IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-13. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-13.

ignis atque flammarum, etc. Nullam ignis atque flammarum, etc. Nullam enim admittit consolationem refrigeran- enim admittit consolationem refrigeran- tem, nisi ut vivat in dilectione. Tali af- tem, nisi ut vivat in dilectione. Tali af- fectu dictum est illud Apostoli, ad Ga- fectu dictum est illud Apostoli, ad Ga- lat. 11, 20 Vivo autem, jam non ego : lat. 11, 20 Vivo autem, jam non ego : vivit vero in me Christus, qui dilexit me, vivit vero in me Christus, qui dilexit me, et tradidit semetipsum propter me. Illa et tradidit semetipsum propter me. Illa est ergo charitas maxima. est ergo charitas maxima.

Charitas autem extensiva est etiam Charitas autem extensiva est etiam magna, major, maxima. Magna enim magna, major, maxima. Magna enim est, qui diligit amicum. Major est, qui est, qui diligit amicum. Major est, qui diligit eum qui amicitias non exhibuit. diligit eum qui amicitias non exhibuit. Maxima autem, qui diligit inimicum. De Maxima autem, qui diligit inimicum. De prima dicitur, Levit. xix, 18: Diliges prima dicitur, Levit. xix, 18: Diliges amicum tuum. Et est proxima dilectioni amicum tuum. Et est proxima dilectioni naturali. De secunda dicitur, Sapient. naturali. De secunda dicitur, Sapient. x1, 25 Diligis omnia quæ sunt, et nihil x1, 25 Diligis omnia quæ sunt, et nihil eorum odisti quæ fecisti. Hæc enim imi- eorum odisti quæ fecisti. Hæc enim imi- tatur homo qui omnia diligit. De tertia tatur homo qui omnia diligit. De tertia dicitur, Luc. v1, 27 Diligite inimicos dicitur, Luc. v1, 27 Diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos. vestros, benefacite his qui oderunt vos. Et propter hoc dicit Psalmista, Psal. Et propter hoc dicit Psalmista, Psal. CXVIII, 96 Omnis consummationis vidi CXVIII, 96 Omnis consummationis vidi finem latum mandatum tuum nimis. finem latum mandatum tuum nimis. Hæc est ergo maxima charitas secundum Hæc est ergo maxima charitas secundum latitudinem. latitudinem.

Tertia est operativa in quantitate ope- Tertia est operativa in quantitate ope- rum et hæc est magna, quando benefa- rum et hæc est magna, quando benefa- cit de suo major, quando benefacit de cit de suo major, quando benefacit de seipso maxima autem, quando mori- seipso maxima autem, quando mori- tur pro proximo. De prima dicitur, tur pro proximo. De prima dicitur, III Joannis, y. 6: Fratres testimonium III Joannis, y. 6: Fratres testimonium reddiderunt charitati tuæ in conspectu reddiderunt charitati tuæ in conspectu Ecclesiæ. Charitas autem hæc est, quia Ecclesiæ. Charitas autem hæc est, quia sua fratribus impenderunt. Ad Hebr. vi, sua fratribus impenderunt. Ad Hebr. vi, 10 Non injustus est Deus, ut oblivisca- 10 Non injustus est Deus, ut oblivisca- tur operis vestri, et dilectionis quam tur operis vestri, et dilectionis quam ostendistis in nomine ipsius, qui ministra- ostendistis in nomine ipsius, qui ministra- stis sanctis, et ministratis. De secundo stis sanctis, et ministratis. De secundo dicitur, Luc. v1, 30: Omni petenti te, tri- dicitur, Luc. v1, 30: Omni petenti te, tri- bue. De tertio dicitur, Joan. x, 15: Ani- bue. De tertio dicitur, Joan. x, 15: Ani- mam meam pono pro ovibus meis. Ideo mam meam pono pro ovibus meis. Ideo dictum est Petro, Joan. xxi, 15: Simon dictum est Petro, Joan. xxi, 15: Simon Joannis, diligis me plus his ? scilicet, Joannis, diligis me plus his ? scilicet, plus quam tua? Simon Joannis, diligis plus quam tua? Simon Joannis, diligis me plus his ? scilicet, plus quam tuos? me plus his ? scilicet, plus quam tuos? ut pro me etiam de teipso facias plus ut pro me etiam de teipso facias plus quam pro tuis? Simon Joannis, diligis quam pro tuis? Simon Joannis, diligis me plus his? ut scilicet pro grege tibi me plus his? ut scilicet pro grege tibi

569 569

commisso animam tuam ponas? Hæc est commisso animam tuam ponas? Hæc est ergo charitas. ergo charitas.

Est autem adhuc charitatis quantitas Est autem adhuc charitatis quantitas perfectiva sive consummativa, quæ, sicut perfectiva sive consummativa, quæ, sicut dicit Augustinus, magna est incipiens, dicit Augustinus, magna est incipiens, major est proficiens, maxima est perfe- major est proficiens, maxima est perfe- cta. Incipiens quidem malum abominatur cta. Incipiens quidem malum abominatur propter dilectum. Proficiens autem bo- propter dilectum. Proficiens autem bo- num operatur propter dilectum. Perfecta num operatur propter dilectum. Perfecta autem nihil diligit præter dilectum. De autem nihil diligit præter dilectum. De primo dicitur, ad Roman. x111, 10 : Di- primo dicitur, ad Roman. x111, 10 : Di- lectio proximi malum non operatur. De lectio proximi malum non operatur. De secundo, ibidem, xIII, 10: Plenitudo le- secundo, ibidem, xIII, 10: Plenitudo le- gis est dilectio. De tertio, ad Philip. 1, gis est dilectio. De tertio, ad Philip. 1, 23 Desiderium habens dissolvi, et esse 23 Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius. II ad cum Christo, multo magis melius. II ad Corinth. v, 8: Audemus autem, et bo- Corinth. v, 8: Audemus autem, et bo- nam voluntatem habemus magis peregri- nam voluntatem habemus magis peregri- nari a corpore, et præsentes esse ad Do- nari a corpore, et præsentes esse ad Do- minum. minum.

Hoc est ergo quod dicit : « Majorem Hoc est ergo quod dicit : « Majorem hac dilectionem nemo habet, ut animam hac dilectionem nemo habet, ut animam ponat quis pro amicis suis. » ponat quis pro amicis suis. »

Objiciunt autem quidam hic, quod Objiciunt autem quidam hic, quod major charitas est quod quis animam pro major charitas est quod quis animam pro inimicis ponat quam pro amicis. Et hoc inimicis ponat quam pro amicis. Et hoc quidem fecit Christus. Ad Roman. v, 8 quidem fecit Christus. Ad Roman. v, 8 et 9 Commendat charitatem suam Deus et 9 Commendat charitatem suam Deus in nobis, quoniam cum adhuc pecca- in nobis, quoniam cum adhuc pecca- tores essemus, secundum tempus Christus tores essemus, secundum tempus Christus pro nobis mortuus est. Et infra, y. 10: pro nobis mortuus est. Et infra, y. 10: Si enim cum inimici essemus, reconciliati Si enim cum inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mortem Filii ejus, multo sumus Deo per mortem Filii ejus, multo magis reconciliati, salvi erimus in vita magis reconciliati, salvi erimus in vita ipsius. ipsius.

Sed ad hoc valde convenienter respon- Sed ad hoc valde convenienter respon- det Augustinus, quod amicus hic dicitur, det Augustinus, quod amicus hic dicitur, et qui habitualitate et habitu amicus est, et qui habitualitate et habitu amicus est, et qui est amicus actu. Et sic Christus et qui est amicus actu. Et sic Christus effective non est mortuus nisi pro amicis. effective non est mortuus nisi pro amicis. Quia etiam qui inimicus est actu, habi- Quia etiam qui inimicus est actu, habi- tualitate est amicus, et pro illo est mor- tualitate est amicus, et pro illo est mor- tuus sicut Paulus fuit antequam con- tuus sicut Paulus fuit antequam con- verteretur. Vel posset dici, quod suffi- verteretur. Vel posset dici, quod suffi- cienter pro omnibus mortuus est: et cienter pro omnibus mortuus est: et amicis, et inimicis: efficienter autem non amicis, et inimicis: efficienter autem non est mortuus nisi pro amicis. est mortuus nisi pro amicis.

Adhuc autem objicitur, quod non vide- Adhuc autem objicitur, quod non vide- tur esse satis charitati quod mille animas tur esse satis charitati quod mille animas

14 14

570 570

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

poneret, cum animam maxima charitas comparat dilectionem suam ad nos di- poneret, cum animam maxima charitas comparat dilectionem suam ad nos di- ponat. ponat.

Ad hoc autem iterum dicendum est, Ad hoc autem iterum dicendum est, quod non ponitur ad hoc istud signum quod non ponitur ad hoc istud signum charitatis ideo, quod major non sit: sed charitatis ideo, quod major non sit: sed ideo, quia majori et fortiori non potuit ideo, quia majori et fortiori non potuit comparari. Et hoc est quod dicit : « Ut comparari. Et hoc est quod dicit : « Ut animam suam ponat quis pro amicis animam suam ponat quis pro amicis suis. » suis. »

De positione autem animæ Christi De positione autem animæ Christi multa supra decimo capitulo sunt notata '. multa supra decimo capitulo sunt notata '.

« Vos amici mei estis, si feceritis « Vos amici mei estis, si feceritis quæ ego præcipio vobis. » quæ ego præcipio vobis. »

Hic tangit dilectionis signum. Signum Hic tangit dilectionis signum. Signum autem dilectionis, est impletio mandato- autem dilectionis, est impletio mandato- rum. Dicit enim Gregorius, quod proba- rum. Dicit enim Gregorius, quod proba- tio dilectionis est exhibitio operis. tio dilectionis est exhibitio operis.

Videndum autem est quid sit hic ami- Videndum autem est quid sit hic ami- citia, quæ proprietas amicitiæ, et quod citia, quæ proprietas amicitiæ, et quod signum ipsius. signum ipsius.

Dicit autem Tullius, quod amicitia est Dicit autem Tullius, quod amicitia est divinarum humanarumque rerum pari divinarum humanarumque rerum pari cum voluntate consensus. Quamvis hæc cum voluntate consensus. Quamvis hæc descriptio in multis secundum Aristote- descriptio in multis secundum Aristote- lem sit reprehensibilis: sed hoc nos ad lem sit reprehensibilis: sed hoc nos ad præsens non curamus: quia amicitia vere præsens non curamus: quia amicitia vere est consensus rationabilis dilectionis ad est consensus rationabilis dilectionis ad omne id quod est honestum, et dissensus omne id quod est honestum, et dissensus ad omne quod honesto videtur esse con- ad omne quod honesto videtur esse con- trarium et in his nullo modo derelin- trarium et in his nullo modo derelin- quere amicum. Hic ergo patet, quod unus quere amicum. Hic ergo patet, quod unus amicorum pendet ex altero secundum vo- amicorum pendet ex altero secundum vo- luntatem. Præceptum autem signum vo- luntatem. Præceptum autem signum vo- luntatis est. Nec aliter scire possumus Dei luntatis est. Nec aliter scire possumus Dei voluntatem nisi per præceptum et consi- voluntatem nisi per præceptum et consi- lium. lium.

In hoc autem verbo quatuor notantur, In hoc autem verbo quatuor notantur, scilicet, dignatio Dei nobiscum, connexio, scilicet, dignatio Dei nobiscum, connexio, connexionis ipsius appropiatio, et signum connexionis ipsius appropiatio, et signum quod dat in littera. quod dat in littera.

Dignatio notatur in hoc, quod cum infi- Dignatio notatur in hoc, quod cum infi- nitæ sit dignitatis, noster vult esse amicus, nitæ sit dignitatis, noster vult esse amicus, cum amicitia relatio sit paritatis. Deuter. cum amicitia relatio sit paritatis. Deuter. XXXIII, 3 Dilexit populos, etc. Ideo XXXIII, 3 Dilexit populos, etc. Ideo

1 Vide supra, x, 11 et seq. 1 Vide supra, x, 11 et seq.

lectioni adulteræ, quæ semper respicit ad lectioni adulteræ, quæ semper respicit ad virum alienum cum tamen viri sui di- virum alienum cum tamen viri sui di- lectione non sit digna. Osee, III, 1 : lectione non sit digna. Osee, III, 1 : Adhuc vade, et dilige mulierem dilectam Adhuc vade, et dilige mulierem dilectam amico et adulteram, sicut diligit Domi- amico et adulteram, sicut diligit Domi- nus filios Israel, et ipsi respiciunt ad nus filios Israel, et ipsi respiciunt ad deos alienos, et diligunt vinacia uvarum. deos alienos, et diligunt vinacia uvarum. Vinacia autem sunt nullum gaudium in Vinacia autem sunt nullum gaudium in se habentia, quæcumque in hoc mundo se habentia, quæcumque in hoc mundo diliguntur. Hæc ergo amicitia est digna- diliguntur. Hæc ergo amicitia est digna- tionis. tionis.

Ipsa autem amicitia per diffinitionem Ipsa autem amicitia per diffinitionem est omnimoda consensio voluntatis. est omnimoda consensio voluntatis. Unde, Psal. LIV, 15: In domo Dei ambu- Unde, Psal. LIV, 15: In domo Dei ambu- lavimus cum consensu. I ad Corinth. xiv, lavimus cum consensu. I ad Corinth. xiv, 33: Non est dissensionis Deus, sed pacis. 33: Non est dissensionis Deus, sed pacis. Per hunc autem consensum volumus Per hunc autem consensum volumus omne quod Deus vult, et ipse vult quod omne quod Deus vult, et ipse vult quod nos volumus hoc supposito quod dixi- nos volumus hoc supposito quod dixi- mus, quod amicitia vera fundata sit su- mus, quod amicitia vera fundata sit su- per honestum. De consensu autem no- per honestum. De consensu autem no- stro ad Deum dicitur, ad Hebr. x, 36: Va- stro ad Deum dicitur, ad Hebr. x, 36: Va- luntatem Dei facientes, reportetis promis- luntatem Dei facientes, reportetis promis- sionem. De consensu Dei ad nos dicitur sionem. De consensu Dei ad nos dicitur in Psalmo CXLIV, 19: Voluntatem ti- in Psalmo CXLIV, 19: Voluntatem ti- mentium se faciet, et deprecationem eorum mentium se faciet, et deprecationem eorum exaudiet, et salvos faciet eos. Deuter. Iv, exaudiet, et salvos faciet eos. Deuter. Iv, 7 Deus noster adest omnibus obsecra- 7 Deus noster adest omnibus obsecra- tionibus nostris. Hæc est ergo veræ ami- tionibus nostris. Hæc est ergo veræ ami- citiæ consensio. citiæ consensio.

Amicitiæ autem proprium est, quod Amicitiæ autem proprium est, quod voluntas Dei sit voluntas eorum. Unde, voluntas Dei sit voluntas eorum. Unde, Isa. LI, 10 Voluntas Domini in manu Isa. LI, 10 Voluntas Domini in manu ejus dirigetur. Quia amicus Dei aliam ejus dirigetur. Quia amicus Dei aliam nescit habere voluntatem nisi Dei. Joan. nescit habere voluntatem nisi Dei. Joan. IV, 34 Meus cibus est ut faciam volun- IV, 34 Meus cibus est ut faciam volun- tatem ejus qui misit me. Matth. XXVI, 30: tatem ejus qui misit me. Matth. XXVI, 30: Non sicut ego volo, sed sicut tu, supple, Non sicut ego volo, sed sicut tu, supple,

vis. vis.

Ainicitiæ autem signum est quod dicit: Ainicitiæ autem signum est quod dicit:

« Si feceritis quæ ego præcipio vo- « Si feceritis quæ ego præcipio vo- bis. » bis. »

Si enim non facerent quæ præcipit, Si enim non facerent quæ præcipit, non consonarent voluntates : et sic amici non consonarent voluntates : et sic amici

15 15

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-15. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-15.

non essent. Luc. vI, 46 Quid autem non essent. Luc. vI, 46 Quid autem vocatis me: Domine, Domine, et non fa- vocatis me: Domine, Domine, et non fa- citis quæ dico? Amanti enim impossi- citis quæ dico? Amanti enim impossi- bile est leges amoris non custodire: quia bile est leges amoris non custodire: quia amor vincit et ligat voluntatem: et li- amor vincit et ligat voluntatem: et li- gata voluntas deflecti non potest. Et ideo gata voluntas deflecti non potest. Et ideo dicit Ovidius: dicit Ovidius:

Omnia vincit amor: et noc cedamus amori. Omnia vincit amor: et noc cedamus amori.

Observatio enim mandatorum ex obe- Observatio enim mandatorum ex obe- dientiæ debito finem habet, quando ea dientiæ debito finem habet, quando ea quæ debet implevit. Observantia vero quæ debet implevit. Observantia vero mandatorum dilectionis, finem non ha- mandatorum dilectionis, finem non ha- bet, quia nihil est satis diligenti. Et in bet, quia nihil est satis diligenti. Et in hac parte comparatur igni. Quia sicut hac parte comparatur igni. Quia sicut dicitur, Proverb. xxx, 15: Numquam dicitur, Proverb. xxx, 15: Numquam dicit: Sufficit. Psal. cxvII, 96: Latum dicit: Sufficit. Psal. cxvII, 96: Latum mandatum tuum nimis. Cantic. 1, 2: mandatum tuum nimis. Cantic. 1, 2: Adolescentulæ dilexerunt te, supple, ni- Adolescentulæ dilexerunt te, supple, ni-

mis. mis.

« Jam non dicam vos servos, quia « Jam non dicam vos servos, quia servus nescit quid faciat dominus servus nescit quid faciat dominus ejus. Vos autem dixi amicos, quia om- ejus. Vos autem dixi amicos, quia om- nia quæcumque audivi a Patre meo, nia quæcumque audivi a Patre meo, nota feci vobis. » nota feci vobis. »

571 571

et est servus servili timore: et est servus et est servus servili timore: et est servus serviens spe mercedis. Primus est bonus, serviens spe mercedis. Primus est bonus, secundus intus malus et extra bonus, ter- secundus intus malus et extra bonus, ter- tius imperfectus, sed tamen bonus et uti- tius imperfectus, sed tamen bonus et uti- lis. Primum facit servi humilitas, secun- lis. Primum facit servi humilitas, secun- dum necessitas, tertium autem cupiditas. dum necessitas, tertium autem cupiditas. Primus est fidelis in commisso, et pru- Primus est fidelis in commisso, et pru- dens in dispensatione commissi, constitu- dens in dispensatione commissi, constitu- tus ad custodiam honoris domini sui. tus ad custodiam honoris domini sui. Matth. xxiv, 45: Fidelis servus et pru- Matth. xxiv, 45: Fidelis servus et pru- dens, quem constituit dominus suus su- dens, quem constituit dominus suus su- per familiam suam. Eccli. XXXIII, 31 Si per familiam suam. Eccli. XXXIII, 31 Si est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima tua. In secundo, sicut dicit Beda, vivit tua. In secundo, sicut dicit Beda, vivit peccandi voluntas, et sequeretur peccati peccandi voluntas, et sequeretur peccati opus si speraretur impunitas et ideo opus si speraretur impunitas et ideo ille serviliter est servus. Tertius autem ille serviliter est servus. Tertius autem actum servi exhibet, sed ad domum non actum servi exhibet, sed ad domum non pertinet, sed expleto ministerio de domo pertinet, sed expleto ministerio de domo egreditur. Luc. xv, 17: Quanti mer- egreditur. Luc. xv, 17: Quanti mer- cenarii in domo patris mei abundant cenarii in domo patris mei abundant panibus! Primus diligitur, secundus loco panibus! Primus diligitur, secundus loco curvatur, et tertius propter utilitatem to- curvatur, et tertius propter utilitatem to- leratur. Primus jam incipit esse liber et leratur. Primus jam incipit esse liber et amicus, secundus manet servus, tertius amicus, secundus manet servus, tertius autem libertatis amicitiam commutat autem libertatis amicitiam commutat pretio suæ cupiditatis. Unde de secundo pretio suæ cupiditatis. Unde de secundo et tertio dicitur: « Jam non dicam vos et tertio dicitur: « Jam non dicam vos

servos ». servos ».

« Quia servus nescit, » per spiritum li- « Quia servus nescit, » per spiritum li- Hic tangit veræ dilectionis effectum, bertatis et charitatis, « quid faciat dominus Hic tangit veræ dilectionis effectum, bertatis et charitatis, « quid faciat dominus quod de servis facit amicos. quod de servis facit amicos.

Dicit autem hic quatuor, scilicet, servi- Dicit autem hic quatuor, scilicet, servi- tutis de cætero abnegationem, abnega- tutis de cætero abnegationem, abnega- tionis causam, amicitiæ perfectionem, et tionis causam, amicitiæ perfectionem, et veræ amitiæ consensum. veræ amitiæ consensum.

Dicit ergo: «Jam, » scilicet ex nunc : Dicit ergo: «Jam, » scilicet ex nunc : quia aliquando fuistis servi, quando ex quia aliquando fuistis servi, quando ex timore serviebatis: sed ex nunc projeci- timore serviebatis: sed ex nunc projeci- stis timorem. Ad Hebr. 11, 15: Ut libera- stis timorem. Ad Hebr. 11, 15: Ut libera- ret eos qui timore mortis per totam vi- ret eos qui timore mortis per totam vi- tam obnoxii erant servituti. Ad Roman. tam obnoxii erant servituti. Ad Roman. VIII, 15 Non accepistis spiritum servi- VIII, 15 Non accepistis spiritum servi- tutis iterum in timore, sed accepistis spi- tutis iterum in timore, sed accepistis spi- ritum adoptionis filiorum, in quo clama- ritum adoptionis filiorum, in quo clama- mus Abba (Pater). mus Abba (Pater).

: :

«Jam, » ergo ex nunc, « non dicam «Jam, » ergo ex nunc, « non dicam vos servos. » Est servus sua reputatione vos servos. » Est servus sua reputatione servus in animo, et actu libere serviens : servus in animo, et actu libere serviens :

ejus. » Filii enim et amici unum habent ejus. » Filii enim et amici unum habent consensionis spiritum, quem non habent consensionis spiritum, quem non habent servi: et ideo secreta servis non com- servi: et ideo secreta servis non com- mittuntur. Dominus enim quædam facit mittuntur. Dominus enim quædam facit in seipso, et quædam facit in creatura in seipso, et quædam facit in creatura mundi. Et illa quidem quæ facit in mundi. Et illa quidem quæ facit in seipso, sunt quæ ad vitam et æternum seipso, sunt quæ ad vitam et æternum gaudium et beatitudinem pertinent. Isa. gaudium et beatitudinem pertinent. Isa. LXIV, 4 Oculus non vidit, Deus, abs- LXIV, 4 Oculus non vidit, Deus, abs- que te, quæ parasti exspectantibus te. que te, quæ parasti exspectantibus te. I ad Corinth. 11, 9: Oculus non vidit, nec I ad Corinth. 11, 9: Oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascen- auris audivit, nec in cor hominis ascen- dit, quæ præparavit Deus iis qui diligunt dit, quæ præparavit Deus iis qui diligunt illum. Quæ autem facit in creatura mun- illum. Quæ autem facit in creatura mun- di sunt creatio, dispositio, et ornatus : et di sunt creatio, dispositio, et ornatus : et hæc sunt quæ nota sunt omnibus, et ser- hæc sunt quæ nota sunt omnibus, et ser- vis, et aliis. De primis ergo dicit, quod vis, et aliis. De primis ergo dicit, quod servus secundo et tertio modo nescit servus secundo et tertio modo nescit

572 572

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scientia approbationis, quid faciat sibi et scientia approbationis, quid faciat sibi et amicis dominus ejus. Luc. xix, 42: Quia amicis dominus ejus. Luc. xix, 42: Quia si cognovisses et tu, et quidem in hac si cognovisses et tu, et quidem in hac die tua, quæ ad pacem tibi! nunc au- die tua, quæ ad pacem tibi! nunc au- tem abscondita sunt ab oculis tuis. tem abscondita sunt ab oculis tuis. Matth. xi, 25 et 26: Confiteor tibi, Pater, Matth. xi, 25 et 26: Confiteor tibi, Pater, Domine cœli et terræ, quia abscondisti Domine cœli et terræ, quia abscondisti hæc a sapientibus et prudentibus, et hæc a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. Ita, Pater, quoniam revelasti ea parvulis. Ita, Pater, quoniam sic fuit placitum ante te. sic fuit placitum ante te.

« Vos autem dixi amicos. » « Vos autem dixi amicos. »

Quia amico qui custos est animi tui tute Quia amico qui custos est animi tui tute secreta panduntur: quia in bonis amici secreta panduntur: quia in bonis amici sui gaudet et in malis tristatur. Ad Ro- sui gaudet et in malis tristatur. Ad Ro- man. xi, 15 et 16: Gaudere cum gau- man. xi, 15 et 16: Gaudere cum gau- dentibus, flere cum flentibus. Idipsum dentibus, flere cum flentibus. Idipsum invicem sentientes. Idem enim spiritus invicem sentientes. Idem enim spiritus est in amore amicorum. Sapient. vn, 27: est in amore amicorum. Sapient. vn, 27: Per nationes in animas sanctas se trans- Per nationes in animas sanctas se trans- fert, amicos Dei et prophetas constituit. fert, amicos Dei et prophetas constituit. Joan. III, 29 Amicus sponsi, qui stat, Joan. III, 29 Amicus sponsi, qui stat, et audit eum, gaudio gaudet propter vo- et audit eum, gaudio gaudet propter vo- cem sponsi. Talibus ergo omnia communi- cem sponsi. Talibus ergo omnia communi- cantur. Servis autem communicare est cantur. Servis autem communicare est sanctum dare canibus, et margaritas sanctum dare canibus, et margaritas spargere ant porcos ¹. spargere ant porcos ¹.

« Quia omnia, » ad salutis fructum « Quia omnia, » ad salutis fructum et amicitiæ consolationem pertinentia, et amicitiæ consolationem pertinentia, « quæcumque audivi a Patre meo, » ut « quæcumque audivi a Patre meo, » ut Verbum procedens a notitia sua, « nota Verbum procedens a notitia sua, « nota feci vobis,» tum per sermonem instruc- feci vobis,» tum per sermonem instruc- tionis quæ feci præsens in corpore, lum per tionis quæ feci præsens in corpore, lum per Spiritum intus docentem et suggerentem, Spiritum intus docentem et suggerentem, quod faciam postquam fuero in vobis quod faciam postquam fuero in vobis glorificatus. Joan. VIII, 32: Cognoscetis glorificatus. Joan. VIII, 32: Cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. Psal. veritatem, et veritas liberabit vos. Psal. L, 8 Incerta et occulta sapientiæ tuæ L, 8 Incerta et occulta sapientiæ tuæ manifestasti mihi. Baruch, 111, 37: Hic manifestasti mihi. Baruch, 111, 37: Hic adinvenit omnem viam disciplinæ, et adinvenit omnem viam disciplinæ, et tradidit illam Jacob, puero suo, et Is- tradidit illam Jacob, puero suo, et Is- rael, dilecto suo. Sapient. VII, 13 et 14: rael, dilecto suo. Sapient. VII, 13 et 14: Sapientiam sine fictione didici, et sine Sapientiam sine fictione didici, et sine invidia communico, et honestatem illius invidia communico, et honestatem illius non abscondo. Infinitus enim thesaurus non abscondo. Infinitus enim thesaurus est hominibus. est hominibus.

1 Cf. Matth. VII, 6. 1 Cf. Matth. VII, 6.

«Non vos me elegistis: sed ego ele- 10 «Non vos me elegistis: sed ego ele- 10 gi vos, et posui vos ut eatis, et fructum gi vos, et posui vos ut eatis, et fructum afferatis, et fructus vester maneat: ut afferatis, et fructus vester maneat: ut quodcumque petieritis Patrem in no- quodcumque petieritis Patrem in no- mine meo, det vobis. » mine meo, det vobis. »

Plenæ dilectionis tangit dignitatem, et Plenæ dilectionis tangit dignitatem, et officium amicis commissum. officium amicis commissum.

Tangit autem tria: gratuitam esse Tangit autem tria: gratuitam esse electionem, et ad dignitatem et officium electionem, et ad dignitatem et officium esse electionem, et officii proprium esse electionem, et officii proprium actum et fructum. actum et fructum.

Dicit ergo «Non vos me eleġistis. » Dicit ergo «Non vos me eleġistis. » Contrarium autem illud videtur, Deu- Contrarium autem illud videtur, Deu- ter. xxvi, 17 Dominum elegisti hodie, ut ter. xxvi, 17 Dominum elegisti hodie, ut sit tibi Deus tuus. Josue, xxiv, 22: Testes sit tibi Deus tuus. Josue, xxiv, 22: Testes inquit, vos estis, quia ipsi elegeritis Do- inquit, vos estis, quia ipsi elegeritis Do- minum ut serviatis ei. Cantic. v, 10: minum ut serviatis ei. Cantic. v, 10: Dilectus meus candidus et rubicundus, Dilectus meus candidus et rubicundus, electus ex millibus. electus ex millibus.

Sed ad hoc dicendum est, quod est Sed ad hoc dicendum est, quod est electio liberi arbitrii sine coactione ali- electio liberi arbitrii sine coactione ali- cujus rei acceptio: et hoc modo eligimus cujus rei acceptio: et hoc modo eligimus Dominum ad serviendum ei et de hac Dominum ad serviendum ei et de hac electione loquuntur inductæ auctoritates. electione loquuntur inductæ auctoritates. Est etiam electio a massa perditionis Est etiam electio a massa perditionis prævisa ab æterno separatio et hæc est prævisa ab æterno separatio et hæc est divina electio qua nos elegit. Ad Ephes. I, divina electio qua nos elegit. Ad Ephes. I, 4 Elegit nos in ipso ante mundi con- 4 Elegit nos in ipso ante mundi con- stitutionem, ut essemus sancti. Est item stitutionem, ut essemus sancti. Est item electio ad prælationis officium ex supe- electio ad prælationis officium ex supe- rioris vocatione. Sic electi sunt in Aposto- rioris vocatione. Sic electi sunt in Aposto- latum et officium. Luc. vi, 13: Vocavit latum et officium. Luc. vi, 13: Vocavit Jesus discipulos suos: et elegit duodecim Jesus discipulos suos: et elegit duodecim ex ipsis, quos et apostolos nominavit. Et ex ipsis, quos et apostolos nominavit. Et de hac loquitur hic quia hoc fecit in si- de hac loquitur hic quia hoc fecit in si- gnum plenæ dilectionis quod ipsos in gnum plenæ dilectionis quod ipsos in officio posuit. Et de hac tertia electione officio posuit. Et de hac tertia electione dicit: dicit:

« Non vos me elegistis, » ut ego, « Non vos me elegistis, » ut ego, postea aliquo merito præcedente, elige- postea aliquo merito præcedente, elige- rem vos: « sed ego, » gratuitæ dilectionis rem vos: « sed ego, » gratuitæ dilectionis affectu, « elegi vos. » Deuter. vII, 6: affectu, « elegi vos. » Deuter. vII, 6: Te elegit Dominus Deus tuus, ut sis ei. Te elegit Dominus Deus tuus, ut sis ei. populus peculiaris de cunctis populis qui populus peculiaris de cunctis populis qui sunt super terram. Deuter. x, 15: Elegit, sunt super terram. Deuter. x, 15: Elegit,

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-16, 17. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-16, 17.

scilicet Dominus Deus, semen eorum, scilicet Dominus Deus, semen eorum, scilicet patrum, post eos, scilicet patrum, post eos, id est vos, de id est vos, de cunctis gentibus, sicut hodie comproba- cunctis gentibus, sicut hodie comproba-

tur. tur.

« Et posui vos, » in ministerio stabiles « Et posui vos, » in ministerio stabiles et utiles. I ad Timoth. 1, 12: Fidelem et utiles. I ad Timoth. 1, 12: Fidelem me existimavit, ponens in ministerio. II ad me existimavit, ponens in ministerio. II ad Timoth. 1, 10 et 11: Destruxit quidem Timoth. 1, 10 et 11: Destruxit quidem mortem, illuminavit autem vitam et in- mortem, illuminavit autem vitam et in- corruptionem per evangelium in quo po- corruptionem per evangelium in quo po- situs sum ego prædicator, et apostolus, et situs sum ego prædicator, et apostolus, et magister gentium. magister gentium.

« Ut eatis, » proficiendo et discurrendo « Ut eatis, » proficiendo et discurrendo ubique. Ezechiel. 1, 14: Animalia ibant ubique. Ezechiel. 1, 14: Animalia ibant et revertebantur, in similitudinem ful- et revertebantur, in similitudinem ful- guris coruscantis. Marc. XVI, 20: Illi au- guris coruscantis. Marc. XVI, 20: Illi au- tem profecti, prædicaverunt ubique, Do- tem profecti, prædicaverunt ubique, Do- mino cooperante et sermonem con- mino cooperante et sermonem con- firmante, sequentibus signis. firmante, sequentibus signis.

« Et fructum afferatis. » Psal. cxxv, « Et fructum afferatis. » Psal. cxxv, 6 Euntes ibant et flebant, mittentes se- 6 Euntes ibant et flebant, mittentes se- mina sua, etc. Jacobi, v, 7: Ecce agri- mina sua, etc. Jacobi, v, 7: Ecce agri- cola exspectat pretiosum fructum terræ, cola exspectat pretiosum fructum terræ, patienter ferens donec accipiat tempora- patienter ferens donec accipiat tempora- neum et serotinum, hoc est, in gratia neum et serotinum, hoc est, in gratia temporaneum, et in gloria serotinum. temporaneum, et in gloria serotinum. Matth. x, 8 Dabant fructum, aliud Matth. x, 8 Dabant fructum, aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud trigesimum, trigesimum,

« Et fructus vester maneat: » quia in « Et fructus vester maneat: » quia in temporalibus fructum quærere nondebe temporalibus fructum quærere nondebe tis, sed in æternis quæ permanent in vitam tis, sed in æternis quæ permanent in vitam æternam. Eccli. XLIV, 11 et seq. : Cum æternam. Eccli. XLIV, 11 et seq. : Cum semine eorum permanent bona: hære- semine eorum permanent bona: hære- ditas sancta nepotes eorum, et in testa- ditas sancta nepotes eorum, et in testa- mentis stetit semen eorum et filii eo- mentis stetit semen eorum et filii eo- rum propter illos usque in æternum ma- rum propter illos usque in æternum ma-

nent. nent.

« Ut quodcumque petieritis, etc. >> « Ut quodcumque petieritis, etc. >>

Quatuor dicit: generalitatem petitionis, Quatuor dicit: generalitatem petitionis, rationem petitionis, pietatem petitionis, rationem petitionis, pietatem petitionis, et certitudinem exauditionis. et certitudinem exauditionis.

De generalitate dicit: «Quodcumque. » De generalitate dicit: «Quodcumque. » Marc. xi, 24 : Credite quia accipietis, et Marc. xi, 24 : Credite quia accipietis, et evenient vobis. Ad Hebr. v, 7: In omni- evenient vobis. Ad Hebr. v, 7: In omni- bus exauditus est pro sua reverentia. bus exauditus est pro sua reverentia.

« Petieritis. » Ecce ratio petitionis. « Petieritis. » Ecce ratio petitionis.

573 573

Oratio enim est petitio decentium à Deo, Oratio enim est petitio decentium à Deo, sicut dicit Damascenus. Quandocumque sicut dicit Damascenus. Quandocumque enim decentia petimus, tunc exaudimur. enim decentia petimus, tunc exaudimur. Decentia sunt et describuntur, Matth. vi, Decentia sunt et describuntur, Matth. vi, 33 Quærite primum regnum Dei et 33 Quærite primum regnum Dei et justitiam ejus, etc. justitiam ejus, etc.

« Patrem. » Ecce a quo petendum: ab « Patrem. » Ecce a quo petendum: ab eo qui libenter exaudit. Matth. vi, 9: eo qui libenter exaudit. Matth. vi, 9: Pater noster, qui es in cœlis. Luc. xi, 13: Pater noster, qui es in cœlis. Luc. xi, 13: Pater vester de cœlo dabit spiritum bo- Pater vester de cœlo dabit spiritum bo- num petentibus se. num petentibus se.

« In nomine meo. » Ecce pietas in qua « In nomine meo. » Ecce pietas in qua oratio exauditur. In nomine autem, hoc oratio exauditur. In nomine autem, hoc est, in notamine: ut nota Filii spiritua- est, in notamine: ut nota Filii spiritua- liter sit in petente, quia tunc exauditur. liter sit in petente, quia tunc exauditur. Psal. LIII, 3 Deus, in nomine tuo sal- Psal. LIII, 3 Deus, in nomine tuo sal- vum me fac, Item, Psal. LX11, 5: In no- vum me fac, Item, Psal. LX11, 5: In no- mine tuo levabo manus meas. mine tuo levabo manus meas.

« Det vobis, » abundanter et sine du- « Det vobis, » abundanter et sine du- bitatione. Jacobi, 1, 5: Dat omnibus af- bitatione. Jacobi, 1, 5: Dat omnibus af- fluenter, et non improperat. De certi- fluenter, et non improperat. De certi- tudine autem ibidem dicitur, yy. 6 et tudine autem ibidem dicitur, yy. 6 et 7: Postulet autem in fide nihil hæsitans: 7: Postulet autem in fide nihil hæsitans: qui enim hæsitat similis est fluctui ma- qui enim hæsitat similis est fluctui ma- ris, qui a vento movetur et circumfertur. ris, qui a vento movetur et circumfertur. Non ergo æstimet homo ille quod acci- Non ergo æstimet homo ille quod acci- piat aliquid a Domino. piat aliquid a Domino.

Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

Omnibus autem his subjungit conclu- Omnibus autem his subjungit conclu- sionem quod invicem diligant : sionem quod invicem diligant :

« Hæc mando vobis, ut diligatis in- « Hæc mando vobis, ut diligatis in- vicem. » vicem. »

Hic incipit tertia pars hujus capituli. Hic incipit tertia pars hujus capituli. Et dividitur in duas partes: in quarum Et dividitur in duas partes: in quarum prima resumit necessariam quam ad in- prima resumit necessariam quam ad in- vicem habeant dilectionem. Secundo, vicem habeant dilectionem. Secundo, ostendit hujus dilectionis necessitatem. ostendit hujus dilectionis necessitatem. Dicit ergo: Dicit ergo: « Hæc mando, » id est, « Hæc mando, » id est, per exemplum manu do dilectionem, «ut per exemplum manu do dilectionem, «ut diligatis invicem, » quia aliter nullum diligatis invicem, » quia aliter nullum habebitis solatium nisi in vobis invicem habebitis solatium nisi in vobis invicem habeatis dilectionem. Absque autem di- habeatis dilectionem. Absque autem di- lectione non potestis in vobis invicem so- lectione non potestis in vobis invicem so- latium et consolationem habere. I Petri, latium et consolationem habere. I Petri, 11, 17: Fraternitatem diligite. Ibidem, 11, 17: Fraternitatem diligite. Ibidem, 1v, 8 Ante omnia autem mutuam in vo- 1v, 8 Ante omnia autem mutuam in vo-

17 17

18 18

19 19

574 574

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bismetipsis charitatem continuam haben- bismetipsis charitatem continuam haben- tes, quia charitas operit multitudinem tes, quia charitas operit multitudinem peccatorum. Ad Ephes. IV, 3: Solliciti peccatorum. Ad Ephes. IV, 3: Solliciti servare unitatem spiritus in vinculo pa- servare unitatem spiritus in vinculo pa- cis. Vinculum autem pacis, hoc est, vin- cis. Vinculum autem pacis, hoc est, vin- ciens ad pacem. Unitas Spiritus hæc est ciens ad pacem. Unitas Spiritus hæc est charitas mutua quæ discipulos ligat. charitas mutua quæ discipulos ligat.

cuntur mundani, qui divitiis, et deliciis, cuntur mundani, qui divitiis, et deliciis, et honoribus sunt dediti. Jacobi, 11, 6 et et honoribus sunt dediti. Jacobi, 11, 6 et 7: Nonne divites per potentiam oppri- 7: Nonne divites per potentiam oppri- munt vos, et ipsi pertrahunt vos ad ju- munt vos, et ipsi pertrahunt vos ad ju- dicia? Nonne ipsi blasphemant bonum dicia? Nonne ipsi blasphemant bonum nomen, quod invocatum est super vos? nomen, quod invocatum est super vos? « Scitote quoniam me priorem vobis « Scitote quoniam me priorem vobis odio habuit: » et sic vos non estis causa odio habuit: » et sic vos non estis causa odii, sed ego. Hoc autem est gloriosum odii, sed ego. Hoc autem est gloriosum

« Si mundus vos odit, scitote quia si pro Domino vestro odio habeamini. « Si mundus vos odit, scitote quia si pro Domino vestro odio habeamini. me priorem vobis odio habuit. me priorem vobis odio habuit.

Si de mundo fuissetis, mundus quod Si de mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret: quia vero de suum erat diligeret: quia vero de mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo, propterea odit vos mundus. » mundo, propterea odit vos mundus. »

III Regum, xx11, 8: Remansit vir unus III Regum, xx11, 8: Remansit vir unus per quem possumus interrogare Domi- per quem possumus interrogare Domi- num sed ego odi eum, quia non pro- num sed ego odi eum, quia non pro- phetat mihi bonum, sed malum. Amos, phetat mihi bonum, sed malum. Amos, v, 10: Odio habuerunt corripientem in v, 10: Odio habuerunt corripientem in porta, et loquentem perfecte abominati porta, et loquentem perfecte abominati sunt. Jonæ, 1, 12: Tollite me, et mittite sunt. Jonæ, 1, 12: Tollite me, et mittite

Hic tangitur secundum propter quod in mare, et cessabit mare a vobis: scio Hic tangitur secundum propter quod in mare, et cessabit mare a vobis: scio necessaria est charitas. necessaria est charitas.

Et tangit duo, scilicet, malitiam mun- Et tangit duo, scilicet, malitiam mun- di in persecutionè insurgentis, et contra di in persecutionè insurgentis, et contra hæc armaturam discipuli veri patientis, hæc armaturam discipuli veri patientis, ibi, xvi, 1: « Hæc locutus sum vobis, ut ibi, xvi, 1: « Hæc locutus sum vobis, ut non scandalizemini. » non scandalizemini. »

Adhuc autem, prior harum dividitur in Adhuc autem, prior harum dividitur in tres partes in quarum prima malitiam tres partes in quarum prima malitiam mundi exaggerat: in secunda, inexcusa- mundi exaggerat: in secunda, inexcusa- bilitatem mundi in malitia ista manife- bilitatem mundi in malitia ista manife- stat, ibi, y. 22: « Si non venissem, etc. » stat, ibi, y. 22: « Si non venissem, etc. » In tertia autem, promittit Spiritum contra In tertia autem, promittit Spiritum contra hæc omnia docentem et confortantem, hæc omnia docentem et confortantem, ibi, y. 26 « Cum autem venerit Para- ibi, y. 26 « Cum autem venerit Para- clitus, etc. » clitus, etc. »

Adhuc autem, in prima in qua malitiam Adhuc autem, in prima in qua malitiam mundi manifestat, duo dicit, scilicet, mundi manifestat, duo dicit, scilicet, mundi odium, et rationem odii. Secundo, mundi odium, et rationem odii. Secundo, seipsum ponit exemplum, ibi, y. 20: seipsum ponit exemplum, ibi, y. 20: « Mementote sermonis mei. » « Mementote sermonis mei. »

Adhuc autem, in prima istarum dicit Adhuc autem, in prima istarum dicit unum et tria contra illud quod in con- unum et tria contra illud quod in con- clusione dixit, proponit. clusione dixit, proponit.

Primum autem quod dicit : Primum autem quod dicit :

« Si mundus vos odit. » I Joannis, ui, « Si mundus vos odit. » I Joannis, ui, 13 et 14 Nolite mirari, fratres si odit 13 et 14 Nolite mirari, fratres si odit vos mundus. Nos scimus quoniam trans- vos mundus. Nos scimus quoniam trans- lati sumus de morte ad vitam, quoniam lati sumus de morte ad vitam, quoniam diligimus fratres. Mundus autem hic di- diligimus fratres. Mundus autem hic di-

1 I Joannis, v, 19. 1 I Joannis, v, 19.

enim ego quoniam propter me tempestas enim ego quoniam propter me tempestas hæc grandis venit super vos. Optimum hæc grandis venit super vos. Optimum enim est, causam persecutionis omnium enim est, causam persecutionis omnium habere Dominum. habere Dominum.

« Si de mundo fuissetis, etc. » « Si de mundo fuissetis, etc. »

Ecce aliud solatium, scilicet mundi Ecce aliud solatium, scilicet mundi dissimilitudo quod est bonum virtutis, dissimilitudo quod est bonum virtutis, quia mundus totus in maligno positus quia mundus totus in maligno positus est. Et ideo quem odit mundus, extra est. Et ideo quem odit mundus, extra malignum est, et dissimilis maligno. Et malignum est, et dissimilis maligno. Et hoc est: « Mundus quod suum est, » in hoc est: « Mundus quod suum est, » in vobis « diligeret. » Jacobi, IV, 4: Nesci- vobis « diligeret. » Jacobi, IV, 4: Nesci- tis quia amicitia hujus sæculi inimica tis quia amicitia hujus sæculi inimica est Dei? Quicumque ergo voluerit ami- est Dei? Quicumque ergo voluerit ami- cus esse sæculi hujus, inimicus Dei con- cus esse sæculi hujus, inimicus Dei con- stituitur. Genes. xxxvII, 4: Oderant eum, stituitur. Genes. xxxvII, 4: Oderant eum, scilicet fratres, nec poterant ei quidquam scilicet fratres, nec poterant ei quidquam pacifice loqui. Eccli. XIII, 19: Omne ani- pacifice loqui. Eccli. XIII, 19: Omne ani- mal diligit simile sibi. Ibidem, xxvII, mal diligit simile sibi. Ibidem, xxvII, 10 Volatilia ad sibi similia conveniunt. 10 Volatilia ad sibi similia conveniunt.

« Quia vero non estis de mundo, » per « Quia vero non estis de mundo, » per similitudinem affectus et operis. Joan. similitudinem affectus et operis. Joan. XVII, 16 De mundo non sunt, sicut ego XVII, 16 De mundo non sunt, sicut ego non sum de mundo. Apocal. XVIII, 4: non sum de mundo. Apocal. XVIII, 4: Exite de illa, populus meus, ut ne par- Exite de illa, populus meus, ut ne par- ticipes sitis delictorum ejus, et de plagis ticipes sitis delictorum ejus, et de plagis ejus non accipiatis. ejus non accipiatis.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-20, 21. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-20, 21.

« Sed ego elegi vos de mundo. » 1 Ma- « Sed ego elegi vos de mundo. » 1 Ma- chab. v, 17: Elige tibi viros, et vade, et chab. v, 17: Elige tibi viros, et vade, et libera fratres tuos in Galilæam. Eccli. libera fratres tuos in Galilæam. Eccli. 20 Ipsum elegit ab omni vivente, 20 Ipsum elegit ab omni vivente, offerre sacrificium Deo, incensum, et bo- offerre sacrificium Deo, incensum, et bo- num odorem. num odorem.

XLV, XLV,

« Propterea odit vos mundus, » hoc « Propterea odit vos mundus, » hoc est, quod ego in vobis elegi, odit mun- est, quod ego in vobis elegi, odit mun- dus. Proverb. xix, 7: Fratres hominis dus. Proverb. xix, 7: Fratres hominis pauperis oderunt eum, insuper et amici pauperis oderunt eum, insuper et amici procul recesserunt ab eo. Joan. v, 7: procul recesserunt ab eo. Joan. v, 7: Non potest mundus odisse vos: me autem Non potest mundus odisse vos: me autem odit, quia ego testimonium perhibeo de odit, quia ego testimonium perhibeo de illo, quod opera ejus mala sunt. illo, quod opera ejus mala sunt.

« Mementote sermonis mei, quem « Mementote sermonis mei, quem ego dixi vobis: Non est servus major ego dixi vobis: Non est servus major domino suo. Si me persecuti sunt, et domino suo. Si me persecuti sunt, et vos persequentur: si sermonem meum vos persequentur: si sermonem meum servaverunt, et vestrum servabunt. servaverunt, et vestrum servabunt.

Sed hæc omnia facient vobis prop- Sed hæc omnia facient vobis prop- ter nomen meum, quia nesciunt eum ter nomen meum, quia nesciunt eum qui misit me. » qui misit me. »

Secundum est in quo se ponit in exem- Secundum est in quo se ponit in exem- plum. plum.

Et dicit duo: in quorum primo ea quæ Et dicit duo: in quorum primo ea quæ dixit revocat ad memoriam; in secundo, dixit revocat ad memoriam; in secundo, ostendit ex dictis prædictam esse eis, ostendit ex dictis prædictam esse eis, mundi in persequendo malitiam. mundi in persequendo malitiam.

Dicit ergo: «Mementote sermonis mei, Dicit ergo: «Mementote sermonis mei, quem ego dixi vobis, » hoc est, prædixi quem ego dixi vobis, » hoc est, prædixi vobis. Deuter. IV, 9: Ne obliviscaris ver- vobis. Deuter. IV, 9: Ne obliviscaris ver- borum, quæ viderunt oculi tui, et ne borum, quæ viderunt oculi tui, et ne excidant de corde tuo cunctis diebus vitæ excidant de corde tuo cunctis diebus vitæ

tuæ. tuæ.

« Non est servus major domino suo.» « Non est servus major domino suo.»

Hoc etiam supra, XIII, 16, prædixit. Et Hoc etiam supra, XIII, 16, prædixit. Et ideo quod factum est Domino, non est ideo quod factum est Domino, non est mirum si etiam fit servo. mirum si etiam fit servo.

Et dicit tria per ordinem, scilicet, per- Et dicit tria per ordinem, scilicet, per- secutionem ipsam, contemptum sermo- secutionem ipsam, contemptum sermo- nis, et causam persecutionis. nis, et causam persecutionis. De primo dicit: De primo dicit:

« Si me persecuti sunt, etc. » « Si me persecuti sunt, etc. »

575 575

« Si me persecuti sunt, » qui sum Fi- « Si me persecuti sunt, » qui sum Fi- lius, Dominus, et Magister, « et vos per- lius, Dominus, et Magister, « et vos per- sequentur, » eamdem causam persecutio- sequentur, » eamdem causam persecutio- nis habentes in vos. Luc. XXIII, 31: Si nis habentes in vos. Luc. XXIII, 31: Si in viridi ligno hæc faciunt, in arido quid in viridi ligno hæc faciunt, in arido quid fiet? Si enim Pater non præservat a per- fiet? Si enim Pater non præservat a per- secutione Filium, nec servos ejus a tali- secutione Filium, nec servos ejus a tali- bus præservabit. Jerem. xv, 15: Tuere bus præservabit. Jerem. xv, 15: Tuere me ab his qui persequuntur me. Item, me ab his qui persequuntur me. Item, XVII, 18 Confundantur qui me perse- XVII, 18 Confundantur qui me perse- quuntur, et non confundar ego: paveant quuntur, et non confundar ego: paveant illi, et non paveam ego: induc super eos illi, et non paveam ego: induc super eos diem afflictionis, et duplici contritione diem afflictionis, et duplici contritione contere eos. Psal. cv, 17: Persecutus contere eos. Psal. cv, 17: Persecutus est hominem inopem et mendicum, et est hominem inopem et mendicum, et compunctum corde mortificare. compunctum corde mortificare.

« Et vos persequentur. » Matth. v, 10: « Et vos persequentur. » Matth. v, 10: Beati qui persecutionem patiuntur prop- Beati qui persecutionem patiuntur prop- ter justitiam, quoniam ipsorum est ter justitiam, quoniam ipsorum est regnum cælorum. Marc. XIII, 9: Tradent regnum cælorum. Marc. XIII, 9: Tradent vos in conciliis, et in synagogis vapula- vos in conciliis, et in synagogis vapula- bitis, et ante reges et præsides stabitis bitis, et ante reges et præsides stabitis propter me, in testimonium illis. propter me, in testimonium illis.

« Si sermonem meum servave- « Si sermonem meum servave- runt, etc. » runt, etc. »

Iloc est secundum: et dupliciter expo- Iloc est secundum: et dupliciter expo- nitur, scilicet, « Si servaverunt, » fide et nitur, scilicet, « Si servaverunt, » fide et devotione et operis impletione. Vel, « Si devotione et operis impletione. Vel, « Si servaverunt, » hoc est, insidiose obser- servaverunt, » hoc est, insidiose obser- vaverunt. De primo dicitur, Joan. vii, vaverunt. De primo dicitur, Joan. vii, 43: Non potestis audire sermonem meum. 43: Non potestis audire sermonem meum. Proverb. 1, 24: Vocavi, et renuistis: ex- Proverb. 1, 24: Vocavi, et renuistis: ex- tendi manum meam, et non fuit qui ad- tendi manum meam, et non fuit qui ad- spiceret. De secunda expositione, Marc. spiceret. De secunda expositione, Marc. 111, 2: Ipsi observabant eum. Matth. xx11,' 111, 2: Ipsi observabant eum. Matth. xx11,' 15: Abeuntes Pharisæi consilium inie- 15: Abeuntes Pharisæi consilium inie- runt ut caperent eum, scilicet JESUM, in runt ut caperent eum, scilicet JESUM, in

sermone. sermone.

« Et vestrum servabunt. » Hoc simi- « Et vestrum servabunt. » Hoc simi- liter dupliciter exponitur sicut primum : liter dupliciter exponitur sicut primum : quia per contrarium loquitur: quia sicut quia per contrarium loquitur: quia sicut suum non servaverunt, ita nec Aposto- suum non servaverunt, ita nec Aposto- lorum sermonem servabunt: et sicut ser- lorum sermonem servabunt: et sicut ser- monem Christi observabant, ita et Apo- monem Christi observabant, ita et Apo- stolorum sermonem observabunt. De stolorum sermonem observabunt. De

576 576

D. ALB. MAG. ORD. PRÆI). D. ALB. MAG. ORD. PRÆI).

primo, Act. XIII, 46: Vobis oportebat primo, Act. XIII, 46: Vobis oportebat primum loqui verbum Dei, sed quoniam primum loqui verbum Dei, sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis repellitis illud, et indignos vos judicatis æternæ vitæ, etc. Ezechiel. 11, 7: Do- æternæ vitæ, etc. Ezechiel. 11, 7: Do- mus Israel nolunt audire te, quia nolunt mus Israel nolunt audire te, quia nolunt audire me. De observatione qua Apo- audire me. De observatione qua Apo- stoli et discipuli observabuntur, Psal. stoli et discipuli observabuntur, Psal. CXXXIX, 6: Juxta iter scandalum posue- CXXXIX, 6: Juxta iter scandalum posue- runt mihi, hoc est, cum omne dictum runt mihi, hoc est, cum omne dictum Apostolicum veri ratione sit perfectum, Apostolicum veri ratione sit perfectum, tamen offendiculum quærit qui sermo- tamen offendiculum quærit qui sermo- nem observando pervertit. Jerem. xvIII, nem observando pervertit. Jerem. xvIII, 18: Percutiamus eum lingua, et non 18: Percutiamus eum lingua, et non attendamus ad universos sermones ejus. attendamus ad universos sermones ejus. Psal. xi, 3 Vana locuti sunt unusquis- Psal. xi, 3 Vana locuti sunt unusquis- que ad proximum suum: labia dolosa in que ad proximum suum: labia dolosa in corde et corde locuti sunt. corde et corde locuti sunt.

« Sed hæc omnia facient vobis, etc.>> « Sed hæc omnia facient vobis, etc.>>

Nescierunt, neque intellexerunt: in te- Nescierunt, neque intellexerunt: in te- nebris ambulant. Isa. XXVIII, 7: Præ vi- nebris ambulant. Isa. XXVIII, 7: Præ vi- no nescierunt, et præ ebrietate errave- no nescierunt, et præ ebrietate errave- runt, hoc est, quia ebrii fuerunt inani runt, hoc est, quia ebrii fuerunt inani gloria mundi, ambitione, et cupiditate. gloria mundi, ambitione, et cupiditate.

« Si non venissem, et locutus fuis- « Si non venissem, et locutus fuis- sem eis, peccatum non haberent: sem eis, peccatum non haberent: nunc autem excusationem non ha- nunc autem excusationem non ha- bent de peccato suo. bent de peccato suo.

Qui me odit, et Patrem meum odit.» Qui me odit, et Patrem meum odit.»

Tangit peccati inevitabilitatem dupli- Tangit peccati inevitabilitatem dupli- cem ex sermone, et ex opere. cem ex sermone, et ex opere.

Ex sermone quidem tangit tria: cau- Ex sermone quidem tangit tria: cau- sam inexcusabilitatis, ipsam inexcusabi- sam inexcusabilitatis, ipsam inexcusabi- litatem, et malitiæ radicem. litatem, et malitiæ radicem.

De primo dicit: « Si non venissem, » De primo dicit: « Si non venissem, »

Hic tertio tangitur causa propter quam quia tunc per absentiam meam se excu- Hic tertio tangitur causa propter quam quia tunc per absentiam meam se excu- patiuntur. patiuntur.

Et hoc est quod dicit: « Sed hæc om- Et hoc est quod dicit: « Sed hæc om- nia, » persecutiones, et sermonis contem- nia, » persecutiones, et sermonis contem- ptus, et observationes, « facient vobis, » ptus, et observationes, « facient vobis, » persequendo vos, « propter nomen persequendo vos, « propter nomen meum,» impugnandum scilicet, ut per meum,» impugnandum scilicet, ut per hoc notitia nominis mei de terra delea- hoc notitia nominis mei de terra delea- tur. Act. v, 40: Convocantes Apostolos, tur. Act. v, 40: Convocantes Apostolos, cæsis denuntiaverunt ne omnino loque- cæsis denuntiaverunt ne omnino loque- rentur in nomine Jesu. Abominabile rentur in nomine Jesu. Abominabile enim eis fuit nomen Salvatoris. Actuum, enim eis fuit nomen Salvatoris. Actuum, VII, 57: Continuerunt aures suas, et im- VII, 57: Continuerunt aures suas, et im- petum fecerunt unanimiter in eum, scili- petum fecerunt unanimiter in eum, scili- cet in Stephanum. cet in Stephanum.

« Quia nesciunt eum qui me misit. » « Quia nesciunt eum qui me misit. » Quia quamvis sciant eum in ratione Dei, Quia quamvis sciant eum in ratione Dei, non tamen sciverunt eum in ratione non tamen sciverunt eum in ratione mittentis. Et hoc ideo fuit, quia scire no- mittentis. Et hoc ideo fuit, quia scire no- luerunt. Aliquam enim ignorantiam ha- luerunt. Aliquam enim ignorantiam ha- buerunt propter velamen carnis: quam- buerunt propter velamen carnis: quam- vis de facili scire potuissent ex virtute vis de facili scire potuissent ex virtute operum quæ fiebant. Joan. VIII, 19: operum quæ fiebant. Joan. VIII, 19: Neque me scitis, neque Patrem meum: Neque me scitis, neque Patrem meum: si me sciretis, forsitan et Patrem meum si me sciretis, forsitan et Patrem meum sciretis. I ad Corinth. xv, 34: Ignoran- sciretis. I ad Corinth. xv, 34: Ignoran- tiam Dei quidam habent. Psal. LXXXI, 5: tiam Dei quidam habent. Psal. LXXXI, 5:

1 Joan. xi, 43. 1 Joan. xi, 43.

sassent. Joan. 1, 11: In propria venit, et sassent. Joan. 1, 11: In propria venit, et sui eum non receperunt. Joan. v, 43 : sui eum non receperunt. Joan. v, 43 : Ego veni in nomine Patris mei, et non Ego veni in nomine Patris mei, et non recepistis me. recepistis me.

« Et locutus fuissem eis, » sermone « Et locutus fuissem eis, » sermone divino qui fuit in potestate. Verbum divino qui fuit in potestate. Verbum enim quod construit et vivificat creatu- enim quod construit et vivificat creatu- ras, oportet quod sit nuntius intelligen- ras, oportet quod sit nuntius intelligen- tiæ agentis et divinæ: quia ille solus in- tiæ agentis et divinæ: quia ille solus in- tellectus potest hæc facere: sicut, Laza- tellectus potest hæc facere: sicut, Laza- re, veni foras. Et, Volo, mundare 2: et re, veni foras. Et, Volo, mundare 2: et hujusmodi. Et ideo hæc locutio Verbum hujusmodi. Et ideo hæc locutio Verbum divinum indicabat, sicut in ante habitis divinum indicabat, sicut in ante habitis diximus et hoc etiam de facili per ratio- diximus et hoc etiam de facili per ratio- nem cognoscere poterant. Unde, Joan. nem cognoscere poterant. Unde, Joan. v, 43 et 42 Quare loquelam meam v, 43 et 42 Quare loquelam meam non cognoscitis?... Ego ex Deo processi non cognoscitis?... Ego ex Deo processi et veni. Ac si dicat: Ego ipsa veritate et veni. Ac si dicat: Ego ipsa veritate verborum ostendo quia ex Deo naturali- verborum ostendo quia ex Deo naturali- ter processi. ter processi.

« Peccatum non haberent, etc., » sup- « Peccatum non haberent, etc., » sup- ple, tantum quantum modo habent. Quia ple, tantum quantum modo habent. Quia multi sunt ad quos Christus non per se, multi sunt ad quos Christus non per se, nec per Apostolos venit, nec locutus est nec per Apostolos venit, nec locutus est eis: et tamen per hoc non excusantur, eis: et tamen per hoc non excusantur, quinimo damnantur merito malo suæ in- quinimo damnantur merito malo suæ in-

2 Matth. vIII, 3; Luc. v, 2 Matth. vIII, 3; Luc. v,

13. 13.

22 22

23 23

24 24

25 25

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-23, 24, 25. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-23, 24, 25.

fidelitatis. Sed non tantum habent dam- fidelitatis. Sed non tantum habent dam- nationis, sicut illi ad quos Christus per se, nationis, sicut illi ad quos Christus per se, vel per Apostolos venit: et verba poten- vel per Apostolos venit: et verba poten- tissima ipsius audierunt. Jerem. v, 28: tissima ipsius audierunt. Jerem. v, 28: Præterierunt sermones meos pessime. Præterierunt sermones meos pessime. Act. xx, 26 et 27: Contestor vos hodier- Act. xx, 26 et 27: Contestor vos hodier- na die, quia mundus sum a sanguine na die, quia mundus sum a sanguine omnium. Non enim subterfugi quominus omnium. Non enim subterfugi quominus annuntiarem omne consilium Dei vobis. annuntiarem omne consilium Dei vobis. Ad Hebr. 11, 3 et 4: Quomodo nos effu- Ad Hebr. 11, 3 et 4: Quomodo nos effu- giemus, si tantam neglexerimus salutem, giemus, si tantam neglexerimus salutem, quæ cum initium accepisset enarrari per quæ cum initium accepisset enarrari per Dominum, ab eis qui audierunt, in nos Dominum, ab eis qui audierunt, in nos confirmata est, contestante Deo signis et confirmata est, contestante Deo signis et portentis, et variis, virtutibus, et Spiri- portentis, et variis, virtutibus, et Spiri- tus sancti distributionibus secundum tus sancti distributionibus secundum suam voluntatem? suam voluntatem?

« Qui me burt, Patrem meum « Qui me burt, Patrem meum odit. » odit. »

Ecce peccati radix, odium recipere Ecce peccati radix, odium recipere veritatem non permisit. Eccli. xxx111, 2: veritatem non permisit. Eccli. xxx111, 2: Sapiens non odit mandatu et justitias. Sapiens non odit mandatu et justitias. Isa. 1, 4 Blasphemaverunt Sanctum Isa. 1, 4 Blasphemaverunt Sanctum Israel, abalienati sunt retrorsum. Israel, abalienati sunt retrorsum.

« Et Patrem meum odit, » quia odium « Et Patrem meum odit, » quia odium illud ad Patrem revertitur: cum non sit illud ad Patrem revertitur: cum non sit in me causa odii, nisi virtus et honor in me causa odii, nisi virtus et honor Dei Patris. Psal. Lxxı, 23: Superbia Dei Patris. Psal. Lxxı, 23: Superbia eorum qui te oderunt ascendit semper. eorum qui te oderunt ascendit semper. Psal. cv, 5: Posuerunt adversum me Psal. cv, 5: Posuerunt adversum me mala pro bonis, et odium pro dilectione mala pro bonis, et odium pro dilectione

mea. mea.

« Si opera non fecissem in eis quæ « Si opera non fecissem in eis quæ nemo alius facit, peccatum non habe- nemo alius facit, peccatum non habe- rent nunc autem et viderunt, et ode- rent nunc autem et viderunt, et ode- runt et me, et Patrem meum. runt et me, et Patrem meum.

Sed ut adimpleatur sermo qui in Sed ut adimpleatur sermo qui in lege eorum scriptus est: Quia odio lege eorum scriptus est: Quia odio habuerunt me gratis. » habuerunt me gratis. »

Hic tangitur inexcusabilitas ex parte Hic tangitur inexcusabilitas ex parte operum. operum.

Tanguntur autem hic tria: inexcusabi- Tanguntur autem hic tria: inexcusabi-

XXIV XXIV

577 577

litas, confirmata ex odio malignitas, et litas, confirmata ex odio malignitas, et Scripturæ de hoc auctoritas. Scripturæ de hoc auctoritas.

De primo dicit: «Si opera non fecis- De primo dicit: «Si opera non fecis- sem in eis,» propria virtute, non per sup- sem in eis,» propria virtute, non per sup- plicationės et exorcismos, « quæ nemo plicationės et exorcismos, « quæ nemo alius fecit, » quantum ad operis modum, alius fecit, » quantum ad operis modum, et quantum ad hoc quod est interius cir- et quantum ad hoc quod est interius cir- ca animam, remittendo peccata: et extra, ca animam, remittendo peccata: et extra, curando infirmitates operatus sum. Ta- curando infirmitates operatus sum. Ta- lem enim modum operandi nullus ha- lem enim modum operandi nullus ha- buit. « Peccatum non haberent, » tantum buit. « Peccatum non haberent, » tantum quantum nunc habent. Deuter. xxxii, 3 quantum nunc habent. Deuter. xxxii, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Psal. cxvII, 16: Dei perfecta sunt opera. Psal. cxvII, 16: Dextera Domini fecit virtutem. II Ma- Dextera Domini fecit virtutem. II Ma- chab. I, 36 Testabatur omnibus ea chab. I, 36 Testabatur omnibus ea quæ sub suis oculis viderat opera magni quæ sub suis oculis viderat opera magni

Dei. Dei.

« Nunc autem et viderunt, » et post « Nunc autem et viderunt, » et post visum talium operum, adhuc « et ode- visum talium operum, adhuc « et ode- runt me, et Patrem meum » in me com- runt me, et Patrem meum » in me com- parentem quia virtutem meam et suam parentem quia virtutem meam et suam Beelzebub attribuebant. Psal. cxi, 10: Beelzebub attribuebant. Psal. cxi, 10: Peccator videbit, et irascetur, dentibus Peccator videbit, et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet. Sapient. 11, 15: suis fremet et tabescet. Sapient. 11, 15: Gravis est nobis etiam ad videndum. Gravis est nobis etiam ad videndum. Apocal. xvi, 10 et 11: Commanducave- Apocal. xvi, 10 et 11: Commanducave- runt linguas suas præ dolore et blas- runt linguas suas præ dolore et blas- phemaverunt Deum cœli. Hoc enim pro- phemaverunt Deum cœli. Hoc enim pro- prium est odientium, quando vident prium est odientium, quando vident bona illius quem odiunt, et ab odio no- bona illius quem odiunt, et ab odio no- lunt resipiscere. lunt resipiscere.

« Sed ut adimpleatur sermo, etc. » « Sed ut adimpleatur sermo, etc. »

Sed totum præscivit Spiritus sanctus, Sed totum præscivit Spiritus sanctus, et in lege prædixit, «ut adimpleatur, etc.>> et in lege prædixit, «ut adimpleatur, etc.>> Conjunctio ut quæ hic ponitur, adjuncti- Conjunctio ut quæ hic ponitur, adjuncti- va est, non causalis: sicut diximus in va est, non causalis: sicut diximus in antehabitis. antehabitis.

«< «<

Adimpleatur sermo qui in lege eo- Adimpleatur sermo qui in lege eo- rum scriptus est. » Lex extenso nomine rum scriptus est. » Lex extenso nomine dicitur hic, quæ totum vetus comprehen- dicitur hic, quæ totum vetus comprehen- dit Testamentum, quod ipsi totum pro dit Testamentum, quod ipsi totum pro lege et regula vitæ suæ susceperunt. Psal. lege et regula vitæ suæ susceperunt. Psal. XVIII, 8: Lex Domini immaculata, con- XVIII, 8: Lex Domini immaculata, con- vertens animas, etc. Animas etiam con- vertens animas, etc. Animas etiam con- vertit et sapientiam præstat quidquid in vertit et sapientiam præstat quidquid in Veteri Testamento continetur. Veteri Testamento continetur.

37 37

26 26

27 27

.578 .578

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Quia odio. » Gregorius: «< Odium « Quia odio. » Gregorius: «< Odium est inveterata ira. » Quia malitiam per- est inveterata ira. » Quia malitiam per- sequendi bonos, dies Christi prænuntian- sequendi bonos, dies Christi prænuntian- tes a Patribus traxerunt. Et ideo sicut, tes a Patribus traxerunt. Et ideo sicut, Luc. 11, 7, dicitur, genimina viperarum Luc. 11, 7, dicitur, genimina viperarum dicuntur. dicuntur.

pus pus

«Habuerunt me gratis. » Litote est tro- «Habuerunt me gratis. » Litote est tro- ubi minus dicitur et plus significatur. ubi minus dicitur et plus significatur. Quia odio habuerunt eum pro multis be- Quia odio habuerunt eum pro multis be- neficiis, pro quibus eum diligere debe- neficiis, pro quibus eum diligere debe- bant. Isa. v, 2: Exspectavi ut faceret bant. Isa. v, 2: Exspectavi ut faceret uvas, et fecit labruscas. Psal. cv, uvas, et fecit labruscas. Psal. cv, Pro eo ut me diligerent, detrahebant Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi. Jerem. XVIII, 20: Numquid reddi- mihi. Jerem. XVIII, 20: Numquid reddi- tur pro bono malum, quia foderunt fo- tur pro bono malum, quia foderunt fo- veam animæ тех? veam animæ тех?

4: 4:

Alia littera habet hic: « Quia oderunt Alia littera habet hic: « Quia oderunt me gratis. » Sed idem est sensus. me gratis. » Sed idem est sensus.

« Cum autem venerit Paraclitus, « Cum autem venerit Paraclitus, quem ego mittam vobis a Patre, Spiri- quem ego mittam vobis a Patre, Spiri- tum veritatis, qui a Patre procedit, tum veritatis, qui a Patre procedit, ille testimonium perhibebit de me. ille testimonium perhibebit de me. Et vos testimonium perhibebitis, Et vos testimonium perhibebitis, quia ab initio mécum estis. » quia ab initio mécum estis. »

Tangit contra tantum obstinationis Tangit contra tantum obstinationis malum, Paracliti consolationem. malum, Paracliti consolationem.

Et tangit tria Paracliti missionem, Et tangit tria Paracliti missionem, Paracliti contra perfidiam restitutionem, Paracliti contra perfidiam restitutionem, et Apostolorum per Paraclitum testifi- et Apostolorum per Paraclitum testifi- cationem. cationem.

Circa primum dicit quatuor: quorum Circa primum dicit quatuor: quorum primum est Paracliti adventus promis- primum est Paracliti adventus promis- sio. Secundum, Paracliti a Filio missio. sio. Secundum, Paracliti a Filio missio. Tertium, Paracliti veritatis immobilis Tertium, Paracliti veritatis immobilis ostensio. Quartum, Paracliti a Patre pro- ostensio. Quartum, Paracliti a Patre pro- cessio. cessio.

Dicit ergo « Cum autem. » Ac si Dicit ergo « Cum autem. » Ac si dicat: Ita, sicut dixi, odio contra me gras- dicat: Ita, sicut dixi, odio contra me gras- santur, sed non diu proficient quomodo santur, sed non diu proficient quomodo me occidendo putant proficere. me occidendo putant proficere.

« Autem, » pro sed, « cum venerit Pa- « Autem, » pro sed, « cum venerit Pa- raclitus, » qui et advocatus et consola- raclitus, » qui et advocatus et consola- tor pro me advocabit in mundo, et eos, tor pro me advocabit in mundo, et eos,

1 Cf. Psal. xxiv, 19. 1 Cf. Psal. xxiv, 19.

et mundum de peccato infidelitatis con- et mundum de peccato infidelitatis con- vincendo, et vos consolabitur de omni- vincendo, et vos consolabitur de omni- bus quæ ex odio vobis inférentur. Joan. bus quæ ex odio vobis inférentur. Joan. XVI, 8: Ille arguet mundum de peccato, XVI, 8: Ille arguet mundum de peccato, et de justitia, et de judicio. Illum eum- et de justitia, et de judicio. Illum eum- dem habebitis etiam consolatorem. Act. dem habebitis etiam consolatorem. Act. 11, 4 Repleti sunt omnes Spiritu sancto, 11, 4 Repleti sunt omnes Spiritu sancto, et coeperunt loqui variis linguis, prout et coeperunt loqui variis linguis, prout Spiritus sanctus dabat eloqui illis. Spiritus sanctus dabat eloqui illis.

« Quem ego mittam. » Nec mittere « Quem ego mittam. » Nec mittere posset nisi ab ipso procederet. Quia, sic- posset nisi ab ipso procederet. Quia, sic- ut dicit Augustinus, mitti est cognosci ut dicit Augustinus, mitti est cognosci quia ab alio sit. quia ab alio sit.