554 554

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT XV JOANNIS IN CAPUT XV JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Ego sum vitis vera. » « Ego sum vitis vera. »

Hic secundum superius inductam di- Hic secundum superius inductam di- visionem agitur de perfectione charita- visionem agitur de perfectione charita- tis et secundum hoc capitulum istud tis et secundum hoc capitulum istud dividitur in duas partes: in quarum dividitur in duas partes: in quarum prima agitur de dilectione Dei. In secun- prima agitur de dilectione Dei. In secun- da autem de dilectione proximi, ibi, y. da autem de dilectione proximi, ibi, y. 12 « Hoc est præceptum meum, ut di- 12 « Hoc est præceptum meum, ut di- ligatis invicem. » ligatis invicem. »

Prima harum partium dividitur in tres Prima harum partium dividitur in tres partes in quarum prima per metapho- partes in quarum prima per metapho- ram describitur, quod in Deo manendo ram describitur, quod in Deo manendo sit fructificandum : secundo, qualiter hoc sit fructificandum : secundo, qualiter hoc fiat, ibi, y. 4 : « Sicut palmes non potest fiat, ibi, y. 4 : « Sicut palmes non potest ferre fructum, etc. » Tertio tangitur for- ferre fructum, etc. » Tertio tangitur for- ma, qualiter in ipso utiliter ad fructum ma, qualiter in ipso utiliter ad fructum maneatur, ibi, y. 9: « Sicut dilexit me maneatur, ibi, y. 9: « Sicut dilexit me Pater, etc. » Pater, etc. »

In prima harum partium duo dicuntur. In prima harum partium duo dicuntur. Proponitur enim metaphora, et secundo Proponitur enim metaphora, et secundo innuitur adaptatio, ibi, y.,3 : « Jam vos innuitur adaptatio, ibi, y.,3 : « Jam vos mundi estis, etc. » mundi estis, etc. »

Adhuc autem, primo in metaphora Adhuc autem, primo in metaphora duo inducit, scilicet, vitem, et cultu- duo inducit, scilicet, vitem, et cultu-

ram. ram.

De vite ergo dicit : De vite ergo dicit :

« Ego sum vitis vera. » « Ego sum vitis vera. »

Videtur autem quod non sit verum Videtur autem quod non sit verum statim quod dicit: quia Christus non di- statim quod dicit: quia Christus non di- citur vitis per proprietatem, sed per me- citur vitis per proprietatem, sed per me- taphoram. Igitur sicut non sequitur : taphoram. Igitur sicut non sequitur : Homo est platanus : ergo est platanus Homo est platanus : ergo est platanus vera. Ita non sequitur: Christus est vitis: vera. Ita non sequitur: Christus est vitis: ergo est vitis vera. ergo est vitis vera.

Ad hoc respondet Augustinus, quod Ad hoc respondet Augustinus, quod Christus non dicitur vitis vera, nisi per Christus non dicitur vitis vera, nisi per exclusionem vitis, quæ metaphorice est exclusionem vitis, quæ metaphorice est falsa. Et illa est quæ metaphorice vitis falsa. Et illa est quæ metaphorice vitis

veræ non habet similitudinem: quia non veræ non habet similitudinem: quia non facit uvas ad vinum gaudii, sed labru- facit uvas ad vinum gaudii, sed labru- scasuvam fellis et botrum amarissi- scasuvam fellis et botrum amarissi- mum. Isa. v, 2, 4: Exspectavit ut faceret mum. Isa. v, 2, 4: Exspectavit ut faceret uvas, et fecit labruscas. Deuter. xxxii, uvas, et fecit labruscas. Deuter. xxxii, 32 et 33 Uva eorum, uva fellis, et botri 32 et 33 Uva eorum, uva fellis, et botri amarissimi. Fel draconum vinum eorum, amarissimi. Fel draconum vinum eorum, et venenum aspidum insanabile. et venenum aspidum insanabile.

Unde sensus est : « Ego sum, » per Unde sensus est : « Ego sum, » per comparationem metaphoricæ similitudi- comparationem metaphoricæ similitudi- nis, « vitis vera. ». nis, « vitis vera. ».

Est autem secundum naturam vitis Est autem secundum naturam vitis adhuc notandum, quod est vitis masculi- adhuc notandum, quod est vitis masculi- na, strictum habens folium, et palmitem na, strictum habens folium, et palmitem fuscum, malleolos parvos, ancas subti- fuscum, malleolos parvos, ancas subti- les, et palmites pauciores, uvam graci- les, et palmites pauciores, uvam graci- lem cum folle forti, et vinum subtile et lem cum folle forti, et vinum subtile et dulce et clarum. Et est vitis fœminina, dulce et clarum. Et est vitis fœminina, folium habens tenue et latum, palmites folium habens tenue et latum, palmites multos, et magnos malleolos corticis al- multos, et magnos malleolos corticis al- bi, botrum magnum, et uvam magnam, bi, botrum magnum, et uvam magnam, et ancas grossas et longas, uvam ma- et ancas grossas et longas, uvam ma- gnam cum tenui corio, et vinum aqueum gnam cum tenui corio, et vinum aqueum ventosum et multum et vocatur vitis ventosum et multum et vocatur vitis sclava. Alia autem vitis masculina, vo- sclava. Alia autem vitis masculina, vo- catur vitis franconica: et in hebræo vo- catur vitis franconica: et in hebræo vo- catur vitis soreth. Quando ergo Christus catur vitis soreth. Quando ergo Christus dicit se per comparationem vitem veram, dicit se per comparationem vitem veram, intelligit quod sit comparativam habens intelligit quod sit comparativam habens proprietatem ad vitem soreth, quæ est proprietatem ad vitem soreth, quæ est vera vitis in omni proprietate vitis. Et vera vitis in omni proprietate vitis. Et ideo dicit : « Ego sum vitis vera, » ideo dicit : « Ego sum vitis vera, »

Vitis autem proprietates accipiuntur, Vitis autem proprietates accipiuntur, tum in ligno, tum in palmitibus, tum in tum in ligno, tum in palmitibus, tum in ancis, tum in racemo, tum in botro, tum ancis, tum in racemo, tum in botro, tum in uva, tum etiam in loco plantationis. in uva, tum etiam in loco plantationis. De cultura autem, et palmitibus, et fru- De cultura autem, et palmitibus, et fru- ctu in propriis locis dicemus. ctu in propriis locis dicemus.

Lignum autem est rarum et substan- Lignum autem est rarum et substan- tia multum medullosum respectu suæ tia multum medullosum respectu suæ quantitatis, et non videtur crescere per quantitatis, et non videtur crescere per tunicas ab imo sursum, sicut alia ligna : tunicas ab imo sursum, sicut alia ligna : sed potius a centro videtur mittere suum sed potius a centro videtur mittere suum nutrimentum ad circumferentiam in cir- nutrimentum ad circumferentiam in cir- cuitu. Cortex tamen longitudinaliter cuitu. Cortex tamen longitudinaliter adhæret ligno. Habet autem multos no- adhæret ligno. Habet autem multos no- dos et id quod est de nodo ad nodum dos et id quod est de nodo ad nodum vocatur malleolus: quia tumorem habet vocatur malleolus: quia tumorem habet in extremitate ad modum mallei. Est in extremitate ad modum mallei. Est

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-1. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-1.

autem lignum plus frangibile quam scis- autem lignum plus frangibile quam scis- sibile, et est valde multum imbibens sibile, et est valde multum imbibens humorem, et ille in ligno porum digeri- humorem, et ille in ligno porum digeri- tur ab aquæ sapore. Hæc est ergo ligni tur ab aquæ sapore. Hæc est ergo ligni

natura. natura.

Et ista moraliter adaptantur Prælato: Et ista moraliter adaptantur Prælato: quia metaphorice fuerunt in Christo. quia metaphorice fuerunt in Christo. Fuit enim contemptibile lignum per Fuit enim contemptibile lignum per humilitatem. Isa. LIII, 3: Quasi abscon- humilitatem. Isa. LIII, 3: Quasi abscon- ditus vultus ejus, et despectus. Fructuo- ditus vultus ejus, et despectus. Fructuo- sum per operum multiplicitatem et ani- sum per operum multiplicitatem et ani- marum conversionem. Osee, x, 1: Vitis marum conversionem. Osee, x, 1: Vitis frondosa Israel, fructus adæquatus est frondosa Israel, fructus adæquatus est ei. Eccli. xxiv, 23: Ego quasi vitis ei. Eccli. xxiv, 23: Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris. Raritas fructificavi suavitatem odoris. Raritas autem substantiæ ligni facit hoc quod autem substantiæ ligni facit hoc quod multorum sit receptivum et hoc ad multorum sit receptivum et hoc ad misericordiam refertur per quam multi misericordiam refertur per quam multi in corde recipiuntur. Luc. vi, 36: Estote in corde recipiuntur. Luc. vi, 36: Estote misericordes, sicut et Pater vester mi- misericordes, sicut et Pater vester mi- sericors est. Illa enim parat omnibus in sericors est. Illa enim parat omnibus in cordis visceribus locum. Genes. XLII, cordis visceribus locum. Genes. XLII, 36 In me hæc omnia mala reciderunt. 36 In me hæc omnia mala reciderunt. II ad Corinth. xi, 29 : Quis infirmatur, II ad Corinth. xi, 29 : Quis infirmatur, et ego non infirmor? quis scandali- et ego non infirmor? quis scandali- zatur, et ego non uror? Medullositas zatur, et ego non uror? Medullositas refertur ad devotionem: quia medullo- refertur ad devotionem: quia medullo- sitas quædam intimorum pinguedo est sitas quædam intimorum pinguedo est irrigans alia circumstantia. Job, xx1, irrigans alia circumstantia. Job, xx1, 24 Ossa illius medullis irrigantur. 24 Ossa illius medullis irrigantur. Psal. LX11, 6: Sicut adipe et pinguedine Psal. LX11, 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea. Quod nutrimen- repleatur anima mea. Quod nutrimen- tum non ponit ab imo ad superius, sed tum non ponit ab imo ad superius, sed ab intimis a centro: cujus signum est ab intimis a centro: cujus signum est quod ubicumque inciditur, invenitur quod ubicumque inciditur, invenitur cēllatum cujus cellæ centrum est in cēllatum cujus cellæ centrum est in medio medullæ : et radii albis lineis ad medio medullæ : et radii albis lineis ad superficiem diriguntur : et hoc signat superficiem diriguntur : et hoc signat quod gratia cordis in veritate et virtute quod gratia cordis in veritate et virtute spiritualibus nutritur, et de corporeis spiritualibus nutritur, et de corporeis fomentis non curat. Deuter. VIII, 3 : fomentis non curat. Deuter. VIII, 3 : Non in solo pane vivit homo. Et, Sa- Non in solo pane vivit homo. Et, Sa- pient. xvi, 26: Non nativitatis fructus pient. xvi, 26: Non nativitatis fructus pascunt homines, sed sermo tuus hos qui pascunt homines, sed sermo tuus hos qui in te crediderint conservat. in te crediderint conservat.

Quod autem corticem habet ab imo Quod autem corticem habet ab imo ad superius porrectum, signat quod non ad superius porrectum, signat quod non utitur inferioribus nisi ad exteriorum ne- utitur inferioribus nisi ad exteriorum ne- cessitatem. I ad Timoth. VI, 8 : Ha- cessitatem. I ad Timoth. VI, 8 : Ha-

555 555

bentes alimenta, et quibus tegamur, his bentes alimenta, et quibus tegamur, his contenti simus. Multitudo autem nodo- contenti simus. Multitudo autem nodo- rum est in ligno, ut diu stans in eis rum est in ligno, ut diu stans in eis nutrimentum melius digeratur: et hoc nutrimentum melius digeratur: et hoc refertur ad mentem Prælati, qui diu refertur ad mentem Prælati, qui diu mente tenere debet ea quæ concipit do- mente tenere debet ea quæ concipit do- nec ea digerat, hoc est, dirigat ad ratio- nec ea digerat, hoc est, dirigat ad ratio- nem veritatis, et regulam rectitudinis: nem veritatis, et regulam rectitudinis: antequam ad membra mittat ea quæ antequam ad membra mittat ea quæ concipit. Talis vitis fuit beatissima concipit. Talis vitis fuit beatissima Virgo. Luc. II, 51 Mater ejus, scilicet Virgo. Luc. II, 51 Mater ejus, scilicet Maria, conservabat omnia verba hæc in Maria, conservabat omnia verba hæc in corde suo. Malleoli autem ex quibus corde suo. Malleoli autem ex quibus componitur, pondus significant doctrinæ componitur, pondus significant doctrinæ et disputationis quibus et perfidia hæ- et disputationis quibus et perfidia hæ- resis conteritur et malitia perversorum. resis conteritur et malitia perversorum. Jerem. XXIII, 29: Numquid non verba Jerem. XXIII, 29: Numquid non verba mea sunt quasi ignis, dicit Dominus, et mea sunt quasi ignis, dicit Dominus, et quasi malleus conterens petram? quasi malleus conterens petram?

Quod autem plus est frangibile quam Quod autem plus est frangibile quam scissibile, refertur ad constantiam et pa- scissibile, refertur ad constantiam et pa- tientiam fidei, in qua Sancti frangi pos- tientiam fidei, in qua Sancti frangi pos- sunt, sed scindi non possunt: quia occidi sunt, sed scindi non possunt: quia occidi possunt, sed avelli non possunt. Ad possunt, sed avelli non possunt. Ad Hebr. x1, 33 Sancti... per fidem vice- Hebr. x1, 33 Sancti... per fidem vice- runt regna, operati sunt justitiam, runt regna, operati sunt justitiam, adepti sunt repromissiones, etc. Quod adepti sunt repromissiones, etc. Quod autem multum imbibit humorem, sitim autem multum imbibit humorem, sitim signat et famem justitiæ et superimple- signat et famem justitiæ et superimple- tionem ipsius. Matth. v, 6: Beati qui tionem ipsius. Matth. v, 6: Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabuntur. Eccli. xxiv, 29: Qui ipsi saturabuntur. Eccli. xxiv, 29: Qui edunt me, adhuc esurient: et qui bibunt edunt me, adhuc esurient: et qui bibunt me, adhuc sitient. Quod autem illum me, adhuc sitient. Quod autem illum humorem parum ab aquæ humore di- humorem parum ab aquæ humore di- gerit, refertur ad castitatem sobrietatis. gerit, refertur ad castitatem sobrietatis. Ad Ephes. v, 18: Nolite inebriari vino, Ad Ephes. v, 18: Nolite inebriari vino, in quo est luxuria. Proverb. 1x, 5 : Bi- in quo est luxuria. Proverb. 1x, 5 : Bi- bite vinum quod miscui vobis. Eccli. xv, bite vinum quod miscui vobis. Eccli. xv, 3: Aquæ sapientiæ salutaris potavit 3: Aquæ sapientiæ salutaris potavit

illum. illum.

Hæc ergo est ligni natura Christo Hæc ergo est ligni natura Christo adaptata, et vicariis ejus Prælatis prin- adaptata, et vicariis ejus Prælatis prin- cipaliter, et per consequens cuilibet cipaliter, et per consequens cuilibet

fideli. fideli.

Pampinus autem latus et intercisus, Pampinus autem latus et intercisus, ad fructus cooperimentum et protectio- ad fructus cooperimentum et protectio- nem datur viti: et hoc refertur ad verba nem datur viti: et hoc refertur ad verba quæ quidem lata sunt in materia doctri- quæ quidem lata sunt in materia doctri-

556 556

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

næ et prædicationis: intercisa autem in næ et prædicationis: intercisa autem in auditorium capacitatibus, quando cuili- auditorium capacitatibus, quando cuili- bet hoc quod sibi competit proponitur: bet hoc quod sibi competit proponitur: et sunt protegentia fructus quando se et sunt protegentia fructus quando se opponunt impugnationibus et impugnan- opponunt impugnationibus et impugnan- tibus. Psal. 1, 3: Folium ejus non de- tibus. Psal. 1, 3: Folium ejus non de- fluet et omnia quæcumque faciet pro- fluet et omnia quæcumque faciet pro- sperabuntur. Ezechiel. XLVII, 12: Erunt sperabuntur. Ezechiel. XLVII, 12: Erunt fructus ejus in cibum, et folia ejus ad fructus ejus in cibum, et folia ejus ad medicinam. medicinam.

Ancæ autem vitis quibus capit et te- Ancæ autem vitis quibus capit et te- net conjuncta, sunt bonæ conversa- net conjuncta, sunt bonæ conversa- tiones, relatæ ad dulcedinem congruen- tiones, relatæ ad dulcedinem congruen- tiæ ad quemlibet hominem: quia illa tiæ ad quemlibet hominem: quia illa dulcedine conversationis omnes attra- dulcedine conversationis omnes attra- hunt et tenent quia per ipsam cuilibet hunt et tenent quia per ipsam cuilibet congruunt. Gregorius congruunt. Gregorius « Debet conso- « Debet conso- lantis animus ei quem consolatur con- lantis animus ei quem consolatur con- gruere ut congruens inhæreat, et in- gruere ut congruens inhæreat, et in- hærens trahat, trahens et ab eo in quo hærens trahat, trahens et ab eo in quo est removeat, et ad seipsum informando est removeat, et ad seipsum informando teneat. » 1 ad Corinth. x, 32 et 33: teneat. » 1 ad Corinth. x, 32 et 33: Sine offensione estote Judæis, et gen- Sine offensione estote Judæis, et gen- tibus, et ecclesiæ Dei: sicut et ego per tibus, et ecclesiæ Dei: sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quærens omnia omnibus placeo, non quærens quod mihi utile est, sed quod multis, ut quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. Hujus signum est, quod anca salvi fiant. Hujus signum est, quod anca plus habet de sapore vini quam lignum plus habet de sapore vini quam lignum vel pampinus quia talis dulcedo facit vel pampinus quia talis dulcedo facit hominem aliis saporosum, et quasi hominem aliis saporosum, et quasi quoddam condimentum. quoddam condimentum.

Racemus vocatur id in quo per cocty- Racemus vocatur id in quo per cocty- lidones proprio plurimæ uvæ fundan- lidones proprio plurimæ uvæ fundan- tur et hoc signat procurationis curam tur et hoc signat procurationis curam quæ in Prælato debet esse, in qua qui- quæ in Prælato debet esse, in qua qui- libet locum inveniat in quo in vite fun- libet locum inveniat in quo in vite fun- detur. Daniel. 1V, 9: Esca universorum detur. Daniel. 1V, 9: Esca universorum in ea. Matth. xxiv, 45: Quis, putas, est in ea. Matth. xxiv, 45: Quis, putas, est fidelis servus et prudens, quem consti- fidelis servus et prudens, quem consti- tuit, etc. tuit, etc.

Uva autem quemlibet significat fide- Uva autem quemlibet significat fide- lem in vite constitutum per vitis susten- lem in vite constitutum per vitis susten- tationem. Et sic omnes fideles per exem- tationem. Et sic omnes fideles per exem- plum Prælati sunt in Christo. Sapient. plum Prælati sunt in Christo. Sapient. XVIII, 34: In veste poderis quam habet, XVIII, 34: In veste poderis quam habet, totus erat orbis terrarum. totus erat orbis terrarum.

Botri autem signant fidelium congre- Botri autem signant fidelium congre- gationes per familias quidem in laicis, gationes per familias quidem in laicis, per conventus in canonicis et monachis, per conventus in canonicis et monachis,

et parochias in villis quas omnes por- et parochias in villis quas omnes por- tare debet Prælatus per charitatem et tare debet Prælatus per charitatem et gubernationem. Psal. Lxxix, 10 et seq. : gubernationem. Psal. Lxxix, 10 et seq. : Implevit, scilicet vitis, terram. Operuit Implevit, scilicet vitis, terram. Operuit montes umbra ejus, et arbusta ejus ce- montes umbra ejus, et arbusta ejus ce- dros Dei. Extendit palmites suos usque dros Dei. Extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines ad mare, et usque ad flumen propagines ejus. ejus.

Sic ergo per significationem Christus Sic ergo per significationem Christus est vitis vera. Et hoc est quod dicit : est vitis vera. Et hoc est quod dicit : « Ego sum vitis vera. » « Ego sum vitis vera. »

« Et Pater meus agricola est. » « Et Pater meus agricola est. »

Hic tangit culturam vitis. Hic tangit culturam vitis. Tangit autem tria cultorem, et cul- Tangit autem tria cultorem, et cul- turam, et explanationem metaphora. turam, et explanationem metaphora.

De cultore dicit : « Pater meus agri- De cultore dicit : « Pater meus agri- cola est. » Agit enim in agro vineæ, ut cola est. » Agit enim in agro vineæ, ut plantetur et fructificet. Et ideo dicit plantetur et fructificet. Et ideo dicit Apostolus, I ad Corinth. II, 9: Dei Apostolus, I ad Corinth. II, 9: Dei agricultura estis, Dei ædificatio estis. agricultura estis, Dei ædificatio estis. Colendo autem in agro, agrum indigen- Colendo autem in agro, agrum indigen- tem eligendo in loco pingui, plantando tem eligendo in loco pingui, plantando ad latus montis, versus meridiem vi- ad latus montis, versus meridiem vi- neam soli exponendo, de vitibus nobi- neam soli exponendo, de vitibus nobi- libus vineam plantando, maceriam circa libus vineam plantando, maceriam circa vineam faciendo, torcular in vinea ex- vineam faciendo, torcular in vinea ex- struendo, turrim in ea ad vineæ defen- struendo, turrim in ea ad vineæ defen- sionem ædificando, vineam impinguan- sionem ædificando, vineam impinguan- do, vineam compluendo, locum irro- do, vineam compluendo, locum irro- rando, vites putando, terram fodiendo, rando, vites putando, terram fodiendo, uvas maturando, et maturas colligendo, uvas maturando, et maturas colligendo, merum exprimendo, et vinum in cellaria merum exprimendo, et vinum in cellaria collocando. collocando.

Et hoc modo Pater agricola est. Indi- Et hoc modo Pater agricola est. Indi- gens autem ager est qui ad alienum cul- gens autem ager est qui ad alienum cul- tum non est adhibitus et hoc cor est, tum non est adhibitus et hoc cor est, quod diaboli cultui vel mundi non man- quod diaboli cultui vel mundi non man- cipatum est: quia, sicut dicitur, II ad cipatum est: quia, sicut dicitur, II ad Corinth. vi, 15: Quæ conventio Christi Corinth. vi, 15: Quæ conventio Christi ad Belial? Levit. xix, 19: Agrum tuum ad Belial? Levit. xix, 19: Agrum tuum non seres diverso semine. Hinc est quod, non seres diverso semine. Hinc est quod, Jerem. I, 10, præcipitur: Ecce constitui Jerem. I, 10, præcipitur: Ecce constitui te hodie super gentes et super regna, ut te hodie super gentes et super regna, ut evellas, et destruas, et disperdas, et dis- evellas, et destruas, et disperdas, et dis- sipes, et ædifices, et plantes, scilicet sipes, et ædifices, et plantes, scilicet postea. postea.

Pinguis autem locus est per conscien- Pinguis autem locus est per conscien-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-1. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-1.

tiæ devotionem. Isa. v, 1: Vinea facta tiæ devotionem. Isa. v, 1: Vinea facta est dilecto in cornu filio olei. Et est lit- est dilecto in cornu filio olei. Et est lit- tera Vulgatæ. Septuaginta autem littera tera Vulgatæ. Septuaginta autem littera habet «In loco uberi. » habet «In loco uberi. »

Latus autem montis est altitudo vitæ Latus autem montis est altitudo vitæ per justitiam. Jerem. xxxi, 23: Bene- per justitiam. Jerem. xxxi, 23: Bene- dicat tibi Dominus, pulchritudo justi- dicat tibi Dominus, pulchritudo justi- tiæ, mons sanctus. tiæ, mons sanctus.

Versus meridiem autem, ubi est calor Versus meridiem autem, ubi est calor in lumine et flatus austrius: est secre- in lumine et flatus austrius: est secre- tum contemplationis in lumine veritatis, tum contemplationis in lumine veritatis, et calore charitatis, et consolatione et calore charitatis, et consolatione sancti Spiritus. Propter hæc enim tria sancti Spiritus. Propter hæc enim tria dicitur, Eccli. XLIII, 4: Tripliciter sol dicitur, Eccli. XLIII, 4: Tripliciter sol exurens montes, radios igneos exsuf- exurens montes, radios igneos exsuf- flans, scilicet, in veritate, charitate, et flans, scilicet, in veritate, charitate, et Spiritus sancti consolatione. Spiritus sancti consolatione.

Vites autem nobiliores moraliter qui- Vites autem nobiliores moraliter qui- dem sunt virtutes, si vinea est anima: dem sunt virtutes, si vinea est anima: vel vites sunt animæ, si vinea est Eccle- vel vites sunt animæ, si vinea est Eccle- sia. Jerem. 11, 21: Ego plantavi te vi- sia. Jerem. 11, 21: Ego plantavi te vi- neam electam, omne semen verum. Alia neam electam, omne semen verum. Alia littera habet « Vineam sorech : » quod littera habet « Vineam sorech : » quod est genus vitis optimæ. est genus vitis optimæ.

Maceriam facit circa vineam custo- Maceriam facit circa vineam custo- diam Angelorum, et Prælatorum bono- diam Angelorum, et Prælatorum bono- rum et circumfodit per timorem: et de rum et circumfodit per timorem: et de his duobus dicitur, Isa. v, 2: Et sepivit his duobus dicitur, Isa. v, 2: Et sepivit eam, etc. eam, etc.

Turris autem in ea, nominis Domini Turris autem in ea, nominis Domini invocatio, et sacræ Scripturæ munitio. invocatio, et sacræ Scripturæ munitio. Isaiæ, v, 2 Ædificavit turrim in medio Isaiæ, v, 2 Ædificavit turrim in medio ejus. Cantic. IV, 4: Sicut turris David ejus. Cantic. IV, 4: Sicut turris David collum tuum, quæ ædificata est cum collum tuum, quæ ædificata est cum propugnaculis : mille clypei pendent ex propugnaculis : mille clypei pendent ex ea, omnis armatura fortium. Proverb. ea, omnis armatura fortium. Proverb. XVIII, 10: Turris fortissima nomen Do- XVIII, 10: Turris fortissima nomen Do- mini ad ipsam currit justus, et exal- mini ad ipsam currit justus, et exal- tabitur. tabitur.

Hanc vineam impinguat per peccati Hanc vineam impinguat per peccati considerationem et detestationem. Luc. considerationem et detestationem. Luc. XIII, 8: Mittam stercora, si quidem fece- XIII, 8: Mittam stercora, si quidem fece- rit fructum. rit fructum.

Torcular autem quod vinum exprimit Torcular autem quod vinum exprimit et vinacia separat, est dijudicatio sui in et vinacia separat, est dijudicatio sui in confessione ubi impurum a puro sepa- confessione ubi impurum a puro sepa- ratur. I ad Corinth. x1, 31: Si nos- ratur. I ad Corinth. x1, 31: Si nos- metipsos dijudicaremus, non utique ju- metipsos dijudicaremus, non utique ju- dicaremur. Hæc sunt torcularia regis: dicaremur. Hæc sunt torcularia regis:

557 557

quia rex est et ratio indicans. Et hanc quia rex est et ratio indicans. Et hanc vineam compluit Pater per doctrinam vineam compluit Pater per doctrinam legis, et Prophetarum : et irrorat ra- legis, et Prophetarum : et irrorat ra- tione gratiæ suæ. Isa. XLV, 8: Rorate, tione gratiæ suæ. Isa. XLV, 8: Rorate, coeli, desuper, etc. coeli, desuper, etc.

Vites autem putat superflua paupe- Vites autem putat superflua paupe- ribus erogando. Luc. x1, 41 : Quod su- ribus erogando. Luc. x1, 41 : Quod su- perest, date eleemosynam et ecce omnia perest, date eleemosynam et ecce omnia munda sunt vobis. Putare, est scandala munda sunt vobis. Putare, est scandala amputare. Cantic. Il, 12 Tempus puta- amputare. Cantic. Il, 12 Tempus puta- tionis advenit. Matth. xvm, 9: Si oculus tionis advenit. Matth. xvm, 9: Si oculus tuus scandalizat te, erue eum et projice tuus scandalizat te, erue eum et projice abs te bonum tibi est cum uno oculo in abs te bonum tibi est cum uno oculo in vitam intrare, quam duos oculos haben- vitam intrare, quam duos oculos haben- tem mitti in gehennam ignis. tem mitti in gehennam ignis.

Terra autem foditur sarculo disciplinæ Terra autem foditur sarculo disciplinæ corporalis. Ad Hebr. x, 7: In disci- corporalis. Ad Hebr. x, 7: In disci- plina perseverate. Tamquam filiis vobis plina perseverate. Tamquam filiis vobis offert se Deus. I ad Corinth. ix, 27 : offert se Deus. I ad Corinth. ix, 27 : Castigo corpus meum, et in servitutem Castigo corpus meum, et in servitutem redigo: ne forte, cum aliis prædicave- redigo: ne forte, cum aliis prædicave- rim, ipse, etc. rim, ipse, etc.

Uvarum autem maturatio est fructus Uvarum autem maturatio est fructus gaudiorum æternorum perfectio : qui gaudiorum æternorum perfectio : qui fructus permanet. Joan. xv, 16 : Posui fructus permanet. Joan. xv, 16 : Posui vos ut eatis, et fructum afferatis, etc. vos ut eatis, et fructum afferatis, etc. Alioquin immatura uva est acris et Alioquin immatura uva est acris et acerba quæ signat fructum immaturum. acerba quæ signat fructum immaturum. Jerem. xxxi, Jerem. xxxi, 29 Patres comederunt 29 Patres comederunt uvam acerbam, et dentes filiorum obstu- uvam acerbam, et dentes filiorum obstu- puerunt. puerunt.

Hæc uva colligitur, quia fructus in spe Hæc uva colligitur, quia fructus in spe remunerationis coelestis reservatur. II ad remunerationis coelestis reservatur. II ad Timoth. 1, 12: Scio cui credidi, et cer- Timoth. 1, 12: Scio cui credidi, et cer- tus sum, etc. Sic cum Domino colligit, tus sum, etc. Sic cum Domino colligit, qui, sicut dicitur, Joan. IV, 36, congre- qui, sicut dicitur, Joan. IV, 36, congre- gat fructum in vitam æternam. Qui au- gat fructum in vitam æternam. Qui au- tem sic non colligit, perdit. Matth. x11, tem sic non colligit, perdit. Matth. x11, 30 Qui non congregat mecum, spargit. 30 Qui non congregat mecum, spargit.

Vinum autem merum exprimere, est Vinum autem merum exprimere, est quotidie conscientiam duscutiendo puri- quotidie conscientiam duscutiendo puri- ficare. I ad Timoth. 1, 5: Charitas est de ficare. I ad Timoth. 1, 5: Charitas est de corde puro, et conscientia bona, et fide corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta. Psal. Lxxiv, 9 : Calix in manu non ficta. Psal. Lxxiv, 9 : Calix in manu Domini vini meri, plenus mixto. Vinum Domini vini meri, plenus mixto. Vinum autem spiritualium gaudiorum, quod est autem spiritualium gaudiorum, quod est pars regni coelorum. Ad Romanos, xiv, pars regni coelorum. Ad Romanos, xiv, 17 Non est regnum Dei esca et potus, 17 Non est regnum Dei esca et potus, sed justitia, et pax, et gaudium in Spi- sed justitia, et pax, et gaudium in Spi-

558 558

ritu sancto. Psal. Cill, ritu sancto. Psal. Cill, ficat cor hominis. ficat cor hominis.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hoc vinum in cella vinaria reponitur Hoc vinum in cella vinaria reponitur quando ad utilitatem fidelium in secreto quando ad utilitatem fidelium in secreto cordium collocatur. Cantic. 11, 4: Intro- cordium collocatur. Cantic. 11, 4: Intro- duxit me in cellam vinariam, scilicet duxit me in cellam vinariam, scilicet rex, ordinavit in me charitatem. rex, ordinavit in me charitatem.

15 Vinum læti- sperantes. Et de illis duobus dicitur in 15 Vinum læti- sperantes. Et de illis duobus dicitur in Psalmo LXXIX, 17, ubi de vinea agitur : Psalmo LXXIX, 17, ubi de vinea agitur : Incensa igni et suffossa, ab increpatione Incensa igni et suffossa, ab increpatione vultus tui peribunt. Incensa enim igni vultus tui peribunt. Incensa enim igni sunt, ut dicit Augustinus, quos amor sunt, ut dicit Augustinus, quos amor sui male inflammat. Suffossa autem sunt sui male inflammat. Suffossa autem sunt quos timor et pusillanimitas humiliat. quos timor et pusillanimitas humiliat. Superflua autem a quibus purgandæ sunt Superflua autem a quibus purgandæ sunt vites, sunt curæ nimiæ temporalium vites, sunt curæ nimiæ temporalium quibus spiritualis fructus impeditur. quibus spiritualis fructus impeditur. II ad Timoth. 11, 4: Nemo militans Deo II ad Timoth. 11, 4: Nemo militans Deo implicat se negotiis sæcularibus, ut ei implicat se negotiis sæcularibus, ut ei placeat cui se probavit. placeat cui se probavit.

Sic ergo « Pater meus agricola est. » Sic ergo « Pater meus agricola est. » Matth. xv, 13 Omnis plantatio, quam Matth. xv, 13 Omnis plantatio, quam non plantavit Pater meus coelestis, era- non plantavit Pater meus coelestis, era- dicabitur. Psal. LXXIX, 15 et 16: Visita dicabitur. Psal. LXXIX, 15 et 16: Visita vineam istam et perfice eam quam vineam istam et perfice eam quam plantavit dextera tua. Exod. xv, 17: plantavit dextera tua. Exod. xv, 17: Introduces eos, et plantabis in monte Introduces eos, et plantabis in monte hæreditatis tuæ, etc. hæreditatis tuæ, etc.

« Omnem palmitem in me non fe- « Omnem palmitem in me non fe- rentem fructum, tollet eum : et om- rentem fructum, tollet eum : et om- nem qui fert fructum, purgabit eum, nem qui fert fructum, purgabit eum, ut fructum plus afferat. » ut fructum plus afferat. »

Tangit hic modum privandi vites du- Tangit hic modum privandi vites du- pliciter, scilicet, tollendo et amputando pliciter, scilicet, tollendo et amputando inutiles palmites, et purgando utiles. inutiles palmites, et purgando utiles.

Dicit ergo «Omnem palmitem, etc. » Dicit ergo «Omnem palmitem, etc. » Sunt in vite duplici ex causa palmites Sunt in vite duplici ex causa palmites inutiles. Quidam enim sunt luxuriantes, inutiles. Quidam enim sunt luxuriantes, ex aquoso humido multum crescentes, ex aquoso humido multum crescentes, et ideo nihil fructificantes et illi sunt in et ideo nihil fructificantes et illi sunt in toto tollendi, et signant illos in Ecclesia toto tollendi, et signant illos in Ecclesia qui se dant luxui et concupiscentiis, quos qui se dant luxui et concupiscentiis, quos a tali vita oportet præscindi, ut vitium a tali vita oportet præscindi, ut vitium resecetur in natura. Et hoc signatur, resecetur in natura. Et hoc signatur, Deuter. xxi, 20 et seq., ubi præcipitur Deuter. xxi, 20 et seq., ubi præcipitur quod filius contumax, luxuriis et comes- quod filius contumax, luxuriis et comes- sationibus vacans, lapidetur, ut malum sationibus vacans, lapidetur, ut malum auferatur a terra justorum. I ad Corinth. auferatur a terra justorum. I ad Corinth.

V, V,

13 Auferte malum ex vobis ipsis. 13 Auferte malum ex vobis ipsis. Secunda amputatio est quando ampu- Secunda amputatio est quando ampu- tantur superflua, quæ vel combusta sunt tantur superflua, quæ vel combusta sunt ariditate, vel destructa nimia tenuitate, ariditate, vel destructa nimia tenuitate, vel superflua sunt pondere supra vires vel superflua sunt pondere supra vires vitis. Primi significant eos quos ignis vitis. Primi significant eos quos ignis avaritiæ succendit et adurit, ut nutri- avaritiæ succendit et adurit, ut nutri- mentum vitis totum ad se trahant, nimis mentum vitis totum ad se trahant, nimis se et non proximum amantes. Secundi se et non proximum amantes. Secundi significant pusillanimes et jam pene de- significant pusillanimes et jam pene de-

<< Et omnem qui fert fructum, etc. »` << Et omnem qui fert fructum, etc. »`

« Omnem qui fert fructum, » sicut « Omnem qui fert fructum, » sicut discipuli et Apostoli, « purgabit eum. » discipuli et Apostoli, « purgabit eum. » Glossa Purgabit, mundando corda, Glossa Purgabit, mundando corda, Spiritum veritatis infundendo. » De Spiritum veritatis infundendo. » De primo, Act. xv, 9: Fide purificans cor- primo, Act. xv, 9: Fide purificans cor- da eorum. De secundo, Act. 11, 4: Re- da eorum. De secundo, Act. 11, 4: Re- pleti sunt omnes Spiritu sancto, et pleti sunt omnes Spiritu sancto, et cœperunt loqui variis linguis, prout cœperunt loqui variis linguis, prout Spiritus sanctus dabat eloqui illis. Eze- Spiritus sanctus dabat eloqui illis. Eze- chiel. xxxv1, 8 : Ramos vestros germi- chiel. xxxv1, 8 : Ramos vestros germi- netis, et fructum vestrum afferatis po- netis, et fructum vestrum afferatis po- pulo meo Israel. pulo meo Israel.

« Ut fructum, » virtutis et animarum « Ut fructum, » virtutis et animarum conversionis, « plus afferat. » Eccli. conversionis, « plus afferat. » Eccli. XXIV, 22 Rami mei honoris et gratiæ. XXIV, 22 Rami mei honoris et gratiæ. Cantic. II, 13 Vineæ florentes dederunt Cantic. II, 13 Vineæ florentes dederunt odorem suum. odorem suum.

« Jam vos mundi estis propter ser- « Jam vos mundi estis propter ser- monem quem locutus sum vobis. monem quem locutus sum vobis. Manete in me, et ego in vobis. » Manete in me, et ego in vobis. »

Tangitur hic explanatio metaphora. Tangitur hic explanatio metaphora. Tangit autem duo. Similitudinem de Tangit autem duo. Similitudinem de cultura adaptat, et ad manendum in vite cultura adaptat, et ad manendum in vite invitat. invitat.

Dicit autem « Jam vos mundi estis, » Dicit autem « Jam vos mundi estis, » id est, mundati. Et hoc dicitur, Malach. id est, mundati. Et hoc dicitur, Malach. 11, 3, sub alia metaphora: Sedebit con- 11, 3, sub alia metaphora: Sedebit con- flans, et emundans argentum ... et flans, et emundans argentum ... et erunt Domino offerentes sacrificia in erunt Domino offerentes sacrificia in justitia. justitia.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-3, 4. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-3, 4.

« Propter sermonem quem locutus « Propter sermonem quem locutus sum vobis. » Sermo enim Dei in sacra- sum vobis. » Sermo enim Dei in sacra- mentis et in doctrina mundat et sancti- mentis et in doctrina mundat et sancti- ficat. Et si verbum detrahatur in sacra- ficat. Et si verbum detrahatur in sacra- mento ab elemento, elementum nihil mento ab elemento, elementum nihil facit. Joan. XVII, 17: Sanctifica eos in facit. Joan. XVII, 17: Sanctifica eos in veritate. Sermo tuus veritas est. I ad Ti- veritate. Sermo tuus veritas est. I ad Ti- moth. Iv, 5 Sanctificatur per verbum moth. Iv, 5 Sanctificatur per verbum Dei et orationem. Sermo enim Dei sive Dei et orationem. Sermo enim Dei sive verbum, ut dicit Augustinus, est cum. verbum, ut dicit Augustinus, est cum. amore notitia, et per amorem accendit amore notitia, et per amorem accendit affectum et incendit, et consumit pur- affectum et incendit, et consumit pur- gando in affectu et per notitiam illu- gando in affectu et per notitiam illu- minat intellectum, et propellit tenebras minat intellectum, et propellit tenebras erroris, et dubietatis ab intellectu: sic erroris, et dubietatis ab intellectu: sic mundat utrumque, intellectum scilicet, mundat utrumque, intellectum scilicet, et affectum. Psal. cxvi, 140: Ignitum et affectum. Psal. cxvi, 140: Ignitum eloquium tuum vehementer : et servus eloquium tuum vehementer : et servus tuus dilexit illud. Et sic purgat et mun- tuus dilexit illud. Et sic purgat et mun- dat, accendit et illuminat. Psal. xı, 7 : dat, accendit et illuminat. Psal. xı, 7 : Eloquia Domini eloquia casta, argen- Eloquia Domini eloquia casta, argen- tum igne examinatum et propter hoc tum igne examinatum et propter hoc est a terrenitate affectus probatum sep- est a terrenitate affectus probatum sep- tuplum, hoc est, per septemplicem spi- tuplum, hoc est, per septemplicem spi-

ritum. ritum.

« Manete in me, et ego in vobis. » « Manete in me, et ego in vobis. »

« Manete » ergo sic mundati « in « Manete » ergo sic mundati « in me. » Invitatio est ad manendum : quia me. » Invitatio est ad manendum : quia sic in vobis non est impediens ad fru- sic in vobis non est impediens ad fru- ctum. ctum.

« Manete » ergo « in me » per chari- « Manete » ergo « in me » per chari- tatis insertionem. Ad Roman. xi, 17: tatis insertionem. Ad Roman. xi, 17: Insertus es in illis, et socius radicis et Insertus es in illis, et socius radicis et pinguedinis olivæ factus es. Ad Ephes. pinguedinis olivæ factus es. Ad Ephes. 1, 17 et seq. In charitate radicati et 1, 17 et seq. In charitate radicati et fundati, ut possitis comprehendere cum fundati, ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis quæ sit latitudo, et lon- omnibus sanctis quæ sit latitudo, et lon- gitudo, et sublimitas, et profundum : gitudo, et sublimitas, et profundum : scire etiam supereminentem scientiæ cha- scire etiam supereminentem scientiæ cha- ritatem Christi, ut impleamini in om- ritatem Christi, ut impleamini in om- nem plenitudinem Dei. Quia sic bono nem plenitudinem Dei. Quia sic bono humore impletur palmes ad fructifican- humore impletur palmes ad fructifican- dum. dum.

« Et ego in vobis, » supple, manebo, « Et ego in vobis, » supple, manebo, in vos fundens Spiritum et gratiam : in vos fundens Spiritum et gratiam : quibus sicut succo bonitatis meæ infusi quibus sicut succo bonitatis meæ infusi fructificetis. Job, xxix, 19: Radix mea fructificetis. Job, xxix, 19: Radix mea

559 559

aperta est secus aquas, et ros morabitur aperta est secus aquas, et ros morabitur in messione mea. Jerem. xvII, 8: Ad in messione mea. Jerem. xvII, 8: Ad humorem mittit radices, et in tempore humorem mittit radices, et in tempore siccitatis non erit sollicitum, nec ali- siccitatis non erit sollicitum, nec ali- quando desinet facere fructum. Ad quando desinet facere fructum. Ad Ephes. I, 17 Christum habitare per Ephes. I, 17 Christum habitare per fidem in cordibus vestris. fidem in cordibus vestris.

« Sicut palmes non potest ferre « Sicut palmes non potest ferre fructum a semetipso, nisi manserit fructum a semetipso, nisi manserit in vite, sic nec vos, nisi in me man- in vite, sic nec vos, nisi in me man- seritis. » seritis. »

Hic tangitur qualiter in Deo manendo Hic tangitur qualiter in Deo manendo est fructificandum. est fructificandum.

Dicit autem tria in quorum primo Dicit autem tria in quorum primo similitudinem resumit ad vitis et palmitis similitudinem resumit ad vitis et palmitis comparationem: in secundo, dicit illius. comparationem: in secundo, dicit illius. comparationis spiritualem rationem: in comparationis spiritualem rationem: in tertio, ostendit ex hoc ad fructum eos tertio, ostendit ex hoc ad fructum eos accipere potestatem. accipere potestatem.

Dicit ergo in primo duo, scilicet, simi- Dicit ergo in primo duo, scilicet, simi- litudinem in opposito, et similitudinem. litudinem in opposito, et similitudinem. in proposito adaptans in opposito sic : in proposito adaptans in opposito sic : « Sicut palmes non potest ferre fructum. « Sicut palmes non potest ferre fructum. a semetipso, nisi manserit in vite, » eo a semetipso, nisi manserit in vite, » eo quod fonte humoris destitutus est. Sa-... quod fonte humoris destitutus est. Sa-... pient. IV, 5: Confringentur rami incon-- pient. IV, 5: Confringentur rami incon-- summati et fructus illorum inutiles, et. summati et fructus illorum inutiles, et. acerbi ad manducandum, et ad nihilum acerbi ad manducandum, et ad nihilum apti. Isa. xvi, 8: Domini gentium exci- apti. Isa. xvi, 8: Domini gentium exci- derunt flagella ejus usque ad Jazer derunt flagella ejus usque ad Jazer pervenerunt. Domini gentium sunt dæ- pervenerunt. Domini gentium sunt dæ- et excidunt per suggestionem et excidunt per suggestionem peccati palmites vitis: et ideo dicuntur peccati palmites vitis: et ideo dicuntur ad Jazer pervenisse, quod incendium in- ad Jazer pervenisse, quod incendium in- terpretatur quia concupiscentia peccati terpretatur quia concupiscentia peccati incenderunt. incenderunt.

mones, mones,

« A semetipso » ergo non facit fru- « A semetipso » ergo non facit fru- ctum, sed per hoc quod manet in vite: ctum, sed per hoc quod manet in vite: « sic nec VOS » poteritis spiritualiter « sic nec VOS » poteritis spiritualiter fructificare, « nisi in me manseritis. » fructificare, « nisi in me manseritis. » Jerem. XVII, 7 et 8: Benedictus vir qui Jerem. XVII, 7 et 8: Benedictus vir qui confidit in Domino, et erit Dominus confidit in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. El erit quasi lignum quod fiducia ejus. El erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas. Ideo di- humorem mittit radices suas. Ideo di- citur, Isa. xi, 10 Radix Jesse, qui stat citur, Isa. xi, 10 Radix Jesse, qui stat

560 560

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in signum populorum, ipsum gentes tum enim de vino effundit hæc vitis, in signum populorum, ipsum gentes tum enim de vino effundit hæc vitis,

deprecabuntur. deprecabuntur.

« Ego sum vitis, vos palmites: qui « Ego sum vitis, vos palmites: qui manet in me, et ego in eo, hic fert manet in me, et ego in eo, hic fert fructum multum quia sine me nihil fructum multum quia sine me nihil potestis facere. » potestis facere. »

quod et asellus gentilis, et asina syna- quod et asellus gentilis, et asina syna- gogæ vino lætitiæ ejus onusti recedunt. gogæ vino lætitiæ ejus onusti recedunt. Et ideo ibidem, Genes. XLIX, 11, dici- Et ideo ibidem, Genes. XLIX, 11, dici- tur: Lavabit in vino stolam suam, et in tur: Lavabit in vino stolam suam, et in sanguine uvæ pallium suum. Sanguis sanguine uvæ pallium suum. Sanguis autem uvæ, sanguis Christi est : qui de autem uvæ, sanguis Christi est : qui de uva corporis Christi expressus, lavat uva corporis Christi expressus, lavat stolam propriæ conversationis, et pal- stolam propriæ conversationis, et pal- lium charitatis quo ad calorem operitur lium charitatis quo ad calorem operitur

Prosequitur similitudinem in propo- proximus. Prosequitur similitudinem in propo- proximus.

sito. sito.

« Ego sum, » qui ministro humorem « Ego sum, » qui ministro humorem spiritualis et æterni gaudii, qui cor læti- spiritualis et æterni gaudii, qui cor læti- fico, qui fiduciam bonæ spei reddo, qui fico, qui fiduciam bonæ spei reddo, qui sæculi tristitias pello, qui inebriando sæculi tristitias pello, qui inebriando sæcularium oblivisci facio, qui calorem sæcularium oblivisci facio, qui calorem charitatis infundo. De primo dicitur, Ju- charitatis infundo. De primo dicitur, Ju- dicum, ix, 13, dixit vitis: Numquid dicum, ix, 13, dixit vitis: Numquid possum desererè vinum meum, quod læ- possum desererè vinum meum, quod læ- tificat Deum et homines. De secundo in tificat Deum et homines. De secundo in Psalmo CII, 15 Vinum lætificat cor Psalmo CII, 15 Vinum lætificat cor hominis. De tertio, Ill Esdræ, 111, 18: hominis. De tertio, Ill Esdræ, 111, 18: Viri, quam prævalet vinum omnibus Viri, quam prævalet vinum omnibus hominibus qui bibunt illud! Job, XXXII, hominibus qui bibunt illud! Job, XXXII, 19 En venter meus quasi mustum 19 En venter meus quasi mustum absque spiraculo, quod lagunculas no- absque spiraculo, quod lagunculas no- vas dirumpit. Ex hoc enim quod efficit vas dirumpit. Ex hoc enim quod efficit bonæ spei homines, confidentes et fortes bonæ spei homines, confidentes et fortes facit, ut dicit Aristoteles 1. De quarto facit, ut dicit Aristoteles 1. De quarto dicitur, Proverb. xxx1, 6 et 7: Date si- dicitur, Proverb. xxx1, 6 et 7: Date si- ceram mærentibus, et vinum his qui ceram mærentibus, et vinum his qui amaro sunt animo. Bibant, et oblivis- amaro sunt animo. Bibant, et oblivis- cantur egestatis suæ, et doloris non re- cantur egestatis suæ, et doloris non re- cordentur amplius. De quinto dicitur, cordentur amplius. De quinto dicitur, Cantic. vi, 9 Guttur tuum sicut vinum Cantic. vi, 9 Guttur tuum sicut vinum optimum, dignum dilecto meo ad potan- optimum, dignum dilecto meo ad potan- dum, labiisque et dentibus illius ad dum, labiisque et dentibus illius ad ruminandum. Ruminans enim non re- ruminandum. Ruminans enim non re- cordatur alterius. De sexto dicitur, Can- cordatur alterius. De sexto dicitur, Can- tic. 11, 4 Introduxit me, scilicet rex, tic. 11, 4 Introduxit me, scilicet rex, in cellam vinariam, ordinavit in me in cellam vinariam, ordinavit in me charitatem. charitatem.

Sic ergo sum vitis, abunde omnibus Sic ergo sum vitis, abunde omnibus vinum lætitiæ effundens. Genes. XLIX, vinum lætitiæ effundens. Genes. XLIX, 11: Ligans ad vineam pullum suum, et 11: Ligans ad vineam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asinam suam. Tan- ad vitem, o fili mi, asinam suam. Tan-

1 ARISTOTELES, Lib. III Ethicorum. 1 ARISTOTELES, Lib. III Ethicorum.

« Qui manet in me, etc. » « Qui manet in me, etc. »

« Qui manet in me, » per charitatem. « Qui manet in me, » per charitatem. I Joannis, 1v, 16: Qui manet in chari- I Joannis, 1v, 16: Qui manet in chari- tate, in Deo manet, et Deus in eo. tate, in Deo manet, et Deus in eo.

« Et ego in eo, » sicut ministrans suc- « Et ego in eo, » sicut ministrans suc- cum humoris unde fructificat. Unde, cum humoris unde fructificat. Unde, Joan. XVII, 26: Ut dilectio qua dilexisti Joan. XVII, 26: Ut dilectio qua dilexisti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. me, in ipsis sit, et ego in ipsis.

« Hic fert fructum multum, » me « Hic fert fructum multum, » me ministrante virtutem ad fructificandum. ministrante virtutem ad fructificandum. Isa. IV, 2 : Erit germen Domini in ma- Isa. IV, 2 : Erit germen Domini in ma- gnificentia et gloria, et fructus terræ gnificentia et gloria, et fructus terræ sublimis. Ezechiel. XLVII, 12 : Non de- sublimis. Ezechiel. XLVII, 12 : Non de- ficiet fructus ejus: per singulos menses ficiet fructus ejus: per singulos menses afferet primitiva. afferet primitiva.

« Quia sine me nihil potestis facere. » « Quia sine me nihil potestis facere. » Isa. xXVI, 12: Omnia opera nostra ope- Isa. xXVI, 12: Omnia opera nostra ope- ratus es nobis, Domine. Osee, xiv, 8: ratus es nobis, Domine. Osee, xiv, 8: Germinabunt quasi vinea: memoriale Germinabunt quasi vinea: memoriale ejus sicut vinum Libani. ejus sicut vinum Libani.

« Si quis in me non manserit, mit- « Si quis in me non manserit, mit- tetur foras sicut palmes, et arescet, et tetur foras sicut palmes, et arescet, et colligent eum, et in ignem mittent, colligent eum, et in ignem mittent, et ardet. >> et ardet. >>

Dicit hic similitudinis inductæ spiri- Dicit hic similitudinis inductæ spiri- tualem rationem et primo in opposito, tualem rationem et primo in opposito, deinde in proposito. deinde in proposito.

Dicit ergo «Si quis in me non man- Dicit ergo «Si quis in me non man- serit, » divisus a me per peccatum et serit, » divisus a me per peccatum et schismata quæ procurat in Ecclesia, schismata quæ procurat in Ecclesia,

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-6, 7, 8. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-6, 7, 8.

« mittetur foras, » extra societatem bo- « mittetur foras, » extra societatem bo- norum et beatorum. Matth. xx11, 13: norum et beatorum. Matth. xx11, 13: Mittite eum in tenebras exteriores: ibi Mittite eum in tenebras exteriores: ibi erit fletus et stridor dentium. Ad Roma- erit fletus et stridor dentium. Ad Roma- nos, x1, 20 et 21: Noli altum sapere, nos, x1, 20 et 21: Noli altum sapere, sed time. Si enim Deus naturalibus ra- sed time. Si enim Deus naturalibus ra- mis non pepercit, ne forte nec tibi parcat. mis non pepercit, ne forte nec tibi parcat. Alioquin et tu excideris « sicut palmes » Alioquin et tu excideris « sicut palmes » abscissus, « et arescet » iste palmes, hu- abscissus, « et arescet » iste palmes, hu- more gratiæ et vitæ destitutus. In epistola more gratiæ et vitæ destitutus. In epistola Judæ, y. 12 Arbores autumnales, in- Judæ, y. 12 Arbores autumnales, in- fructuosæ, bis mortuæ, eradicatæ. fructuosæ, bis mortuæ, eradicatæ.

« Et colligent eum. » Glossa: « Mes- « Et colligent eum. » Glossa: « Mes- sores Angeli. » Matth. x, 41: Colli- sores Angeli. » Matth. x, 41: Colli- gent de regno ejus omnia scandala. Hæc gent de regno ejus omnia scandala. Hæc autem collectio est, quando mali et stulti autem collectio est, quando mali et stulti peccatores simul ligabuntur ut fasciculus peccatores simul ligabuntur ut fasciculus unus, et projicientur in infernum. Isa. unus, et projicientur in infernum. Isa.

XXIV, XXIV,

22: Congregabuntur in congrega- 22: Congregabuntur in congrega- tione unius fascis in lacum, et clauden- tione unius fascis in lacum, et clauden- tur in carcerem. tur in carcerem.

« Et in ignem, » æterni incendii, « Et in ignem, » æterni incendii, « mittent » illi qui collegerunt : « et » « mittent » illi qui collegerunt : « et » ibi «< ardet » in perpetuum. Ezechiel. xv, ibi «< ardet » in perpetuum. Ezechiel. xv, 2: Fili hominis, quid fiet de ligno vitis? 2: Fili hominis, quid fiet de ligno vitis? Et parum infra, y. 4: Ecce igni datum Et parum infra, y. 4: Ecce igni datum est in escam utramque partem ejus est in escam utramque partem ejus consumpsit ignis, hoc est, corpus et ani- consumpsit ignis, hoc est, corpus et ani- mamet medietas ejus, scilicet, con- mamet medietas ejus, scilicet, con- junctum, redacta est in favillam. Da- junctum, redacta est in favillam. Da- niel. 11, 22 Fornax, scilicet Babylonis, niel. 11, 22 Fornax, scilicet Babylonis, succensa erat nimis, videlicet malleolis succensa erat nimis, videlicet malleolis quæ sunt sarmenta vitis. quæ sunt sarmenta vitis.

« Si manseritis in me, et verba mea « Si manseritis in me, et verba mea in vobis manserint, quodcumque vo- in vobis manserint, quodcumque vo- lueritis petetis, et fiet vobis. » lueritis petetis, et fiet vobis. »

Tangit hic rationem similitudinis in Tangit hic rationem similitudinis in proposito dicens : « Si manseritis in proposito dicens : « Si manseritis in me, » per dilectionem. I ad Corinth. vi, me, » per dilectionem. I ad Corinth. vi, 17 Qui adhæret Domino, unus spiritus 17 Qui adhæret Domino, unus spiritus est. est.

« Et verba mea in vobis manserint, » « Et verba mea in vobis manserint, » per quæ succus bonitatis et veritatis per quæ succus bonitatis et veritatis meæ ad vos pertransit. Jacobi, 1, 21: meæ ad vos pertransit. Jacobi, 1, 21: In mansuetudine suscipite insitum ver- In mansuetudine suscipite insitum ver-

XXIV XXIV

561 561

bum, quod potest salvare animas vestras. bum, quod potest salvare animas vestras. 1 Joannis, 11, 6: Qui dicit se in ipso 1 Joannis, 11, 6: Qui dicit se in ipso manere, debet, sicut ille ambulavit, et manere, debet, sicut ille ambulavit, et ipse ambulare. ipse ambulare.

« Quodcumque volueritis petetis, » « Quodcumque volueritis petetis, » quia tunc non petetis nisi in voluntate quia tunc non petetis nisi in voluntate vitis, et in conformitate spiritus ejus qui vitis, et in conformitate spiritus ejus qui ministratur vobis a vite : « et fiet vo- ministratur vobis a vite : « et fiet vo- bis. » Deuter. IV, 7: Deus noster adest bis. » Deuter. IV, 7: Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. Isa. LVII, cunctis obsecrationibus nostris. Isa. LVII, 9 Tunc invocabis, et Dominus exau- 9 Tunc invocabis, et Dominus exau- diet clamabis, et dicet: Ecce adsum. diet clamabis, et dicet: Ecce adsum.

: :

Objicitur autem contra hoc quod di- Objicitur autem contra hoc quod di- citur, I ad Corinth. xII, 7, quod petiit citur, I ad Corinth. xII, 7, quod petiit Paulus pro stimulo carnis amovendo, et Paulus pro stimulo carnis amovendo, et non est exauditus. Sed ad hoc sæpe non est exauditus. Sed ad hoc sæpe responsum est, quia petitio hæc non fuit responsum est, quia petitio hæc non fuit de pertinentibus ad salutem. de pertinentibus ad salutem.

« In hoc clarificatus est Pater meus, « In hoc clarificatus est Pater meus, ut fructum plurimum afferatis, et effi- ut fructum plurimum afferatis, et effi- ciamini mei discipuli. ciamini mei discipuli.

» »

Hic ostendit quod ex hoc quod in Hic ostendit quod ex hoc quod in Christo manent, ad fructificandum acci- Christo manent, ad fructificandum acci- piunt potestatem. Virtus enim a Patre piunt potestatem. Virtus enim a Patre per Filium ministratur, Pater autem li- per Filium ministratur, Pater autem li- benter ministrat per Filium virtutem benter ministrat per Filium virtutem per quam ipse clarificatur. per quam ipse clarificatur.

Et hoc est quod dicit : « In hoc clari- Et hoc est quod dicit : « In hoc clari- ficatus est Pater meus, » non in se, sed ficatus est Pater meus, » non in se, sed in membris meis: in quibus clara virtus in membris meis: in quibus clara virtus ejus apparet. Alia littera habet: << Glo- ejus apparet. Alia littera habet: << Glo- rificatus. » Isa. LX, 21: Germen planta- rificatus. » Isa. LX, 21: Germen planta- tionis meæ, opus manus meæ ad glori- tionis meæ, opus manus meæ ad glori- ficandum. Matth. v, 16: Videant opera ficandum. Matth. v, 16: Videant opera vestra bona, et glorificent Patrem ve- vestra bona, et glorificent Patrem ve- strum qui in cœlis est. strum qui in cœlis est.

« Ut fructum plurimum afferatis, » in « Ut fructum plurimum afferatis, » in conversione animarum et fructu bono- conversione animarum et fructu bono- rum operum. Isa. Lx, 22: Minimus erit rum operum. Isa. Lx, 22: Minimus erit in mille, et parvulus in gentem fortissi- in mille, et parvulus in gentem fortissi- mam. [ Petri, 11, 9: Gens sancta, popu- mam. [ Petri, 11, 9: Gens sancta, popu- lus acquisitionis, ut virtutes annuntietis lus acquisitionis, ut virtutes annuntietis ejus qui de tenebris vos vocavit in admi- ejus qui de tenebris vos vocavit in admi- rabile lumen suum. Populus enim ac- rabile lumen suum. Populus enim ac- quisitionis est populus plurimæ fructifi quisitionis est populus plurimæ fructifi cationis. cationis.

36 36

562 562

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

«Et, per hoc, « efficiamini mei «Et, per hoc, « efficiamini mei discipuli, » hoc est, imitatores. Joan. discipuli, » hoc est, imitatores. Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in ser- VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in ser- mone meo, vere discipuli mei eritis, et mone meo, vere discipuli mei eritis, et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. Discipulus enim magistri est imi- vos. Discipulus enim magistri est imi- tator. Magister autem ad hoc venit ut tator. Magister autem ad hoc venit ut fructum faceret et discipuli ad hoc sunt fructum faceret et discipuli ad hoc sunt instituti ut eum in hoc sequantur. Joan. instituti ut eum in hoc sequantur. Joan. xv, 16 Posui vos ut eatis, et fructum xv, 16 Posui vos ut eatis, et fructum afferatis, et fructus vester maneat. afferatis, et fructus vester maneat. Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

<< Sicut dilexit me Pater, et ego di- << Sicut dilexit me Pater, et ego di- lexi vos. Manete in dilectione mea. » lexi vos. Manete in dilectione mea. »

Tangitur forma qualiter ad fructifican- Tangitur forma qualiter ad fructifican- dum utiliter in Christo maneant. dum utiliter in Christo maneant.

Dicit autem hic tria: in quorum pri- Dicit autem hic tria: in quorum pri- mo dicit qualiter per eum dilectio Patris mo dicit qualiter per eum dilectio Patris descendit in discipulos secundo, dicit descendit in discipulos secundo, dicit qualiter manent in ipsius dilectione : qualiter manent in ipsius dilectione : tertio, quo fine et fructu. tertio, quo fine et fructu.

In primo horum dicit duo, scilicet, In primo horum dicit duo, scilicet, qualiter dilectio Patris per eum venit ad qualiter dilectio Patris per eum venit ad discipulos, et ponit invitationem ad ma- discipulos, et ponit invitationem ad ma- nendum in dilectione. nendum in dilectione.

Dicit ergo « Sicut dilexit me Pater. » Dicit ergo « Sicut dilexit me Pater. » Pater, ut dicit Hilarius dupliciter amat Pater, ut dicit Hilarius dupliciter amat et diligit Filium : et essentialiter, et no- et diligit Filium : et essentialiter, et no- tionaliter. De essentiali dilectione non tionaliter. De essentiali dilectione non dat similitudinem, sed de notionali: dat similitudinem, sed de notionali: quia Pater diligit Filium Spiritu sancto, quia Pater diligit Filium Spiritu sancto, et sic Filius diligit discipulos Spiritu et sic Filius diligit discipulos Spiritu sancto. Quæ dilectio quamvis sit essen- sancto. Quæ dilectio quamvis sit essen- tialis, eo quod connotat effectum in tialis, eo quod connotat effectum in creatura tamen connotatur in eo di- creatura tamen connotatur in eo di- lectio notionalis, quia spirat eis Spiritum lectio notionalis, quia spirat eis Spiritum sanctum ita quod per ipsos datur Spi- sanctum ita quod per ipsos datur Spi- ritus sanctus in collatione sacramento- ritus sanctus in collatione sacramento- rum ab ipsis facta. Et sic illa similitudine rum ab ipsis facta. Et sic illa similitudine dicitur hic « Sicut dilexit me Pater, et dicitur hic « Sicut dilexit me Pater, et ego dilexi vos, » ponens in ministerio ego dilexi vos, » ponens in ministerio quo detur Spiritus sanctus a Deo, non quo detur Spiritus sanctus a Deo, non tamen a vobis. Joan. III, 36: Pater di- tamen a vobis. Joan. III, 36: Pater di- ligit Filium, et omnia dedit ei in ma- ligit Filium, et omnia dedit ei in ma- nus ejus. Matth. 11, 17: Hic est Filius nus ejus. Matth. 11, 17: Hic est Filius meus dilectus. meus dilectus.

« Et ego dilexi vos,» sic dans vobis « Et ego dilexi vos,» sic dans vobis amoris donum quod est Spiritus san- amoris donum quod est Spiritus san- ctus. I Joannis, 111, 1 Videte qualem ctus. I Joannis, 111, 1 Videte qualem charitatem dedit nobis Pater, ut filii Dei charitatem dedit nobis Pater, ut filii Dei nominemur et simus. Filii autem Dei non nominemur et simus. Filii autem Dei non sumus nisi per Spiritum adoptionis ac- sumus nisi per Spiritum adoptionis ac- ceptum a Filio. ceptum a Filio.

« Manete in dilectione mea. » « Manete in dilectione mea. »

Ecce invitatio ad manendum in dile- Ecce invitatio ad manendum in dile- ctione. Manet autem homo in dilectione ctione. Manet autem homo in dilectione per idem nolle et idem velle: quia con- per idem nolle et idem velle: quia con- formitas voluntatum conservat dilectio- formitas voluntatum conservat dilectio- nem. Deuter. v1, 5 Diliges Dominum nem. Deuter. v1, 5 Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua. anima tua, et ex tota fortitudine tua. Sic enim manes in dilectione, quando Sic enim manes in dilectione, quando totum cor, hoc est, voluntatem ejus totum cor, hoc est, voluntatem ejus amore habes ardentem. Lucæ, xxiv, 32 : amore habes ardentem. Lucæ, xxiv, 32 : Nonne cor nostrum ardens erat in no- Nonne cor nostrum ardens erat in no- bis? Quando totam mentem ac memo- bis? Quando totam mentem ac memo- riam ejus habes amore ejus attentam. riam ejus habes amore ejus attentam. Thren. 11, 20: Memoria memor ero, et Thren. 11, 20: Memoria memor ero, et tabescet in me anima mea. Quando to- tabescet in me anima mea. Quando to- tam animam tuam (quæ intellectualis tam animam tuam (quæ intellectualis est) veritate ejus habes lucentem. Isa. est) veritate ejus habes lucentem. Isa. LVIII, 11: Implebit splendoribus ani- LVIII, 11: Implebit splendoribus ani- mam tuam, et ossa tua liberabit. Quan- mam tuam, et ossa tua liberabit. Quan- do totam virtutem tuam in gratia habes do totam virtutem tuam in gratia habes operantem, et nulla parte otiantem. Quia operantem, et nulla parte otiantem. Quia dicit Gregorius, quod charitas magna dicit Gregorius, quod charitas magna operatur si est si vero operari renuit, operatur si est si vero operari renuit, charitas non est. Genes. xxix, 20 : Vide- charitas non est. Genes. xxix, 20 : Vide- bantur illi pauci dies præ amoris magni- bantur illi pauci dies præ amoris magni- tudine. tudine.

Sic ergo manete in me. Sic ergo manete in me.

« Si præcepta mea servaveritis, « Si præcepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea, sicut et manebitis in dilectione mea, sicut et ego Patris mei præcepta servavi, et ego Patris mei præcepta servavi, et maneo in ejus dilectione. maneo in ejus dilectione.

Hæc locutus sum vobis, ut gaudium Hæc locutus sum vobis, ut gaudium meum in vobis sit, et gaudium ve- meum in vobis sit, et gaudium ve- strum impleatur. » strum impleatur. »

Dicit hic signum, qualiter quis infalli- Dicit hic signum, qualiter quis infalli-

10 10

11 11

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-10, 11, 12. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-10, 11, 12.

biliter manet in dilectione, et in ipso. biliter manet in dilectione, et in ipso.

Et dicit duo signum scilicet, et signi Et dicit duo signum scilicet, et signi infallibilem rationem. infallibilem rationem.

Signum dicit: « Si præcepta mea ser- Signum dicit: « Si præcepta mea ser- vaveritis, » quia præceptum est signum vaveritis, » quia præceptum est signum suæ voluntatis et non diligit qui defor- suæ voluntatis et non diligit qui defor- mem habet voluntatem. Sic ergo « ma- mem habet voluntatem. Sic ergo « ma- nebitis in dilectione mea. » I Joannis, nebitis in dilectione mea. » I Joannis, III, 18 Non diligamus verbo, neque III, 18 Non diligamus verbo, neque lingua, sed opere et veritate. Joan. xiv, lingua, sed opere et veritate. Joan. xiv, 23 Si quis diligit me, sermonem 23 Si quis diligit me, sermonem meum servabit. meum servabit.

: :

563 563

impleatur, » sic quod in nulla sui paite impleatur, » sic quod in nulla sui paite dolore miscebitur, nec luctu occupetur. dolore miscebitur, nec luctu occupetur. Vel, «Gaudium impleatur, » hoc est, de Vel, «Gaudium impleatur, » hoc est, de pleno et summo et implente vos habea- pleno et summo et implente vos habea- tur bono sicut de Deo. De primo dici- tur bono sicut de Deo. De primo dici- tur, Isaiæ, LXII, 5 Gaudebit sponsus tur, Isaiæ, LXII, 5 Gaudebit sponsus super sponsam, et gaudebit super te Deus super sponsam, et gaudebit super te Deus tuus. Christus sponsus est, et Ecclesia tuus. Christus sponsus est, et Ecclesia sponsa qui gaudet quando fit catholica, sponsa qui gaudet quando fit catholica, hoc est, universalis. De secundo dicitur, hoc est, universalis. De secundo dicitur, Isa. Lx, 5 Videbis et afflues, et mirabi- Isa. Lx, 5 Videbis et afflues, et mirabi- tur, et dilatabitur cor tuum. De tertio tur, et dilatabitur cor tuum. De tertio dicitur, Matth. xxv, 21 et 22: Intra in dicitur, Matth. xxv, 21 et 22: Intra in

« Sicut et ego præcepta Patris mei gaudium domini tui. Joan. xv1, 24 : « Sicut et ego præcepta Patris mei gaudium domini tui. Joan. xv1, 24 : servavi, etc. » servavi, etc. »

Signi dati dat hic infallibilem rationem. Signi dati dat hic infallibilem rationem. Ad Philip. 11, 8: Factus obediens, scilicet Ad Philip. 11, 8: Factus obediens, scilicet Patri, usque ad mortem. Joan. iv, 34: Patri, usque ad mortem. Joan. iv, 34: Meus cibus est ut faciam voluntatem ejus Meus cibus est ut faciam voluntatem ejus qui misit me, ut perficiam ejus opus. qui misit me, ut perficiam ejus opus.

« Et maneo in ejus dilectione, » per « Et maneo in ejus dilectione, » per conformitatem voluntatis. Joan. XIV, 31: conformitatem voluntatis. Joan. XIV, 31: Ut cognoscat mundus quia ego diligo Ut cognoscat mundus quia ego diligo Patrem, et sicut mandatum dedit mihi Patrem, et sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio. Surgite, eamus hinc. Pater, sic facio. Surgite, eamus hinc. Dilectio enim vinculum est cordium, nec Dilectio enim vinculum est cordium, nec unum dimittit discordare ab alio. unum dimittit discordare ab alio.

« Hæc locutus sum vobis, etc. >> « Hæc locutus sum vobis, etc. >>

A fine hoc ostendit dicens: « Hæc, » A fine hoc ostendit dicens: « Hæc, » scilicet omnia quæ dixi, « loculus sum scilicet omnia quæ dixi, « loculus sum vobis, » qualiter in me mancatis, nec vobis, » qualiter in me mancatis, nec visa morte mea a me separemini: hac de visa morte mea a me separemini: hac de causa, «ut gaudium meum in vobis sit. » causa, «ut gaudium meum in vobis sit. » Gaudium enim meum est de fructu ani- Gaudium enim meum est de fructu ani- marum et profectu fidelium. Vel, « Gau- marum et profectu fidelium. Vel, « Gau- dium meum, » quod est in me, quia hoc dium meum, » quod est in me, quia hoc est gaudium purum et mundum. Ad est gaudium purum et mundum. Ad Philip. iv, 4 Gaudete in Domino sem- Philip. iv, 4 Gaudete in Domino sem- per iterum dico, gaudete. Isa. LXI, 10: per iterum dico, gaudete. Isa. LXI, 10: Gaudens gaudebo in Domino, et exsul- Gaudens gaudebo in Domino, et exsul- tabit anima mea in Deo meo. Item, xxxv, tabit anima mea in Deo meo. Item, xxxv, 10 Gaudium et lætitiam obtinebunt, et 10 Gaudium et lætitiam obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus. fugiet dolor et gemitus.

« Et gaudium vestrum impleatur, » « Et gaudium vestrum impleatur, » ut ubique fides prædicetur: quia tunc ut ubique fides prædicetur: quia tunc erit gaudium plenum. Vel, « Gaudium erit gaudium plenum. Vel, « Gaudium

Petite, et accipietis, ut gaudium vestrum Petite, et accipietis, ut gaudium vestrum sit plenum. sit plenum.

Hoc est præceptum meum, ut dili- Hoc est præceptum meum, ut dili- gatis invicem, sicut dilexi vos. » gatis invicem, sicut dilexi vos. »