524 524

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tuos. Christi enim oratio impetravit quod tuos. Christi enim oratio impetravit quod negando non totus abscederet, sed red- negando non totus abscederet, sed red- iens robur Spiritus acciperet, et sic iens robur Spiritus acciperet, et sic alios confirmaret. alios confirmaret.

Hoc est ergo quod dicit de charitatis Hoc est ergo quod dicit de charitatis institutione. institutione.

Et hæc de capitulo decimo tertio. Et hæc de capitulo decimo tertio.

CAPUT XIV. CAPUT XIV.

Consolando discipulos ait multas in domo Patris esse mansiones, seque rursum Consolando discipulos ait multas in domo Patris esse mansiones, seque rursum illos assumpturum; Thomæ dicit se esse viam, veritatem et vitam; Philippo illos assumpturum; Thomæ dicit se esse viam, veritatem et vitam; Philippo autem, Patrem in se videri; illosque accepturos quidquid suo nomine petierint, autem, Patrem in se videri; illosque accepturos quidquid suo nomine petierint, et se alium Paracletum a Patre eis missurum; docet quis ipsum diligere di- et se alium Paracletum a Patre eis missurum; docet quis ipsum diligere di- cendus sit, et qualem pacem relinquat discipulis, qui de ipsius discessu merito cendus sit, et qualem pacem relinquat discipulis, qui de ipsius discessu merito gaudere deberent. gaudere deberent.

1. Non turbetur cor vestrum. Credi- 1. Non turbetur cor vestrum. Credi- tis in Deum, et in me credite. tis in Deum, et in me credite. 2. In domo Patris mei mansiones 2. In domo Patris mei mansiones multæ sunt. Si quo minus, multæ sunt. Si quo minus, dixissem vobis: Quia vado pa- dixissem vobis: Quia vado pa- rare vobis locum. rare vobis locum.

3. Et si abiero, et præparavero vobis 3. Et si abiero, et præparavero vobis locum, iterum venio, et accipiam locum, iterum venio, et accipiam vos ad meipsum, ut ubi sum vos ad meipsum, ut ubi sum ego, et vos sitis. ego, et vos sitis.

4. Et quo ego vado, scitis, et viam 4. Et quo ego vado, scitis, et viam scitis. scitis.

5. Dicit ei Thomas: Domine, nesci- 5. Dicit ei Thomas: Domine, nesci- mus quo vadis : et quomodo mus quo vadis : et quomodo possumus viam scire? possumus viam scire?

6. Dicit ei Jesus: Ego sum via, et 6. Dicit ei Jesus: Ego sum via, et veritas, et vita. Nemo venit ad veritas, et vita. Nemo venit ad Patrem, nisi per me. Patrem, nisi per me.

7. Si cognovissetis me, et Patrem 7. Si cognovissetis me, et Patrem meum utique cognovissetis: et meum utique cognovissetis: et amodo cognoscetis eum, et vi- amodo cognoscetis eum, et vi- distis eum. distis eum.

8. Dicit ei Philippus : Domine, 8. Dicit ei Philippus : Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit ostende nobis Patrem, et sufficit nobis. nobis.

9. Dicit ei Jesus: Tanto tempore vo- 9. Dicit ei Jesus: Tanto tempore vo-

biscum sum, et non cognovistis biscum sum, et non cognovistis me? Philippe, qui videt me, me? Philippe, qui videt me, videt et Patrem. Quomodo tu videt et Patrem. Quomodo tu dicis Ostende nobis Patrem? dicis Ostende nobis Patrem? 10. Non creditis quia ego in Patre, et 10. Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est? Verba quæ ego Pater in me est? Verba quæ ego loquor vobis, a meipso non lo- loquor vobis, a meipso non lo- quor. Pater autem in me ma- quor. Pater autem in me ma- nens, ipse facit opera. nens, ipse facit opera. 11. Non creditis quia ego in Patre, et 11. Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est? Pater in me est?

12. Alioquin propter opera ipsa cre- 12. Alioquin propter opera ipsa cre- dite. Amen, amen dico vobis, dite. Amen, amen dico vobis, qui credit in me, opera quæ ego qui credit in me, opera quæ ego facio et ipse faciet, et majora facio et ipse faciet, et majora horum faciet, quia ego ad Pa- horum faciet, quia ego ad Pa- trem vado. trem vado.

13. Et quodcumque petieritis Patrem 13. Et quodcumque petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam, ut in nomine meo, hoc faciam, ut glorificetur Pater in Filio'. glorificetur Pater in Filio'. 14. Si quid petieritis me in nomine 14. Si quid petieritis me in nomine meo, hoc faciam. meo, hoc faciam.

15. Si diligitis me, mandata mea 15. Si diligitis me, mandata mea

servate. servate.

16. Et ego rogabo Patrem, et alium 16. Et ego rogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit vobis, ut ma- Paraclitum dabit vobis, ut ma-

Matth. v, 7 et xxi, 22; Marc. x1, 24; Infra, Matth. v, 7 et xxi, 22; Marc. x1, 24; Infra,

XVI, 23. XVI, 23.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-1. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-1.

neat vobiscum in æternum, neat vobiscum in æternum, 17. Spiritum veritatis, quem mundus 17. Spiritum veritatis, quem mundus non potest accipere, quia non non potest accipere, quia non videt eum, nec scit eum. Vos videt eum, nec scit eum. Vos

525 525

24. Qui non diligit me, sermones 24. Qui non diligit me, sermones meos non servat. Et sermonem meos non servat. Et sermonem quem audistis, non est meus, quem audistis, non est meus, sed ejus qui misit me, Patris. sed ejus qui misit me, Patris.

autem cognoscetis eum, quia 25. Hæc locutus sum vobis, apud vos autem cognoscetis eum, quia 25. Hæc locutus sum vobis, apud vos apud vos manebit, et in vobis apud vos manebit, et in vobis erit. erit.

18. Non relinquam vos orphanos : 18. Non relinquam vos orphanos : veniam ad vos. veniam ad vos.

19. Adhuc modicum, et mundus me 19. Adhuc modicum, et mundus me jam non videt. Vos autem vide- jam non videt. Vos autem vide-

tis me, quia ego vivo, et vos tis me, quia ego vivo, et vos vivetis. vivetis.

20. In illo die vos cognoscetis quia 20. In illo die vos cognoscetis quia ego sum in Patre meo, et vos in ego sum in Patre meo, et vos in me, et ego in vobis. me, et ego in vobis.

21. Qui habet mandata mea, et servat 21. Qui habet mandata mea, et servat ea, ille est qui diligit me. Qui ea, ille est qui diligit me. Qui autem diligit me, diligetur a autem diligit me, diligetur a Patre meo et ego diligam Patre meo et ego diligam eum, et manifestabo ei meip- eum, et manifestabo ei meip-

sum. sum.

22. Dicit ei Judas, non ille Iscariotes: 22. Dicit ei Judas, non ille Iscariotes: Domine, quid factum est, quia Domine, quid factum est, quia

manens. manens.

26. Paraclitus autem Spiritus sanctus, 26. Paraclitus autem Spiritus sanctus,

quem mittet Pater in nomine quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia, et meo, ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia quæcum- suggeret vobis omnia quæcum- que dixero vobis. que dixero vobis. 27. Pacem relinquo vobis, pacem 27. Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis: non quomodo meam do vobis: non quomodo mundus dat, ego do vobis. Non mundus dat, ego do vobis. Non turbetur cor vestrum, neque turbetur cor vestrum, neque formidet. formidet.

28. 28.

Audistis quia ego dixi vobis: Va- Audistis quia ego dixi vobis: Va- do, et venio ad vos. Si diligere- do, et venio ad vos. Si diligere- tis me, gauderetis utique quia tis me, gauderetis utique quia vado ad Patrem, quia Pater vado ad Patrem, quia Pater major me est. major me est.

29. Et nunc dixi vobis priusquam 29. Et nunc dixi vobis priusquam fiat, ut cum factum fuerit, cre- fiat, ut cum factum fuerit, cre- datis. datis.

manifestaturus es nobis teip- 30. Jam non multa loquar vobiscum. manifestaturus es nobis teip- 30. Jam non multa loquar vobiscum.

sum, et non mundo? sum, et non mundo?

23. Respondit Jesus, et dixit ei: Si 23. Respondit Jesus, et dixit ei: Si

quis diligit me, sermonem quis diligit me, sermonem meum servabit: et Pater meus meum servabit: et Pater meus diliget eum, et ad eum venie- diliget eum, et ad eum venie- mus, et mansionem apud eum mus, et mansionem apud eum faciemus. faciemus.

Venit enim princeps mundi Venit enim princeps mundi hujus, et in me non habet quid- hujus, et in me non habet quid-

quam. quam.

31. Sed ut cognoscat mundus quia 31. Sed ut cognoscat mundus quia diligo Patrem, et sicut manda- diligo Patrem, et sicut manda- tum dedit mihi Pater ', sic fa- tum dedit mihi Pater ', sic fa- cio. Surgite, eamus hinc. cio. Surgite, eamus hinc.

IN CAPUT XIV JOANNIS IN CAPUT XIV JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

«Non turbetur cor vestrum. Credi- «Non turbetur cor vestrum. Credi- tis in Deum, et in me credite. » tis in Deum, et in me credite. »

Hic incipit informatio discipulorum Hic incipit informatio discipulorum ad sanctitatem per sermonem. ad sanctitatem per sermonem.

1 Act. II, 23. 1 Act. II, 23.

Dividitur autem in duas partes: in Dividitur autem in duas partes: in quarum prima sermo proponitur exhor- quarum prima sermo proponitur exhor- tationis ad fidem et sanctitatem: in tationis ad fidem et sanctitatem: in secunda autem, suffragium orationis po- secunda autem, suffragium orationis po- nitur ad sanctitatis confirmationem, ibi, nitur ad sanctitatis confirmationem, ibi, cap. xvi, 1: « Hæc locutus est Jesus, cap. xvi, 1: « Hæc locutus est Jesus, et sublevatis oculis, etc. » et sublevatis oculis, etc. »

Dividitur autem prima pars in tres Dividitur autem prima pars in tres partes in quarum prima instruit ad partes in quarum prima instruit ad perfectam fidem: in secunda, ad chari- perfectam fidem: in secunda, ad chari- tatis perfectionem, ibi, cap. xv, 1: tatis perfectionem, ibi, cap. xv, 1: « Ego sum vitis vera, etc. » In tertia « Ego sum vitis vera, etc. » In tertia

526 526

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

autem, quia desolati erant per tristitiam autem, quia desolati erant per tristitiam Passionis, instruit eos de spe futuræ Passionis, instruit eos de spe futuræ consolationis, tum per Paraclitum mit- consolationis, tum per Paraclitum mit- tendum, tum per seipsum in proximo tendum, tum per seipsum in proximo resurrecturum. Et hoc incipit ibi, cap. resurrecturum. Et hoc incipit ibi, cap. XVI, 5 «Hæc autem ab initio non dixi XVI, 5 «Hæc autem ab initio non dixi vobis, etc. » vobis, etc. »

: :

Prima harum partium dividitur in Prima harum partium dividitur in duas in quarum prima confortat ad duas in quarum prima confortat ad fidem quod de recessu suo conturbati, fidem quod de recessu suo conturbati, non vacillent in fide in secunda autem, non vacillent in fide in secunda autem, ut magis consolentur, ostendit qualiter ut magis consolentur, ostendit qualiter per fidem operantem per dilectionem per fidem operantem per dilectionem præcedentem possent sequi ipsum, ibi, præcedentem possent sequi ipsum, ibi, . 15 « Si diligitis me, mandata mea . 15 « Si diligitis me, mandata mea servate, etc. » servate, etc. »

Adhuc autem, prior pars dividitur in Adhuc autem, prior pars dividitur in tria in quorum primo exhortatur ne tria in quorum primo exhortatur ne fides vacillet ex recessu Christi per fides vacillet ex recessu Christi per mortem quia in recessu est utilitas mortem quia in recessu est utilitas præparationis ad beatitudinem. Secun- præparationis ad beatitudinem. Secun- do, ostendit quod ipse est ad locum do, ostendit quod ipse est ad locum paratum via per mortem. Tertio, osten- paratum via per mortem. Tertio, osten- dit perfectæ fidei potestatem. Secunda dit perfectæ fidei potestatem. Secunda incipit ibi, y. 4 : « Et quo ego vado, incipit ibi, y. 4 : « Et quo ego vado, scitis, etc. » Tertia vero ibi, y. 12: scitis, etc. » Tertia vero ibi, y. 12: « Amen, amen dico vobis: Qui credit « Amen, amen dico vobis: Qui credit in me, etc. » in me, etc. »

: :

Adhuc autem, prior harum habet Adhuc autem, prior harum habet quatuor paragraphos: in quorum primo quatuor paragraphos: in quorum primo confortationem ponit ne fides vacillet: confortationem ponit ne fides vacillet: in secundo, dat rationem ex utilitate in secundo, dat rationem ex utilitate suæ præcessionis in mansionem beati- suæ præcessionis in mansionem beati- tudinis in tertio, infallibilitatem osten- tudinis in tertio, infallibilitatem osten- dit sui sermonis : in quarto autem, dit sui sermonis : in quarto autem, utilitatem allegat consolatoriæ suæ re- utilitatem allegat consolatoriæ suæ re- versionis. Secundum est ibi, y. 2 : versionis. Secundum est ibi, y. 2 : « In domo Patris mei, etc. » Tertium, « In domo Patris mei, etc. » Tertium, ibi, y. 2: « Si quo minus, etc. » ibi, y. 2: « Si quo minus, etc. » Quartum, ibi, y. 3 : « Et si abiero, Quartum, ibi, y. 3 : « Et si abiero, etc. » etc. »

In primo horum dicit duo: conforta- In primo horum dicit duo: conforta- tionem, et id quod accipitur in conforta- tionem, et id quod accipitur in conforta- tione. tione.

Dicit ergo discipulis suis, quos ut Dicit ergo discipulis suis, quos ut semen futuræ Ecclesiæ præcipue confor- semen futuræ Ecclesiæ præcipue confor-

1 Hæc verba, neque formidet, inveniuntur in 1 Hæc verba, neque formidet, inveniuntur in eodem capitulo, y. 27 : in hoc primo versiculo eodem capitulo, y. 27 : in hoc primo versiculo

tari oportebat quia aliter tota Ecclesia tari oportebat quia aliter tota Ecclesia fuisset desolata. Isa. 1, 9: Nisi Domi- fuisset desolata. Isa. 1, 9: Nisi Domi- nus exercituum reliquisset nobis semen, nus exercituum reliquisset nobis semen, quasi Sodoma fuissemus, et quasi Go- quasi Sodoma fuissemus, et quasi Go- morrha similes essemus : morrha similes essemus :

<< Non turbetur cor vestrum, neque << Non turbetur cor vestrum, neque formidet. » formidet. »

Duo sunt in corde, scilicet, intellectus, Duo sunt in corde, scilicet, intellectus, et affectus. Propter intellectum dicit : et affectus. Propter intellectum dicit : «Non turbetur. » Propter affectum «Non turbetur. » Propter affectum dicit: « Neque formidet. » dicit: « Neque formidet. »

Turbatur enim id quod obtenebratur, Turbatur enim id quod obtenebratur, ut non possit videre quid agat. Et hoc ut non possit videre quid agat. Et hoc est quando dubietas lumen intellectus est quando dubietas lumen intellectus agentis obnubilat, ut non possit in eo agentis obnubilat, ut non possit in eo lumen clarum veritatis videre. Luc xxiv, lumen clarum veritatis videre. Luc xxiv, 38 Quid turbati estis, et cogitationes 38 Quid turbati estis, et cogitationes ascendunt in corda vestra? Hæc autem ascendunt in corda vestra? Hæc autem turbatio serenitatis cordis eorum, cau- turbatio serenitatis cordis eorum, cau- sabatur ex recordatione subtractionis sabatur ex recordatione subtractionis dulcissimæ præsentiæ Christi corpora- dulcissimæ præsentiæ Christi corpora- lis. Job, xx, 15: A facie ejus tur- lis. Job, xx, 15: A facie ejus tur- batus sum, et considerans eum, timore batus sum, et considerans eum, timore sollicitor. Magna enim fuit causa turba- sollicitor. Magna enim fuit causa turba- tionis quando videbant quod a tam im- tionis quando videbant quod a tam im- piis, tam pius et justus Dominus occum- piis, tam pius et justus Dominus occum- bere debuit. Proverb. xxv, 26: Fons bere debuit. Proverb. xxv, 26: Fons turbatus pede et vena corrupta, justus turbatus pede et vena corrupta, justus cadens coram impio. cadens coram impio.

« «

Neque formidet. » Formido est Neque formidet. » Formido est affectus trepidatio, quæ inducit virium affectus trepidatio, quæ inducit virium trepidationem et tremorem. Isa. xxi, 3 trepidationem et tremorem. Isa. xxi, 3 et 4 Corrui cum audirem, contur- et 4 Corrui cum audirem, contur- batus sum cum viderem. Emarcuit cor batus sum cum viderem. Emarcuit cor meum : tenebræ obstupefecerunt me. meum : tenebræ obstupefecerunt me. Hæc enim omnia facit in homine for- Hæc enim omnia facit in homine for- mido. Psal. LIV, mido. Psal. LIV, 6 Timor et tremor 6 Timor et tremor venerunt super me, et contexerunt me venerunt super me, et contexerunt me tenebræ. Sic ergo turbati et formidantes tenebræ. Sic ergo turbati et formidantes a terrore recessus Domini ab eis. a terrore recessus Domini ab eis.

Econtra dicit Dominus : « Non tur- Econtra dicit Dominus : « Non tur- betur cor vestrum, » quantum ad intel- betur cor vestrum, » quantum ad intel- lectum, ne tenebretur ad videndam fidei lectum, ne tenebretur ad videndam fidei veritatem « neque formidet, » quan- veritatem « neque formidet, » quan-

Vulgata habet tantum : Non turbetur cor ve- Vulgata habet tantum : Non turbetur cor ve- .strum. .strum.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-1, 2. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-1, 2.

tum ad dimittendum fidei constantiam. tum ad dimittendum fidei constantiam. Proverb. XII, 21 Non contristabit ju- Proverb. XII, 21 Non contristabit ju- stum quidquid ei acciderit. Proverb. stum quidquid ei acciderit. Proverb. XXVIII, 1 Justus quasi leo confidens, XXVIII, 1 Justus quasi leo confidens, absque terrore erit. absque terrore erit.

Dicit autem : « Non turbetur cor Dicit autem : « Non turbetur cor vestrum, » quia corde constante, to- vestrum, » quia corde constante, to- tum corpus constans erit. Hoc est enim tum corpus constans erit. Hoc est enim principium vitæ, et motus, et sensus, et principium vitæ, et motus, et sensus, et omnium aliorum. Et ideo in illo est omnium aliorum. Et ideo in illo est totum. Proverb. IV, 23: Omni custodia totum. Proverb. IV, 23: Omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso vita pro- serva cor tuum, quia ex ipso vita pro- cedit. cedit.

Contra duplicem autem morbum cor- Contra duplicem autem morbum cor- dis, unam proponit medicinam, dicens: dis, unam proponit medicinam, dicens:

« Creditis in Deum, etc. » « Creditis in Deum, etc. »

Duo enim dicit, quorum unum con- Duo enim dicit, quorum unum con- sequens est ex alio. sequens est ex alio.

Primum est, quod dicit : « Creditis Primum est, quod dicit : « Creditis in Deum, » per assensum fidei, quem in Deum, » per assensum fidei, quem in Deum vos confortantem habetis : in Deum vos confortantem habetis : consequens est, ut in me credatis, quia consequens est, ut in me credatis, quia ego sum Deus. ego sum Deus.

Et hoc est «Et in me credite. » Et Et hoc est «Et in me credite. » Et ideo est sicut dico vobis: quia utilitas ideo est sicut dico vobis: quia utilitas magna vobis et omnibus fidelibus ex magna vobis et omnibus fidelibus ex transitu meo proveniet. Fides enim in transitu meo proveniet. Fides enim in Patrem omnipotentem confortat: fides Patrem omnipotentem confortat: fides in me omnem veritatem omnia pro- in me omnem veritatem omnia pro-

missa verificat : et ideo turbationem missa verificat : et ideo turbationem pellite, et ad veritatem meam cor sere- pellite, et ad veritatem meam cor sere- nate. Credentes autem in Deum Patrem nate. Credentes autem in Deum Patrem omnipotentem, formidinem projicite, et omnipotentem, formidinem projicite, et in potentia virtutis ejus corde forti state. in potentia virtutis ejus corde forti state. Ad Ephes. vi, 10: Confortamini in Do- Ad Ephes. vi, 10: Confortamini in Do- mino, et in potentia virtutis ejus. mino, et in potentia virtutis ejus.

« In domo Patris mei mansiones « In domo Patris mei mansiones multæ sunt. >> multæ sunt. >>

Tangit hic rationem confortationis ex Tangit hic rationem confortationis ex utilitate sui transitus. Quia quamvis ab utilitate sui transitus. Quia quamvis ab æterno in domo Patris receptacula bea- æterno in domo Patris receptacula bea- torum sint distincta per prædestina- torum sint distincta per prædestina- tionem, tamen ut beati intrent in ea tionem, tamen ut beati intrent in ea

527 527

sine impedimento, removeri oportet im- sine impedimento, removeri oportet im- pedimenta et offendicula per Christi pedimenta et offendicula per Christi sanguinem. Cherubim enim et flam- sanguinem. Cherubim enim et flam- meum gladium atque versatilem collo- meum gladium atque versatilem collo- cavit Dominus ad custodiendam viam cavit Dominus ad custodiendam viam ligni vitæ, quæ per sanguinem oportet ligni vitæ, quæ per sanguinem oportet removeri. removeri.

Et hoc est quod dicit. Bene dico, quod Et hoc est quod dicit. Bene dico, quod cor vestrum non formidet: quia « in cor vestrum non formidet: quia « in domo Patris mei, » quæ receptaculum domo Patris mei, » quæ receptaculum est commune omnium beatorum. Psal. est commune omnium beatorum. Psal. xxv, 8 Domine, dilexi decorem do- xxv, 8 Domine, dilexi decorem do- mus tuæ, etc. Baruch, 111, 24 : O Israel, mus tuæ, etc. Baruch, 111, 24 : O Israel, quam magna est domus Dei, et ingens quam magna est domus Dei, et ingens locus possessionis ejus! Psal. LXXXIII, locus possessionis ejus! Psal. LXXXIII, 5 Beati qui habitant in domo tua, 5 Beati qui habitant in domo tua, Domine in sæcula sæculorum lauda- Domine in sæcula sæculorum lauda- bunt te. bunt te.

<< Mansiones multæ sunt. » << Mansiones multæ sunt. »

Quia secundum differentias meritorum Quia secundum differentias meritorum sunt etiam distinctiones præmiorum. Et sunt etiam distinctiones præmiorum. Et illæ sunt mansiones in quibus requie- illæ sunt mansiones in quibus requie- scunt beati fideles ita quod non cadit scunt beati fideles ita quod non cadit in eis turbatio mundi. Psal. xxx, 21: in eis turbatio mundi. Psal. xxx, 21: Proteges eos in tabernaculo tuo, a con- Proteges eos in tabernaculo tuo, a con- tradictione linguarum. tradictione linguarum.

Istæ mansiones sunt excubiæ fidelium, Istæ mansiones sunt excubiæ fidelium, sunt absconsiones divinorum secreto- sunt absconsiones divinorum secreto- rum, sunt pulchritudines divinorum lu- rum, sunt pulchritudines divinorum lu- minum, sunt ordines Angelorum Deo minum, sunt ordines Angelorum Deo assistentium, sunt protectiones victo- assistentium, sunt protectiones victo- rum, sunt promptuaria omnium volu- rum, sunt promptuaria omnium volu- ptatum. ptatum.

De excubiis dicitur in Psalmo cxvII, De excubiis dicitur in Psalmo cxvII, 15 Vox exsultationis et salutis in ta- 15 Vox exsultationis et salutis in ta- bernaculis justorum. bernaculis justorum.

De absconsionibus, similiter in Psal- De absconsionibus, similiter in Psal- mo xxx, 21 Abscondes eos in abscon- mo xxx, 21 Abscondes eos in abscon- dito faciei tuæ, a contradictione homi- dito faciei tuæ, a contradictione homi-

пит. пит.

De pulchritudinibus dicitur, Numer. De pulchritudinibus dicitur, Numer. XXIV, 5 Quam pulchra tabernacula XXIV, 5 Quam pulchra tabernacula tua, Jacob! et tentoria tua, Israel! tua, Jacob! et tentoria tua, Israel!

De ordinibus Angelorum dicitur, Deu. De ordinibus Angelorum dicitur, Deu. ter. xxx11, 8, secundum aliam transla- ter. xxx11, 8, secundum aliam transla- tionem « Statuit terminos populorum tionem « Statuit terminos populorum

528 528

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

juxta numerum Angelorum Dei ¹. » juxta numerum Angelorum Dei ¹. » De protectionibus securissimis victo- De protectionibus securissimis victo- rum de mundo triumphantium, in Psal- rum de mundo triumphantium, in Psal-

mo mo

LXXXIII, 2 et 3 : Quam dilecta LXXXIII, 2 et 3 : Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum ! tabernacula tua, Domine virtutum ! concupiscit, et deficit anima mea in concupiscit, et deficit anima mea in atria Domini: cor meum et caro mea atria Domini: cor meum et caro mea exsultaverunt, etc. exsultaverunt, etc.

De promptuariis, iterum in Psalmo De promptuariis, iterum in Psalmo CXLIII, 13 Promptuaria eorum plena, CXLIII, 13 Promptuaria eorum plena, eructantia ex hoc in illud. Item, Psal. eructantia ex hoc in illud. Item, Psal. xxxv, 9 Inebriabuntur ab ubertate xxxv, 9 Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ, etc. domus tuæ, etc.

Ibi est sinus Abrahæ in requie beato- Ibi est sinus Abrahæ in requie beato- rum pauperum, ut paupertatis oblivi- rum pauperum, ut paupertatis oblivi- scantur. Luc. xv1, 22: Factum est scantur. Luc. xv1, 22: Factum est autem ut moreretur mendicus, et porta- autem ut moreretur mendicus, et porta- retur ab Angelis in sinum Abrahæ. retur ab Angelis in sinum Abrahæ. Ibi exsultabunt sancti in gloria, læta- Ibi exsultabunt sancti in gloria, læta- buntur in cubilibus suis 2. Ibi enim buntur in cubilibus suis 2. Ibi enim constituit Deus lucidissimas mansiones constituit Deus lucidissimas mansiones in quibus requiescunt Sanctorum ani- in quibus requiescunt Sanctorum ani- mæ mæ

sicut dicitur in visionibus Esdræ. sicut dicitur in visionibus Esdræ. Tantus ergo decor mansionum vos con- Tantus ergo decor mansionum vos con- fortet, quia viam ad illum sanguine meo fortet, quia viam ad illum sanguine meo præparabo. præparabo.

હૈ Si quo minus dixissem vobis : હૈ Si quo minus dixissem vobis : Quia vado parare vobis locum. » Quia vado parare vobis locum. »

Altera ratio est, sumpta a sermonis Altera ratio est, sumpta a sermonis sui veritate in quem credunt: quia in sui veritate in quem credunt: quia in Deum credunt. Deum credunt.

Unde dicit : « Si quo minus, » hoc Unde dicit : « Si quo minus, » hoc est, si aliquo minus esset quam dixit. est, si aliquo minus esset quam dixit. Unde littera quam legit Chrysostomus Unde littera quam legit Chrysostomus habet «Si autem non, » hoc est, si habet «Si autem non, » hoc est, si non esset sicut dixi vobis: tunc pro non esset sicut dixi vobis: tunc pro certo dixissem vobis, » sicut amicis. certo dixissem vobis, » sicut amicis.

Nollem enim quod vitam illam perdere Nollem enim quod vitam illam perdere tis nisi perdendo istam, meliorem inve- tis nisi perdendo istam, meliorem inve- niretis. I ad Corinth. xv, 19: Si in niretis. I ad Corinth. xv, 19: Si in hac vita tantum in Christo sperantes hac vita tantum in Christo sperantes simus, miserabiliores sumus omnibus simus, miserabiliores sumus omnibus hominibus. Nunc autem multo plus in hominibus. Nunc autem multo plus in re, quam ego dixerim vobis. III Re- re, quam ego dixerim vobis. III Re-

1 Vulgata habet, Deuter. xxxII, 8: Constituit 1 Vulgata habet, Deuter. xxxII, 8: Constituit terminos populorum juxta numerum filiorum 1s- terminos populorum juxta numerum filiorum 1s-

gum, x, 7 Probavi quod media pars gum, x, 7 Probavi quod media pars mihi nuntiata non fuerit. Major est mihi nuntiata non fuerit. Major est sapientia et opera tua quam rumor sapientia et opera tua quam rumor quem audivi, scilicet in terra mea. quem audivi, scilicet in terra mea.

Dico ergo: «Si quo minus, » supple, Dico ergo: «Si quo minus, » supple, esset, «dixissem vobis, » hoc est, vobis esset, «dixissem vobis, » hoc est, vobis fidelibus fideliter annuntiassem: « Quia fidelibus fideliter annuntiassem: « Quia vado, » per mortem, « parare vobis vado, » per mortem, « parare vobis locum » tam pulchrum et delectabilem. locum » tam pulchrum et delectabilem. Quamvis enim mansiones jam sint in Quamvis enim mansiones jam sint in domo, quantum ad prædestinationem domo, quantum ad prædestinationem æternam tamen et a me, et a vobis æternam tamen et a me, et a vobis oportet eas parari. A me quidem per oportet eas parari. A me quidem per opus redemptionis, quo removentur ob- opus redemptionis, quo removentur ob- stacula et a vobis per merita, quibus stacula et a vobis per merita, quibus mereamini beatitudinis præmia. mereamini beatitudinis præmia.

Sic ergo «vado » utiliter « vobis Sic ergo «vado » utiliter « vobis parare locum. » Isa. XLIX, 20: Augu- parare locum. » Isa. XLIX, 20: Augu- stus est mihi locus, fac spatium mihi stus est mihi locus, fac spatium mihi ut habitem. Quia peccatum locum facit ut habitem. Quia peccatum locum facit angustum ad intrandum, et hoc non angustum ad intrandum, et hoc non potuit fieri nisi per Christum. IV Re- potuit fieri nisi per Christum. IV Re- gum, vi, 1 et 2: Ecce locus, in quo gum, vi, 1 et 2: Ecce locus, in quo habitamus coram te, angustus est no- habitamus coram te, angustus est no- bis. Eamus usque ad Jordanem, et bis. Eamus usque ad Jordanem, et tollant singuli de silva materias sin- tollant singuli de silva materias sin- gulas, ut ædificemus nobis locum ad gulas, ut ædificemus nobis locum ad habitandum. Et in hoc signatur præpa- habitandum. Et in hoc signatur præpa- tio qua singuli sibi præparant mansiones tio qua singuli sibi præparant mansiones per bonorum meritorum operationem. per bonorum meritorum operationem.

Sic ergo non turbemini, neque for- Sic ergo non turbemini, neque for- midetis in dictis meis quia vera sunt midetis in dictis meis quia vera sunt si minus esset quam quod per mortem si minus esset quam quod per mortem vobis æternas præparo mansiones, ego vobis æternas præparo mansiones, ego fideliter dixissem vobis. fideliter dixissem vobis.

« Et si abiero, et præparavero vobis « Et si abiero, et præparavero vobis

locum, iterum venio, et accipiam vos locum, iterum venio, et accipiam vos ad meipsum, ut ubi sum ego, et vos ad meipsum, ut ubi sum ego, et vos sitis. » sitis. »

Ecce quarto inducit sermonem con- Ecce quarto inducit sermonem con- solatorium ex sui ad mansionem comi- solatorium ex sui ad mansionem comi- tatu, et in mansione beatudinis societate. tatu, et in mansione beatudinis societate.

rael. rael.

2 Psal. CXLIX, 5. 2 Psal. CXLIX, 5.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-3, 4. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-3, 4.

Et ideo dicit tria: præcessionem sui Et ideo dicit tria: præcessionem sui ad loci præparationem, adventum sive ad loci præparationem, adventum sive reditum ad nostri assumptionem, et sui reditum ad nostri assumptionem, et sui nobiscum in beatitudine perpetuam so- nobiscum in beatitudine perpetuam so- cietatem. cietatem.

Dicit ergo « Et si abiero » a vobis Dicit ergo « Et si abiero » a vobis per præsentiam corporalem per mortem. per præsentiam corporalem per mortem. Ad Hebr. 1x, 24 Non in manufacta Ad Hebr. 1x, 24 Non in manufacta sancta Jesus introivit, exemplaria vero- sancta Jesus introivit, exemplaria vero- rum sed in ipsum cœlum, ut appareat rum sed in ipsum cœlum, ut appareat nunc vultui Dei pro nobis. Ad Hebr. nunc vultui Dei pro nobis. Ad Hebr. vi, 19 et 20: Ad interiora velaminis, vi, 19 et 20: Ad interiora velaminis, ubi præcursor pro vobis introivit Jesus, ubi præcursor pro vobis introivit Jesus, secundum ordinem Melchisedech non- secundum ordinem Melchisedech non- tifex factus in æternum. tifex factus in æternum.

Si ergo sic abiero, « et præparavero Si ergo sic abiero, « et præparavero vobis locum, » per impedimentorum et vobis locum, » per impedimentorum et obstaculorum remotionem et pretii solu- obstaculorum remotionem et pretii solu- tionem, sicut diximus. Sic enim superna tionem, sicut diximus. Sic enim superna Jerusalem ædificatur ut civitas per man- Jerusalem ædificatur ut civitas per man- siones beatorum. Psal. cxx1, 3 et 4 : siones beatorum. Psal. cxx1, 3 et 4 : Jerusalem, quæ ædificatur ut civitas, Jerusalem, quæ ædificatur ut civitas, etc. Illuc enim ascenderunt tribus, tri- etc. Illuc enim ascenderunt tribus, tri- bus Domini. Quia tribus Dei habitant bus Domini. Quia tribus Dei habitant in mansionibus Dei. Propter hoc Petrus in mansionibus Dei. Propter hoc Petrus videns in lumine transfigurationis istas videns in lumine transfigurationis istas beatorum mansiones, et omnibus dele- beatorum mansiones, et omnibus dele- ctamentis mundi exutus, in ipsis per- ctamentis mundi exutus, in ipsis per- manere desiderabat, dicens, Matth. XVII, manere desiderabat, dicens, Matth. XVII, 4 Bonum est nos hic esse: si vis, 4 Bonum est nos hic esse: si vis, faciamus hic tria tabernacula, tibi faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum, et Eliæ unum. Si unum, Moysi unum, et Eliæ unum. Si ergo talem locum vobis præparavero ergo talem locum vobis præparavero per mortis pretium, per mortis pretium,

« Iterum venio, etc. » « Iterum venio, etc. »

« Iterum venio, » tempore resurre- « Iterum venio, » tempore resurre- ctionis, et tempore mortis singulorum ctionis, et tempore mortis singulorum vestrorum, et tempore extremæ discus- vestrorum, et tempore extremæ discus- sionis. Habacuc, 11, 3: Si moram fe- sionis. Habacuc, 11, 3: Si moram fe- cerit, exspecta illum, quia veniens ve- cerit, exspecta illum, quia veniens ve- niet, et non tardabit. niet, et non tardabit.

« Et accipiam vos ad meipsum, » « Et accipiam vos ad meipsum, » ita quod ego ipse educam vos de mun- ita quod ego ipse educam vos de mun- do. Et hoc signatum est, Genes. xxiv, do. Et hoc signatum est, Genes. xxiv, 67, ubi dicitur, quod Isaac introduxit 67, ubi dicitur, quod Isaac introduxit eam, scilicet Rebeccam, in tabernacu- eam, scilicet Rebeccam, in tabernacu- lum Saræ matris suæ, et accepit eam lum Saræ matris suæ, et accepit eam

XXIV XXIV

529 529

uxorem; et in tantum dilexit eam, ut uxorem; et in tantum dilexit eam, ut dolorem, qui ex morte matris ejus acci- dolorem, qui ex morte matris ejus acci- derat, temperaret. Isaac enim Christus, derat, temperaret. Isaac enim Christus, Rebecca Ecclesia primitiva, tabernacu- Rebecca Ecclesia primitiva, tabernacu- lum domus æterna, Sara quoque syna- lum domus æterna, Sara quoque syna- gogæ primo erat ad habitandum exhi- gogæ primo erat ad habitandum exhi- bita, et postea Ecclesiæ data, quæ uxor bita, et postea Ecclesiæ data, quæ uxor in uno spiritu conjuncta, a Dei Filio in uno spiritu conjuncta, a Dei Filio accipitur, et pro synagoga diligitur. accipitur, et pro synagoga diligitur. Etiam istud signatum est, Genes. XLIII, Etiam istud signatum est, Genes. XLIII, 16, ubi dixit Joseph de fratribus suis : 16, ubi dixit Joseph de fratribus suis : Introduc viros domum, et occide victi- Introduc viros domum, et occide victi- mas, et instrue convivium, quoniam me- mas, et instrue convivium, quoniam me- cum comesturi sunt meridie. Et, Exod. cum comesturi sunt meridie. Et, Exod. xv, 17 Introduces eos, et plantabis xv, 17 Introduces eos, et plantabis in monte hæreditatis tuæ, firmissimo in monte hæreditatis tuæ, firmissimo habitaculo tuo quod operatus es, Domine. habitaculo tuo quod operatus es, Domine. Sic ergo accipiam vos ad meipsum, Sic ergo accipiam vos ad meipsum, « ut ubi sum ego, » in lumine beatitu- « ut ubi sum ego, » in lumine beatitu- dinis, " et vos sitis. » Ecce perpe- dinis, " et vos sitis. » Ecce perpe- tua Christi societas. Apocal. xxi, 3: tua Christi societas. Apocal. xxi, 3: Ecce tabernaculum Dei cum hominibus, Ecce tabernaculum Dei cum hominibus, et habitabit cum eis, et ipsi populus et habitabit cum eis, et ipsi populus ejus erunt, et ipse Deus cum eis erit ejus erunt, et ipse Deus cum eis erit eorum Deus. Ezechiel. XLVIII, 35: No- eorum Deus. Ezechiel. XLVIII, 35: No- men civitatis ex illa die, Dominus ibi- men civitatis ex illa die, Dominus ibi- dem. Tunc fiet id quod dicitur, Act. dem. Tunc fiet id quod dicitur, Act. XVII, 28: In ipso vivimus, et movemur, XVII, 28: In ipso vivimus, et movemur, et sumus. Joan. XII, 26: Ubi sum ego, et sumus. Joan. XII, 26: Ubi sum ego, illic et minister meus erit. illic et minister meus erit.

« Et quo ego vado, scitis, et viam « Et quo ego vado, scitis, et viam scitis. » scitis. »

Hic ostendit confortationem et consola- Hic ostendit confortationem et consola- tionem discipulorum per viæ ad beatitu- tionem discipulorum per viæ ad beatitu- dinem certitudinem: quia ipse est via dinem certitudinem: quia ipse est via eorum ad beatitudinis mansiones. eorum ad beatitudinis mansiones.

Dividitur autem hæc pars in duas Dividitur autem hæc pars in duas partes: in quarum prima certam propo- partes: in quarum prima certam propo- nit esse viam in secunda, de via obje- nit esse viam in secunda, de via obje- ctam sibi removet dubitationem. ctam sibi removet dubitationem.

Dicit ergo « Quo ego vado, scitis, » Dicit ergo « Quo ego vado, scitis, » quia quædam viæ certitudo est per cer- quia quædam viæ certitudo est per cer- tum terminum, ideo illam præmittit di- tum terminum, ideo illam præmittit di- cens: «Quo ego vado, scitis, » per vir- cens: «Quo ego vado, scitis, » per vir- tutes omnium operum et passiones et tutes omnium operum et passiones et intentionum ad Patrem, ut objectum et intentionum ad Patrem, ut objectum et

34 34

4 4

530 530

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

causam beatitudinis in mansionibus sin- causam beatitudinis in mansionibus sin- gulorum. Joan. XVI, 5: Vado ad eum gulorum. Joan. XVI, 5: Vado ad eum qui misit me et nemo ex vobis interro- qui misit me et nemo ex vobis interro- gat me : Quo vadis? Ita enim est clarus gat me : Quo vadis? Ita enim est clarus recessus meus, quod nemo interrogans recessus meus, quod nemo interrogans dubitabit, scientibus cunctis absque dubi- dubitabit, scientibus cunctis absque dubi- tatione, quia ad Patrem et ad locum bea- tatione, quia ad Patrem et ad locum bea- titudinis vado. Joan. II, 13: Nemo titudinis vado. Joan. II, 13: Nemo ascendit in cœlum, nisi qui descendit de ascendit in cœlum, nisi qui descendit de cœlo, Filius hominis, qui est in cœlo. Et cœlo, Filius hominis, qui est in cœlo. Et hoc signatur, Act. 1, 9, ubi dicitur: Vi- hoc signatur, Act. 1, 9, ubi dicitur: Vi- dentibus illis elevatus est. Quod enim dentibus illis elevatus est. Quod enim omnibus patuit, cunctis videntibus est omnibus patuit, cunctis videntibus est impletum. impletum.

: :

« Et viam scitis, » quia ego sum osti- « Et viam scitis, » quia ego sum osti- um et via, sicut, Joan. x, 9, dicitur. um et via, sicut, Joan. x, 9, dicitur. Non est alia via ad beatitudinem nisi Non est alia via ad beatitudinem nisi ego in sacramentis quæ perfeci, et ver- ego in sacramentis quæ perfeci, et ver- bis que docui, et exemplis quæ præbui, bis que docui, et exemplis quæ præbui, et miraculis quibus omnia confirmavi. et miraculis quibus omnia confirmavi. Joan. x, 9 Per me si quis introierit, Joan. x, 9 Per me si quis introierit, salvabitur et ingredietur, et egredietur, salvabitur et ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet. Proverb. IV, 18: Ju- et pascua inveniet. Proverb. IV, 18: Ju- storum semita quasi lux splendens pro- storum semita quasi lux splendens pro- cedit, et crescit usque ad perfectum diem. cedit, et crescit usque ad perfectum diem. Isa. xxvi, 7: Semita justi recta est, rectus Isa. xxvi, 7: Semita justi recta est, rectus callis justi ad ambulandum. Et ibidem, callis justi ad ambulandum. Et ibidem, . 8: In semila judiciorum tuorum, Do- . 8: In semila judiciorum tuorum, Do- mine, sustinuimus te, etc. mine, sustinuimus te, etc. Sic ergo « viam scitis. » Sic ergo « viam scitis. »

« Dicit ei Thomas Domine, nesci- « Dicit ei Thomas Domine, nesci- mus quo vadis: et quomodo possumus mus quo vadis: et quomodo possumus viam scire ? » viam scire ? »

Hic incipit secundum in quo removet Hic incipit secundum in quo removet dubitationes sibi de certitudine viæ ob- dubitationes sibi de certitudine viæ ob- jectas. jectas.

Sunt autem duæ, quarum una oritur Sunt autem duæ, quarum una oritur ex alia. Una quidem Thomæ, et alia Phi- ex alia. Una quidem Thomæ, et alia Phi- lippi. lippi.

Illa quæ est Thomæ, est duplex secun- Illa quæ est Thomæ, est duplex secun- dum duplicem viæ certitudinem a Christo dum duplicem viæ certitudinem a Christo descriptam. Describit enim viam per cer- descriptam. Describit enim viam per cer- titudinem termini, quando dixit: Quo titudinem termini, quando dixit: Quo ego vado, scitis. Descripsit terminum viæ ego vado, scitis. Descripsit terminum viæ per transitum quando dixit: Viam scitis. per transitum quando dixit: Viam scitis.

Et his duobus Thomas duplicem opponit Et his duobus Thomas duplicem opponit dubitationem. dubitationem.

Et habet duas partes. Primo proponi- Et habet duas partes. Primo proponi- tur dubitatio, et secundo ad dubitationis tur dubitatio, et secundo ad dubitationis propositæ remotionem Christi illumina- propositæ remotionem Christi illumina- tio. tio.

Dicit ergo «Dicit ei Thomas, » cui Dicit ergo «Dicit ei Thomas, » cui competit, hoc est, quia Didymus sive competit, hoc est, quia Didymus sive dubius dicebatur. Quia etiam postquam dubius dicebatur. Quia etiam postquam Christus se viam per passionis sacramen- Christus se viam per passionis sacramen- tum paraverat, et beatitudinem Resur- tum paraverat, et beatitudinem Resur- rectionis attigerat, adhuc dubitabat. Joan. rectionis attigerat, adhuc dubitabat. Joan. xx, 25 Nisi videro in manibus ejus fixu- xx, 25 Nisi videro in manibus ejus fixu- ram clavorum, et mittam manum meam ram clavorum, et mittam manum meam in latus ejus, non credam. Hæc tamen in latus ejus, non credam. Hæc tamen dubitatio dispensatoria fuit: quia nobis dubitatio dispensatoria fuit: quia nobis profuit ad majorem viæ distinctionem. profuit ad majorem viæ distinctionem.

: :

« Domine, nescimus quo vadis. » « Domine, nescimus quo vadis. »

«Domine. » Quem Dominum profitetur, «Domine. » Quem Dominum profitetur, eidem se debere obedire credit. Psal. vin, eidem se debere obedire credit. Psal. vin, 2 2

Domine Dominus noster, quam ad- Domine Dominus noster, quam ad- mirabile est nomen tuum in universa mirabile est nomen tuum in universa

terra ! terra !

« Nescimus quo vadis. » Directe negat « Nescimus quo vadis. » Directe negat quod Christus verum esse dixerat. Sed quod Christus verum esse dixerat. Sed dicendum quod uterque verum dixerat. dicendum quod uterque verum dixerat. Christus enim dixerat quod se (qui via Christus enim dixerat quod se (qui via est) noverant. Thomas autem negat: quia est) noverant. Thomas autem negat: quia licet Christum noverit, tamen de Christo licet Christum noverit, tamen de Christo sub mentione viæ dubitabat et quærit. sub mentione viæ dubitabat et quærit. Sicut qui noscit Choruscum, non oportet Sicut qui noscit Choruscum, non oportet quod noscat eum sub forma venientis. quod noscat eum sub forma venientis.

Sic ergo dicit: « Nescimus quo vadis, » Sic ergo dicit: « Nescimus quo vadis, » quia licet sciamus quod ad Patris beati- quia licet sciamus quod ad Patris beati- tudinem vadis, non tamen scimus Pa- tudinem vadis, non tamen scimus Pa- trem sub ratione termini sive finis viæ trem sub ratione termini sive finis viæ tuæ et ideo nescimus quo vadis. Pro- tuæ et ideo nescimus quo vadis. Pro- verb. xxx, 18 et 19: Tria sunt difficilia verb. xxx, 18 et 19: Tria sunt difficilia mihi, et quartum penitus ignoro: viam mihi, et quartum penitus ignoro: viam aquilæ in cælo, viam colubri supra pe- aquilæ in cælo, viam colubri supra pe- tram, viam navis in medio mari, et viam tram, viam navis in medio mari, et viam viri in adolescentia. Via enim aquilæ in viri in adolescentia. Via enim aquilæ in coelo, est via Filii Dei secundum deita- coelo, est via Filii Dei secundum deita- tem, in cœlestibus nobis præparandis. Via tem, in cœlestibus nobis præparandis. Via colubri supra petram, est via Christi se- colubri supra petram, est via Christi se- cundum quod est Dei sapientia, supra so- cundum quod est Dei sapientia, supra so- lidum veritatis doctrinæ divinorum se- lidum veritatis doctrinæ divinorum se-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-5, 6, 7. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-5, 6, 7.

cretorum. Via navis in medio mari, est cretorum. Via navis in medio mari, est via humanitatis Christi in amaritudine via humanitatis Christi in amaritudine mundi, nos ad siccum et solidum æterni- mundi, nos ad siccum et solidum æterni- tatis portans. Via viri perfecti in gratia tatis portans. Via viri perfecti in gratia et sapientia in adolescentia, est via Chri- et sapientia in adolescentia, est via Chri- sti carnem assumentis ex adolescentula sti carnem assumentis ex adolescentula Virgine. Et de his viis quæritur a Sanctis, Virgine. Et de his viis quæritur a Sanctis, Psal. LXXVI, 20: Vestigia tua non cog- Psal. LXXVI, 20: Vestigia tua non cog-

noscentur. noscentur.

« «

Et quomodo possumus viam Et quomodo possumus viam scire ? ». scire ? ».

: :

Quia via scitur, et quæritur, per ter- Quia via scitur, et quæritur, per ter- minum et finem ad quem ducit. Joan. minum et finem ad quem ducit. Joan. III, 8 Nescis unde veniat, aut quo vadat. III, 8 Nescis unde veniat, aut quo vadat. Job, xxvIII, 7: Semitam ignoravit avis, Job, xxvIII, 7: Semitam ignoravit avis, nec intuitus est eam oculus vulturis. Avis nec intuitus est eam oculus vulturis. Avis enim Christus est, cujus semita carnali- enim Christus est, cujus semita carnali- bus ignorata est. Vultur etiam Christus bus ignorata est. Vultur etiam Christus est, quia vultur a volendo dicitur, eo est, quia vultur a volendo dicitur, eo quod escam concupiscit, et longe perci- quod escam concupiscit, et longe perci- pit et hujus oculos quibus vias suas di- pit et hujus oculos quibus vias suas di- rigit, carnales non intuentur. Baruch, rigit, carnales non intuentur. Baruch, III, 20 et 21 Viam disciplinæ ignorave- III, 20 et 21 Viam disciplinæ ignorave- runt, neque intellexerunt semitas ejus. runt, neque intellexerunt semitas ejus. Et, ibidem, y. 23: Viam autem sapien- Et, ibidem, y. 23: Viam autem sapien- tiæ nescierunt, neque commemorati sunt tiæ nescierunt, neque commemorati sunt semitas ejus. semitas ejus.

<< Dicit ei Jesus: Ego sum via, et ve- << Dicit ei Jesus: Ego sum via, et ve- ritas, et vita. Nemo venit ad Patrem, ritas, et vita. Nemo venit ad Patrem, nisi per me. » nisi per me. »

« Si cognovissetis me, et Patrem « Si cognovissetis me, et Patrem meum utique cognovissetis: et amodo meum utique cognovissetis: et amodo cognoscetis eum, et vidistis eum. » cognoscetis eum, et vidistis eum. »

Ecce illuminatio dubitationis. Ecce illuminatio dubitationis.

Dicit autem tria: viæ certificationem, Dicit autem tria: viæ certificationem, certificationis probationem, et certam ter- certificationis probationem, et certam ter- mini viæ demonstrationem. mini viæ demonstrationem.

Dicit ergo «Ego sum via, et veritas, Dicit ergo «Ego sum via, et veritas, et vita. » et vita. »

In via tria sunt per quæ cognoscitur et In via tria sunt per quæ cognoscitur et determinatur, scilicet transitus qui debet determinatur, scilicet transitus qui debet esse tritus, et rectitudo qua sine errore esse tritus, et rectitudo qua sine errore deviandi, itinerantes deducit, et terminus deviandi, itinerantes deducit, et terminus

531 531

quem attingit. Et illa est bona via. Et quem attingit. Et illa est bona via. Et quoad ista tria dicit Christus tria de se: quoad ista tria dicit Christus tria de se:

« «

Ego sum via, » qua per me ut tritum Ego sum via, » qua per me ut tritum exemplum virtutum transitur. Ego sum exemplum virtutum transitur. Ego sum « veritas, » in doctrina in qua numquam « veritas, » in doctrina in qua numquam deviatur. Ego sum « vita, » quoad deita- deviatur. Ego sum « vita, » quoad deita- tem, in qua quicumque per me venit, in tem, in qua quicumque per me venit, in sempiternum vivet. Et hoc intendit se- sempiternum vivet. Et hoc intendit se- cundum litteram. cundum litteram.

De primo dicitur, ad Roman. v, 2: De primo dicitur, ad Roman. v, 2: Per quem, Per quem, scilicet Jesum, habemus scilicet Jesum, habemus accessum ad Patrem. Matth. vII, 14: Quam accessum ad Patrem. Matth. vII, 14: Quam angusta porta, et arcta via est, quæ angusta porta, et arcta via est, quæ ducit ad vitam ! et pauci sunt qui inve- ducit ad vitam ! et pauci sunt qui inve- niunt eam. Baruch, 111, 3: Si in via Dei niunt eam. Baruch, 111, 3: Si in via Dei ambulasses, habitasses utique in pace ambulasses, habitasses utique in pace sempiterna. Proverb. x, 17 : Via vitæ cu- sempiterna. Proverb. x, 17 : Via vitæ cu- stodienti disciplinam. De veritate autem stodienti disciplinam. De veritate autem dicitur in Psalmo LXXXVIII, 35: Quæ dicitur in Psalmo LXXXVIII, 35: Quæ procedunt de labiis meis non faciam procedunt de labiis meis non faciam irrita. II ad Corinth. 1, 18 et 19: Non irrita. II ad Corinth. 1, 18 et 19: Non est in illo Est et Non... Sed Est in illo est in illo Est et Non... Sed Est in illo fuit. Et infra, . 20: Quotquot enim fuit. Et infra, . 20: Quotquot enim promissiones Dei sunt, in illo Est: ideo promissiones Dei sunt, in illo Est: ideo et per ipsum Amen Deo ad gloriam no- et per ipsum Amen Deo ad gloriam no- stram. Amen autem idem est quod veri- stram. Amen autem idem est quod veri- tas. Apocal. 11, 14: Hæc dicit Amen, tas. Apocal. 11, 14: Hæc dicit Amen, testis fidelis et verus, qui est princi- testis fidelis et verus, qui est princi- pium creaturæ Dei. pium creaturæ Dei.

De vita autem dicitur, Deuter. xxx, 20: De vita autem dicitur, Deuter. xxx, 20: Ipse est vita tua, et longitudo dierum Ipse est vita tua, et longitudo dierum tuorum. Joan. x, 10: Ego veni ut vitam tuorum. Joan. x, 10: Ego veni ut vitam habeant, et abundantius habeant. Joan. 1, habeant, et abundantius habeant. Joan. 1, 4 In ipso vita erat, et vita erat lux ho- 4 In ipso vita erat, et vita erat lux ho- minum. minum.

: :

Hæc ergo est expositio litteralis. Hæc ergo est expositio litteralis.

Inveniuntur autem et aliæ sanctorum Inveniuntur autem et aliæ sanctorum Doctorum expositiones accommodatæ et Doctorum expositiones accommodatæ et bonæ. Augustinus : « Ego sum via » bonæ. Augustinus : « Ego sum via » quærentibus, « veritas » invenientibus, quærentibus, « veritas » invenientibus, « et vita, » sine morte pervenienti- « et vita, » sine morte pervenienti- bus. bus.

: :

Adhuc autem, Augustinus: < Ego Adhuc autem, Augustinus: < Ego sum via » non errans quærentibus. Psal. sum via » non errans quærentibus. Psal. CVI, 4 Erraverunt in invio et non in via. CVI, 4 Erraverunt in invio et non in via. «< Veritas » non fallens invenientibus. «< Veritas » non fallens invenientibus. Psal. CXLIV, Psal. CXLIV, 13 Fidelis Dominus in 13 Fidelis Dominus in omnibus verbis suis. « Vita » indeficiens omnibus verbis suis. « Vita » indeficiens pervenientibus. Luc. x, 42: Maria opti- pervenientibus. Luc. x, 42: Maria opti-

532 532

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mam partem elegit, quæ non auferetur mam partem elegit, quæ non auferetur ab ea. ab ea.

Adhuc autem, « Ego sum via » ducens. Adhuc autem, « Ego sum via » ducens. Proverb. IV, 11 et 12: Ducam te per se- Proverb. IV, 11 et 12: Ducam te per se- mitas æquitatis, quas cum ingressus fue- mitas æquitatis, quas cum ingressus fue- ris, non arctabuntur gressus tui, et cur- ris, non arctabuntur gressus tui, et cur- rens non habebis offendiculum. « Veri- rens non habebis offendiculum. « Veri- tas » lucens ad ingrediendum. Malach. tas » lucens ad ingrediendum. Malach. 1v, 25 Orietur vobis timentibus nomen 1v, 25 Orietur vobis timentibus nomen meum Sol justitiæ, et sanitas in pennis meum Sol justitiæ, et sanitas in pennis ejus. «Vita » pascens. Joan. x, 9 : In- ejus. «Vita » pascens. Joan. x, 9 : In- gredietur, et egredietur, et pascua inve- gredietur, et egredietur, et pascua inve- niet. niet.

« Ego sum via » in exemplo. Joan. « Ego sum via » in exemplo. Joan. XIII, 15 Exemplum dedi vobis, etc. XIII, 15 Exemplum dedi vobis, etc. << Veritas » in promisso. Psal. LXXXIII, << Veritas » in promisso. Psal. LXXXIII, 35: 35: Quæ procedunt de labiis meis non fa- Quæ procedunt de labiis meis non fa- ciam irrita. «Vita » in præmio. Ad Ro- ciam irrita. «Vita » in præmio. Ad Ro- man. vi, 23 Stipendia peccati mors: man. vi, 23 Stipendia peccati mors: gratia autem Dei, vita æterna. gratia autem Dei, vita æterna.

Hujus viæ determinationem ponit, cum Hujus viæ determinationem ponit, cum subjungit : subjungit :

« Nemo venit ad Patrem, nisi per « Nemo venit ad Patrem, nisi per

me. » me. »

« Nemo venit ad Patrem,» ad quem « Nemo venit ad Patrem,» ad quem omnes per aliquam viam venire intendunt, omnes per aliquam viam venire intendunt, « nisi per me » ducentem, sicut via ducit. « nisi per me » ducentem, sicut via ducit. Quia nec ad cognitionem Patris venitur Quia nec ad cognitionem Patris venitur nisi per me. Joan. 1, 12: Unigenitus nisi per me. Joan. 1, 12: Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enar- Filius, qui est in sinu Patris, ipse enar- ravit. Matth. x1, 27: Neque Patrem quis ravit. Matth. x1, 27: Neque Patrem quis novit, nisi Filius, et cui voluerit Filius novit, nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare. Similiter ad Patrem remune- revelare. Similiter ad Patrem remune- rantem in vita, nemo venit nisi per me. rantem in vita, nemo venit nisi per me. Et sicut dicitur, Joan. x, 30 : Ego el Pa- Et sicut dicitur, Joan. x, 30 : Ego el Pa- ter unum sumus. Et per id, quod est in ter unum sumus. Et per id, quod est in me via et visibile, venitur ad vitam divi- me via et visibile, venitur ad vitam divi- nam, quæ est in deitate Patris et mea. nam, quæ est in deitate Patris et mea. Ad Hebr. x, 19 et seq. Habentes itaque, Ad Hebr. x, 19 et seq. Habentes itaque, fratres, fiduciam in introitu sanctorum fratres, fiduciam in introitu sanctorum in sanguine Christi, quam initiavit nobis in sanguine Christi, quam initiavit nobis viam novam et viventem per velamen, id viam novam et viventem per velamen, id est, carnem suam, et sacerdotem ma- est, carnem suam, et sacerdotem ma- gnum super domum Dei: accedamus cum gnum super domum Dei: accedamus cum vero corde in plenitudine fidei, etc. vero corde in plenitudine fidei, etc.

« Si cognovissetis me, etc. « Si cognovissetis me, etc.

" "

Hic dat certam termini viæ demonstra- Hic dat certam termini viæ demonstra- tionem, dicens : « Si cognovissetis me, » tionem, dicens : « Si cognovissetis me, » secundum deitatem in operibus, et modo secundum deitatem in operibus, et modo operum meorum facile cognoscere posse- operum meorum facile cognoscere posse- tis, « et Patrem meum, » qui unum in dei- tis, « et Patrem meum, » qui unum in dei- tate mecum est, « utique cognovissetis, tate mecum est, « utique cognovissetis, quia opera nostra indivisa sunt, sicut in- quia opera nostra indivisa sunt, sicut in- divisa est virtus et substantia qua opera- divisa est virtus et substantia qua opera- mur. Joan. v, 17: Pater meus usque mur. Joan. v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. Item, XIV, modo operatur, et ego operor. Item, XIV, 10: Pater in me manens, ipse facit opera. 10: Pater in me manens, ipse facit opera. Ideo quia Filius manifestat Patrem, dici- Ideo quia Filius manifestat Patrem, dici- tur, ad Hebr. 1, 3: Qui cum sit splendor tur, ad Hebr. 1, 3: Qui cum sit splendor gloriæ, et figura substantiæ ejus. Sa- gloriæ, et figura substantiæ ejus. Sa- pient. VII, 25 et 26 Vapor est virtutis pient. VII, 25 et 26 Vapor est virtutis Dei, et emanatio quædam est claritatis Dei, et emanatio quædam est claritatis omnipotentis Dei sincera: et ideo nihil omnipotentis Dei sincera: et ideo nihil inquinatum in eam incurrit: candor est inquinatum in eam incurrit: candor est enim lucis ætrenæ, et speculum sine ma- enim lucis ætrenæ, et speculum sine ma- cula Dei majestatis, et imago bonitatis cula Dei majestatis, et imago bonitatis illius. Et ideo per ipsum Pater cogno- illius. Et ideo per ipsum Pater cogno- scitur quia per identitatem essentiæ scitur quia per identitatem essentiæ

unum est secum. unum est secum.

« Et amodo cognoscetis eum, etc. » « Et amodo cognoscetis eum, etc. »

« Cognoscetis eum, » accepto Spiritu « Cognoscetis eum, » accepto Spiritu sancto, qui revelabit vobis omnia quæ sancto, qui revelabit vobis omnia quæ dixi vobis. Joan. xiv, 26: Paraclitus dixi vobis. Joan. xiv, 26: Paraclitus Spiritus sanctus, quem mittet Pater in Spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia, et nomine meo, ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia quæcumque dixero suggeret vobis omnia quæcumque dixero vobis. Statim enim quia carnali affectu vobis. Statim enim quia carnali affectu deposito accipietis Spiritum sanctum. In deposito accipietis Spiritum sanctum. In Spiritu autem sancto omnia ista quæ Spiritu autem sancto omnia ista quæ modo non intelligitis, cognoscetis. I ad modo non intelligitis, cognoscetis. I ad Corinth. XIII, 10 Cum venerit quod Corinth. XIII, 10 Cum venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. II ad Corinth. 111, 18: Nos vero omnes est. II ad Corinth. 111, 18: Nos vero omnes revelata facie gloriam Domini specu- revelata facie gloriam Domini specu- lantes, in eamdem imaginem transfor- lantes, in eamdem imaginem transfor- mamur, a claritate in claritatem, tam- mamur, a claritate in claritatem, tam- quam a Domini Spiritu. quam a Domini Spiritu.

« Et vidistis eum, » quia me viso se- « Et vidistis eum, » quia me viso se- cundum cognitionem deitatis, vidistis in cundum cognitionem deitatis, vidistis in eadem visione Patrem. Sicut de duobus eadem visione Patrem. Sicut de duobus omnino similibus dicitur: si unum isto- omnino similibus dicitur: si unum isto- rum duorum vidisti, vidisti et alterum. Et rum duorum vidisti, vidisti et alterum. Et unus videtur in altero: quia utriusque unus videtur in altero: quia utriusque

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-8, 9. IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-8, 9.

est una substantia, et una virtus, et una est una substantia, et una virtus, et una operatio quæ videtur esse in opere. Et operatio quæ videtur esse in opere. Et secundum relationem unus est in intel- secundum relationem unus est in intel- lectu alterius. Genes. XXXII, 30: Vidi lectu alterius. Genes. XXXII, 30: Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. est anima mea.

« Dicit ei Philippus : Domine, « Dicit ei Philippus : Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit no- ostende nobis Patrem, et sufficit no- bis. » bis. »

Hic incipit Philippi dubitatio quæ ori- Hic incipit Philippi dubitatio quæ ori- tur ex præcedenti. Dixit enim Christus in tur ex præcedenti. Dixit enim Christus in solutione præcedentis quæstionis, ubi solutione præcedentis quæstionis, ubi Christus terminum viæ se demonstravit, Christus terminum viæ se demonstravit, quod si cognoscerent Christum, cogno- quod si cognoscerent Christum, cogno- scerent et Patrem. Ideo Philippus quæsi- scerent et Patrem. Ideo Philippus quæsi- vit de Patre sub ratione Patris, quod Pa- vit de Patre sub ratione Patris, quod Pa- ter sibi ostenderetur. ter sibi ostenderetur.

Hæc autem dubitatio duas habet partes, Hæc autem dubitatio duas habet partes, scilicet, petitionem Philippi, illuminatio- scilicet, petitionem Philippi, illuminatio- nem Domini. nem Domini.

Petitio autem Philippi duo continet : Petitio autem Philippi duo continet : unum quidem quod desiderabat, alterum unum quidem quod desiderabat, alterum autem est professio, quæ hic sufficiebat. autem est professio, quæ hic sufficiebat. Dicit ergo Dicit ergo « Domine, ostende nobis « Domine, ostende nobis Patrem. » Ac si dicat: Ex quo dicis Pa- Patrem. » Ac si dicat: Ex quo dicis Pa- trem esse eum ad quem vadis, et in quo trem esse eum ad quem vadis, et in quo est terminus nostræ beatitudinis. est terminus nostræ beatitudinis.

« Et sufficit nobis. » Ac si dicat: Nihil « Et sufficit nobis. » Ac si dicat: Nihil ultra quærimus. II ad Corinth. 111, 5: ultra quærimus. II ad Corinth. 111, 5: Sufficientia nostra ex Deo est. I ad Sufficientia nostra ex Deo est. I ad Corinth. xv, 28 Ut sit Deus omnia in Corinth. xv, 28 Ut sit Deus omnia in omnibus. Et hoc dixit Philippus: quia Pa- omnibus. Et hoc dixit Philippus: quia Pa- trem in ratione Patris, non cognovit: trem in ratione Patris, non cognovit: quamvis cognovit Deum in ratione Dei, quamvis cognovit Deum in ratione Dei, et per opera Christum Deum esse cogno- et per opera Christum Deum esse cogno- verit. Philippus enim, sicut in præceden- verit. Philippus enim, sicut in præceden- tibus diximus, rudis fuit. Et licet cogno- tibus diximus, rudis fuit. Et licet cogno- verit Deum in ratione Dei, tamen non co- verit Deum in ratione Dei, tamen non co- gnovit sub distinctione personarum: et gnovit sub distinctione personarum: et ideo indigebat illuminatione ampliori: et ideo indigebat illuminatione ampliori: et illam sicut pius doctor exbibet sibi Chri- illam sicut pius doctor exbibet sibi Chri- stus. stus.

Unde subditur: Unde subditur:

1 Matth. xvi, 16. 1 Matth. xvi, 16.

533 533

« Dicit ei Jesus: Tanto tempore vo- « Dicit ei Jesus: Tanto tempore vo-

biscum sum, et non cognovistis me? biscum sum, et non cognovistis me? Philippe, qui videt me, videt et Pa- Philippe, qui videt me, videt et Pa- trem. «Quomodo tu dicis: Ostende trem. «Quomodo tu dicis: Ostende nobis Patrem ? nobis Patrem ?

Non creditis quia ego in Patre, et Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est? Verba quæ ego lo- Pater in me est? Verba quæ ego lo- quor vobis, a meipso non loquor. Pa- quor vobis, a meipso non loquor. Pa- ter autem in me manens, ipse facit ter autem in me manens, ipse facit opera. opera.

Non creditis quia ego in Patre, et Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me, est. Pater in me, est.

Alioquin propter opera ipsa credi- Alioquin propter opera ipsa credi-

te. » te. »

« Dicit ei Jesus, » ad illuminationem « Dicit ei Jesus, » ad illuminationem suæ dubitationis : « Tanto tempore, suæ dubitationis : « Tanto tempore,

etc.» etc.»

Dicit autem hic quatuor: Philippi re- Dicit autem hic quatuor: Philippi re- dargutionem, Philippi illuminationem, dargutionem, Philippi illuminationem, et ex illuminatione iteratam non intelli- et ex illuminatione iteratam non intelli- gentis redargutionem, et illuminationis gentis redargutionem, et illuminationis rationem. rationem.

Dicit ergo arguendo Philippum : Dicit ergo arguendo Philippum : « Tanto tempore vobiscum sum, » osten- « Tanto tempore vobiscum sum, » osten- dens vobis meam et Patris operationem, dens vobis meam et Patris operationem, et virtutem, et substantiam : « et, » per et virtutem, et substantiam : « et, » per illa, « non cognovistis me. » Ac si dicat: illa, « non cognovistis me. » Ac si dicat: Hoc mirum est valde : quia, « qui videt Hoc mirum est valde : quia, « qui videt me, videt et Patrem meum, » sicut jam me, videt et Patrem meum, » sicut jam antedictum est. Et ideo mirum est, quod antedictum est. Et ideo mirum est, quod hoc toties a me auditum non cognovistis. hoc toties a me auditum non cognovistis. Causa autem hujus, quod tanto tempore Causa autem hujus, quod tanto tempore perfecte non cognovit eum, tangitur, perfecte non cognovit eum, tangitur, Luc. xxiv, 16: Oculi illorum tenebantur Luc. xxiv, 16: Oculi illorum tenebantur ne eum agnoscerent. Id autem quo tene- ne eum agnoscerent. Id autem quo tene- bantur, fuit velamen carnis et infirmita- bantur, fuit velamen carnis et infirmita- tis, quo semper cogitare et dubitare co- tis, quo semper cogitare et dubitare co- gebantur. Quia et si Petrus aliquando gebantur. Quia et si Petrus aliquando etiam pro se confitebatur et pro aliis, di- etiam pro se confitebatur et pro aliis, di- cens: Tu es Christus, Filius Dei vivi¹, ta- cens: Tu es Christus, Filius Dei vivi¹, ta- men iterum propter infirmitatem carnis men iterum propter infirmitatem carnis resorbebatur ad fidei modicitatem. Et resorbebatur ad fidei modicitatem. Et propter illam carnis assumptam infirmi- propter illam carnis assumptam infirmi-

9 9

10 10

534 534

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tatem, semper Patrem meliorem Filio tatem, semper Patrem meliorem Filio credebant et ideo, ut dicit Glossa, nec credebant et ideo, ut dicit Glossa, nec Filium perfecte cognoverunt, quia in Filium perfecte cognoverunt, quia in Dei natura Filius est æqualis Patri. Et Dei natura Filius est æqualis Patri. Et ideo qui Patrem Filio meliorem credit, ideo qui Patrem Filio meliorem credit, nec Filium cognovit esse Filium per na- nec Filium cognovit esse Filium per na- turam. Sed Abraham perfecte cognovit, turam. Sed Abraham perfecte cognovit, de quo dicitur, Genes. xvii, 2, quod ap- de quo dicitur, Genes. xvii, 2, quod ap- paruerunt ei tres viri stantes ante eum :.. paruerunt ei tres viri stantes ante eum :.. et adoravit in terram. Sed quia hoc ex- et adoravit in terram. Sed quia hoc ex- pressius ostensum est Philippo quam pressius ostensum est Philippo quam Abrahæ, ideo est reprehensione dignus, Abrahæ, ideo est reprehensione dignus, quia non cognovit. quia non cognovit.

«< Philippe, qui videt me, videt et Pa- «< Philippe, qui videt me, videt et Pa- trem meum. » trem meum. »

« Philippe, qui videt me, » per opera « Philippe, qui videt me, » per opera esse Deum, « videt et Patrem, » quia esse Deum, « videt et Patrem, » quia Deus incommunicabile est nomen, et Deus incommunicabile est nomen, et deitatis natura nulli nisi uni secundum deitatis natura nulli nisi uni secundum substantiam conveniens. Et ideo qui substantiam conveniens. Et ideo qui cognovit deitatem in Filio, cogno- cognovit deitatem in Filio, cogno- vit eam in Patre: quia Pater et Fi- vit eam in Patre: quia Pater et Fi- lius unum sunt in natura, sicut dictum lius unum sunt in natura, sicut dictum est et notatum superius supra capitulo x. est et notatum superius supra capitulo x. Hæc autem visio est ex reflexione in- Hæc autem visio est ex reflexione in- tellectus super sensum: quia sensui pa- tellectus super sensum: quia sensui pa- tebant opera, intellectus ex æqualitati- tebant opera, intellectus ex æqualitati- bus et quantitatibus et modis operum, bus et quantitatibus et modis operum, distribuebat in ipso virtutem divinam. distribuebat in ipso virtutem divinam. Et cum virtus infinita non possit alicui Et cum virtus infinita non possit alicui communicari creaturæ, per hoc ostendi- communicari creaturæ, per hoc ostendi- tur quod in ipso erat potentia divina et tur quod in ipso erat potentia divina et substantia divina. In hoc autem quod substantia divina. In hoc autem quod missus erat, et omnis missus ab aliquo missus erat, et omnis missus ab aliquo mittitur et sic mittentis intelligitur mittitur et sic mittentis intelligitur persona. Et cum natura mittentis non persona. Et cum natura mittentis non potest esse in misso nisi per generatio- potest esse in misso nisi per generatio- nem, intelligitur quod mittens est Pa- nem, intelligitur quod mittens est Pa-