IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-17, 18. IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-17, 18.

no eam a meipso, et potestatem habeo no eam a meipso, et potestatem habeo ponendi eam, et potestatem habeo ite- ponendi eam, et potestatem habeo ite- rum sumendi eam : hoc mandatum rum sumendi eam : hoc mandatum accepi a Patre meo. » accepi a Patre meo. »

Hic determinat quod mandatum, et ad Hic determinat quod mandatum, et ad quos pastoris actus mandatum habet quos pastoris actus mandatum habet Patris, cujus sunt oves, et qui præordi- Patris, cujus sunt oves, et qui præordi- navit oves redimi et in unum ovile con- navit oves redimi et in unum ovile con- gregari. gregari.

Dicit autem quatuor, scilicet, quod ad Dicit autem quatuor, scilicet, quod ad redemptionem ovium non compellit redemptionem ovium non compellit aliud nisi dilectio Patris, cui per omnia aliud nisi dilectio Patris, cui per omnia consentit, et in nullo contrariatur, sicut consentit, et in nullo contrariatur, sicut Judæi ei imponebant. Secundo, ostendit Judæi ei imponebant. Secundo, ostendit quod hoc libera voluntate sponte fecit, quod hoc libera voluntate sponte fecit, nec eum aliquis ad hoc compulit vel nec eum aliquis ad hoc compulit vel coegit. Tertio, dicit quod in sua hoc est coegit. Tertio, dicit quod in sua hoc est positum potestate, et non in persequen- positum potestate, et non in persequen- tium mala voluntate. Quarto, dicit hoc tium mala voluntate. Quarto, dicit hoc esse in obedientia Patris a cujus man- esse in obedientia Patris a cujus man- dato numquam recessit. dato numquam recessit.

Dicit ergo « Propterea me, » secun- Dicit ergo « Propterea me, » secun- dum humanam naturam, «< diligit Pa dum humanam naturam, «< diligit Pa ter, » a quo sum. Et non est verum ter, » a quo sum. Et non est verum quod vos dicitis, Joan. 1x, 16: Non est quod vos dicitis, Joan. 1x, 16: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non cu- hic homo a Deo, qui sabbatum non cu- stodit. Joan. 111, 35: Pater diligit Fi- stodit. Joan. 111, 35: Pater diligit Fi- lium, et omnia dedit in manu ejus. lium, et omnia dedit in manu ejus.

« Quia ego,» voluntarius et non co- « Quia ego,» voluntarius et non co- actus, «pono animam meam, » scilicet actus, «pono animam meam, » scilicet per mortem. Et ideo etiam se tradidisse per mortem. Et ideo etiam se tradidisse dicitur Christus. Isa. LIII, 12: Pro eo dicitur Christus. Isa. LIII, 12: Pro eo quod tradidit in mortem animam suam, quod tradidit in mortem animam suam, et cum sceleratis reputatus est, et ipse et cum sceleratis reputatus est, et ipse peccata multorum tulit. Jerem. x1, 7: peccata multorum tulit. Jerem. x1, 7: Dedi dilectam animam meam in manus Dedi dilectam animam meam in manus inimicorum ejus. inimicorum ejus.

Et ita pono eam ad tempus, «ut ite- Et ita pono eam ad tempus, «ut ite- rum, » resurgens, « sumam eam, » ad rum, » resurgens, « sumam eam, » ad opus glorificationis meorum: sicut prius opus glorificationis meorum: sicut prius per animam operatus sum opus redemp- per animam operatus sum opus redemp- tionis. Unde, Joan. xvi, 19, dicit: Pro tionis. Unde, Joan. xvi, 19, dicit: Pro eis ego sanctifico meipsum. Sanctificatio eis ego sanctifico meipsum. Sanctificatio autem illa fuit in sancti sacrificii obla- autem illa fuit in sancti sacrificii obla- tione pro ovibus. Sic ergo libere me tione pro ovibus. Sic ergo libere me offero pro eis. Gregorius : « Servitia offero pro eis. Gregorius : « Servitia tanto magis sunt grata, quanto magis tanto magis sunt grata, quanto magis

419 419

libera et minus debita. » Et ideo hæc libera et minus debita. » Et ideo hæc oblatio gratissima fuit. Isa. Lill, 7 : oblatio gratissima fuit. Isa. Lill, 7 : Oblatus est quia ipse voluit. Et ibidem, Oblatus est quia ipse voluit. Et ibidem, . 12 Ipse peccata multorum tulit. . 12 Ipse peccata multorum tulit.

« Nemo tollit, » contra meam volun- « Nemo tollit, » contra meam volun- tatem, « eam, » animam meam, « a tatem, « eam, » animam meam, « a me: » quia vos non potestis eam tollere me: » quia vos non potestis eam tollere nisi quando ego volo, cum impletum nisi quando ego volo, cum impletum fuerit tempus præfinitum a Patre. Joan. fuerit tempus præfinitum a Patre. Joan. VII, 30 Nemo misit in illum ma- VII, 30 Nemo misit in illum ma- nus, quia nondum venerat hora ejus. nus, quia nondum venerat hora ejus. Non enim hoc subjacet infirmitatis ne- Non enim hoc subjacet infirmitatis ne- cessitati, sed hoc est in ordinata per cessitati, sed hoc est in ordinata per æternam sapientiam voluntate. Psal. æternam sapientiam voluntate. Psal. xxxix, 8 et 9 In capite libri scriptum xxxix, 8 et 9 In capite libri scriptum est de me, ut facerem voluntatem luam. est de me, ut facerem voluntatem luam. Deus meus, volui, hoc est, ad hoc volun- Deus meus, volui, hoc est, ad hoc volun- tarius veni, et non coactus per malitiam tarius veni, et non coactus per malitiam Judæorum. Genes. XLIX, 9: Requiescens Judæorum. Genes. XLIX, 9: Requiescens accubuisti ut leo, et quasi leæna, quis accubuisti ut leo, et quasi leæna, quis suscitabit eum? certe nemo audebit. Re- suscitabit eum? certe nemo audebit. Re- quievit enim ut leo vincens non victus, quievit enim ut leo vincens non victus, et quasi leæna discerpens invasores suos et quasi leæna discerpens invasores suos requiescit quia Judæos se occidentes requiescit quia Judæos se occidentes discerpsit, et in omnem ventum disper- discerpsit, et in omnem ventum disper- sit. sit.

« Sed ego, » libera voluntate, « pono « Sed ego, » libera voluntate, « pono eam, » per mortem, « a meipso: » quia eam, » per mortem, « a meipso: » quia et horam mortis et modum mortis ipse- et horam mortis et modum mortis ipse- met eligo. Joan. II, 14: Sicut Moyses met eligo. Joan. II, 14: Sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, ita exal- exaltavit serpentem in deserto, ita exal- tari oportet Filium hominis. Et ideo tari oportet Filium hominis. Et ideo quia omnia hæc eligendo ex sapientia et quia omnia hæc eligendo ex sapientia et libera voluntate, vincendo mortem, et libera voluntate, vincendo mortem, et mortis auctorem, passus est et mortuus mortis auctorem, passus est et mortuus intuitu redemptionis ovium, dicitur, Isa. intuitu redemptionis ovium, dicitur, Isa. XI, 10: In die illa erit radix Jesse, qui XI, 10: In die illa erit radix Jesse, qui stal in signum populorum, ipsum gentes stal in signum populorum, ipsum gentes deprecabuntur, et erit sepulcrum ejus deprecabuntur, et erit sepulcrum ejus gloriosum. Si enim coactus esset mori, gloriosum. Si enim coactus esset mori, non esset de radice Jesse nobilis et in- non esset de radice Jesse nobilis et in- vincibilis David noster manu fortis. Si vincibilis David noster manu fortis. Si victus esset malitia Judæorum, non sta- victus esset malitia Judæorum, non sta- ret in signum triumphale fidelium popu- ret in signum triumphale fidelium popu- lorum. Si abjectus et punitus esset ut lorum. Si abjectus et punitus esset ut blasphemus, non adoraretur et depreca- blasphemus, non adoraretur et depreca- retur a Gentibus. Et si esset immundus retur a Gentibus. Et si esset immundus et insepultus, et abjectus sicut latro, non et insepultus, et abjectus sicut latro, non esset sepulcrum ejus venerabile et glo- esset sepulcrum ejus venerabile et glo-

420 420

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

riosum. Nunc autem quia vicit ut leo, riosum. Nunc autem quia vicit ut leo, ideo conservavit generis sui radicem : ideo conservavit generis sui radicem : quia stat in signum, omnes vicit hostes: quia stat in signum, omnes vicit hostes: quia Deus verus est, adoratur ut immor- quia Deus verus est, adoratur ut immor- talis et quia perfecto opere redemptio- talis et quia perfecto opere redemptio- nis requievit, gloriam æternæ quietis nis requievit, gloriam æternæ quietis prætendit sepulcrum. prætendit sepulcrum.

« Potestatem habeo ponendi eam, « Potestatem habeo ponendi eam, et potestatem habeo iterum sumendi et potestatem habeo iterum sumendi eam: hoc mandatum accepi a Patre. » eam: hoc mandatum accepi a Patre. »

Tertium est, in quo tangit quam ad ea Tertium est, in quo tangit quam ad ea quæ dicta sunt habet potestatem, di- quæ dicta sunt habet potestatem, di- cens « Potestatem habeo, » virtute la- cens « Potestatem habeo, » virtute la- tentis in carne divinitatis, «ponendi, » tentis in carne divinitatis, «ponendi, » in pretium redemptionis « eam, » scili- in pretium redemptionis « eam, » scili- cet animam meam. Matth. XXVIII, 18: cet animam meam. Matth. XXVIII, 18: Data est mihi omnis potestas in cœlo, et Data est mihi omnis potestas in cœlo, et in terra. Act. 11, 24 Quem Deus susci- in terra. Act. 11, 24 Quem Deus susci- tavit, solutis doloribus inferni, juxta tavit, solutis doloribus inferni, juxta quod impossibile erat teneri illum ab eo. quod impossibile erat teneri illum ab eo. Dolores inferni sunt vulnera et mors et Dolores inferni sunt vulnera et mors et ictus persequentium quæ ad inferos mit- ictus persequentium quæ ad inferos mit- tunt. Hæc autem omnia soluta sunt vir- tunt. Hæc autem omnia soluta sunt vir- tute divinitatis : et ideo detineri in tute divinitatis : et ideo detineri in morte non poterat Filius Dei. morte non poterat Filius Dei.

« Et potestatem habeo, » virtute ejus- « Et potestatem habeo, » virtute ejus- dem divinitatis, « iterum sumendi cam, » dem divinitatis, « iterum sumendi cam, » sicut diximus ad opus glorificationis. sicut diximus ad opus glorificationis. Psal. xv, 10 et 11 Nec dabis sanctum Psal. xv, 10 et 11 Nec dabis sanctum tuum videre corruptionem. Notas mihi tuum videre corruptionem. Notas mihi fecisti vias vitæ. Et ideo tantum elegit de fecisti vias vitæ. Et ideo tantum elegit de morte quantum mors fuit via vitæ. Et morte quantum mors fuit via vitæ. Et hoc fuit per triduum, in quo simpla hoc fuit per triduum, in quo simpla morte nostram duplicem curavit mor- morte nostram duplicem curavit mor- tem, scilicet, culpæ et pœnæ. Si enim tem, scilicet, culpæ et pœnæ. Si enim per necessitatem mortis corruptus fuis- per necessitatem mortis corruptus fuis- set, et non a corruptione resurrexisset, set, et non a corruptione resurrexisset, inutilis nobis mors ejus fuisset, et non inutilis nobis mors ejus fuisset, et non nos liberasset. Psal. xxix, 10: Quæ uti- nos liberasset. Psal. xxix, 10: Quæ uti- litas in sanguine meo, dum descendo in litas in sanguine meo, dum descendo in corruptionem? Resumat ergo citius ani- corruptionem? Resumat ergo citius ani- mam, et nos a corruptione secum abs- mam, et nos a corruptione secum abs- trahatut cantemus sibi, dicentes illud trahatut cantemus sibi, dicentes illud Psalmista, Psal. Lvi, 9 : Exsurge, gloria Psalmista, Psal. Lvi, 9 : Exsurge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara : mea, exsurge, psalterium et cithara : exsurgam diluculo. exsurgam diluculo.

« Hoc mandatum accepi a Patre. » « Hoc mandatum accepi a Patre. »

Quartum est, in quo ad omnia hæc Quartum est, in quo ad omnia hæc ostendit esse mandatum Patris. Et ideo ostendit esse mandatum Patris. Et ideo mendaces sunt qui dicunt eum mandata mendaces sunt qui dicunt eum mandata Dei non custodire. Dei non custodire.

Hoc est ergo quod dicit : « Hoc man- Hoc est ergo quod dicit : « Hoc man- datum accepi, » in mundum veniens, datum accepi, » in mundum veniens, « a Patre, » qui paterna cura et di- « a Patre, » qui paterna cura et di- lectione ordinavit omnes redimere. Ad lectione ordinavit omnes redimere. Ad Philip. 11, 8 Factus obediens, scilicet Philip. 11, 8 Factus obediens, scilicet Patri, usque ad mortem, mortem autem Patri, usque ad mortem, mortem autem crucis. Joan. XVII, 11: Calicem, quem crucis. Joan. XVII, 11: Calicem, quem dedit mihi Pater, non bibam illum? dedit mihi Pater, non bibam illum?

« Dissensio iterum facta est inter « Dissensio iterum facta est inter Judæos propter sermones hos. Judæos propter sermones hos.

Dicebant autem multi ex ipsis : Dæ- Dicebant autem multi ex ipsis : Dæ- monium habet, et insanit: quid eum monium habet, et insanit: quid eum auditis? auditis?

Alii dicebant: Hæc verba non sunt Alii dicebant: Hæc verba non sunt dæmonium habentis: numquid dæ- dæmonium habentis: numquid dæ- monium potest cæcorum oculos ape- monium potest cæcorum oculos ape- rire ? » rire ? »

Tangitur pars illa de dissensione Tangitur pars illa de dissensione exorta ex dictis Domini, non quod dicta exorta ex dictis Domini, non quod dicta sua dissensionem facerent, sed potius sua dissensionem facerent, sed potius malitia Judæorum obstinate latrans con- malitia Judæorum obstinate latrans con- tra dictorum suorum veritatem. tra dictorum suorum veritatem.

Dicuntur autem hic duo, scilicet occa- Dicuntur autem hic duo, scilicet occa- sio dissensionis, et modus. sio dissensionis, et modus.

Occasio dissensionis tangitur cum di- Occasio dissensionis tangitur cum di- citur «Dissensio, » hoc est, in con- citur «Dissensio, » hoc est, in con- traria sensio, « facta est, » a malitia traria sensio, « facta est, » a malitia eorum, «inter Judæos » cæcos et in ma- eorum, «inter Judæos » cæcos et in ma- litia obstinatos. Isa. LVII, 21: Non est litia obstinatos. Isa. LVII, 21: Non est pax impiis, dicit Dominus Deus. I ad pax impiis, dicit Dominus Deus. I ad Corinth. xiv, 33: Non est dissensionis Corinth. xiv, 33: Non est dissensionis Deus, sed pacis. Deus, sed pacis.

« Propter sermones hos, » quibus obs- « Propter sermones hos, » quibus obs- tinata contradixit malitia. II ad Corinth. tinata contradixit malitia. II ad Corinth. 11, 15 Christi bonus odor sumus Deo, 11, 15 Christi bonus odor sumus Deo, in iis qui salvi fiunt, et in iis qui per- in iis qui salvi fiunt, et in iis qui per- eunt. Aliis quidem odor mortis in mor- eunt. Aliis quidem odor mortis in mor- tem, et aliis odor vitæ in vitam. Sicut tem, et aliis odor vitæ in vitam. Sicut

11 11

20 20

21 21

IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-20, 21, 22. IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-20, 21, 22.

enim bonus odor occidit scarabeum qui enim bonus odor occidit scarabeum qui stercore delectatur, et fovet apem quæ stercore delectatur, et fovet apem quæ odore floris pascitur : ita odore vitæ odore floris pascitur : ita odore vitæ æternæ qui ex verbis Christi spargitur, æternæ qui ex verbis Christi spargitur, mali moriuntur, et boni vivificantur. mali moriuntur, et boni vivificantur. Luc. 11, 34 Ecce positus est hic in rui- Luc. 11, 34 Ecce positus est hic in rui- nam, et in resurrectionem multorum in nam, et in resurrectionem multorum in Israel, et in signum cui contradicetur. Israel, et in signum cui contradicetur.

« Dicebant autem multi ex ipsis, » « Dicebant autem multi ex ipsis, »

Hoc est, de numero Judæorum. Eccle. Hoc est, de numero Judæorum. Eccle. 1, 15 Perversi difficile corriguntur, et 1, 15 Perversi difficile corriguntur, et stultorum infinitus est numerus. stultorum infinitus est numerus.

« Dæmonium habet. » Matth. x11, 27: « Dæmonium habet. » Matth. x11, 27: In Beelzebub, principe dæmoniorum, In Beelzebub, principe dæmoniorum, ejicit dæmonia. Occasionem autem isti ejicit dæmonia. Occasionem autem isti acceperunt ex hoc quod dicit: Potesta- acceperunt ex hoc quod dicit: Potesta- tem habeo ponendi eam, scilicet animam tem habeo ponendi eam, scilicet animam meam, et potestatem habeo iterum su- meam, et potestatem habeo iterum su- mendi eam. Hæc enim reputabant mendi eam. Hæc enim reputabant verba obsessi, et impossibile esse, quod verba obsessi, et impossibile esse, quod aliquis compos rationis hoc diceret. aliquis compos rationis hoc diceret. Joan. VII, 48: Nonne bene dicimus nos Joan. VII, 48: Nonne bene dicimus nos quia Samaritanus es tu, et dæmonium quia Samaritanus es tu, et dæmonium

habes? habes?

Signa enim attribuebant dæmoni, et Signa enim attribuebant dæmoni, et verba dixerunt esse insaniæ : « Et insa- verba dixerunt esse insaniæ : « Et insa- nit, » sicut dictum est de David, qui se nit, » sicut dictum est de David, qui se et suos per insaniæ formam liberavit. et suos per insaniæ formam liberavit. I Regum, xxi, 14 et 15: Vidistis hominem I Regum, xxi, 14 et 15: Vidistis hominem insanum: quare adduxistis eum ad me..., insanum: quare adduxistis eum ad me..., ut fureret me præsente? Sic dictum est ut fureret me præsente? Sic dictum est de Propheta qui venit ungere Jehu, ulto- de Propheta qui venit ungere Jehu, ulto- rem iniquitatis domus Achab, IV Re- rem iniquitatis domus Achab, IV Re- gum, ix, 11 Quid venit insanus iste ad gum, ix, 11 Quid venit insanus iste ad te? Sic dictum est de Paulo qui summæ te? Sic dictum est de Paulo qui summæ sapientiæ verba prædicavit, Act. xxvi, sapientiæ verba prædicavit, Act. xxvi, 24 Insanis, Paule: multæ te litteræ 24 Insanis, Paule: multæ te litteræ ad insaniam convertunt. ad insaniam convertunt.

« Quid eum auditis? »> « Quid eum auditis? »>

Hoc dictum fuit Pharisæorum qui illis Hoc dictum fuit Pharisæorum qui illis consenserunt. Isa. xxx, 10: Dicunt vi- consenserunt. Isa. xxx, 10: Dicunt vi- dentibus Nolite videre: et adspicienti- dentibus Nolite videre: et adspicienti- bus: Nolite adspicere nobis ea quæ recta bus: Nolite adspicere nobis ea quæ recta

: :

1 Cf. Luc. XI, 15. 1 Cf. Luc. XI, 15.

421 421

sunt: loquimini nobis placentia. Eze- sunt: loquimini nobis placentia. Eze- chiel. I, 7 Domus Israel nolunt audire chiel. I, 7 Domus Israel nolunt audire te, quia nolunt audire me. te, quia nolunt audire me.

« Alii dicebant: Hæc verba, etc. » « Alii dicebant: Hæc verba, etc. »

«Alii dicebant, » devoti, verbis ejus «Alii dicebant, » devoti, verbis ejus illuminati, et operibus confirmati : « Hæc illuminati, et operibus confirmati : « Hæc verba non sunt dæmonium habentis: » verba non sunt dæmonium habentis: » quin potius sunt dæmonis imperium quin potius sunt dæmonis imperium et potestatem evacuantis. Dæmon enim et potestatem evacuantis. Dæmon enim non est contrarius dæmoni. Matth. XII, 26: non est contrarius dæmoni. Matth. XII, 26: Si Satanas Satanam ejicit, adversus se Si Satanas Satanam ejicit, adversus se divisus est: quomodo ergo stabit regnum divisus est: quomodo ergo stabit regnum ejus? Joan. vi, 46: Numquam sic locu- ejus? Joan. vi, 46: Numquam sic locu- tus est homo, sicut hic homo. tus est homo, sicut hic homo.

« Numquid dæmonium, » quod ho- « Numquid dæmonium, » quod ho- mini nocet, et cæcitati studet, et homini mini nocet, et cæcitati studet, et homini est inimicum, « potest cæcorum » a nati- est inimicum, « potest cæcorum » a nati- vitate oculos aperire ? » Impotentiam vitate oculos aperire ? » Impotentiam enim habet. Et si posset, mala voluntate enim habet. Et si posset, mala voluntate non faceret, sed potius excæcaret. I Re- non faceret, sed potius excæcaret. I Re- gum, xi, 2: In hoc feriam vobiscum fœ- gum, xi, 2: In hoc feriam vobiscum fœ- dus, ut eruam omnium vestrum oculos dus, ut eruam omnium vestrum oculos dextros, ponamque vos opprobrium in dextros, ponamque vos opprobrium in universo Israel. Ezechiel. xxIII, 25: Na- universo Israel. Ezechiel. xxIII, 25: Na- sum tuum et aures tuas præcident, sum tuum et aures tuas præcident, et quæ remanserint, gladio concident. et quæ remanserint, gladio concident. Beneficium ergo tale dæmones nec pos- Beneficium ergo tale dæmones nec pos- sunt, nec volunt præstare. sunt, nec volunt præstare.

« Facta sunt autem Encænia in Je- « Facta sunt autem Encænia in Je-

rosolymis : et hiems erat. rosolymis : et hiems erat.

« Et ambulabat Jesus in templo, in « Et ambulabat Jesus in templo, in porticu Salomonis. » porticu Salomonis. »

Hic aperto sermone ponit perabolæ in- Hic aperto sermone ponit perabolæ in- ductæ explanationem. ductæ explanationem.

Habet autem duas partes: in quarum Habet autem duas partes: in quarum prima dat apertam explanationem : in prima dat apertam explanationem : in secunda, dicit contra hoc Judæorum exci- secunda, dicit contra hoc Judæorum exci- tatam persecutionem, ibi, y. 31 : « Sus- tatam persecutionem, ibi, y. 31 : « Sus- tulerunt ergo lapides Judæi. » tulerunt ergo lapides Judæi. »

Adhuc, prima pars tres habet paragra- Adhuc, prima pars tres habet paragra- phos: in quorum primo, quando et ubi phos: in quorum primo, quando et ubi

2 Supra, y. 18. 2 Supra, y. 18.

21 21

22 22

422 422

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

facta est explanatio describitur: in se- facta est explanatio describitur: in se- cundo, quæstio Judæorum ad explana- cundo, quæstio Judæorum ad explana- tionem provocans ostenditur, ibi, y. 24: tionem provocans ostenditur, ibi, y. 24: « Circumdederunt ergo eum Judæi, etc. » « Circumdederunt ergo eum Judæi, etc. » In tertio, plena testificatio veritatis osten- In tertio, plena testificatio veritatis osten- ditur, ibi, y. 25: « Respondit eis Jesus : ditur, ibi, y. 25: « Respondit eis Jesus : Loquor vobis, etc. » Loquor vobis, etc. »

In primo horum duo dicuntur, scili- In primo horum duo dicuntur, scili- cet, festum propter quod venire in tem- cet, festum propter quod venire in tem- plum conveniebat, et locus ubi explana- plum conveniebat, et locus ubi explana- tio facta erat. tio facta erat.

Dicit ergo Dicit ergo « Facta sunt Encænia, » « Facta sunt Encænia, » hoc est, festum Encæniorum. Encænia hoc est, festum Encæniorum. Encænia autem dicuntur innovationes conse- autem dicuntur innovationes conse- crantes. Et hoc festum institutum fuit crantes. Et hoc festum institutum fuit quando Judas Machabæus templum a quando Judas Machabæus templum a Gentibus recuperatum, Deo et sacri- Gentibus recuperatum, Deo et sacri- ficiis innovavit per dedicationem: sic- ficiis innovavit per dedicationem: sic- ut legitur, II Machab. x, 1 et seq. ut legitur, II Machab. x, 1 et seq. Attendendum autem est, quod sicut Attendendum autem est, quod sicut legitur, III Regum, VIII, 1 et seq., et legitur, III Regum, VIII, 1 et seq., et II Paralip. VII, 1 et seq., decimo die II Paralip. VII, 1 et seq., decimo die mensis septimi, scilicet, Septembris, Sa- mensis septimi, scilicet, Septembris, Sa- lomon templum ædificatum dedicavit, et lomon templum ædificatum dedicavit, et erant illo die duo festa: unum scilicet De- erant illo die duo festa: unum scilicet De- dicationis, et alterum Expiationis. Postea dicationis, et alterum Expiationis. Postea illo templo per regem Babylonis subver- illo templo per regem Babylonis subver- so, et altero per Esdram et Nehemiam so, et altero per Esdram et Nehemiam ædificato, dedicatum fuit in vere, die ædificato, dedicatum fuit in vere, die duodecima mensis Martii, sicut legitur, duodecima mensis Martii, sicut legitur, I Esdræ, VI, 16 et seq. Quod cum An- I Esdræ, VI, 16 et seq. Quod cum An- tiochus Epiphanes polluisset templum tiochus Epiphanes polluisset templum sordibus idolorum, Judas Machabæus sordibus idolorum, Judas Machabæus purgavit, et restituit utensilia ejus die purgavit, et restituit utensilia ejus die vigesima quinta mensis Decembris, vigesima quinta mensis Decembris, quem Judæi vocant Casleu '." quem Judæi vocant Casleu '."

De hac ergo dedicatione dicit : « Facta De hac ergo dedicatione dicit : « Facta sunt Encænia. » Duravit autem per octo sunt Encænia. » Duravit autem per octo dies, sicut legitur, I Machab. IV, 56. dies, sicut legitur, I Machab. IV, 56. Psal. xc, 5 Domum tuam decet san- Psal. xc, 5 Domum tuam decet san- ctitudo, Domine, in longitudinem die- ctitudo, Domine, in longitudinem die- rum. Genes. XXVIII, 17: Quam terribilis rum. Genes. XXVIII, 17: Quam terribilis est, inquit, locus iste ! non est hic aliud est, inquit, locus iste ! non est hic aliud nisi domus Dei, et porta cœli. Et hoc si- nisi domus Dei, et porta cœli. Et hoc si- gnatum est, III Regum, VIII, 11, ubi di- gnatum est, III Regum, VIII, 11, ubi di- citur, quod impleverat gloria Domini do- citur, quod impleverat gloria Domini do- mum Domini. mum Domini.

1 Cf. I Machab. IV, 52 et seq. 1 Cf. I Machab. IV, 52 et seq.

Determinat autem tempus, quando di- Determinat autem tempus, quando di- cit: « Et hiems erat, » quia in decembri cit: « Et hiems erat, » quia in decembri fuit, quando medium est hiemis. Et ideo fuit, quando medium est hiemis. Et ideo tunc frigidis peccatoribus magis erat ne- tunc frigidis peccatoribus magis erat ne- cessarium ut exhiberetur eis calor chari- cessarium ut exhiberetur eis calor chari- tatis in ignito eloquio Salvatoris. Eccli. tatis in ignito eloquio Salvatoris. Eccli. XLIII, 22: Frigidus ventus Aquilo flavit, XLIII, 22: Frigidus ventus Aquilo flavit, et gelavit crystallus ab aqua. Matth. et gelavit crystallus ab aqua. Matth. 12: Refrigescet charitas multorum. 12: Refrigescet charitas multorum.

XXIV, XXIV,

« Et ambulabat Jesus in templo, etc. » « Et ambulabat Jesus in templo, etc. »

Determinat hic locum, dicens : « Am- Determinat hic locum, dicens : « Am- bulabat Jesus,» ut omnibus offerret mo- bulabat Jesus,» ut omnibus offerret mo- nita salutis. Psal. xxvi, 6: Circuivi, et nita salutis. Psal. xxvi, 6: Circuivi, et immolavi in tabernaculo ejus hostiam immolavi in tabernaculo ejus hostiam vociferationis. vociferationis.

« In porticu Salomonis, » hoc est, in « In porticu Salomonis, » hoc est, in porticu quam juxta templum ædificaverat porticu quam juxta templum ædificaverat Salomon ad orationem: non quod modo Salomon ad orationem: non quod modo ibi esset, nisi in quibusdam vestigiis et ibi esset, nisi in quibusdam vestigiis et ruinosis: sicut legitur, II Paralip. VI, 13: ruinosis: sicut legitur, II Paralip. VI, 13: Siquidem fecerat Salomon basim æneam, Siquidem fecerat Salomon basim æneam, et posuerat eam in medio basilicæ, ha- et posuerat eam in medio basilicæ, ha- bentem quinque cubitos longitudinis, et bentem quinque cubitos longitudinis, et quinque cubitos latitudinis, et tres cubi- quinque cubitos latitudinis, et tres cubi- tos altitudinis stetitque super eam. In- tos altitudinis stetitque super eam. In- fra parum, yy. 13 et 14: Et deinceps fra parum, yy. 13 et 14: Et deinceps flexis genibus contra universam multitu- flexis genibus contra universam multitu- dinem Israel, et palmis in cœlum levatis, dinem Israel, et palmis in cœlum levatis, ait: Domine, Deus Israel, non est similis ait: Domine, Deus Israel, non est similis tui, etc. Ibi ergo oravit, et ibi etiam tui, etc. Ibi ergo oravit, et ibi etiam Jesus ambulavit, et ibi etiam discipuli Jesus ambulavit, et ibi etiam discipuli postea manserunt. Act. v, 12: Erant postea manserunt. Act. v, 12: Erant unanimiter omnes in porticu Salomonis. unanimiter omnes in porticu Salomonis. Ibi ergo ubi Salomon rex oraverat, Ibi ergo ubi Salomon rex oraverat, ambulabat ut monita salutis daret et ambulabat ut monita salutis daret et pacis. Ab illa etiam porticu in templo pacis. Ab illa etiam porticu in templo vendentes et ementes ejecit 2. Ibi etiam vendentes et ementes ejecit 2. Ibi etiam hospitale pauperum ædificatum fuit, qui- hospitale pauperum ædificatum fuit, qui- bus semper Christus, sicut supra dictum bus semper Christus, sicut supra dictum est, familiaris fuit. est, familiaris fuit.

« Circumdederunt ergo eum Judæi, « Circumdederunt ergo eum Judæi, et dicebant ei: Quousque animam et dicebant ei: Quousque animam

2 Cf. Matth. xxi, 12; Marc. xi, 15. 2 Cf. Matth. xxi, 12; Marc. xi, 15.

2.1 2.1

IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-24, 25, 26. IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-24, 25, 26.

423 423

nostram tollis ? Si tu es Christus, dic ubi cubes in meridie, ne vagari incipiam nostram tollis ? Si tu es Christus, dic ubi cubes in meridie, ne vagari incipiam

nobis palam. » nobis palam. »

Secundum est, in quo notatur quæstio Secundum est, in quo notatur quæstio exigens responsionem interpretationis. exigens responsionem interpretationis.

Duo autem dicit: malitiosam circum- Duo autem dicit: malitiosam circum- dationem, et astutiæ quæstionem. dationem, et astutiæ quæstionem.

Dicit ergo « Circumdederunt ergo Dicit ergo « Circumdederunt ergo eum Judæi,» ut multitudine se arma- eum Judæi,» ut multitudine se arma- rent quia veritate se nudos esse pro- rent quia veritate se nudos esse pro- fessi sunt. Eccli. LI, 10: Circumdederunt fessi sunt. Eccli. LI, 10: Circumdederunt me undique, et non erat qui adjuvaret. me undique, et non erat qui adjuvaret.

« Circumdederunt, » ut tumultu oppri- « Circumdederunt, » ut tumultu oppri- merent. Psal. cxvn, 12: Circumdede- merent. Psal. cxvn, 12: Circumdede- runt me sicut apes, et exarserunt sicut runt me sicut apes, et exarserunt sicut ignis in spinis et in nomine Domini ignis in spinis et in nomine Domini quia ultus sum in eos. quia ultus sum in eos.

«< Circumdederunt » me, ne captus in «< Circumdederunt » me, ne captus in sermone possem effugere. Psal. XXI, 13: sermone possem effugere. Psal. XXI, 13: Circumdederunt me vituli multi, tauri Circumdederunt me vituli multi, tauri pingues obsederunt me. Osee, xi, 12: pingues obsederunt me. Osee, xi, 12: Circumdedit me in negotiatione Ephraim, Circumdedit me in negotiatione Ephraim, et in dolo domus Israel. et in dolo domus Israel.

« Et dicebant ei » dolose: ut vel ne- « Et dicebant ei » dolose: ut vel ne- garet veritatem quam sæpe confessus fue- garet veritatem quam sæpe confessus fue- rat, vel eam aperte diceret, et sic de blas- rat, vel eam aperte diceret, et sic de blas- phemia accusaretur. Psal. xxi, 17: Cir- phemia accusaretur. Psal. xxi, 17: Cir- cumdederunt me canes multi: consilium cumdederunt me canes multi: consilium malignantium obsedit me. malignantium obsedit me.

« Quousque animas nostras tollis ? » « Quousque animas nostras tollis ? »

Ecce quæstio duas habens partes: in Ecce quæstio duas habens partes: in quarum prima provocant ad responden- quarum prima provocant ad responden- dum. Est enim sensus: Quamdiu tenebis dum. Est enim sensus: Quamdiu tenebis in suspenso dubitationis ad te ? certifi- in suspenso dubitationis ad te ? certifi- candi enim sumus de te. Joan. 1, 22: candi enim sumus de te. Joan. 1, 22: Quid dicis de teipso? Ibidem, VII, 4: Quid dicis de teipso? Ibidem, VII, 4: Nemo quippe in occulto quid facit, et Nemo quippe in occulto quid facit, et quærit ipse in palam esse. Proverb. xiii, quærit ipse in palam esse. Proverb. xiii, 12: Spes quæ differtur affligit animam: 12: Spes quæ differtur affligit animam: lignum vitæ desiderium veniens. Non au- lignum vitæ desiderium veniens. Non au- tem amplius suspendendo nos affligas. tem amplius suspendendo nos affligas. Joan. 1, 22: Quis es, ut responsum Joan. 1, 22: Quis es, ut responsum demus his qui miserunt nos ? demus his qui miserunt nos ?

« Si tu es Christus, » sicut dicis de te, « Si tu es Christus, » sicut dicis de te, « dic nobis palam: » ut sciamus quem « dic nobis palam: » ut sciamus quem sequamur. Cantic. 1, 5: Indica mihi, sequamur. Cantic. 1, 5: Indica mihi, quem diligit anima mea quem diligit anima mea

ubi pascas, ubi pascas,

post gregem sodalium tuorum. Joan. VIII, post gregem sodalium tuorum. Joan. VIII, 25 Tu quis es? Palam enim annuntian- 25 Tu quis es? Palam enim annuntian- dum est de veritate. dum est de veritate.

« Respondit eis Jesus: Loquor vo- « Respondit eis Jesus: Loquor vo- bis, et non creditis, » bis, et non creditis, »

Hic ponitur responsio veritatis de in- Hic ponitur responsio veritatis de in- tentione parabolæ inductæ. tentione parabolæ inductæ.

Et in responsione ista duo dicuntur. Et in responsione ista duo dicuntur. Unum est redargutio non credentium : Unum est redargutio non credentium : alterum autem est proprietas audientium alterum autem est proprietas audientium verum pastorem Christum. verum pastorem Christum.

In primo horum tria dicit, scilicet, In primo horum tria dicit, scilicet, apertam veri pastoris denuntiationem, apertam veri pastoris denuntiationem, per opera veritatis probationem, non ex per opera veritatis probationem, non ex ovibus causam esse quam retinebant in- ovibus causam esse quam retinebant in- credulitatis obdurationem. credulitatis obdurationem.

Dicit igitur « Loquor vobis » quod Dicit igitur « Loquor vobis » quod ego sum Christus verus pastor et bonus, ego sum Christus verus pastor et bonus, « et non creditis » mihi. Joan. VIII, 46: « et non creditis » mihi. Joan. VIII, 46: Si veritatem dico vobis, quare non cre- Si veritatem dico vobis, quare non cre- ditis mihi? Numer. xiv, 11: Quousque ditis mihi? Numer. xiv, 11: Quousque non credent mihi, in omnibus signis quæ non credent mihi, in omnibus signis quæ feci coram eis ? feci coram eis ?

« Opera, quæ ego facio in nomine « Opera, quæ ego facio in nomine Patris mei, hæc testimonium perhi- Patris mei, hæc testimonium perhi- bent de me. bent de me.

Sed vos non creditis, quia non estis Sed vos non creditis, quia non estis ex ovibus meis. » ex ovibus meis. »

Hic ponit per opera veritatis testifica- Hic ponit per opera veritatis testifica- tionem. Et hoc est quod dicit : « Opera, tionem. Et hoc est quod dicit : « Opera, quæ ego facio in nomine Patris mei, » ne quæ ego facio in nomine Patris mei, » ne videar esse contrarius Patri, et invoco videar esse contrarius Patri, et invoco Patrem, et omnia refero ad Patrem : Patrem, et omnia refero ad Patrem : « hæc testimonium perhibent de me, » « hæc testimonium perhibent de me, » quod sim Christus et verus pastor et bo- quod sim Christus et verus pastor et bo- nus. Joan. v, 36: Opera quæ dedit mihi nus. Joan. v, 36: Opera quæ dedit mihi Pater ut perficiam ea, ipsa opera quæ Pater ut perficiam ea, ipsa opera quæ ego facio testimonium perhibent de me. ego facio testimonium perhibent de me. Joan. III, 2 Nemo potest hæc signa fa- Joan. III, 2 Nemo potest hæc signa fa- cere quæ tu facis, etc. cere quæ tu facis, etc.

25 25

26 26

27 27

424 424

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Sed vos non creditis, » « Sed vos non creditis, »

Hoc est, infidelitatis vestræ obdura- Hoc est, infidelitatis vestræ obdura- tionem retinetis, « quia non estis, » nec tionem retinetis, « quia non estis, » nec esse vultis, « ex ovibus meis. » Agnus esse vultis, « ex ovibus meis. » Agnus enim ab agnoscendo dictus talia agnoscit. enim ab agnoscendo dictus talia agnoscit. Et quia agni non estis, ideo signa certi- Et quia agni non estis, ideo signa certi- ficantia divinitatem meam non agnosci- ficantia divinitatem meam non agnosci- tis. Jerem. VIII, 7: Milvus in cœlo cog- tis. Jerem. VIII, 7: Milvus in cœlo cog- novit tempus suum turtur, et hirundo, novit tempus suum turtur, et hirundo, etc. populus autem meus non cognovit etc. populus autem meus non cognovit judicium Domini. Et ideo agni agno- judicium Domini. Et ideo agni agno- scentes dici non possunt. Eccli. xxi, 18: scentes dici non possunt. Eccli. xxi, 18: Audivit luxuriosus, et displicebit illi, et Audivit luxuriosus, et displicebit illi, et projiciet illud post dorsum suum. I ad projiciet illud post dorsum suum. I ad Corinth. 11, 14 Animalis homo non Corinth. 11, 14 Animalis homo non percipit ea quæ sunt Spiritus Dei : stul- percipit ea quæ sunt Spiritus Dei : stul- titia enim est illi, quia spiritualiter exa- titia enim est illi, quia spiritualiter exa- minatur. minatur.

« Oves meæ vocem meam audiunt, « Oves meæ vocem meam audiunt, et ego cognosco eas: et sequuntur me. et ego cognosco eas: et sequuntur me. « Et ego vitam æternam do eis, et « Et ego vitam æternam do eis, et non peribunt in æternum. » non peribunt in æternum. »

Hic tangitur proprietas audientium ve- Hic tangitur proprietas audientium ve- rum pastorem. rum pastorem.

Dicit autem hic sex : quorum primum Dicit autem hic sex : quorum primum est, quod ovis (qui est agnus) vocem pa- est, quod ovis (qui est agnus) vocem pa- storis audit et agnoscit. Secundum est, storis audit et agnoscit. Secundum est, quod ovis illa speciali gratia cognoscitur quod ovis illa speciali gratia cognoscitur a pastore. Tertium est, quod ovis per a pastore. Tertium est, quod ovis per obedientiam pastorem sequitur. Quar- obedientiam pastorem sequitur. Quar- tum est, quod ex hoc a pastore præmium tum est, quod ex hoc a pastore præmium recipit vitæ æternæ. Quintum, quod re- recipit vitæ æternæ. Quintum, quod re- cipiunt evasionem mortis æternæ. Sex- cipiunt evasionem mortis æternæ. Sex- tum autem, quod non patiuntur disper- tum autem, quod non patiuntur disper- sionem lupi. sionem lupi.

Dicit ergo «Oves meæ, » simplices et Dicit ergo «Oves meæ, » simplices et subjectæ mihi, agnitivam in agnoscendo subjectæ mihi, agnitivam in agnoscendo naturam habentes, « vocem meam au- naturam habentes, « vocem meam au- diunt, » id est, exaudiunt. Supra, y. 3: diunt, » id est, exaudiunt. Supra, y. 3: Proprias oves vocat nominatim. Et ideo Proprias oves vocat nominatim. Et ideo ornamentum habentaurium. Cantic. 1, 10: ornamentum habentaurium. Cantic. 1, 10: Murenulas aureas faciemus tibi, vermi- Murenulas aureas faciemus tibi, vermi-

1 Vulgata habet: Conserva me, etc. 1 Vulgata habet: Conserva me, etc.

culatas argento. Aurium enim habent culatas argento. Aurium enim habent murenulas, qui illapsum sibi recipiunt murenulas, qui illapsum sibi recipiunt pastoris verbum: quæ etiam murenula pastoris verbum: quæ etiam murenula labitur de manu quando tenetur. Vermi- labitur de manu quando tenetur. Vermi- culi autem subtilem motum occulti elo- culi autem subtilem motum occulti elo- quii signant, quod tinnit in auribus sicut quii signant, quod tinnit in auribus sicut in argento. Job, IV, 12: Quasi furtive in argento. Job, IV, 12: Quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus. suscepit auris mea venas susurri ejus. Genes. xxiv, 47 Suspendi inaures ad Genes. xxiv, 47 Suspendi inaures ad ornandum faciem ejus, et armillas posui ornandum faciem ejus, et armillas posui in manibus ejus. Exod. xxiv, 7: Omnia in manibus ejus. Exod. xxiv, 7: Omnia quæ locutus est Dominus, faciemus, et quæ locutus est Dominus, faciemus, et erimus obedientes. I Regum, III, 10: Lo- erimus obedientes. I Regum, III, 10: Lo- quere, Domine, quia audit servus tuus. quere, Domine, quia audit servus tuus.

« Et ego cognosco eas, » familiaritatis « Et ego cognosco eas, » familiaritatis et specialis gratiæ agnitione : quod spe- et specialis gratiæ agnitione : quod spe- ciale signum est boni pastoris. Unde mi- ciale signum est boni pastoris. Unde mi- ratur Paulus quod post talem gratiam ratur Paulus quod post talem gratiam pastoris, aliquis avertitur ab ipso, ad pastoris, aliquis avertitur ab ipso, ad Galat. 1v, 9 Nunc autem cum cognoveri- Galat. 1v, 9 Nunc autem cum cognoveri- tis Deum, immo cogniti sitis a Deo, quo- tis Deum, immo cogniti sitis a Deo, quo- modo convertimini iterum ad infirma et modo convertimini iterum ad infirma et egena elementa, quibus denuo servire egena elementa, quibus denuo servire vultis? Apocal. 11, 2 : Scio opera tua, et vultis? Apocal. 11, 2 : Scio opera tua, et laborem, et patientiam tuam. In tantum laborem, et patientiam tuam. In tantum enim novit oves, et opera, et passiones enim novit oves, et opera, et passiones ipsarum ovium, quod signat eas ad spe- ipsarum ovium, quod signat eas ad spe- cialem defensionem ipsarum. Apocal. vi, cialem defensionem ipsarum. Apocal. vi, 3 Nolite nocere terræ et mari, neque 3 Nolite nocere terræ et mari, neque arboribus, quoadusque signemus servos arboribus, quoadusque signemus servos Dei nostri in frontibus eorum. Ezechiel. Dei nostri in frontibus eorum. Ezechiel. IX, 4 Signa thau super frontes virorum IX, 4 Signa thau super frontes virorum gementium et dolentium super cunctis gementium et dolentium super cunctis abominationibus quæ fiunt in medio abominationibus quæ fiunt in medio ejus, scilicet civitatis. Oves enim propriæ ejus, scilicet civitatis. Oves enim propriæ signari consueverunt. signari consueverunt.

« Et sequuntur me, » per imitationem: « Et sequuntur me, » per imitationem: quia ego ante eas vado per exemplum. quia ego ante eas vado per exemplum. Luc. ix, 29: Si quis vult post me venire, Luc. ix, 29: Si quis vult post me venire, abneget semetipsum, et tollat crucem abneget semetipsum, et tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Sic enim suam quotidie, et sequatur me. Sic enim faciunt et oves. Abnegant se ut sint cum faciunt et oves. Abnegant se ut sint cum pastore tollunt formam pastoris, ut sint pastore tollunt formam pastoris, ut sint configurati pastori: sequuntur eum, ut configurati pastori: sequuntur eum, ut sint sui participes. Unde, Psal. xv, 1 et 2, sint sui participes. Unde, Psal. xv, 1 et 2, secundum translationem Hieronymi ' : secundum translationem Hieronymi ' : Serva me, Domine, quoniam speravi in Serva me, Domine, quoniam speravi in

1 1

19 19

IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-28, 29, 30. IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-28, 29, 30.

te. Dixi Domino: Deus meus es tu, quo- te. Dixi Domino: Deus meus es tu, quo- niam bonorum meorum non eges. Bene niam bonorum meorum non eges. Bene mihi non est sine te. Septuaginta habent: mihi non est sine te. Septuaginta habent: «< Conserva. » Et ideo sequuntur semper. «< Conserva. » Et ideo sequuntur semper. Ad Philip. 111, 12: Sequor autem, si quo Ad Philip. 111, 12: Sequor autem, si quo modo comprehendam in quo et compre- modo comprehendam in quo et compre- hensus sum. hensus sum.

« Et ego vitam æternam do eis, etc. » « Et ego vitam æternam do eis, etc. »

« Et ego, » optimus pastorum, qui non « Et ego, » optimus pastorum, qui non de ovibus quæro pastum ut me pascant, de ovibus quæro pastum ut me pascant, sed ut de me oves pascam, «vitam æter- sed ut de me oves pascam, «vitam æter- nam do eis, » per carnis meæ pastum, et nam do eis, » per carnis meæ pastum, et sanguinis potum, et Spiritus mei vivifi- sanguinis potum, et Spiritus mei vivifi- cationem, et deitatis meæ gratificationem. cationem, et deitatis meæ gratificationem. Joan. x, 10 Ego veni ut vitam habeant, Joan. x, 10 Ego veni ut vitam habeant, et abundantius habeant. Ibidem, xvII, 2: et abundantius habeant. Ibidem, xvII, 2: Ut omne quod dedisti ei, det eis vitam Ut omne quod dedisti ei, det eis vitam æternam. Hanc enim in pastu sui cor- æternam. Hanc enim in pastu sui cor- poris et sanguinis administrat quasi li- poris et sanguinis administrat quasi li- gnum vitæ dat eis in pastum. Joan. vi, gnum vitæ dat eis in pastum. Joan. vi, 58 Qui manducat me, et ipse vivet 58 Qui manducat me, et ipse vivet propter me. propter me.

« Et » ideo « non peribunt in æter- « Et » ideo « non peribunt in æter- num, » quia a dextris statuuntur cum his num, » quia a dextris statuuntur cum his qui non pertinent ad interitum. Matth. qui non pertinent ad interitum. Matth. xxv, 33: Statuet oves quidem a dextris. xxv, 33: Statuet oves quidem a dextris. Et post pauca, y. 34: Tunc dicet rex his Et post pauca, y. 34: Tunc dicet rex his qui a dextris ejus erunt: Venite, bene- qui a dextris ejus erunt: Venite, bene- dicti Patris mei, possidete paratum vo- dicti Patris mei, possidete paratum vo- bis regnum, etc. Joan. 111, 5: Ut omnis bis regnum, etc. Joan. 111, 5: Ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed ha- qui credit in ipsum non pereat, sed ha- beat vitam æternam. Si ergo forte tem- beat vitam æternam. Si ergo forte tem- poraliter aliquando tribulantur, et ad poraliter aliquando tribulantur, et ad tempus videntur perire, non tamen per- tempus videntur perire, non tamen per- ibunt in æternum. Sapient. III, 2 et seq. : ibunt in æternum. Sapient. III, 2 et seq. : Visi sunt oculis insipientium mori, et Visi sunt oculis insipientium mori, et æstimata est afflictio exitus illorum, et æstimata est afflictio exitus illorum, et quod a nobis est exterminium: illi autem quod a nobis est exterminium: illi autem sunt in pace et si coram hominibus tor- sunt in pace et si coram hominibus tor- menta passi sunt, spes illorum immorta- menta passi sunt, spes illorum immorta- litate plena est. litate plena est.

425 425

omnibus est et nemo potest rapere omnibus est et nemo potest rapere de manu Patris mei. de manu Patris mei.

Ego et Pater unum sumus. » Ego et Pater unum sumus. »

Hoc autem quod dixit probat: et ideo Hoc autem quod dixit probat: et ideo tria hic dicuntur. Præmittit enim conclu- tria hic dicuntur. Præmittit enim conclu- sionem quam intendit, et consequenter sionem quam intendit, et consequenter duplicem probationem inducit. duplicem probationem inducit.

Dicit ergo «Et non rapiet eas quis- Dicit ergo «Et non rapiet eas quis- quam de manu mea. » Quasi diceret : quam de manu mea. » Quasi diceret : Ideo non peribunt, quia « quisquam de Ideo non peribunt, quia « quisquam de manu mea » continente « eas » et con- manu mea » continente « eas » et con- servante, « non rapiet, » per aliquem servante, « non rapiet, » per aliquem violentum impulsum tentationis : quia violentum impulsum tentationis : quia non permittam quod ultra vires a mali- non permittam quod ultra vires a mali- gno aliquid patiantur. I ad Corinth. x, gno aliquid patiantur. I ad Corinth. x, 13 Fidelis Deus est, qui non patietur 13 Fidelis Deus est, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis: sed vos tentari supra id quod potestis: sed faciet etiam cum tentatione proventum, faciet etiam cum tentatione proventum, ut possitis sustinere. Et ideo si de manu ut possitis sustinere. Et ideo si de manu propria infirmitate excidunt, hoc non propria infirmitate excidunt, hoc non erit imbecillitas manus, nec etiam vio- erit imbecillitas manus, nec etiam vio- lentia hostis qui nulli ultra vires potest lentia hostis qui nulli ultra vires potest ingerere tentationem. Sapient. 111, 1: ingerere tentationem. Sapient. 111, 1: Justorum animæ in, manu Dei sunt, et Justorum animæ in, manu Dei sunt, et non tanget illos tormentum mortis. non tanget illos tormentum mortis. Deuter. xxx111, 3: Omnes sancti in manu Deuter. xxx111, 3: Omnes sancti in manu illius sunt. illius sunt.

Hoc autem probat cum dicit: Hoc autem probat cum dicit:

« Pater meus, quod dedit mihi, ma- « Pater meus, quod dedit mihi, ma- jus omnibus est ». jus omnibus est ».

Quidquid enim habet gignendo de- Quidquid enim habet gignendo de- dit, et quod essem æqualis ei mihi dedit : dit, et quod essem æqualis ei mihi dedit : et ideo idem posse cum eo habeo. Simi- et ideo idem posse cum eo habeo. Simi- liter secundum humanam naturam ple- liter secundum humanam naturam ple- nitudinem gratiæ per unionem ad deita- nitudinem gratiæ per unionem ad deita- tem dedit, et nulli Sanctorum hoc dedit. tem dedit, et nulli Sanctorum hoc dedit. Joan. 1, 34 Non enim ad mensuram Joan. 1, 34 Non enim ad mensuram dat Deus spiritum. Joan. 1, 14: Vidi- dat Deus spiritum. Joan. 1, 14: Vidi- mus gloriam ejus, gloriam quasi unige- mus gloriam ejus, gloriam quasi unige- niti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. niti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. Psal. cxL, 6 Absorpti sunt juncti petræ Psal. cxL, 6 Absorpti sunt juncti petræ judices eorum. Omnes Sancti qui sunt judices eorum. Omnes Sancti qui sunt judices Ecclesiæ, juncti petræ, hoc est, judices Ecclesiæ, juncti petræ, hoc est,

« Et non rapiet eas quisquam de comparati Christo, qui est petra solida, « Et non rapiet eas quisquam de comparati Christo, qui est petra solida,

manu mea. manu mea.

a bono immobilis: sunt absorpti, hoc a bono immobilis: sunt absorpti, hoc

Pater meus, quod dedit mihi, majus est, nullius comparationis. Pater meus, quod dedit mihi, majus est, nullius comparationis.

30 30

426 426

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et » ideo « nemo potest rapere de « Et » ideo « nemo potest rapere de manu Patris mei, » hoc est, de fidelitate manu Patris mei, » hoc est, de fidelitate et potestate continente eas. Et dedit mi- et potestate continente eas. Et dedit mi- hi æqualem esse sibi: ergo etiam nemo hi æqualem esse sibi: ergo etiam nemo potest rapere de manu mea, sicut nec de potest rapere de manu mea, sicut nec de manu sua. Isa. VIII, 11: Quasi in manu manu sua. Isa. VIII, 11: Quasi in manu forti erudivit me, ne irem in via populi forti erudivit me, ne irem in via populi hujus. lbidem, XLIX, 16: In manibus hujus. lbidem, XLIX, 16: In manibus meis descripsi te : muri tui coram oculis meis descripsi te : muri tui coram oculis meis semper. Job, xvII, 3 Libera me, meis semper. Job, xvII, 3 Libera me, Domine, et pone me juxta te, et cujusvis Domine, et pone me juxta te, et cujusvis manus pugnet contra me. manus pugnet contra me.

« Ego et Pater unum sumus. » « Ego et Pater unum sumus. »

Secunda confirmatio sive probatio est Secunda confirmatio sive probatio est ejus quod prædixit, quod oves de manu ejus quod prædixit, quod oves de manu sua nemo rapit. Quia cum unum sit cum sua nemo rapit. Quia cum unum sit cum Patre, sicut de manu Patris nemo rapit, Patre, sicut de manu Patris nemo rapit, ita nec de manu Filii. Una est enim ma- ita nec de manu Filii. Una est enim ma- nus, hoc est, potestas utriusque. Dicit nus, hoc est, potestas utriusque. Dicit enim Chrysostomus : «< Cum audis ma- enim Chrysostomus : «< Cum audis ma- num Dei, nihil carnale cogita: sed crede num Dei, nihil carnale cogita: sed crede unam esse Patris et Filii potestatem. » unam esse Patris et Filii potestatem. » Joan. xiv, Joan. xiv, 11 Ego in Patre, et Pater 11 Ego in Patre, et Pater in me est. Ibidem, xiv, 10: Pater in me in me est. Ibidem, xiv, 10: Pater in me manens, ipse facit opera. Sic etiam in manens, ipse facit opera. Sic etiam in hac vita tria sunt opera ovium ad pasto- hac vita tria sunt opera ovium ad pasto- rem conversarum. Audiunt enim, cogno- rem conversarum. Audiunt enim, cogno- scunt, et sequuntur. Tria etiam quantum scunt, et sequuntur. Tria etiam quantum ad futuram vitam pastor facit ovibus, et ad futuram vitam pastor facit ovibus, et unum ad vitam istam. Agnoscit enim unum ad vitam istam. Agnoscit enim signando eas hic dum vivunt, vitam dat signando eas hic dum vivunt, vitam dat in sui fruitione, salvat ab interitu in in sui fruitione, salvat ab interitu in confirmatione, continet in manu in pro- confirmatione, continet in manu in pro- tectione quod est summa salus ovium. tectione quod est summa salus ovium. Objiciunt autem quidam de hoc quod Objiciunt autem quidam de hoc quod dicit, quod « non rapiet eas quisquam de dicit, quod « non rapiet eas quisquam de manu sua. » Aut enim sic continet San- manu sua. » Aut enim sic continet San- ctos in manu sua, secundum præsentem ctos in manu sua, secundum præsentem justitiam aut secundum prædestinatio- justitiam aut secundum prædestinatio- nem. Si secundum præsentem justitiam: nem. Si secundum præsentem justitiam: non videtur esse verum, quia multi ce- non videtur esse verum, quia multi ce- ciderunt ab illa, sicut Judas, et Nicolaus ciderunt ab illa, sicut Judas, et Nicolaus Antiochenus, et multi alii. Si autem se- Antiochenus, et multi alii. Si autem se- cundum prædestinationem: tunc videtur cundum prædestinationem: tunc videtur quod prædestinatio imponat necessitatem quod prædestinatio imponat necessitatem salutis. Et hoc videtur Augustinus di- salutis. Et hoc videtur Augustinus di- cere, qui super hunc locum dicit sic: cere, qui super hunc locum dicit sic:

<< Nec lupus rapit, nec fur tollit, nec la- << Nec lupus rapit, nec fur tollit, nec la- tro interficit: securus est de numero tro interficit: securus est de numero earum qui eas numeravit. » earum qui eas numeravit. »

Ad hoc dicendum, quod sine præjudi- Ad hoc dicendum, quod sine præjudi- cio videtur mihi dicendum, quod de cio videtur mihi dicendum, quod de utriusque justitia intelligatur præsenti utriusque justitia intelligatur præsenti scilicet, et prædestinationis. Et sicut di- scilicet, et prædestinationis. Et sicut di- ctum est quod aliquis excidit, non est de ctum est quod aliquis excidit, non est de imbecillitate manus, sed de mobilitate imbecillitate manus, sed de mobilitate et casu liberi arbitrii. et casu liberi arbitrii.

Ad hoc autem quod concludit, quod Ad hoc autem quod concludit, quod prædestinatio secundum hoc necessita- prædestinatio secundum hoc necessita- tem inducit. Dicendum, quod hoc non tem inducit. Dicendum, quod hoc non sequitur. Nihil enim prohibet, quod im- sequitur. Nihil enim prohibet, quod im- mobili prædestinatione existente, libe- mobili prædestinatione existente, libe- rum arbitrium ad idem mobiliter se ha- rum arbitrium ad idem mobiliter se ha- bet. Hoc autem alibi habet ostendi quod bet. Hoc autem alibi habet ostendi quod hic prolixius esset probare. hic prolixius esset probare.

« Sustulerunt ergo lapides Judæi, ut « Sustulerunt ergo lapides Judæi, ut lapidarent eum. lapidarent eum.

Respondit eis Jesus: Multa bona Respondit eis Jesus: Multa bona opera ostendi vobis ex Patre meo: opera ostendi vobis ex Patre meo: propter quod eorum opus me lapida- propter quod eorum opus me lapida-

tis? tis?

Responderunt ei Judæi De bono Responderunt ei Judæi De bono opere non lapidamus te, sed de blas- opere non lapidamus te, sed de blas- phemia, et quia tu, homo cum sis, fa- phemia, et quia tu, homo cum sis, fa- cis teipsum Deum. » cis teipsum Deum. »

Hic tangitur persecutio contra Chri- Hic tangitur persecutio contra Chri- stum excitata propter beneficia quæ pro- stum excitata propter beneficia quæ pro- posuit. posuit.

Dicuntur autem hic tria: ferocitas per- Dicuntur autem hic tria: ferocitas per- sequentium: secundo, quæstio benignis- sequentium: secundo, quæstio benignis- sima de causa persecutionis et ipsius sima de causa persecutionis et ipsius causæ crudelis expositio: et tertio, sa- causæ crudelis expositio: et tertio, sa- pientissima exclusio furoris per osten- pientissima exclusio furoris per osten- sionem veritatis. sionem veritatis.

Dicit ergo « Sustulerunt ergo lapi- Dicit ergo « Sustulerunt ergo lapi- des Judæi, » et durissima intentione, des Judæi, » et durissima intentione, « ut lapidarent eum, » sicut, Levit. xxiv, « ut lapidarent eum, » sicut, Levit. xxiv, 14, Dominus præcepit blasphemum lapi. 14, Dominus præcepit blasphemum lapi. dari. Hoc enim fecerunt, quia corda eo- dari. Hoc enim fecerunt, quia corda eo- rum duriora lapidibus erant, et emolliri rum duriora lapidibus erant, et emolliri verbis sapientiæ non poterant. Isa. XLVIII, verbis sapientiæ non poterant. Isa. XLVIII,

31 31

39 39

38 38

IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-32, 33, 34. IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-32, 33, 34.

4 Scivi quia durus es tu, et nervus fer- 4 Scivi quia durus es tu, et nervus fer- reus cervix tua, et frons tua ænea. Act. reus cervix tua, et frons tua ænea. Act. VII, 51 Dura cervice, et incircumcisis VII, 51 Dura cervice, et incircumcisis cordibus et auribus, vos semper Spiritui cordibus et auribus, vos semper Spiritui sancto resistitis. sancto resistitis.

« «

Respondit eis Jesus, etc. » Respondit eis Jesus, etc. »

Secundum est in quo in quæstione be- Secundum est in quo in quæstione be- nigna factum ostendit inconveniens. Et nigna factum ostendit inconveniens. Et quæritur causa lapidationis, ut ad cor re- quæritur causa lapidationis, ut ad cor re- vertentes desistant ab incepto. vertentes desistant ab incepto.

« Multa bona opera, » ad vestram « Multa bona opera, » ad vestram utilitatem, « ostendi vobis, » miraculo- utilitatem, « ostendi vobis, » miraculo- sa, « ex Patre meo, » hoc est, ex virtute sa, « ex Patre meo, » hoc est, ex virtute Patris facta. Joan. v, 20: Majora his Patris facta. Joan. v, 20: Majora his demonstrat opera, ut vos miremini. Act. demonstrat opera, ut vos miremini. Act. x, 38: Petransiit benefaciendo, et sanando x, 38: Petransiit benefaciendo, et sanando omnes oppressos a diabolo. Act. 11, 22: omnes oppressos a diabolo. Act. 11, 22: Viri Israelitæ, audite verba hæc : Jesum Viri Israelitæ, audite verba hæc : Jesum Nazarenum, virum approbatum a Deo Nazarenum, virum approbatum a Deo in vobis, virtutibus, et prodigiis, et in vobis, virtutibus, et prodigiis, et signis, quæ fecit Deus per illum in me- signis, quæ fecit Deus per illum in me- dio vestri, sicut et vos scitis. dio vestri, sicut et vos scitis.

« Propter quod eorum, » scilicet ope- « Propter quod eorum, » scilicet ope- rum, « opus me lapidatis ? » Matth. rum, « opus me lapidatis ? » Matth. XXIII, 37 Jerusalem, Jerusalem, quæ XXIII, 37 Jerusalem, Jerusalem, quæ occidis prophetas et lapidas eos qui ad te occidis prophetas et lapidas eos qui ad te missi sunt, quoties volui congregare missi sunt, quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina con- filios tuos, quemadmodum gallina con- gregat pullos suos sub alas, et noluisti! gregat pullos suos sub alas, et noluisti! Sic factum est innocenti Naboth, III Re- Sic factum est innocenti Naboth, III Re- gum, xxi, 10, ubi dixit Jezabel: Edu- gum, xxi, 10, ubi dixit Jezabel: Edu- cite eum, et lapidate, sicque moriatur. cite eum, et lapidate, sicque moriatur. Sic factum est innocenti Susannæ¹. Sic factum est innocenti Susannæ¹. Joan. VII, 59 Tulerunt ergo lapides Joan. VII, 59 Tulerunt ergo lapides Judæi, ut jacerent in eum. Matth. xxIII, Judæi, ut jacerent in eum. Matth. xxIII, 35 Ut veniat super vos omnis sanguis 35 Ut veniat super vos omnis sanguis justus qui effusus est super terram, a justus qui effusus est super terram, a sanguine Abel justi usque ad sanguinem sanguine Abel justi usque ad sanguinem Zachariæ, filii Barachiæ, quem occidi- Zachariæ, filii Barachiæ, quem occidi- stis inter templum et altare. stis inter templum et altare.

« Responderunt ei Judæi, étc. » « Responderunt ei Judæi, étc. »

« Responderent Judæi, » de lapida- « Responderent Judæi, » de lapida- tione causam assignantes, quæ non est tione causam assignantes, quæ non est

1 Daniel. XIII, 28. 1 Daniel. XIII, 28.

427 427

causa ad veritatem, sed ad turbæ simpli- causa ad veritatem, sed ad turbæ simpli- cis deceptionem ut factum eorum justum cis deceptionem ut factum eorum justum esse videatur: «< De bono opere non la- esse videatur: «< De bono opere non la- pidamus te. » Hoc falsum est: quia ni- pidamus te. » Hoc falsum est: quia ni- hil nisi bonum opus apparuit in eo. hil nisi bonum opus apparuit in eo. I Petri, n, 22 Qui peccatum non fecit, I Petri, n, 22 Qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. nec inventus est dolus in ore ejus.

« Sed de blasphemia. » Hoc dicunt, « Sed de blasphemia. » Hoc dicunt, cum ipsi potius blasphemi sint, attri- cum ipsi potius blasphemi sint, attri- buentes diabolo quod fieri non potuit buentes diabolo quod fieri non potuit nisi in Dei digito. Matth. XII, 31 : Omne nisi in Dei digito. Matth. XII, 31 : Omne peccatum et blasphemia remittetur ho- peccatum et blasphemia remittetur ho- minibus Spiritus autem blasphemia minibus Spiritus autem blasphemia non remittetur 2. non remittetur 2.

Tangunt tamen hoc quare eum blas- Tangunt tamen hoc quare eum blas- phemum reputabant : « Quia tu, homo phemum reputabant : « Quia tu, homo cum sis, » sicut vere fuit, « facis teipsum cum sis, » sicut vere fuit, « facis teipsum Deum. » Quod non est verum: quia Pa- Deum. » Quod non est verum: quia Pa- ter generans fecit eum Deum, et non ter generans fecit eum Deum, et non ipse seipsum fecit Deum. Joan. v, 18 : ipse seipsum fecit Deum. Joan. v, 18 : Propterea ergo magis quærebant eum Propterea ergo magis quærebant eum Judæi interficere, quia non solum solve- Judæi interficere, quia non solum solve- bat sabbatum, sed et patrem suum dice- bat sabbatum, sed et patrem suum dice- bat Deum, æqualem se faciens Deo. Sa- bat Deum, æqualem se faciens Deo. Sa- pient. 11, 16: Præfert novissima justo- pient. 11, 16: Præfert novissima justo- rum, et gloriatur patrem se habere rum, et gloriatur patrem se habere Deum. Deum.

« Respondit eis Jesus: Nonne scri- « Respondit eis Jesus: Nonne scri- ptum est in lege vestra, quia Ego dixi: ptum est in lege vestra, quia Ego dixi: Dii estis? Dii estis?

Si illos dixit Deos, ad quos sermo Si illos dixit Deos, ad quos sermo Dei factus est, et non potest solvi Dei factus est, et non potest solvi Scriptura, Scriptura,

34 34

35 35

Quem Pater sanctificavit et misit in Quem Pater sanctificavit et misit in mundum, vos dicitis: Quia blasphe- mundum, vos dicitis: Quia blasphe- mas, quia dixi: Filius Dei sum? mas, quia dixi: Filius Dei sum? Si non facio opera Patris mei, no- Si non facio opera Patris mei, no- lite credere mihi. lite credere mihi.

36 36

37 37

Si autem facio, et si mihi non vultis Si autem facio, et si mihi non vultis credere, operibus credite, ut cogno- credere, operibus credite, ut cogno- scatis et credatis quia Pater in me est, scatis et credatis quia Pater in me est, et ego in Patre. » et ego in Patre. »

* Cf. Marc. 111, 28 et 29; Luc. XII, 10. * Cf. Marc. 111, 28 et 29; Luc. XII, 10.

38 38

428 428

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ecce sapientiæ responsum omnem Ecce sapientiæ responsum omnem prætendens patientiam. prætendens patientiam.

Et habet duas partes, scilicet, respon- Et habet duas partes, scilicet, respon- sum sapientiæ et patientiæ, malitiam sum sapientiæ et patientiæ, malitiam obmutescere faciens et obstinantam obmutescere faciens et obstinantam malitiam, quæ quando respondere non malitiam, quæ quando respondere non potest operibus, malum pro bono reddit. potest operibus, malum pro bono reddit.

In responso autem duo sunt, scilicet, In responso autem duo sunt, scilicet, responsum per rationem Scripturæ, et responsum per rationem Scripturæ, et responsio per opera demonstrata in di- responsio per opera demonstrata in di- vina virtute. vina virtute.

Primo ergo inducit Scripturam, et ex Primo ergo inducit Scripturam, et ex illa arguit propositum. illa arguit propositum.

Dicit ergo «Nonne scriptum est, » a Dicit ergo «Nonne scriptum est, » a Spiritu sancto, « in lege vestra. » Lex Spiritu sancto, « in lege vestra. » Lex communiter hic dicitur pro his quæ in communiter hic dicitur pro his quæ in Veteri Testamento continentur: quia Veteri Testamento continentur: quia Prophetiæ, et Psalmi, et totum aliud im- Prophetiæ, et Psalmi, et totum aliud im- plicite continetur. Eorum autem dicitur plicite continetur. Eorum autem dicitur lex, quia ab eis fuit recepta. In Psalmo lex, quia ab eis fuit recepta. In Psalmo autem LXXXI, 6, continetur : «Ego autem LXXXI, 6, continetur : «Ego dixi, » hoc est statui, quia «< Dii estis, » dixi, » hoc est statui, quia «< Dii estis, » per participationem deitatis et per adop- per participationem deitatis et per adop- tionem. Exod. vi, 1 : Constitui te tionem. Exod. vi, 1 : Constitui te deum Pharaonis. Psal. XLIX, 1 Deus deum Pharaonis. Psal. XLIX, 1 Deus deorum, Dominus, locutus est. I ad Co- deorum, Dominus, locutus est. I ad Co- rinth. v, 5 Siquidem sunt dii multi, rinth. v, 5 Siquidem sunt dii multi, et domini multi, sive in cælo, sive in et domini multi, sive in cælo, sive in terra. terra.

Et ex illa auctoritate arguit a minori Et ex illa auctoritate arguit a minori sic: sic:

« Si illos dixit Deos, ad quos sermo « Si illos dixit Deos, ad quos sermo Dei factus est, etc. » Dei factus est, etc. »

« Si illos dixit Deos, » participative « Si illos dixit Deos, » participative et per adoptionem, « ad quos sermo Dei et per adoptionem, « ad quos sermo Dei factus est, hoc est, in opere completus factus est, hoc est, in opere completus in ipsis, hoc est, qui sermonem Dei per- in ipsis, hoc est, qui sermonem Dei per- ceptum opere compleverunt, et sermo- ceptum opere compleverunt, et sermo- nem Dei cum affectu audire meruerunt. nem Dei cum affectu audire meruerunt. 1 Joannis, III, 2 : Charissimi, nunc filii 1 Joannis, III, 2 : Charissimi, nunc filii Dei sumus et nondum apparuit quid Dei sumus et nondum apparuit quid erimus, scilicet, ex nativitate divina. erimus, scilicet, ex nativitate divina. Scimus quoniam cum apparuerit, simi- Scimus quoniam cum apparuerit, simi- les ei erimus, quoniam videbimus eum les ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est. Et sic erimus dii participatione sicuti est. Et sic erimus dii participatione

1 Psal. LXXXI, 6: Ego dixi: Dii estis, et filii 1 Psal. LXXXI, 6: Ego dixi: Dii estis, et filii

ipsius. Jacobi, 1, 18: Voluntarie enim ipsius. Jacobi, 1, 18: Voluntarie enim genuit nos verbo veritatis, ut simus ini- genuit nos verbo veritatis, ut simus ini- tium aliquod creaturæ ejus. Joan. 1, 12: tium aliquod creaturæ ejus. Joan. 1, 12: Dedit eis potestatem filios Dei fieri, et Dedit eis potestatem filios Dei fieri, et sic Deos esse. Minus autem videtur quod sic Deos esse. Minus autem videtur quod illos dicat Deos qui non nisi participa- illos dicat Deos qui non nisi participa- tive et per adorationem participant Spi- tive et per adorationem participant Spi- ritum divinum. ritum divinum.

« Et non potest solvi Scriptura, » hoc « Et non potest solvi Scriptura, » hoc est, non esse vera. Matth. v, 18: Iota est, non esse vera. Matth. v, 18: Iota unum aut unus apex non præteribit a unum aut unus apex non præteribit a lege. Tob. xiv, 6: Non excidit verbum lege. Tob. xiv, 6: Non excidit verbum Domini. Domini.

Ergo multo magis, Ergo multo magis,