IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-15, 16, 17. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-15, 16, 17.

tia eum qui habet fidem per dilectio- tia eum qui habet fidem per dilectio- nem in secunda autem ponitur signum nem in secunda autem ponitur signum ei qui talem fidem habet in ipsum, ibi, ei qui talem fidem habet in ipsum, ibi, . 21 « Qui habet mandata mea, etc. » . 21 « Qui habet mandata mea, etc. » Adhuc, prior harum habet quatuor pa- Adhuc, prior harum habet quatuor pa- ragraphos. Primo enim ponit præceptum ragraphos. Primo enim ponit præceptum credenti in eum fide illa, quæ per dile- credenti in eum fide illa, quæ per dile- ctionem operatur secundo, Paracliti ctionem operatur secundo, Paracliti promittit consolationem, ibi, v. 16: « Et promittit consolationem, ibi, v. 16: « Et ego rogabo, etc. » Tertio, per suum redi- ego rogabo, etc. » Tertio, per suum redi- tum iterum promittit consolationem, ibi, tum iterum promittit consolationem, ibi, . 18 «Non relinquam, etc. » Quarto, . 18 «Non relinquam, etc. » Quarto, secretorum propter hoc præmittit reve- secretorum propter hoc præmittit reve- lationem, ibi, y. 20: In illo die, etc. » lationem, ibi, y. 20: In illo die, etc. » Dicit ergo: Dicit ergo:

« Si diligitis me. » « Si diligitis me. »

Ac si dicat: Dixi vobis quod si credi- Ac si dicat: Dixi vobis quod si credi- tis in Deum, et in me credite 1. Hoc tis in Deum, et in me credite 1. Hoc autem fieri non potest nisi per fidem quæ autem fieri non potest nisi per fidem quæ per dilectionem operatur. « Si » autem sic per dilectionem operatur. « Si » autem sic per dilectionem veritatis « diligitis me. » per dilectionem veritatis « diligitis me. » Diligenti enim nihil est difficile. Genes. Diligenti enim nihil est difficile. Genes. XXIX, 20 Videbantur illi pauci dies præ XXIX, 20 Videbantur illi pauci dies præ amoris magnitudine. Quantumcumque amoris magnitudine. Quantumcumque enim laboriosi sunt dies, amor non enim laboriosi sunt dies, amor non sentit. Ergo cum probatio dilectionis sit sentit. Ergo cum probatio dilectionis sit exhibitio operis : charitas enim, ut dicit exhibitio operis : charitas enim, ut dicit Gregorius, magna operatur si est : si Gregorius, magna operatur si est : si autem renuit operari, charitas non est. autem renuit operari, charitas non est. Ergo « si diligitis me, " Ergo « si diligitis me, "

« Mandata mea servate. >> « Mandata mea servate. >>

Mandatum ejus servatur quando opere Mandatum ejus servatur quando opere impletur. II Joannis, 1, 6: Hæc est cha- impletur. II Joannis, 1, 6: Hæc est cha- ritas, ut ambulemus secundum mandata ritas, ut ambulemus secundum mandata ejus. Deuter. x1, 1: Ama Dominum Deum ejus. Deuter. x1, 1: Ama Dominum Deum tuum, et observa præcepta ejus et cere- tuum, et observa præcepta ejus et cere- monias, judicia atque mandata. Joan. v, monias, judicia atque mandata. Joan. v, 3: Hæc est charitas Dei, ut mandata ejus 3: Hæc est charitas Dei, ut mandata ejus custodiamus et mandata ejus gravia custodiamus et mandata ejus gravia non sunt. Primum enim et maximum non sunt. Primum enim et maximum mandatum est, ut dicitur, Matth. xx11, mandatum est, ut dicitur, Matth. xx11, 37 et 38 Diliges Dominum Deum tuum 37 et 38 Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et in tota anima tua, ex toto corde tuo, et in tota anima tua,

1 Supra, . 1. 1 Supra, . 1.

539 539

et in tota mente tua. Et Diliges proxi- et in tota mente tua. Et Diliges proxi- mum tuum sicut teipsum. Hæc enim si mum tuum sicut teipsum. Hæc enim si servantur, lex impletur. Ad Roman. XIII, servantur, lex impletur. Ad Roman. XIII, 10 Plenitudo legis est dilectio. 10 Plenitudo legis est dilectio.

« Et ego rogabo Patrem, et alium « Et ego rogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit vobis, ut maneat Paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in æternum, vobiscum in æternum,

Spiritum veritatis, quem mundus Spiritum veritatis, quem mundus non potest accipere, quia non videt non potest accipere, quia non videt eum, nec scit eum. Vos autem cog- eum, nec scit eum. Vos autem cog- noscetis eum, quia apud vos mane- noscetis eum, quia apud vos mane- bit, et in vobis erit. » bit, et in vobis erit. »

Ecce hic sic diligenti promittitur con- Ecce hic sic diligenti promittitur con- solatio ex dono Spiritus sancti. solatio ex dono Spiritus sancti.

Et dicuntur hic duo, scilicet, descrip- Et dicuntur hic duo, scilicet, descrip- tio Spiritus consolantis, et manifestatio tio Spiritus consolantis, et manifestatio suiipsius, non mundo, sed eis qui acci- suiipsius, non mundo, sed eis qui acci- piunt. piunt.

Describitur autem per quinque, scili- Describitur autem per quinque, scili- cet, per dantem, per operationem, per cet, per dantem, per operationem, per mansionem, per naturam, et per illumi- mansionem, per naturam, et per illumi- nationem. nationem.

De dante autem duo innuit, scilicet, De dante autem duo innuit, scilicet, impetrantem, hic enim quodammodo impetrantem, hic enim quodammodo dat et dantem per auctoritatem. dat et dantem per auctoritatem.

Dicit ergo: « Ego rogabo. » Ego Dicit ergo: « Ego rogabo. » Ego quidem secundum quod homo: quia se- quidem secundum quod homo: quia se- cundum quod Deus, ego do et rogor cundum quod Deus, ego do et rogor cum Patre. Joan. XVII, 9: Ego pro eis cum Patre. Joan. XVII, 9: Ego pro eis rogo. Non pro mundo rogo. rogo. Non pro mundo rogo.

SED CONTRA hoc esse videtur quod di- SED CONTRA hoc esse videtur quod di- citur, Joan. XVI, 26 et 27 : Non dico citur, Joan. XVI, 26 et 27 : Non dico vobis quia ego rogabo Patrem de vobis: vobis quia ego rogabo Patrem de vobis: ipse enim Pater amat vos. ipse enim Pater amat vos.

Ad hoc autem dicendum, quod licet Ad hoc autem dicendum, quod licet roget pro nobis secundum quod homo, roget pro nobis secundum quod homo, non tamen dicitur rogare ita quod pre- non tamen dicitur rogare ita quod pre- cibus flectat Patrem ad hoc, quod faciat cibus flectat Patrem ad hoc, quod faciat id quod ex affectu proprio facere non id quod ex affectu proprio facere non cogitavit : quia Pater ex affectu proprio cogitavit : quia Pater ex affectu proprio sic in Filium credentes diligit. Et hoc est sic in Filium credentes diligit. Et hoc est quod dicit Non dico vobis quia ego quod dicit Non dico vobis quia ego rogabo Patrem de vobis: quia non est rogabo Patrem de vobis: quia non est

16 16

17 17

540 540

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

opus quia per se paratus est facere: et opus quia per se paratus est facere: et ideo non est contrarium. Sic ergo rogat ideo non est contrarium. Sic ergo rogat eum qui ex affectu proprio paratus est eum qui ex affectu proprio paratus est facere dilectoribus Filii quidquid petunt. facere dilectoribus Filii quidquid petunt. Sic ergo quando oratio Filii concordat Sic ergo quando oratio Filii concordat affectui Patris, certa est exauditio. affectui Patris, certa est exauditio.

« Patrem » ego rogo, qui paterno af- « Patrem » ego rogo, qui paterno af- fectu vos diligit, et libenter pro omnibus fectu vos diligit, et libenter pro omnibus illis qui ad formam filiorum in spiritu illis qui ad formam filiorum in spiritu adoptionis formati sunt, exaudit. Sa- adoptionis formati sunt, exaudit. Sa- pient. xv1, 21: Substantia enim tua pient. xv1, 21: Substantia enim tua dulcedinem tuam quam in filios habes, dulcedinem tuam quam in filios habes,

ostendebat. ostendebat.

« Et alium Paraclitum dabit vobis. » « Et alium Paraclitum dabit vobis. »

In hoc notatur quod primo dedit Fi- In hoc notatur quod primo dedit Fi- lium in Paraclitum, hoc est, advocatum et lium in Paraclitum, hoc est, advocatum et consolatorem. Advocatum, ut patrocine- consolatorem. Advocatum, ut patrocine- tur in causa nostra apud judicem Deum. tur in causa nostra apud judicem Deum. Consolatorem, ut consolaretur in pres- Consolatorem, ut consolaretur in pres- sura mundi et tormentorum. De primo sura mundi et tormentorum. De primo horum dicitur, I Joannis, 11, 1: Advoca- horum dicitur, I Joannis, 11, 1: Advoca- tum habemus apud Patrem, Jesum tum habemus apud Patrem, Jesum Christum justum : et ipse est propitiatio Christum justum : et ipse est propitiatio pro peccatis nostris. Ad Hebr. vII, 25: pro peccatis nostris. Ad Hebr. vII, 25: Semper vivens ad interpellandum pro Semper vivens ad interpellandum pro nobis. Ad Roman. vII, 34 : Qui est ad nobis. Ad Roman. vII, 34 : Qui est ad dexteram Dei, qui etiam interpellat pro dexteram Dei, qui etiam interpellat pro nobis. nobis.

De consolatione vero dicitur, Isa. Lxi, De consolatione vero dicitur, Isa. Lxi, 2 et 3: Ut consolarer omnes lugentes : ut 2 et 3: Ut consolarer omnes lugentes : ut ponerem lugentibus Sion, et darem eis ponerem lugentibus Sion, et darem eis coronam pro cinère, oleum gaudii pro coronam pro cinère, oleum gaudii pro luctu, pallium laudis pro spiritu maro- luctu, pallium laudis pro spiritu maro- ris. ris.

De secundo dicitur, Matth. x, 20 : Non De secundo dicitur, Matth. x, 20 : Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiri- enim vos estis qui loquimini, sed Spiri- tus Patris vestri qui loquitur in vobis. tus Patris vestri qui loquitur in vobis.

De tertio, Joan. xv, 26: Cum venerit De tertio, Joan. xv, 26: Cum venerit Paraclitus, quem ego mittam vobis a Paraclitus, quem ego mittam vobis a Patre, ille testimonium perhibebit de Patre, ille testimonium perhibebit de me. Et ibidem, XVI, 8: Cum venerit ille, me. Et ibidem, XVI, 8: Cum venerit ille, scilicet Paraclitus, arguet mundum de scilicet Paraclitus, arguet mundum de peccato, et de justitia et de judicio. peccato, et de justitia et de judicio.

Est autem hic objectio. Quia paraclitus Est autem hic objectio. Quia paraclitus sive advocatus mediator est inter judi- sive advocatus mediator est inter judi- cem et judicandum: Spiritus autem cem et judicandum: Spiritus autem sanctus non est mediator, sed Filius. sanctus non est mediator, sed Filius.

Ad hoc autem dicendum, quod aliud Ad hoc autem dicendum, quod aliud est mediare, et aliud est esse mediato- est mediare, et aliud est esse mediato- rem. Mediare enim est subvenire et in- rem. Mediare enim est subvenire et in- tercedere, et generaliter mediationis tercedere, et generaliter mediationis actum exercere et hoc modo bene me- actum exercere et hoc modo bene me- diat Spiritus sanctus, sicut patuit in au- diat Spiritus sanctus, sicut patuit in au- ctoritatibus inductis. Mediatorem autem ctoritatibus inductis. Mediatorem autem esse, est personam mediantem et in me- esse, est personam mediantem et in me- dio existentem habere et hoc non con- dio existentem habere et hoc non con- venit nisi Filioquia ille per duas quas venit nisi Filioquia ille per duas quas habet naturas manum mittit in ambo- habet naturas manum mittit in ambo- bus. I ad Timoth. 11, 5 : Mediator Dei et bus. I ad Timoth. 11, 5 : Mediator Dei et hominum, homo Christus Jesus. hominum, homo Christus Jesus.

« Dabit vobis » gratis: quia hoc datur « Dabit vobis » gratis: quia hoc datur quod gratis datur. Ezechiel. xxxvi, 26: quod gratis datur. Ezechiel. xxxvi, 26: Spiritum novum ponam in medio vestri. Spiritum novum ponam in medio vestri. Numer. xi, 17 Auferam de Spiritu tuo, Numer. xi, 17 Auferam de Spiritu tuo, tradamque eis, scilicet septuaginta viris. tradamque eis, scilicet septuaginta viris. Luc. xi, 13 Pater vester de cœlo dabit Luc. xi, 13 Pater vester de cœlo dabit spiritum bonum petentibus se. spiritum bonum petentibus se.

: :

« Ut maneat vobiscum, » consocianter, « Ut maneat vobiscum, » consocianter, et pro vobis advocans, et non deserens et pro vobis advocans, et non deserens vos, « in æternum. » Numer. XI, 25 : vos, « in æternum. » Numer. XI, 25 :

Sic ergo Christus fuit noster paracli- Cumque requievisset in eis spiritus, sci- Sic ergo Christus fuit noster paracli- Cumque requievisset in eis spiritus, sci-

tus. tus.

Alius autem paraclitus est Spiritus Alius autem paraclitus est Spiritus sanctus, qui etiam est advocatus et con- sanctus, qui etiam est advocatus et con- solator. Advocati enim officium est tri- solator. Advocati enim officium est tri- plex, scilicet, postulare judicem, loqui plex, scilicet, postulare judicem, loqui pro reo accusato, et arguere de delictis. pro reo accusato, et arguere de delictis.

De primo dicitur, ad Roman. VIII, 26: De primo dicitur, ad Roman. VIII, 26: Spiritus postulat pro nobis gemitibus Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus, hoc est, docet nos po- inenarrabilibus, hoc est, docet nos po-

stulare. stulare.

1 I Joannis, IV, 9: Filium suum unigenitum 1 I Joannis, IV, 9: Filium suum unigenitum

licet Domini, prophetaverunt, nec ultra licet Domini, prophetaverunt, nec ultra cessaverunt. Non enim sicut a Saule, sic a cessaverunt. Non enim sicut a Saule, sic a vobis recedet. I Regum, xvi, 14: Spiritus vobis recedet. I Regum, xvi, 14: Spiritus Domini recessit a Saul, et exagitabat eum Domini recessit a Saul, et exagitabat eum spiritus nequam a Domino. Adhuc au- spiritus nequam a Domino. Adhuc au- tem, non recedet a vobis pro carnis con- tem, non recedet a vobis pro carnis con- cupiscentia: quia carnalem concupiscen- cupiscentia: quia carnalem concupiscen- tiam in vobis domabit. Pro hac non tiam in vobis domabit. Pro hac non requievit, sed recessit ab originali mun- requievit, sed recessit ab originali mun- do, tempore diluvii. Genes. yı, 3: Non do, tempore diluvii. Genes. yı, 3: Non

misit Deus in mundum, ut vivamus per eum. misit Deus in mundum, ut vivamus per eum.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-17. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-17.

permanebit spiritus meus in homine, permanebit spiritus meus in homine, quia caro est. quia caro est.

Adhuc autem, pro inquietudine ambi- Adhuc autem, pro inquietudine ambi- tionis et avaritiæ a vobis non recedet, tionis et avaritiæ a vobis non recedet, sicut recessit a submersis in aquis dilu- sicut recessit a submersis in aquis dilu- vii. Columba enim reversa est in arcam, vii. Columba enim reversa est in arcam, cum non invenisset ubi requiesceret pes cum non invenisset ubi requiesceret pes ejus 1. ejus 1.

A multis enim aliqua istarum trium A multis enim aliqua istarum trium causarum recedit, scilicet, propter ama- causarum recedit, scilicet, propter ama- ritudinem iræ et invidiæ, sicut a Saul: ritudinem iræ et invidiæ, sicut a Saul: et propter inquietudinem ambitionis et et propter inquietudinem ambitionis et avaritiæ, sicut a submersis in mundi va- avaritiæ, sicut a submersis in mundi va- nitatibus vel propter immunditiam libi- nitatibus vel propter immunditiam libi- dinis, sicut a mundo originali. Requievit dinis, sicut a mundo originali. Requievit autem super lumen veritatis, sicut in autem super lumen veritatis, sicut in prophetis, ut in auctoritate inducta. prophetis, ut in auctoritate inducta.

: :

Requiescit super salvatos, per gratiam Requiescit super salvatos, per gratiam virtutis. IV Regum, 11, 15: Requievit spi- virtutis. IV Regum, 11, 15: Requievit spi- ritus Eliæ super Eliseum, qui interpreta- ritus Eliæ super Eliseum, qui interpreta- tur Dei mei salutare: quod competit tur Dei mei salutare: quod competit salvatis per gratiam virtutis. Requiescit salvatis per gratiam virtutis. Requiescit super florem conversationis honestæ. Isa. super florem conversationis honestæ. Isa. XI, 1 et 2 Flos de radice ejus, scilicet XI, 1 et 2 Flos de radice ejus, scilicet Jesse, ascendet. Et requiescet super eum Jesse, ascendet. Et requiescet super eum spiritus Domini. Sic ergo requiescens, spiritus Domini. Sic ergo requiescens, manebit vobiscum in æternum. manebit vobiscum in æternum.

« «

Spiritum veritatis, etc. » Spiritum veritatis, etc. »

« Spiritum. » Ecce descriptio per natu- « Spiritum. » Ecce descriptio per natu- ram quia Spiritus est qui cordibus no- ram quia Spiritus est qui cordibus no- stris essentialiter illabitur, et facit corda stris essentialiter illabitur, et facit corda flammantia igne charitatis. Ad Roman. flammantia igne charitatis. Ad Roman. v, 5: Charitas Dei diffusa est in cordibus v, 5: Charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. est nobis.

« Veritatis. » Est descriptio per lumen « Veritatis. » Est descriptio per lumen intellectus, in quo splendet per veritatem intellectus, in quo splendet per veritatem quam docet. Joan. xvi, 13: Cum autem quam docet. Joan. xvi, 13: Cum autem venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem. Unde etiam Prophetas omnem veritatem. Unde etiam Prophetas qui sunt Doctores, inspirare dicitur, et qui sunt Doctores, inspirare dicitur, et ad amorem accendere, et ad veritatem ad amorem accendere, et ad veritatem dicitur illuminare. Sapient. vii, 27 : Per dicitur illuminare. Sapient. vii, 27 : Per nationes in animas sanctas se transfert, nationes in animas sanctas se transfert, amicos Dei et prophetas constituit. amicos Dei et prophetas constituit.

1 Genes. VIII, 9. 1 Genes. VIII, 9.

541 541

« Quem mundus accipere non potest, » « Quem mundus accipere non potest, » quia mundum, hoc est, mundanos exagi- quia mundum, hoc est, mundanos exagi- tant tres spiritus nequam, qui paulo ante tant tres spiritus nequam, qui paulo ante inducti sunt. Apocal. xvi, 13: Et vidi de inducti sunt. Apocal. xvi, 13: Et vidi de ore draconis, et de ore bestiæ, et de ore ore draconis, et de ore bestiæ, et de ore pseudoprophetæ, spiritus tres immundos pseudoprophetæ, spiritus tres immundos in modum ranarum. Sunt enim spiritus in modum ranarum. Sunt enim spiritus dæmoniorum, et ideo non accipit. II ad dæmoniorum, et ideo non accipit. II ad Corinth. VI, 15 et 16 Quæ conventio Corinth. VI, 15 et 16 Quæ conventio Christi ad Belial?... Qui autem consen- Christi ad Belial?... Qui autem consen- sus templo Dei cum idolis? sus templo Dei cum idolis?

Objicitur autem in contrarium. Sa- Objicitur autem in contrarium. Sa- pient. 1, 7 Spiritus Domini replevit or- pient. 1, 7 Spiritus Domini replevit or- bem terrarum. Sed ad hoc dicendum, bem terrarum. Sed ad hoc dicendum, quod orbis terrarum ibi dicuntur fideles, quod orbis terrarum ibi dicuntur fideles, humiles, et stabiles, et fructificantes sicut humiles, et stabiles, et fructificantes sicut terra, et patientes, quando conculcantur terra, et patientes, quando conculcantur tribulationibus. Sic ergo mundus qui in tribulationibus. Sic ergo mundus qui in maligno est positus, non potest eum acci- maligno est positus, non potest eum acci- pere. Sapient. 1, 4: In malevolam ani- pere. Sapient. 1, 4: In malevolam ani- mam non introibit sapientia, vel spiritus mam non introibit sapientia, vel spiritus sapientiæ, nec habitabit in corpore subdi- sapientiæ, nec habitabit in corpore subdi- to peccatis. to peccatis.

Vel, « non potest accipere, » hoc est, a Vel, « non potest accipere, » hoc est, a me tollere, sicut me tollit per mortem me tollere, sicut me tollit per mortem carnis ad tempus: quia ille est immor- carnis ad tempus: quia ille est immor- talis, et ideo super vos requiescens sede- talis, et ideo super vos requiescens sede- bit. Act. 11, 3 Seditque supra singulos bit. Act. 11, 3 Seditque supra singulos eorum Spiritus sanctus. eorum Spiritus sanctus.

Et sic apte subungit : Et sic apte subungit :

« Quia non vidit eum, » oculis corpo- « Quia non vidit eum, » oculis corpo- reis, nec scit eum, » scientia cordis. reis, nec scit eum, » scientia cordis. Cæcitas enim mundi tanta est, quod nec Cæcitas enim mundi tanta est, quod nec videt Spiritum cognitione aperta, nec videt Spiritum cognitione aperta, nec scit eum cognitione per signa. Joan. 111, scit eum cognitione per signa. Joan. 111, 8 Spiritus ubi vult spirat: et vocem 8 Spiritus ubi vult spirat: et vocem ejus audis, sed nescis unde veniat, aut ejus audis, sed nescis unde veniat, aut quo vadat. Act. xix, 2: Sed neque si quo vadat. Act. xix, 2: Sed neque si Spiritus sanctus est, audivimus. Et simi- Spiritus sanctus est, audivimus. Et simi- liter ille qui natus est ex Spiritu et spi- liter ille qui natus est ex Spiritu et spi- ritualis, a mundo non cognoscitur. I ad ritualis, a mundo non cognoscitur. I ad Corinth. 11, 15 Spiritualis, scilicet ho- Corinth. 11, 15 Spiritualis, scilicet ho- mo, judicat omnia: et ipse a nemine ju- mo, judicat omnia: et ipse a nemine ju- dicatur. Et ibidem, y. 11 : Quæ Dei sunt, dicatur. Et ibidem, y. 11 : Quæ Dei sunt, nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. nemo cognovit, nisi Spiritus Dei.

« Vos autem cognoscetis eum, etc. » « Vos autem cognoscetis eum, etc. »

542 542

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Vos autem,» spirituales, « cognosce- « Vos autem,» spirituales, « cognosce- tis eum, »per operationes et signa, et tis eum, »per operationes et signa, et per conscientiæ informationem. Et hujus per conscientiæ informationem. Et hujus rationem dicit Paulus, I ad Corinth. n, rationem dicit Paulus, I ad Corinth. n, 12: Nos non spiritum hujus mundi acce- 12: Nos non spiritum hujus mundi acce- pimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut pimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata sunt no- sciamus quæ a Deo donata sunt no- bis. bis.

Est autem objectio de hoc quod dici- Est autem objectio de hoc quod dici- tur, Eccle. ix, 1: Nescit homo utrum tur, Eccle. ix, 1: Nescit homo utrum amore an odio dignus sit. Ergo videtur amore an odio dignus sit. Ergo videtur quod nemo scit utrum habeat Spiritum quod nemo scit utrum habeat Spiritum

sanctum. sanctum.

Adhuc, I ad Corinth. IV, 4 Nihil mihi Adhuc, I ad Corinth. IV, 4 Nihil mihi conscius sum, sed non in hoc justificatus conscius sum, sed non in hoc justificatus sum. Videtur ergo quod si etiam nihil sum. Videtur ergo quod si etiam nihil mali dicet nobis conscientia, non propter mali dicet nobis conscientia, non propter hoc sit certum de nostra salute vel justi- hoc sit certum de nostra salute vel justi- ficatione. ficatione.

Ad hoc dicendum, quod pro certo Spi- Ad hoc dicendum, quod pro certo Spi- ritus sanctus cognoscitur in nobis per ritus sanctus cognoscitur in nobis per suas operationes, quæ sunt credere, spe- suas operationes, quæ sunt credere, spe- rare, et diligere, et prophetare, et hujus- rare, et diligere, et prophetare, et hujus- modi. Sed nescitur utrum hujusmodi modi. Sed nescitur utrum hujusmodi operationes sint gratiæ gratis datæ, vel operationes sint gratiæ gratis datæ, vel gratum facientes: quia istæ gratiæ fre- gratum facientes: quia istæ gratiæ fre- quenter in similibus actibus demonstran- quenter in similibus actibus demonstran- tur et ideo nescitur utrum aliquis amore tur et ideo nescitur utrum aliquis amore vel odio dignus sit. Potest tamen ex vel odio dignus sit. Potest tamen ex hujusmodi, si adsit excusans a peccato hujusmodi, si adsit excusans a peccato conscientia, vehementer præsumi quod conscientia, vehementer præsumi quod sit aliquis in statu salutis. sit aliquis in statu salutis.

: :

Ad primum ergo objectum, dicendum Ad primum ergo objectum, dicendum est quod non est idem, in se habitare est quod non est idem, in se habitare Spiritum sanctum, et esse dignum amore Spiritum sanctum, et esse dignum amore sive vita æterna : quia Spiritus sanctus sive vita æterna : quia Spiritus sanctus scitur frequenter inesse per gratiam gra- scitur frequenter inesse per gratiam gra-

tis datam, ut dictum est. tis datam, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod verum est Ad aliud dicendum, quod verum est quod si non reprehendat conscientia, quod si non reprehendat conscientia, signum est quod aliquis sit dignus amore. signum est quod aliquis sit dignus amore. Sed est signum fallibile propter simili- Sed est signum fallibile propter simili- tudinem multam gratiæ gratis datæ ad tudinem multam gratiæ gratis datæ ad gratiam gratum facientem: quando utra- gratiam gratum facientem: quando utra- que gratia accipitur ad similes actus : que gratia accipitur ad similes actus : sicut credere ex fide informi, et credere sicut credere ex fide informi, et credere ex fide formata: et sperare ex spe infor- ex fide formata: et sperare ex spe infor- mi, et spe formata: et diligere ex amore mi, et spe formata: et diligere ex amore naturali, et charitate. naturali, et charitate.

Qualiter autem cognoscent ostendit, Qualiter autem cognoscent ostendit, cum dicit: cum dicit:

« Quia apud vos manebit, » requie- « Quia apud vos manebit, » requie- scens, non distractus. Manebit autem in scens, non distractus. Manebit autem in gratia præveniente, et operante, quæ est gratia præveniente, et operante, quæ est in affectus informatione. in affectus informatione.

contra contra

« Et in vobis erit, » in gratia subse- « Et in vobis erit, » in gratia subse- quente et cooperante, hoc est, in illa quæ quente et cooperante, hoc est, in illa quæ elicit operationes meritorum, et confortat elicit operationes meritorum, et confortat tentationes insurgentes. Dicit tentationes insurgentes. Dicit enim Augustinus, quod prævenit ut veli- enim Augustinus, quod prævenit ut veli- mus, et subsequitur ne frustra velimus. mus, et subsequitur ne frustra velimus. Psal. Lvin, 11 Misericordia ejus præve- Psal. Lvin, 11 Misericordia ejus præve- niet me. Et iterum, Psal. xxu, 6: Et mi- niet me. Et iterum, Psal. xxu, 6: Et mi- sericordia ejus subsequetur me omnibus sericordia ejus subsequetur me omnibus diebus vitæ meæ. Operando enim et præ- diebus vitæ meæ. Operando enim et præ- veniendo, facit gratiam intus. Et subse- veniendo, facit gratiam intus. Et subse- quendo et cooperando, exercet gratiam quendo et cooperando, exercet gratiam in opera, et victorias tentationum. Et de in opera, et victorias tentationum. Et de his duobus dicit Psalmista, Psal. LXXXIV, his duobus dicit Psalmista, Psal. LXXXIV, 9 Audiam quid loquatur in me Domi- 9 Audiam quid loquatur in me Domi- nus Deus, quoniam loquetur pacem in nus Deus, quoniam loquetur pacem in plebem suam, et super sanctos suos, et plebem suam, et super sanctos suos, et in eos qui convertuntur ad cor. Et hoc in eos qui convertuntur ad cor. Et hoc quidem facit manendo per conscientiæ quidem facit manendo per conscientiæ informationem. Et alibi dicit, Psal. CXLII, informationem. Et alibi dicit, Psal. CXLII, 1: Qui docet manus meas ad prælium, 1: Qui docet manus meas ad prælium, et digitos meos ad bellum. Quod facit et digitos meos ad bellum. Quod facit per exercitium bonorum operum contra per exercitium bonorum operum contra impugnationes vitiorum. impugnationes vitiorum.

«Non relinquam vos orphanos: ve- «Non relinquam vos orphanos: ve- niam ad vos. niam ad vos.

Adhuc modicum, et mundus me Adhuc modicum, et mundus me

jam non videt. Vos autem videtis me, jam non videt. Vos autem videtis me, quia ego vivo, et vos vivetis. quia ego vivo, et vos vivetis.

In illo die vos cognoscetis quia ego In illo die vos cognoscetis quia ego sum in Patre meo, et vos in me, et sum in Patre meo, et vos in me, et ego in vobis. » ego in vobis. »

Aliam hic ostendit taliter credentibus Aliam hic ostendit taliter credentibus confortationem, sive promittit : et hoc confortationem, sive promittit : et hoc per suiipsius præmissam visitationem. In per suiipsius præmissam visitationem. In secundo, mundo negat hanc gloriæ suæ secundo, mundo negat hanc gloriæ suæ visionem. Tertio, consolatur suos per sui visionem. Tertio, consolatur suos per sui visus salutarem consolationem. visus salutarem consolationem.

Dicit ergo «Non relinquam vos or- Dicit ergo «Non relinquam vos or-

18 18

19 19

20 20

: :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-19, 20. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-19, 20.

phanos, » hoc est, pupillos: quia pu- phanos, » hoc est, pupillos: quia pu- pillus est qui non habet patrem. Ac si pillus est qui non habet patrem. Ac si dicat Ego sum vobis pater: me mortuo dicat Ego sum vobis pater: me mortuo eritis quasi pupilli. Sed habete fiduciam, eritis quasi pupilli. Sed habete fiduciam, dummodo in me credatis. Ego non tan- dummodo in me credatis. Ego non tan- tum consolabor vos per Spiritum san- tum consolabor vos per Spiritum san- ctum sed etiam post triduum resurgens, ctum sed etiam post triduum resurgens, non relinquam vos orphanos sive pu- non relinquam vos orphanos sive pu- pillos. Thren. v, 3 : Pupilli facti sumus pillos. Thren. v, 3 : Pupilli facti sumus absque patre, matres nostræ quasi viduæ. absque patre, matres nostræ quasi viduæ. Psal. cxLv, 9: Pupillum et viduam susci- Psal. cxLv, 9: Pupillum et viduam susci- piet, hoc est, fidelem et Ecclesiam ma- piet, hoc est, fidelem et Ecclesiam ma- trem pupillorum. Psal. x sec. Hebræos, trem pupillorum. Psal. x sec. Hebræos, 14: Tibi derelictus est pauper orphano 14: Tibi derelictus est pauper orphano tu eris adjutor. tu eris adjutor.

« Veniam ad vos, » apparendo post « Veniam ad vos, » apparendo post Resurrectionem. Joan. xvI, 22: Iterum Resurrectionem. Joan. xvI, 22: Iterum autem videbo vos. Matth. xxvi, 32: autem videbo vos. Matth. xxvi, 32: Postquam autem resurrexero, præcedam Postquam autem resurrexero, præcedam vos in Galilæam. vos in Galilæam.

« Adhuc modicum, et mundus, etc. « Adhuc modicum, et mundus, etc.

« Adhuc modicum » tempus: quia tan- « Adhuc modicum » tempus: quia tan- tum tempus ejusdem noctis et partis diei tum tempus ejusdem noctis et partis diei crastinæ usque ad nonam: « et mundus » crastinæ usque ad nonam: « et mundus » immundus « me jam non videt, » in præ- immundus « me jam non videt, » in præ- sentia carnis. Modo autem sive jam sentia carnis. Modo autem sive jam dicit: quia in futuro judicio videbit ju- dicit: quia in futuro judicio videbit ju- dicem vivorum et mortuorum. Joan. dicem vivorum et mortuorum. Joan.

XIX, XIX,

37 Videbunt in quem transfixe- 37 Videbunt in quem transfixe- runt. Jam autem hoc præsenti tem- runt. Jam autem hoc præsenti tem- pore, negabitur eis visio mea pore, negabitur eis visio mea

quæ quæ

vobis exhibebitur ad magnam consola- vobis exhibebitur ad magnam consola- tionem. Joan. VII, 33 et 34 Adhuc tionem. Joan. VII, 33 et 34 Adhuc modicum vobiscum sum, et vado ad eum modicum vobiscum sum, et vado ad eum qui me misit. Quæretis me, et non inve- qui me misit. Quæretis me, et non inve- nietis, etc. . Isa. xxvi, 10: Misereamur nietis, etc. . Isa. xxvi, 10: Misereamur impio, et non discet justitiam in terra impio, et non discet justitiam in terra sanctorum iniqua gessit, et non videbit sanctorum iniqua gessit, et non videbit gloriam Domini. gloriam Domini.

« Vos autem videtis me, etc. « Vos autem videtis me, etc.

« Videtis me, » sodalibus et jucundis « Videtis me, » sodalibus et jucundis oculis. Matth. v, 8: Beati mundo corde, oculis. Matth. v, 8: Beati mundo corde,

1 Cf. etiam, Joan. VIII, 24: Dixi vobis quia 1 Cf. etiam, Joan. VIII, 24: Dixi vobis quia moriemini in peccatis vestris : si enim non credi- moriemini in peccatis vestris : si enim non credi-

° °

543 543

quoniam ipsi Deum videbunt. Job, XLII, quoniam ipsi Deum videbunt. Job, XLII, 5 Auditu auris audivi te : nunc autem 5 Auditu auris audivi te : nunc autem oculus meus videt te. Luc. x, 23: Bea- oculus meus videt te. Luc. x, 23: Bea- ti oculi, qui vident quæ vos videtis. ti oculi, qui vident quæ vos videtis.

« Quia ego vivo, » de cætero non mo- « Quia ego vivo, » de cætero non mo- riturus. Ad Roman. vi, 9 et 10: Christus riturus. Ad Roman. vi, 9 et 10: Christus resurgens ex mortuis jam non moritur : resurgens ex mortuis jam non moritur : mors illi ultra non dominabitur. Quod mors illi ultra non dominabitur. Quod enim mortuus est peccato, mortuus est enim mortuus est peccato, mortuus est semel quod autem vivit, vivit Deo. Sic semel quod autem vivit, vivit Deo. Sic ergo ego vivo, et hanc vitam per viventem ergo ego vivo, et hanc vitam per viventem in me habeo deitatem, per quam habeo in me habeo deitatem, per quam habeo potestatem ponendi animam meam et potestatem ponendi animam meam et iterum sumendi eam : sicut dictum est. iterum sumendi eam : sicut dictum est.

Sicut autem ego vivo, « et vos vive- Sicut autem ego vivo, « et vos vive- tis, » in ultima resurrectione: quamvis tis, » in ultima resurrectione: quamvis modo vivatis in gratia, et postea in gloria, modo vivatis in gratia, et postea in gloria, et in futuro corpore et anima gloriosi. et in futuro corpore et anima gloriosi. Joan. v, 26: Sicut Pater habet vitam in Joan. v, 26: Sicut Pater habet vitam in semetipso, sic dedit et Filio habere vi- semetipso, sic dedit et Filio habere vi- tam in semetipso. I ad Timoth. VI, 16: tam in semetipso. I ad Timoth. VI, 16: Qui solus habet immortalitem, et lucem Qui solus habet immortalitem, et lucem inhabitat inaccessibilem. Sic ergo ego inhabitat inaccessibilem. Sic ergo ego vivo et illa vita gloriosæ Resurrectio- vivo et illa vita gloriosæ Resurrectio- nis vobis erit causa vivendi et sic vos nis vobis erit causa vivendi et sic vos vivetis. Joan. x1, 26 Omnis qui vivit vivetis. Joan. x1, 26 Omnis qui vivit et credit in me, non morietur in æter- et credit in me, non morietur in æter- num. Ad Coloss. II, 3 et 4 Vita ve- num. Ad Coloss. II, 3 et 4 Vita ve- stra est abscondita cum Christo in Deo. stra est abscondita cum Christo in Deo. Cum Christus apparuerit, vita vestra, Cum Christus apparuerit, vita vestra, tunc et vos apparebitis cum ipso in tunc et vos apparebitis cum ipso in gloria. Ad Galat. 11, 20: Quod autem gloria. Ad Galat. 11, 20: Quod autem nunc vivo in carne, in fide vivo Filii nunc vivo in carne, in fide vivo Filii Dei, qui dilexit me, et tradidit semet- Dei, qui dilexit me, et tradidit semet- ipsum pro me. ipsum pro me.

« In illo die vos cognoscetis quia « In illo die vos cognoscetis quia ego sum in Patre, etc. » ego sum in Patre, etc. »

«In die illo » plenæ illuminationis «In die illo » plenæ illuminationis post Resurrectionem, « vos cognosce- post Resurrectionem, « vos cognosce- tis » id quod modo creditis ex verbis tis » id quod modo creditis ex verbis meis. Tunc enim aperientur sensus ve- meis. Tunc enim aperientur sensus ve- stri, ut intelligatis Scripturas. Luc. stri, ut intelligatis Scripturas. Luc. xxiv, 45 Tunc aperuit illis sensum, xxiv, 45 Tunc aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas. Cognoscetis ut intelligerent Scripturas. Cognoscetis

deritis quia ego sum, moriemini in peccato ve- deritis quia ego sum, moriemini in peccato ve- stro. stro.

544 544

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

autem per fidem illuminatam, quæ mo- autem per fidem illuminatam, quæ mo- do creditis per fidem in ænigmate obs- do creditis per fidem in ænigmate obs- curitatis existentem. Plene autem et curitatis existentem. Plene autem et per speciem et specie cognoscetis quando per speciem et specie cognoscetis quando perficietur unio vestri ad me in gloria, perficietur unio vestri ad me in gloria, quæ nunc inchoata est in gratia. Tunc quæ nunc inchoata est in gratia. Tunc enim fiet quod dicitur, I ad Corinth. IV, enim fiet quod dicitur, I ad Corinth. IV, 5: Veniet Dominus, qui et illuminabit 5: Veniet Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium: et tunc laus erit consilia cordium: et tunc laus erit unicuique a Deo. unicuique a Deo.

Et hoc est « Cognoscetis » quod Et hoc est « Cognoscetis » quod modo quæritis, « quia ego in Patre » modo quæritis, « quia ego in Patre » meo « sum, » per essentiæ indifferen- meo « sum, » per essentiæ indifferen- tiam quam habeo cum ipso, a quo sum tiam quam habeo cum ipso, a quo sum per substantialem generationem. Ideo per substantialem generationem. Ideo enim dictum est, Joan. 1, 18: Unige- enim dictum est, Joan. 1, 18: Unige- nitus Filius qui est in sinu Patris, nitus Filius qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Essentia enim Patris ipse enarravit. Essentia enim Patris per hoc quod ego sum ab ipso, non per hoc quod ego sum ab ipso, non dividitur. Omne enim quod exit ab alio, dividitur. Omne enim quod exit ab alio, per exitum illum dividitur. Aut dividi- per exitum illum dividitur. Aut dividi- tur per materiam divisam, sicut filius tur per materiam divisam, sicut filius hominis a patre homine. Aut dividitur hominis a patre homine. Aut dividitur per specificam differentiam, sicut divi- per specificam differentiam, sicut divi- ditur genus secundum esse in speciebus. ditur genus secundum esse in speciebus. Neutrum autem potest cadere in divi- Neutrum autem potest cadere in divi- nam naturam propter simplicitatem nam naturam propter simplicitatem ipsius. Et ideo et in me, et in ipso, ipsius. Et ideo et in me, et in ipso, substantia secundum se et secundum substantia secundum se et secundum esse substantiale manet indivisa: quam- esse substantiale manet indivisa: quam- vis ego floream, et procedam ab ipso in vis ego floream, et procedam ab ipso in esse personali, sicut verbum floret ex esse personali, sicut verbum floret ex intellectu universaliter agente: idem intellectu universaliter agente: idem tamen sum in substantia cum ipso, tamen sum in substantia cum ipso, sicut supra dictum est super illud: In sicut supra dictum est super illud: In principio erat Verbum 1. Sic ergo cog- principio erat Verbum 1. Sic ergo cog- noscetis me esse in Patre meo quia noscetis me esse in Patre meo quia et per hoc tangitur unitas essentialis, et et per hoc tangitur unitas essentialis, et distinctio personalis. distinctio personalis.

« Et vos in me » esse cognoscetis. « Et vos in me » esse cognoscetis. Glossa « Sicut palmes in vite. » Quia Glossa « Sicut palmes in vite. » Quia sicut ex radice, ex me trahitis et gratiæ sicut ex radice, ex me trahitis et gratiæ nutrimentum, et operationis et fructi- nutrimentum, et operationis et fructi- ficationis virtutem. Joan. xv, 4: Sicut ficationis virtutem. Joan. xv, 4: Sicut palmes non potest ferre fructum a se- palmes non potest ferre fructum a se- metipso, nisi manserit in vite: sic nec metipso, nisi manserit in vite: sic nec

Vide supra explanationes in ŷ. 1, cap. I. Vide supra explanationes in ŷ. 1, cap. I.

vos, nisi in me manseritis. In hac qui- vos, nisi in me manseritis. In hac qui- dem visitatione fides jungit, spes infigit, dem visitatione fides jungit, spes infigit, et charitas conglutinando unit; et inser- et charitas conglutinando unit; et inser- tus in vite palmes, socius radicis et tus in vite palmes, socius radicis et humoris et vitis efficitur. Act. xvi, humoris et vitis efficitur. Act. xvi, 28 In ipso enim vivimus, et movemur, 28 In ipso enim vivimus, et movemur,

et sumus. et sumus.

« Et ego in vobis, » per gratiam in- « Et ego in vobis, » per gratiam in- habitans, et per virtutem operans. Je- habitans, et per virtutem operans. Je- rem. xiv, 9 Tu autem in nobis es, Do- rem. xiv, 9 Tu autem in nobis es, Do- mine, et nomen sanctum tuum invocatum mine, et nomen sanctum tuum invocatum est super nos, ne derelinquas nos. II ad est super nos, ne derelinquas nos. II ad Corinth. XII, 3 An experimentum Corinth. XII, 3 An experimentum quæritis ejus, qui in me loquitur Chri- quæritis ejus, qui in me loquitur Chri- stus, qui in vobis non infirmatur, sed stus, qui in vobis non infirmatur, sed potens est in vobis? Omnia ergo ex potens est in vobis? Omnia ergo ex tunc cognoscetis. tunc cognoscetis.

« Qui habet mandata mea, et ser- « Qui habet mandata mea, et ser- vat ea, ille est qui diligit me. Qui vat ea, ille est qui diligit me. Qui autem diligit me, diligitur a Patre autem diligit me, diligitur a Patre meo et ego diligam eum, et mani- meo et ego diligam eum, et mani- festabo ei meipsum. » festabo ei meipsum. »

Ponit hic signum ejus qui talem ha- Ponit hic signum ejus qui talem ha- bet fidem quæ per dilectionem operatur, bet fidem quæ per dilectionem operatur, qui in tot et tantis confortatur et conso- qui in tot et tantis confortatur et conso- latur. latur.

Et dicit hic duo. Ponit enim hic si- Et dicit hic duo. Ponit enim hic si- gnum, et secundo ostendit multa bona gnum, et secundo ostendit multa bona quæ a Deo consequitur merito talis fidei quæ a Deo consequitur merito talis fidei et charitatis. et charitatis.

Dicit ergo Qui habet mandata Dicit ergo Qui habet mandata mea, » hoc est, præcepta manu mea mea, » hoc est, præcepta manu mea data quicumque habet in memoria: non data quicumque habet in memoria: non solum vos, sed etiam quicumque credi- solum vos, sed etiam quicumque credi- derit per vos et sic « habet » in memo- derit per vos et sic « habet » in memo- ria « mandata, et servat ea » in opere, ria « mandata, et servat ea » in opere, hoc est, ita memoratur ut servet in opere. hoc est, ita memoratur ut servet in opere. Vel, « Qui habet, » faciendò, « et ser- Vel, « Qui habet, » faciendò, « et ser- vat, » perseverando. Vel, « Qui habet » vat, » perseverando. Vel, « Qui habet » sermone, « et servat » in factis sive in sermone, « et servat » in factis sive in moribus. Vel, « Qui habet, » audiendo, moribus. Vel, « Qui habet, » audiendo, « et servat, » faciendo. « et servat, » faciendo.

De primo horum dicitur, Luc. XII, De primo horum dicitur, Luc. XII,

21 21

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-21, 22. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-21, 22.

47 Ille servus qui cognovit volunta- 47 Ille servus qui cognovit volunta- tem domini sui, et non fecit secundum tem domini sui, et non fecit secundum voluntatem ejus, vapulabit multis. Et e voluntatem ejus, vapulabit multis. Et e converso, Psal. cx, [10: Intellectus converso, Psal. cx, [10: Intellectus bonus omnibus facientibus eum. bonus omnibus facientibus eum.

De secunda expositione dicitur, Matth. De secunda expositione dicitur, Matth. xxiv, 13, et x, 22: Qui perseveraverit xxiv, 13, et x, 22: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Ad Hebr. usque in finem, hic salvus erit. Ad Hebr. XII, 7: In disciplina perseverate. Tam- XII, 7: In disciplina perseverate. Tam- quam filiis vobis offert se Deus. quam filiis vobis offert se Deus.

De tertia, Act. 1, 1: Cœpit Jesus De tertia, Act. 1, 1: Cœpit Jesus facere et docere. Matth. v, 19 : Qui facere et docere. Matth. v, 19 : Qui fecerit et docuerit, hic magnus vocabi- fecerit et docuerit, hic magnus vocabi- tur in regno cœlorum. tur in regno cœlorum.

De ultimo dicitur, Jacobi, 1, 23 et 24: De ultimo dicitur, Jacobi, 1, 23 et 24: Si quis auditor est verbi et non factor, Si quis auditor est verbi et non factor, hic comparabitur viro consideranti vul- hic comparabitur viro consideranti vul- tum nativitatis suæ in speculo: consi- tum nativitatis suæ in speculo: consi- deravit enim se, et abiit, et statim deravit enim se, et abiit, et statim oblitus est qualis fuerit. Et ibidem, oblitus est qualis fuerit. Et ibidem, . 22 Estote factores verbi, et non . 22 Estote factores verbi, et non auditores tantum, fallentes vosmetipsos. auditores tantum, fallentes vosmetipsos.

« Hic ergo talis, tali signo descri- « Hic ergo talis, tali signo descri- ptus, est qui diligit me, » opere et ptus, est qui diligit me, » opere et veritate, et non lingua et verbo tan- veritate, et non lingua et verbo tan- tum. Psal. cu, 17 et 18 Justitia illius tum. Psal. cu, 17 et 18 Justitia illius in filios filiorum, his qui servant testa- in filios filiorum, his qui servant testa- mentum ejus, et memores sunt mandato- mentum ejus, et memores sunt mandato- rum ipsius ad faciendum ea. Aliter enim rum ipsius ad faciendum ea. Aliter enim dicitur illud Isaiæ, xxix, 13: Appro- dicitur illud Isaiæ, xxix, 13: Appro- pinquat populus iste ore suo, et labiis pinquat populus iste ore suo, et labiis suis glorificat me, cor autem ejus longe suis glorificat me, cor autem ejus longe est a me. I Joannis, III, 18: Non diliga- est a me. I Joannis, III, 18: Non diliga- mus verbò, neque lingua, sed opere et mus verbò, neque lingua, sed opere et veritate. veritate.

« Qui autem diligit me, etc. » « Qui autem diligit me, etc. »

545 545

ideo hoc dicit, quia Pater et Filius inse- ideo hoc dicit, quia Pater et Filius inse- parabiliter diligunt. Deuter. xxx, 3 : Di- parabiliter diligunt. Deuter. xxx, 3 : Di- lexit populos, omnes sancti in manu lexit populos, omnes sancti in manu illius sunt. Osee, XIV, 5: Diligam eos illius sunt. Osee, XIV, 5: Diligam eos spontanee, quia aversus est furor meus spontanee, quia aversus est furor meus ab eis. ab eis.

« Et ego diligam eum. » « Et ego diligam eum. »

Ecce secundum. Refertur ad effectum Ecce secundum. Refertur ad effectum gratiæ redemptionis quem in ipsum de- gratiæ redemptionis quem in ipsum de- rivat Filius. Ad Ephes. III, 19 : Ut possi- rivat Filius. Ad Ephes. III, 19 : Ut possi- tis... scire etiam supereminentem scientiæ tis... scire etiam supereminentem scientiæ charitatem Christi, ut impleamini in charitatem Christi, ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. Apocal. 1, 5 : omnem plenitudinem Dei. Apocal. 1, 5 : Qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis Qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. nostris in sanguine suo.

« Et manifestabo ei meipsum. » « Et manifestabo ei meipsum. »

Tertium est. Glossa: «Hæc visio erit Tertium est. Glossa: «Hæc visio erit merces fidei. » Est tamen consolatoria merces fidei. » Est tamen consolatoria manifestatio in apparitione post Resur- manifestatio in apparitione post Resur- rectionem, ædificatoria in mente per il- rectionem, ædificatoria in mente per il- luminationem, gloriosa in beatitudine luminationem, gloriosa in beatitudine per apertam visionem. De prima dicitur, per apertam visionem. De prima dicitur, Joan. xx, 20: Gavisi sunt ergo discipuli, Joan. xx, 20: Gavisi sunt ergo discipuli, viso Domino. Sic consolatus est Simeon viso Domino. Sic consolatus est Simeon viso salutari corporaliter, Luc. 11, 30: viso salutari corporaliter, Luc. 11, 30: Viderunt oculi mei salutare tuum. De Viderunt oculi mei salutare tuum. De secunda dicitur in Psalmo LXXIX, 2 et 3 : secunda dicitur in Psalmo LXXIX, 2 et 3 : Qui sedes super cherubim, manifestare Qui sedes super cherubim, manifestare coram Ephraim, Benjamin, et Manasse. coram Ephraim, Benjamin, et Manasse. Hoc est coram Prælatis, qui per Ephraim Hoc est coram Prælatis, qui per Ephraim accipiuntur, quia reges de Ephraim in accipiuntur, quia reges de Ephraim in regno decem tribuum regnabant : et regno decem tribuum regnabant : et coram religiosis, qui per filium dexteræ, coram religiosis, qui per filium dexteræ, Benjamin, accipiuntur : quia dexteræ, Benjamin, accipiuntur : quia dexteræ,

Tangit ea quæ ab ipso recipit taliter hoc est, æternis intendunt: et idiotis Tangit ea quæ ab ipso recipit taliter hoc est, æternis intendunt: et idiotis diligens. diligens.

Et sunt tria, scilicet, dilectio Patris, Et sunt tria, scilicet, dilectio Patris, dilectio Filii, et Filii manifestatio. dilectio Filii, et Filii manifestatio.

De primo dicit: « Diligetur a Patre De primo dicit: « Diligetur a Patre meo. » Hæc autem dilectio est in Spiritu meo. » Hæc autem dilectio est in Spiritu adoptionis, quem accipit a Patre, per adoptionis, quem accipit a Patre, per quem formatur in filium et hæredem quem formatur in filium et hæredem tanti Patris. Infra, Joan. xiv, 23 : Pater tanti Patris. Infra, Joan. xiv, 23 : Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Et et mansionem apud eum faciemus. Et

XXIV XXIV

simplicibus fidelibus, qui per Manassen simplicibus fidelibus, qui per Manassen accipiuntur, qui frequenter spiritualium accipiuntur, qui frequenter spiritualium obliviscuntur propter terrenorum sollici- obliviscuntur propter terrenorum sollici- tudinem. De tertia manifestatione dici- tudinem. De tertia manifestatione dici- tur, I Joannis, 111, 2 : Similes ei erimus, tur, I Joannis, 111, 2 : Similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti ēst. quoniam videbimus eum sicuti ēst.

«< Dicit ei Judas, non ille Iscariotes: «< Dicit ei Judas, non ille Iscariotes: Domine, quid factum est, quia mani- Domine, quid factum est, quia mani-

35 35

22 22

23 23

546 546

D. ALB. MAG. ORD. PRÆED. D. ALB. MAG. ORD. PRÆED.

festaturus es nobis teipsum, et non festaturus es nobis teipsum, et non mundo? >> mundo? >>

Hic tangitur illuminatio ad interroga- Hic tangitur illuminatio ad interroga- tionem Judæ Apostoli. Quia enim dixe- tionem Judæ Apostoli. Quia enim dixe- rat Dominus, quod Apostolis et non aliis rat Dominus, quod Apostolis et non aliis Dominus erat manifestandus: nesciens Dominus erat manifestandus: nesciens Judas dispositionem gloriosi corporis, Judas dispositionem gloriosi corporis, quod se visibile exhibet quibus vult: et quod se visibile exhibet quibus vult: et apud eos quibus manifestari non vult, apud eos quibus manifestari non vult, remanet invisibile: quærit, quæ sit hu- remanet invisibile: quærit, quæ sit hu- jus rei causa? jus rei causa?

: :

Dividitur autem hæc pars in duas par- Dividitur autem hæc pars in duas par- tes in quarum prima ponitur quæstio: tes in quarum prima ponitur quæstio: in secunda autem quæstionis illumina- in secunda autem quæstionis illumina- tio. tio.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Dicit ei Judas » Apostolus. Et dis- « Dicit ei Judas » Apostolus. Et dis- tinguit a proditore secundum quod dicit : tinguit a proditore secundum quod dicit : «Non ille Iscariotes, » sed vero nomine «Non ille Iscariotes, » sed vero nomine Judas, qui in confessione et glorifica- Judas, qui in confessione et glorifica- tione nominis Christi remansit. Genes. tione nominis Christi remansit. Genes. XLIX, 8 : Juda, te laudabunt fratres XLIX, 8 : Juda, te laudabunt fratres

tui. tui.

« Domine, quid factum est » circa te, « Domine, quid factum est » circa te, cum vero modo nobis et aliis sis visibilis, cum vero modo nobis et aliis sis visibilis,

« «

quia teipsum manifestaturus es nobis » quia teipsum manifestaturus es nobis » tibi adhærentibus, « et non mundo? » tibi adhærentibus, « et non mundo? » Dixisti enim, supra, y. 19: Adhuc mo- Dixisti enim, supra, y. 19: Adhuc mo- dicum, et mundus me jam non videt. dicum, et mundus me jam non videt. Vos autem videtis me, quia ego vivo, et Vos autem videtis me, quia ego vivo, et vos vivetis. Quærit autem Judas pro se vos vivetis. Quærit autem Judas pro se et omnibus aliis, quia talis gloria adhuc et omnibus aliis, quia talis gloria adhuc erat eis incognita. Causa autem hujus erat eis incognita. Causa autem hujus dicti fuit, Matth. Xlll, dicti fuit, Matth. Xlll,

11 Vobis datum 11 Vobis datum est nosse mysterium regni cælorum, illis est nosse mysterium regni cælorum, illis autem non est datum. Sed ipsi de hoc autem non est datum. Sed ipsi de hoc non contulerunt. non contulerunt.

« Respondit Jesus, et dixit ei: Si « Respondit Jesus, et dixit ei: Si quis diligit me, sermonem meum ser- quis diligit me, sermonem meum ser- vabit. » vabit. »

Hic incipit secunda pars, et dividitur Hic incipit secunda pars, et dividitur in tres partes in quarum prima osten- in tres partes in quarum prima osten- ditur, quod tota causa est in dilectione, ditur, quod tota causa est in dilectione, quæ discernit gentem sanctam a non quæ discernit gentem sanctam a non sancta in secunda, dicit hujus rei pro- sancta in secunda, dicit hujus rei pro-

prium revelatorem et perfectiorem esse prium revelatorem et perfectiorem esse Spiritum mittendum, ibi, y. 25: « Hæc lo- Spiritum mittendum, ibi, y. 25: « Hæc lo- cutus sum vobis, etc. » In tertia ostendit, cutus sum vobis, etc. » In tertia ostendit, quod illo adveniente, sui venient ad pa- quod illo adveniente, sui venient ad pa- cem cordis, et nulla dubitatione vel per- cem cordis, et nulla dubitatione vel per- turbatione amplius inquietabuntur, ibi, turbatione amplius inquietabuntur, ibi, y. 27 : « Pacem relinquo vobis, etc. » y. 27 : « Pacem relinquo vobis, etc. »

In prima harum dicuntur quatuor: in In prima harum dicuntur quatuor: in quorum primo ostendit, quod charitas quorum primo ostendit, quod charitas est causa distinctionis inter eos quibus est causa distinctionis inter eos quibus manifestatur et non manifestatur: in manifestatur et non manifestatur: in secundo, tangit modum manifestationis : secundo, tangit modum manifestationis : in tertio, dicit causam ex parte eorum in tertio, dicit causam ex parte eorum quibus non manifestatur in quarto, quibus non manifestatur in quarto, ostendit rationem quare Pater secum ostendit rationem quare Pater secum manifestatur. manifestatur.

Dicit ergo « Si quis. » Conjunctio Dicit ergo « Si quis. » Conjunctio conditionalis notat raritatem et dignita- conditionalis notat raritatem et dignita- tem Christum diligentium. Matth. xx, tem Christum diligentium. Matth. xx, 16 Multi sunt vocati, pauci vero electi. 16 Multi sunt vocati, pauci vero electi. « Diligit, » hoc est, dilectione in me « Diligit, » hoc est, dilectione in me transit. Cantic. v, 6 Anima mea lique- transit. Cantic. v, 6 Anima mea lique- facta est, ut locutus est, scilicet dilectus. facta est, ut locutus est, scilicet dilectus. Jerem. xx, 9: Factus est in corde meo Jerem. xx, 9: Factus est in corde meo quasi ignis æstuans, claususque in ossi- quasi ignis æstuans, claususque in ossi- bus meis, et defeci, ferre non sustinens. bus meis, et defeci, ferre non sustinens.

« Sermonem meum servabit, » hoc est, « Sermonem meum servabit, » hoc est, mandata ad faciendum ea, sicut supra mandata ad faciendum ea, sicut supra dictum est. Sermonem enim servat, qui dictum est. Sermonem enim servat, qui meditando intelligit, et afficiendo circa meditando intelligit, et afficiendo circa ipsum diligit, et opere exemplum osten- ipsum diligit, et opere exemplum osten- dit, et alium ad idem faciendum inducit. dit, et alium ad idem faciendum inducit. Deuter. vi, 6 et seq,: Erunt verba hæc, Deuter. vi, 6 et seq,: Erunt verba hæc, quæ ego præcipio tibi hodie, in corde quæ ego præcipio tibi hodie, in corde tuo: et narrabis ea filiis tuis... Et ligabis tuo: et narrabis ea filiis tuis... Et ligabis ea quasi signum in manu tua. Proverb. ea quasi signum in manu tua. Proverb. vi, 21 et 22 Liga ea in corde tuo jugi- vi, 21 et 22 Liga ea in corde tuo jugi- ter, et circumda gutturi tuo, scilicet, ad ter, et circumda gutturi tuo, scilicet, ad loquendum cum eis. Cum ambulaveris, loquendum cum eis. Cum ambulaveris, gradiantur tecum, supple, in profectu.. gradiantur tecum, supple, in profectu.. Isa. XLIV, 5: Iste dicet: Domini ego sum: Isa. XLIV, 5: Iste dicet: Domini ego sum: et ille vocabit in nomine Jacob: et hic et ille vocabit in nomine Jacob: et hic scribet manu sua: Domino, etc. Dicet scribet manu sua: Domino, etc. Dicet autem confessione oris, et invocabit affe- autem confessione oris, et invocabit affe- ctione voluntatis, et scribet charactere. ctione voluntatis, et scribet charactere. operis. operis.

« Et Pater meus diliget eum, et ad « Et Pater meus diliget eum, et ad

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-23, 24, 25. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-23, 24, 25.

eum veniemus, et mansionem apud eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. eum faciemus.

Qui non diligit me, sermones meos Qui non diligit me, sermones meos non servat. Et sermonem quem au- non servat. Et sermonem quem au- distis, non est meus, sed ejus qui mi- distis, non est meus, sed ejus qui mi- sit me, Patris. >> sit me, Patris. >>

Tangit modum manifestationis, et di- Tangit modum manifestationis, et di- cit tria motivum ad manifestationem, cit tria motivum ad manifestationem, manifestandi adventum, et manifestati manifestandi adventum, et manifestati mansionem. mansionem.

De primo dicit : « Pater meus diliget De primo dicit : « Pater meus diliget eum, »propter me et hæc dilectio mo- eum, »propter me et hæc dilectio mo- vebit ad manifestandum se illi. Joan. vebit ad manifestandum se illi. Joan. XVI, 27 Ipse Pater amat vos, quia vos XVI, 27 Ipse Pater amat vos, quia vos me amastis. Joan. 111, 16 Sic Deus di- me amastis. Joan. 111, 16 Sic Deus di- lexit mundum, ut Filium suum unigė- lexit mundum, ut Filium suum unigė- nitum daret. Jerem. xxxi, 3: In chari- nitum daret. Jerem. xxxi, 3: In chari- tate perpetua dilexi te. tate perpetua dilexi te.

« Et ad eum veniemus, » ego et Pater. « Et ad eum veniemus, » ego et Pater. Et tangit adventum manifestandorum. Et tangit adventum manifestandorum. Genes. XVIII, 3: Si inveni gratiam in Genes. XVIII, 3: Si inveni gratiam in oculis tuis, ne transeas servum tuum. Et oculis tuis, ne transeas servum tuum. Et hoc est in Spiritu sancto, et gratia. Et hoc est in Spiritu sancto, et gratia. Et ideo Spiritus sanctus etiam venit. Genes. ideo Spiritus sanctus etiam venit. Genes. XIX, 2 Obsecro, domini, declinate in XIX, 2 Obsecro, domini, declinate in domum pueri vestri, et manete ibi. Et domum pueri vestri, et manete ibi. Et hæc est historia de apparitione Trinita- hæc est historia de apparitione Trinita- tis. tis.

« Et mansionem, » gratia non trans- « Et mansionem, » gratia non trans- eunte quantum ad nos, « apud eum fa- eunte quantum ad nos, « apud eum fa- ciemus, » et in gratia et gloria. II ad ciemus, » et in gratia et gloria. II ad Corinth. vi, 16: Inhabitabo in illis, et Corinth. vi, 16: Inhabitabo in illis, et inambulabo inter eos et ero illorum inambulabo inter eos et ero illorum Deus, et ipsi erunt mihi populus. Psal. Deus, et ipsi erunt mihi populus. Psal. LXVII, 19 Etenim non credentes, cre- LXVII, 19 Etenim non credentes, cre- dentes tamen, inhabitare Dominum dentes tamen, inhabitare Dominum Deum. Psal. cxXXI, 14: Hæc requies mea, Deum. Psal. cxXXI, 14: Hæc requies mea, etc. Ezechiel. xliii, 7 Locus solii mei, etc. Ezechiel. xliii, 7 Locus solii mei, et locus vestigiorum pedum meorum, et locus vestigiorum pedum meorum, ubi ubi habitabo in medio filiorum Israel in habitabo in medio filiorum Israel in æternum. æternum.

: :

« Qui non diligit me, etc. » « Qui non diligit me, etc. »

Ille causam jam habet quare ego non Ille causam jam habet quare ego non diligam eum, et ita non manifestabo diligam eum, et ita non manifestabo meipsum ei, quia ille est inimicus meus : meipsum ei, quia ille est inimicus meus :

: :

547 547

« sermones meos non servat. » Psal. XLIX, « sermones meos non servat. » Psal. XLIX, 19 Projecisti sermones meos retrorsum. 19 Projecisti sermones meos retrorsum. Et supra, . 18 Cum adulteris portio- Et supra, . 18 Cum adulteris portio- nem tuam ponebas. Jerem. v, 28: Præ- nem tuam ponebas. Jerem. v, 28: Præ- terierunt sermones meos pessime. Et ideo terierunt sermones meos pessime. Et ideo ad gaudium meæ manifestationis num- ad gaudium meæ manifestationis num- quam admittentur. Et hoc signatum est, quam admittentur. Et hoc signatum est, Genes. XLV, 1, ubi Joseph præcepit ut Genes. XLV, 1, ubi Joseph præcepit ut egrederentur cuncti foras, scilicet Ægyp- egrederentur cuncti foras, scilicet Ægyp- tii, et nullus interesset alienus agnitioni tii, et nullus interesset alienus agnitioni

muluæ. muluæ.

« Et sermonem quem audistis non « Et sermonem quem audistis non est meus, » est meus, »

Private a Patre, exclusa persona Private a Patre, exclusa persona Patris. Et tangit hic rationem quare Patris. Et tangit hic rationem quare cum Judas non peteret nisi de Filii mani- cum Judas non peteret nisi de Filii mani- festatione, Christus adjecit etiam de ma- festatione, Christus adjecit etiam de ma- nifestatione Patris, dicens : « Et sermo- nifestatione Patris, dicens : « Et sermo- nem quem audistis, » qui instruit ad nem quem audistis, » qui instruit ad fidem, et erigit ad spem, et accendit ad fidem, et erigit ad spem, et accendit ad dilectionem, « non est meus, » exclusa dilectionem, « non est meus, » exclusa persona Patris. Joan. III, 34: Quem mi- persona Patris. Joan. III, 34: Quem mi- sit Deus, verba Dei loquitur. 1 Petri, iv, sit Deus, verba Dei loquitur. 1 Petri, iv, 11: Si quis loquitur, quasi sermones Dei. 11: Si quis loquitur, quasi sermones Dei. Joan. vi, 16 Mea doctrina non est Joan. vi, 16 Mea doctrina non est mea, sed ejus qui misit me. mea, sed ejus qui misit me.

« Sed ejus qui misit me, Patris. » « Sed ejus qui misit me, Patris. » Joan. v, 43: Quare loquelam meam Joan. v, 43: Quare loquelam meam non cognoscitis? Supra enim, y. 42, non cognoscitis? Supra enim, y. 42, dixerat Jesus: Ego enim ex Deo pro- dixerat Jesus: Ego enim ex Deo pro- cessi et veni. Item, xu, 49: Ex meipso cessi et veni. Item, xu, 49: Ex meipso non sum locutus, sed qui misit me, Pa- non sum locutus, sed qui misit me, Pa- ter, ipse mihi mandatum dedit quid di- ter, ipse mihi mandatum dedit quid di- cam, et quid loquar. cam, et quid loquar.

« Hæc locutus sum vobis, apud vos « Hæc locutus sum vobis, apud vos

manens. D manens. D

Scilicet secundum præsentiam carnis. Scilicet secundum præsentiam carnis. Et incipit hic secunda pars, in qua di- Et incipit hic secunda pars, in qua di- cit hujus manifestationis perfectiorem cit hujus manifestationis perfectiorem Paraclitum. Paraclitum.

Et dicit hic duo. Facit enim primo in- Et dicit hic duo. Facit enim primo in- tentionem doctrinæ suæ. Secundo, dicit tentionem doctrinæ suæ. Secundo, dicit quod illuminator ad illam plene intelli- quod illuminator ad illam plene intelli- gendam erat mittendus a Patre Paraclitus. gendam erat mittendus a Patre Paraclitus.

25 25

26 26

548 548

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Dicit ergo : « Hæc » omnia quæ au- « Dicit ergo : « Hæc » omnia quæ au- distis, « locutus sum vobis, » corporali- distis, « locutus sum vobis, » corporali- ter ore ad os loquens. Exod. xxxı, 11: ter ore ad os loquens. Exod. xxxı, 11: Loquebatur Dominus ad Moysen facie Loquebatur Dominus ad Moysen facie ad faciem, sicut solet loqui homo ad ad faciem, sicut solet loqui homo ad amicum suum ¹. Isa. L, 4 : Mane erigit amicum suum ¹. Isa. L, 4 : Mane erigit mihi aurem, ut audiam quasi magi- mihi aurem, ut audiam quasi magi-

strum. strum.

« Apud vos manens, » in præsentia « Apud vos manens, » in præsentia carnis. Baruch, 111, 38: In terris visus carnis. Baruch, 111, 38: In terris visus est, et cum hominibus conversatus est. est, et cum hominibus conversatus est. Joan. 1, 14 Verbum caro factum est, et Joan. 1, 14 Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. habitavit in nobis.

« Paraclitus autem Spiritus sanctus, « Paraclitus autem Spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia, et suggeret vo- ille vos docebit omnia, et suggeret vo- bis omnia quæcumque dixero vobis. » bis omnia quæcumque dixero vobis. »

Tangit hic tria: nomen, auctorem, Tangit hic tria: nomen, auctorem, doctrinam. doctrinam.

Nomen autem duplex. Paraclitus est Nomen autem duplex. Paraclitus est advocatus quia advocat pro nobis, et advocatus quia advocat pro nobis, et consolatur nos. De primo dicit, Luc. consolatur nos. De primo dicit, Luc. XXI, 15 Dabo vobis os et sapientiam, XXI, 15 Dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri. De consolatione omnes adversarii vestri. De consolatione autem dicitur, I ad Corinth. 1, 4: Qui autem dicitur, I ad Corinth. 1, 4: Qui consolatur nos in omni tribulatione no- consolatur nos in omni tribulatione no- stra. stra.

Secundum nomen est Spiritus san- Secundum nomen est Spiritus san- ctus. «Spiritus » autem dicitur: quia ctus. «Spiritus » autem dicitur: quia spirat, quia vivificat, quia illuminat : spirat, quia vivificat, quia illuminat : quia occultus est, et a carne et a san- quia occultus est, et a carne et a san- guine non percipitur. De primo dicitur, guine non percipitur. De primo dicitur, Joan. III, 8 Spiritus ubi vult spirat. Joan. III, 8 Spiritus ubi vult spirat. Spirat autem ad gratiæ informationem. Spirat autem ad gratiæ informationem. De vivificatione dicitur, Joan. VI, 64: De vivificatione dicitur, Joan. VI, 64: Spiritus est qui vivificat. De illumina- Spiritus est qui vivificat. De illumina- tione, Job, xxx11, 8: Ut video, spiritus tione, Job, xxx11, 8: Ut video, spiritus est in homnibus, et inspiratio Omnipo- est in homnibus, et inspiratio Omnipo- tentis dat intelligentiam. De occulta- tentis dat intelligentiam. De occulta- tione, Joan. i, 8: Nescis unde veniat, tione, Joan. i, 8: Nescis unde veniat, etc. Eccle. x1, 5: Ignoras quæ sit via etc. Eccle. x1, 5: Ignoras quæ sit via

Cf. Numer. XII, 8. Cf. Numer. XII, 8.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

spiritus. Spiritus adhuc dicitur qui a spiritus. Spiritus adhuc dicitur qui a carne avertit. Lucæ, xxiv, 39: Spiritus carne avertit. Lucæ, xxiv, 39: Spiritus carnem et ossa non habet: sed simplex carnem et ossa non habet: sed simplex est, et in veritate consistit. Joan. iv, 24 : est, et in veritate consistit. Joan. iv, 24 : Spiritus est Deus: et eos, qui adorant Spiritus est Deus: et eos, qui adorant eum, in spiritu el veritate oportet ado- eum, in spiritu el veritate oportet ado- rare. rare.