IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-5, 6, 7. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-5, 6, 7.

x, 35 et 36 Veni separare hominem ad- x, 35 et 36 Veni separare hominem ad- versus patrem suum, et filiam adversus versus patrem suum, et filiam adversus matrem suam, et nurum adversus so- matrem suam, et nurum adversus so- crum suam. Et inimici hominis, dome- crum suam. Et inimici hominis, dome- stici ejus. Luc. x11, 52: Tres in duos, et stici ejus. Luc. x11, 52: Tres in duos, et duo in tres dividentur. duo in tres dividentur.

Quidam dicunt quod hi fratres fuerunt Quidam dicunt quod hi fratres fuerunt Jacobus minor, et Jacobus Cananæus, Jacobus minor, et Jacobus Cananæus, et Judas Thaddeus, et Joseph, qui dici et Judas Thaddeus, et Joseph, qui dici tur Barsabas, quod est justus. Sed hoc tur Barsabas, quod est justus. Sed hoc non est probabile. Sed fuerunt alii Bea- non est probabile. Sed fuerunt alii Bea- tæ Virginis consanguinei, et cognati tæ Virginis consanguinei, et cognati Christi, qui facta sua multa viderant, et Christi, qui facta sua multa viderant, et tamen ad fidem non fuerunt ædificati. tamen ad fidem non fuerunt ædificati. Fratres enim dicuntur utero, sanguine, Fratres enim dicuntur utero, sanguine, genere, professione. Sicut filii Zebedei, genere, professione. Sicut filii Zebedei, Matth. xx, 20 Accessit ad eum mater Matth. xx, 20 Accessit ad eum mater filiorum Zebedæi, cum filiis suis, ado- filiorum Zebedæi, cum filiis suis, ado- rans, et petens aliquid ab eo. Et sicut rans, et petens aliquid ab eo. Et sicut Andreas, et Petrus dicuntur fratres ¹. Andreas, et Petrus dicuntur fratres ¹. Sanguine autem, sicut cognati dicuntur Sanguine autem, sicut cognati dicuntur fratres, I ad Corinth. 1x, 5: Fratres Do- fratres, I ad Corinth. 1x, 5: Fratres Do- mini, et Cephas. Genere autem sicut mini, et Cephas. Genere autem sicut omnes Judæi, Psal. xxi, 23: Narrabo omnes Judæi, Psal. xxi, 23: Narrabo nomen tuum fratribus meis. Professione nomen tuum fratribus meis. Professione autem, sicut illi qui eamdem profitentur autem, sicut illi qui eamdem profitentur religionem, Joan. xx, 17: Vade ad fra- religionem, Joan. xx, 17: Vade ad fra- tres meos, et dic eis: Ascendo ad Patrem tres meos, et dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum. meum et Patrem vestrum.

Adhuc autem, Quidam dicunt quod Adhuc autem, Quidam dicunt quod hoc fratres ejus dixerunt intentione vanæ hoc fratres ejus dixerunt intentione vanæ laudis quia per facta Domini volebant laudis quia per facta Domini volebant magnificari. Quod licet quædam Glossa magnificari. Quod licet quædam Glossa dicere videatur, dicens quod humanam dicere videatur, dicens quod humanam gloriam quærunt, et ideo non credunt in gloriam quærunt, et ideo non credunt in eum tamen puto quod mala intentione eum tamen puto quod mala intentione dixerunt, et quod ex invidia, irridentes dixerunt, et quod ex invidia, irridentes eum quia factis ejus non crediderunt. eum quia factis ejus non crediderunt. Et quod Glossa dicit, intelligendum puto Et quod Glossa dicit, intelligendum puto quantum ad extrinsecus rationem. Ac si quantum ad extrinsecus rationem. Ac si dicant: Si vera sunt quæ facis, non fa- dicant: Si vera sunt quæ facis, non fa- cias in occulto: sed in palam coram sa- cias in occulto: sed in palam coram sa- pientibus, qui dijudicare sciant an a Deo pientibus, qui dijudicare sciant an a Deo facta sint, an in Beelzebub hoc facias. Et facta sint, an in Beelzebub hoc facias. Et iste sensus videtur juvari per hoc quod di- iste sensus videtur juvari per hoc quod di- cunt: «Si hoc facis, etc. » Et intendebant, cunt: «Si hoc facis, etc. » Et intendebant, ut caperetur ut deceptor, et occideretur. ut caperetur ut deceptor, et occideretur.

1 Matth. IV, 18. 1 Matth. IV, 18.

299 299

« Dicit ergo eis Jesus: Tempus « Dicit ergo eis Jesus: Tempus meum nondum advenit: tempus au- meum nondum advenit: tempus au- tem vestrum semper est paratum. » tem vestrum semper est paratum. »

Hic per responsiones sapientiæ, phan- Hic per responsiones sapientiæ, phan- tasticæ rationes eliduntur. tasticæ rationes eliduntur.

Dicuntur autem hic tria. Primo enim Dicuntur autem hic tria. Primo enim ponitur ratio a congruitate temporis: se- ponitur ratio a congruitate temporis: se- cundo autem, a dispositione operis: ter- cundo autem, a dispositione operis: ter- tio, a disparitate intentionis in ascenden- tio, a disparitate intentionis in ascenden- do ad festum solemne. do ad festum solemne.

Dicit ergo «Tempus meum, » con- Dicit ergo «Tempus meum, » con- gruitatis ad patiendum. Hoc enim tem- gruitatis ad patiendum. Hoc enim tem- pus suum erat, et non tempus fatale, ut pus suum erat, et non tempus fatale, ut generatici dixerunt: quia facta Christi fato generatici dixerunt: quia facta Christi fato non subjacebant. Tempus autem Christi, non subjacebant. Tempus autem Christi, tempus est impletionis prophetiæ et sa- tempus est impletionis prophetiæ et sa- cramentorum, quæ ante Passionem im- cramentorum, quæ ante Passionem im- pleri debebant. Unde, Luc. xx11, 37 : pleri debebant. Unde, Luc. xx11, 37 : Etenim ea quæ sunt de me, finem habent. Etenim ea quæ sunt de me, finem habent. Et hac congruitate temporis, dicit : «Tem- Et hac congruitate temporis, dicit : «Tem- pus meum nondum advenit. » Eccle. 11, pus meum nondum advenit. » Eccle. 11, 1 Omnia tempus habent, et suis spatiis 1 Omnia tempus habent, et suis spatiis transeunt universa. Ad Galat. IV, 2: transeunt universa. Ad Galat. IV, 2: Sub tutoribus et auctoribus est usque ad Sub tutoribus et auctoribus est usque ad præfinitum tempus a Patre. præfinitum tempus a Patre.

" "

Tempus autem vestrum, » negotiis Tempus autem vestrum, » negotiis vestris opportunum: quia ea quæ omni- vestris opportunum: quia ea quæ omni- bus horis mundus exhibet quæritis, sicut bus horis mundus exhibet quæritis, sicut divitias, delicias, et honores: et ideo divitias, delicias, et honores: et ideo tempus vestrum « est semper paratum. » tempus vestrum « est semper paratum. » Sapient. 11, 7: Non prætereat nos flos Sapient. 11, 7: Non prætereat nos flos temporis hujus. Job, xv, 20: Cunctis temporis hujus. Job, xv, 20: Cunctis diebus suis impius superbit, et numerus diebus suis impius superbit, et numerus annorum incertus est tyrannidis ejus. Et annorum incertus est tyrannidis ejus. Et ideo sicut vos tempori parati estis, ita ideo sicut vos tempori parati estis, ita tempus vobis paratum est. tempus vobis paratum est.

«Non potest mundus odisse vos: «Non potest mundus odisse vos: me autem odit, quia ego testimonium me autem odit, quia ego testimonium perhibeo de illo, quod opera ejus ma- perhibeo de illo, quod opera ejus ma- la sunt. >> la sunt. >>

Secunda ratio quæ sumitur a disposi- Secunda ratio quæ sumitur a disposi-

300 300

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tione operis dissimilis ad mundum ex tione operis dissimilis ad mundum ex parte Christi et fratrum suorum. parte Christi et fratrum suorum.

Dicit ergo: «Non potest mundus, » Dicit ergo: «Non potest mundus, » hoc est, mundani qui affectum habent hoc est, mundani qui affectum habent mundanum, «odisse vos, » quia similium mundanum, «odisse vos, » quia similium in voluntate et voto et opere non est in voluntate et voto et opere non est odium, sed amor et amicitia. Unde de odium, sed amor et amicitia. Unde de bonis dicitur, Joan. xy, 19: Si de mun- bonis dicitur, Joan. xy, 19: Si de mun- do fuissetis, mundus quod suum erat di- do fuissetis, mundus quod suum erat di- ligeret. Proverb. xv, 12: Non amat ligeret. Proverb. xv, 12: Non amat pestilens eum qui se corripit, nec ad sa- pestilens eum qui se corripit, nec ad sa- pientes graditur. pientes graditur.

« Me autem odit, » propter dissimili- « Me autem odit, » propter dissimili- tudinem quæ est in voluntate, voto, et tudinem quæ est in voluntate, voto, et opere. Dicitur enim, I Joannis, v, 19: opere. Dicitur enim, I Joannis, v, 19: Mundus totus in maligno positus est. Et Mundus totus in maligno positus est. Et ille mundus odit justum. Joan. xv, 19: ille mundus odit justum. Joan. xv, 19: Quia de mundo non estis,... propterea Quia de mundo non estis,... propterea odit vos mundus. Proverb. xxix, 10: Vi- odit vos mundus. Proverb. xxix, 10: Vi- ri sanguinum oderunt simplicem. Joan. ri sanguinum oderunt simplicem. Joan. xv, 18: Si mundus vos odit, etc. xv, 18: Si mundus vos odit, etc.

Et reddit causam: « Quia ego testimo- Et reddit causam: « Quia ego testimo- nium perhibeo. » Isa. LV, 4: Ecce testem nium perhibeo. » Isa. LV, 4: Ecce testem populis dedi eum, ducem ac præcepto- populis dedi eum, ducem ac præcepto- rem Gentibus. rem Gentibus.

« De illo » mundo, « quod opera ejus « De illo » mundo, « quod opera ejus mala sunt,» scilicet omni bono virtutis mala sunt,» scilicet omni bono virtutis privata. Amos, v, 10: Odio habuerunt privata. Amos, v, 10: Odio habuerunt corripientem in porta, et loquentem per- corripientem in porta, et loquentem per- fecte abominati sunt. Causa ergo perse- fecte abominati sunt. Causa ergo perse- cutionis fuit veritas quam prædicavit. cutionis fuit veritas quam prædicavit. Veritas enim odium parit in his qui ex Veritas enim odium parit in his qui ex patre diabolo sunt: qui sicut dicitur, patre diabolo sunt: qui sicut dicitur, Joan. vII, 44 In veritate non stetit,... Joan. vII, 44 In veritate non stetit,... quia mendax est, et pater ejus. quia mendax est, et pater ejus.

« Vos ascendite ad diem festum « Vos ascendite ad diem festum hunc ego enim non ascendam ad hunc ego enim non ascendam ad diem festum istum, quia meum tem- diem festum istum, quia meum tem- pus nondum impletum est. » pus nondum impletum est. »

Tertia ratio sumpta a disparitate in- Tertia ratio sumpta a disparitate in- tentionis in ascendendo ad diem festum. tentionis in ascendendo ad diem festum.

Dicit ergo « Vos, » sicut mundani, Dicit ergo « Vos, » sicut mundani, qui festa gaudiorum mundanorum quæ- qui festa gaudiorum mundanorum quæ- ritis, « ascendite ad diem festum hunc, » ritis, « ascendite ad diem festum hunc, » in quo videri et videre quæritis in vani- in quo videri et videre quæritis in vani-

tate et concupiscentia. Isa. 1, 14: Calen- tate et concupiscentia. Isa. 1, 14: Calen- das vestras, et solemnitates vestras odivit das vestras, et solemnitates vestras odivit anima mea facta sunt mihi molesta, anima mea facta sunt mihi molesta, laboravi sustinens. Et attende quod di- laboravi sustinens. Et attende quod di- cit: « Ad diem festum hunc : » quia so- cit: « Ad diem festum hunc : » quia so- lemnitas illa duravit septem diebus. Et lemnitas illa duravit septem diebus. Et quando dicit: « Ascendite ad diem fe- quando dicit: « Ascendite ad diem fe- stum hunc, » intelligit de primo die so- stum hunc, » intelligit de primo die so- lemnitatis: quia illa dies fuit solemnior, lemnitatis: quia illa dies fuit solemnior, et ad illam diem plures convenerunt, et et ad illam diem plures convenerunt, et soluta illa die plures redierunt ad pro- soluta illa die plures redierunt ad pro- pria et isti non propter solemnitatem, pria et isti non propter solemnitatem, sed propter vanitatem quæ fiebat in so- sed propter vanitatem quæ fiebat in so- lemnitate ascenderunt, ut in concupi- lemnitate ascenderunt, ut in concupi- scentia viderent et viderentur. Malach. II, scentia viderent et viderentur. Malach. II, 3 Dispergam super vultum vestrum 3 Dispergam super vultum vestrum stercus solemnitalum vestrarum. stercus solemnitalum vestrarum.

«< Ego enim non ascendam: » «< Ego enim non ascendam: »

Quia nolo esse in cœtu vestro. Isa. I, Quia nolo esse in cœtu vestro. Isa. I, 13: Iniqui sunt coetus vestri. Genes. XLIX, 13: Iniqui sunt coetus vestri. Genes. XLIX, 6 In coetu illorum non sit gloria mea. 6 In coetu illorum non sit gloria mea.

: :

« Ad diem festum istum, » scilicet « Ad diem festum istum, » scilicet diem primum festivitatis. Et sic cessat diem primum festivitatis. Et sic cessat objectio. Quidam autem dicunt esse sup- objectio. Quidam autem dicunt esse sup- plendum: Non ascendam sicut vos, sed plendum: Non ascendam sicut vos, sed in occulto. Vel, Non ascendam ad hoc, in occulto. Vel, Non ascendam ad hoc, ad quod vos ascenditis: quia vos ad va- ad quod vos ascenditis: quia vos ad va- nitatem, ego ad ædificationem. Sed prima nitatem, ego ad ædificationem. Sed prima lectura vera est et secundum litteram. lectura vera est et secundum litteram. Non enim volebat aliquid participatio- Non enim volebat aliquid participatio- nis habere cum illis. Tob. 111, 17: Num- nis habere cum illis. Tob. 111, 17: Num- quam cum ludentibus miscui me, etc. quam cum ludentibus miscui me, etc.

Et reddit causam : « Quia tempus Et reddit causam : « Quia tempus meum, » hoc est, Passioni opportunum, meum, » hoc est, Passioni opportunum, « nondum impletum est. » Joan. XIII, « nondum impletum est. » Joan. XIII, 1: Sciens Jesus quia venit hora ejus, ut 1: Sciens Jesus quia venit hora ejus, ut transeat ex hoc mundo ad Patrem. II ad transeat ex hoc mundo ad Patrem. II ad Corinth. vi, 2 et 3: Ecce nunc tempus Corinth. vi, 2 et 3: Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis: ne- acceptabile, ecce nunc dies salutis: ne- mini dantes ullam offensionem, etc. mini dantes ullam offensionem, etc.

« Hæc cum dixisset, ipse mansit in « Hæc cum dixisset, ipse mansit in Galilæa. Galilæa.

Ut autem ascenderunt fratres ejus, Ut autem ascenderunt fratres ejus, tunc et ipse ascendit ad diem festum, tunc et ipse ascendit ad diem festum,

10 10

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-9, 10, 11. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-9, 10, 11.

non manifeste, sed quasi in occulto. »> non manifeste, sed quasi in occulto. »>

Hic tangitur qualiter fratribus manen- Hic tangitur qualiter fratribus manen- tibus Jesus occulte ascendit. tibus Jesus occulte ascendit.

Dicit ergo: «Hæc cum dixisset, » eli- Dicit ergo: «Hæc cum dixisset, » eli- dens malitiam et vanitatem consangui- dens malitiam et vanitatem consangui- neorum. Job, XIII, 3 et 4: Ad Omnipo- neorum. Job, XIII, 3 et 4: Ad Omnipo- tentem loquar, et disputare cum Deo tentem loquar, et disputare cum Deo cupio, prius vos ostendens fabricatores cupio, prius vos ostendens fabricatores mendacii, et cultores perversorum dog- mendacii, et cultores perversorum dog-

matum. matum.

« Ipse mansit in Galilæa, » in qua « Ipse mansit in Galilæa, » in qua fuit annuntiatus, educatus, in qua mul- fuit annuntiatus, educatus, in qua mul- tas fecit virtutes, et a qua plures vocavit tas fecit virtutes, et a qua plures vocavit discipulos. Psal. Lxxxvi, 13: Thabor discipulos. Psal. Lxxxvi, 13: Thabor et Hermon in nomine tuo exsultabunt: et Hermon in nomine tuo exsultabunt: tuum brachium cum potentia. Thabor tuum brachium cum potentia. Thabor autem est in Galilæa, in quo monte fa- autem est in Galilæa, in quo monte fa- ciem luminis assumpsit Dominus: quia ciem luminis assumpsit Dominus: quia ibi illuminationes regni coelestis osten- ibi illuminationes regni coelestis osten- dit, et ideo veniens lumen interpreta- dit, et ideo veniens lumen interpreta- tur. tur.

301 301

cum declinandi, nisi esset propter doc- cum declinandi, nisi esset propter doc- trinæ publicæ ædificationem. Osee, IV, trinæ publicæ ædificationem. Osee, IV, 17 et 18: Dimittite eum, separatum est 17 et 18: Dimittite eum, separatum est enim convivium eorum. Psal. xxv, 4: enim convivium eorum. Psal. xxv, 4: Non sedi cum concilio vanitatis, etc. Non sedi cum concilio vanitatis, etc.

« Judæi ergo quærebant eum in die « Judæi ergo quærebant eum in die festo, et dicebant: Ubi est ille? festo, et dicebant: Ubi est ille?

Et murmur multum erat in turba de Et murmur multum erat in turba de eo. Quidam enim dicebant: Quia bo- eo. Quidam enim dicebant: Quia bo- nus est. Alii autem dicebant: Non, nus est. Alii autem dicebant: Non, sed seducit turbas. sed seducit turbas.

Nemo tamen palam loquebatur de Nemo tamen palam loquebatur de illo, propter metum Judæorum. » illo, propter metum Judæorum. »

Hic ostendit qualiter in primo die so- Hic ostendit qualiter in primo die so- lemnitatis de absentia Christi quæstio, et lemnitatis de absentia Christi quæstio, et murmuratio fuit apud Judæos. murmuratio fuit apud Judæos.

Quatuor autem hic dicit, scilicet, quod Quatuor autem hic dicit, scilicet, quod de eo fuit quæstio, quod de absentia ejus de eo fuit quæstio, quod de absentia ejus murmuratio, quod in murmurantibus murmuratio, quod in murmurantibus

« Ut autem ascenderunt fratres dissensio, quod sentientium de Christo bo- « Ut autem ascenderunt fratres dissensio, quod sentientium de Christo bo- ejus, etc. » ejus, etc. »

Ad Roman. ix, 3 et seq. Qui sunt Ad Roman. ix, 3 et seq. Qui sunt cognati mei secundum carnem, qui sunt cognati mei secundum carnem, qui sunt Israelitæ:... quorum patres, et ex quibus Israelitæ:... quorum patres, et ex quibus est Christus secundum carnem. Et tamen est Christus secundum carnem. Et tamen in eum non crediderunt: et ideo cum eis in eum non crediderunt: et ideo cum eis ascendere noluit. Deuter. xxxш, 9: Qui ascendere noluit. Deuter. xxxш, 9: Qui dixit... fratribus suis: Ignoro vos...Hicus- dixit... fratribus suis: Ignoro vos...Hicus- todierunt eloquium tuum. Psal. XLIV, todierunt eloquium tuum. Psal. XLIV, Obliviscere populum tuum, et domum Obliviscere populum tuum, et domum patris tui. Genes. XII, 1: Egredere de patris tui. Genes. XII, 1: Egredere de terra tua, et de cognatione tua :... et veni terra tua, et de cognatione tua :... et veni in terram quam monstravero tibi. in terram quam monstravero tibi.

11: 11:

« Tunc et ipse ascendit ad diem fe- « Tunc et ipse ascendit ad diem fe- stum» non primum, sed alium, hoc est, stum» non primum, sed alium, hoc est, ad quartum. Unde, Joan. vi, 14: Jam ad quartum. Unde, Joan. vi, 14: Jam autem die festo mediante, ascendit Jesus autem die festo mediante, ascendit Jesus in templum. Et ideo verificatur quod in templum. Et ideo verificatur quod dicit supra, . 8: Ego non ascendo ad dicit supra, . 8: Ego non ascendo ad diem festum istum. » diem festum istum. »

« Non manifeste, » hoc est, cum mul- « Non manifeste, » hoc est, cum mul- titudine contribulium suorum secundum titudine contribulium suorum secundum quod mos fuit ascendere, « sed quasi in quod mos fuit ascendere, « sed quasi in occulto, » ut nobis daret formam publi- occulto, » ut nobis daret formam publi-

num fuit occultum propter murmur Ju- num fuit occultum propter murmur Ju- dæorum. dæorum.

Dicit ergo: «Judæi ergo, » communi Dicit ergo: «Judæi ergo, » communi ter, «quærebant eum, » quidam mala in- ter, «quærebant eum, » quidam mala in- tentione, et quidam bona, quidam etiam tentione, et quidam bona, quidam etiam vana curiositate: « in die festo. » Joan. vana curiositate: « in die festo. » Joan. VI, 26: Quæritis me, non quia vidistis si- VI, 26: Quæritis me, non quia vidistis si- gna, sed quia manducastis ex panibus, et gna, sed quia manducastis ex panibus, et saturati estis. Et illi quærebant propter saturati estis. Et illi quærebant propter ventrem. Isa. LVIII, 2: Me de die in diem ventrem. Isa. LVIII, 2: Me de die in diem quærunt, etc. Et hi quærebant quantum quærunt, etc. Et hi quærebant quantum ad extrinsecus rationem. Joan. vII, 20: ad extrinsecus rationem. Joan. vII, 20: Quid me quæritis interficere? Et ibidem, Quid me quæritis interficere? Et ibidem, VIII, 40 Nunc quæritis me interficere, VIII, 40 Nunc quæritis me interficere, hominem qui veritatem vobis locutus hominem qui veritatem vobis locutus sum. Et illi quærebant ex malitia. Can- sum. Et illi quærebant ex malitia. Can- tic. III, tic. III,

2 Surgam, et circuibo civita- 2 Surgam, et circuibo civita- tem:... quæram quem diligit anima mea. tem:... quæram quem diligit anima mea. Et alii quærebant pia intentione, « et Et alii quærebant pia intentione, « et dicebant: Ubi est ille? » Mali non no- dicebant: Ubi est ille? » Mali non no- minabant eum: quia grave fuit eis no- minabant eum: quia grave fuit eis no- men suum. Boni autem non audebant men suum. Boni autem non audebant nominare eum. Vani autem de nomine nominare eum. Vani autem de nomine suo non curabant. Sapient. II, 15: Gra- suo non curabant. Sapient. II, 15: Gra- vis est nobis etiam ad videndum. Isa. vis est nobis etiam ad videndum. Isa.

13 13

13 13

302 302

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

xxx, 11 Cesset a facie nostra sanctus xxx, 11 Cesset a facie nostra sanctus Israel. Unde, Act. v, 28, dicitur: Præ- Israel. Unde, Act. v, 28, dicitur: Præ- cipiendo præcepimus vobis ne doceretis cipiendo præcepimus vobis ne doceretis in nomine isto. Et ideo non nominato in nomine isto. Et ideo non nominato Jesu dicunt « Ubi est ille? » Jesu dicunt « Ubi est ille? »

a a

Et murmur multum erat de eo in Et murmur multum erat de eo in turba, » turba, »

Quia aperte de illo loqui non audebant, Quia aperte de illo loqui non audebant, vel nolebant. Psal. xxxvII, 15: Factus vel nolebant. Psal. xxxvII, 15: Factus sum sicut homo non audiens, et non ha- sum sicut homo non audiens, et non ha- bens in ore suo redargutiones. Item, Psal. bens in ore suo redargutiones. Item, Psal. XXXVIII, 2 Posui ori meo custodiam, XXXVIII, 2 Posui ori meo custodiam, cum consisteret peccator adversum me. cum consisteret peccator adversum me. Ezechiel. 111, 26: Linguam tuam adhæ- Ezechiel. 111, 26: Linguam tuam adhæ- rere faciam palato tuo, et eris mutus, etc., rere faciam palato tuo, et eris mutus, etc., quia domus exasperans est. quia domus exasperans est.

« Quidam enim dicebant, » scilicet qui « Quidam enim dicebant, » scilicet qui pia intentione quærebant eum: « Quia pia intentione quærebant eum: « Quia bonus est. » Sapient. 1, 1 et 2: Sentite bonus est. » Sapient. 1, 1 et 2: Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate de Domino in bonitate, et in simplicitate cordis quærite illum: quoniam invenitur cordis quærite illum: quoniam invenitur ab his qui non tentant illum. ab his qui non tentant illum.

« Alii autem dicebant: Non, » scilicet « Alii autem dicebant: Non, » scilicet qui mala intentione quærebant eum. Et qui mala intentione quærebant eum. Et illi dicebant: Quia non est bonus. Sicut illi dicebant: Quia non est bonus. Sicut ad David dixit Semei, II Regum, xvi, 7: ad David dixit Semei, II Regum, xvi, 7: Egredere, egredere, vir sanguinum et vir Egredere, egredere, vir sanguinum et vir Belial. Belial.

«Sed seducit turbas, » dementans eas «Sed seducit turbas, » dementans eas per falsa miracula. Matth. XXVII, 6: Do- per falsa miracula. Matth. XXVII, 6: Do- mine, recordati sumus quia seductor ille mine, recordati sumus quia seductor ille dixit adhuc vivens: Post tres dies resur- dixit adhuc vivens: Post tres dies resur- gam. Et videtur Augustinus dicere, quia gam. Et videtur Augustinus dicere, quia seductor dupliciter dicitur. Seductor seductor dupliciter dicitur. Seductor enim est seorsum ductor. Et ita quando enim est seorsum ductor. Et ita quando seorsum ducit a veritate, tunc malus est seorsum ducit a veritate, tunc malus est seductor: quando autem a falsitate ad seductor: quando autem a falsitate ad veritatem ducit, tunc bonus seductor est. veritatem ducit, tunc bonus seductor est. Jerem. xx, 7: Seduxisti me, Domine, Jerem. xx, 7: Seduxisti me, Domine, et seductus sum: fortior me fuisti, et in- et seductus sum: fortior me fuisti, et in- valuisti. Tamen proprie seductor sonat valuisti. Tamen proprie seductor sonat in malum, pro eo quod a veritate abducit. in malum, pro eo quod a veritate abducit.

« Nemo tamen palam loquebatur de « Nemo tamen palam loquebatur de illo. » illo. »

Ezechiel. II, 26: Eris mutus, nec quasi Ezechiel. II, 26: Eris mutus, nec quasi

vir objurgans, quia domus exasperans vir objurgans, quia domus exasperans

est. est.

« Propter metum Judæorum. » Causa « Propter metum Judæorum. » Causa redditur, Joan. 1x, 22: Jam enim conspi- redditur, Joan. 1x, 22: Jam enim conspi- raverant Judæi, ut si quis eum confitere- raverant Judæi, ut si quis eum confitere- tur esse Christum, extra synagogam fie- tur esse Christum, extra synagogam fie- ret. Et hoc ipsum Christus promisit suis, ret. Et hoc ipsum Christus promisit suis, Matth. v, 11 Beati estis cum maledixe- Matth. v, 11 Beati estis cum maledixe- rint vobis, etc. rint vobis, etc.

1.1 1.1

« Jam autem die festo mediante, « Jam autem die festo mediante, ascendit Jesus in templum, et docebat. ascendit Jesus in templum, et docebat. Et mirabantur Judæi, dicentes : 15 Et mirabantur Judæi, dicentes : 15 Quomodo hic litteras scit, cum non Quomodo hic litteras scit, cum non

didicerit? >> didicerit? >>

Hic incipit ostendere, quare illumina- Hic incipit ostendere, quare illumina- tor mundi ad locum ascendit manifesta- tor mundi ad locum ascendit manifesta- tionis. tionis.

Et dicit tria ascensionem illuminato- Et dicit tria ascensionem illuminato- ris, admirationem turbæ audientis, et ra- ris, admirationem turbæ audientis, et ra- tionem divinæ sapientiæ docentis. tionem divinæ sapientiæ docentis.

Dicit ergo: «Jam autem die festo, » Dicit ergo: «Jam autem die festo, » hoc est, solemnitate septem dierum, hoc est, solemnitate septem dierum, « mediante, » quod fuit quarta die : « mediante, » quod fuit quarta die : quando etiam Deus ab initio mundi co- quando etiam Deus ab initio mundi co- ruscare fecit lumen in coelis: in signum ruscare fecit lumen in coelis: in signum quod quarto die festi (quod significabat quod quarto die festi (quod significabat peregrinationem mundi hujus) illumina- peregrinationem mundi hujus) illumina- re debebat de cœlis eos qui sedebant in re debebat de cœlis eos qui sedebant in tenebris et in umbra mortis. Eccli. xxiv, tenebris et in umbra mortis. Eccli. xxiv, 6: Ego feci in cælis ut oriretur lumen 6: Ego feci in cælis ut oriretur lumen indeficiens. Daniel. x11, 3: Qui docti fue- indeficiens. Daniel. x11, 3: Qui docti fue- rint, fulgebunt quasi splendor firma- rint, fulgebunt quasi splendor firma- menti: et qui ad justitiam erudiunt mul- menti: et qui ad justitiam erudiunt mul- tos, quasi stellæ in perpetuas æternitates. tos, quasi stellæ in perpetuas æternitates.

« Ascendit Jesus in templum, » publi- « Ascendit Jesus in templum, » publi- ce, « et docebat. » Matth. xxvi, 55: Quo- ce, « et docebat. » Matth. xxvi, 55: Quo- tidie apud vos sedebam docens in templo. tidie apud vos sedebam docens in templo. Isa. 11, 3: De Sion exibit lex, et verbum Isa. 11, 3: De Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem. Domini de Jerusalem.

« Et mirabuntur Judæi, dicentes. » « Et mirabuntur Judæi, dicentes. »

Matth. v, 28 et 29: Admirabantur Matth. v, 28 et 29: Admirabantur turbæ super doctrina ejus: erat enim do- turbæ super doctrina ejus: erat enim do- cens sicut potestatem habens, et non sicul cens sicut potestatem habens, et non sicul

16 16

IN IN

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-15, 16, 17. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-15, 16, 17.

Scribæ eorum et Pharisæi. Luc. 11, 47: Scribæ eorum et Pharisæi. Luc. 11, 47: Stupebant omnes super prudentia et re- Stupebant omnes super prudentia et re- sponsis ejus. sponsis ejus.

« Quomodo hic litteras scit, cum non « Quomodo hic litteras scit, cum non didicerit. »Viderunt enim, sicut dicit didicerit. »Viderunt enim, sicut dicit Chrysostomus, eum scholas non frequen- Chrysostomus, eum scholas non frequen- tasse, et tamen de Lege et Prophetis tasse, et tamen de Lege et Prophetis docere, et disserere, et omnes disputando docere, et disserere, et omnes disputando vincere. Et ideo patet quod liber falsus vincere. Et ideo patet quod liber falsus est qui de Infantia Salvatoris, et Evan- est qui de Infantia Salvatoris, et Evan- gelio Nazaræorum intitulatur: ubi dici- gelio Nazaræorum intitulatur: ubi dici- tur qualiter ad scholas positus Dominus, tur qualiter ad scholas positus Dominus, magistrum de virtute et ordine littera- magistrum de virtute et ordine littera- rum convicit. Quia tunc turbæ et Judæi rum convicit. Quia tunc turbæ et Judæi non fuissent admirati. Unde sibi compe- non fuissent admirati. Unde sibi compe- tit istud quod dicitur, Proverb. xxx, 3 : tit istud quod dicitur, Proverb. xxx, 3 : Non didici sapientiam, et non novi scien- Non didici sapientiam, et non novi scien- tiam sanctorum. Sapient. x, 10: Dedit tiam sanctorum. Sapient. x, 10: Dedit illi scientiam sanctorum, honestavit illi scientiam sanctorum, honestavit illum in laboribus, etc. Psal. LXX, 15: et illum in laboribus, etc. Psal. LXX, 15: et 16: Quoniam non cognovi litteraturam, 16: Quoniam non cognovi litteraturam, introibo in potentias Domini, etc. introibo in potentias Domini, etc.

« Respondit eis Jesus, et dixit: Mea « Respondit eis Jesus, et dixit: Mea doctrina non est mea, sed ejus qui doctrina non est mea, sed ejus qui

misit me. misit me.

Si quis voluerit voluntatem ejus fa- Si quis voluerit voluntatem ejus fa- cere, cognoscet de doctrina utrum ex cere, cognoscet de doctrina utrum ex Deo sit, an ego a meipso loquar. Deo sit, an ego a meipso loquar.

Qui a semetipso loquitur, gloriam Qui a semetipso loquitur, gloriam propriam quærit ♦qui autem quærit propriam quærit ♦qui autem quærit gloriam ejus qui misit eum, hic verax gloriam ejus qui misit eum, hic verax est, et injustitia in illo non est. » est, et injustitia in illo non est. »

Ratio est divinæ sapientiæ. Ratio est divinæ sapientiæ.

Dicit autem tria in quorum primo Dicit autem tria in quorum primo ostendit auctoritatem suæ doctrinæ esse ostendit auctoritatem suæ doctrinæ esse a Patre in secundo, dat signum hoc co- a Patre in secundo, dat signum hoc co- gnoscendi in tertio, veritatem inten- gnoscendi in tertio, veritatem inten- tioni dat in omnibus suis. tioni dat in omnibus suis.

Dicit ergo « Mea doctrina non est Dicit ergo « Mea doctrina non est mea. » Ac si dicat: Vos miramini de mea. » Ac si dicat: Vos miramini de doctrina sed nolite mirari, quia doc- doctrina sed nolite mirari, quia doc- trina, quæ mea est possessive et informa- trina, quæ mea est possessive et informa- tive, non est mea per primam auctorita- tive, non est mea per primam auctorita- tem sed in quantum Dei Filius, habeo tem sed in quantum Dei Filius, habeo

303 303

subauctoritatem in illa in quantum subauctoritatem in illa in quantum autem homo, donum habeo eam a Deo autem homo, donum habeo eam a Deo Patre. Et removetur objectio, qua qui- Patre. Et removetur objectio, qua qui- dam objiciunt, quod ista locutione idem dam objiciunt, quod ista locutione idem affirmatur, et negatur de eodem. Quia affirmatur, et negatur de eodem. Quia hoc solvit diversa constructio quæ nota- hoc solvit diversa constructio quæ nota- tur in pronomine. Joan. xvII, 10 : Mea tur in pronomine. Joan. xvII, 10 : Mea omnia tua sunt, et tua mea sunt, et cla- omnia tua sunt, et tua mea sunt, et cla- rificatus sum in eis. Tua enim per aucto- rificatus sum in eis. Tua enim per aucto- ritatem, mea sunt per possessionem et ritatem, mea sunt per possessionem et subauctoritatem. Joan. III, 32: Quod subauctoritatem. Joan. III, 32: Quod vidit et audivit, hoc testatur. Matth. xi, vidit et audivit, hoc testatur. Matth. xi, 27 Nemo novit Filium, nisi Pater : 27 Nemo novit Filium, nisi Pater : neque Patrem quis novit, nisi Filius, et neque Patrem quis novit, nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare. cui voluerit Filius revelare.

« Sed ejus qui misit me, » scilicet Pa- « Sed ejus qui misit me, » scilicet Pa- tris, qui primus est in auctoritate. Joan. tris, qui primus est in auctoritate. Joan. 1, 18 Unigenitus Filius qui est in sinu 1, 18 Unigenitus Filius qui est in sinu Patris, ipse enarravit. In secreto enim Patris, ipse enarravit. In secreto enim coessentialitatis Patris, Filius per gene- coessentialitatis Patris, Filius per gene- rationem doctrinam hanc accepit. rationem doctrinam hanc accepit.

« Si quis voluerit voluntatem ejus « Si quis voluerit voluntatem ejus facere etc. » facere etc. »

doctrina ejus accipitur, et cognoscitur. doctrina ejus accipitur, et cognoscitur. Ecce signum per quod a Deo Patre Ecce signum per quod a Deo Patre Patris enim doctrina est in hoc, quod Patris enim doctrina est in hoc, quod docet voluntatem ejus facere, et volun- docet voluntatem ejus facere, et volun- tati ejus conformari, et sanctificationem tati ejus conformari, et sanctificationem ejus accipere. Ad Hebr. x11, 10: Hic au- ejus accipere. Ad Hebr. x11, 10: Hic au- tem, scilicet Pater cœlestis, erudit ad id tem, scilicet Pater cœlestis, erudit ad id quod utile est in recipiendo sanctificatio- quod utile est in recipiendo sanctificatio- nem ejus. Ad Hebr. x, 36: Voluntatem nem ejus. Ad Hebr. x, 36: Voluntatem Dei facientes, reportetis promissionem. Dei facientes, reportetis promissionem.

Sic ergo, cum doctrina ordinat ad ha- Sic ergo, cum doctrina ordinat ad ha- bendas Dei promissiones, si quis volun- bendas Dei promissiones, si quis volun- tatem Dei facere voluerit, « cognoscet ex tatem Dei facere voluerit, « cognoscet ex doctrina » ipsa, « utrum ex Deo sit. » doctrina » ipsa, « utrum ex Deo sit. » Hæc enim doctrina est ex Deo : quia ad Hæc enim doctrina est ex Deo : quia ad Deum ducit, et ad promissiones divinas. Deum ducit, et ad promissiones divinas. Ad Ephes. 1, 17 et 18: Ut Deus... det Ad Ephes. 1, 17 et 18: Ut Deus... det vobis spiritum sapientiæ et revelationis, vobis spiritum sapientiæ et revelationis, in agnitione ejus : illuminatos oculos in agnitione ejus : illuminatos oculos cordis vestri, ut sciatis quæ sit spes vo- cordis vestri, ut sciatis quæ sit spes vo- cationis ejus, et quæ divitiæ gloriæ hære- cationis ejus, et quæ divitiæ gloriæ hære- ditatis ejus in sanctis. ditatis ejus in sanctis.

« An ego a meipso toquar, » per sepa- « An ego a meipso toquar, » per sepa- ratam a Deo scientiam, sicut quidam di- ratam a Deo scientiam, sicut quidam di-

19 19

20 20

304 304

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cunt ex vobis. Joan. 111, 34: Quem misit cunt ex vobis. Joan. 111, 34: Quem misit Deus, verba Dei loquitur. Joan. xvi, 13: Deus, verba Dei loquitur. Joan. xvi, 13: Non enim loquetur a semetipso, sed quæ- Non enim loquetur a semetipso, sed quæ- cumque audiet, loquetur. Ibidem, v, 19: cumque audiet, loquetur. Ibidem, v, 19: Non potest Filius a se facere quidquam, Non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem. nisi quod viderit Patrem facientem.

« Qui a semetipso loquitur, » « Qui a semetipso loquitur, »

Cujus locutionis ipse per privatam in- Cujus locutionis ipse per privatam in- tentionem est inventor, « propriam glo- tentionem est inventor, « propriam glo- riam quærit, » quia in propriis inventis riam quærit, » quia in propriis inventis gloriari intendit. Joan. vII, 50 Ego gloriari intendit. Joan. vII, 50 Ego autem non quæro gloriam meam : est qui autem non quæro gloriam meam : est qui 17: 17: quærat, et judicet. 1 ad Timoth. I, quærat, et judicet. 1 ad Timoth. I, Soli Deo honor et gloria. Soli Deo honor et gloria.

« Qui autem quærit gloriam ejus qui « Qui autem quærit gloriam ejus qui misit illum, » sicut ego facio, qui omnia misit illum, » sicut ego facio, qui omnia Patri attribuo. Isa. LX, 21: Germen Patri attribuo. Isa. LX, 21: Germen plantationis meæ, opus manus meæ ad plantationis meæ, opus manus meæ ad glorificandum. Luc. II, 14: Gloria in al- glorificandum. Luc. II, 14: Gloria in al- tissimis Deo. tissimis Deo.

« Hic verax est, » quia adæquat inten- « Hic verax est, » quia adæquat inten- tionem ad rem quia soli Deo debetur tionem ad rem quia soli Deo debetur gloria. II ad Corinth. 1, 19: Non fuit in gloria. II ad Corinth. 1, 19: Non fuit in illo, scilicet in Jesu, Est et Non: sed Est illo, scilicet in Jesu, Est et Non: sed Est in illo fuit. Joan. XIV, 6: Ego sum via, in illo fuit. Joan. XIV, 6: Ego sum via, et veritas, et vita. et veritas, et vita.

« Et injustitia in illo non est. » I Pe- « Et injustitia in illo non est. » I Pe- tri, 11, tri, 11, 22 Nec inventus est dolus in ore 22 Nec inventus est dolus in ore ejus. Ad Titum, 1, 2 Quam promisit ejus. Ad Titum, 1, 2 Quam promisit qui non mentitur, Deus. Deuter. xxxII, qui non mentitur, Deus. Deuter. xxxII, 4 Deus fidelis, et absque ulla iniqui- 4 Deus fidelis, et absque ulla iniqui- tate, etc. Proverb. VII, 8: Justi sunt tate, etc. Proverb. VII, 8: Justi sunt omnes sermones mei, et non est in eis omnes sermones mei, et non est in eis pravum quid neque perversum. pravum quid neque perversum.

« Nonne Moyses dedit vobis legem ? « Nonne Moyses dedit vobis legem ? et nemo ex vobis facit legem. et nemo ex vobis facit legem.

Quid me quæritis interficere? Re- Quid me quæritis interficere? Re- spondit turba, et dixit: Dæmonium spondit turba, et dixit: Dæmonium habes quis te quærit interficere ? » habes quis te quærit interficere ? »

Hic incipit ponere Jesu Christi om- Hic incipit ponere Jesu Christi om- nium illuminatoris manifestationem. nium illuminatoris manifestationem. Procedit autem sicut sol, qui primo pur- Procedit autem sicut sol, qui primo pur- gat tenebras, et purgatis tenebris se clare gat tenebras, et purgatis tenebris se clare

manifestat, et in claritate illa reliquias manifestat, et in claritate illa reliquias nubium remanentes dispergit et consu- nubium remanentes dispergit et consu-

mit. mit.

Et ideo ista pars capituli in tres divi- Et ideo ista pars capituli in tres divi- ditur in quarum prima falsas de se opi- ditur in quarum prima falsas de se opi- niones Christus elidit, quæ ut tenebræ niones Christus elidit, quæ ut tenebræ quædam intellectum veritatis impediunt : quædam intellectum veritatis impediunt : in secunda, se sicut solem clarissimum in secunda, se sicut solem clarissimum omnibus ostendit, ibi, y. 37 : « In novis- omnibus ostendit, ibi, y. 37 : « In novis- simo autem die magno, etc. » In tertia simo autem die magno, etc. » In tertia autem, dissensiones de se loquentium, et autem, dissensiones de se loquentium, et vacillationes cordium ut nubes quasdam vacillationes cordium ut nubes quasdam abstrahit, ibi, y. 40 : « Ex illa ergo turba, abstrahit, ibi, y. 40 : « Ex illa ergo turba, cum audissent, etc. » cum audissent, etc. »

Prima harum partium dividitur in Prima harum partium dividitur in tres in quarum prima excludit malam tres in quarum prima excludit malam opinionem circa Christi originem. In se- opinionem circa Christi originem. In se- cunda, respondet his qui non erant ini- cunda, respondet his qui non erant ini- mici infensi, ibi, y. 25: « Dicebant au- mici infensi, ibi, y. 25: « Dicebant au- tem quidam ex Jerosolymis. » In tertia tem quidam ex Jerosolymis. » In tertia evacuat Pharisæorum malitiam, ibi, evacuat Pharisæorum malitiam, ibi, 7. 32 : « Audierunt Pharisæi tur- 7. 32 : « Audierunt Pharisæi tur- bam, etc. » bam, etc. »

: :

Harum partium prima habet tres pa- Harum partium prima habet tres pa- ragraphos in quorum primo ut Deus ragraphos in quorum primo ut Deus manifestat Judæorum de se jam intentio- manifestat Judæorum de se jam intentio- nem malam habitam in secundo, probat nem malam habitam in secundo, probat se non esse legis transgressorem, sed se non esse legis transgressorem, sed impletorem: in tertio, inducit judicii impletorem: in tertio, inducit judicii eorum quod de ipso habebant perversita- eorum quod de ipso habebant perversita- tem ad rectitudinem. tem ad rectitudinem.

In primo horum facit duo, scilicet, red- In primo horum facit duo, scilicet, red- arguit intentionem, et patienter sustinet arguit intentionem, et patienter sustinet contumeliæ illationem. contumeliæ illationem.

Primum horum habet tria, scilicet, Primum horum habet tria, scilicet, legis receptionem, receptæ legis trans- legis receptionem, receptæ legis trans- gressionem, et pertinacis malitiæ inten- gressionem, et pertinacis malitiæ inten-

tionem. tionem.

: :

Dicit ergo: «Nonne Moyses, etc. »> Quasi Dicit ergo: «Nonne Moyses, etc. »> Quasi diceret Me de justitia redarguitis, cum diceret Me de justitia redarguitis, cum non sit in me iniquitas, sed in vobis: quia, non sit in me iniquitas, sed in vobis: quia, « nonne Moyses, » tantus legislator, « nonne Moyses, » tantus legislator, « dedit vobis legem? » Eccli. xxiv, 33: « dedit vobis legem? » Eccli. xxiv, 33: Legem mandavit Moyses in præceptis Legem mandavit Moyses in præceptis justitiarum, et hæreditatem domui Ja- justitiarum, et hæreditatem domui Ja- cob, et Israel promissiones, scilicet æter- cob, et Israel promissiones, scilicet æter- nas. Hanc autem legem recepistis. Exod. nas. Hanc autem legem recepistis. Exod. xx, 19, et xxiv, 7 : Omnia quæ locutus est xx, 19, et xxiv, 7 : Omnia quæ locutus est Dominus, faciemus, et erimus obedientes. Dominus, faciemus, et erimus obedientes.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-19, 20, 21. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-19, 20, 21.

II Machab. vII, 30 Obedio... præcepto II Machab. vII, 30 Obedio... præcepto legis, quæ data est nobis per Moysen. legis, quæ data est nobis per Moysen.

« Et » tamen « nemo ex vobis, » qui « Et » tamen « nemo ex vobis, » qui in legis observantia gloriamini. Ad Ro- in legis observantia gloriamini. Ad Ro- man. II, 23 Qui in lege gloriaris, per man. II, 23 Qui in lege gloriaris, per prævaricationem legis Deum inhonoras. prævaricationem legis Deum inhonoras. Non ergo simpliciter dicit, nemo, sed, ne- Non ergo simpliciter dicit, nemo, sed, ne- mo ex vobis, hoc est, vestris similibus qui mo ex vobis, hoc est, vestris similibus qui carnaliter legem intelligitis, et traditiones carnaliter legem intelligitis, et traditiones vestras mandatis Domini anteponitis. vestras mandatis Domini anteponitis.

« Facit legem. » Act. VII, 53: Qui « Facit legem. » Act. VII, 53: Qui accepistis legem in dispositione Angelo- accepistis legem in dispositione Angelo- rum, et non custodistis. Aliter etiam rum, et non custodistis. Aliter etiam propter mandatorum gravitatem et mul- propter mandatorum gravitatem et mul- titudinem, vix erat qui posset legem titudinem, vix erat qui posset legem servare. Act. xv, 10: Quid tentatis servare. Act. xv, 10: Quid tentatis Deum, imponere jugum super cervices Deum, imponere jugum super cervices discipulorum, quod neque patres nostri discipulorum, quod neque patres nostri neque nos portare potuimus? Et, III Re- neque nos portare potuimus? Et, III Re- gum, vi, 46, dicit Salomon : Non est gum, vi, 46, dicit Salomon : Non est homo qui non peccet. Sed hoc modo homo qui non peccet. Sed hoc modo Christus non loquitur: eo quod hic in- Christus non loquitur: eo quod hic in- tendit transgressores ostendere, qui eum tendit transgressores ostendere, qui eum de legis transgressione judicabant. de legis transgressione judicabant.

« Quid me quæritis interficere ? » « Quid me quæritis interficere ? »

Hoc est, cur persequimini me ad mor- Hoc est, cur persequimini me ad mor- tem pertinaci et mala intentione, et con- tem pertinaci et mala intentione, et con- tra legem quæritis interficere me, cum tra legem quæritis interficere me, cum in lege scriptum sit: Non occides '? Da- in lege scriptum sit: Non occides '? Da- niel. x, 53 Innocentem et justum non niel. x, 53 Innocentem et justum non interficies. In hoc enim patet malitia interficies. In hoc enim patet malitia vestra qui in lege gloriamini, et quasi vestra qui in lege gloriamini, et quasi per zelum legis me transgressorem judi- per zelum legis me transgressorem judi- catis. Si enim ex zelo legis ut fingitis, catis. Si enim ex zelo legis ut fingitis, hoc faceretis, me interficere non quære- hoc faceretis, me interficere non quære- retis. III Regum, xix, 14: Derelictus sum retis. III Regum, xix, 14: Derelictus sum ego solus, et quærunt animam meam. ego solus, et quærunt animam meam.

<< Respondit turba, et dixit, etc. » << Respondit turba, et dixit, etc. »

Ecce qualiter patiens est ad contume- Ecce qualiter patiens est ad contume- liam pro veritate illatam. liam pro veritate illatam.

« Dæmonium habes. » Quasi dicant : « Dæmonium habes. » Quasi dicant : Dæmonium te incitat quod nos ut trans- Dæmonium te incitat quod nos ut trans- gressores legis redarguis, cum nos spe- gressores legis redarguis, cum nos spe-

1 Exod. xx, 13. 1 Exod. xx, 13.

XXIV XXIV

305 305

cialiter simus legis æmulatores, cum cialiter simus legis æmulatores, cum simus Principes sacerdotum, et Pharisæi simus Principes sacerdotum, et Pharisæi ex legis religione: quia pro illis loquitur ex legis religione: quia pro illis loquitur turba. Joan. VIII, 48: Nonne bene dici- turba. Joan. VIII, 48: Nonne bene dici- mus nos quia Samaritanus es tu, et dæ- mus nos quia Samaritanus es tu, et dæ- monium habes? Matth. x11, 27, et Luc. XI, monium habes? Matth. x11, 27, et Luc. XI, 15: In Beelzebub, principe dæmoniorum, 15: In Beelzebub, principe dæmoniorum, ejicis dæmonia. Turba ergo male dixit : ejicis dæmonia. Turba ergo male dixit : quia dicitur, I Esdræ, ix, 2 : Manus prin- quia dicitur, I Esdræ, ix, 2 : Manus prin- cipum et magistratuum fuit in præva- cipum et magistratuum fuit in præva- ricatione hac prima. Daniel. x111, 5: ricatione hac prima. Daniel. x111, 5: Egressa est iniquitas de Babylone a se- Egressa est iniquitas de Babylone a se- nioribus judicibus, qui videbantur re- nioribus judicibus, qui videbantur re- gere populum. gere populum.

« Quis te quærit interficere? » « Quis te quærit interficere? »

Quasi dicerent: Nullus. Et sicut pa- Quasi dicerent: Nullus. Et sicut pa- rum infra, y. 25, sibi contradicunt, dicen- rum infra, y. 25, sibi contradicunt, dicen- tes Nonne hic est quem quærunt Judæi tes Nonne hic est quem quærunt Judæi interficere? Isti autem sicut fraudulenti interficere? Isti autem sicut fraudulenti se coram eo sicut coram homine abscon- se coram eo sicut coram homine abscon- dere putabant. Isa. xxx, 7 : Fraudu- dere putabant. Isa. xxx, 7 : Fraudu- lenti vasa pessima sunt : ipse enim cogita- lenti vasa pessima sunt : ipse enim cogita- tiones concinnavit ad perdendos mites tiones concinnavit ad perdendos mites in sermone mendaci, cum loqueretur in sermone mendaci, cum loqueretur pauper judicium. pauper judicium.

« Respondit Jesus, et dixit eis : « Respondit Jesus, et dixit eis : Unum opus feci, et omnes miramini. Unum opus feci, et omnes miramini.

Propterea Moyses dedit vobis cir- Propterea Moyses dedit vobis cir- cumcisionem (non quia ex Moyse est, cumcisionem (non quia ex Moyse est, sed ex patribus), et in sabbato cir- sed ex patribus), et in sabbato cir- cumciditis hominem. cumciditis hominem.

Si circumcisionem accipit homo in Si circumcisionem accipit homo in sabbato, ut non solvatur lex Moysi, sabbato, ut non solvatur lex Moysi, mihi indignamini quia totum homi- mihi indignamini quia totum homi- nem sanum feci in sabbato? nem sanum feci in sabbato?

Nolite judicare secundum faciem, Nolite judicare secundum faciem, sed justum judicium judicate. » sed justum judicium judicate. »

Hic ostendit se non esse legis trans- Hic ostendit se non esse legis trans- gressorem, sed impletorem. gressorem, sed impletorem.

Et arguit a minori sic: Minus videtur Et arguit a minori sic: Minus videtur quod opus, quod est signum salutis, pos- quod opus, quod est signum salutis, pos-

20 20

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

306 306

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sit fieri in sabbato, ita quod lex non sol- sit fieri in sabbato, ita quod lex non sol- vatur, quam opus totum hominem sal- vatur, quam opus totum hominem sal- vans et curans et illud fit sine legis vans et curans et illud fit sine legis solutione ergo et istud. Et attende quod solutione ergo et istud. Et attende quod ad hæc reducit hoc quod supra, capite ad hæc reducit hoc quod supra, capite quinto, factum est, de sanatione paraly- quinto, factum est, de sanatione paraly- tici quod Judæi calumniabantur factum tici quod Judæi calumniabantur factum esse contra legem in die sabbati. Luc. esse contra legem in die sabbati. Luc. XIII, 14: Archisynagogus, indignans quia XIII, 14: Archisynagogus, indignans quia sabbato curasset Jesus, dicebat turbæ : sabbato curasset Jesus, dicebat turbæ : Sex dies sunt in quibus oportet operari: Sex dies sunt in quibus oportet operari: in his ergo venite, et curamini, et non in in his ergo venite, et curamini, et non in die sabbati. die sabbati.

« Unum opus feci, » hoc est, perfe- « Unum opus feci, » hoc est, perfe- ctum et unicum, quod nemo alius facere ctum et unicum, quod nemo alius facere prævalet. Deuter. xxx, 3 et 4: Date prævalet. Deuter. xxx, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Joel. 1, 2 et 3 : Si factum sunt opera. Joel. 1, 2 et 3 : Si factum est istud in diebus vestris, aut in diebus est istud in diebus vestris, aut in diebus patrum vestrorum, super hoc filiis vestris patrum vestrorum, super hoc filiis vestris narrate, et filii vestri filiis suis, et filii narrate, et filii vestri filiis suis, et filii eorum generationi alteræ. Eccli. XLIII, eorum generationi alteræ. Eccli. XLIII, 27 Illic præclara opera, et mirabilia. 27 Illic præclara opera, et mirabilia. Hoc autem non de sanatione paralytici Hoc autem non de sanatione paralytici tantum intelligitur, sed de omnibus ope- tantum intelligitur, sed de omnibus ope- ribus Christi. Quia omnia fecit sicut po- ribus Christi. Quia omnia fecit sicut po- testatem habens, et non sicut minister, testatem habens, et non sicut minister, clave et gratia et potestate aliena indigens. clave et gratia et potestate aliena indigens.

Et ideo sequitur : « Et omnes mira- Et ideo sequitur : « Et omnes mira- mini, » non propter factum tantum, sed mini, » non propter factum tantum, sed propter modum faciendi? Isa. LXVI, 8: propter modum faciendi? Isa. LXVI, 8: Quis audivit umquam tale? et quis vidit Quis audivit umquam tale? et quis vidit huic simile? Job, 1x, 10 Qui facit huic simile? Job, 1x, 10 Qui facit magna, et incomprehensibilia, et mirabi- magna, et incomprehensibilia, et mirabi- lia quorum non est numerus. lia quorum non est numerus.

« Propterea Moyses, etc. » « Propterea Moyses, etc. »

Ac si diceret Non intelligitis quod Ac si diceret Non intelligitis quod Moyses, « propterea, » hoc est, hac de Moyses, « propterea, » hoc est, hac de causa, « dedit vobis circumcisionem, » causa, « dedit vobis circumcisionem, » ut opus hoc perfectum ex illo intellige- ut opus hoc perfectum ex illo intellige- retis, quia circumcisio signaculum fuit retis, quia circumcisio signaculum fuit justitiæ et salutis et per meum unicum, justitiæ et salutis et per meum unicum, et unice mihi conveniens opus justitia et unice mihi conveniens opus justitia legis et salus impleatur: deberetis ex legis et salus impleatur: deberetis ex illo intelligere, et non calumniari. Quod illo intelligere, et non calumniari. Quod autem circumcisio signum sit unici ope- autem circumcisio signum sit unici ope- ris, dicitur, ad Roman. Iv, 11: Et si- ris, dicitur, ad Roman. Iv, 11: Et si-

gnum accepit circumcisionis, signaculum gnum accepit circumcisionis, signaculum justitiæ fidei. Genes. xvi, 10 et 11: Cir- justitiæ fidei. Genes. xvi, 10 et 11: Cir- cumcidetur ex vobis omne masculinum : cumcidetur ex vobis omne masculinum : et circumcidetis carnem præputii vestri, et circumcidetis carnem præputii vestri, ut sit in signum fœderis inter me et vos. ut sit in signum fœderis inter me et vos. Et ideo etiam in lege inducit circumcisio- Et ideo etiam in lege inducit circumcisio- nem spiritualem. Deuter. x, 16 et 17: Cir- nem spiritualem. Deuter. x, 16 et 17: Cir- cumcidite igitur præputium cordis vestri, cumcidite igitur præputium cordis vestri, et cervicem vestram ne induretis am- et cervicem vestram ne induretis am- plius, quia Dominus Deus vester, ipse est plius, quia Dominus Deus vester, ipse est Deus deorum, et Dominus dominantium, Deus deorum, et Dominus dominantium, Deus magnus et potens, et terribilis. Deus magnus et potens, et terribilis. Ibidem, xxx, 6: Circumcidet Dominus Ibidem, xxx, 6: Circumcidet Dominus Deus tuus cor tuum, et cor seminis tui, Deus tuus cor tuum, et cor seminis tui, ut diligas Dominum Deum tuum in toto ut diligas Dominum Deum tuum in toto corde tuo, et in tota anima tua, ut possis corde tuo, et in tota anima tua, ut possis vivere. Patet ergo quod in signum futu- vivere. Patet ergo quod in signum futu- ræ emundationis et salutis per Christum, ræ emundationis et salutis per Christum, circumcisionem acceperunt. circumcisionem acceperunt.

<< Non quia ex Moyse est, sed ex pa- << Non quia ex Moyse est, sed ex pa- tribus. » tribus. »

Emendatio locutionis seu dictionis est Emendatio locutionis seu dictionis est quæ dixerat : quæ dixerat : « Moyses dedit vobis cir- « Moyses dedit vobis cir- cumcisionem. » Et hoc quidem verum cumcisionem. » Et hoc quidem verum est, et istud. Quia Moyses dedit eam spi- est, et istud. Quia Moyses dedit eam spi- ritualem, quia primus ejus spiritualem ritualem, quia primus ejus spiritualem intellectum revelavit. Dedit etiam per intellectum revelavit. Dedit etiam per exemplum, Exod. iv, 25: Tulit illico Se- exemplum, Exod. iv, 25: Tulit illico Se- phora acutissimam petram, et circumcidit phora acutissimam petram, et circumcidit præputium filii sui. Ex patribus autem est præputium filii sui. Ex patribus autem est per observantiam. Et sic ex Moyse est per observantiam. Et sic ex Moyse est per aliquem modum, et ex patribus sim- per aliquem modum, et ex patribus sim- pliciter. Genes. XVII, 10: Circumcidetur pliciter. Genes. XVII, 10: Circumcidetur ex vobis omne masculinum. Et ibidem, y. ex vobis omne masculinum. Et ibidem, y. 14 Masculus, cujus præputii caro cir- 14 Masculus, cujus præputii caro cir- cumcisa non fuerit, delebitur anima illa cumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo suo: quia pactum meum irri- de populo suo: quia pactum meum irri- tum fecit. tum fecit.

Dicit autem « Ex patribus, » quamvis Dicit autem « Ex patribus, » quamvis ex solo Abraham, quia omnes patres re- ex solo Abraham, quia omnes patres re- ligionis divinæ circumcisionem per ob- ligionis divinæ circumcisionem per ob- servantiam approbaverunt. Genes. xxxiv, servantiam approbaverunt. Genes. xxxiv, 15: In hoc valebimus fœderari, si volue- 15: In hoc valebimus fœderari, si volue- ritis esse similes nostri, et circumcidatur ritis esse similes nostri, et circumcidatur in vobis omne masculini sexus. Josue, in vobis omne masculini sexus. Josue, v, 2 Fac tibi cultros lapideos, et cir- v, 2 Fac tibi cultros lapideos, et cir- cumcide secundo filios Israel. cumcide secundo filios Israel.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-23, 24. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-23, 24.

« Et in sabbato circumciditis homi- « Et in sabbato circumciditis homi- nem, » si octavus dies nativitatis ejus nem, » si octavus dies nativitatis ejus occurrerit sabbatum. Genes. XVII, 12: occurrerit sabbatum. Genes. XVII, 12: Infans octo dierum circumcidetur in vo- Infans octo dierum circumcidetur in vo- bis. Et sic signum perfectæ curationis in bis. Et sic signum perfectæ curationis in sabbato fiebat. sabbato fiebat.

Et ex hoc arguit Christus etiam secun- Et ex hoc arguit Christus etiam secun- dum humanam rationem. dum humanam rationem.

307 307

Qui propitiatur omnibus inquitatibus Qui propitiatur omnibus inquitatibus tuis, etc. Et iste etiam est unus modus, tuis, etc. Et iste etiam est unus modus, quem solus in terra Christus habuit. quem solus in terra Christus habuit. Sancti quidam corpora curaverunt, sed Sancti quidam corpora curaverunt, sed peccata non remiserunt. Sed Christus, et peccata non remiserunt. Sed Christus, et remisit peccata, et curavit corpora. Matth. remisit peccata, et curavit corpora. Matth. IX, 6 Ut autem sciatis quia Filius ho- IX, 6 Ut autem sciatis quia Filius ho- minis habet potestatem in terra dimitten- minis habet potestatem in terra dimitten- di peccata, tunc ait paralytico: Surge, di peccata, tunc ait paralytico: Surge,

« Si circumcisionem accipit ho- tolle lectum tuum, et vade in domum « Si circumcisionem accipit ho- tolle lectum tuum, et vade in domum mo, etc. » mo, etc. »

« Si circumcisionem, » quæ est si- « Si circumcisionem, » quæ est si- gnum perfectæ curationis, « accipit ho- gnum perfectæ curationis, « accipit ho- mo» licite « in sabbato, » in quo nul- mo» licite « in sabbato, » in quo nul- lum opus servile est faciendum : ita « ut lum opus servile est faciendum : ita « ut non solvatur lex Moysi» de sabbato, non solvatur lex Moysi» de sabbato, qui dixit, Exod. XII, 16 et xx, 10 : Nul- qui dixit, Exod. XII, 16 et xx, 10 : Nul- lum opus servile facietis in eo: quia non lum opus servile facietis in eo: quia non reputatur servile quod est signum justi- reputatur servile quod est signum justi- tiæ, et curationis perfectæ. Et opera cor- tiæ, et curationis perfectæ. Et opera cor- poralia pro defensione legis facta, non poralia pro defensione legis facta, non reputantur servilia: sicut pugnare contra reputantur servilia: sicut pugnare contra hostes legem impugnantes. I Machab. hostes legem impugnantes. I Machab. 11, 41: Omnis homo quicumque venerit ad 11, 41: Omnis homo quicumque venerit ad nos in bello die sabbatorum, pugnemus nos in bello die sabbatorum, pugnemus adversus eum : et non moriemur omnes, adversus eum : et non moriemur omnes, sicut mortui sunt fratres nostri. Ex quo sicut mortui sunt fratres nostri. Ex quo accipitur, quod omne opus factum ad sa- accipitur, quod omne opus factum ad sa- lutem eorum quibus data est lex, poterat lutem eorum quibus data est lex, poterat licite fieri in die sabbati. Luc. xiv, 5: licite fieri in die sabbati. Luc. xiv, 5: Cujus vestrum asinus aut bos in puteum Cujus vestrum asinus aut bos in puteum cadet, et non continuo extrahet illum cadet, et non continuo extrahet illum die sabbati? Si ergo hæc se habent ita : die sabbati? Si ergo hæc se habent ita : ergo et totum hominem potui curare in ergo et totum hominem potui curare in die sabbati sine solutione legis datæ de die sabbati sine solutione legis datæ de observatione sabbati. observatione sabbati.

« Mihi indignamini. » Interrogative « Mihi indignamini. » Interrogative legendum est. Quasi diceret: Mirum est: legendum est. Quasi diceret: Mirum est: cum ratio humana persuadeat quod in- cum ratio humana persuadeat quod in- dignari non deberetis : « quia totum, » dignari non deberetis : « quia totum, » in corpore et anima, « hominem salvum in corpore et anima, « hominem salvum feci in sabbato ». Ex hoc accepit Beda feci in sabbato ». Ex hoc accepit Beda quod dixit, quod quemcumque curavit quod dixit, quod quemcumque curavit Christus in corpore, illum etiam cura- Christus in corpore, illum etiam cura- vit in anima. Unde isti eidem para- vit in anima. Unde isti eidem para- Jytico dixit, Joan. v, 14 Ecce sanus Jytico dixit, Joan. v, 14 Ecce sanus factus es, jam noli peccare, ne deterius factus es, jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat. Psal. CII, 3: tibi aliquid contingat. Psal. CII, 3:

tuam. Magna ergo fecit, potestate aliena tuam. Magna ergo fecit, potestate aliena non indiguit, et peccata dimisit. Primum non indiguit, et peccata dimisit. Primum Sanctis communicavit, secundum et ter- Sanctis communicavit, secundum et ter- tium ut Deus solus retinuit. Joan. 111, 34: tium ut Deus solus retinuit. Joan. 111, 34: Non enim ad mensuram dat Deus Spiri- Non enim ad mensuram dat Deus Spiri- tum. Ibidem, y. 3 Qui de cœlo venit, tum. Ibidem, y. 3 Qui de cœlo venit, super omnes est. Psal. Lxxxv, 8: Non super omnes est. Psal. Lxxxv, 8: Non est similis tui in diis, Domine. est similis tui in diis, Domine.

« Nolite judicare secundum fa- « Nolite judicare secundum fa- ciem etc. ». ciem etc. ».

Reducit hic judicium temeritatis ipso- Reducit hic judicium temeritatis ipso- rum ad judicium rectum: quod, sicut rum ad judicium rectum: quod, sicut dicit Chrysostomus, non personarum ac- dicit Chrysostomus, non personarum ac- ceptionem, sed naturam sequitur rerum. ceptionem, sed naturam sequitur rerum.

Unde dicit: « Nolite judicare » temere Unde dicit: « Nolite judicare » temere de me « secundum faciem, » hoc est, de me « secundum faciem, » hoc est, secundum quod apparet in facie: quia secundum quod apparet in facie: quia propter dictum Principum et Pharisæo- propter dictum Principum et Pharisæo- rum qui magni sunt coram vobis in fa- rum qui magni sunt coram vobis in fa- cie exteriori, judicatis quod ego sim cie exteriori, judicatis quod ego sim transgressor legis. Deuter. x, 17: Deus transgressor legis. Deuter. x, 17: Deus personam hominis non accipit, nec mu- personam hominis non accipit, nec mu- nera. Act. x, 34 In veritate comperi nera. Act. x, 34 In veritate comperi quia non est personarum acceptor Deus. quia non est personarum acceptor Deus. I Regum, xV1, 7: Homo videt ea quæ I Regum, xV1, 7: Homo videt ea quæ parent, Dominus autem intuetur cor. parent, Dominus autem intuetur cor. « Sed justum, » in rectitudine, « ju- « Sed justum, » in rectitudine, « ju- dicium judicate: » quod facitis, si legis dicium judicate: » quod facitis, si legis intellectum ad opera mea diligenter in- intellectum ad opera mea diligenter in- specta refertis. Deuter. xv1,20: Juste quod specta refertis. Deuter. xv1,20: Juste quod justum est persequeris. Psal. x, 8 : Ju- justum est persequeris. Psal. x, 8 : Ju- stus Dominus, et justitias dilexit, æqui- stus Dominus, et justitias dilexit, æqui- tatem vidit vultus ejus. Jacobi, 11, 9: tatem vidit vultus ejus. Jacobi, 11, 9: Si personas accipitis, peccatum opera- Si personas accipitis, peccatum opera- mini, redarguti a lege quasi transgres- mini, redarguti a lege quasi transgres-

sores. sores.

25 25

26 26

27 27

308 308

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Dicebant ergo quidam ex Jeroso- « Dicebant ergo quidam ex Jeroso- lymis Nonne hic est quem quærunt lymis Nonne hic est quem quærunt interficere ? interficere ?

Et ecce palam loquitur, et nihil ei Et ecce palam loquitur, et nihil ei dicunt. Numquid vere cognoverunt dicunt. Numquid vere cognoverunt principes quia hic est Christus? principes quia hic est Christus?

Sed hunc scimus unde sit: Chri- Sed hunc scimus unde sit: Chri- stus autem cum venerit, nemo scit stus autem cum venerit, nemo scit unde sit. » unde sit. »

Hic incipit excludere falsam opinio- Hic incipit excludere falsam opinio- nem quam habebant de origne Christi. nem quam habebant de origne Christi. Dividitur autem in tres paragraphos : in Dividitur autem in tres paragraphos : in quorum primo ponitur unde falsa opinio quorum primo ponitur unde falsa opinio est exorta in secundo, ponit elisionem est exorta in secundo, ponit elisionem ipsius in tertio vero, ponit dissensionem ipsius in tertio vero, ponit dissensionem ortam ex rationibus Christi, per quas ortam ex rationibus Christi, per quas opinio illa eliditur. opinio illa eliditur.

: :

In primo horum ponit tria: in quorum In primo horum ponit tria: in quorum primo ostenditur ratio qua opinio vera primo ostenditur ratio qua opinio vera de Christo exoritur : in secundo, ipsam de Christo exoritur : in secundo, ipsam ponit opinionem: in tertio, quamdam ponit opinionem: in tertio, quamdam ponit rationem phantasticam per quam ponit rationem phantasticam per quam a veritate ad falsitatem sunt aversi. a veritate ad falsitatem sunt aversi.

Dicit ergo « Dicebant ergo quidam »> Dicit ergo « Dicebant ergo quidam »> simplices « ex Jerosolymis. » Jerosoly- simplices « ex Jerosolymis. » Jerosoly- mitæ, ut dicit Chrysostomus, hoc spe- mitæ, ut dicit Chrysostomus, hoc spe- cialiter dicebant: quia et facta plus aliis cialiter dicebant: quia et facta plus aliis viderant, et Pharisæos plus aliis audie- viderant, et Pharisæos plus aliis audie- rant et ideo quærentes et dubitantes rant et ideo quærentes et dubitantes vacillabant. Facta enim Christi eos in- vacillabant. Facta enim Christi eos in- ducebant ad fidem, et edicta et persua- ducebant ad fidem, et edicta et persua- siones Pharisæorum a fide avertebant : siones Pharisæorum a fide avertebant : et ideo vacillabant. et ideo vacillabant.

Et hoc est quod sequitur: « Nonne hic Et hoc est quod sequitur: « Nonne hic est >> Jesus Christus a Nazareth, « quem est >> Jesus Christus a Nazareth, « quem quærebant » Judæi, ad persuasionem Sa- quærebant » Judæi, ad persuasionem Sa- cerdotum et Pharisæorum, « interficere?» cerdotum et Pharisæorum, « interficere?» Hoc enim sæpe Jerosolymitæ audierant. Hoc enim sæpe Jerosolymitæ audierant. Isa. 1, 21 Quomodo facta est meretrix Isa. 1, 21 Quomodo facta est meretrix civitas fidelis, plena judicii. Justitia ha- civitas fidelis, plena judicii. Justitia ha- bitavit in ea, nunc autem homicidæ. Je- bitavit in ea, nunc autem homicidæ. Je- rem. XI, rem. XI, 19 Mittamus lignum in panem 19 Mittamus lignum in panem ejus, et eradamus eum de terra viven- ejus, et eradamus eum de terra viven- tium, et nomen ejus non memoretur tium, et nomen ejus non memoretur

1 Cf. Matth. II, 7. 1 Cf. Matth. II, 7.

amplius. Sapient. 11, 20: Morte turpis- amplius. Sapient. 11, 20: Morte turpis- sima condemnemus eum. sima condemnemus eum.

« Et ecce palam loquitur, « Et ecce palam loquitur,