatis Dicit ergo « Post hæc, » consummatis his quæ ad passionem et mortem perti- his quæ ad passionem et mortem perti- nebant, « rogavit Pilatum, » audacter nebant, « rogavit Pilatum, » audacter accedens eo quod dicitur, Marc, xv, 43, accedens eo quod dicitur, Marc, xv, 43, quod nobilis decurio erat. « Joseph ab quod nobilis decurio erat. « Joseph ab Arimathæa, » quæ est Ramatha, unde Arimathæa, » quæ est Ramatha, unde fuit Elcana et Anna parentes Samue- fuit Elcana et Anna parentes Samue- lis 1. lis 1.

« Eo quod esset. » Ratio est petitionis : « Eo quod esset. » Ratio est petitionis : quia fuit « discipulus Jesu, » et ideo cu- quia fuit « discipulus Jesu, » et ideo cu- ram de corpore ejus habere voluit ut ram de corpore ejus habere voluit ut cum honore sepeliretur, et non ut dam- cum honore sepeliretur, et non ut dam- nati corpus projiceretur. nati corpus projiceretur.

« Occultus autem propter metum Ju- « Occultus autem propter metum Ju- dæorum. » Joan. 1x, 22: Jam enim con- dæorum. » Joan. 1x, 22: Jam enim con- spiraverant Judæi, ut si quis eum confi- spiraverant Judæi, ut si quis eum confi- teretur esse Christum, extra synagogam teretur esse Christum, extra synagogam fieret. fieret.

quoniam eamdem gratiam quam præ- quoniam eamdem gratiam quam præ- buerat vivis servavit et mortuis! buerat vivis servavit et mortuis!

« Et permisit Pilatus. » Alia enim in- « Et permisit Pilatus. » Alia enim in- sepulta abjecta sunt. sepulta abjecta sunt.

« Venit ergo et tulit, » de cruce, « cor- « Venit ergo et tulit, » de cruce, « cor- pus Jesu, » et sicut dicit, Matth. xxvii, pus Jesu, » et sicut dicit, Matth. xxvii, 59, mercatus sindonem, involvit, et sic 59, mercatus sindonem, involvit, et sic de cruce ad sepulcrum portavit. de cruce ad sepulcrum portavit.

« Venit autem et Nicodemus, qui « Venit autem et Nicodemus, qui venerat ad Jesum nocte primum, venerat ad Jesum nocte primum,

» »

Quia non solum nocte, sed nocte pri- Quia non solum nocte, sed nocte pri- mum quia, Joan. vi, 51, publice locu- mum quia, Joan. vi, 51, publice locu- tus fuerat pro Domino, quando dixit: tus fuerat pro Domino, quando dixit: Numquid lex nostra judicat hominem, Numquid lex nostra judicat hominem, nisi prius audierit ab ipso? nisi prius audierit ab ipso?

« Ferens » secum « mixturam myrrhæ « Ferens » secum « mixturam myrrhæ et aloes, » hoc est, unguentum mixtum et aloes, » hoc est, unguentum mixtum ex myrrha et aloe, « quasi libras cen- ex myrrha et aloe, « quasi libras cen- tum,» ad condiendum corpus Domini. tum,» ad condiendum corpus Domini.

Si autem quæratur, Ad quid tanta am- Si autem quæratur, Ad quid tanta am- bitio pretiosi unguenti super corpus bitio pretiosi unguenti super corpus Domini facta est? Dicendum, quod hæc Domini facta est? Dicendum, quod hæc objectio impia est: quia corpus conside- objectio impia est: quia corpus conside- ratur tripliciter, scilicet, ut sanctitati ratur tripliciter, scilicet, ut sanctitati animæ est comparatum, et sic debetur ei animæ est comparatum, et sic debetur ei honor et prout est ordinatum ad resur- honor et prout est ordinatum ad resur- rectionem gloriæ, et sic debetur ei vene- rectionem gloriæ, et sic debetur ei vene-

Si autem quis objiciat, dicens quod, ratio et prout est divinum, divinitati Si autem quis objiciat, dicens quod, ratio et prout est divinum, divinitati

1 Cf. I Regum, 1, 1. 1 Cf. I Regum, 1, 1.

666 666

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

unitum, et sic debetur ei cultus divinus. unitum, et sic debetur ei cultus divinus. Et ideo dixit de muliere ungente se Do- Et ideo dixit de muliere ungente se Do- minus, Marc. XIII, 6: Bonum opus ope- minus, Marc. XIII, 6: Bonum opus ope- rata est in me. Et hoc modo quæsitum rata est in me. Et hoc modo quæsitum est unguentum pretiosum a sanctis mu- est unguentum pretiosum a sanctis mu- lieribus. lieribus.

Et si dicitur, quod nos non debemus Et si dicitur, quod nos non debemus curare de sepultura, ut dicit Augustinus. curare de sepultura, ut dicit Augustinus. Dicendum, quod hoc dictum falsum est: Dicendum, quod hoc dictum falsum est: quin potius sancti patres curaverunt de quin potius sancti patres curaverunt de sepultura, ut Abraham, Isaac, et Jacob, sepultura, ut Abraham, Isaac, et Jacob, - et Joseph: ita et nos curare debemus. Sed - et Joseph: ita et nos curare debemus. Sed non sic quod aliquid de contingentibus non sic quod aliquid de contingentibus vitam Christianam omittere debeamus, vitam Christianam omittere debeamus, propter hoc quia Judas Machabæus ædi- propter hoc quia Judas Machabæus ædi- ficavit sepulcrum parentum et fratrum ficavit sepulcrum parentum et fratrum suorum, et Joseph præcepit ossa sua suorum, et Joseph præcepit ossa sua ferri de Ægypto 2. Et multis in libro ferri de Ægypto 2. Et multis in libro Regum improperatur quod non in sepul- Regum improperatur quod non in sepul- cris regum sunt sepulti. Quia corpori cris regum sunt sepulti. Quia corpori ordinato per gratiam ad gloriam venera- ordinato per gratiam ad gloriam venera- tio debetur corpori autem divino præter tio debetur corpori autem divino præter hoc cultus debetur divinus. Et ideo ista hoc cultus debetur divinus. Et ideo ista voluit Dominus sibi fieri. voluit Dominus sibi fieri.

Et quod dicitur de libris centum, quod Et quod dicitur de libris centum, quod superfluum sit ad unum corpus ungen- superfluum sit ad unum corpus ungen- dum. Dicendum, quod sicut mulier non dum. Dicendum, quod sicut mulier non tam ungere intendit corpus, quam signi- tam ungere intendit corpus, quam signi- ficare quod odor sanctitatis ejus imple- ficare quod odor sanctitatis ejus imple- turus esset mundum: ita et Joseph non turus esset mundum: ita et Joseph non tam intendit ungere corpus quod putre- tam intendit ungere corpus quod putre- scere non potuit, quam significare quod scere non potuit, quam significare quod gloria qua delibutum surrexit, a putre- gloria qua delibutum surrexit, a putre- dine delibuturum fuerit omnia alia mem- dine delibuturum fuerit omnia alia mem- bra mystici corporis in omnibus Sanctis: bra mystici corporis in omnibus Sanctis: et ideo unguentum superabundanter et ideo unguentum superabundanter exhibuit. Hoc est ergo quod dicit : exhibuit. Hoc est ergo quod dicit : « Quasi libras centum. » Cantic. IV, 14: « Quasi libras centum. » Cantic. IV, 14: Myrrha et aloe, cum omnibus primis Myrrha et aloe, cum omnibus primis unguentis. unguentis.

« Acceperunt ergo corpus Jesu, « Acceperunt ergo corpus Jesu, etc. » etc. »

<< Acceperunt ergo,» ambo isti, « cor- << Acceperunt ergo,» ambo isti, « cor- pus Jesu, » in quo divinitas corporaliter pus Jesu, » in quo divinitas corporaliter habitavit, «et ligaverunt illud linteis, » habitavit, «et ligaverunt illud linteis, »

1 Cf. I Machab. 11, 70. Ibidem, ix, 19. 1 Cf. I Machab. 11, 70. Ibidem, ix, 19.

de sindone, « cum aromatibus, » ut fra- de sindone, « cum aromatibus, » ut fra- grantiam divinitatis ejus omnibus signi- grantiam divinitatis ejus omnibus signi- ficarent. Unde etiam post Pascha in ficarent. Unde etiam post Pascha in omnibus Ecclesiis cantatur: « Ibi cinna- omnibus Ecclesiis cantatur: « Ibi cinna- momum et balsamum, odor suavissimus momum et balsamum, odor suavissimus corpora eorum. » corpora eorum. »

« Sicut mos est Judæis » venerabiles « Sicut mos est Judæis » venerabiles personas « sepelire. » Hoc enim accepe- personas « sepelire. » Hoc enim accepe- runt a patribus, Genes. L, 2, quod Joseph, runt a patribus, Genes. L, 2, quod Joseph, cum mortuus esset pater ejus, præcepit cum mortuus esset pater ejus, præcepit servis medicis ut aromatibus condirent servis medicis ut aromatibus condirent patrem. Et hanc venerationem pio Do- patrem. Et hanc venerationem pio Do- minico corpori isti sancti impenderunt. minico corpori isti sancti impenderunt.

« Erat autem in loco, ubi crucifixus « Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus. » est, hortus. »

Describitur autem hic diligenter Domi- Describitur autem hic diligenter Domi- nicæ sepulturæ locus et hoc ideo fit, ne nicæ sepulturæ locus et hoc ideo fit, ne alii corpori resurrectio Domini attribua- alii corpori resurrectio Domini attribua-

tur. tur.

Dicit ergo «Erat autem in loco, ubi Dicit ergo «Erat autem in loco, ubi crucifixus est, hortus, » in quo nemo ho- crucifixus est, hortus, » in quo nemo ho- minum sepeliri consuevit, ne alius ibi minum sepeliri consuevit, ne alius ibi sepultus dicatur : « et in horto monumen- sepultus dicatur : « et in horto monumen- tum novum,» in petra in monte exci- tum novum,» in petra in monte exci- sum, ut dicit Augustinus. Ut sicut in sum, ut dicit Augustinus. Ut sicut in utero, in quo corpus assumpsit, nullus utero, in quo corpus assumpsit, nullus ante vel post conceptus fuit : ita nec in ante vel post conceptus fuit : ita nec in monumento, in quo positus est, nullus monumento, in quo positus est, nullus ante eum vel post eum jacuerat. Et sicut ante eum vel post eum jacuerat. Et sicut prodiit ex utero intacto signaculo pudo- prodiit ex utero intacto signaculo pudo- ris, ita prodiit de sepulcro intacto signa- ris, ita prodiit de sepulcro intacto signa- culo custodum. culo custodum.

Et hoc est quod dicit : « In quo » mo- Et hoc est quod dicit : « In quo » mo- numento « nondum quisquam » mortuo- numento « nondum quisquam » mortuo- rum «positus erat, » ne alter resurrexisse rum «positus erat, » ne alter resurrexisse putaretur. putaretur.

« Ibi ergo propter parasceven Judæ- « Ibi ergo propter parasceven Judæ- orum, etc. >> orum, etc. >>

« Ibi ergo,» in horto et monumento, « Ibi ergo,» in horto et monumento, « propter parasceven Judæorum, » ut « propter parasceven Judæorum, » ut dicit Augustinus: « Accelerata fuit se- dicit Augustinus: « Accelerata fuit se- pultura, ne vesperasceret quando nihil pultura, ne vesperasceret quando nihil

tale licebat. » tale licebat. »

2 Cf. Genes. L, 24 et 25. 2 Cf. Genes. L, 24 et 25.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX.

« Quia juxta erat monumentum, » « Quia juxta erat monumentum, » hoc est, prope. Et ideo cito poterat fieri hoc est, prope. Et ideo cito poterat fieri monumentum juxta locum crucifixio- monumentum juxta locum crucifixio-

nis. nis.

« Posuerunt Jesum » in sepulcro. « Posuerunt Jesum » in sepulcro. Matth. XXVII, 66: Signantes lapidem, Matth. XXVII, 66: Signantes lapidem, cum custodibus, ut insuspicabilis esset cum custodibus, ut insuspicabilis esset resurrectio. resurrectio.

Attende autem, quod sapientia divina Attende autem, quod sapientia divina nullum voluit adesse discipulorum, ne nullum voluit adesse discipulorum, ne furatum esse a suis aliquis putaret, et furatum esse a suis aliquis putaret, et

667 667

alium loco ejus collocatum. Et hoc ideo, alium loco ejus collocatum. Et hoc ideo, quia dixerant, Matth. xxvII, 63 et 64: quia dixerant, Matth. xxvII, 63 et 64: Seductor ille dixit adhuc vivens: Post Seductor ille dixit adhuc vivens: Post tres dies resurgam. Jube ergo custodiri tres dies resurgam. Jube ergo custodiri sepulcrum usque in diem tertium, ne sepulcrum usque in diem tertium, ne forte veniant discipuli ejus, et furentur forte veniant discipuli ejus, et furentur eum, et dicant plebi: Surrexit a mor- eum, et dicant plebi: Surrexit a mor- tuiset erit novissimus error pejor tuiset erit novissimus error pejor priore. priore.

Sic ergo sepultus est Jesus, etc. Sic ergo sepultus est Jesus, etc.

CAPUT XX. CAPUT XX.

Maria Magdalene prima venit ad monumentum, deinde Petrus et Joannes : illa Maria Magdalene prima venit ad monumentum, deinde Petrus et Joannes : illa plorans ad monumentum videt angelos, tandemque Jesum agnoscit: qui appa- plorans ad monumentum videt angelos, tandemque Jesum agnoscit: qui appa- rens apostolis, pacem illis optat; et ostensis manibus ac latere, dat eis Spiri- rens apostolis, pacem illis optat; et ostensis manibus ac latere, dat eis Spiri- tum sanctum, ut peccata remittant ac retineant; rursumque non credenti Tho- tum sanctum, ut peccata remittant ac retineant; rursumque non credenti Tho- mæ apparens cum reliquis discipulis, corpus præbet palpandum: beatos dicens mæ apparens cum reliquis discipulis, corpus præbet palpandum: beatos dicens qui in ipso non viso crediderunt : multa Christi signa non sunt in hoc libro qui in ipso non viso crediderunt : multa Christi signa non sunt in hoc libro scripta. scripta.

1. Una autem sabbati, Maria Mag- 1. Una autem sabbati, Maria Mag- dalene venit mane, cum adhuc dalene venit mane, cum adhuc tenebræ essent, ad monumen- tenebræ essent, ad monumen- tum et vidit lapidem sublatum tum et vidit lapidem sublatum a monumento '. a monumento '.

2. Cucurrit ergo, et venit ad Simo- 2. Cucurrit ergo, et venit ad Simo- nem Petrum, et ad alium disci- nem Petrum, et ad alium disci- pulum quem amabat Jesus, et pulum quem amabat Jesus, et dicit illis Tulerunt Dominum dicit illis Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus de monumento, et nescimus ubi posuerunt eum. ubi posuerunt eum.

3. Exiit ergo Petrus et ille alius dis- 3. Exiit ergo Petrus et ille alius dis- cipulus, et venerunt ad monu- cipulus, et venerunt ad monu-

mentum. mentum.

4. Currebant autem duo simul, et 4. Currebant autem duo simul, et ille alius discipulus præcucurrit ille alius discipulus præcucurrit citius Petro, et venit primus ad citius Petro, et venit primus ad monumentum. monumentum.

1 Matth. xxvi, 1; Marc. xvi, 1 ; Luc. xxiv, 1. 1 Matth. xxvi, 1; Marc. xvi, 1 ; Luc. xxiv, 1.

5. Et cum se inclinasset, vidit posita 5. Et cum se inclinasset, vidit posita linteamina non tamen introivit. linteamina non tamen introivit. 6. Venit ergo Simon Petrus sequens 6. Venit ergo Simon Petrus sequens eum, et introivit in monumen- eum, et introivit in monumen- tum, et vidit linteamina posita, tum, et vidit linteamina posita, 7. Et sudarium, quod fuerat super 7. Et sudarium, quod fuerat super caput ejus, non cum linteami- caput ejus, non cum linteami- nibus positum, sed separatim nibus positum, sed separatim involutum in unum locum. involutum in unum locum. 8. Tunc ergo introivit et ille disci- 8. Tunc ergo introivit et ille disci- pulus, qui venerat primus ad pulus, qui venerat primus ad monumentum et vidit, et cre- monumentum et vidit, et cre- didit. didit.

9. Nondum enim sciebant Scriptu- 9. Nondum enim sciebant Scriptu- ram, quia oportebat eum a ram, quia oportebat eum a mortuis resurgere. mortuis resurgere. 10. Abierunt ergo iterum discipuli ad 10. Abierunt ergo iterum discipuli ad semetipsos. semetipsos.

668 668

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

11. Maria autem stabat ad monumen- 11. Maria autem stabat ad monumen- tum foris, plorans¹. Dum ergo tum foris, plorans¹. Dum ergo fleret, inclinavit se, et prospexit fleret, inclinavit se, et prospexit in monumentum : in monumentum :

12. Et vidit duos angelos in albis, se- 12. Et vidit duos angelos in albis, se- dentes, unum ad caput, et dentes, unum ad caput, et unum ad pedes, ubi positum unum ad pedes, ubi positum fuerat corpus Jesu. fuerat corpus Jesu.

13. Dicunt ei illi : Mulier, quid plo- 13. Dicunt ei illi : Mulier, quid plo- ras? Dicit eis: Quia tulerunt ras? Dicit eis: Quia tulerunt Dominum meum, et nescio ubi Dominum meum, et nescio ubi posuerunt eum. posuerunt eum.

14. Hæc cum dixisset, conversa est 14. Hæc cum dixisset, conversa est retrorsum, et vidit Jesum stan- retrorsum, et vidit Jesum stan- tem et non sciebat quia Jesus tem et non sciebat quia Jesus

est. est.

15. Dicit ei Jesus: Mulier, quid plo- 15. Dicit ei Jesus: Mulier, quid plo- ras? quem quæris? Illa existi- ras? quem quæris? Illa existi- mans quia hortulanus esset, di- mans quia hortulanus esset, di- cit ei Domine, si tu sustulisti cit ei Domine, si tu sustulisti eum, dicito mihi ubi posuisti eum, dicito mihi ubi posuisti eum et ego eum tollam. eum et ego eum tollam. 16. Dicit ei Jesus: Maria. Conversa 16. Dicit ei Jesus: Maria. Conversa illa, dicit ei: Rabboni (quod illa, dicit ei: Rabboni (quod dicitur magister). dicitur magister).

17. Dicit ei Jesus: Noli me tangere, 17. Dicit ei Jesus: Noli me tangere, nondum enim ascendi ad Pa- nondum enim ascendi ad Pa- trem meum. Vade autem ad trem meum. Vade autem ad fratres meos, et dic eis: Ascen- fratres meos, et dic eis: Ascen- do ad Patrem meum et Patrem do ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum, Deum meum et Deum

vestrum. vestrum.

18. Venit Maria Magdalene annun- 18. Venit Maria Magdalene annun- tians discipulis : Quia vidi tians discipulis : Quia vidi Dominum, et hæc dixit mihi. Dominum, et hæc dixit mihi. 19. Cum ergo sero esset die illo 2, una 19. Cum ergo sero esset die illo 2, una sabbatorum, et fores essent sabbatorum, et fores essent clausæ ubi erant discipuli con- clausæ ubi erant discipuli con- gregati, propter metum Judæo- gregati, propter metum Judæo- rum, venit Jesus, et stetit in rum, venit Jesus, et stetit in medio, et dixit eis: Pax vobis. medio, et dixit eis: Pax vobis. 2c. Et cum hoc dixisset, ostendit eis 2c. Et cum hoc dixisset, ostendit eis manus et latus. Gavisi sunt manus et latus. Gavisi sunt ergo discipuli, viso Domino. ergo discipuli, viso Domino.

1 Matth. XXVIII, 1; Marc. xvI, 5; Luc. xxiv, 4. 1 Matth. XXVIII, 1; Marc. xvI, 5; Luc. xxiv, 4. * Marc. xvi, 14; Luc. xxiv, 36; I ad Corinth. * Marc. xvi, 14; Luc. xxiv, 36; I ad Corinth. xv, 5. xv, 5.

21. Dixit ergo eis iterum: Pax vobis. 21. Dixit ergo eis iterum: Pax vobis. Sicut misit me Pater, et ego Sicut misit me Pater, et ego mitto vos. mitto vos.

22. Hæc cum dixisset, insufflavit, et 22. Hæc cum dixisset, insufflavit, et dixit eis Accipite Spiritum dixit eis Accipite Spiritum

sanctum : sanctum :

23. Quorum remiseritis peccata, re- 23. Quorum remiseritis peccata, re- mittuntur eis et quorum reti- mittuntur eis et quorum reti- nueritis, retenta sunt ³. nueritis, retenta sunt ³. Thomas autem unus ex duode- Thomas autem unus ex duode- cim, qui dicitur Didymus, non cim, qui dicitur Didymus, non erat cum eis quando venit Je- erat cum eis quando venit Je-

24. 24.

sus. sus.

25. Dixerunt ergo ei alii discipuli : 25. Dixerunt ergo ei alii discipuli : Vidimus Dominum. Ille autem Vidimus Dominum. Ille autem dixit eis Nisi videro in mani- dixit eis Nisi videro in mani- bus ejus fixuram clavorum, et bus ejus fixuram clavorum, et mittam digitum meum in lo- mittam digitum meum in lo- cum clavorum, et mittam ma- cum clavorum, et mittam ma- num meam in latus ejus, non num meam in latus ejus, non credam. credam.

26. Et post dies octo, iterum erant 26. Et post dies octo, iterum erant discipuli ejus intus, et Thomas discipuli ejus intus, et Thomas cum eis. Venit Jesus, januis cum eis. Venit Jesus, januis clausis, et stetit in medio, et clausis, et stetit in medio, et dixit Pax vobis. dixit Pax vobis. 27. Deinde dicit Thomæ: Infer digi- 27. Deinde dicit Thomæ: Infer digi- tum tuum huc, et vide manus tum tuum huc, et vide manus meas et affer manum tuam, meas et affer manum tuam, et mitte in latus meum: et noli et mitte in latus meum: et noli esse incredulus, sed fidelis. esse incredulus, sed fidelis. 28. Respondit Thomas, et dixit ei: 28. Respondit Thomas, et dixit ei: Dominus meus, et Deus meus. Dominus meus, et Deus meus. 29. Dixit ei Jesus: Quia vidisti me, 29. Dixit ei Jesus: Quia vidisti me, Thoma, credidisti: beati qui Thoma, credidisti: beati qui non viderunt, et crediderunt. non viderunt, et crediderunt. 30. Multa quidem et alia signa fecit 30. Multa quidem et alia signa fecit Jesus in conspectu discipulo- Jesus in conspectu discipulo- rum suorum, quæ non sunt rum suorum, quæ non sunt scripta in libro hoc*. scripta in libro hoc*. 31. Hæc autem scripta sunt ut cre- 31. Hæc autem scripta sunt ut cre- datis quia Jesus est Christus, datis quia Jesus est Christus, Filius Dei, et ut credentes, vi- Filius Dei, et ut credentes, vi- tam habeatis in nomine ejus. tam habeatis in nomine ejus.

Matth. XVIII, 18. Matth. XVIII, 18.

+ Infra, xxi, 25. + Infra, xxi, 25.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-1. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XX-1.

IN CAPUT XX JOANNIS IN CAPUT XX JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Una autem sabbati, Maria Magda- « Una autem sabbati, Maria Magda- lene venit mane, cum adhuc tenebræ lene venit mane, cum adhuc tenebræ essent, ad monumentum : et vidit essent, ad monumentum : et vidit lapidem sublatum a monumento. » lapidem sublatum a monumento. »

Hic agitur de Resurrectione, in qua Hic agitur de Resurrectione, in qua ostenditur Verbum incarnatum esse glo- ostenditur Verbum incarnatum esse glo- rificativum.. rificativum..

· ·

: :

Dividitur autem hæc pars in quinque Dividitur autem hæc pars in quinque particulas in quarum prima adstruitur particulas in quarum prima adstruitur resurrectio Christi, quantum ad mani- resurrectio Christi, quantum ad mani- festationem veritatis in secunda, quan- festationem veritatis in secunda, quan- tum ad collationem potestatis cum certi- tum ad collationem potestatis cum certi- tudine resurrectionis, ibi, y. 19 : « Cum tudine resurrectionis, ibi, y. 19 : « Cum ergo sero factum esset, etc. » In tertia, ergo sero factum esset, etc. » In tertia, iterum cum certificatione resurrectionis, iterum cum certificatione resurrectionis, ostenditur manifestatio fidei et veritatis, ostenditur manifestatio fidei et veritatis, ibi, . 24 «< Thomas unus ex duodecim, ibi, . 24 «< Thomas unus ex duodecim, etc. » In quarta, iterum cum probatione etc. » In quarta, iterum cum probatione resurrectionis, ostenditur collatio officii resurrectionis, ostenditur collatio officii prædicationis, ibi, xx1, 1 : « Postea ma- prædicationis, ibi, xx1, 1 : « Postea ma- nifestavit se iterum, etc. » In quinta et nifestavit se iterum, etc. » In quinta et ultima, cum ostensione resurrectionis, ultima, cum ostensione resurrectionis, manifestatur collatio curæ pastoralis, ibi, manifestatur collatio curæ pastoralis, ibi, xx1, 15 : « Cum ergo prandisset, dicit xx1, 15 : « Cum ergo prandisset, dicit Simoni Petro Jesus, etc. » Simoni Petro Jesus, etc. »

Prima harum partium in duas dividi- Prima harum partium in duas dividi- tur, scilicet, quod primo agit de eorum tur, scilicet, quod primo agit de eorum quibus manifestatur devotione, et secun- quibus manifestatur devotione, et secun- do de veritatis manifestatione, ibi, . 11: do de veritatis manifestatione, ibi, . 11: « Maria autem stabat. » « Maria autem stabat. »

. Adhuc, prima harum dividitur in duas . Adhuc, prima harum dividitur in duas partes in quarum prima fœminarum partes in quarum prima fœminarum describitur diligens et fervens devotio : describitur diligens et fervens devotio : in secunda, ejusdem Mariæ Apostolis in secunda, ejusdem Mariæ Apostolis facta denuntiatio, ibi, y. 2 : « Cucurrit facta denuntiatio, ibi, y. 2 : « Cucurrit ergo, etc. » ergo, etc. »

In prima harum dicuntur quatuor, sci- In prima harum dicuntur quatuor, sci- licet, temporis ad devote ungendum con- licet, temporis ad devote ungendum con- gruitas, personæ ungentis dignitas, tem- gruitas, personæ ungentis dignitas, tem-

.669 .669

poris congruentis determinatio, sepulcri poris congruentis determinatio, sepulcri a remotione impedimenti opportunitas. a remotione impedimenti opportunitas. Dicit ergo: Dicit ergo: