12 12

13 13

614 614

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

seminati verbi, ut illud pullulet in cor- seminati verbi, ut illud pullulet in cor- dibus audientium Apostolos. Et in hac dibus audientium Apostolos. Et in hac virtute uniuntur eis Apostoli qui ad idem virtute uniuntur eis Apostoli qui ad idem seminando operantur, sicut dicitur, 1 ad seminando operantur, sicut dicitur, 1 ad Corinth. 111, 8 Qui plantat et qui rigat, Corinth. 111, 8 Qui plantat et qui rigat, unum sunt. Forte iste est intellectus unum sunt. Forte iste est intellectus litteralis. Sicut dicitur rustici opus uniri litteralis. Sicut dicitur rustici opus uniri et unum fieri cum virtute naturæ semi- et unum fieri cum virtute naturæ semi- nis, quando opere rusticano semen ger- nis, quando opere rusticano semen ger- minat. I ad Corinth. II, 9: Dei sumus minat. I ad Corinth. II, 9: Dei sumus adjutores: Dei agricultura estis. adjutores: Dei agricultura estis.

« Cum essem cum eis, ego serva- « Cum essem cum eis, ego serva- bam eos in nomine tuo. Quos dedisti bam eos in nomine tuo. Quos dedisti mihi, custodivi, et nemo ex his periit, mihi, custodivi, et nemo ex his periit, nisi filius perditionis, ut Scriptura nisi filius perditionis, ut Scriptura impleatur. impleatur.

Nunc autem ad te venio, et hæc Nunc autem ad te venio, et hæc loquor in mundo, ut habeant gau- loquor in mundo, ut habeant gau- dium dium meum impletum in semet- meum impletum in semet-

ipsis. » ipsis. »

Hic incipit pars quæ est de depreca- Hic incipit pars quæ est de depreca- tione in præservando a malo, tione in præservando a malo,

Habet autem tres partes: in quarum Habet autem tres partes: in quarum prima orationis istius tangit necessita- prima orationis istius tangit necessita- tem. In secunda autem, obsecrationis tem. In secunda autem, obsecrationis modum et utilitatem, ibi, y. 15: «Non modum et utilitatem, ibi, y. 15: «Non rogo ut tollas eos de mundo. » In tertia rogo ut tollas eos de mundo. » In tertia autem, subjungit exauditionis opportu- autem, subjungit exauditionis opportu- nitatem et congruitatem, ibi, y. 18: nitatem et congruitatem, ibi, y. 18: « Sicut tu me misisti in mundum, etc. » « Sicut tu me misisti in mundum, etc. » Prima vero harum secundum duas Prima vero harum secundum duas deprecandi necessitates, in duas dividi- deprecandi necessitates, in duas dividi- tur differentias. Una est, quia necesse est tur differentias. Una est, quia necesse est eos servari a malo qui suo exteriori de- eos servari a malo qui suo exteriori de- solantur servatore. Alia est, quia necesse solantur servatore. Alia est, quia necesse est servari eos quos mundus persequitur. est servari eos quos mundus persequitur. Et hæc incipit ibi, y. 14: « Ego dedi eis Et hæc incipit ibi, y. 14: « Ego dedi eis sermonem tuum, etc. » sermonem tuum, etc. »

In prima harum dicit duo: in quorum In prima harum dicit duo: in quorum primo dicit quantum diligenter custodi- primo dicit quantum diligenter custodi- vit Apostolos et credentes quamdiu fuit vit Apostolos et credentes quamdiu fuit cum eis in corporali præsentia. In se- cum eis in corporali præsentia. In se- cundo, ostendit qualiter recedens ab eis cundo, ostendit qualiter recedens ab eis indigent Patris sapientia et custodia, indigent Patris sapientia et custodia,

ibi, . 13 « Nunc autem ad te ve- ibi, . 13 « Nunc autem ad te ve- nio, etc. » nio, etc. »

In primo dicit tria, scilicet, circa cu- In primo dicit tria, scilicet, circa cu- stodiam ostendit diligentiam et pietatem : stodiam ostendit diligentiam et pietatem : circa servationem, fidelitatem: circa cu- circa servationem, fidelitatem: circa cu- stodiæ et servationis effectum ostendit stodiæ et servationis effectum ostendit profectum ipsorum. profectum ipsorum.

Dicit ergo « Cum essem cum eis, » Dicit ergo « Cum essem cum eis, » præsentia corporali mortali, « ego » præsentia corporali mortali, « ego » omni diligentia « servabám eos, » cavens omni diligentia « servabám eos, » cavens eos a malo et a scandalis, quantum pro eos a malo et a scandalis, quantum pro statu animalitatis eorum et infirmitatis statu animalitatis eorum et infirmitatis sufficiebat. Apocal. III, 10: Quoniam sufficiebat. Apocal. III, 10: Quoniam servasti verbum patientiæ meæ, et ego servasti verbum patientiæ meæ, et ego servabo te ab hora tentationis. Hoc pe- servabo te ab hora tentationis. Hoc pe- timus, Matth. vi, 13: Et ne nos inducas timus, Matth. vi, 13: Et ne nos inducas in tentationem. Sed libera nos a malo. in tentationem. Sed libera nos a malo. Ideo, Matth. xxш, 37, comparatur galli- Ideo, Matth. xxш, 37, comparatur galli- næ, quæ infirmatur ad effectum custodia næ, quæ infirmatur ad effectum custodia pullorum, quæ se periculis exponit pro pullorum, quæ se periculis exponit pro pullis, quæ alis pullos colligit et pro- pullis, quæ alis pullos colligit et pro- tegit Quoties volui congregare filios tegit Quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina congregat tuos, quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas, et noluisti ? pullos suos sub alas, et noluisti ?

« In nomine tuo. >> « In nomine tuo. >>

Ecce pietas custodiæ. In nomine enim Ecce pietas custodiæ. In nomine enim Patris servare, est notitiam nominis Patris servare, est notitiam nominis divini quo Pater est in eis, custodire. divini quo Pater est in eis, custodire. Hanc autem Filius in ejus verbis plan- Hanc autem Filius in ejus verbis plan- tavit, et miraculis confirmavit ut firmiter tavit, et miraculis confirmavit ut firmiter servaretur. Ab hac servatione suorum servaretur. Ab hac servatione suorum dicitur Salvator: quia salvat a periculo, dicitur Salvator: quia salvat a periculo, et servat ne in periculum incidant. Psal. et servat ne in periculum incidant. Psal. XVI, 8 Custodi me, Domine, ut pupil- XVI, 8 Custodi me, Domine, ut pupil- lam oculi. Sub umbra alarum tuarum lam oculi. Sub umbra alarum tuarum

protege me. Isa. XLIX, 2 Sub umbra protege me. Isa. XLIX, 2 Sub umbra manus suæ protexit me, hoc est, in refri- manus suæ protexit me, hoc est, in refri- gerio suæ protectionis sive servationis. gerio suæ protectionis sive servationis. Cantic. II, 3 Sub umbra illius quem Cantic. II, 3 Sub umbra illius quem desideraveram sedi, et fructus ejus dul- desideraveram sedi, et fructus ejus dul- cis gutturi meo. cis gutturi meo.

« Quos dedisti mihi, etc. » « Quos dedisti mihi, etc. »

Tangit custodiæ fidelitatem. Et ideo, Tangit custodiæ fidelitatem. Et ideo, «Quos dedisti mihi » homini, in me «Quos dedisti mihi » homini, in me credentes, « custodivi » fideliter, tam- credentes, « custodivi » fideliter, tam-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-12, 13, 14. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-12, 13, 14.

quam depositum apud me thesaurum. quam depositum apud me thesaurum. Psal. cxx, 4: Ecce non dormitabit ne- Psal. cxx, 4: Ecce non dormitabit ne- que dormiet qui custodit Israel. Est que dormiet qui custodit Israel. Est autem servatio a malo, et custoditio in autem servatio a malo, et custoditio in bono concepto ne elabatur. III Regum, bono concepto ne elabatur. III Regum, xx, 39, ut propheta dicit ad prælatos xx, 39, ut propheta dicit ad prælatos quibus suos committit Custodi virum quibus suos committit Custodi virum istum qui si lapsus fuerit, scilicet de istum qui si lapsus fuerit, scilicet de manibus tuis, erit anima tua pro anima manibus tuis, erit anima tua pro anima ejus. Custodit enim suos per seipsum. ejus. Custodit enim suos per seipsum. Job, VI, 200 custos hominum, quare Job, VI, 200 custos hominum, quare me posuisti contrarium tibi, et factus me posuisti contrarium tibi, et factus sum mihimetipsi gravis? Custodit per sum mihimetipsi gravis? Custodit per Angelos. Isa. LXII, 6: Super muros tuos, Angelos. Isa. LXII, 6: Super muros tuos, Jerusalem, constitui custodes: tota die Jerusalem, constitui custodes: tota die ac nocte in perpetuum non tacebunt. ac nocte in perpetuum non tacebunt. Custodit per precepta legis. Proverb. iv, Custodit per precepta legis. Proverb. iv, 5 et 6 Posside sapientiam... Ne di- 5 et 6 Posside sapientiam... Ne di- mittas eam, et custodiet te dilige eam, mittas eam, et custodiet te dilige eam, et conservabit te. Custodit nos per nos- et conservabit te. Custodit nos per nos- ipsos. II Petri, III, 17 Vos igitur, ipsos. II Petri, III, 17 Vos igitur, fratres, præscientes custodite, ne insi- fratres, præscientes custodite, ne insi- pientium errore traducti excidatis a pro- pientium errore traducti excidatis a pro- pria firmitate. pria firmitate.

« Et nemo ex eis periit, etc. >> « Et nemo ex eis periit, etc. >>

Tangit hic effectu et profectu profuisse Tangit hic effectu et profectu profuisse custodiam et servationem: quia nemo custodiam et servationem: quia nemo ex eis datis mihi a te, periit, « nisi Filius ex eis datis mihi a te, periit, « nisi Filius perditionis,» scilicet Judas, de quo dici- perditionis,» scilicet Judas, de quo dici- tur, Matth. xxvii, 5, quod abiens laqueo tur, Matth. xxvii, 5, quod abiens laqueo se suspendit. Act. 1, 18: Suspensus se suspendit. Act. 1, 18: Suspensus crepuit medius, et diffusa sunt omnia crepuit medius, et diffusa sunt omnia viscera ejus. Hic autem dicitur filius viscera ejus. Hic autem dicitur filius perditionis quia proprie voluntate for- perditionis quia proprie voluntate for- mavit se in formam perditionis per pro- mavit se in formam perditionis per pro- ditionem, et seipsum perdidit per despe- ditionem, et seipsum perdidit per despe- rationem de eo præscitam. rationem de eo præscitam.

« Ut Scriptura impleatur. » Non no- « Ut Scriptura impleatur. » Non no- tatur per conjunctionem ut causa finalis, tatur per conjunctionem ut causa finalis, sicut sæpe dictum est, sed adjunctiva sicut sæpe dictum est, sed adjunctiva præscientiæ, quæ in ipsis signatur ad præscientiæ, quæ in ipsis signatur ad eventum sequentem, ex iniqua et pro- eventum sequentem, ex iniqua et pro- pria Judæ voluntate, et diaboli suasione. pria Judæ voluntate, et diaboli suasione. Scriptura autem hæc est in Psalmo Scriptura autem hæc est in Psalmo CVIII, 2 et seq. Deus, laudem meam ne CVIII, 2 et seq. Deus, laudem meam ne

1 Act. 1, 20. 1 Act. 1, 20.

615 615

tacueris... Fiant dies ejus pauci, et epi- tacueris... Fiant dies ejus pauci, et epi-

scopatum ejus accipiat alter: sicut dicit scopatum ejus accipiat alter: sicut dicit

Petrus. Petrus.

Sed objicitur de hoc quod dicitur, Sed objicitur de hoc quod dicitur, Joan. vi, 67 Multi discipulorum ejus Joan. vi, 67 Multi discipulorum ejus abierunt retro. abierunt retro.

Sed ad hoc dicendum est, quod nullus Sed ad hoc dicendum est, quod nullus retro abiit finaliter, qui ex prædestina- retro abiit finaliter, qui ex prædestina- tione Patris Filio datus fuit. tione Patris Filio datus fuit. Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

« Nunc autem ad te venio, etc. »> « Nunc autem ad te venio, etc. »>

Est autem ratio quam hic ponit, Est autem ratio quam hic ponit, sumpta ex destitutione custodiæ quam sumpta ex destitutione custodiæ quam habuerunt in me. « Nunc autem, » im- habuerunt in me. « Nunc autem, » im- minente jam Passione, « ad te venio, » minente jam Passione, « ad te venio, » per Resurrectionem et Ascensionem et per Resurrectionem et Ascensionem et triumphum, et reduco ad te quos perdi- triumphum, et reduco ad te quos perdi- disti in primo parente. Psal. LXVII, 19: disti in primo parente. Psal. LXVII, 19: Ascendisti in altum, cepisti captivitatem, Ascendisti in altum, cepisti captivitatem, accepisti dona hominibus. accepisti dona hominibus.

« Et hæc loquor, » ad consolationem « Et hæc loquor, » ad consolationem ipsorum, « in mundo, » in quo adhuc ipsorum, « in mundo, » in quo adhuc sum per corporalem mortalitatis hujus sum per corporalem mortalitatis hujus præsentiam, « ut habeant gaudium præsentiam, « ut habeant gaudium meum, » propter quod ego patiar. Ad meum, » propter quod ego patiar. Ad Hebr. x11, 2 Proposito sibi gaudio, Hebr. x11, 2 Proposito sibi gaudio, sustinuit crucem. sustinuit crucem.

» »

« Impletum, quoad effectum con- « Impletum, quoad effectum con- versionis redemptorum, « in semetip- versionis redemptorum, « in semetip- sis, » hoc est, in fructu prædicationis sis, » hoc est, in fructu prædicationis

eorum. eorum.

« Ego dedi eis sermonem tuum, et 14 « Ego dedi eis sermonem tuum, et 14 mundus eos odio habuit, quia non mundus eos odio habuit, quia non sunt de mundo, sicut et ego non sum sunt de mundo, sicut et ego non sum de mundo. >> de mundo. >>

Secunda est ratio, sumpta ex perse- Secunda est ratio, sumpta ex perse- cutione, quia persecutus est eos mundus. cutione, quia persecutus est eos mundus. Dicit autem duo, scilicet, causam per- Dicit autem duo, scilicet, causam per- secutionis, et eam quam ad mundum secutionis, et eam quam ad mundum habent dissimilitudinem. habent dissimilitudinem.

De primo dicit: « Ego dedi eis sermo- De primo dicit: « Ego dedi eis sermo-

616 616

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nem tuum, » et hoc est eis causa perse- nem tuum, » et hoc est eis causa perse- cutionis. Job, XXIX, 22: Super illos cutionis. Job, XXIX, 22: Super illos stillabat eloquium meum. Sermo autem stillabat eloquium meum. Sermo autem iste datus est eis, ut thesaurus fideli de- iste datus est eis, ut thesaurus fideli de- posito custodiendus. Proverb. iv, 21 et posito custodiendus. Proverb. iv, 21 et 22 Custodi eloquia mea in medio cordis 22 Custodi eloquia mea in medio cordis tui vita enim sunt invenientibus ea. tui vita enim sunt invenientibus ea.

Quia ergo dedi eis sermonem tuum, Quia ergo dedi eis sermonem tuum, ideo statim « et mundus eos odio ha- ideo statim « et mundus eos odio ha- buit. » II ad Timoth. 1, 12: Omnes qui buit. » II ad Timoth. 1, 12: Omnes qui pie volunt vivere in Christo Jesu, perse- pie volunt vivere in Christo Jesu, perse- cutionem patientur. Sermonem enim cutionem patientur. Sermonem enim tuum persequitur mundus plusquam tuum persequitur mundus plusquam eos. Luc. vi, 22 Beati eritis cum vos eos. Luc. vi, 22 Beati eritis cum vos oderint homines, et cum separaverint oderint homines, et cum separaverint vos, et exprobraverint, et ejecerint no- vos, et exprobraverint, et ejecerint no- men vestrum tamquam malum propter men vestrum tamquam malum propter Filium hominis. Filium hominis.

« Quia non sunt de mundo. » Et hoc « Quia non sunt de mundo. » Et hoc sermo tuus efficit: quia se a mundo, qui sermo tuus efficit: quia se a mundo, qui in maligno positus est 1, separaverunt. in maligno positus est 1, separaverunt. Joan. xv, 19 Si de mundo fuissetis, Joan. xv, 19 Si de mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret: quia mundus quod suum erat diligeret: quia vero de mundo non estis, propterea odit vero de mundo non estis, propterea odit vos mundus. Nec est contrarium quod vos mundus. Nec est contrarium quod ante dictum est, y. 13: Quos dedisti ante dictum est, y. 13: Quos dedisti mihi, scilicet de mundo: quia hinc inde mihi, scilicet de mundo: quia hinc inde aliter et aliter sumitur mundus. Primo aliter et aliter sumitur mundus. Primo quando eos de mundo Christo dedit, quando eos de mundo Christo dedit, tunc eos a mundo separavit. Ad Roman. tunc eos a mundo separavit. Ad Roman.

1, 1,

: :

1 et 2 Segregatus in evangelium Dei, 1 et 2 Segregatus in evangelium Dei, quod ante promiserat per prophetas suos quod ante promiserat per prophetas suos in Scripturis sanctis. Segregatus enim in Scripturis sanctis. Segregatus enim non esset nisi a mundo separatus esset. non esset nisi a mundo separatus esset. Ad Galat. 1, 15: Qui me segregavit ex Ad Galat. 1, 15: Qui me segregavit ex utero matris meæ, et vocavit per gratiam utero matris meæ, et vocavit per gratiam suam, hoc est, a mundi concupiscentia suam, hoc est, a mundi concupiscentia separavit. separavit.

« Sicut et ego non sum de mundo. » « Sicut et ego non sum de mundo. » Sicut non dicit omnino æqualitatis si- Sicut non dicit omnino æqualitatis si- gnum quod Christus natus est segrega- gnum quod Christus natus est segrega- tus, ita quod numquam fuit de hoc mun- tus, ita quod numquam fuit de hoc mun- do. Apostoli autem per sacramentum do. Apostoli autem per sacramentum regenerationis sunt segregati, ita quod regenerationis sunt segregati, ita quod aliquando de hoc mundo fuerunt. Tales aliquando de hoc mundo fuerunt. Tales ergo, quia custode sunt destituti secun- ergo, quia custode sunt destituti secun-

11 Joannis, v, 19. 11 Joannis, v, 19.

2 Genes. v, 24: Ambulavitque (Henoch) cum 2 Genes. v, 24: Ambulavitque (Henoch) cum

: :

dum corporalem præsentiam, et sunt in dum corporalem præsentiam, et sunt in persecutione mundi, sunt a te servandi. persecutione mundi, sunt a te servandi. Psal. ix, 14 Tibi derelictus est pauper, Psal. ix, 14 Tibi derelictus est pauper, orphano tu eris adjutor. Joan. vII, 7 : orphano tu eris adjutor. Joan. vII, 7 : Non potest mundus odisse vos: me au- Non potest mundus odisse vos: me au- tem odit, quia ego testimonium perhibeo tem odit, quia ego testimonium perhibeo de illo, quod opera ejus mala sunt. de illo, quod opera ejus mala sunt.

«Non rogo ut tollas eos de mundo, «Non rogo ut tollas eos de mundo, sed ut serves eos a malo. sed ut serves eos a malo.

De mundo non sunt, sicut et ego De mundo non sunt, sicut et ego non sum de mundo. non sum de mundo.

Sanctifica eos in veritate. Sermo Sanctifica eos in veritate. Sermo tuus veritas est. » tuus veritas est. »

Hæc est forma petitionis simul et uti- Hæc est forma petitionis simul et uti- litas. litas.

Forma autem petitionis sive obsecra- Forma autem petitionis sive obsecra- tionis et utilitas, tangitur in duobus, sci- tionis et utilitas, tangitur in duobus, sci- licet, in præservatione a malo in affectu, licet, in præservatione a malo in affectu, et a præservatione a malo in intellectu. et a præservatione a malo in intellectu.

De primo dicit duo. Ostendit enim pri- De primo dicit duo. Ostendit enim pri- mo utilitatem, et subinfert obsecratio- mo utilitatem, et subinfert obsecratio-

nem. nem.

: :

Dicit ergo «Non rogo ut tollas eos Dicit ergo «Non rogo ut tollas eos de mundo,» sicut tulisti Henoch, et non de mundo,» sicut tulisti Henoch, et non inveniebatur, quia tulit illum Deus 2 inveniebatur, quia tulit illum Deus 2 et sicut tulisti Eliam, IV Regum, 11, 11: et sicut tulisti Eliam, IV Regum, 11, 11: Ascendit Elias per turbinem in cœlum, Ascendit Elias per turbinem in cœlum, Sapient. IV, 11: Raptus est, ne malitia Sapient. IV, 11: Raptus est, ne malitia mutaret intellectum ejus. Hoc ergo mo- mutaret intellectum ejus. Hoc ergo mo- do « non rogo ut tollas eos de mundo: » do « non rogo ut tollas eos de mundo: » quia hoc non esset utile, cum ipsi sint quia hoc non esset utile, cum ipsi sint tamquam semen futuræ Ecclesiæ: quia tamquam semen futuræ Ecclesiæ: quia sicut dicitur, Eccli. XLIV, 8: Qui de illis sicut dicitur, Eccli. XLIV, 8: Qui de illis nati sunt reliquerunt nomen narrandi nati sunt reliquerunt nomen narrandi laudes eorum. Isa. Lx, 21 et 22: Ger- laudes eorum. Isa. Lx, 21 et 22: Ger- men plantationis meæ, opus manus meæ men plantationis meæ, opus manus meæ ad glorificandum. Minimus erit in ad glorificandum. Minimus erit in mille, et parvulus in gentem fortissi- mille, et parvulus in gentem fortissi- mam. Isa. iv, 2: Erit germen Domini mam. Isa. iv, 2: Erit germen Domini in magnificentia et gloria, et fructus in magnificentia et gloria, et fructus

terræ sublimis. terræ sublimis.

« Sed ut serves eos, » per gratiam præ- « Sed ut serves eos, » per gratiam præ-

Deo, et non apparuit, quia tulit eum Deus. Deo, et non apparuit, quia tulit eum Deus.

1 1

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-16, 17, 18, 19. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-16, 17, 18, 19.

venientem et subsequentem, « a malo » venientem et subsequentem, « a malo » peccati, ne incidat illud in affectum, quod peccati, ne incidat illud in affectum, quod affectum eorum pervertat. Deuter. xxx11, affectum eorum pervertat. Deuter. xxx11, 10: Circumduxit eum, et docuit: et custo- 10: Circumduxit eum, et docuit: et custo- divit quasi pupillam oculi sui. Sapient. divit quasi pupillam oculi sui. Sapient. x, 12 Custodivit illum ab inimicis, et x, 12 Custodivit illum ab inimicis, et a seductoribus tutavit illum, etc., ut a seductoribus tutavit illum, etc., ut sciret quoniam omnium potentior est sciret quoniam omnium potentior est sapientia. sapientia.

: :

« De mundo non sunt, etc. » « De mundo non sunt, etc. »

Bene autem dico quod serves eos a Bene autem dico quod serves eos a malo quia hoc congruum est: quia malo quia hoc congruum est: quia « de mundo » maligno « non sunt, » se- « de mundo » maligno « non sunt, » se- gregante eos amore tuo de mundo. Ad gregante eos amore tuo de mundo. Ad Galat. vi, 14 Mihi mundus crucifixus Galat. vi, 14 Mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. est, et ego mundo.

« Sicut et ego, » per similitudinem, « Sicut et ego, » per similitudinem, non per æqualitatem: per naturam assu- non per æqualitatem: per naturam assu- mentem et assumptam, « non sum de mentem et assumptam, « non sum de mundo » maligno. Joan. 11, 31: Qui est mundo » maligno. Joan. 11, 31: Qui est de terra, de terra est, et de terra loqui- de terra, de terra est, et de terra loqui- tur. Qui de cœlo venit, super omnes est. tur. Qui de cœlo venit, super omnes est. Joan. xvi, 36: Regnum meum non est Joan. xvi, 36: Regnum meum non est de hoc mundo. de hoc mundo.

« Sanctifica eos, elc. » « Sanctifica eos, elc. »

Forma obsecrationis est quantum ad Forma obsecrationis est quantum ad præservationem ab errore in intellectu. præservationem ab errore in intellectu.

Et hoc est quod dicit: « Sanctifica, » Et hoc est quod dicit: « Sanctifica, » hoc est confirma eos « in veritate » doc- hoc est confirma eos « in veritate » doc- trinæ, et vitæ, et fidei, et judicii: quia trinæ, et vitæ, et fidei, et judicii: quia tunc error in eis locum non habebit. tunc error in eis locum non habebit. Psal. LXVII, 29: Confirma hoc, Deus Psal. LXVII, 29: Confirma hoc, Deus quod operatus es in nobis. Vel, « Sancti- quod operatus es in nobis. Vel, « Sancti- fica,» hoc est, emunda corda eorum ut fica,» hoc est, emunda corda eorum ut videant veritatem: quia sanctificatio, videant veritatem: quia sanctificatio, mundatio est. Matth. v, 8: Beati mundo mundatio est. Matth. v, 8: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Sic corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Sic ergo purgatis errorum tenebris, in veri- ergo purgatis errorum tenebris, in veri- tate sanctificantur. I ad Corinth. 1, tate sanctificantur. I ad Corinth. 1, Factus est nobis sapientia a Deo, et ju- Factus est nobis sapientia a Deo, et ju- stitia, et sanctificatio, et redemptio. De stitia, et sanctificatio, et redemptio. De veritate quæ est rectitudo sola mente veritate quæ est rectitudo sola mente perceptibilis, dicitur in Psalmo cxviu, perceptibilis, dicitur in Psalmo cxviu, 160 Principium verborum tuorum ve- 160 Principium verborum tuorum ve- ritas. Verbum enim Dei est principium ritas. Verbum enim Dei est principium

30: 30:

617 617

omnis veritatis, cui quidquid commen- omnis veritatis, cui quidquid commen- suratur verum est pro certo, et falsitatis suratur verum est pro certo, et falsitatis et erroris argui non potest. Unde qui se et erroris argui non potest. Unde qui se eloquio Dei commensuravit, dixit, Isa. eloquio Dei commensuravit, dixit, Isa. xxxv, 3 : Obsecro, Domine, memento xxxv, 3 : Obsecro, Domine, memento quæso, quomodo ambulaverim coram te quæso, quomodo ambulaverim coram te in veritate, et in corde perfecto, et quod in veritate, et in corde perfecto, et quod bonum est in oculis tuis fecerim. bonum est in oculis tuis fecerim.

Sic ergo « sanctifica eos in veritate: » Sic ergo « sanctifica eos in veritate: »

« Sermo tuus veritas est. >> « Sermo tuus veritas est. >>

Veritas quæ est rectitudo cordis tui, Veritas quæ est rectitudo cordis tui, quæ prima est rectitudo, quæ curva esse quæ prima est rectitudo, quæ curva esse non potest. Et ideo confirmatus in illo, non potest. Et ideo confirmatus in illo, nullo errore deflectitur. Proverb. VIII, 8: nullo errore deflectitur. Proverb. VIII, 8: Justi sunt omnes sermones mei, et non Justi sunt omnes sermones mei, et non est in eis pravum quid neque perversum. est in eis pravum quid neque perversum. Sicut enim dicit Chrysostomus : « Recta Sicut enim dicit Chrysostomus : « Recta dogmata sanctificant animam. » dogmata sanctificant animam. »

<< Sicut tu me misisti in mundum, << Sicut tu me misisti in mundum, et ego misi eos in mundum. et ego misi eos in mundum.

Et pro eis ego sanctifico meipsum, Et pro eis ego sanctifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificati in veritate. ut sint et ipsi sanctificati in veritate.

Hic dat duas rationes exaudiendæ ora- Hic dat duas rationes exaudiendæ ora- tionis unam quidem sumptam ab Apo- tionis unam quidem sumptam ab Apo- stolis, et aliam sumptam ab opere Red- stolis, et aliam sumptam ab opere Red- emptoris. emptoris.

Ex parte autem Apostolorum est ista : Ex parte autem Apostolorum est ista : quia, « Sicut tu me misisti in mun- quia, « Sicut tu me misisti in mun- dum, »ad reducendum ad te mundum dum, »ad reducendum ad te mundum et sanctificandum. Joan. I, 16: Sic et sanctificandum. Joan. I, 16: Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret: ut omnis qui, etc. unigenitum daret: ut omnis qui, etc. Ad Galat. iv, 4: Misit Deus Filium Ad Galat. iv, 4: Misit Deus Filium suum, scilicet in mundum, ut eos qui suum, scilicet in mundum, ut eos qui erant sub lege, etc. erant sub lege, etc.

« Et ego eos, » ad idem officium ut « Et ego eos, » ad idem officium ut vicarios meos, « misi in mundum, » ad vicarios meos, « misi in mundum, » ad mundum convertendum. Matth. x, 16: mundum convertendum. Matth. x, 16: Ecce ego mitto, etc. Luc. x, 3: Ite, ecce Ecce ego mitto, etc. Luc. x, 3: Ite, ecce ego mitto vos. Marc. xvi, 15: Euntes in ego mitto vos. Marc. xvi, 15: Euntes in mundum universum, prædicate Evange- mundum universum, prædicate Evange- lium omni creaturæ. Hæc est ergo prima lium omni creaturæ. Hæc est ergo prima ratio exauditionis : quia ad utile et peri- ratio exauditionis : quia ad utile et peri-

18 18

19 19

20 20

618 618

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

culosum eis in corpore mittuntur : et culosum eis in corpore mittuntur : et ideo divina indigent custodia. ideo divina indigent custodia.

sed et pro eis qui credituri sunt per sed et pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in me. verbum eorum in me.

Ut omnes unum sint, sicut tu, Pa- Ut omnes unum sint, sicut tu, Pa-

« Et ego pro eis sanctifico meip- ter, in me, et ego in te, ut et ipsi in « Et ego pro eis sanctifico meip- ter, in me, et ego in te, ut et ipsi in

sum. » sum. »

Parum est enim quod dicit: Sancti- Parum est enim quod dicit: Sancti- fico cum tamen idem sit sensus. Dicit fico cum tamen idem sit sensus. Dicit enim Chrysostomus, quod sicut antiqui- enim Chrysostomus, quod sicut antiqui- tus offerebantur sacrificia ad eorum tus offerebantur sacrificia ad eorum sanctificationem pro quibus offereban- sanctificationem pro quibus offereban- tur, ita etiam Christus obtulit se ut tur, ita etiam Christus obtulit se ut sanctificaret suos, et in hoc sanctificavit sanctificaret suos, et in hoc sanctificavit se pro suis non quia de non sancto se pro suis non quia de non sancto sanctus fieret sed quia sanctus offere- sanctus fieret sed quia sanctus offere- batur, ut non sanctos sanctificaret. Ad batur, ut non sanctos sanctificaret. Ad Hebr. xIII, 12 et 13: Jesus, ut sanctifi- Hebr. xIII, 12 et 13: Jesus, ut sanctifi- caret per suum sanguinem populum, ex- caret per suum sanguinem populum, ex- tra portam passus est. Exeamus igitur tra portam passus est. Exeamus igitur ad eum extra castra, improperium ejus ad eum extra castra, improperium ejus portantes. Ad Hebr. 1x, 12: Per pro- portantes. Ad Hebr. 1x, 12: Per pro- prium sanguinem, introivit semel in prium sanguinem, introivit semel in sancta, æterna redemptione inventa. sancta, æterna redemptione inventa. Sicut enim dicitur, I ad Corinth. 1, 30, Sicut enim dicitur, I ad Corinth. 1, 30, quod factus est nobis sapientia a Deo, et quod factus est nobis sapientia a Deo, et justitia, et sanctificatio, et redemptio. justitia, et sanctificatio, et redemptio.

« Ut sint et ipsi, » scilicet credituri, « Ut sint et ipsi, » scilicet credituri, « sanctificati,» id est, mundati et con- « sanctificati,» id est, mundati et con- firmati « in veritate » fidei et verbi Dei, firmati « in veritate » fidei et verbi Dei, quod mentes et corda sanctificat. Si quod mentes et corda sanctificat. Si enim emundantur in conscientia a pec- enim emundantur in conscientia a pec- cato quantum ad affectum, et illumi - cato quantum ad affectum, et illumi - nantur ab erroribus quantum ad intelle- nantur ab erroribus quantum ad intelle- ctum secundum fidem et verbi eruditio- ctum secundum fidem et verbi eruditio- nem tunc sanctificati sunt in veritate. nem tunc sanctificati sunt in veritate. II ad Timoth. 11, 21: Si quis emundave- II ad Timoth. 11, 21: Si quis emundave- rit se ab istis, erit vas in honorem san- rit se ab istis, erit vas in honorem san- ctificatum, et utile Domino, ad omne opus ctificatum, et utile Domino, ad omne opus bonum paratum. I ad Thessal. iv, 4 et bonum paratum. I ad Thessal. iv, 4 et 5: Sciat unusquisque vestrum vas suum 5: Sciat unusquisque vestrum vas suum possidere in sanctificatione et honore, possidere in sanctificatione et honore, non in passione desiderii, sicut et gentes non in passione desiderii, sicut et gentes quæ ignorant Deum. quæ ignorant Deum.

Hoc est ergo quod dicitur in parte Hoc est ergo quod dicitur in parte

ista. ista.

nobis unum sint: ut credat mundus nobis unum sint: ut credat mundus quia tu me misisti. »> quia tu me misisti. »>

Hic rogat pro eis qui credituri sunt Hic rogat pro eis qui credituri sunt per Apostolos. per Apostolos.

Ista autem pars etiam dividitur in Ista autem pars etiam dividitur in duas partes, ita quod in prima parte cre- duas partes, ita quod in prima parte cre- dituros petit conservari in gratia: in dituros petit conservari in gratia: in secunda autem, ponit rationem congrui- secunda autem, ponit rationem congrui- tatis quare sunt servandi, ibi, y. 22: tatis quare sunt servandi, ibi, y. 22: « Et ego claritatem quam dedisti mihi, « Et ego claritatem quam dedisti mihi, dedi eis. » dedi eis. »

Tangit autem primo tria, scilicet, pro Tangit autem primo tria, scilicet, pro quibus rogat, quid rogat, et propter quibus rogat, quid rogat, et propter quid rogat. quid rogat.

De primo dicit : « Non pro eis tantum De primo dicit : « Non pro eis tantum rogo, » qui sunt Ecclesiæ fundamenta, rogo, » qui sunt Ecclesiæ fundamenta, quamvis principaliter rogem pro eis. quamvis principaliter rogem pro eis. Luc. xx, 32 Ego, Petre, rogavi pro te, Luc. xx, 32 Ego, Petre, rogavi pro te, ut non deficiat fides tua, etc. ut non deficiat fides tua, etc.

«Sed et, hoc est, etiam « pro eis «Sed et, hoc est, etiam « pro eis qui credituri sunt, » per totum orbem, qui credituri sunt, » per totum orbem, « per verbum » prædicationis « eorum « per verbum » prædicationis « eorum in me » quia credendo in me, credunt in me » quia credendo in me, credunt in te. Sic enim impletur Scriptura, Psal. in te. Sic enim impletur Scriptura, Psal. CXXXII, 2: Sicut unguentum in capite, CXXXII, 2: Sicut unguentum in capite, quod descendit in barbam, etc. Unguen- quod descendit in barbam, etc. Unguen- tum enim gratiæ a me capite descendit tum enim gratiæ a me capite descendit in Apostolos, sicut in barbam capiti ad- in Apostolos, sicut in barbam capiti ad- hærentem, et ab eis descendit in omnes hærentem, et ab eis descendit in omnes pusillos et magnos de Ecclesia, sicut in pusillos et magnos de Ecclesia, sicut in vestimentum et in oram vestimenti. In vestimentum et in oram vestimenti. In hac autem ratione ostenditur, quod di- hac autem ratione ostenditur, quod di- citur, Sapient. v1, 8: Quoniam pusillum citur, Sapient. v1, 8: Quoniam pusillum et magnum ipse fecit, et æqualiter cura et magnum ipse fecit, et æqualiter cura est illi de omnibus, quantum ad om- est illi de omnibus, quantum ad om- nium salutem. nium salutem.

« Ut omnes unum sint. » « Ut omnes unum sint. »

Ecce petitum. Sint autem unum uni- Ecce petitum. Sint autem unum uni- tate sensus et Spiritus et fidei et dile- tate sensus et Spiritus et fidei et dile- ctionis, sicut vocantur in unam spem ctionis, sicut vocantur in unam spem

« Non pro eis autem rogo tantum, salutis. Ad Ephes. 1v, 4: Unum corpus, « Non pro eis autem rogo tantum, salutis. Ad Ephes. 1v, 4: Unum corpus,

21 21

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-21, 22, 23. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-21, 22, 23.

et unus spiritus, sicut vocati estis in una et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestræ. spe vocationis vestræ.

« Sicut tu, Pater, in me, et ego in te » « Sicut tu, Pater, in me, et ego in te » sumus unum. Et ideo quia et essentiæ sumus unum. Et ideo quia et essentiæ unitas et consensus et naturæ facientis unitas et consensus et naturæ facientis pullulare Ecclesiam, est in Patre et Filio, pullulare Ecclesiam, est in Patre et Filio, et Apostoli non possunt imitari nisi duas et Apostoli non possunt imitari nisi duas ultimas unitates: ideo sicut denotat ultimas unitates: ideo sicut denotat unitatem similitudinis, non æqualitatis. unitatem similitudinis, non æqualitatis. Et hoc est quod dicit : Et hoc est quod dicit :

« Ut et ipsi in nobis unum sint, « Ut et ipsi in nobis unum sint, etc. » etc. »

« Ut et ipsi in nobis » unientibus eos « Ut et ipsi in nobis » unientibus eos « unum sint. » Ad Ephes. iv, 6: Unus « unum sint. » Ad Ephes. iv, 6: Unus Deus, et Pater omnium, qui est super Deus, et Pater omnium, qui est super omnes, et per omnia, et in omnibus no- omnes, et per omnia, et in omnibus no- bis. Psal. cxxxII, 1: Ecce quam bonum bis. Psal. cxxxII, 1: Ecce quam bonum et quam jucundum, habitare fratres in et quam jucundum, habitare fratres in unum! Sic ergo in nobis viventibus unum! Sic ergo in nobis viventibus omnes unum sint. Psal. CI, 23: In con- omnes unum sint. Psal. CI, 23: In con- veniendo populos in unum, etc. veniendo populos in unum, etc.

« Ut mundus » totus « credat, » con- « Ut mundus » totus « credat, » con- versus prædicatione eorum, « quia tu me versus prædicatione eorum, « quia tu me misisti. » Sic enim omnes unum erunt. misisti. » Sic enim omnes unum erunt. Joan. x1, 51 et 52: Prophetavit (Cai- Joan. x1, 51 et 52: Prophetavit (Cai- phas) quod Jesus moriturus erat pro phas) quod Jesus moriturus erat pro gente et non tantum pro gente, sed ut gente et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi congregaret filios Dei, qui erant dispersi congregaret in unum. Per hoc enim quod omnes me in unum. Per hoc enim quod omnes me prædicant eumdem tecum, et non divi- prædicant eumdem tecum, et non divi- duntur schismatibus a se ipsis: mundus duntur schismatibus a se ipsis: mundus accipit fidem veritatis fidei, quia non dis- accipit fidem veritatis fidei, quia non dis- cors sum a te sed « quia tu me mi- cors sum a te sed « quia tu me mi- sisti, » ut claritatem nominis quo Pater sisti, » ut claritatem nominis quo Pater es, mundo manifestarem. Psal. cx, 1: es, mundo manifestarem. Psal. cx, 1: Non nobis, Domine, non nobis, etc. Non nobis, Domine, non nobis, etc. Hanc unitatem professus est Paulus, Il ad Hanc unitatem professus est Paulus, Il ad Corinth. xII, 18 Nonne eodem spiritu Corinth. xII, 18 Nonne eodem spiritu ambulavimus? nonne eisdem vestigiis ? ambulavimus? nonne eisdem vestigiis ?

Sed objicitur, Quid indiget Christus, Sed objicitur, Quid indiget Christus, quod ita devote et instanter orat pro quod ita devote et instanter orat pro prædestinatis, cum ipse dicat, Joan. x, prædestinatis, cum ipse dicat, Joan. x, 28 Non rapiet eos quisquam de manu 28 Non rapiet eos quisquam de manu mea. Et infra, Ego et Pater unum su- mea. Et infra, Ego et Pater unum su-

mus. mus.

, ,

619 619

Sed ad hoc jamdudum responsum est Sed ad hoc jamdudum responsum est ex dictis Augustini et Gregorii, quod ex dictis Augustini et Gregorii, quod ita prædestinatum est, quod prædestina- ita prædestinatum est, quod prædestina- tio quantum ad effectum oratione Christi tio quantum ad effectum oratione Christi et Sanctorum adjuvetur. et Sanctorum adjuvetur.

« Et ego claritatem quam dedisti « Et ego claritatem quam dedisti mihi, dedi eis: ut sint unum, sicut et mihi, dedi eis: ut sint unum, sicut et

nos unum sumus. nos unum sumus.

Ego in eis, et tu in me, ut sint con- Ego in eis, et tu in me, ut sint con- summati in unum : et cognoscat summati in unum : et cognoscat mundus quia tu me misisti, et dilexi- mundus quia tu me misisti, et dilexi- sti eos, sicut et me dilexisti. » sti eos, sicut et me dilexisti. »

Hic tangitur exauditionis ratio. Hic tangitur exauditionis ratio. Et dicuntur hic duo secundum duas Et dicuntur hic duo secundum duas rationes. Una est, quod claritatem quam rationes. Una est, quod claritatem quam Filius mundo exhibuit, et quam a Pa- Filius mundo exhibuit, et quam a Pa- tre accepit, Apostolis dedit : et ideo tre accepit, Apostolis dedit : et ideo exaudiri debet pro eis. Secunda autem exaudiri debet pro eis. Secunda autem sumitur a fructu exauditionis ; quia ex sumitur a fructu exauditionis ; quia ex hoc ædificabitur mundus ad fidem. hoc ædificabitur mundus ad fidem.

Claritas autem quam Filius accepit a Claritas autem quam Filius accepit a Patre et dedit Apostolis, et est in merito Patre et dedit Apostolis, et est in merito et præmio. et præmio.

In merito quidem est triplex, scilicet, In merito quidem est triplex, scilicet, claritas potestatis ad miracula facienda, claritas potestatis ad miracula facienda, quibus inducantur homines ad fidem: quibus inducantur homines ad fidem: claritas sapientiæ, et claritas virtutis claritas sapientiæ, et claritas virtutis veritas fidei explicatur et firmatur. I ad veritas fidei explicatur et firmatur. I ad Corinth. 1, 22: Judæi signa petunt, et Corinth. 1, 22: Judæi signa petunt, et Græci sapientiam quærunt. Græci sapientiam quærunt.

Et claritatem potestatis dedit. Luc. 1x, Et claritatem potestatis dedit. Luc. 1x, 1: Dedit illis virtutem et potestatem super 1: Dedit illis virtutem et potestatem super omnia dæmonia, et ut languores cura- omnia dæmonia, et ut languores cura- rent. Et per hoc habent participationem rent. Et per hoc habent participationem claritatis divinæ. Et ideo, II ad Corinth. claritatis divinæ. Et ideo, II ad Corinth. 1, 6 et seq., dicit Apostolus in Aposto- 1, 6 et seq., dicit Apostolus in Aposto- lis et ministris novi testamenti esse hanc lis et ministris novi testamenti esse hanc claritatem plusquam in Moyse, in quo claritatem plusquam in Moyse, in quo claritas vultus apparuit ', sic dicens : claritas vultus apparuit ', sic dicens : Quod si ministratio mortis, litteris de- Quod si ministratio mortis, litteris de- formata in lapidibus, fuit in gloria, ita formata in lapidibus, fuit in gloria, ita ut non possent intendere filii Israel in ut non possent intendere filii Israel in faciem Moysi, propter gloriam vultus faciem Moysi, propter gloriam vultus

1 Cf. Exod. XXXIV, 33. 1 Cf. Exod. XXXIV, 33.

22 22

23 23

620 620

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ejus, quæ evacuatur: quomodo non ma- ejus, quæ evacuatur: quomodo non ma- gis ministratio spiritus erit in gloria? gis ministratio spiritus erit in gloria? Nam si ministratio damnationis gloria Nam si ministratio damnationis gloria est, multo magis abundat ministerium est, multo magis abundat ministerium justitiæ in gloria. Nam nec glorifica- justitiæ in gloria. Nam nec glorifica- tum est quod claruit in hac parte, pro- tum est quod claruit in hac parte, pro- pter excellentem gloriam 1. Ex hoc pa- pter excellentem gloriam 1. Ex hoc pa- tet, quod sicut Deus clarificavit Moysen tet, quod sicut Deus clarificavit Moysen dando sibi potestatem in ministerio Ve- dando sibi potestatem in ministerio Ve- teris Testamenti quod est ministerium teris Testamenti quod est ministerium damnationis et litteræ : quod multo ma- damnationis et litteræ : quod multo ma- gis clarificaverit Christus dando Aposto- gis clarificaverit Christus dando Aposto- lis ipsis potestatem in ministerio Novi lis ipsis potestatem in ministerio Novi Testamenti, quod est ministerium spiri- Testamenti, quod est ministerium spiri- tus et gratiæ et quod nulla est claritas tus et gratiæ et quod nulla est claritas Moysi, comparata ad excellentem glo- Moysi, comparata ad excellentem glo- riam Apostolorum. Et de splendore hujus riam Apostolorum. Et de splendore hujus potestatis parum infra: Nos omnes reve- potestatis parum infra: Nos omnes reve- lata facie gloriam Domini speculantes, in lata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur, a cla- eamdem imaginem transformamur, a cla- ritate in claritatem, tamquam a Domini ritate in claritatem, tamquam a Domini spiritu. Et hæc est claritas potestatis. spiritu. Et hæc est claritas potestatis.

di- di-

Est etiam claritas sapientiæ, de qua Est etiam claritas sapientiæ, de qua citur, Sapient. vi, 13: Clara est, et quæ citur, Sapient. vi, 13: Clara est, et quæ numquam marcescit sapientia: quam numquam marcescit sapientia: quam dedit eis ad defensionem veritatis. Luc. dedit eis ad defensionem veritatis. Luc. XXI, 15: Ego dabo vobis os et sapientiam, XXI, 15: Ego dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri. omnes adversarii vestri.

Tertia claritas in splendore virtutis in Tertia claritas in splendore virtutis in opere. Judicum, v, 31: Qui diligunt te, opere. Judicum, v, 31: Qui diligunt te, sicut sol in ortu suo splendet, ita ruti- sicut sol in ortu suo splendet, ita ruti-

lent. lent.

Sequitur autem istas claritas immorta- Sequitur autem istas claritas immorta- litatis in præmio. Et tangit Glossa, I ad litatis in præmio. Et tangit Glossa, I ad Corinth. xv, 41: Alia claritas solis, alia Corinth. xv, 41: Alia claritas solis, alia claritas lunæ, et alia claritas stellarum. claritas lunæ, et alia claritas stellarum. « Sic erit resurrectio mortuorum. »> « Sic erit resurrectio mortuorum. »>

De his ergo omnibus dicit loquens De his ergo omnibus dicit loquens Christus «Et ego. » Ac si dicat: Con- Christus «Et ego. » Ac si dicat: Con- gruum est audiri me pro eis orantem: gruum est audiri me pro eis orantem: quia « et ego dedi eis,» tamquam Novi quia « et ego dedi eis,» tamquam Novi testamenti ministris, « claritatem » po- testamenti ministris, « claritatem » po- testatis in signis, et sapientiæ in documen- testatis in signis, et sapientiæ in documen- tis in veritatis confirmatione, et virtutis in tis in veritatis confirmatione, et virtutis in operis splendore. Et has claritates dedi operis splendore. Et has claritates dedi in re in spe autem dedi claritatem im- in re in spe autem dedi claritatem im-

1 II ad Corinth. II, 7 et seq. 1 II ad Corinth. II, 7 et seq.

mortalitatis in futura beatitudine, ubi in mortalitatis in futura beatitudine, ubi in dispari claritate erit par gaudium, dispari claritate erit par gaudium, « quam dedisti mihi dedi eis. » Dicit : « quam dedisti mihi dedi eis. » Dicit : « Mihi, » scilicet homini: quia per unio- « Mihi, » scilicet homini: quia per unio- nem dedisti mihi potestatem claritatis: nem dedisti mihi potestatem claritatis: per sapientiæ et virtutis impletionem de- per sapientiæ et virtutis impletionem de- disti mihi claritatem sapientiæ et virtutis. disti mihi claritatem sapientiæ et virtutis. Unde Chrysostomus dicit : « Claritatem Unde Chrysostomus dicit : « Claritatem vocat eam, quæ est per signa, et quæ est vocat eam, quæ est per signa, et quæ est per documenta. » Et sic dicitur, Joan. per documenta. » Et sic dicitur, Joan. x11, 28: Et clarificavi, et iterum clarifi- x11, 28: Et clarificavi, et iterum clarifi- cabo. Quod enim dicit: Clarificavi, in- cabo. Quod enim dicit: Clarificavi, in- telligit quod Christum in se glorificavit. telligit quod Christum in se glorificavit. Quod autem dicit: Iterum clarificabo, Quod autem dicit: Iterum clarificabo, intelligit quod in Apostolis iterum clari- intelligit quod in Apostolis iterum clari- ficabit. ficabit.

« Ut sint unum. » Ex istius enim cla- « Ut sint unum. » Ex istius enim cla- ritatis a Filio receptione, unum sunt in ritatis a Filio receptione, unum sunt in Spiritu, inter se, et ad Christum, cujus Spiritu, inter se, et ad Christum, cujus Spiritus has in eis operatur claritates: si- Spiritus has in eis operatur claritates: si- cut, IV Regum, II, 15: Requievit spiritus cut, IV Regum, II, 15: Requievit spiritus Eliæ super Eliseum. Et illo Spiritu Eliæ super Eliseum. Et illo Spiritu unum sunt cum Filio et Patre, qui ope- unum sunt cum Filio et Patre, qui ope- rantur in eis: et nexus uniens illarum rantur in eis: et nexus uniens illarum claritatum est Spiritus. claritatum est Spiritus.

« Sicut et nos », Pater et Filius, in « Sicut et nos », Pater et Filius, in nexu ejusdem Spiritus, « unum su- nexu ejusdem Spiritus, « unum su-

mus. » mus. »

Et tangit modum istius unionis di- Et tangit modum istius unionis di-

cens: cens:

« Ego in eis, et tu in me, etc. »> « Ego in eis, et tu in me, etc. »>

« Ego in eis, » per claritatis Spiritum, « Ego in eis, » per claritatis Spiritum, « et tu in me : » et per consequens etiam « et tu in me : » et per consequens etiam tu in eis per eumdem claritatis operati- tu in eis per eumdem claritatis operati- vum Spiritum: «ut» sic « sint consum- vum Spiritum: «ut» sic « sint consum- mati in unum : » quia tibi per Spiritum mati in unum : » quia tibi per Spiritum potestatis et veritatis et bonitatis uniti: potestatis et veritatis et bonitatis uniti: quia in te est consummata omnis redu- quia in te est consummata omnis redu- ctio unitatis. Unde Chrysostomus : ctio unitatis. Unde Chrysostomus : « Hæc est magna gloria ut sint unum. « Hæc est magna gloria ut sint unum. Et in signis major gloria est. Sicut enim Et in signis major gloria est. Sicut enim Deum admiramur quoniam non est con- Deum admiramur quoniam non est con- tentio atque discordia apud naturam tentio atque discordia apud naturam illam, et maxima est gloria: ita hi hinc illam, et maxima est gloria: ita hi hinc efficiuntur clari. » Cantic. vI, 8: Una est efficiuntur clari. » Cantic. vI, 8: Una est

2 Ibid., . 18. 2 Ibid., . 18.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-23, 24. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-23, 24.

columba mea, perfecta mea. Pater enim columba mea, perfecta mea. Pater enim et Filius veniunt, et mansionem apud et Filius veniunt, et mansionem apud eum faciunt sicut dicitur, Joan. xv, 3: eum faciunt sicut dicitur, Joan. xv, 3: Sicut palmes non potest ferre fructum a Sicut palmes non potest ferre fructum a semetipso, nisi manserit in vite, potesta- semetipso, nisi manserit in vite, potesta- tis, gratiæ, et sapientiæ succum trahens. tis, gratiæ, et sapientiæ succum trahens. Et sicut dicitur, Joan. xvi, 10: Pater in Et sicut dicitur, Joan. xvi, 10: Pater in me manens, ipse facit opera. Ita Pater in me manens, ipse facit opera. Ita Pater in Filio in eis manens, ipse opera facit. Et Filio in eis manens, ipse opera facit. Et sic perficitur unitas Dei, et eorum. Et de- sic perficitur unitas Dei, et eorum. Et de- scendit unguentum, a capite in barbam, scendit unguentum, a capite in barbam, et in vestimentum, et in oram vesti- et in vestimentum, et in oram vesti- menti. I Petri, iv, 8: Ante omnia mu- menti. I Petri, iv, 8: Ante omnia mu- tuam in vobismetipsis charitatem ha- tuam in vobismetipsis charitatem ha- bentes. Ad Coloss. III, 14: Super omnia bentes. Ad Coloss. III, 14: Super omnia hæc, charitatem habete, quod est vincu- hæc, charitatem habete, quod est vincu- lum perfectionis. lum perfectionis.

« Et cognoscat mundus, etc. » « Et cognoscat mundus, etc. »

Hic est fructus hujus datæ claritatis : Hic est fructus hujus datæ claritatis : quia per hanc claritatem datam ipsis ro- quia per hanc claritatem datam ipsis ro- go te, ut cognoscat mundus, » hoc est, go te, ut cognoscat mundus, » hoc est, omnis homo quia propter illum mun- omnis homo quia propter illum mun- dus factus est. Marc. xvi, 15: Prædicate dus factus est. Marc. xvi, 15: Prædicate Evangelium omni creaturæ. Ad Ephes. Evangelium omni creaturæ. Ad Ephes. III, 8 et 9 Mihi omnium Sanctorum III, 8 et 9 Mihi omnium Sanctorum minimo data est gratia hæc, in gentibus minimo data est gratia hæc, in gentibus evangelizare investigabiles divitias Chri- evangelizare investigabiles divitias Chri- sti, et illuminare omnes, scilicet sanctos, sti, et illuminare omnes, scilicet sanctos, quæ sit dispensatio sacramenti abscondi- quæ sit dispensatio sacramenti abscondi- ti a sæculis in Deo. Et sic claritas data ti a sæculis in Deo. Et sic claritas data eis omnes illuminat. eis omnes illuminat.

: :

« Et sic cognoscat mundus quia tu me « Et sic cognoscat mundus quia tu me misisti et quod ego a te missus eam- misisti et quod ego a te missus eam- dem claritatem a te accepi: nec in prin- dem claritatem a te accepi: nec in prin- cipe dæmoniorum aliquid operatus sum. cipe dæmoniorum aliquid operatus sum. Et sic spiritus claritatis arguet mun- Et sic spiritus claritatis arguet mun- dum de peccato infidelitatis. « Et » iterum dum de peccato infidelitatis. « Et » iterum mundus cognoscet quia tu « dilexisti mundus cognoscet quia tu « dilexisti eos, >> fundendo in eos claritatis Spiritum, eos, >> fundendo in eos claritatis Spiritum, « sicut et me dilexisti, » hoc est, ad quod « sicut et me dilexisti, » hoc est, ad quod me dilexisti, hoc est, ad mundi illumi- me dilexisti, hoc est, ad mundi illumi- nationem, sicut me misisti veram lucem nationem, sicut me misisti veram lucem quæ illuminat omnem hominem venien- quæ illuminat omnem hominem venien- tem in hunc mundum. Sapient. vii, 27 : tem in hunc mundum. Sapient. vii, 27 : Per nationes in animas sanctas se trans- Per nationes in animas sanctas se trans-

4 Cf. Psal. CXXXII, 2. 4 Cf. Psal. CXXXII, 2.

621 621

fert, amicos Dei et Prophetas consti- fert, amicos Dei et Prophetas consti- tuit. Neminem' diligit Deus, nisi qui cum tuit. Neminem' diligit Deus, nisi qui cum sapientia inhabitat. sapientia inhabitat.

Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

« Pater, quos dedisti mihi, volo ut « Pater, quos dedisti mihi, volo ut ubi sum ego, et illi sint mecum, ut vi- ubi sum ego, et illi sint mecum, ut vi- deant claritatem meam quam dedisti deant claritatem meam quam dedisti mihi quia dilexisti me ante constitu- mihi quia dilexisti me ante constitu- tionem mundi. »> tionem mundi. »>

Hic in ultima istius capituli parte suis Hic in ultima istius capituli parte suis in gloria petit Christus beatitudinem sive in gloria petit Christus beatitudinem sive beatificationem. beatificationem.

Et tanguntur hic duo, scilicet, petitio Et tanguntur hic duo, scilicet, petitio orationis, et ratio exauditionis, ibi, y. orationis, et ratio exauditionis, ibi, y. 25 «Pater juste, mundus te non cogno- 25 «Pater juste, mundus te non cogno- vit. » vit. »

In primo horum dicuntur quinque, In primo horum dicuntur quinque, scilicet, quem rogat, pro quibus rogat, scilicet, quem rogat, pro quibus rogat, quid, qualiter, et horum causa. quid, qualiter, et horum causa.

De primo dicit : « Pater, » cujus no- De primo dicit : « Pater, » cujus no- men dulciter invocatur, cum fiducia im- men dulciter invocatur, cum fiducia im- petrandi nominatur, devote requiritur. petrandi nominatur, devote requiritur. De primo, I Petri, 11, 3: Si tamen gu- De primo, I Petri, 11, 3: Si tamen gu- stastis quoniam dulcis est Dominus. De stastis quoniam dulcis est Dominus. De secundo, Luc. XI, 13: Si vos, cum sitis secundo, Luc. XI, 13: Si vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, mali, nostis bona data dare filiis vestris, quanto magis Pater vester de cœlo dabit quanto magis Pater vester de cœlo dabit spiritum bonum petentibus se. De tertio, spiritum bonum petentibus se. De tertio, dicitur, Isa. LXIV, 8 et 9: Nunc, Domine, dicitur, Isa. LXIV, 8 et 9: Nunc, Domine, pater noster es tu, nos vero lutum : et pater noster es tu, nos vero lutum : et fictor noster tu, et opera manuum tua- fictor noster tu, et opera manuum tua- rum omnes nos. Ne irascaris, Domine, rum omnes nos. Ne irascaris, Domine, satis. satis.

« Quos dedisti mihi, » de thesauro « Quos dedisti mihi, » de thesauro æternæ prædestinationis tuæ. Joan. xvii, æternæ prædestinationis tuæ. Joan. xvii, 6 Tui erant, et mihi eos dedisti. 6 Tui erant, et mihi eos dedisti.

« Volo ut ubi sum ego, » in gloria « Volo ut ubi sum ego, » in gloria beatitudinis, in æqualitate tua secundum beatitudinis, in æqualitate tua secundum deitatem, et in potioribus bonis tuis se- deitatem, et in potioribus bonis tuis se- cundum humanitatem, « et illi sint. » cundum humanitatem, « et illi sint. » Et quia hoc parum est: quia etiani mali Et quia hoc parum est: quia etiani mali et miseri sunt ubi sum ego, et ubicumque et miseri sunt ubi sum ego, et ubicumque sum ideo addit « mecum, »ut notetur sum ideo addit « mecum, »ut notetur

24 24

622 622

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

societas in fruendo. Quia hoc quod di- societas in fruendo. Quia hoc quod di- cit Mecum, notat in Christo principali- cit Mecum, notat in Christo principali- tatem sed in ipsis notat associationis in tatem sed in ipsis notat associationis in volito confirmationem. Unde Augusti- volito confirmationem. Unde Augusti- nus « Esse cum illo magnum est. Nam nus « Esse cum illo magnum est. Nam miseri esse non possunt ubi ille est qui miseri esse non possunt ubi ille est qui ubique est. » Beati vero sunt cum illo, ubique est. » Beati vero sunt cum illo, qui fruendo illi adhærent. Hoc est ergo qui fruendo illi adhærent. Hoc est ergo petitum. petitum.

Sed objicitur de hoc quod dicit Apo- Sed objicitur de hoc quod dicit Apo- stolus, I ad Timoth. vi, 16: Lucem in- stolus, I ad Timoth. vi, 16: Lucem in- habitat inaccessibilem. In luce autem habitat inaccessibilem. In luce autem inaccessibili, nulla creatura esse potest. inaccessibili, nulla creatura esse potest. Ergo non possunt secum esse ubi ipse Ergo non possunt secum esse ubi ipse

est. est.

Ad hoc autem dicendum, quod inacces- Ad hoc autem dicendum, quod inacces- sibilis est, quæ soli Deo est accessibilis. sibilis est, quæ soli Deo est accessibilis. Et in illa Christus inhabitat secundum Et in illa Christus inhabitat secundum deitatem. Nobis autem inaccessibi- deitatem. Nobis autem inaccessibi- lis, non simpliciter inaccessibilis, quam lis, non simpliciter inaccessibilis, quam Christus inhabitat secundum huma- Christus inhabitat secundum huma- nitatem quia ipse altior omni crea- nitatem quia ipse altior omni crea- tura et post hoc beatissima Virgo, tura et post hoc beatissima Virgo, deinde homines assumuntur secundum deinde homines assumuntur secundum choros Angelorum. Et in hac luce assu- choros Angelorum. Et in hac luce assu- mit nos secum. Et ideo in communi di- mit nos secum. Et ideo in communi di- cit : « Volo ut ubi sum ego, et illi sint cit : « Volo ut ubi sum ego, et illi sint mecum. » Joan. XII, 26: Ubi sum ego, mecum. » Joan. XII, 26: Ubi sum ego, illic sit et minister meus erit. illic sit et minister meus erit.

« Ut videant claritatem meam, etc. « Ut videant claritatem meam, etc.

Dicit modum qualiter vult ut sint se- Dicit modum qualiter vult ut sint se- cum, scilicet, ut videant claritatem suæ cum, scilicet, ut videant claritatem suæ beatitudinis, quam nemo potest videre beatitudinis, quam nemo potest videre nisi gaudeat, ut dicit Augustinus. Eccli. nisi gaudeat, ut dicit Augustinus. Eccli. XLIII, 20 Pulchritudinem candoris ocu- XLIII, 20 Pulchritudinem candoris ocu- lus ejus admirabitur. Apocal. xxi, 23 : lus ejus admirabitur. Apocal. xxi, 23 : Civitas non eget sole, neque luna, ut Civitas non eget sole, neque luna, ut luceant in ea: nam claritas Dei illumi- luceant in ea: nam claritas Dei illumi- navit eam, et lucerna ejus est Agnus. navit eam, et lucerna ejus est Agnus.

Si quæratur, Qualiter oculus sustinebit Si quæratur, Qualiter oculus sustinebit hanc claritatem? Dicendum, quod hæc hanc claritatem? Dicendum, quod hæc quæstio stulta est. Spiritualis enim ocu- quæstio stulta est. Spiritualis enim ocu- lus non potest corrumpi aliqua excellen- lus non potest corrumpi aliqua excellen- tia claritatis corporalis: quia gloria im- tia claritatis corporalis: quia gloria im- confortabitur, ita quod confortabitur, ita quod

mortalitatis mortalitatis

1 Sapient. VII, 26. 1 Sapient. VII, 26.

rumpi non potest. Eccli. XLII, 10 ; Spe- rumpi non potest. Eccli. XLII, 10 ; Spe- cies coeli, gloria stellarum: mundum illu- cies coeli, gloria stellarum: mundum illu- minans in excelsis Dominus. minans in excelsis Dominus.

Causam autem ad omnia hæc indu- Causam autem ad omnia hæc indu- centem dicit: « Quia dilexisti me, » centem dicit: « Quia dilexisti me, » dilectione essentiali et personali » ante dilectione essentiali et personali » ante mundi constitutionem: » et ideo omnem mundi constitutionem: » et ideo omnem claritatem in me transfudisti. Psal. cix, claritatem in me transfudisti. Psal. cix, 3: In splendoribus sanctorum, ex utero 3: In splendoribus sanctorum, ex utero ante luciferum genui te. Ideo dicitur hic ante luciferum genui te. Ideo dicitur hic candor lucis æternæ : quia lux de cœlo candor lucis æternæ : quia lux de cœlo Patre resplendet. Ad Hebr. 1, 3: Qui Patre resplendet. Ad Hebr. 1, 3: Qui cum sit splendor gloriæ, et figura sub- cum sit splendor gloriæ, et figura sub- stantiæ ejus. Hoc totum enim sibi dedit stantiæ ejus. Hoc totum enim sibi dedit per generationem æternam, quem sicut per generationem æternam, quem sicut seipsum dilexit. seipsum dilexit.

« Pater juste, mundus te non cogno- « Pater juste, mundus te non cogno- vit. Ego autem te cognovi: et hi cog- vit. Ego autem te cognovi: et hi cog- noverunt quia tu misisti. noverunt quia tu misisti.

Et notum feci eis nomen tuum, et Et notum feci eis nomen tuum, et notum faciam, ut dilectio qua dilexi- notum faciam, ut dilectio qua dilexi- sti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. » sti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. »

Hic tanguntur rationes petitionis. Hic tanguntur rationes petitionis.

Tanguntur autem hic quinque: quo- Tanguntur autem hic quinque: quo- rum primum est necessitas ex parte rum primum est necessitas ex parte mundi. Secundum autem, fons cognitio- mundi. Secundum autem, fons cognitio- nis ex parte Filii Dei qui primus illumi- nis ex parte Filii Dei qui primus illumi- nator est mundi. Tertium est derivatio nator est mundi. Tertium est derivatio lucis a Christo in Apostolos orbis futuros lucis a Christo in Apostolos orbis futuros illuminatores. Quartum autem, illumina- illuminatores. Quartum autem, illumina- tio ab Apostolis in mundum propagata. tio ab Apostolis in mundum propagata. Quintum autem, ex hoc dilectio Dei ad Quintum autem, ex hoc dilectio Dei ad omnem rationalem creaturam ostensa. omnem rationalem creaturam ostensa.

Dicit ergo «Pater juste. » Hoc quod Dicit ergo «Pater juste. » Hoc quod dico Juste, potest esse nomen, vel dico Juste, potest esse nomen, vel adverbium. Si est nomen tunc legitur adverbium. Si est nomen tunc legitur sic: « Pater juste, » hoc est, qui justus sic: « Pater juste, » hoc est, qui justus es: quia unicuique retribuis pro meritis. es: quia unicuique retribuis pro meritis. Psal. x, 8 Justus Dominus, et justitias Psal. x, 8 Justus Dominus, et justitias dilexit æquitatem vidit vultus ejus. Si dilexit æquitatem vidit vultus ejus. Si est adverbium, tunc dicit rationem quare est adverbium, tunc dicit rationem quare mundus eum non cognovit. Et sunt duæ mundus eum non cognovit. Et sunt duæ rationes. Una quidem, quia de notitia rationes. Una quidem, quia de notitia

25 25

26 26

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-95, 26. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-95, 26.

percepta gratias non egerunt. Ad Ro- percepta gratias non egerunt. Ad Ro- man. 1, 21 et 22 Quia, cum cognovissent man. 1, 21 et 22 Quia, cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt: sed evanuerunt in aut gratias egerunt: sed evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est in- cogitationibus suis, et obscuratum est in- sipiens cor eorum dicentes enim se esse sipiens cor eorum dicentes enim se esse sapientes, stulti facti sunt. Secunda ratio sapientes, stulti facti sunt. Secunda ratio fuit, quia summa cognitione mundus di- fuit, quia summa cognitione mundus di- gnus non fuit. Et hæc indignitas tangitur, gnus non fuit. Et hæc indignitas tangitur, Joan. 1, 10 In mundo erat, et mundus Joan. 1, 10 In mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum per ipsum factus est, et mundus eum non cognovit, hoc est, cognoscere noluit. non cognovit, hoc est, cognoscere noluit. Juste autem factum sic est quod « mun- Juste autem factum sic est quod « mun- dus te non cognovit. » Et ideo sic a te dus te non cognovit. » Et ideo sic a te pio et magnifico illuminatore, mundus pio et magnifico illuminatore, mundus illuminari non debuit. Et hæc est neces- illuminari non debuit. Et hæc est neces- sitas quæ exposcit, ut tu per Apostolos sitas quæ exposcit, ut tu per Apostolos de veritate tua mundum illumines co- de veritate tua mundum illumines co- gnitione. gnitione.

623 623

det me, videt et Patrem. Cognoverunt det me, videt et Patrem. Cognoverunt ergo te, me erudiente: notum autem fa- ergo te, me erudiente: notum autem fa- ctum est nomen tuum, me virtute tua ctum est nomen tuum, me virtute tua operante. Per opera enim probatur quod operante. Per opera enim probatur quod tu es in me et sic inscripsi eis nomen tu es in me et sic inscripsi eis nomen tuum et confirmavi. Apocal. 1, 12: tuum et confirmavi. Apocal. 1, 12: Scribam super cum nomen Dei mei, et Scribam super cum nomen Dei mei, et nomen civitatis Dei mei, novæ Jerusa- nomen civitatis Dei mei, novæ Jerusa- lem. lem.

« Et notum feci eis nomen tuum, « Et notum feci eis nomen tuum, etc. » etc. »

« El notum feci, » per Spiritum quem « El notum feci, » per Spiritum quem a te eis mittam, ut sic per eos toti mundo a te eis mittam, ut sic per eos toti mundo notum fiat. Numer. vi, 27: Invocabunt notum fiat. Numer. vi, 27: Invocabunt nomen meum super filios Israel, et ego nomen meum super filios Israel, et ego benedicam eis. Et sic crescet notitia no- benedicam eis. Et sic crescet notitia no- minis tui ex me in eos, et ex eis in totum minis tui ex me in eos, et ex eis in totum

Et ideo sequitur de fonte illuminatio- mundum. Proverb. 1v, 18 Justorum se- Et ideo sequitur de fonte illuminatio- mundum. Proverb. 1v, 18 Justorum se- nis: nis:

« Ego autem te cognovi. « Ego autem te cognovi.

) )

Matth. x1, 26 Nemo novit Filium, Matth. x1, 26 Nemo novit Filium, nisi Pater, neque Patrem quis novit, nisi nisi Pater, neque Patrem quis novit, nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare. Et Filius, et cui voluerit Filius revelare. Et sic ergo sum notitiæ tuæ fons in mundo. sic ergo sum notitiæ tuæ fons in mundo. Joan. 1, 18 Unigenitus Filius, qui est Joan. 1, 18 Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Et ideo in sinu Patris, ipse enarravit. Et ideo habeo propagare in alios notitiam tuam. habeo propagare in alios notitiam tuam. Eccli. 1, 5 Fons sapientiæ verbum Dei Eccli. 1, 5 Fons sapientiæ verbum Dei in excelsis. in excelsis.

« Et hi cognoverunt, etc. » « Et hi cognoverunt, etc. »

Ecce causalis lucis in eos qui debent Ecce causalis lucis in eos qui debent mundum illuminare communicatio. «< Et mundum illuminare communicatio. «< Et hi, » me revelante, « cognoverunt quia hi, » me revelante, « cognoverunt quia tu me misisti, »ut essem lumen fidei in tu me misisti, »ut essem lumen fidei in toto mundo. Luc. 11, 32: Lumen ad reve- toto mundo. Luc. 11, 32: Lumen ad reve- lationem Gentium, etc. Isa. xlix, 6 : lationem Gentium, etc. Isa. xlix, 6 : Dedi te in lucem gentium, ut sis salus Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum terræ. mea usque ad extremum terræ.