IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-4, 5. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-4, 5.

autem et Judas, qui tradebat eum, autem et Judas, qui tradebat eum, cum ipsis. cum ipsis.

Ut ergo dixit eis: Ego sum, abie- Ut ergo dixit eis: Ego sum, abie- runt retrorsum, et ceciderunt in ter- runt retrorsum, et ceciderunt in ter-

ram. ram.

Iterum ergo interrogavit eos: Quem Iterum ergo interrogavit eos: Quem quæritis? Illi autem dixerunt: Jesum quæritis? Illi autem dixerunt: Jesum Nazarenum. Nazarenum.

Respondit Jesus : Dixi vobis quia Respondit Jesus : Dixi vobis quia ego sum si ergo me quæritis, sinite ego sum si ergo me quæritis, sinite hos abire. hos abire.

Ut impleretur sermo, quem dixit : Ut impleretur sermo, quem dixit : Quia quos dedisti mihi, non perdidi Quia quos dedisti mihi, non perdidi ex eis quemquam. » ex eis quemquam. »

Hæc est secunda pars istius tractatus Hæc est secunda pars istius tractatus de Passione, in qua ostenditur passio de Passione, in qua ostenditur passio Christi esse voluntaria per quatuor quæ Christi esse voluntaria per quatuor quæ per ordinem dicit in littera: quorum per ordinem dicit in littera: quorum primum est quia præsciens omnia quæ primum est quia præsciens omnia quæ super eum ventura erant, latitare potuit, super eum ventura erant, latitare potuit, sed noluit. Secundum est, quia se capti- sed noluit. Secundum est, quia se capti- vatoribus eum non cognoscentibus obtu- vatoribus eum non cognoscentibus obtu- lit. Tertium est, quod se offerendo disci- lit. Tertium est, quod se offerendo disci- pulos liberavit. Quartum est, quia Petrum pulos liberavit. Quartum est, quia Petrum defendentem captivitatem ejus, compe- defendentem captivitatem ejus, compe- scuit et reprehendit. scuit et reprehendit.

In primo horum dicuntur quatuor: In primo horum dicuntur quatuor: quorum primum est præscientia futuro- quorum primum est præscientia futuro- rum. Secundum, oblatio sui ad manus rum. Secundum, oblatio sui ad manus captivantium. Tertium autem, inverecun- captivantium. Tertium autem, inverecun- dia Judæ qui videbat eum: et tamen nihil dia Judæ qui videbat eum: et tamen nihil facere potuit, nisi quod pati voluit. Quar- facere potuit, nisi quod pati voluit. Quar- tum est autem, invalitudo standi contra tum est autem, invalitudo standi contra faciem ejus. faciem ejus.

" "

Dicit ergo « Jesus itaque sciens, » ut Dicit ergo « Jesus itaque sciens, » ut Deus, et præsciens omnia quæ » ex Deus, et præsciens omnia quæ » ex dispositione divina « ventura erant super dispositione divina « ventura erant super eum, » ad generis humani redemptionem. eum, » ad generis humani redemptionem. Joan. xi, 1 : Sciens Jesus quia venit Joan. xi, 1 : Sciens Jesus quia venit hora ejus. Act. iv, 27 et 28: Convene- hora ejus. Act. iv, 27 et 28: Convene- runt... facere quæ manus tua et consi- runt... facere quæ manus tua et consi- lium tuum decreverunt fieri. lium tuum decreverunt fieri.

« Processit, »a quo aufugere poterat « Processit, »a quo aufugere poterat si voluisset, « et dixit eis, » offerens se si voluisset, « et dixit eis, » offerens se voluntarie. Ad Hebr. 1x, 26: Nunc in voluntarie. Ad Hebr. 1x, 26: Nunc in consummatione sæculorum, ad destitu- consummatione sæculorum, ad destitu-

629 629

tionem peccati, per hostiam suam appa- tionem peccati, per hostiam suam appa-

ruit. ruit.

« Quem quæritis? » « Quem quæritis? »

Non ignorantis est quæstio, sed offe- Non ignorantis est quæstio, sed offe- rentis et a malo corrigentis. Unde sensus rentis et a malo corrigentis. Unde sensus est Videte quem quæratis, eum scilicet est Videte quem quæratis, eum scilicet qui et innocens est, a cujus persecutione qui et innocens est, a cujus persecutione cessare deberetis, et eum qui vos effugere cessare deberetis, et eum qui vos effugere

posset si vellet : et ideo cessandum vobis posset si vellet : et ideo cessandum vobis

esset ab audacia. Et sic solvitur objectio esset ab audacia. Et sic solvitur objectio quorumdam objicientium, quod Domi- quorumdam objicientium, quod Domi- nus se præsentando, dederit occasionem nus se præsentando, dederit occasionem in se peccandi. Dominus enim opus no- in se peccandi. Dominus enim opus no- stræ redemptionis complevit, et suffi- stræ redemptionis complevit, et suffi- cienter cohibuit eos: sicut etiam Judam cienter cohibuit eos: sicut etiam Judam

proditorem supra, x, 21 et seq., quan- proditorem supra, x, 21 et seq., quan- tum licuit, retraxit. Et ideo inverecundiæ tum licuit, retraxit. Et ideo inverecundiæ eorum fuit quod non cessaverunt. Hoc eorum fuit quod non cessaverunt. Hoc est ergo quod dicit Psalmista, Psal. XLIX, est ergo quod dicit Psalmista, Psal. XLIX, 21: Arguam te, et statuam contra faciam 21: Arguam te, et statuam contra faciam

tuam. tuam.

« Responderunt ei, etc. » « Responderunt ei, etc. »

« Responderunt ei, » in malitia persi- « Responderunt ei, » in malitia persi- stentes « Jesum Nazarenum. » Non erat stentes « Jesum Nazarenum. » Non erat quærendus ad mortem, quem profitentur quærendus ad mortem, quem profitentur esse salutis auctorem: nec persequendus esse salutis auctorem: nec persequendus erat, quem dicunt esse florem honoris et erat, quem dicunt esse florem honoris et honestatis. honestatis.

« Dicit eis Jesus, » semetipsum offe- « Dicit eis Jesus, » semetipsum offe- rens sciens quod venit hora ejus ut rens sciens quod venit hora ejus ut transeat ex hoc mundo ad Patrem : transeat ex hoc mundo ad Patrem : « Ego sum, » quem quæritis quamvis « Ego sum, » quem quæritis quamvis ad mortem et non ad salutem vestram ad mortem et non ad salutem vestram quæratis. III Regum, xix, 10: Dereli- quæratis. III Regum, xix, 10: Dereli- ctus sum ego solus, et quærunt animam ctus sum ego solus, et quærunt animam meam. Joan. VIII, 40: Quæritis me in- meam. Joan. VIII, 40: Quæritis me in- terficere, hominem qui veritatem vobis terficere, hominem qui veritatem vobis locutus sum. locutus sum.

« Stabat autem et Judas, qui, etc. » « Stabat autem et Judas, qui, etc. »

« Stabat autem » inverecundus « et « Stabat autem » inverecundus « et Judas, » quondam Apostolus, nunc dia- Judas, » quondam Apostolus, nunc dia- bolus, « qui tradebat eum » interim, et bolus, « qui tradebat eum » interim, et observabat qualiter signum traditionis observabat qualiter signum traditionis

630 630

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

daret per osculum: «cum ipsis » omnino daret per osculum: «cum ipsis » omnino consensum præbens eis. Sicut enim di- consensum præbens eis. Sicut enim di- citur, Marc. xiv, 44, Judas accessit, et citur, Marc. xiv, 44, Judas accessit, et oculatus est eum, dicens: Quemcumque oculatus est eum, dicens: Quemcumque osculatus fuero, ipse est, tenete eum et osculatus fuero, ipse est, tenete eum et ducite caute 1. ducite caute 1.

« Ut ergo dixit eis: Ego sum, etc. » « Ut ergo dixit eis: Ego sum, etc. »

Dixit imperterritus se offerens ad pa- Dixit imperterritus se offerens ad pa- tiendum. Dixit enim : « Ego sum, » tiendum. Dixit enim : « Ego sum, » quem quamvis secundum humanitatem quem quamvis secundum humanitatem occisuri sitis, tamen sum secundum dei- occisuri sitis, tamen sum secundum dei- tatem qui sum, et non mutor. Hoc ergo tatem qui sum, et non mutor. Hoc ergo audito, igneum quoddam et divinum audito, igneum quoddam et divinum micans in vultu ejus perpendentes, micans in vultu ejus perpendentes, « abierunt retrorsum » a conspectu ejus, « abierunt retrorsum » a conspectu ejus, vultum suum sustinere non valentes. vultum suum sustinere non valentes. Isa. LXIV, Isa. LXIV, 6 Cecidimus quasi folium 6 Cecidimus quasi folium universi, et iniquitates nostræ quasi universi, et iniquitates nostræ quasi ventus abstulerunt nos. ventus abstulerunt nos.

« Et ceciderunt in terram, » dejecti « Et ceciderunt in terram, » dejecti potentia deitatis ipsius. Unde Augusti- potentia deitatis ipsius. Unde Augusti- nus « Una vox turbam odiis furentem, nus « Una vox turbam odiis furentem, armis terribilem, sine ullo telo percussit, armis terribilem, sine ullo telo percussit, repulit, stravit virtute latentis divinitatis. repulit, stravit virtute latentis divinitatis. Quid judicaturus faciet qui judicandus Quid judicaturus faciet qui judicandus hoc fecit? » Job, xxvi, 14 Cum vix hoc fecit? » Job, xxvi, 14 Cum vix parvam stillam sermonis ejus audieri- parvam stillam sermonis ejus audieri- mus, quis poterit tonitruum magnitudi- mus, quis poterit tonitruum magnitudi- nis illius sustinere? nis illius sustinere?

Hoc est primum in quo ostendit quod Hoc est primum in quo ostendit quod voluntarie passus fuit. voluntarie passus fuit.

<< Iterum ergo interrogavit eos, etc. » << Iterum ergo interrogavit eos, etc. »

Hoc est secundum. « Quem quæri- Hoc est secundum. « Quem quæri- tis? » Causa iteratæ quæstionis est, ut tis? » Causa iteratæ quæstionis est, ut ostendat discipulos et omnes fideles sua ostendat discipulos et omnes fideles sua morte esse liberandos. morte esse liberandos.

« Illi autem,» adhuc prostrati in ma- « Illi autem,» adhuc prostrati in ma- litia perseverantes, « dixerunt, » instan- litia perseverantes, « dixerunt, » instan- tes quæstioni : « Jesum Nazarenum. » tes quæstioni : « Jesum Nazarenum. » Opinandum est quod illi increpationes Opinandum est quod illi increpationes audierunt nuntiorum, qui missi fuerant audierunt nuntiorum, qui missi fuerant

1 Cf. Matth. xXVI, 48. 1 Cf. Matth. xXVI, 48.

2 Cf. Joan. VII, 30 et seq. 2 Cf. Joan. VII, 30 et seq.

3 Ibid., . 47. 3 Ibid., . 47.

ad capiendum Dominum 2. Et ideo ne ad capiendum Dominum 2. Et ideo ne similes increpationes audirent, persevera- similes increpationes audirent, persevera- verunt in malitia. Dixerunt enim Pha- verunt in malitia. Dixerunt enim Pha- risæi de illis Numquid et vos seducti risæi de illis Numquid et vos seducti estis 3 ? estis 3 ?

« Respondit eis Jesus, etc. » « Respondit eis Jesus, etc. »

Respondit iterum ultro se offerens: Respondit iterum ultro se offerens: « Dixi vobis quia ego sum, » qui me- « Dixi vobis quia ego sum, » qui me- ipsum voluntarie offero. Isa. LIII, 10: Si ipsum voluntarie offero. Isa. LIII, 10: Si posuerit pro peccato animam suam, vi- posuerit pro peccato animam suam, vi- debit semen longævum, et voluntas Do- debit semen longævum, et voluntas Do- mini in manu ejus dirigetur. Ibidem, mini in manu ejus dirigetur. Ibidem, y. 12 Pro eo quod tradidit in mortem y. 12 Pro eo quod tradidit in mortem animam suam, et cum sceleratis repu- animam suam, et cum sceleratis repu- tatus est, etc. tatus est, etc.

« Si ergo me quæritis, » ad oblationem « Si ergo me quæritis, » ad oblationem pro mundo, « sinite hos, » scilicet disci- pro mundo, « sinite hos, » scilicet disci- pulos, « abire, » in signum quod omnes pulos, « abire, » in signum quod omnes redimentur pro quibus offero meipsum. redimentur pro quibus offero meipsum. Joan. x1, 50: Expedit vobis ut unus mo- Joan. x1, 50: Expedit vobis ut unus mo- riatur homo pro populo, et non tota gens riatur homo pro populo, et non tota gens pereat. pereat.

Ad hoc autem adaptat sermonem quem Ad hoc autem adaptat sermonem quem in præcedenti capitulo 4 dixit in oratione, in præcedenti capitulo 4 dixit in oratione, dicens : dicens :

« Ut impleretur sermo quem di- « Ut impleretur sermo quem di- xit, etc. » xit, etc. »

« Ut impleretur, » hoc est, ultra debi- « Ut impleretur, » hoc est, ultra debi- tum impleretur, « sermo quem dixit, » tum impleretur, « sermo quem dixit, » qui sermo veritatis fuit: « Quia quos qui sermo veritatis fuit: « Quia quos dedisti mihi, » Pater, de thesauro bea- dedisti mihi, » Pater, de thesauro bea- tissimæ prædestinationis, « non perdidi tissimæ prædestinationis, « non perdidi ex eis quemquam. » Et hoc superimple- ex eis quemquam. » Et hoc superimple- tum est, quia intellexerunt supra de finali tum est, quia intellexerunt supra de finali et æterna perditione. Hic autem super et æterna perditione. Hic autem super hoc, salvat etiam in corpore corporali hoc, salvat etiam in corpore corporali salute. Sic ergo iterum patet, quod vo- salute. Sic ergo iterum patet, quod vo- luntarie patitur: quia qui alios liberat, luntarie patitur: quia qui alios liberat, seipsum etiam liberare posset si vel- seipsum etiam liberare posset si vel-

let. let.

* Supra, XVII, 12: Quos dedisti mihi, custodivi, * Supra, XVII, 12: Quos dedisti mihi, custodivi, et nemo ex eis periit, nisi filius perditionis. et nemo ex eis periit, nisi filius perditionis.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-10, 11. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-10, 11.

1 « Simon ergo Petrus habens gla- 1 « Simon ergo Petrus habens gla- dium, eduxit eum, et percussit ponti- dium, eduxit eum, et percussit ponti- ficis servum, et abscidit auriculam ficis servum, et abscidit auriculam ejus dexteram. Erat autem nomen ejus dexteram. Erat autem nomen servo Malchus. servo Malchus.

Dixit ergo Jesus Petro Mitte gla- Dixit ergo Jesus Petro Mitte gla- dium tuum in vaginam. Calicem, dium tuum in vaginam. Calicem, quem dedit mihi Pater, non bibam quem dedit mihi Pater, non bibam illum? » illum? »

Hic tertio iterum ostenditur quod vo- Hic tertio iterum ostenditur quod vo- luntarie patitur: quia cohibet discipulum luntarie patitur: quia cohibet discipulum ulciscentem. ulciscentem.

Dicit autem duo hoc ordine. Primo Dicit autem duo hoc ordine. Primo enim ostendit zelum Petri ad ultionem enim ostendit zelum Petri ad ultionem sic describit enim eum duplici nomine : sic describit enim eum duplici nomine : Simon primo, et postea Petrus. Quia et Simon primo, et postea Petrus. Quia et obediens fuit voci vocantis, et postea obediens fuit voci vocantis, et postea agnoscentis ex revelatione Patris coelestis. agnoscentis ex revelatione Patris coelestis. Matth.xvi, 17: Beatus es, Simon Barjona, Matth.xvi, 17: Beatus es, Simon Barjona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui in cælis est. Et postea Pater meus qui in cælis est. Et postea etiam petra dictus est ab immobilitate, etiam petra dictus est ab immobilitate, quando dixit, Act. 1v, 20: Non enim quando dixit, Act. 1v, 20: Non enim possu- possu- mus quæ vidimus et audivimus non loqui. mus quæ vidimus et audivimus non loqui. Hic « ergo Simon Petrus habens Hic « ergo Simon Petrus habens gladium, » quo se munierat ab defen- gladium, » quo se munierat ab defen- dendum et expellendum injuriam, « edu- dendum et expellendum injuriam, « edu- xit eum, » evaginando: ita tamen quod xit eum, » evaginando: ita tamen quod prius dixerat quod dicitur, Luc. xxII, prius dixerat quod dicitur, Luc. xxII, 49 Domine, si percutimus in gladio? 49 Domine, si percutimus in gladio? Quia sicut dicitur, Matth. xvi, 22, re- Quia sicut dicitur, Matth. xvi, 22, re- prehensus fuerat quod noluit Dominum prehensus fuerat quod noluit Dominum pati, et Satan fuerat appellatus. Et quam- pati, et Satan fuerat appellatus. Et quam- vis quæreret a Domino si percutiendum vis quæreret a Domino si percutiendum esset, tamen ex zelo concitatus prius esset, tamen ex zelo concitatus prius percussit. percussit.

Et hoc est quod dicit : « Et percussit Et hoc est quod dicit : « Et percussit pontificis servum. » Sicut enim dicit pontificis servum. » Sicut enim dicit Chrysostomus, a principali sicut a capite Chrysostomus, a principali sicut a capite incipiens. Habacuc, II, 13: Percussisti incipiens. Habacuc, II, 13: Percussisti caput de domo impii. caput de domo impii.

« Et abscidit auriculam ejus dexte- « Et abscidit auriculam ejus dexte- ram » quod quidem spiritualiter bene ram » quod quidem spiritualiter bene

1 Cf. Matth. x, 9; Marc. vi, 8, et etiam Luc. 1 Cf. Matth. x, 9; Marc. vi, 8, et etiam Luc. x, 4. x, 4.

631 631

competit, quod ille populus, cujus competit, quod ille populus, cujus servus ille (qui servili timore servivit) servus ille (qui servili timore servivit) typus fuit: auricula enim dextera quæ typus fuit: auricula enim dextera quæ Spiritum audire debuit, caruit : quia Spiritum audire debuit, caruit : quia Spiritum loquentem in Scriptura de Spiritum loquentem in Scriptura de Christo non audivit. Christo non audivit.

« Erat autem nomen servo Malchus, » « Erat autem nomen servo Malchus, » qui rex eorum interpretatur litteraliter: qui rex eorum interpretatur litteraliter: quia loco summi sacerdotis alios direxit quia loco summi sacerdotis alios direxit ad malitiam, et rexit ne a coepto desiste- ad malitiam, et rexit ne a coepto desiste- rent malefacta. rent malefacta.

Quæritur autem hic, Unde Petrus ha- Quæritur autem hic, Unde Petrus ha- buerit gladium cum, Luc. 1x, 3, præce- buerit gladium cum, Luc. 1x, 3, præce- ptum fuerit quod nihil ferrent in via ¹ ? ptum fuerit quod nihil ferrent in via ¹ ?

Sed ad hoc jam sæpius responsum est, Sed ad hoc jam sæpius responsum est, quia hoc fuit in prima missione tempore quia hoc fuit in prima missione tempore pacis sed postquam adiosi facti sunt pacis sed postquam adiosi facti sunt discipuli, dictum est : Et qui non habet, discipuli, dictum est : Et qui non habet, vendat tunicam suam, et emat gladium. vendat tunicam suam, et emat gladium. Et hoc fuit imminente Passione. Et tunc Et hoc fuit imminente Passione. Et tunc dixerunt Ecce duo gladii hic. Et Do- dixerunt Ecce duo gladii hic. Et Do- minus respondit: Satis est 3. Et non minus respondit: Satis est 3. Et non dixit: Nimis est, ut signaret, ut diciț dixit: Nimis est, ut signaret, ut diciț Bernardus, quod gladium spiritualem Bernardus, quod gladium spiritualem habet Ecclesia eximendum, et materia- habet Ecclesia eximendum, et materia- lem ad imperium, ab alio tamen exer- lem ad imperium, ab alio tamen exer- cendum. Et ideo Petrus prævidit sibi de cendum. Et ideo Petrus prævidit sibi de gladio. gladio.

Quærit etiam Chrysostomus, Cum Quærit etiam Chrysostomus, Cum Petro dictum est, Matth. v, 39: Si quis Petro dictum est, Matth. v, 39: Si quis te percusserit in dexteram maxillam te percusserit in dexteram maxillam tuam, præbe illi et alteram quare se tuam, præbe illi et alteram quare se paravit ad vindictam ? paravit ad vindictam ?

Et hic respondet Chrysostomus, quod Et hic respondet Chrysostomus, quod Petrus hoc non fecit pro se, sed pro pro- Petrus hoc non fecit pro se, sed pro pro- ximo. Sed vera solutio est quam alibi ximo. Sed vera solutio est quam alibi diximus, quod hoc quod dicitur, præbe diximus, quod hoc quod dicitur, præbe illi et alteram, dictum est ubi prævalet illi et alteram, dictum est ubi prævalet coram judice iniquo. Non in tantum ad- coram judice iniquo. Non in tantum ad- huc processerat malum, quod Petrus pu- huc processerat malum, quod Petrus pu- taret prævalere iniquitatem : et ideo taret prævalere iniquitatem : et ideo accinxit se ad ulciscendum. accinxit se ad ulciscendum.

<< Dixit ergo Jesus Petro, » << Dixit ergo Jesus Petro, »

Et instructionem dans discipulo, et Et instructionem dans discipulo, et

2 Luc. XXII, 36. 2 Luc. XXII, 36. Ibid., . 38. Ibid., . 38.

12 12

13 13

632 632

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

patientiam opponens captivatori inimico: patientiam opponens captivatori inimico: « Mitte gladium tuum, » quia tuus est, « Mitte gladium tuum, » quia tuus est, et tuæ jurisdictioni servandus est. Ideo et tuæ jurisdictioni servandus est. Ideo non dico Abjice gladium, sed mitte re- non dico Abjice gladium, sed mitte re- servandum ad tempus, « in vaginam : servandum ad tempus, « in vaginam : et addit Lucas, quod tetigit auriculam et addit Lucas, quod tetigit auriculam servi et sanavit eam 1. servi et sanavit eam 1.

: :

: » : »

« Calicem, » hoc est, calidam ex cha- « Calicem, » hoc est, calidam ex cha- ritate potionem Passionis, « quem » ex ritate potionem Passionis, « quem » ex dispensatione « dedit mihi Pater » bi- dispensatione « dedit mihi Pater » bi- bendum. Psal. cxv, 13: Calicem saluta- bendum. Psal. cxv, 13: Calicem saluta- ris accipiam, et nomen Domini invo- ris accipiam, et nomen Domini invo- cabo «non, » hoc est, nonne vis ut cabo «non, » hoc est, nonne vis ut « bibam illum ? » Quasi diceret : Si « bibam illum ? » Quasi diceret : Si recte sapis, debes tuam voluntatem vo- recte sapis, debes tuam voluntatem vo- luntati divinæ conformare. Aliter enim luntati divinæ conformare. Aliter enim eris Satanas, non sapiens quæ Dei sunt. eris Satanas, non sapiens quæ Dei sunt. Sic ergo iterum quarto ostendit, quod Sic ergo iterum quarto ostendit, quod voluntarie passus fuit. voluntarie passus fuit.

« Cohors ergo, et tribunus, et ministri « Cohors ergo, et tribunus, et ministri Judæorum comprehenderunt Jesum, Judæorum comprehenderunt Jesum, et ligaverunt eum. » et ligaverunt eum. »

Hic ostenditur quod comprehensio Hic ostenditur quod comprehensio Christi sive captivitas fuit ignominiosa. Christi sive captivitas fuit ignominiosa.

Dicit ergo «Cohors ergo» militum, Dicit ergo «Cohors ergo» militum, quæ omnia pro pecunia facere consuevit. quæ omnia pro pecunia facere consuevit. Eccle. x, 19 Pecuniæ obediunt omnia. Eccle. x, 19 Pecuniæ obediunt omnia.

« Et tribunus, » qui præfuit cohorti, « Et tribunus, » qui præfuit cohorti, « et ministri Judæorum, » qui ministri « et ministri Judæorum, » qui ministri fuerunt sceleris, « comprehenderunt, » fuerunt sceleris, « comprehenderunt, » sacrilegas manus injicientes in « Jesum » sacrilegas manus injicientes in « Jesum » salutis auctorem : « et » ignominiose, salutis auctorem : « et » ignominiose, sicut esset latro, « ligaverunt eum, » sicut esset latro, « ligaverunt eum, » qui omnium venerat solvere vincula." qui omnium venerat solvere vincula." Thren. iv, 20 Spiritus oris nostri, Thren. iv, 20 Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis Christus Dominus, captus est in peccatis nostris. nostris.

Erat autem Caiphas, qui consilium Erat autem Caiphas, qui consilium dederat Judæis : Quia expedit unum dederat Judæis : Quia expedit unum hominem mori pro populo. »> hominem mori pro populo. »>

Hic agitur de captivi Domini con- Hic agitur de captivi Domini con- demnatione. Et ideo quæruntur accusa- demnatione. Et ideo quæruntur accusa- tiones contra eum. tiones contra eum.

Dividitur autem in tres partes, penes tri- Dividitur autem in tres partes, penes tri- plicem inquisitionem accusationum. Pri- plicem inquisitionem accusationum. Pri- mo, coram Anna. Secundo, coram Caipha, mo, coram Anna. Secundo, coram Caipha, ibi, y. 24: « Et misit eum Annas liga- ibi, y. 24: « Et misit eum Annas liga- tum ad Caipham pontificem. » Tertia tum ad Caipham pontificem. » Tertia inquisitio fuit coram Pilato, ibi, y. 29: inquisitio fuit coram Pilato, ibi, y. 29: « Exivit ergo Pilatus ad eos. » « Exivit ergo Pilatus ad eos. »

In primo horum tria dicuntur, scilicet, In primo horum tria dicuntur, scilicet, ad iniquum judicem justi Domini præ- ad iniquum judicem justi Domini præ- sentatio, propugnatoris sui Petri negatio, sentatio, propugnatoris sui Petri negatio, et justi ab iniquo judice examinatio. Se- et justi ab iniquo judice examinatio. Se- cundum est ibi, y. 15: « Sequebatur cundum est ibi, y. 15: « Sequebatur autem Jesum Simon Petrus » Tertium autem Jesum Simon Petrus » Tertium autem ibi, y. 19: « Pontifex ergo inter- autem ibi, y. 19: « Pontifex ergo inter- rogavit Jesum. » rogavit Jesum. »

In primo horum duo dicuntur: in In primo horum duo dicuntur: in quorum primo dicit qualiter rex justitiæ quorum primo dicit qualiter rex justitiæ iniquo judici est præsentatus, et qualis iniquo judici est præsentatus, et qualis ipse judex est descriptus. ipse judex est descriptus.

Dicit ergo « Et adduxerunt » liga- Dicit ergo « Et adduxerunt » liga- tum Dominum: quia, sicut dicit Victor, tum Dominum: quia, sicut dicit Victor, de consuetudine Judæorum erat ligatos de consuetudine Judæorum erat ligatos præsentare judicibus, usque ad mortem præsentare judicibus, usque ad mortem quos condemnare volebant. quos condemnare volebant.

« Ad Annam primum. » Quatuor de « Ad Annam primum. » Quatuor de causis: quarum una est, quia domus Annæ causis: quarum una est, quia domus Annæ vicina fuit, et vicinus in via occurrit: et vicina fuit, et vicinus in via occurrit: et in illam introduxerunt ne in via longiori in illam introduxerunt ne in via longiori forte tumultus fieret in populo. Et ideo forte tumultus fieret in populo. Et ideo divertentes in domum Annæ declinabant divertentes in domum Annæ declinabant turbam forte concurrentem. Sicut enim turbam forte concurrentem. Sicut enim dicitur, Lucæ, xxII, 6, etiam Judas quæ- dicitur, Lucæ, xxII, 6, etiam Judas quæ- rebat opportunitatem ut traderet illum rebat opportunitatem ut traderet illum sine turbis. Et, Matth. xxvi, 5, dicebant sine turbis. Et, Matth. xxvi, 5, dicebant ipsi principes sacerdotum: Non in die ipsi principes sacerdotum: Non in die festo, ne forte tumultus fieret in populo. festo, ne forte tumultus fieret in populo. « Et adduxerunt eum ad Annam « Et adduxerunt eum ad Annam Secunda causa fuit, quod Caiphæ con- Secunda causa fuit, quod Caiphæ con- primum erat enim socer Caiphæ, qui junctus fuit affinitate. Et quamvis ponti- primum erat enim socer Caiphæ, qui junctus fuit affinitate. Et quamvis ponti-

erat pontifex anni illius. erat pontifex anni illius.

1 Cf. Luc. XXII, 51. 1 Cf. Luc. XXII, 51.

fex fuerat Caiphas anni illius, tamen fex fuerat Caiphas anni illius, tamen

14 14

Annam Annam

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-13, 14, 15. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-13, 14, 15.

per per hoc honorare voluit quod ei hoc honorare voluit quod ei citius judicandus præsentaretur, quem citius judicandus præsentaretur, quem tamquam patrem venerabatur, quia tamquam patrem venerabatur, quia filiam ejus habuit, honestate sæculari, filiam ejus habuit, honestate sæculari, hoc in Domino tenens quod dicitur, ad hoc in Domino tenens quod dicitur, ad Roman. XII, 10 Honore invicem præve- Roman. XII, 10 Honore invicem præve-

nientes. nientes.

Tertia causa est, quia Annas senior Tertia causa est, quia Annas senior fuit quam Caiphas. Judicium autem pri- fuit quam Caiphas. Judicium autem pri- mum ad seniores referebatur, ut magis mum ad seniores referebatur, ut magis justum appareret coram hominibus. Da- justum appareret coram hominibus. Da- niel. x, 5: Egressa est iniquitas a se- niel. x, 5: Egressa est iniquitas a se- nioribus judicibus, qui videbantur re- nioribus judicibus, qui videbantur re- gere populum. Isa. III, 14: Dominus ad gere populum. Isa. III, 14: Dominus ad judicium veniet cum senioribus populi judicium veniet cum senioribus populi sui. sui.

Quarta causa est, quia hi duo sacerdo- Quarta causa est, quia hi duo sacerdo- tium vicissim emebant a Gentibus, et tium vicissim emebant a Gentibus, et sibi vicissim per annos succedebant, et sibi vicissim per annos succedebant, et utilitatem in communi habebant. Et ideo utilitatem in communi habebant. Et ideo fecit Caiphas eum Annæ præsentari fecit Caiphas eum Annæ præsentari tamquam conjudici, ad quem pertinebat tamquam conjudici, ad quem pertinebat scire de judicio. Et ideo ducebant ad scire de judicio. Et ideo ducebant ad Annam primum. I Esdræ, ix, 2 : Manus Annam primum. I Esdræ, ix, 2 : Manus principum et magistratuum fuit in trans- principum et magistratuum fuit in trans- gressione hac prima. gressione hac prima.

« Erat enim socer Caiphæ. » Nunc de- « Erat enim socer Caiphæ. » Nunc de- scribit Caipham. « Erat enim socer Cai- scribit Caipham. « Erat enim socer Cai- phæ » Annas, « qui, » Caiphas, « erat phæ » Annas, « qui, » Caiphas, « erat pontifex anni illius, » hoc est, anni il- pontifex anni illius, » hoc est, anni il- lius administrationem habebat: quamvis lius administrationem habebat: quamvis judicium et utilitas judicii esset com- judicium et utilitas judicii esset com- mune, et affinitate conjuncti pari iniqui- mune, et affinitate conjuncti pari iniqui- tate scelera perpetrabant. Isaiæ, 1, 23: tate scelera perpetrabant. Isaiæ, 1, 23: Principes tui infideles, socii furum. Om- Principes tui infideles, socii furum. Om- nes diligunt munera, sequuntur retribu- nes diligunt munera, sequuntur retribu-

tiones. tiones.

«Erat autem Caiphas, etc. » «Erat autem Caiphas, etc. »

» »

Describit ulterius Caipham, dicens : Describit ulterius Caipham, dicens : « Qui consilium dederat Judæis 1. « Qui consilium dederat Judæis 1. Genes. XLIX, 6: In consilium eorum non Genes. XLIX, 6: In consilium eorum non veniet anima mea. veniet anima mea.

« «

Quia expedit unum hominem mori Quia expedit unum hominem mori pro populo. » Hoc, ut dicit Chryso- pro populo. » Hoc, ut dicit Chryso- stomus, ideo repetit, ut sciatur utilitas stomus, ideo repetit, ut sciatur utilitas

1 Supra, x1, 49. 1 Supra, x1, 49.

633 633

mortis Christi. Sed tamen mihi videtur, mortis Christi. Sed tamen mihi videtur, quod hoc litteraliter dicit Evangelista, ad quod hoc litteraliter dicit Evangelista, ad insinuandam malitiam judicis : quia pro insinuandam malitiam judicis : quia pro certo mala intentione dedit consilium de certo mala intentione dedit consilium de morte Domini. Et ideo dicit hoc, ut scia- morte Domini. Et ideo dicit hoc, ut scia- tur quod quia tam nequam fuerunt et tur quod quia tam nequam fuerunt et ipse et attinentes ei in Domini examina- ipse et attinentes ei in Domini examina- tione, et ut sciatur quod quia tam ne- tione, et ut sciatur quod quia tam ne- quam fuerunt examinatores ejus et non quam fuerunt examinatores ejus et non invenerunt causam, quod pro certo inno- invenerunt causam, quod pro certo inno- center occisus esset. Deuter. xxx11, 31: center occisus esset. Deuter. xxx11, 31: Inimici nostri sunt judices. Inimici nostri sunt judices.

« Sequebatur autem Simon Petrus « Sequebatur autem Simon Petrus Jesum, et alius discipulus. » Jesum, et alius discipulus. »

Hic tangit Petri negationem. Hic tangit Petri negationem. Tanguntur autem hic duo, scilicet de Tanguntur autem hic duo, scilicet de sequela Petri, et de negatione sequelæ. sequela Petri, et de negatione sequelæ. Adhuc primum continet duo: seque- Adhuc primum continet duo: seque- lam ex amore, et introductionem in lam ex amore, et introductionem in atrium pontificis. atrium pontificis.

Dicit ergo: « Sequebatur autem Je- Dicit ergo: « Sequebatur autem Je- sum Simon Petrus, » Magistri non im- sum Simon Petrus, » Magistri non im- memor. Et qui primus quasi præire et memor. Et qui primus quasi præire et occurrere hostibus se spopondit, modo occurrere hostibus se spopondit, modo a longe (ut dicunt Matthæus, Marcus et a longe (ut dicunt Matthæus, Marcus et Lucas) sequebatur. Matth. v, 16: Se- Lucas) sequebatur. Matth. v, 16: Se- quar te quocumque ieris. Longe autem quar te quocumque ieris. Longe autem sequebatur, quia timebat notari si pro- sequebatur, quia timebat notari si pro- pinque sequeretur: tamen fidem exhibe- pinque sequeretur: tamen fidem exhibe- bat in sequendo. IV Regum, v, 21: Vivit bat in sequendo. IV Regum, v, 21: Vivit Dominus quia curram post cum, etc. Dominus quia curram post cum, etc. Psal. LXXIX, 19: Non discedimus a te : Psal. LXXIX, 19: Non discedimus a te : vivificabis nos, el nomen tuum invocabi- vivificabis nos, el nomen tuum invocabi-

mus. mus.

« Et alius discipulus: » ut dicit Chry- « Et alius discipulus: » ut dicit Chry- sostomus, Joannes, qui de se ut de alio sostomus, Joannes, qui de se ut de alio loquitur. Hi enim duo fidelius Christo loquitur. Hi enim duo fidelius Christo adhæserunt et non erat eis tolerabile adhæserunt et non erat eis tolerabile recedere ab eo. recedere ab eo.

«< «<

Discipulus autem ille erat notus Discipulus autem ille erat notus pontifici, et introivit cum Jesu in pontifici, et introivit cum Jesu in atrium pontificis. atrium pontificis.

15 15

16 16

6.34 6.34

D. ALB. MAG. ORD. PRÆŊ. D. ALB. MAG. ORD. PRÆŊ.

Petrus autem stabat ad ostium foris. » Petrus autem stabat ad ostium foris. »

Tangit hic de Petri introductione. Et Tangit hic de Petri introductione. Et hoc factum est per notitiam et familiari- hoc factum est per notitiam et familiari- tatem Joannis cum pontifice. Tantæ enim tatem Joannis cum pontifice. Tantæ enim fuit mansuetudinis, quod etiam ab homi: fuit mansuetudinis, quod etiam ab homi: nibus Christi inimicis amabatur. nibus Christi inimicis amabatur.

Et hoc est quod dicit: « Discipulus Et hoc est quod dicit: « Discipulus ille erat notus pontifici, » I ad Corinth. ille erat notus pontifici, » I ad Corinth. x, 33: Ego per omnia omnibus placeo, x, 33: Ego per omnia omnibus placeo, non quærens quod mihi utile est, sed non quærens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. quod multis, ut salvi fiant.

« Et introivit,» scilicet ille alius disci- « Et introivit,» scilicet ille alius disci- pulus qui erat Joannes. Sed propter hu- pulus qui erat Joannes. Sed propter hu-

militatem nomen suum non scribit, ne militatem nomen suum non scribit, ne de notitia tanți principis gloriari videre- de notitia tanți principis gloriari videre- tur. « Cum Jesu » captivo et ligato, « in tur. « Cum Jesu » captivo et ligato, « in atrium pontificis. » Tamen non intravit atrium pontificis. » Tamen non intravit in penetralia domus in quam ducebatur in penetralia domus in quam ducebatur Jesus examinandus, sicut dicitur, Luc. Jesus examinandus, sicut dicitur, Luc. 55. 55.

XXII, XXII,

« Petrus autem stabat ad ostium fo- « Petrus autem stabat ad ostium fo- ris. » ris. »

« Petrus stabat, » quia non erat notus : « Petrus stabat, » quia non erat notus : « ad ostium » ațrii, hoc est, curiæ ponti- « ad ostium » ațrii, hoc est, curiæ ponti- ficis, « foris, » in platea: quia ad ponti- ficis, « foris, » in platea: quia ad ponti- ficem pauper et ignotus non potuit habe- ficem pauper et ignotus non potuit habe- re accessum, Isa. 1, 23 : Pupillo non ju- re accessum, Isa. 1, 23 : Pupillo non ju- dicant, et causa viduæ non ingreditur dicant, et causa viduæ non ingreditur ad illos. Įsa. Lix, 14: Corruit in platea ad illos. Įsa. Lix, 14: Corruit in platea veritas, et æquitas non potuit ingredi, veritas, et æquitas non potuit ingredi, scilicet ad eos. scilicet ad eos.

« Exivit ergo discipulus alius qui « Exivit ergo discipulus alius qui erat notus pontifici, et dixit ostiariæ, erat notus pontifici, et dixit ostiariæ, et introduxit Petrum. » et introduxit Petrum. »

Tangitur introductio Petri ad locum Tangitur introductio Petri ad locum primæ negationis. primæ negationis.

Dicit ergo: «Exivit ergo » de atrio ad Dicit ergo: «Exivit ergo » de atrio ad ostium, ille « alius discipulus, » qui spe- ostium, ille « alius discipulus, » qui spe- cialem familiaritatem habuit cum pontt- cialem familiaritatem habuit cum pontt- fice, « qui erat notus pontifici, » et etiam fice, « qui erat notus pontifici, » et etiam familiæ pontificis. Aliquando enim noti- familiæ pontificis. Aliquando enim noti- tia malorum multa impedit mala. « Et tia malorum multa impedit mala. « Et dixit ostiariæ, » quæ in exterioribus por- dixit ostiariæ, » quæ in exterioribus por-

tis consistens, portam custodiebat. Dixit tis consistens, portam custodiebat. Dixit autem forte quod ad se Petrus permitte- autem forte quod ad se Petrus permitte- retur ingredi : « et » sic de licentia ostia- retur ingredi : « et » sic de licentia ostia- riæ, « introduxit Petrum » in atrium. riæ, « introduxit Petrum » in atrium. Jesus autem erat in superiori domus so- Jesus autem erat in superiori domus so- lario. Timebat enim Petrus, et ideo jam lario. Timebat enim Petrus, et ideo jam retrocedere incipiebat et trahere seorsum retrocedere incipiebat et trahere seorsum se. Isa. vII, 2: Commotum est cor ejus, se. Isa. vII, 2: Commotum est cor ejus, et cor populi ejus, sicut moventur ligna et cor populi ejus, sicut moventur ligna silvarum a facie venti. silvarum a facie venti.

« Dixit ergo Petro ancilla ostiaria ; « Dixit ergo Petro ancilla ostiaria ; Numquid et tu ex discipulis es homi, Numquid et tu ex discipulis es homi, nis istius? Dicit ille: Non sum. nis istius? Dicit ille: Non sum.

Stabant autem servi et ministri ad Stabant autem servi et ministri ad prunas, quia frigus erat, et calefacie- prunas, quia frigus erat, et calefacie- bant se: erat autem cum eis et Petrus bant se: erat autem cum eis et Petrus stans, et calefaciens se. » stans, et calefaciens se. »

Hic tangitur Petri negatio. Hic tangitur Petri negatio.

Dicuntur autem hic tria, scilicet, im- Dicuntur autem hic tria, scilicet, im- pellens Petrum ad negationem sive ne- pellens Petrum ad negationem sive ne- gandum, negatio Petri, et dispositio in- gandum, negatio Petri, et dispositio in- firmitatis ejus in spiritu. Impellens est firmitatis ejus in spiritu. Impellens est debile, negatio est quoddam culpabile, debile, negatio est quoddam culpabile, et dispositio est quoddam miserabile. et dispositio est quoddam miserabile.

De primo dicit duo: in quibus notat De primo dicit duo: in quibus notat impellentis debilitatem, scilicet, sexum, impellentis debilitatem, scilicet, sexum, et animi compassionem.. et animi compassionem..

De primo dicit: « Dixit ergo Petra, n De primo dicit: « Dixit ergo Petra, n Apostolorum principi, «< ancilla astia- Apostolorum principi, «< ancilla astia- ria. Mulier, non vir: ancilla, non do- ria. Mulier, non vir: ancilla, non do- mina quæ aliquid haberet potestatis, et mina quæ aliquid haberet potestatis, et ancilla quæ circumiens in curia, vilia fe- ancilla quæ circumiens in curia, vilia fe- cit opuscula. Levit. xxvi, 36: Terrebit cit opuscula. Levit. xxvi, 36: Terrebit eos sonitus folii volantis, Psal. XIII, 5: eos sonitus folii volantis, Psal. XIII, 5: Trepidaverunt timore, ubi non erat ti- Trepidaverunt timore, ubi non erat ti-

mor. mor.

«< «<

Numquid et tu, » cum aliis profugis, Numquid et tu, » cum aliis profugis, « ex discipulis es hominis istius ? » Di; « ex discipulis es hominis istius ? » Di; cit Hominis, non, malefactoris. Quia cit Hominis, non, malefactoris. Quia hoc dixit, ut dixit Chrysostomus, mise- hoc dixit, ut dixit Chrysostomus, mise- rantis affectu. Et hoc voluit diviną dis- rantis affectu. Et hoc voluit diviną dis- pensatio, ut minus timeret Petrus: ut pensatio, ut minus timeret Petrus: ut quando ad vocem negaret miserantis, quando ad vocem negaret miserantis, magis humiliaretur. Isa. LXIV, 6 : Ceci- magis humiliaretur. Isa. LXIV, 6 : Ceci- dimus quasi folium universi, et iniqui- dimus quasi folium universi, et iniqui-

18 18

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-18, 19, 20. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-18, 19, 20.

tates nostræ quasi ventus abstulerunt tates nostræ quasi ventus abstulerunt

nos. nos.

« Dicit ille, » Petrus : « Non sum. » « Dicit ille, » Petrus : « Non sum. » Et sic prima negatio perfecta est in domo Et sic prima negatio perfecta est in domo Annæ quod quidem verum est secun- Annæ quod quidem verum est secun- dum historiam. Matthæus autem et Mar- dum historiam. Matthæus autem et Mar- cus et Lucas omnes tres negationes di- cus et Lucas omnes tres negationes di- cunt esse factas in domo Caiphæ: sed cunt esse factas in domo Caiphæ: sed ipsi ut continuent historiam de triplici ipsi ut continuent historiam de triplici negatione Petri, per recapitulationem negatione Petri, per recapitulationem ponunt istam posterius cum aliis quæ fa- ponunt istam posterius cum aliis quæ fa- ctæ sunt in domo Caiphæ. ctæ sunt in domo Caiphæ.

« Stabant autem servi et ministri ad « Stabant autem servi et ministri ad prunas, etc. »> prunas, etc. »>

« Ad» effusas in atrio «prunas:» quæ « Ad» effusas in atrio «prunas:» quæ ideo effusæ sunt in atrio, ut ministri qui ideo effusæ sunt in atrio, ut ministri qui captivatores fuerunt Domini nostri JESU captivatores fuerunt Domini nostri JESU CHRISTI, et in frigore noctis diu algue- CHRISTI, et in frigore noctis diu algue- rant, haberent eas ad se calefaciendos. rant, haberent eas ad se calefaciendos.

Et hoc est quod dicit : « Quia frigus Et hoc est quod dicit : « Quia frigus erat, » non tam extra quam intus. Matth. erat, » non tam extra quam intus. Matth. XXIV, 12: Quoniam abundavit iniquitas, XXIV, 12: Quoniam abundavit iniquitas, refrigescet charitas multorum. refrigescet charitas multorum.

635 635

tuam,sic frigidam fecit malitiam Suam. tuam,sic frigidam fecit malitiam Suam. Et ideo extra quæsivit caloris remedia Et ideo extra quæsivit caloris remedia qui intus calore destituebatur. qui intus calore destituebatur.

«< Pontifex ergo interrogavit Jesum «< Pontifex ergo interrogavit Jesum de discipulis suis, et de doctrina ejus.» de discipulis suis, et de doctrina ejus.»

Tangitur examinaţio Domini. Tangitur examinaţio Domini.

Et tanguntur quatuor: irrogatio Et tanguntur quatuor: irrogatio pontificis dolosa, responsio Domini in- pontificis dolosa, responsio Domini in- nocentia et excusatione plena, irroga- nocentia et excusatione plena, irroga- ta contumelia cum injuria, et responsio ta contumelia cum injuria, et responsio Domini patientissima et rationabilissima, Domini patientissima et rationabilissima,

De primo dicit: « Pontifex ergo, » non De primo dicit: « Pontifex ergo, » non anni illius, sed qui potestatem cum Cai- anni illius, sed qui potestatem cum Cai- pha emerat, « interrogabat » dolose pha emerat, « interrogabat » dolose « Jesum de discipulis suis, ut cum « Jesum de discipulis suis, ut cum ipso trucidarentur: ne aliquæ reliquiæ ipso trucidarentur: ne aliquæ reliquiæ nominis ejus remanerent. II Regum, nominis ejus remanerent. II Regum, XIV, 7 Quærunt exstinguere scintillam XIV, 7 Quærunt exstinguere scintillam

meam. meam.

« Et de doctrina ejus, » ut eum ex « Et de doctrina ejus, » ut eum ex perversa doctrina si posset accusaret: perversa doctrina si posset accusaret: sed, sicut dicitur, Proverb. 1, 17: Fru- sed, sicut dicitur, Proverb. 1, 17: Fru-

« Et » ideo « calefaciebant se, » quiastra jacitur rete ante oculos pennatorum. « Et » ideo « calefaciebant se, » quiastra jacitur rete ante oculos pennatorum. extra se algere intra significantes, quia extra se algere intra significantes, quia corda eorum in soliditatem lapidis erant corda eorum in soliditatem lapidis erant congelata. Eccli. XLII, 22: Frigidus ven- congelata. Eccli. XLII, 22: Frigidus ven- tus aquilo flavit, et gelavit crystallus tus aquilo flavit, et gelavit crystallus ab aqua. Psal. CXLVII, 17: Ante faciem ab aqua. Psal. CXLVII, 17: Ante faciem frigoris ejus quis sustinebit? frigoris ejus quis sustinebit?

«Erat autem cum eis et Petrus, etc. » «Erat autem cum eis et Petrus, etc. »

Tangitur Petri dispositio miserabilis: Tangitur Petri dispositio miserabilis: quia de societate Christi et ovium Christi quia de societate Christi et ovium Christi separatus est, cum illis in societatem lu- separatus est, cum illis in societatem lu- porum, capientium agnum immolatum porum, capientium agnum immolatum Christum. Et hoc notat cum dicit: «Pe- Christum. Et hoc notat cum dicit: «Pe- trus erat cum eis stans. » Genes. XLIX, 6: trus erat cum eis stans. » Genes. XLIX, 6: In consilium eorum non veniet anima In consilium eorum non veniet anima mea. Proverb. mea. Proverb. 15 et 16: Fili mi, ne 15 et 16: Fili mi, ne ambules cum eis pedes enim illorum ambules cum eis pedes enim illorum ad malum currunt, et festinant ut effun- ad malum currunt, et festinant ut effun- dant sanguinem, scilicet innoxium. dant sanguinem, scilicet innoxium.

« Et calefaciens se, »jam frigus haben- « Et calefaciens se, »jam frigus haben- tem intus plusquam extra. Jerem. vi, 7: tem intus plusquam extra. Jerem. vi, 7: Sicut frigidam fecit cisterna aquam Sicut frigidam fecit cisterna aquam

« Respondit ei Jesus: Ego palam lo- « Respondit ei Jesus: Ego palam lo- cutus sum mundo: ego semper docui cutus sum mundo: ego semper docui in synagoga, et in templo, quo omnes in synagoga, et in templo, quo omnes

Judæi conveniunt: et in occulto locu- Judæi conveniunt: et in occulto locu- tus sum nihil. tus sum nihil.

Quid me interrogas? interroga eos Quid me interrogas? interroga eos qui audierunt quid locutus sim ipsis: qui audierunt quid locutus sim ipsis: ecce hi sciunt quæ dixerim ego. ecce hi sciunt quæ dixerim ego.

Hæc autem cum dixisset, unus as- Hæc autem cum dixisset, unus as- sistens ministrorum dedit alapam sistens ministrorum dedit alapam Jesu, dicens: Sic respondes ponțifici? Jesu, dicens: Sic respondes ponțifici?

Respondit ei Jesus: Si male locutus Respondit ei Jesus: Si male locutus sum, testimonium perhibe de malo: sum, testimonium perhibe de malo: si autem bene, quid me cædis? » si autem bene, quid me cædis? »

« «

Respondit ei Jesus, » responsione sa- Respondit ei Jesus, » responsione sa- pientiæ, quæ ex publico probaret justum pientiæ, quæ ex publico probaret justum

et innocentem. et innocentem.

Dicit tria, scilicet, doctrinam fuisse ma- Dicit tria, scilicet, doctrinam fuisse ma-

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

636 636

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nifestam, a se non oportere inquiri, de nifestam, a se non oportere inquiri, de re manifesta testimonium accipere ab re manifesta testimonium accipere ab omnibus. omnibus.

Dicit ergo: «Ego palam locutus sum Dicit ergo: «Ego palam locutus sum mundo, » hoc est, in propatulo : quia si mundo, » hoc est, in propatulo : quia si etiam parabolas proposui, illas discipulis etiam parabolas proposui, illas discipulis exposui: ut omnibus ab ipsis exponeren- exposui: ut omnibus ab ipsis exponeren- tur, et sic ad manifestum eis ipsas ordi- tur, et sic ad manifestum eis ipsas ordi- navi, parabolas etiam publice mundo navi, parabolas etiam publice mundo proposui. Isa. XLV, 19: Non in abscon- proposui. Isa. XLV, 19: Non in abscon- dito locutus sum, in loco terræ tenebroso. dito locutus sum, in loco terræ tenebroso. Joan. 11, 21: Qui facit veritatem, venit. Joan. 11, 21: Qui facit veritatem, venit. ad lucem, ut manifestentur ópera ejus, ad lucem, ut manifestentur ópera ejus, quia in Deo sunt facta. quia in Deo sunt facta.

« «

«Ego semper docui, » hoc est, doctri- «Ego semper docui, » hoc est, doctri- nam proposui, « in synagoga, » vadens nam proposui, « in synagoga, » vadens per provinciæ civitates ad synagogas in per provinciæ civitates ad synagogas in terra ubi locus est publicus: « et in tem- terra ubi locus est publicus: « et in tem- plo» docui, quando veni in Jerusalem plo» docui, quando veni in Jerusalem qui est locus solemnissimus, quo omnes qui est locus solemnissimus, quo omnes Judæi conveniunt » tribus vicibus per Judæi conveniunt » tribus vicibus per annum, sicut in antehabitis sæpe dictum annum, sicut in antehabitis sæpe dictum est : « et in occulto, » quod in occultis est : « et in occulto, » quod in occultis debet remanere, et in abscondito « locu- debet remanere, et in abscondito « locu- tus sum nihil. » Matth. x, 27: Quod in tus sum nihil. » Matth. x, 27: Quod in aure auditis, prædicate super tecta. Et, aure auditis, prædicate super tecta. Et, ibidem, y. 26: Nihil est opertum, quod ibidem, y. 26: Nihil est opertum, quod non revelabitur: et occultum, quod non non revelabitur: et occultum, quod non scietur. Quia si aliqua seorsum disserui scietur. Quia si aliqua seorsum disserui discipulis, ideo feci quia alii capaces non discipulis, ideo feci quia alii capaces non fuerunt aut digni quibus talia propo- fuerunt aut digni quibus talia propo- nerentur. Non tamen hoc ideo factum nerentur. Non tamen hoc ideo factum est, quod res esset in se occulta vel oc- est, quod res esset in se occulta vel oc- cultanda tamquam hæretica doctrina, cultanda tamquam hæretica doctrina, sed publica et publicanda docui. II ad sed publica et publicanda docui. II ad Corinth. iv, 3 et 4 : Quod si etiam oper- Corinth. iv, 3 et 4 : Quod si etiam oper- tum est evangelium nostrum, in iis qui tum est evangelium nostrum, in iis qui pereunt est opertum: in quibus Deus pereunt est opertum: in quibus Deus hujus sæculi excæcavit mentes infide- hujus sæculi excæcavit mentes infide- lium, ut non fulgeat illis illuminatio lium, ut non fulgeat illis illuminatio evangelii gloriæ Christi. Aperta tamen evangelii gloriæ Christi. Aperta tamen semper docui, etsi talibus propter suam semper docui, etsi talibus propter suam cæcitatem erant occulta. Et sic solvitur cæcitatem erant occulta. Et sic solvitur quæstio quæ fieri potest, quod sermo quæstio quæ fieri potest, quod sermo parabolicus non est manifestus, et quod parabolicus non est manifestus, et quod seorsum aliquando discipulos docuit. seorsum aliquando discipulos docuit. Et ideo subjungit : Et ideo subjungit :

1 Cf. Joan. VII, 1 et seq., passim. 1 Cf. Joan. VII, 1 et seq., passim.

« Quid me interrogas? -interroga eos « Quid me interrogas? -interroga eos qui audierunt, etc. » qui audierunt, etc. »

« Quid me interrogas » de publico? « Quid me interrogas » de publico? « interroga eos qui audierunt, etc., » « interroga eos qui audierunt, etc., » quorum magna copia est apud te : sicut quorum magna copia est apud te : sicut Nicodemus, et alii ministri quos ad me Nicodemus, et alii ministri quos ad me misisti capiendum 1. misisti capiendum 1.

« Hi enim sciunt quid dixerim ego. » « Hi enim sciunt quid dixerim ego. » Proverb. vi, 8: Justi sunt omnes ser- Proverb. vi, 8: Justi sunt omnes ser- mones mei, et non est in eis pravum quid mones mei, et non est in eis pravum quid neque perversum. neque perversum.

« Hæc autem cum dixisset, etc. » « Hæc autem cum dixisset, etc. »

Scilicet quia nihil mali fecit vel dixit, Scilicet quia nihil mali fecit vel dixit, «<unus,» unicus in malitia exceptus, « as- «<unus,» unicus in malitia exceptus, « as- sistens,» scilicet pontifici, unus « mini- sistens,» scilicet pontifici, unus « mini- strorum » sceleris illius quod facere ince- strorum » sceleris illius quod facere ince- perunt, « dedit alapam, » ad maxillam perunt, « dedit alapam, » ad maxillam dans palmam, « Jesu. » Thren. 111, 30: dans palmam, « Jesu. » Thren. 111, 30: Dabit percutienti se maxillam, saturabi- Dabit percutienti se maxillam, saturabi- tur opprobriis. Michææ, v, 1: Percu- tur opprobriis. Michææ, v, 1: Percu- tient maxillam judicis Israel. tient maxillam judicis Israel.

« Dicens: Sic respondes pontifici ? » « Dicens: Sic respondes pontifici ? » Voluit iste quod plane confiteretur vel Voluit iste quod plane confiteretur vel negaret: quia videbantur pontifex men- negaret: quia videbantur pontifex men- dacio argui (qui sæpe dixerat Christum dacio argui (qui sæpe dixerat Christum perversa docere) si testimonio omnium perversa docere) si testimonio omnium de falso convinceretur. Sic, Act. XXIII, 2: de falso convinceretur. Sic, Act. XXIII, 2: Princeps sacerdotum Ananias præcepit Princeps sacerdotum Ananias præcepit adstantibus sibi percutere os ejus, sci- adstantibus sibi percutere os ejus, sci- licet Pauli. Sic fit ut quando Alchimus, licet Pauli. Sic fit ut quando Alchimus, nihil habens dignum sacerdotio, animos nihil habens dignum sacerdotio, animos vero crudelis tyranni, et feræ belluæ vero crudelis tyranni, et feræ belluæ iram gerens, vult ut sacerdotium (cujus iram gerens, vult ut sacerdotium (cujus potestate non utitur nisi ad malum) in potestate non utitur nisi ad malum) in ipso alii venerentur. Impius enim ponti- ipso alii venerentur. Impius enim ponti- fex ministros omnes habet impios: sicut fex ministros omnes habet impios: sicut dicitur in Proverbiis, xxix, 12: Princeps dicitur in Proverbiis, xxix, 12: Princeps qui libenter audit verba mendacii omnes qui libenter audit verba mendacii omnes ministros habet impios. ministros habet impios.

<< Respondit ei Jesus, etc. » << Respondit ei Jesus, etc. »

Responsio patientiæ et sapientiæ eru- Responsio patientiæ et sapientiæ eru- dientis, et sic beneficium impedit erudi- dientis, et sic beneficium impedit erudi-

2 II Machab. IV, 25. 2 II Machab. IV, 25.

24 24

25 25

26 26

27 27

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-24, 27. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-24, 27.

ditionis pro malefacto, juxta dictum ditionis pro malefacto, juxta dictum suum, Matth. v, 44 : Benefacite his qui suum, Matth. v, 44 : Benefacite his qui oderunt vos. oderunt vos.

« Si male locutus sum, » quia constat « Si male locutus sum, » quia constat quod non malum locutus sum. « Si » ergo quod non malum locutus sum. « Si » ergo « male locutus sum » ipsum bonum, « male locutus sum » ipsum bonum, percutis me eo quod locutus sum. Et percutis me eo quod locutus sum. Et ideo hoc dicit, quod etiam minister mo- ideo hoc dicit, quod etiam minister mo- dum culpare videtur, et non dictum dum culpare videtur, et non dictum quando dixit: Sic respondes pontifici? quando dixit: Sic respondes pontifici? « Si » ergo « male locutus sum, testimo- « Si » ergo « male locutus sum, testimo- nium perhibe de malo, » per poenam nium perhibe de malo, » per poenam quam inflixisti, et sit tibi licitum alapam quam inflixisti, et sit tibi licitum alapam dedisse. « Si autem » non male, sed dedisse. « Si autem » non male, sed « bene» locutus sum. Quia ubi non est « bene» locutus sum. Quia ubi non est confessio rei in judicio, si publicum ha- confessio rei in judicio, si publicum ha- beri potest testimonium, tunc judici ma- beri potest testimonium, tunc judici ma- gis convenit ab absolvendum reum quam gis convenit ab absolvendum reum quam condemnandum. Et si ergo hæc locutus condemnandum. Et si ergo hæc locutus sum, «quid me cædis? » Impunitus enim sum, «quid me cædis? » Impunitus enim debet esse qui bene loquitur in judicio. debet esse qui bene loquitur in judicio. Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mihi mala Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mihi mala pro bonis. pro bonis.

« Et misit eum Annas ligatum ad « Et misit eum Annas ligatum ad Caipham pontificem. Caipham pontificem.

Erat autem Simon Petrus stans, et Erat autem Simon Petrus stans, et

calefaciens se. Dixerunt ergo ei: Num- calefaciens se. Dixerunt ergo ei: Num- quid et tu ex discipulus ejus es? Ne- quid et tu ex discipulus ejus es? Ne- gavit ille, et dixit: Non sum. gavit ille, et dixit: Non sum.

Dicit ei unus ex servis pontificis, cog- Dicit ei unus ex servis pontificis, cog- natus ejus cujus abscidit Petrus au- natus ejus cujus abscidit Petrus au- riculam: Nonne ego te vidi in horto riculam: Nonne ego te vidi in horto

cum illo? cum illo?

Iterum ergo negavit Petrus: et sta- Iterum ergo negavit Petrus: et sta- tim gallus cantavit. » tim gallus cantavit. »

Secunda pars examinationis Christi, Secunda pars examinationis Christi, qualiter examinatur coram Caipha. qualiter examinatur coram Caipha.

Tanguntur autem hic breviter duo, sci- Tanguntur autem hic breviter duo, sci- licet, ad Caipham Christi præsentatio, et licet, ad Caipham Christi præsentatio, et principis Apostolorum in atrio Caiphæ principis Apostolorum in atrio Caiphæ duplex negatio. duplex negatio.

Dicit ergo: «Et misit eum Annas, » Dicit ergo: «Et misit eum Annas, » antiquior in malitia. Daniel. xını, 52: In- antiquior in malitia. Daniel. xını, 52: In- veterate dierum malorum, nunc venerunt veterate dierum malorum, nunc venerunt

637 637

peccata tua, quæ operabaris prius inno- peccata tua, quæ operabaris prius inno- centes opprimens, et dimittens noxios. centes opprimens, et dimittens noxios.

« Ligatum, » qui vincula omnium « Ligatum, » qui vincula omnium solvit, «ad Caipham, » generum suum, solvit, «ad Caipham, » generum suum, qui pontifex erat anni illius. qui pontifex erat anni illius.

« Erat autem Simon Petrus « Erat autem Simon Petrus stans, etc. » stans, etc. »

« Stans » in atrio Caiphæ, sicut frige- « Stans » in atrio Caiphæ, sicut frige- factus fuit in domo Annæ : et ideo « cale- factus fuit in domo Annæ : et ideo « cale- faciens se » prunis in atrio propter fa- faciens se » prunis in atrio propter fa- miliam fusis. miliam fusis.

« Dixerunt ergo ei, » scilicet Petro « Dixerunt ergo ei, » scilicet Petro ministri sceleris : « Numquid et tu ex ministri sceleris : « Numquid et tu ex discipulis es hominis istius? » Tales fue- discipulis es hominis istius? » Tales fue- runt qui dixerunt, Joan. ix, 28: Male- runt qui dixerunt, Joan. ix, 28: Male- dixerunt ergo ei, et dixerunt : Tu disci- dixerunt ergo ei, et dixerunt : Tu disci- pulus illius sis : nos autem Moysi disci- pulus illius sis : nos autem Moysi disci- puli sumus. puli sumus.

« Negavit ille, » Petrus, « et dixit, » « Negavit ille, » Petrus, « et dixit, » timore pavidus: «Non sum » ex disci- timore pavidus: «Non sum » ex disci- pulis ejus. Multum destitit ex hoc quod pulis ejus. Multum destitit ex hoc quod dixit, Luc. xx11, 33: Tecum paratus sum dixit, Luc. xx11, 33: Tecum paratus sum et in carcerem et in mortem ire. Negat et in carcerem et in mortem ire. Negat Petrus se esse discipulum Christi, et in Petrus se esse discipulum Christi, et in hoc negavit Christum et in hoc instrui- hoc negavit Christum et in hoc instrui- mur, ut dicit Augustinus, quod etiam si mur, ut dicit Augustinus, quod etiam si aliquis non negat Christum, negat tamen aliquis non negat Christum, negat tamen se non esse Christianum: quod hic re- se non esse Christianum: quod hic re- putandus est negasse Christum. Satis putandus est negasse Christum. Satis Christum negavit, qui se esse membrum Christum negavit, qui se esse membrum Christi denegavit. Ad Titum, 1, 16: Con- Christi denegavit. Ad Titum, 1, 16: Con- fitentur se nosse Deum, factis autem ne- fitentur se nosse Deum, factis autem ne- gant. gant.

<< Dicit ei unus ex servis pontifi- << Dicit ei unus ex servis pontifi- cis, etc. » cis, etc. »

Qui discretius eum noverat quia Qui discretius eum noverat quia fuit « cognatus ejus cujus abscidit Pe- fuit « cognatus ejus cujus abscidit Pe- trus auriculam. » Marci autem, xiv, 70, trus auriculam. » Marci autem, xiv, 70, videtur hoc dictum esse plurium: quia videtur hoc dictum esse plurium: quia ibi ita dicitur Et post pusillum rursus ibi ita dicitur Et post pusillum rursus qui adstabant dicebant Petro: Vere ex qui adstabant dicebant Petro: Vere ex illis es, etc. Sed veritas est, quod iste illis es, etc. Sed veritas est, quod iste prius excitabat alios ad dicendum: et prius excitabat alios ad dicendum: et ideo unus fuit principalis qui dixit, alii ideo unus fuit principalis qui dixit, alii autem concordabant cum illo. Dicunt au- autem concordabant cum illo. Dicunt au-

28 28

638 638

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tem quidam quod hoc coactus dixit: tem quidam quod hoc coactus dixit: quia cum sanatus fuit cognatus ėjus, li- quia cum sanatus fuit cognatus ėjus, li- benter tacuisset: quia sub pœna præcep- benter tacuisset: quia sub pœna præcep- tum fuit pontificum, ut omnes qui ali- tum fuit pontificum, ut omnes qui ali- quid novissent de discipulis Domini, quid novissent de discipulis Domini, proderent ut damnarentur. proderent ut damnarentur.

« Nonne » ego per ictum quèm dedisti, « Nonne » ego per ictum quèm dedisti, cognovi, et a vidi te in horto cum illo ? » cognovi, et a vidi te in horto cum illo ? » hoc est, cum Jesu. hoc est, cum Jesu.

<< Iterum ergo negavit Petrus, etc. » << Iterum ergo negavit Petrus, etc. »

« Iterum ergo, » tertio, « negavit Pe- « Iterum ergo, » tertio, « negavit Pe- trus » Dominum. Et sicut dicitur, Matth. trus » Dominum. Et sicut dicitur, Matth. XXVI, 74 Cœpit detestari et jurare quia XXVI, 74 Cœpit detestari et jurare quia non novisset hominem. non novisset hominem.

« Et statim gallus cantavit, » hoc est, « Et statim gallus cantavit, » hoc est, gallicinium perfecit: quia pro certo post gallicinium perfecit: quia pro certo post secundam negationem gallus vocem de- secundam negationem gallus vocem de- dit, sed gallicinium post tertiam negatio- dit, sed gallicinium post tertiam negatio- nem perfecit. Et tune, ut dicit Matthæus, nem perfecit. Et tune, ut dicit Matthæus, XXVI, 75 Recordatus est Petrus verbi XXVI, 75 Recordatus est Petrus verbi Jesu quod dixerat: Prius quam gallus Jesu quod dixerat: Prius quam gallus cantet, ter me negabis. Et ibi Dominus cantet, ter me negabis. Et ibi Dominus respexit Petrum, spiritualiter in corde respexit Petrum, spiritualiter in corde visitando quia corporaliter ab eo videri visitando quia corporaliter ab eo videri non poterat cum Petrus esset extra in non poterat cum Petrus esset extra in atrio et inferius, Dominus autem in pe- atrio et inferius, Dominus autem in pe- netralibus et super, intus et superius, ut netralibus et super, intus et superius, ut dicit Augustinus. Et tunc Petrus egressus dicit Augustinus. Et tunc Petrus egressus foras extra consortium malorum, dimisit foras extra consortium malorum, dimisit habenas lacrymis et flevit amare 1. habenas lacrymis et flevit amare 1.

Sic ergo negatio Petri in domo Annæ Sic ergo negatio Petri in domo Annæ perfecte èrat inchoata, et in domo Cai- perfecte èrat inchoata, et in domo Cai- phæ consummata. Et hoc dicit Hierony- phæ consummata. Et hoc dicit Hierony- mus et Beda. Veritas est historiæ. Au- mus et Beda. Veritas est historiæ. Au- gustinus tamen dicit, quod tota completa gustinus tamen dicit, quod tota completa fuit in domo Annæ. Et quod hic dicitur fuit in domo Annæ. Et quod hic dicitur fuisse completa in domo Caiphæ, ideo fuisse completa in domo Caiphæ, ideo dicitur, quia propter cognationem domus dicitur, quia propter cognationem domus Caiphæ domus Annæ reputabatur et e Caiphæ domus Annæ reputabatur et e converso. Primun autem secundum litte- converso. Primun autem secundum litte- ram est verisimilius. ram est verisimilius.

« Adducunt ergo Jesum a Caipha « Adducunt ergo Jesum a Caipha (alias, ad Caipham) in prætorium. Erat (alias, ad Caipham) in prætorium. Erat

1 Cf. Matth. xxvI, 75; Marc. XIV, 72. 1 Cf. Matth. xxvI, 75; Marc. XIV, 72.

2 Cf. Matth XXVI, 37 et seq.; Marc. xiv, 53 et 2 Cf. Matth XXVI, 37 et seq.; Marc. xiv, 53 et

autem mane: et ipsi non introierunt in autem mane: et ipsi non introierunt in prætorium, ut non contaminarentur, prætorium, ut non contaminarentur, sed ut manducarent pascha. » sed ut manducarent pascha. »

Istud est secundum de examinatione Istud est secundum de examinatione Christi, quam breviter transit hic Joannes: Christi, quam breviter transit hic Joannes: quia scivit quod per tres Evangelistas quia scivit quod per tres Evangelistas prolixius erat descripta, qualiter scilicet prolixius erat descripta, qualiter scilicet habitum est contra Christum falsum te- habitum est contra Christum falsum te- stimonium in domo Caiphæ, qualiter illu- stimonium in domo Caiphæ, qualiter illu- sus, qualiter consputus, qualiter velati sus, qualiter consputus, qualiter velati sunt sibi oculi, qualiter colaphizatus : sunt sibi oculi, qualiter colaphizatus : quæ omnia in evangeliis Matthæi, Marci quæ omnia in evangeliis Matthæi, Marci et Lucæ continentur 2. Et ideo breviter et Lucæ continentur 2. Et ideo breviter ista pertransit. ista pertransit.

Quæritur autem hic, Quare etiam nega- Quæritur autem hic, Quare etiam nega- tionem Petri breviter non pertransiit, tionem Petri breviter non pertransiit, quia etiam illam alii diligenter descripse- quia etiam illam alii diligenter descripse-

rant? rant?

Dicendum autem est ad hoc, quod hoc Dicendum autem est ad hoc, quod hoc fit propter Prælatos, qui præcipue ad- fit propter Prælatos, qui præcipue ad- monendi sunt, ne de se præsumentes monendi sunt, ne de se præsumentes alios condemnent: cum et ipsi infirmi- alios condemnent: cum et ipsi infirmi- tale circumdati sint sicut alii. Ad Hebr. tale circumdati sint sicut alii. Ad Hebr. IV, 15: Non habemus pontificem qui non IV, 15: Non habemus pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris : possit compati infirmitatibus nostris : tentatum autem per omnia pro similitu- tentatum autem per omnia pro similitu- dine, absque peccato. dine, absque peccato.

Sic ergo « adducunt Jesum a Caipha. Sic ergo « adducunt Jesum a Caipha. Alia littera habet: Ad Caipham. Alia littera habet: Ad Caipham.

« In prætorium. » « In prætorium. »

») »)

Quod dupliciter exponitur secundum Quod dupliciter exponitur secundum Chrysostomum quidem sic, quod post Chrysostomum quidem sic, quod post galli cantum duxerunt primo Jesum ad galli cantum duxerunt primo Jesum ad Caiphæ domum: ubi tota nocte quæsie- Caiphæ domum: ubi tota nocte quæsie- runt falsum testimonium, et illudebant runt falsum testimonium, et illudebant Christo. In mane autem præcessit Caiphas Christo. In mane autem præcessit Caiphas tamquam astutus et dolosus, ut experire- tamquam astutus et dolosus, ut experire- tur voluntatem Pilati de Christo ante- tur voluntatem Pilati de Christo ante- quam Christus præsentaretur sibi: et quam Christus præsentaretur sibi: et persuaderet malefactorem esse. Et con- persuaderet malefactorem esse. Et con- festim mane, ut dicitur, Marc. xv, 1, festim mane, ut dicitur, Marc. xv, 1, vincientes Jesum, duxerunt et tradide- vincientes Jesum, duxerunt et tradide- runt Pilato. Augustinus autem vult, runt Pilato. Augustinus autem vult, quod omnia facta sint in domo Annæ, quod omnia facta sint in domo Annæ,

seq.; Luc XXII, 63 et seq. seq.; Luc XXII, 63 et seq.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-28, 29, 32, IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVIII-28, 29, 32,

et quod mane facto, Caiphas de domo et quod mane facto, Caiphas de domo Annæ præcessit ad Pilatum, ut dictum est, Annæ præcessit ad Pilatum, ut dictum est, et quod tunc persuaso Pilato, adductus et quod tunc persuaso Pilato, adductus est ad eum Jesus Pilato præsentandus. est ad eum Jesus Pilato præsentandus.

Et hoc est: In prætorium: » quod Et hoc est: In prætorium: » quod iterum dupliciter exponitur. Quidam enim iterum dupliciter exponitur. Quidam enim dicunt, quod quia Pilatus alienigena fuit dicunt, quod quia Pilatus alienigena fuit et romanus, quod in hoc gratiam fècit et romanus, quod in hoc gratiam fècit pontifici, quod in domo Caiphæ de accu- pontifici, quod in domo Caiphæ de accu- sationibus legis prætorium tenuit : ut ibi sationibus legis prætorium tenuit : ut ibi consilium de accusationibus legis habere consilium de accusationibus legis habere possit. Quidam autem dicunt, quod in possit. Quidam autem dicunt, quod in veritate, sicut dictum est, Caiphas præ- veritate, sicut dictum est, Caiphas præ- cesserat ad domum Pilati. Sed hæc domus cesserat ad domum Pilati. Sed hæc domus duplex erat et una pars habitationis duplex erat et una pars habitationis præsidis fuit, in quam omni tempore in- præsidis fuit, in quam omni tempore in- troibant Judæi et ibi Pilatus cum fa- troibant Judæi et ibi Pilatus cum fa- milia sua habitavit. Alia autem pars milia sua habitavit. Alia autem pars erat prætorium, in quo rei condemna- erat prætorium, in quo rei condemna- bantur et in illam partem domus in fe- bantur et in illam partem domus in fe- stis magnis non introibant Judæi, ne con- stis magnis non introibant Judæi, ne con- taminarentur propter sententias sanguinis taminarentur propter sententias sanguinis quæ ibi proferebantur. Et hæc sententia quæ ibi proferebantur. Et hæc sententia est probabilior. est probabilior.