IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVI-29, 30, 31, 32. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVI-29, 30, 31, 32.

ponitur instructio, quod adhuc erant in- ponitur instructio, quod adhuc erant in- firmi. Ne autem ex infirmitate vacillent, firmi. Ne autem ex infirmitate vacillent, tertio ponitur qualiter in Christo debet tertio ponitur qualiter in Christo debet esse confirmati. esse confirmati.

In primo tria in quorum primo laus In primo tria in quorum primo laus ponitur doctrinæ Christi in secundo, ponitur doctrinæ Christi in secundo, confessio omnia scientis Christi Dei: in confessio omnia scientis Christi Dei: in tertio, perfectio fidei. tertio, perfectio fidei.

« Dicunt » ergo ¸« ei discipuli, » ex « Dicunt » ergo ¸« ei discipuli, » ex verbo quod ultimo dixit instructi. Est verbo quod ultimo dixit instructi. Est autem hoc verbum, quoniam venit hora autem hoc verbum, quoniam venit hora cum jam non in proverbiis locuturus cum jam non in proverbiis locuturus esset quia hoc lætanter exspectabant, esset quia hoc lætanter exspectabant, ut aperta visione viderent mirabilia de ut aperta visione viderent mirabilia de regno Christi. regno Christi.

« Ecce nunc palam loqueris, » scilicet « Ecce nunc palam loqueris, » scilicet quod in futuro, non modo, nobis ea quæ quod in futuro, non modo, nobis ea quæ promisisti ostendas de Patre. Semper promisisti ostendas de Patre. Semper enim exspectavimus ut nunc ostenderes. enim exspectavimus ut nunc ostenderes. Ad Roman. x, 20 Palam apparui iis Ad Roman. x, 20 Palam apparui iis qui me non interrogabant 1. Psal. qui me non interrogabant 1. Psal. LXXXVIII, 20 Locutus est in visione LXXXVIII, 20 Locutus est in visione sanctis tuis. sanctis tuis.

« Et proverbium nullum dicis, » sed « Et proverbium nullum dicis, » sed expresse promittis, quod te et Patrem expresse promittis, quod te et Patrem nobis in proximo ostendes. Matth. x1, nobis in proximo ostendes. Matth. x1, 25 Abscondisti. hæc a sapientibus et 25 Abscondisti. hæc a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. prudentibus, et revelasti ea parvulis.

: :

Augustinus tamen dicit, quod dixe- Augustinus tamen dicit, quod dixe- runt hoc discipuli non intelligentes ser- runt hoc discipuli non intelligentes ser- monem Christi. Et usque adeo non monem Christi. Et usque adeo non intellexerunt. Et quod etiam non intelle- intellexerunt. Et quod etiam non intelle- xerunt se hunc sermonem non intelli- xerunt se hunc sermonem non intelli- gere, et reputabant palam esse quod pa- gere, et reputabant palam esse quod pa- lam non erat, et sine proverbio esse lam non erat, et sine proverbio esse quod per proverbium dictum erat. Unde quod per proverbium dictum erat. Unde Glossa «Palam loqui æstimant, cum Glossa «Palam loqui æstimant, cum dictorum ejus nequeant comprehendere dictorum ejus nequeant comprehendere mysteria quia quidquid audierunt, ad- mysteria quia quidquid audierunt, ad- huc erat illis in proverbium. » Prior huc erat illis in proverbium. » Prior expositio melior est et planior. expositio melior est et planior.

« Nunc scimus quia scis omnia. » « Nunc scimus quia scis omnia. »

Per hoc quod nosti occulta cogitatio- Per hoc quod nosti occulta cogitatio- num antequam a te quærant: quæ ne- num antequam a te quærant: quæ ne- mo scire potest nisi Deus qui scit omnia mo scire potest nisi Deus qui scit omnia

1 Cf. Isa. LXV, 1 Cf. Isa. LXV,

2. 2.

599 599

et novit. Joan. xx1, 17: Domine, tu om- et novit. Joan. xx1, 17: Domine, tu om- nia nosti. Job, XLII, 2: Nulla te latet nia nosti. Job, XLII, 2: Nulla te latet cogitatio. cogitatio.

« Et » ideo « non opus est tibi, » qui « Et » ideo « non opus est tibi, » qui scis omnia, « ut quis te interroget: » scis omnia, « ut quis te interroget: » quia antequam interrogeris, scis quod quia antequam interrogeris, scis quod quilibet desiderat quærere. Joan. II, 25: quilibet desiderat quærere. Joan. II, 25: Opus ei non erat ut quis testimonium Opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de homine: ipse enim sciebat perhiberet de homine: ipse enim sciebat quid esset in homine. Eccli. xx, 28 : quid esset in homine. Eccli. xx, 28 : Intuentes in absconditas partes. Intuentes in absconditas partes.

IX, IX,

« In hoc » infallibili signo « credi- « In hoc » infallibili signo « credi- mus, » non tamen adhuc firmiter, « quia mus, » non tamen adhuc firmiter, « quia a Deo,» scilicet Patre, « existi » per ge- a Deo,» scilicet Patre, « existi » per ge- nerationem. Joan. 33 Nisi esset hic nerationem. Joan. 33 Nisi esset hic a Deo, non poterat facere quidquam. a Deo, non poterat facere quidquam. Item, 111, 2 Scimus quia a Deo venisti Item, 111, 2 Scimus quia a Deo venisti magister: nemo enim potest hæc signa magister: nemo enim potest hæc signa facere quæ tu facis, nisi fuerit Deus facere quæ tu facis, nisi fuerit Deus

cum eo. cum eo.

« Respondit ei Jesus. » « Respondit ei Jesus. »

Reducens ad suiipsorum cognitio- Reducens ad suiipsorum cognitio- nem sicut et Petrum, supra, XIII, 6 et nem sicut et Petrum, supra, XIII, 6 et seq. seq.

« Modo credisti, » ut parvuli et tem « Modo credisti, » ut parvuli et tem porales? De parvulis dicitur, Matth. xiv, porales? De parvulis dicitur, Matth. xiv, 31 Modicæ fidei, quare dubitasti? De 31 Modicæ fidei, quare dubitasti? De temporalibus, Luc. VIII, 13: Ad tempus temporalibus, Luc. VIII, 13: Ad tempus credunt, et in tempore tentationis rece- credunt, et in tempore tentationis rece-

dunt. dunt.

« Ecce venit hora. » « Ecce venit hora. »

Lucæ, XXH, 53: Hæc est hora vestra, Lucæ, XXH, 53: Hæc est hora vestra, et potestas tenebrarum. et potestas tenebrarum.

« Et jam venit, » hoc est, jam in pro- « Et jam venit, » hoc est, jam in pro- ximo instat per Judam traditorem et ximo instat per Judam traditorem et Judæorum ministros, qui veniunt ut me Judæorum ministros, qui veniunt ut me capiant. Hæc est enim hora præfinita : capiant. Hæc est enim hora præfinita : quia omnia completa sunt usque ad cap- quia omnia completa sunt usque ad cap- tivitatem et passionem. Jam enim data tivitatem et passionem. Jam enim data est malis in me licentia. Joan. XIII, 1: est malis in me licentia. Joan. XIII, 1: Sciens Jesus quia venit hora ejus ut Sciens Jesus quia venit hora ejus ut transeat ex hoc mundo ad Patrem. Il ad transeat ex hoc mundo ad Patrem. Il ad Thessal. 11, 7 Nam mysterium jam ope- Thessal. 11, 7 Nam mysterium jam ope-

600 600

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ratur iniquitatis. Isa. xxxvi, 3: Dies ratur iniquitatis. Isa. xxxvi, 3: Dies tribulationis, et correctionis, et blasphe- tribulationis, et correctionis, et blasphe- miæ, dies hæc. miæ, dies hæc.

« Ut dispergamini unusquisque in « Ut dispergamini unusquisque in propria, » quia non est qui vos congre- propria, » quia non est qui vos congre- get in unum sicut ego feci. Isa. LIII, 6: get in unum sicut ego feci. Isa. LIII, 6: Omnes nos quasi oves erravimus, unus- Omnes nos quasi oves erravimus, unus- quisque in viam suam declinavit : et quisque in viam suam declinavit : et posuit Dominus in eo iniquitates om- posuit Dominus in eo iniquitates om- nium nostrum. III Regum, xxn, 17: Non nium nostrum. III Regum, xxn, 17: Non habent isti dominum, revertatur unus- habent isti dominum, revertatur unus- quisque in domum suam in pace. quisque in domum suam in pace.

« Et me solum relinquatis, » passio- « Et me solum relinquatis, » passio- nibus et voluntati tortorum derelictum. nibus et voluntati tortorum derelictum. Matth. xxvi, 31: Percutiam pastorem, Matth. xxvi, 31: Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis. Zachar. XIII, et dispergentur oves gregis. Zachar. XIII, 7 Percute pastorem, et dispergentur 7 Percute pastorem, et dispergentur

oves. oves.

« Et non sum solus, » hoc est, homo « Et non sum solus, » hoc est, homo privatus et purus, « quia Pater, » per privatus et purus, « quia Pater, » per unitatem substantiæ divinæ et insepara- unitatem substantiæ divinæ et insepara- bilitatem, « mecum est : » ita quod in bilitatem, « mecum est : » ita quod in passione et in morte fortitudinem suam passione et in morte fortitudinem suam in mirabilibus ostendet. Josue, 1, 5 : in mirabilibus ostendet. Josue, 1, 5 : Non dimittam, nec derelinquam te. Non dimittam, nec derelinquam te. Joan. v, 29: Qui me misit, mecum Joan. v, 29: Qui me misit, mecum est, et non relinquit me solum, quia ego, est, et non relinquit me solum, quia ego, quæ placita sunt ei, facio semper. quæ placita sunt ei, facio semper.

SED CONTRA hoc esse videtur quod di- SED CONTRA hoc esse videtur quod di- citur, Matth. XXVII, 46, et in Psalmo citur, Matth. XXVII, 46, et in Psalmo XXI, 2 Deus, Deus meus, quare me de- XXI, 2 Deus, Deus meus, quare me de- reliquisti ? etc. reliquisti ? etc.

Sed ad hoc dicendum, quod non dixit Sed ad hoc dicendum, quod non dixit Christus ibi se esse a divinitate dereli- Christus ibi se esse a divinitate dereli-

ctum, sed potius humanitatem esse dere- ctum, sed potius humanitatem esse dere- lictam a defensionis divinæ præsidio : lictam a defensionis divinæ præsidio : quia tribulationibus et passionibus tunc quia tribulationibus et passionibus tunc deitas exposuerat humanitatem, quam deitas exposuerat humanitatem, quam tamen numquam deseruit per societatem tamen numquam deseruit per societatem

unionis. unionis.

« Hæc locutus sum vobis, ut in me « Hæc locutus sum vobis, ut in me pacem habeatis. » pacem habeatis. »

« Hæc locutus sum vobis, » scilicet « Hæc locutus sum vobis, » scilicet omnia quæcumque dixi in sermone isto, omnia quæcumque dixi in sermone isto,

« ut in me » manendo sicut palmes in « ut in me » manendo sicut palmes in vite, « pacem habeatis,» in corde: quia vite, « pacem habeatis,» in corde: quia hæc est pax vestra, et ad Deum, et hæc est pax vestra, et ad Deum, et conscientiam, et nihil in conscientia tur- conscientiam, et nihil in conscientia tur- bationis habeatis pro persecutionibus bationis habeatis pro persecutionibus meis vel vestris. Unde Glossa : « Hæc meis vel vestris. Unde Glossa : « Hæc est pax pro qua Christiani sumus, pro est pax pro qua Christiani sumus, pro qua sacramentis imbuimur, pro qua qua sacramentis imbuimur, pro qua erudimur omnimode, pro qua Spiritum erudimur omnimode, pro qua Spiritum pignus accepimus, pro qua in eum pignus accepimus, pro qua in eum credimus et speramus et amore ejus credimus et speramus et amore ejus accendimur. Hæc est in pressuris li- accendimur. Hæc est in pressuris li- beratio et consolatio, ut in hoc fine fe- beratio et consolatio, ut in hoc fine fe- liciter regnemus. » liciter regnemus. »

In hoc ergo sermonem concludit. Ad In hoc ergo sermonem concludit. Ad Philip. iv, 7 Pax Dei, quæ exsuperat Philip. iv, 7 Pax Dei, quæ exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra, omnem sensum, custodiat corda vestra, etc. Isa. LXVI, 12 Ecce ego declinabo etc. Isa. LXVI, 12 Ecce ego declinabo super eam quasi fluvium pacis. Ad super eam quasi fluvium pacis. Ad Ephes. 11, 14 : Ipse enim est pax nostra, Ephes. 11, 14 : Ipse enim est pax nostra, qui fecit utraque unum. qui fecit utraque unum.

« In mundo pressuram habebitis, « In mundo pressuram habebitis, etc. » etc. »

« In mundo, » mundana diligentium, « In mundo, » mundana diligentium, « pressuram habebitis,» sicut vobis præ- « pressuram habebitis,» sicut vobis præ- .dixi. Jacobi, 11, 6: Nonne divites per po- .dixi. Jacobi, 11, 6: Nonne divites per po- tentiam oppriment vos, et ipsi pertrahent tentiam oppriment vos, et ipsi pertrahent vos ad judicia? Hæc tamen pressura vos ad judicia? Hæc tamen pressura non est contraria paci. non est contraria paci.

« Sed confidite » animo forti confi- « Sed confidite » animo forti confi- dentiam habete, quæ est fortitudo animi dentiam habete, quæ est fortitudo animi cum spe vincendi pericula, quia « ego » cum spe vincendi pericula, quia « ego » jam pro vobis, « vici mundum, » quia jam pro vobis, « vici mundum, » quia non prævalebit de cætero mundus contra non prævalebit de cætero mundus contra vos, nec promissione divitiarum, nec vos, nec promissione divitiarum, nec illectione delectationum, nec ambitione illectione delectationum, nec ambitione honorum, nec comminatione pœnarum. honorum, nec comminatione pœnarum. Ad Hebr. x1, 33: Sancti per fidem vice- Ad Hebr. x1, 33: Sancti per fidem vice- runt regna, operati sunt justitiam, runt regna, operati sunt justitiam, adepti sunt repromissiones. I Joannis, v, adepti sunt repromissiones. I Joannis, v, 4: Hæc est victoria quæ vincit mundum, 4: Hæc est victoria quæ vincit mundum, fides nostra. fides nostra.

Sic ergo conclusus est sermo quo dis- Sic ergo conclusus est sermo quo dis- cipulos confortavit, etc. cipulos confortavit, etc.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII.

601 601

CAPUT XVII. CAPUT XVII.

Oratio Christi ad Patrem pro utriusque clarificatione, pro discipulis et iis qui Oratio Christi ad Patrem pro utriusque clarificatione, pro discipulis et iis qui per illos in ipsum essent credituri, ut serventur a malo, et omnes sint unum, per illos in ipsum essent credituri, ut serventur a malo, et omnes sint unum, mundusque cognoscat ipsum fuisse a Patre missum. mundusque cognoscat ipsum fuisse a Patre missum.

1. Hæc locutus est Jesus, et suble- 1. Hæc locutus est Jesus, et suble- vatis oculis in coelum, dixit : vatis oculis in coelum, dixit : Pater, venit hora, clarifica Fi- Pater, venit hora, clarifica Fi- lium tuum, ut Filius tuus cla- lium tuum, ut Filius tuus cla- rificet te : rificet te :

2. Sicut dedisti ei potestatem omnis 2. Sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, carnis, ut omne quod dedisti ei, det eis vitam æternam '. det eis vitam æternam '.

3. Hæc est autem vita æterna ut 3. Hæc est autem vita æterna ut cognoscant te, solum Deum ve- cognoscant te, solum Deum ve- rum, et quem misisti, Jesum rum, et quem misisti, Jesum Christum. Christum.

4. Ego te clarificavi super terram : 4. Ego te clarificavi super terram : opus consummavi, quod de- opus consummavi, quod de- disti mihi ut faciam. disti mihi ut faciam.

5. Et nunc clarifica me tu, Pater, 5. Et nunc clarifica me tu, Pater, apud temetipsum, claritate quam apud temetipsum, claritate quam habui, priusquam mundus esset, habui, priusquam mundus esset, apud te. apud te.

6. Manifestavi nomen tuum homini- 6. Manifestavi nomen tuum homini-

bus, quos dedisti mihi de mun- bus, quos dedisti mihi de mun- do. Tui erant, et mihi eos de- do. Tui erant, et mihi eos de- disti et sermonem tuum ser- disti et sermonem tuum ser- vaverunt. vaverunt.

7. Nunc cognoverunt quia omnia 7. Nunc cognoverunt quia omnia quæ dedisti mihi, abs te sunt : quæ dedisti mihi, abs te sunt : 8. Quia verba quæ dedisti mihi, dedi 8. Quia verba quæ dedisti mihi, dedi eis: et ipsi acceperunt, et cog- eis: et ipsi acceperunt, et cog- noverunt vere quia a te exivi, et noverunt vere quia a te exivi, et crediderunt quia tu me misisti. crediderunt quia tu me misisti. 9. Ego pro eis rogo. Non pro mundo 9. Ego pro eis rogo. Non pro mundo rogo, sed pro his quos dedisti rogo, sed pro his quos dedisti mihi, quia tui sunt. mihi, quia tui sunt.

1 Matth. XXVI, 18. 1 Matth. XXVI, 18.

2 Infra, xvIII, 9. 2 Infra, xvIII, 9.

10. Et mea omnia tua sunt, et tua 10. Et mea omnia tua sunt, et tua mea sunt et clarificatus sum in mea sunt et clarificatus sum in eis. eis.

11. Et jam non sum in mundo, et hi 11. Et jam non sum in mundo, et hi in mundo sunt, et ego ad te in mundo sunt, et ego ad te venio. Pater sancte, serva eos venio. Pater sancte, serva eos in nomine tuo, quos dedisti in nomine tuo, quos dedisti mihi, ut sint unum, sicut et mihi, ut sint unum, sicut et

nos. nos.

12. Cum essem cum eis, ego serva- 12. Cum essem cum eis, ego serva- bam eos in nomine tuo. Quos bam eos in nomine tuo. Quos dedisti mihi, custodivi, et nemo dedisti mihi, custodivi, et nemo ex eis periit, nisi filius perdi- ex eis periit, nisi filius perdi- tionis, ut Scriptura implea- tionis, ut Scriptura implea-

tur ³. tur ³.

13. Nunc autem ad te venio, et hæc 13. Nunc autem ad te venio, et hæc loquor in mundo, ut habeant loquor in mundo, ut habeant gaudium meum impletum in gaudium meum impletum in semetipsis. semetipsis.

14. Ego dedi eis sermonem tuum, et 14. Ego dedi eis sermonem tuum, et mundus eos odio habuit, quia mundus eos odio habuit, quia non sunt de mundo, sicut et ego non sunt de mundo, sicut et ego non sum de mundo. non sum de mundo.

15. Non rogo ut tollas eos de mundo, 15. Non rogo ut tollas eos de mundo, sed ut serves eos a malo. sed ut serves eos a malo.

16. De mundo non sunt, sicut et ego 16. De mundo non sunt, sicut et ego non sum de mundo. non sum de mundo.

17. Sanctifica eos in veritate. Sermo 17. Sanctifica eos in veritate. Sermo tuus veritas est. tuus veritas est.

18. Sicut tu me misisti in mundum, 18. Sicut tu me misisti in mundum, et ego misi eos in et ego misi eos in dum. dum.

mun- mun-

19. Et pro eis ego sanctifico meipsum, 19. Et pro eis ego sanctifico meipsum,

Psal. CVIII, 8. Psal. CVIII, 8.

602 602

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ut sint et ipsi sanctificati in ve- ut sint et ipsi sanctificati in ve- ritate. ritate.

20. Non pro eis autem rogo tantum, 20. Non pro eis autem rogo tantum, sed et pro eis qui credituri sed et pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in me, sunt per verbum eorum in me, 21. Ut omnes unum sint, sicut tu, 21. Ut omnes unum sint, sicut tu, Pater, in me, et ego in te, ut Pater, in me, et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint: ut et ipsi in nobis unum sint: ut credat mundus quia tu me mi- credat mundus quia tu me mi- sisti. sisti.

22. Et ego claritatem quam dedisti 22. Et ego claritatem quam dedisti mihi, dedi eis: ut sint unum, mihi, dedi eis: ut sint unum, sicut et nos unum sumus. sicut et nos unum sumus. 23. Ego in eis, et tu in me, ut sint 23. Ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum: et cog- consummati in unum: et cog- noscat mundus, quia tụ me noscat mundus, quia tụ me

24. 24.

misisti, et dilexisti eos, sicut et misisti, et dilexisti eos, sicut et me dilexisti. me dilexisti.

Pater, quos dedisti mihi, volo ut Pater, quos dedisti mihi, volo ut ubi sum ego et illi sint mecum, ubi sum ego et illi sint mecum, ut videant claritatem meam ut videant claritatem meam quam dedisti mihi quia di- quam dedisti mihi quia di- lexisti me ante constitutionem lexisti me ante constitutionem

mundi. mundi.

25. Pater juste, mundus te non cog- 25. Pater juste, mundus te non cog- novit. Ego autem te cognovi : novit. Ego autem te cognovi :

et hi cognoverunt quia tu me et hi cognoverunt quia tu me misisti. misisti.

26. Et notum feci eis nomen tuum, et 26. Et notum feci eis nomen tuum, et notum faciam, ut dilectio qua notum faciam, ut dilectio qua dilexisti me, in ipsis sit, et ego dilexisti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. in ipsis.

IN CAPUT XVII JOANNIS IN CAPUT XVII JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Hæc locutus est Jesus, et subleva- « Hæc locutus est Jesus, et subleva- tis oculis in coelum dixit: Pater, ve- tis oculis in coelum dixit: Pater, ve- nit hora, clarifica Filium tuum, ut nit hora, clarifica Filium tuum, ut Filius tuus clarificet te, » Filius tuus clarificet te, »

Hic incipit Verbi manifestatio per ora- Hic incipit Verbi manifestatio per ora- tionis suffragium quo suis manifesta- tionis suffragium quo suis manifesta- tur. tur.

Dividitur autem in duas partes: in Dividitur autem in duas partes: in quarum prima ad utilitatem suorum a quarum prima ad utilitatem suorum a Patre petit suæ claritatis manifestatio- Patre petit suæ claritatis manifestatio- nem in secunda autem, per quos ista nem in secunda autem, per quos ista manifestatio facienda est, petit sanctita- manifestatio facienda est, petit sanctita- tis confirmationem, ibi, y. 6 : Manifesta- tis confirmationem, ibi, y. 6 : Manifesta- vi nomen tuum hominibus. » vi nomen tuum hominibus. »

In prima harum dicuntur quatuor : in In prima harum dicuntur quatuor : in quorum primo ponit id quod pertinet ad quorum primo ponit id quod pertinet ad orationis devotionem : in secundo, ponit orationis devotionem : in secundo, ponit petiti expressionem : in tertio, meriti petiti expressionem : in tertio, meriti propter quod exaudiendus est allegatio- propter quod exaudiendus est allegatio-

nem in quarto, redit ad instantem apud nem in quarto, redit ad instantem apud Patrem orationem. Patrem orationem.

In primo horum tangit sex : in quo- In primo horum tangit sex : in quo- rum primo tangit quod pertinet ad rum primo tangit quod pertinet ad istius cum præcedentibus ordinis conti- istius cum præcedentibus ordinis conti- nuitatem, dicens : nuitatem, dicens :

« Hæc » ad eruditionem sanctitatis a « Hæc » ad eruditionem sanctitatis a principio sermonis usque huc, « locutus principio sermonis usque huc, « locutus est Jesus,» auctor salutis. Proverb. xxx, est Jesus,» auctor salutis. Proverb. xxx, 5: Omnis sermo Domini ignitus clypeus 5: Omnis sermo Domini ignitus clypeus est sperantibus in se. Sed quia omne est sperantibus in se. Sed quia omne quod docet sermo divinus, impetrandum quod docet sermo divinus, impetrandum est per devotionis orationem, ideo ut est per devotionis orationem, ideo ut exemplum det nobis, recurrit ad oratio- exemplum det nobis, recurrit ad oratio- nem ut ea quæ docet impetrentur. nem ut ea quæ docet impetrentur. Et ideo sequitur : Et ideo sequitur :

« Et sublevatis oculis, etc. » « Et sublevatis oculis, etc. »

Hoc est secundum, ad orationis perti- Hoc est secundum, ad orationis perti- nens devotioném: sublevatio enim ocu- nens devotioném: sublevatio enim ocu- lorum devotionem in orante prætendit, lorum devotionem in orante prætendit, et fiduciam impetrandi, et directionem et fiduciam impetrandi, et directionem intentionis. De primo, Thren. I, 41 : intentionis. De primo, Thren. I, 41 : Levemus corda nostra cum manibus ad Levemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cælum. II Paralip. xx, 12: Dominum in cælum. II Paralip. xx, 12: Cum ignoremus quid agere debeamus, Cum ignoremus quid agere debeamus, hoc solum habemus residui, ut oculos hoc solum habemus residui, ut oculos nostros dirigamus ad te. De secundo, nostros dirigamus ad te. De secundo,

IN EVANG. JOANNIS CAP. XVII-1. IN EVANG. JOANNIS CAP. XVII-1.

scilicet, impetrandi fiducia, Joan. x1, 41 scilicet, impetrandi fiducia, Joan. x1, 41 et 42 Jesus autem, elevatis sursum ocu- et 42 Jesus autem, elevatis sursum ocu- lis, dixit: Pater, gratias ago tibi quia lis, dixit: Pater, gratias ago tibi quia audisti .me. Ego autem sciebam quia audisti .me. Ego autem sciebam quia semper me audis. Psal. CXXII, 1: Ad te semper me audis. Psal. CXXII, 1: Ad te levavi oculos meos, qui habitas in cœlis. levavi oculos meos, qui habitas in cœlis. De tertio autem dicitur in Psalmo CXL, 2: De tertio autem dicitur in Psalmo CXL, 2: Dirigatur oratio mea sicut incensum in Dirigatur oratio mea sicut incensum in conspectu tuo elevatio manuum mea- conspectu tuo elevatio manuum mea- rum sacrificium vespertinum. rum sacrificium vespertinum.

CONTRARIUM autem videtur dici per CONTRARIUM autem videtur dici per illud Job, xxu, 29: Qui inclinaverit ocu- illud Job, xxu, 29: Qui inclinaverit ocu- los, ipse salvabitur. Luc. XVIII, 13: No- los, ipse salvabitur. Luc. XVIII, 13: No- lebat nec oculos ad cælum levare. lebat nec oculos ad cælum levare. Sed ad hoc dicendum, quod aliud est Sed ad hoc dicendum, quod aliud est in oratione peccatoris, et in oratione in oratione peccatoris, et in oratione Salvatoris, et in oratione viri justi. Salvatoris, et in oratione viri justi.

Peccator enim indignitatis suæ sibi Peccator enim indignitatis suæ sibi conscius, non præsumit quod ad locum conscius, non præsumit quod ad locum sanctitatis respectum statim dirigat: et sanctitatis respectum statim dirigat: et ideo humiliter vilitatem suam recogno- ideo humiliter vilitatem suam recogno- scendo, oculos deprimit. In oratione Ma- scendo, oculos deprimit. In oratione Ma- nassæ: Non sum dignus intueri et adspi- nassæ: Non sum dignus intueri et adspi- cere altitudinem cæli, præ multitudine cere altitudinem cæli, præ multitudine iniquitatum mearum...: quia excitavi iniquitatum mearum...: quia excitavi iracundiam tuam, et malum coram te feci. iracundiam tuam, et malum coram te feci.

In oratione autem Salvatoris, dignatio In oratione autem Salvatoris, dignatio est quod pro suis orat: et ille ad locum est quod pro suis orat: et ille ad locum dignitatis respiciendo, suos dirigit, quos dignitatis respiciendo, suos dirigit, quos etiam præsidio orationis extollit. Job, etiam præsidio orationis extollit. Job, XL, 5 Circumda tibi decorem, et in su- XL, 5 Circumda tibi decorem, et in su- blime erigere, et esto gloriosus, et spe- blime erigere, et esto gloriosus, et spe- ciosis induere vestibus. ciosis induere vestibus.

In oratione autem justi, humiliatio sui In oratione autem justi, humiliatio sui est in corde, et in oculis respectus fidu- est in corde, et in oculis respectus fidu- ciæ, qui procedit ex confortato corde. Et ciæ, qui procedit ex confortato corde. Et ideo utrumque est in illo laudabile. Da- ideo utrumque est in illo laudabile. Da- niel. x111, 35: Susanna flens suspexit niel. x111, 35: Susanna flens suspexit ad cœlum erat enim cor ejus fiduciam ad cœlum erat enim cor ejus fiduciam habens in Domino. habens in Domino.

Hoc est ergo « Sublevatis oculis in Hoc est ergo « Sublevatis oculis in cœlum. » cœlum. »

« Dixit Pater. »> « Dixit Pater. »>

Hoc est tertium istius partis in quo Hoc est tertium istius partis in quo adulti nomine, Patris orationem incipit: adulti nomine, Patris orationem incipit: ut ostendat quoniam omnia Patri et li- ut ostendat quoniam omnia Patri et li- beralitati Patris attribuit. Matth. vI, 9: beralitati Patris attribuit. Matth. vI, 9:

603 603

Pater noster, qui es in cœlis. Omnia Pater noster, qui es in cœlis. Omnia enim quæ petit, in voto Patris constituit. enim quæ petit, in voto Patris constituit. Matth. xxvi, 42: Fiat voluntas tua. Matth. xxvi, 42: Fiat voluntas tua. Patris enim nomen consonantiam sonat Patris enim nomen consonantiam sonat cum orante. Sapient. xvi, 21: Substan- cum orante. Sapient. xvi, 21: Substan- tia tua dulcedinem tuam quam in filios tia tua dulcedinem tuam quam in filios habes ostendebat, et uniuscujusque vo- habes ostendebat, et uniuscujusque vo- luntati deserviens, ad quod quisque vole- luntati deserviens, ad quod quisque vole- bat convertebatur. Quia Pater dulcedinis, bat convertebatur. Quia Pater dulcedinis, et Pater gratiæ omne petitum ad volun- et Pater gratiæ omne petitum ad volun- tatem et utilitatem convertit filiorum. tatem et utilitatem convertit filiorum.

« Venit hora. » « Venit hora. »

Hoc est quartum, quod est impletio Hoc est quartum, quod est impletio congrui temporis ad exaudiendum, jam congrui temporis ad exaudiendum, jam completis sacramentis quæ ad hoc im- completis sacramentis quæ ad hoc im- pleri debuerunt divina præfinitione. Non pleri debuerunt divina præfinitione. Non est autem hæc hora fatalis, ut in anteha- est autem hæc hora fatalis, ut in anteha- bitis dictum est. Unde Glossa dicit : bitis dictum est. Unde Glossa dicit : « Venit hora quam tecum constituit. » « Venit hora quam tecum constituit. » Isa. XLIV, 8 Tempore placito exaudivi Isa. XLIV, 8 Tempore placito exaudivi te, et in die salutis auxiliatus sum tui, te, et in die salutis auxiliatus sum tui, etc. Psal. LXIV, 12 Benedices coronæ etc. Psal. LXIV, 12 Benedices coronæ anni benignitatis tuæ. anni benignitatis tuæ.

« Clarifica Filium tuum. » « Clarifica Filium tuum. »

Hoc est quintum istius partis, ut Filius Hoc est quintum istius partis, ut Filius clarificetur. Cum autem in se secundum clarificetur. Cum autem in se secundum divinam naturam clarior esse non potest, divinam naturam clarior esse non potest, et secundum naturam assumptam plenus et secundum naturam assumptam plenus claritate gratiæ ab instanti conceptionis claritate gratiæ ab instanti conceptionis exstiterit, sicut, Joan. 1, 14, dicitur: Vidi- exstiterit, sicut, Joan. 1, 14, dicitur: Vidi- mus gloriam ejus, gloriam quasi unigė- mus gloriam ejus, gloriam quasi unigė- niti a Patre, plenum gratiæ et veritatis : niti a Patre, plenum gratiæ et veritatis : oportet quod hæc claritas quam petit, oportet quod hæc claritas quam petit, petatur ut fiat ab hominibus. Et hoc petatur ut fiat ab hominibus. Et hoc duobus modis uno modo, ut et membra duobus modis uno modo, ut et membra mystica ejus clarificentur, et tam claro mystica ejus clarificentur, et tam claro capiti congruant: et secundo, ut claritas capiti congruant: et secundo, ut claritas nominis Filii tam secundum humanita- nominis Filii tam secundum humanita- tem quam secundum divinitatem ejus tem quam secundum divinitatem ejus omnibus manifestetur. De prima claritate omnibus manifestetur. De prima claritate dicitur, Joan. XIII, 31, ubi unum mem- dicitur, Joan. XIII, 31, ubi unum mem- bruin extra congregationem fidelium, bruin extra congregationem fidelium, tamquam putridum et foetidum ejectum tamquam putridum et foetidum ejectum est: Nunc clarificatus est Filius hominis. est: Nunc clarificatus est Filius hominis. De secunda claritate dicitur, Joan, XII, De secunda claritate dicitur, Joan, XII,

: :

604 604

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

23 Venit hora ut clarificetur Filius ho- 23 Venit hora ut clarificetur Filius ho- minis. Hoc enim dictum est quando Gen- minis. Hoc enim dictum est quando Gen- tiles notitiam Christi habere desidera- tiles notitiam Christi habere desidera- bant. De utroque ergo istorum modorum bant. De utroque ergo istorum modorum dicitur: «Clarifica Filium tuum. » dicitur: «Clarifica Filium tuum. » Sextum autem et ultimum est istius Sextum autem et ultimum est istius partis quod adjungit : partis quod adjungit :

« Ut Filius tuus clarificet te. » « Ut Filius tuus clarificet te. »

« Ut Filius tuus, » dictis modis clari- « Ut Filius tuus, » dictis modis clari- ficatus et in notitia multorum et puritate ficatus et in notitia multorum et puritate membrorum, «< clarificet te, » quia in membrorum, «< clarificet te, » quia in hoc etiam in credentibus tu elevatus eris, hoc etiam in credentibus tu elevatus eris, ita quod nomen Patris, quo mihi Pater ita quod nomen Patris, quo mihi Pater es, omnibus in me clarum apparebit : et es, omnibus in me clarum apparebit : et sic a claritate mea procedatur in tui no- sic a claritate mea procedatur in tui no- minis claritatem. II ad Corinth. 111, 18: minis claritatem. II ad Corinth. 111, 18: In eamdem imaginem transformamur a In eamdem imaginem transformamur a claritate in claritatem, tamquam a Do- claritate in claritatem, tamquam a Do- mini Spiritu. mini Spiritu.

Videtur autem contrarium hujus quod Videtur autem contrarium hujus quod dixit, Joan. v, 41: Claritatem ab homi- dixit, Joan. v, 41: Claritatem ab homi- nibus non accipio. nibus non accipio.

Adhuc autem, Joan. vii, 50: Ego non- Adhuc autem, Joan. vii, 50: Ego non- quæro gloriam meam : est qui quærat, et quæro gloriam meam : est qui quærat, et judicet. judicet.

Sed ad hoc dicendum, quod non quæ- Sed ad hoc dicendum, quod non quæ- rit claritatem quæ procedit vel procedere rit claritatem quæ procedit vel procedere potest ab hominibus: quia hæc est vana. potest ab hominibus: quia hæc est vana. Nec quærit gloriam humanam : quia hæc Nec quærit gloriam humanam : quia hæc est vanior. Sed quærit claritatem, ut est vanior. Sed quærit claritatem, ut Deus glorificetur vel clarificetur : quia Deus glorificetur vel clarificetur : quia hæc est vera. Est enim dignus Deus ut hæc est vera. Est enim dignus Deus ut sic clarificetur. Et quærit gloriam Dei, ut sic clarificetur. Et quærit gloriam Dei, ut in omnibus finibus terrarum Deus glori- in omnibus finibus terrarum Deus glori- ficetur quia hoc pertinet ad Dei cultum. ficetur quia hoc pertinet ad Dei cultum. Tob. x, 13 Luce splendida fulgebis, Tob. x, 13 Luce splendida fulgebis, et omnes fines terræ adorabunt te. Isa. LX, et omnes fines terræ adorabunt te. Isa. LX, 19 Erit tibi Dominus in lucem sempi- 19 Erit tibi Dominus in lucem sempi- ternam, et Deus tuus in gloriam tuam. ternam, et Deus tuus in gloriam tuam.

Sed hic inducitur quæstio de orante Sed hic inducitur quæstio de orante orationem istam. Non enim est orare nisi orationem istam. Non enim est orare nisi indigentis. Filius autem qui est divina indigentis. Filius autem qui est divina persona nullo indiget. Sed forsan dicat persona nullo indiget. Sed forsan dicat aliquis, quia Christus secundum huma- aliquis, quia Christus secundum huma-

nam naturam oravit. nam naturam oravit.

Adhuc videtur, quod non erat suum Adhuc videtur, quod non erat suum orare quia etiam Christus secundum orare quia etiam Christus secundum

humanam naturam omnibus bonis certus humanam naturam omnibus bonis certus et plenus fuit et illius non est orare, et plenus fuit et illius non est orare, sed potius gratias agere. sed potius gratias agere.

Adhuc autem, orans est inferior eo Adhuc autem, orans est inferior eo quem orat Filius autem non est inferior quem orat Filius autem non est inferior Patre. Et sic status orantis non fuit Chri- Patre. Et sic status orantis non fuit Chri- sti status ut noster. Si forte aliquis dicat, sti status ut noster. Si forte aliquis dicat, quod humana natura in Christo oravit. quod humana natura in Christo oravit. Hoc omnino est inconveniens: quia ab Hoc omnino est inconveniens: quia ab illo non potuit clarificari in fide homi- illo non potuit clarificari in fide homi- num. Fides enim non est nisi de divinis. num. Fides enim non est nisi de divinis.

Adhuc autem, per illam non fuit Pater Adhuc autem, per illam non fuit Pater in nomine Patris clarificatus: quia Pater in nomine Patris clarificatus: quia Pater est Filii Pater in natura divina. est Filii Pater in natura divina.

Ad hoc dicendum, quod Filius secun- Ad hoc dicendum, quod Filius secun- dum quod erat in humana natura fecit dum quod erat in humana natura fecit hanc orationem. hanc orationem.

Ad primum ergo dicendum, quod in Ad primum ergo dicendum, quod in se Filius non indiguit, nec etiam indiguit se Filius non indiguit, nec etiam indiguit in nobis sed nos indiguimus ut in fide in nobis sed nos indiguimus ut in fide nostra clarificaretur et hoc pro nobis nostra clarificaretur et hoc pro nobis petivit. Hoc enim non adhuc a Patre ha- petivit. Hoc enim non adhuc a Patre ha- bitum fuit. bitum fuit.

: :

Ad aliud dicendum, quod Christus se- Ad aliud dicendum, quod Christus se- cundum quod homo statum habet oran- cundum quod homo statum habet oran- tis, et secundum quod Deus statum habet tis, et secundum quod Deus statum habet cum Patre exaudientis. Et sic patet, quod cum Patre exaudientis. Et sic patet, quod oravit et orare potuit: ut tam secundum oravit et orare potuit: ut tam secundum naturam divinam quam secundum huma- naturam divinam quam secundum huma-

nam mundo clarificetur. nam mundo clarificetur.

Et sic patet solutio ad totum. Et sic patet solutio ad totum.

« Sicut dedisti ei potestatem omnis « Sicut dedisti ei potestatem omnis eis vitam æternam. eis vitam æternam. carnis, ut omne quod dedisti ei, det carnis, ut omne quod dedisti ei, det

Hæc est autem vita æterna : ut Hæc est autem vita æterna : ut cognoscant te, solum Deum verum, et cognoscant te, solum Deum verum, et quem misisti, Jesum Christum. quem misisti, Jesum Christum.

Ego te clarificavi super terram : Ego te clarificavi super terram : opus consummavi, quod dedisti mihi opus consummavi, quod dedisti mihi ut faciam. ut faciam.

Et nunc clarifica me tu, Pater, apud Et nunc clarifica me tu, Pater, apud temetipsum, claritate quam habui, temetipsum, claritate quam habui, priusquam mundus esset, apud te. » priusquam mundus esset, apud te. »

Hic secundo ponit petiti expressionem. . Hic secundo ponit petiti expressionem. .

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-2, 3. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-2, 3.

Et tangit tria formam qua petit, et Et tangit tria formam qua petit, et petitum, et petiti determinationem. petitum, et petiti determinationem.

Formam tangit cum dicit : « Sicut de- Formam tangit cum dicit : « Sicut de- disti ei, » Filio ab æterno, « potestatem disti ei, » Filio ab æterno, « potestatem omnis carnis, » hoc est, omnis hominis omnis carnis, » hoc est, omnis hominis qui est caro sicut et ipse Filius ideo qui est caro sicut et ipse Filius ideo caro factus est, ut potestas regni ejus et caro factus est, ut potestas regni ejus et claritas ejus sit in eis. Psal. 11, 8: Postula claritas ejus sit in eis. Psal. 11, 8: Postula a me, et dabo tibi Gentes hæreditatem a me, et dabo tibi Gentes hæreditatem tuam, et possessionem tuam terminos tuam, et possessionem tuam terminos terræ. Fratribus enim per omnia voluit terræ. Fratribus enim per omnia voluit similari quibus erat claritas ejus mani- similari quibus erat claritas ejus mani- festanda. Ad Hebr. 11, 14 Quia ergo festanda. Ad Hebr. 11, 14 Quia ergo pueri communicaveṛunt carni et sangui- pueri communicaveṛunt carni et sangui- ni, et ipse similiter participavit eisdem, ni, et ipse similiter participavit eisdem,

ut ut

per mortem destrueret eum qui habe- per mortem destrueret eum qui habe- bat mortis imperium. Sic ergo æterna bat mortis imperium. Sic ergo æterna prædestinatione Filio hominis dedisti po- prædestinatione Filio hominis dedisti po- testatem omnis carnis ut regat eos et le- testatem omnis carnis ut regat eos et le- gem ponat eis. Psal. Lxxx1, 8: Surge, gem ponat eis. Psal. Lxxx1, 8: Surge, Deus, judica terram, quoniam tu hære- Deus, judica terram, quoniam tu hære- ditabis in omnibus gentibus. ditabis in omnibus gentibus.

Quæritur autem, Quare dedit ei pote- Quæritur autem, Quare dedit ei pote- statem omnis carnis potius quam ani- statem omnis carnis potius quam ani-

mæ ? mæ ?

Ad hoc dicendum, quod caro defecti- Ad hoc dicendum, quod caro defecti- bilis est causa corruptionis. Et ideo in bilis est causa corruptionis. Et ideo in carne reducta ad gratiam, major apparet carne reducta ad gratiam, major apparet virtus gratiæ. Unde sensus est : « Sicut virtus gratiæ. Unde sensus est : « Sicut dedisti,» æterna prædestinatione, « pote- dedisti,» æterna prædestinatione, « pote- statem » gratiæ fidei « omnis carnis, » statem » gratiæ fidei « omnis carnis, » quia caro quæ principium est et causa quia caro quæ principium est et causa omnis corruptionis reformatur. Ideo omnis corruptionis reformatur. Ideo enim, sicut dictum est supra, 1, 14, Déus enim, sicut dictum est supra, 1, 14, Déus Verbum caro factum est, ut homo caro Verbum caro factum est, ut homo caro reformaretur ad Deum : et Verbum caro reformaretur ad Deum : et Verbum caro factum descendit, ut caro per Verbum factum descendit, ut caro per Verbum ascenderet in Deum. « Sicut ergo dedisti ascenderet in Deum. « Sicut ergo dedisti ei potestatem » hanc jam in ordine præ- ei potestatem » hanc jam in ordine præ- destinationis, ita imple et opere et mani- destinationis, ita imple et opere et mani-

festatione. festatione.

« Ut omne quod dedisti ei, » « Ut omne quod dedisti ei, »

Subjiciendum in fidei devotione, « det Subjiciendum in fidei devotione, « det eis, » per meritum fidei, « vitam æter- eis, » per meritum fidei, « vitam æter- nam»ita quod non solum in Judæa nam»ita quod non solum in Judæa notus sit, sed ad òrtu solis usque ad occa- notus sit, sed ad òrtu solis usque ad occa- sum laudabile nomen ejus fiat. Matth. xı, sum laudabile nomen ejus fiat. Matth. xı,

605 605

27 Omnia mihi tradita sunt a Patre 27 Omnia mihi tradita sunt a Patre méo. Matth. xxvIII, 18: Data est mihi méo. Matth. xxvIII, 18: Data est mihi omnis potestas in cælo et in terra. Et ideo omnis potestas in cælo et in terra. Et ideo statim sequitur, ibidem, y. 19: Euntes statim sequitur, ibidem, y. 19: Euntes ergo, docete omnes gentes, baptizantes ergo, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. sancti.

Et ideo objiciunt hic quidam, Quia si Et ideo objiciunt hic quidam, Quia si data est jam Filio potestas, ut testantur data est jam Filio potestas, ut testantur auctoritates jam inductæ, tunc videtur auctoritates jam inductæ, tunc videtur frustra orare ut detur. frustra orare ut detur.

Ad hoc autem nihil difficile est respon- Ad hoc autem nihil difficile est respon- dere, quia ab æterno per prædestinatio- dere, quia ab æterno per prædestinatio- nem Deo homini datum nihil prohibet a nem Deo homini datum nihil prohibet a Patre ut manifestetur et impleatur in Patre ut manifestetur et impleatur in effectu. Isa. XLIX, 6: Parum est ut sis effectu. Isa. XLIX, 6: Parum est ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, et fæces Israel convertendas: ecce dedi te et fæces Israel convertendas: ecce dedi te in lucem Gentium, ut sis salus mea usque in lucem Gentium, ut sis salus mea usque ad extremum terræ. Joan. XIII, 3: Omnia ad extremum terræ. Joan. XIII, 3: Omnia dedit ei Pater in manus. Psal. xciv, 4: dedit ei Pater in manus. Psal. xciv, 4: In manu ejus sunt omnes fines terræ. Est In manu ejus sunt omnes fines terræ. Est autem conveniens omni bono regi ut suis autem conveniens omni bono regi ut suis benefaciat et suos vivificet. Lucæ, xxII, benefaciat et suos vivificet. Lucæ, xxII, 25 Qui potestatem habent super eos, 25 Qui potestatem habent super eos, benefici vocantur. Et ideo dicit quod om- benefici vocantur. Et ideo dicit quod om- nibus suis det vitam æternam nunc in nibus suis det vitam æternam nunc in causa, et in futuro in rei perceptione. causa, et in futuro in rei perceptione. Joan. x, 10 Ego veni ut vitam habeant, Joan. x, 10 Ego veni ut vitam habeant, et abundantius habeant. Et, ibidem, et abundantius habeant. Et, ibidem, y. 28 Ego vitam æternam do eis. y. 28 Ego vitam æternam do eis.

« Hæc est autem vita æterna, etc. » « Hæc est autem vita æterna, etc. »

Hic tangit petiti declarationem. «< Est Hic tangit petiti declarationem. «< Est autem vita hæc æterna, » per causam et autem vita hæc æterna, » per causam et substantiam, « ut cognoscant, » cogni- substantiam, « ut cognoscant, » cogni- tione gratiæ hic et gloriæ in futuro, « te, tione gratiæ hic et gloriæ in futuro, « te, solum verum Deum. » Cognitio enim solum verum Deum. » Cognitio enim luminis est intellectivi: quæ cognitio, vel luminis est intellectivi: quæ cognitio, vel gratiæ vel gloriæ est, non potest esse nisi gratiæ vel gloriæ est, non potest esse nisi affectiva, et hæc est cognitio amati. Sa- affectiva, et hæc est cognitio amati. Sa- pient. xv, 3: Nosse te, consummata justi- pient. xv, 3: Nosse te, consummata justi- tia est et scire justitiam tuam et verila- tia est et scire justitiam tuam et verila- tem tuam, radix est immortalitatis. tem tuam, radix est immortalitatis. Vivere enim vita intellectuali, est cogno. Vivere enim vita intellectuali, est cogno. scere secundum actum completum : et scere secundum actum completum : et hoc non est nisi in summo vero, et in hoc non est nisi in summo vero, et in summo bono. Sapient. vi, 22 et 23 : Di- summo bono. Sapient. vi, 22 et 23 : Di-

606 606

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ligite sapientiam, ut in perpetuum regne- ligite sapientiam, ut in perpetuum regne- tis: Diligite lumen sapientiæ, omnes qui tis: Diligite lumen sapientiæ, omnes qui præėstis populis: quia lumen sapientiæ præėstis populis: quia lumen sapientiæ reges facit perfectos: reges facit perfectos:

Dicit autem «Te, solum Deum, » ut Dicit autem «Te, solum Deum, » ut notetur quod intelligibile in quo vivitur notetur quod intelligibile in quo vivitur per cognitionem, est incommunicabile, per cognitionem, est incommunicabile, et hoc est Deus: quia nullus alius est et hoc est Deus: quia nullus alius est Deus per substantiam, etsi participative, Deus per substantiam, etsi participative, sive nuncupative, sive opinative Deus sive nuncupative, sive opinative Deus dicitur. Participative, ut Sancti. Psal. dicitur. Participative, ut Sancti. Psal. lxxxi, 6 : Ego dixi : Dii estis. Nuncupa- lxxxi, 6 : Ego dixi : Dii estis. Nuncupa- tive autem, ut Prælati. Exod. vi, 1 tive autem, ut Prælati. Exod. vi, 1 Constitui te Deum Pharaonis. Opinative, Constitui te Deum Pharaonis. Opinative, ut idola. Psal. xcv; 5: Omnes dii gen- ut idola. Psal. xcv; 5: Omnes dii gen- tium dæmonia. Nullus ergo istorum est tium dæmonia. Nullus ergo istorum est in quo vivitur vita æterna sed solus in quo vivitur vita æterna sed solus Deus per substantiam est in quo vivitur. Deus per substantiam est in quo vivitur. Et ideo dictio exclusiva excludit ratio- Et ideo dictio exclusiva excludit ratio- ném essentiæ. Et ideo Filius, et Spiritus ném essentiæ. Et ideo Filius, et Spiritus sanctus non excluduntur in quibus sicut sanctus non excluduntur in quibus sicut in Patre vivitur. Et quia tale lumen est in Patre vivitur. Et quia tale lumen est vitæ lumen ideo dicit Psalmista, Psal. vitæ lumen ideo dicit Psalmista, Psal. xxxv, 10 Quoniam apud te est fons xxxv, 10 Quoniam apud te est fons vitæ, et in lumine tuo videbimus lu- vitæ, et in lumine tuo videbimus lu-

men. men.

Dicit etiam «Verum Deum, » quia Dicit etiam «Verum Deum, » quia alii dii non sunt veri dii per substantiam, alii dii non sunt veri dii per substantiam, sed aliqua nominis communicatione per sed aliqua nominis communicatione per participationem, vel nuncupationem, vel participationem, vel nuncupationem, vel humani erroris opinionem. I ad Corinth. humani erroris opinionem. I ad Corinth. VIII, 5 et 6 Nam etsi sunt qui dicantur VIII, 5 et 6 Nam etsi sunt qui dicantur dii, sive in cœlo, sive in terra, (siquidem dii, sive in cœlo, sive in terra, (siquidem sunt dii multi, et domini multi), nobis sunt dii multi, et domini multi), nobis tamen unus est Deus, Pater, ex quo om- tamen unus est Deus, Pater, ex quo om- nia, et nos in illum. nia, et nos in illum.

Vel dicatur: « Verum Deum, » quia Vel dicatur: « Verum Deum, » quia ipse est veritas ipsa in qua stat viva co- ipse est veritas ipsa in qua stat viva co- gnitio intellectus sicut dicitur, Joan. gnitio intellectus sicut dicitur, Joan. xiv, 19: Vos autem videtis me, quia ego xiv, 19: Vos autem videtis me, quia ego vivo, et vos vivetis. Hæc autem cognitio vivo, et vos vivetis. Hæc autem cognitio est alta admiratione, firma veritate, pura est alta admiratione, firma veritate, pura eo quod nullum habet contrarium. Et eo quod nullum habet contrarium. Et talis cognitio sive theoria, sive contem- talis cognitio sive theoria, sive contem- platio, felicitas est, etiam secundum Phi- platio, felicitas est, etiam secundum Phi- losophos. Hæc ergo visio quantum hic losophos. Hæc ergo visio quantum hic haberi potest, est vita gratiæ, et causa haberi potest, est vita gratiæ, et causa gloriæ in futuro. In futuro autem quando gloriæ in futuro. In futuro autem quando perfecte habebitur, est vita gloriæ: quia perfecte habebitur, est vita gloriæ: quia

pro certo in oratione Christus litteraliter pro certo in oratione Christus litteraliter loquitur de hae vita gratiæ, per mani- loquitur de hae vita gratiæ, per mani- festationem divini et incommunicabilis et festationem divini et incommunicabilis et veri nominis manifestandi. veri nominis manifestandi.

Objiciunt tamen quidam, Quare hanc Objiciunt tamen quidam, Quare hanc perfectionem non ponit in dilectione: perfectionem non ponit in dilectione: cum dilectio discernat inter filios regni et cum dilectio discernat inter filios regni et filios perditionis ? filios perditionis ?

Et dicunt, quod dilectio non distinguit Et dicunt, quod dilectio non distinguit inter viam et patriam, quia tam in via inter viam et patriam, quia tam in via quam in patria manet charitas. Cognitio quam in patria manet charitas. Cognitio autem distinguit : quia cognitio viæ ex autem distinguit : quia cognitio viæ ex parte est, cognitio autem patriæ est per- parte est, cognitio autem patriæ est per- fecta, et de illa dicunt quod loquitur hic. fecta, et de illa dicunt quod loquitur hic. Sed penitus nihil valet quia tanto ma- Sed penitus nihil valet quia tanto ma- gis debet dici dilectio vita æterna, quanto gis debet dici dilectio vita æterna, quanto ipsa perfectior est in via et in patria. Et ipsa perfectior est in via et in patria. Et ideo dicendum, quod alia est causá, hæc ideo dicendum, quod alia est causá, hæc scilicet, quod dilectio semper est circa ali- scilicet, quod dilectio semper est circa ali- quid, quod est ante ipsum dilectionis amo- quid, quod est ante ipsum dilectionis amo- rem et hoc est quia est circa cognitum : rem et hoc est quia est circa cognitum : et ideo dilectio consequitur, et est modus et ideo dilectio consequitur, et est modus talis cognitionis: propter quod substantia talis cognitionis: propter quod substantia beatitudinis esse non potest, sed effectus beatitudinis esse non potest, sed effectus quidam cogniti: sicut et ipsa delectatio quidam cogniti: sicut et ipsa delectatio est modus quidam cognoscentis circa est modus quidam cognoscentis circa cognitum. In eo enim quod cognoscitur cognitum. In eo enim quod cognoscitur esse summe conveniens, diffunditur na- esse summe conveniens, diffunditur na- tura cognoscentis circà ipsum cognitum, tura cognoscentis circà ipsum cognitum, et floret tota in ipso et delectatur : et sic et floret tota in ipso et delectatur : et sic delectatur, operatione non impedita. delectatur, operatione non impedita. Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

« Et quem misisti, Jesum Chri- « Et quem misisti, Jesum Chri- stum, » stum, »

Scilicet in utraque natura ünam perso- Scilicet in utraque natura ünam perso- nam. Quamvis enim hæc cognitio non nam. Quamvis enim hæc cognitio non sit beatitudinis, tamen est sunimæ jucun- sit beatitudinis, tamen est sunimæ jucun- ditatis videre eum, per quem factum est ditatis videre eum, per quem factum est opus redemptionis. I Petri, 1, 12: Int opus redemptionis. I Petri, 1, 12: Int quem desiderant Angeli prospicere. Ta- quem desiderant Angeli prospicere. Ta- men sine præjudicio puto ego quod litte- men sine præjudicio puto ego quod litte- raliter petit cognitionem, hoc est, mani- raliter petit cognitionem, hoc est, mani- festationem Dei in cognitione fidei fieri, festationem Dei in cognitione fidei fieri, et non in cognitione ejus qui missus est et non in cognitione ejus qui missus est in nomine Patris, Jesu Christi, in mundo in nomine Patris, Jesu Christi, in mundo fieri: quia hæc cognitio per causam est fieri: quia hæc cognitio per causam est vita æterna, sicut dictum est: quia aliter vita æterna, sicut dictum est: quia aliter

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-4, 5. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-4, 5.

vix continuari potest littera, nisi hoc pe- vix continuari potest littera, nisi hoc pe- tere intenderet. Hoc est ergo quod dicit, tere intenderet. Hoc est ergo quod dicit, Apocal. VII, 17: Agnus qui in medio Apocal. VII, 17: Agnus qui in medio throni est, reget illos, et deducet eos ad throni est, reget illos, et deducet eos ad vitæ fontes aquarum. vitæ fontes aquarum.

Dicit autem « Jesum, » quia hoc no- Dicit autem « Jesum, » quia hoc no- men est Dei in homine perficientis salu- men est Dei in homine perficientis salu- tem. Habacuc, 111, 18: Ego autem in tem. Habacuc, 111, 18: Ego autem in Domino gaudebo, et exsultabo in Deo Domino gaudebo, et exsultabo in Deo Jesu meo. Jesu meo.

Christus autem nomen unctionis est, Christus autem nomen unctionis est, et dicit hominem in divinitatis unctione et dicit hominem in divinitatis unctione perunctum et delibutum quia in homi- perunctum et delibutum quia in homi- ne illo sacramenta unctionis confecta ne illo sacramenta unctionis confecta sunt in quibus est medicina peccatorum. sunt in quibus est medicina peccatorum. Psal. XLIV, 8 Unxit te Deus, Deus tuus, Psal. XLIV, 8 Unxit te Deus, Deus tuus, oleo lætitiæ, etc. Cognitio autem Patris, oleo lætitiæ, etc. Cognitio autem Patris, cujus nomen ante non multis innotuerat, cujus nomen ante non multis innotuerat, qui solus verus Deus est, pellit idolola- qui solus verus Deus est, pellit idolola- triam. Cognitio autem Jesu Christi me- triam. Cognitio autem Jesu Christi me- dici conficientis unctiones, quo vulnera dici conficientis unctiones, quo vulnera peccati sanantur, est causa vitæ æternæ peccati sanantur, est causa vitæ æternæ in mundo. Hoc petit manifestari littera- in mundo. Hoc petit manifestari littera- liter Filius secundum meam opinionem. liter Filius secundum meam opinionem. Tamen alia lectura etiam exposita est, et Tamen alia lectura etiam exposita est, et lector teneat quidquid voluerit. lector teneat quidquid voluerit.

«Ego te clarificavi, etc. » «Ego te clarificavi, etc. »

Hic tertio meriti propter quod exau- Hic tertio meriti propter quod exau- diendus est et clarificandus ponit allega- diendus est et clarificandus ponit allega- tionem. «Opus consummavi, quod de- tionem. «Opus consummavi, quod de- disti mihi ut facerem. » Opus autem disti mihi ut facerem. » Opus autem istud fuit in doctrina fidei, et confirma- istud fuit in doctrina fidei, et confirma- tione per exemplum, et probatione per tione per exemplum, et probatione per miracula. Aliud autem fuit opus in Red- miracula. Aliud autem fuit opus in Red- emptione per passionem, et in quo fuit emptione per passionem, et in quo fuit consummatio. consummatio.

Et ideo duo dicit : « Ego, » per meip- Et ideo duo dicit : « Ego, » per meip- sum, « te clarificavi, » verbo eruditionis, sum, « te clarificavi, » verbo eruditionis, et exemplo virtutis, et demonstratione et exemplo virtutis, et demonstratione divinæ potestatis in miraculis, « super divinæ potestatis in miraculis, « super terram: » quia in cœlo semper clarus terram: » quia in cœlo semper clarus fuisti, et super terram fuit tui ignorantia: fuisti, et super terram fuit tui ignorantia: et ideo claritatis tuæ seminavi semina. H et ideo claritatis tuæ seminavi semina. H ad Corinth. iv, 6: Qui dixit de tenebris ad Corinth. iv, 6: Qui dixit de tenebris lucem splendescere, ipse illuxit in cordi- lucem splendescere, ipse illuxit in cordi- bus nostris, ad illuminationem scientiæ bus nostris, ad illuminationem scientiæ claritatis Dei, in facie Christi Jesu. Ge- claritatis Dei, in facie Christi Jesu. Ge-

607 607

nes. 1, 4 et 3 : Divisit, scilicet Deus, lucem nes. 1, 4 et 3 : Divisit, scilicet Deus, lucem a tenebris. Appellavitque lucem Diem, et a tenebris. Appellavitque lucem Diem, et tenebras Noctem. tenebras Noctem.

« «

Opus consummavi, » hoc est, opus Opus consummavi, » hoc est, opus redemptionis adduxi. Joan. xix, 30: redemptionis adduxi. Joan. xix, 30: Cum accepisset Jesus acetum, dixit: Cum accepisset Jesus acetum, dixit: Consummatum est. Isa. ✗, 23: Consum- Consummatum est. Isa. ✗, 23: Consum- mationem et abbreviationem Dominus mationem et abbreviationem Dominus Deus exercituum faciet in medio omnis Deus exercituum faciet in medio omnis

terræ. terræ.

Dicit autem : « Consummavi, » quia Dicit autem : « Consummavi, » quia jam in proximo consummandum fuit: jam in proximo consummandum fuit: quia ex maxima dilectione et Patris et quia ex maxima dilectione et Patris et redemptoris usque ad crucem obedivit. redemptoris usque ad crucem obedivit. « Quod dedisti mihi, » per obedien- « Quod dedisti mihi, » per obedien- tiam dedisti faciendum. Ad Philip. 11, 8: tiam dedisti faciendum. Ad Philip. 11, 8: Factus obediens usque ad mortem, mor- Factus obediens usque ad mortem, mor- tem autem crucis. Joan. xIII, 1: Cum di- tem autem crucis. Joan. xIII, 1: Cum di- lexisset suos, qui erant in mundo, in lexisset suos, qui erant in mundo, in finem dilexit eos. Omnia ergo perfeci. finem dilexit eos. Omnia ergo perfeci.

Sed objicitur, Quia si ipse clarificatio- Sed objicitur, Quia si ipse clarificatio- nem divini nominis perfecit, tunc frustra nem divini nominis perfecit, tunc frustra orat a Patre eam perficiendam. orat a Patre eam perficiendam.

Ad hoc autem dicendum est, quod Ad hoc autem dicendum est, quod Christus perfecit in Apostolis et paucis Christus perfecit in Apostolis et paucis credentibus, qui sunt quasi futuræ fidei credentibus, qui sunt quasi futuræ fidei in Gentibus semina: sed orat perficien- in Gentibus semina: sed orat perficien- dam in toto mundo per Apostolos et dis- dam in toto mundo per Apostolos et dis- cipulos, fundatores Ecclesiarum. cipulos, fundatores Ecclesiarum.

Adhuc autem objicitur, Si Christus Adhuc autem objicitur, Si Christus omnino quod meruit, ab instanti meruit omnino quod meruit, ab instanti meruit conceptionis, a quo vir perfectus gratia conceptionis, a quo vir perfectus gratia et ætate fuit tunc nihil prædicando et et ætate fuit tunc nihil prædicando et moriendo videtur meruisse. Et sic frustra moriendo videtur meruisse. Et sic frustra allegat hic meritum. allegat hic meritum.

Ad hoc autem dicendum, quod Chri- Ad hoc autem dicendum, quod Chri- stus et cum omni actu, et cum omni ver- stus et cum omni actu, et cum omni ver- bo, et passione sua meruit: quamvis non bo, et passione sua meruit: quamvis non debitum faceret prædicando et patiendo, debitum faceret prædicando et patiendo, de non debito sibi: et tamen quod una ra- de non debito sibi: et tamen quod una ra- tione debitum fuit, multis rationibus de- tione debitum fuit, multis rationibus de- bitum fecit. Quia nisi ita dicatur, tunc bitum fecit. Quia nisi ita dicatur, tunc nullus homo meretur nisi primo actu nullus homo meretur nisi primo actu meriti sui, quo de non debito sibi debi- meriti sui, quo de non debito sibi debi- tum facit. Nunc autem secundo, et tertio, tum facit. Nunc autem secundo, et tertio, et deinceps actibus quos facit, id quod et deinceps actibus quos facit, id quod prius erat debitum, multis rationibus me- prius erat debitum, multis rationibus me- ritorum debitum efficitur. Quidam au- ritorum debitum efficitur. Quidam au- tem dixerunt quod prædicando et patien- tem dixerunt quod prædicando et patien-

608 608

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

do meruit de congruo et non de condi- do meruit de congruo et non de condi- gno. Quod dictum est falsum: quia ita gno. Quod dictum est falsum: quia ita condignum erat secundum opus sicut condignum erat secundum opus sicut primum. primum.

« Et nunc clarifica me, etc. » « Et nunc clarifica me, etc. »

Ecce nunc quarto redit ad instantiam Ecce nunc quarto redit ad instantiam petitionis, docens exemplo, quod dixit, petitionis, docens exemplo, quod dixit, Luc. XVIII, 1 Quoniam oportet semper Luc. XVIII, 1 Quoniam oportet semper orare, et non deficere. orare, et non deficere.

Dicit autem duo, scilicet, petitionem, Dicit autem duo, scilicet, petitionem, dicens : « Clarifica me,» per manife- dicens : « Clarifica me,» per manife- stationem gratiæ et gloriæ, sicut ante di- stationem gratiæ et gloriæ, sicut ante di- ctum est. Apud temetipsum, » collo- ctum est. Apud temetipsum, » collo- cando me in dextera tua, et hoc homini- cando me in dextera tua, et hoc homini- bus innotescendo. Psal. CIX, 1: Dixit bus innotescendo. Psal. CIX, 1: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris Dominus Domino meo: Sede a dextris

meis. meis.

Vel, «Clarifica apud temetipsum me, » Vel, «Clarifica apud temetipsum me, » qui apud te eram, et sum æqualis tibi, qui apud te eram, et sum æqualis tibi, et hoc clare hominibus ostende: « clari- et hoc clare hominibus ostende: « clari- tate quam habui, » quia eram et sum tate quam habui, » quia eram et sum verbum, et ars tua, in qua sunt pulchri- verbum, et ars tua, in qua sunt pulchri- tudines gratiæ et gloriæ resplendentes. tudines gratiæ et gloriæ resplendentes. Et hanc claritatem habui « apud te prius Et hanc claritatem habui « apud te prius quam mundus fieret, » quia ad hanc cla- quam mundus fieret, » quia ad hanc cla- ritatem sicut ad exemplar, mundum per- ritatem sicut ad exemplar, mundum per- fecisti, creando, disponendo, ornando, fecisti, creando, disponendo, ornando, propagando, et gubernando in esse na- propagando, et gubernando in esse na- turæ, gratiæ, et gloriæ. Hanc autem cla- turæ, gratiæ, et gloriæ. Hanc autem cla- ritatem clarificare, est Filii et Patris et ritatem clarificare, est Filii et Patris et Spiritus sancti mundo prædicare, et ad Spiritus sancti mundo prædicare, et ad credendum inducere. Et hoc est quod credendum inducere. Et hoc est quod dicit Psalmista, Psal. cix, 3: In splendo- dicit Psalmista, Psal. cix, 3: In splendo- ribus sanctorum, ex utero ante lucife- ribus sanctorum, ex utero ante lucife- rum genui te. Judicum, v, 31: Qui dili- rum genui te. Judicum, v, 31: Qui dili- gunt te, sicut sol in ortu suo splendet, gunt te, sicut sol in ortu suo splendet, ita rutilent. Sic ergo candor lucis æter- ita rutilent. Sic ergo candor lucis æter- næ lucebit in cordibus fidelium, ut om- næ lucebit in cordibus fidelium, ut om- nes clari efficiantur. I ad Corinth. xv, nes clari efficiantur. I ad Corinth. xv, 41 Alia claritas solis, alia claritas lu- 41 Alia claritas solis, alia claritas lu- næ, el alia claritas stellarum: stella næ, el alia claritas stellarum: stella enim a stella differt in claritate. enim a stella differt in claritate.

Objicitur autem, quod Christus in tali Objicitur autem, quod Christus in tali oratione videtur aliquid petere Deo Patri, oratione videtur aliquid petere Deo Patri, quod omnino superfluum est: quia ipse quod omnino superfluum est: quia ipse nullo indiget, et sibi omnia potest conce- nullo indiget, et sibi omnia potest conce- dere. dere.

Ad hoc dicendum, quod Deus nullo Ad hoc dicendum, quod Deus nullo in se indiget, sed nos, sicut est clarifica- in se indiget, sed nos, sicut est clarifica- tio sui nominis: hac autem nos indige- tio sui nominis: hac autem nos indige- mus. Ad hoc autem quod dicitur, quod mus. Ad hoc autem quod dicitur, quod ipse sibi potest concedere, dicendum ipse sibi potest concedere, dicendum quod ex parte sua, hic non indiget ora- quod ex parte sua, hic non indiget ora- tione adjuvari: sed ex parte nostra adju- tione adjuvari: sed ex parte nostra adju- tum maxime, et ab illa parte ex oratione tum maxime, et ab illa parte ex oratione Christi, de quo dicitur, ad Hebr. v, 7, Christi, de quo dicitur, ad Hebr. v, 7, quod in omnibus exauditus est pro sua quod in omnibus exauditus est pro sua reverentia. reverentia.

« Manifestavi nomen tuum homini- « Manifestavi nomen tuum homini- bus. » bus. »

Hic incipit pars in qua petit pro Hic incipit pars in qua petit pro Apostolis a se electis: quibus quia duo Apostolis a se electis: quibus quia duo petit, in duas partes dividitur. Primo petit, in duas partes dividitur. Primo namque Apostolis, et per Apostolos in namque Apostolis, et per Apostolos in eum credentibus, petit in gratia conser- eum credentibus, petit in gratia conser- vationem secundo autem, in gloria bea- vationem secundo autem, in gloria bea- tificationem, ibi, y. 24: « Pater, quos tificationem, ibi, y. 24: « Pater, quos dedisti mihi, volo ut ubi ego sum, etc. » dedisti mihi, volo ut ubi ego sum, etc. »

Adhuc autem, prior harum dividitur Adhuc autem, prior harum dividitur in duas partes: in quarum prima, petit in duas partes: in quarum prima, petit pro Apostolis, qui sunt quasi semen sa- pro Apostolis, qui sunt quasi semen sa- lutis: in secunda autem, petit pro eis lutis: in secunda autem, petit pro eis qui credituri sunt per Apostolos, ibi, y. qui credituri sunt per Apostolos, ibi, y. 20: «Non pro eis rogo tantum. » 20: «Non pro eis rogo tantum. »

Adhuc, prima harum partium dividi- Adhuc, prima harum partium dividi- tur in tres in quarum prima allegat ra- tur in tres in quarum prima allegat ra- tiones exaudiendæ orationis: in secunda, tiones exaudiendæ orationis: in secunda, ponit specificationem suæ petitionis, ponit specificationem suæ petitionis, quantum ad conservationem in bono: quantum ad conservationem in bono: in tertia, determinationem deprecationis, in tertia, determinationem deprecationis, quantum ad præservationem a malo. Se- quantum ad præservationem a malo. Se- cundum, ibi, y. 11 : « Pater sancte, ser- cundum, ibi, y. 11 : « Pater sancte, ser- va eos, etc. » Tertium, ibi, y. 12: « Cum va eos, etc. » Tertium, ibi, y. 12: « Cum essem cum eis, etc. » essem cum eis, etc. »

Rationes autem exaudiendæ orationis Rationes autem exaudiendæ orationis sunt quatuor. Prima sumitur ex sermo- sunt quatuor. Prima sumitur ex sermo- nis Christi conservatione, quæ est ido- nis Christi conservatione, quæ est ido- neitatis studii, propter quod sunt in bono neitatis studii, propter quod sunt in bono conservandi. Secunda sumitur a merito conservandi. Secunda sumitur a merito fidei. Tertia sumitur a merito virtutis. fidei. Tertia sumitur a merito virtutis. Quarta sumitur a necessitate desolationis Quarta sumitur a necessitate desolationis qua jam solatio conservantis destituun- qua jam solatio conservantis destituun- tur. tur.

6 6

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-6. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVII-6.

In prima harum rationum sunt tres In prima harum rationum sunt tres propositiones, quæ sunt de proprietate propositiones, quæ sunt de proprietate bene studentium, in divinis scilicet: qua- bene studentium, in divinis scilicet: qua- rum prima dicit, quod ad manifestatio- rum prima dicit, quod ad manifestatio- nem fuerunt homines idonei. Secunda, nem fuerunt homines idonei. Secunda, quod ad intelligendum a Deo parati. Tertia, quod ad intelligendum a Deo parati. Tertia, quod ad conservandum commissa tena- quod ad conservandum commissa tena- ces, fideles, et obedientes. In his enim ope- ces, fideles, et obedientes. In his enim ope- rativa discipulorum consistit dispositio. rativa discipulorum consistit dispositio. Dicit ergo: « Manifestavi nomen Dicit ergo: « Manifestavi nomen

tuum. » tuum. »