284 284

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ibidem, v. 24, quia partiti sunt vesti- ibidem, v. 24, quia partiti sunt vesti- menta mea, quæ signant species sacra- menta mea, quæ signant species sacra- mentales quibus vestitur corpus Christi : mentales quibus vestitur corpus Christi : sed tunica inconsutilis, quæ integritatem sed tunica inconsutilis, quæ integritatem Christi significat, integra et indivisa per- Christi significat, integra et indivisa per- mansit. mansit.

Quintum autem est vera sumptio veri Quintum autem est vera sumptio veri corporis Christi sacramentalis, in qua corporis Christi sacramentalis, in qua corpus Christi impassibile et immutabile corpus Christi impassibile et immutabile permanet. Quia in illa sumptione nec permanet. Quia in illa sumptione nec dentibus teritur, nec digestione mutatur dentibus teritur, nec digestione mutatur et coquitur, nec ad comendentis naturam et coquitur, nec ad comendentis naturam mutatur quia sic periret cum comeden- mutatur quia sic periret cum comeden- tis natura. Sed potius sumptione illa tis natura. Sed potius sumptione illa sumentibus, ut dicit Hilarius, naturaliter sumentibus, ut dicit Hilarius, naturaliter (hoc est, secundum propriam naturalem (hoc est, secundum propriam naturalem substantiam) infunditur, et in visceribus substantiam) infunditur, et in visceribus eorum infunditur: tamdiu manens in eis, eorum infunditur: tamdiu manens in eis, quamdiu manent species sacramentales. quamdiu manent species sacramentales. Sed sic sumptum nos sibi attrahit, et nos Sed sic sumptum nos sibi attrahit, et nos in melius alterat, et nos sibi incorporat, in melius alterat, et nos sibi incorporat, et unit, et vivificat vita Spiritus sancti. et unit, et vivificat vita Spiritus sancti. Unde dictum est Augustini : « Crede, et Unde dictum est Augustini : « Crede, et manducabis me: nec tu me mutabis in manducabis me: nec tu me mutabis in te, sicut cibum carnis tuæ, sed tu muta- te, sicut cibum carnis tuæ, sed tu muta- beris in me. » In eo autem qui sacramen- beris in me. » In eo autem qui sacramen- taliter manducat et indigne, a specie non taliter manducat et indigne, a specie non transit in animam, sed potius transit in transit in animam, sed potius transit in coelum et non incorporat illum sibi, sed coelum et non incorporat illum sibi, sed abjicit sicut Judam. Joan. xIII, 27 : Post abjicit sicut Judam. Joan. xIII, 27 : Post buccellam introivit in eum Satanas. Et buccellam introivit in eum Satanas. Et hoc intendit, Cantic. v, 1 : Comedite hoc intendit, Cantic. v, 1 : Comedite amici, et bibite : et inebriamini, charis- amici, et bibite : et inebriamini, charis- simi. Quia sicut ebrius non manet in simi. Quia sicut ebrius non manet in se, sed mutatur in vini virtutem : sic su- se, sed mutatur in vini virtutem : sic su- mens illum cibum et potum, non in se mens illum cibum et potum, non in se manet, sed mutatur ad virtutem Christi. manet, sed mutatur ad virtutem Christi. Hinc est quod dicitur, III Regum, xix, 8, Hinc est quod dicitur, III Regum, xix, 8, quod Elias ambulavit in fortitudine cibi quod Elias ambulavit in fortitudine cibi sumpti ab Angelo, et non in fortitudine sumpti ab Angelo, et non in fortitudine propria, usque ad montem Dei Horeb. propria, usque ad montem Dei Horeb. Quia ipse mutatus fuerat ad cibi illius Quia ipse mutatus fuerat ad cibi illius fortitudinem qui in isto cibo figuraliter fortitudinem qui in isto cibo figuraliter significabatur. Et hic est cibus sacramenti significabatur. Et hic est cibus sacramenti illius. illius.

Sextum est, quod est in forma istius Sextum est, quod est in forma istius sacramenti, quæ consistit in forma ver- sacramenti, quæ consistit in forma ver- borum Christi, quæ verba super corpus borum Christi, quæ verba super corpus quidem sunt ista: Hoc est corpus quidem sunt ista: Hoc est corpus

meum. Conjunctio, enim, quæ interpo- meum. Conjunctio, enim, quæ interpo- nitur sic: « Hoc est enim corpus nitur sic: « Hoc est enim corpus meum, » ponitur ad conjungendum ora- meum, » ponitur ad conjungendum ora- tionem cum præcedenti clausula, quæ tionem cum præcedenti clausula, quæ dixit Accipite, et comedite ex hoc om- dixit Accipite, et comedite ex hoc om- nes hoc est enim corpus Christi. Sed nes hoc est enim corpus Christi. Sed ipsa forma quæ operatur in sacramenti ipsa forma quæ operatur in sacramenti transsubstantiationem, non est nisi hoc transsubstantiationem, non est nisi hoc quod dixit: Hoc est corpus meum. Et quod dixit: Hoc est corpus meum. Et quod præcedit cum dicit : « Accipite, » quod præcedit cum dicit : « Accipite, » notat injunctionem officii: quia tunc ipsi notat injunctionem officii: quia tunc ipsi discipuli, et in eis omnes sacerdotes, discipuli, et in eis omnes sacerdotes, acceperunt hujus officii injunctionem a acceperunt hujus officii injunctionem a Christo. Quod autem dicit : « Comedite, » Christo. Quod autem dicit : « Comedite, » præceptum notat communionis : quia præceptum notat communionis : quia sacerdos ex eodem communicat et popu- sacerdos ex eodem communicat et popu- lus. Quod autem dicit : « Ex hoc, » par- lus. Quod autem dicit : « Ex hoc, » par- titionem notans, intelligit divisionem titionem notans, intelligit divisionem quæ est in speciebus sacramenti. Et quod quæ est in speciebus sacramenti. Et quod addit « Omnes, » notat quod omnibus addit « Omnes, » notat quod omnibus ad salutem unica hæc sacramenti hostia ad salutem unica hæc sacramenti hostia sufficit, et nulli deficit in his quæ perti- sufficit, et nulli deficit in his quæ perti- nent ad salutem. Id autem quod sequi- nent ad salutem. Id autem quod sequi- tur: «Quod pro vobis tradetur in remis- tur: «Quod pro vobis tradetur in remis- sionem peccatorum, » hoc dicit propter sionem peccatorum, » hoc dicit propter sacramenti hujus proprium effectum sacramenti hujus proprium effectum quem habuit per oblationem, quam Chri- quem habuit per oblationem, quam Chri- stus quidem perfecit in cruce. Omnis au- stus quidem perfecit in cruce. Omnis au- tem sacerdos continuo perficit in comme- tem sacerdos continuo perficit in comme- moratione quando celebrat Missam. Hæc moratione quando celebrat Missam. Hæc est ergo forma: Hoc est corpus meum, est ergo forma: Hoc est corpus meum, sicut dictum est, quæ operatur in pane sicut dictum est, quæ operatur in pane transsubstantiationem. Et hæc nihil pe- transsubstantiationem. Et hæc nihil pe- nitus operatur in vino. nitus operatur in vino.

Forma autem alia sanguinis est ista : Forma autem alia sanguinis est ista : « Hic est calix sanguinis mei. » Et simili- « Hic est calix sanguinis mei. » Et simili- ter conjunctio, enim, quæ interponitur, ter conjunctio, enim, quæ interponitur, est nota conjunctionis hujus orationis ad est nota conjunctionis hujus orationis ad præcedentem. Et quod sequitur : « Novi præcedentem. Et quod sequitur : « Novi et æterni testamenti, » non est de forma: et æterni testamenti, » non est de forma: sed notat hujus sacramenti dignitatem : sed notat hujus sacramenti dignitatem : quia novum est et innovans, in institu- quia novum est et innovans, in institu- tione, et effectu innovationis, et modo tione, et effectu innovationis, et modo ritus quo celebratur. Testamentum au- ritus quo celebratur. Testamentum au- tem est, quia legatum ultimæ voluntatis tem est, quia legatum ultimæ voluntatis Christi ad Passionem euntis. Æternum Christi ad Passionem euntis. Æternum autem, quantum ad consilium æternæ autem, quantum ad consilium æternæ prædestinationis in nostram satisfactio- prædestinationis in nostram satisfactio- nem. Et in signum hujus consilii æterni nem. Et in signum hujus consilii æterni

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64.

præfiguratum est ante legis sacramenta, præfiguratum est ante legis sacramenta, Genes. xiv, 18, in oblatione Melchise- Genes. xiv, 18, in oblatione Melchise- dech, qui panem et vinum obtulit. Se- dech, qui panem et vinum obtulit. Se- cundum autem ordinem Melchisedech cundum autem ordinem Melchisedech novum sacerdotium Christi est institu- novum sacerdotium Christi est institu- tum, sicut dicit Psalmista, Psal. cix, 4: tum, sicut dicit Psalmista, Psal. cix, 4: Tu es Sacerdos in æternum secundum or- Tu es Sacerdos in æternum secundum or- dinem, etc. Quod autem dicitur : « My- dinem, etc. Quod autem dicitur : « My- sterium fidei, » non operatur transsub- sterium fidei, » non operatur transsub- stantiationem, sed dicit fidei nostræ stantiationem, sed dicit fidei nostræ confirmationem eo quod (sicut dicit confirmationem eo quod (sicut dicit lides) per istud sacramentum tendimus in lides) per istud sacramentum tendimus in fidei veritatem (quæ est unio nostri cum fidei veritatem (quæ est unio nostri cum Christo, secundum quod in isto unimur Christo, secundum quod in isto unimur sacramento) ut a spiritu Christi vivifice- sacramento) ut a spiritu Christi vivifice- mur, eodem Spiritu viventes in vita mur, eodem Spiritu viventes in vita divina quo ipse vivit. Et quod additur : divina quo ipse vivit. Et quod additur : «Qui pro vobis et pro multis effundetur, » «Qui pro vobis et pro multis effundetur, » notat quod sanguis Christi et sacerdotem notat quod sanguis Christi et sacerdotem mundat, et populum et multis quidem mundat, et populum et multis quidem efficienter valet, omnibus autem sufficien- efficienter valet, omnibus autem sufficien- ter. « In remissionem peccatorum. » ter. « In remissionem peccatorum. » Quia licet omnia sacramenta aliquo Quia licet omnia sacramenta aliquo modo remissionem operentur peccato- modo remissionem operentur peccato- rum, tamen in omnibus istis per se re- rum, tamen in omnibus istis per se re- missionem sanguis Christi operatur. Istæ missionem sanguis Christi operatur. Istæ sunt ergo formæ quæ operantur transsub. sunt ergo formæ quæ operantur transsub. stantiationem. Et hæc forma sanguinis stantiationem. Et hæc forma sanguinis nihil valeret super panem pronuntiata. nihil valeret super panem pronuntiata.

Sed quæritur, Si totus Christus cum Sed quæritur, Si totus Christus cum sanguine et anima et divinitate sub sanguine et anima et divinitate sub forma panis sit, quare assumitur vinum, forma panis sit, quare assumitur vinum, et forma sanguinis quæ dicitur supra et forma sanguinis quæ dicitur supra vinum. Ad quod dicendum, quod quam- vinum. Ad quod dicendum, quod quam- vis totus Christus in corpore et sanguine vis totus Christus in corpore et sanguine et deitate sit sub specie panis: non ta- et deitate sit sub specie panis: non ta- men totus est ibi ex vi sacramenti, sed men totus est ibi ex vi sacramenti, sed corpus solum est ibi ex vi sacramenti: corpus solum est ibi ex vi sacramenti: sed quia corpus non est sine sanguine, sed quia corpus non est sine sanguine, et propter naturalem unionem ad ani- et propter naturalem unionem ad ani- mam, est ibi anima, et propter unionem mam, est ibi anima, et propter unionem animæ ad deitatem est ibi divinitas. Et animæ ad deitatem est ibi divinitas. Et similiter in calice ex vi sacramenti non similiter in calice ex vi sacramenti non est nisi sanguis. Sed quia sanguinis vas est nisi sanguis. Sed quia sanguinis vas est corpus, ideo oportet quod sit ibi cor- est corpus, ideo oportet quod sit ibi cor- pus. Et quia corpus non est sine anima, pus. Et quia corpus non est sine anima, ideo est ibi anima. Et quia anima et cor- ideo est ibi anima. Et quia anima et cor- pus numquam sunt sine deitate assu- pus numquam sunt sine deitate assu- mente ideo est ibi deitas. Et sic in mente ideo est ibi deitas. Et sic in

ea, ea,

285 285 utroque, scilicet pane et vino, est totus utroque, scilicet pane et vino, est totus Christus. Christus.

Si autem adhuc quæratur et dicatur, Si autem adhuc quæratur et dicatur, quod secundum hoc verum sit quod quod secundum hoc verum sit quod Christus totus integer sit in forma panis : Christus totus integer sit in forma panis : et ideo superfluum videtur esse quod fiat et ideo superfluum videtur esse quod fiat etiam sub forma vini: quia sub una for- etiam sub forma vini: quia sub una for- ma facere potest quidquid sub utraque ma facere potest quidquid sub utraque forma facere poterit. Ad quod dicendum, forma facere poterit. Ad quod dicendum, quod alia est gratia sacramentalis ut sa- quod alia est gratia sacramentalis ut sa- cramentalis, et alia gratia virtutis ut vir- cramentalis, et alia gratia virtutis ut vir- tutis. Gratia enim sacramentalis divisim tutis. Gratia enim sacramentalis divisim habetur et habita una gratia sacramen- habetur et habita una gratia sacramen- tali, non propter hoc habetur alia. Sed tali, non propter hoc habetur alia. Sed in virtutibus sic est, quod habita una, in virtutibus sic est, quod habita una, consequenter habetur et alia. Et ideo consequenter habetur et alia. Et ideo cum sicut supra habitum est, alia sit gra- cum sicut supra habitum est, alia sit gra- tia cibi spiritualis, et alia gratia potus tia cibi spiritualis, et alia gratia potus spiritualis, ad hoc quod perfectum sit spiritualis, ad hoc quod perfectum sit spirituale nutrimentum, oportet quod spirituale nutrimentum, oportet quod utraque gratia ex vi sacramenti habea- utraque gratia ex vi sacramenti habea- tur et ideo habita una istarum forma- tur et ideo habita una istarum forma- rum non est sufficientia, sed oportet ut rum non est sufficientia, sed oportet ut habeatur et alia. Nec tamen propter hoc habeatur et alia. Nec tamen propter hoc sunt duo sacramenta: quia ad unum re- sunt duo sacramenta: quia ad unum re- feruntur, quod est res contenta in sacra- feruntur, quod est res contenta in sacra- mento et sacramentum et hoc est cor- mento et sacramentum et hoc est cor- pus Christi: et ad unum finem referun- pus Christi: et ad unum finem referun- tur, qui est perfectio spiritualis nutri- tur, qui est perfectio spiritualis nutri- menti. Et si quandoque dicuntur sacra- menti. Et si quandoque dicuntur sacra- menta, sicut dicit Gregorius : « Perficiant menta, sicut dicit Gregorius : « Perficiant in nobis, Domine, tua sacramenta quod in nobis, Domine, tua sacramenta quod continent » hoc est propter species di- continent » hoc est propter species di- versas, et non propter diversas res quæ versas, et non propter diversas res quæ in sacramento continentur. in sacramento continentur.

Hoc est ergo quod dicendum est de Hoc est ergo quod dicendum est de formis et speciebus istius sacramenti. Si- formis et speciebus istius sacramenti. Si- cut enim dicit Ambrosius: « Verba hæc cut enim dicit Ambrosius: « Verba hæc quæ dixit Salvator, procedunt a Verbo quæ dixit Salvator, procedunt a Verbo increato, et in hac virtute proferuntur increato, et in hac virtute proferuntur ab ore sacerdotum. » Et ideo sicut Ver- ab ore sacerdotum. » Et ideo sicut Ver- bum increatum habet mutare creaturas: bum increatum habet mutare creaturas: ita in verbo creato. Verbum increatum ita in verbo creato. Verbum increatum mutat, et transsubstantiat creaturas panis mutat, et transsubstantiat creaturas panis et vini in corpus et sanguinem Christi, et vini in corpus et sanguinem Christi, Ad Hebr. 1, 3: Portans omnia verbo Ad Hebr. 1, 3: Portans omnia verbo virtutis suæ. Joan.1, 3: Omnia per ipsum virtutis suæ. Joan.1, 3: Omnia per ipsum facta sunt. Psal. CI, 27: Mutabis eos, et facta sunt. Psal. CI, 27: Mutabis eos, et mutabuntur, etc. mutabuntur, etc.

286 286

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Septimum est, quod hæc forma non Septimum est, quod hæc forma non operatur nisi circa id quod intendit sa- operatur nisi circa id quod intendit sa- cerdos. Et ideo si multæ hostiæ sint in cerdos. Et ideo si multæ hostiæ sint in altari, et multæ ampullæ vinæ tamen altari, et multæ ampullæ vinæ tamen non transsubstantiantur nisi illæ circa non transsubstantiantur nisi illæ circa quas intendit sacerdos. Et hujus causa quas intendit sacerdos. Et hujus causa est quia sermo, ut dicit Hilarius, ad in- est quia sermo, ut dicit Hilarius, ad in- tentionem dicentis est referendus. Quia tentionem dicentis est referendus. Quia sermo intentioni, et non intentio sermo- sermo intentioni, et non intentio sermo- ni deservit. Et aliter ridiculum et negli ni deservit. Et aliter ridiculum et negli gentia fieret, si tot hostiæ consecratæ vi- gentia fieret, si tot hostiæ consecratæ vi- derentur, quotquot in Ecclesia vel in al- derentur, quotquot in Ecclesia vel in al- tari ex negligentia vel ex dolo aliquando tari ex negligentia vel ex dolo aliquando remanerent. Nec enim Christus alium remanerent. Nec enim Christus alium panem transsubstantiavit, nisi quem co- panem transsubstantiavit, nisi quem co- ram se habuit ordinatum ad discipulo- ram se habuit ordinatum ad discipulo- rum communionem. Matth. xxvi, 26: rum communionem. Matth. xxvi, 26: Accepit Jesus panem, et benedixit, ac Accepit Jesus panem, et benedixit, ac fregit, deditque discipulis suis. Et simili- fregit, deditque discipulis suis. Et simili- ter quamvis forte plurimum vinum esset ter quamvis forte plurimum vinum esset in mensa, in mensa, tamen aliud non mutavit in tamen aliud non mutavit in sanguinem, quam quod in calice habuit sanguinem, quam quod in calice habuit et discipulis exhibuit: sicut ibidem legi- et discipulis exhibuit: sicut ibidem legi- tur. Et ideo etiam nunc, extra intentio- tur. Et ideo etiam nunc, extra intentio- nem sacerdotis existens nihil consecra- nem sacerdotis existens nihil consecra- tur. Ad hoc enim sufficit porrigere inten- tur. Ad hoc enim sufficit porrigere inten- tionem, quod consecratur ad fidelium tionem, quod consecratur ad fidelium communionem. Et similiter in hac ho- communionem. Et similiter in hac ho- stia, illum panem benedixit quem disci- stia, illum panem benedixit quem disci- pulis porrigere intendit, et quem turbis pulis porrigere intendit, et quem turbis apponi præcepit ¹. apponi præcepit ¹.

Octavum est, quod forma licet sit di- Octavum est, quod forma licet sit di- visa in dictiones et syllabas, tamen indi- visa in dictiones et syllabas, tamen indi- visibiliter operatur. Et hoc ideo est, quia visibiliter operatur. Et hoc ideo est, quia omnia referuntur ad rem quæ est una et omnia referuntur ad rem quæ est una et indivisa. Et ideo licet res illa prout sub indivisa. Et ideo licet res illa prout sub voce signatur, operatur in sacramento: voce signatur, operatur in sacramento: tamen dividuntur operationes duarum tamen dividuntur operationes duarum formarum. Quia cum dicitur: Hoc est formarum. Quia cum dicitur: Hoc est corpus meum, super panem, est totum corpus meum, super panem, est totum sacramentum ibi corporis, antequam sacramentum ibi corporis, antequam pronuntietur: Hic est sanguis meus : pronuntietur: Hic est sanguis meus : Una illarum formarum non exspectat Una illarum formarum non exspectat aliam, sicut dixerunt antiqui: sed divi- aliam, sicut dixerunt antiqui: sed divi- sim quælibet operatur super corpus et sim quælibet operatur super corpus et super sanguinem. Isa. LV, 11: Verbum super sanguinem. Isa. LV, 11: Verbum meum quod egredietur de ore meo, non meum quod egredietur de ore meo, non

1 Cf. Matth. XIV, 19 et Luc. 1x, 16. 1 Cf. Matth. XIV, 19 et Luc. 1x, 16.

revertetur ad me vacuum, sed faciet quæ- revertetur ad me vacuum, sed faciet quæ- cumque volui, et prosperabitur in his ad cumque volui, et prosperabitur in his ad quæ misi illud. Luc. xx1, 33: Cælum et quæ misi illud. Luc. xx1, 33: Cælum et terra transibunt verba autem mea non terra transibunt verba autem mea non transibunt. Transirent autem, si sine ef- transibunt. Transirent autem, si sine ef- fectu frustra pronuntiarentur. fectu frustra pronuntiarentur.

Hæc ergo sunt quæ in sacramento Hæc ergo sunt quæ in sacramento Spiritus sanctus operatur. Sicut enim in Spiritus sanctus operatur. Sicut enim in utero Virginis carnem et sanguinem utero Virginis carnem et sanguinem Spiritus sanctus est operatus: ita et in Spiritus sanctus est operatus: ita et in sacramento, Spiritus divinus operatur sacramento, Spiritus divinus operatur omne quod in sacramento est operan- omne quod in sacramento est operan- dum. Et ideo dicit : « Verba quæ locu- dum. Et ideo dicit : « Verba quæ locu- tus sum vobis, spiritus et vita sunt, » tus sum vobis, spiritus et vita sunt, » quia causa omnium quæ dixit, Spiritus quia causa omnium quæ dixit, Spiritus Dei est, nec alius spiritus ista perficere Dei est, nec alius spiritus ista perficere posset. posset.

« Et vita sunt. >> « Et vita sunt. >>

Vita autem est in his verbis, secun- Vita autem est in his verbis, secun- dum quod a Spiritu operante procedunt, dum quod a Spiritu operante procedunt, et non secundum quod carnaliter sunt et non secundum quod carnaliter sunt intellecta. Sunt autem vita per effectum : intellecta. Sunt autem vita per effectum : quia vitam efficiunt per Spiritum ope- quia vitam efficiunt per Spiritum ope- rantem in sacramento. Vita autem ista rantem in sacramento. Vita autem ista est actus divini Spiritus: quia sicut hic est actus divini Spiritus: quia sicut hic dixit: Spiritus est qui vivificat: per ef- dixit: Spiritus est qui vivificat: per ef- fectum autem vitæ est istud sacramen- fectum autem vitæ est istud sacramen- tum, ad fontem vitæ habens unionem, ad tum, ad fontem vitæ habens unionem, ad omnes rivos vitæ communionem, ad ip- omnes rivos vitæ communionem, ad ip- sam vitam amoris colligationem, ad au- sam vitam amoris colligationem, ad au- ctorem vitæ veritatis compaginem, ad ctorem vitæ veritatis compaginem, ad finem omnium vivorum acceptabilitatem, finem omnium vivorum acceptabilitatem, et in ipsa vita mirabilem delectationem. et in ipsa vita mirabilem delectationem. Et hi sunt sex effectus hujus sacramenti. Et hi sunt sex effectus hujus sacramenti.

Fons autem vitæ Verbum Dei incarna- Fons autem vitæ Verbum Dei incarna- tum est, a quo nobis fluit vera vita. tum est, a quo nobis fluit vera vita. Psal. xxxv, 10 Domine, apud te est Psal. xxxv, 10 Domine, apud te est fons vitæ, etc. Zachar. XIII, 1: Erit fons fons vitæ, etc. Zachar. XIII, 1: Erit fons patens domui David. Joan. IV, 14: Fiet patens domui David. Joan. IV, 14: Fiet in eo fons aquæ salientis in vitam æter- in eo fons aquæ salientis in vitam æter- nam. Huic autem fonti vitæ nos unit hoc nam. Huic autem fonti vitæ nos unit hoc sacramentum. Per sumptionem enim sacramentum. Per sumptionem enim tam sacramentalem quam spiritualem tam sacramentalem quam spiritualem ipse nobis unitur. Per incorporationem ipse nobis unitur. Per incorporationem vero nos unimur sibi, sicut dicit Hilarius vero nos unimur sibi, sicut dicit Hilarius

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64.

in libro de Synodis¹. Joan. xvII, 23: in libro de Synodis¹. Joan. xvII, 23: Ego in eis, et tu in me: ut sint consum- Ego in eis, et tu in me: ut sint consum- mati in unum. Et, ibidem, y. 26: Ut di- mati in unum. Et, ibidem, y. 26: Ut di- lectio qua dilexisti me, in ipsis sit, et lectio qua dilexisti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. Sic ergo hoc sacramentum ego in ipsis. Sic ergo hoc sacramentum

est unionis. est unionis.

Et habet, ut dicit Augustinus, mira- Et habet, ut dicit Augustinus, mira- biles quasdam quatuor uniones. Est biles quasdam quatuor uniones. Est enim hæc oblatio una cum eo quod pro enim hæc oblatio una cum eo quod pro nobis offertur, una cum o. ferente, una nobis offertur, una cum o. ferente, una cum eo cui offertur, et una cum his pro cum eo cui offertur, et una cum his pro quibus offertur. Una quidem cum eo quibus offertur. Una quidem cum eo quod offertur quia non janı multas ho- quod offertur quia non janı multas ho- stias offerimus, sed unam in omnibus stias offerimus, sed unam in omnibus signatam. Isa. 1, 11: Quo mihi multitu- signatam. Isa. 1, 11: Quo mihi multitu- dinem victimarum vestrarum? Ad Hebr. dinem victimarum vestrarum? Ad Hebr. x, 14 Una oblatione consummavit in x, 14 Una oblatione consummavit in sempiternum sanctificatos. Et, ibidem, sempiternum sanctificatos. Et, ibidem,

. 12 et 13 Hic autem unam pro pec- . 12 et 13 Hic autem unam pro pec- catis offerens hostiam, in sempiter- catis offerens hostiam, in sempiter- num sedet in dextera Dei, de cætero ex- num sedet in dextera Dei, de cætero ex- spectans donec ponantur inimici ejus sca- spectans donec ponantur inimici ejus sca- bellum pedum ejus. Sic ergo hæc ho- bellum pedum ejus. Sic ergo hæc ho- stia in omnibus aliis hostii 3 significata et stia in omnibus aliis hostii 3 significata et intenta, fuit unica. Et ab ipsa acceptatur intenta, fuit unica. Et ab ipsa acceptatur quæcumque Deo accepta est vel fuit. Et quæcumque Deo accepta est vel fuit. Et hoc, Malach. I, 10 et 11, significatum hoc, Malach. I, 10 et 11, significatum est, ubi dicitur de hostiis legis: Non est est, ubi dicitur de hostiis legis: Non est mihi voluntas in vobis, hcit Dominus mihi voluntas in vobis, hcit Dominus exercituum, et munus non suscipiam de exercituum, et munus non suscipiam de manu vestra. Ab ortu enin solis usque manu vestra. Ab ortu enin solis usque ad occasum, magnum est nomen meum ad occasum, magnum est nomen meum in gentibus et in omni loco sacrificatur, in gentibus et in omni loco sacrificatur, et offertur nomini meo oblatio munda. et offertur nomini meo oblatio munda. Et una est quæ in omni loco offertur. Et una est quæ in omni loco offertur. Hæc ergo est una, in omnibus oblationi- Hæc ergo est una, in omnibus oblationi- bus, accepta oblatio. Quidquid ergo offe bus, accepta oblatio. Quidquid ergo offe rimus, dummodo isti uniatur oblationi rimus, dummodo isti uniatur oblationi acceptum erit in oblatione ista. acceptum erit in oblatione ista.

Ne autem réfutetur propter sacerdo- Ne autem réfutetur propter sacerdo- tem offerentem, est etiam na cum offe- tem offerentem, est etiam na cum offe- rente quia ipse est Sacerdos et Hostia, rente quia ipse est Sacerdos et Hostia, qui seipsum obtulit in ara i ucis, et nobis qui seipsum obtulit in ara i ucis, et nobis tradidit ministerium oblationis. Nec re- tradidit ministerium oblationis. Nec re- spicit Pater ad manus nostias, sed ad ma- spicit Pater ad manus nostias, sed ad ma- nus primi offerentis et nobis ministerium nus primi offerentis et nobis ministerium imponentis. Psal. xxxix, 7 et 8 Holo- imponentis. Psal. xxxix, 7 et 8 Holo-

⚫ S. HILARIUS, Lib. de Sydonis, cap. 9. ⚫ S. HILARIUS, Lib. de Sydonis, cap. 9.

287 287

caustum et pro peccato non postulati : caustum et pro peccato non postulati : tunc dixi Ecce venio. In capite libri tunc dixi Ecce venio. In capite libri scriptum est de me, ut facerem volunta- scriptum est de me, ut facerem volunta- tem tuam. Deus meus, volui, etc., hoc tem tuam. Deus meus, volui, etc., hoc est, venio offerens meipsum, quia hæc est, venio offerens meipsum, quia hæc est voluntas tua. Isa. LIII, 7: Oblatus est voluntas tua. Isa. LIII, 7: Oblatus est quia ipse voluit. Hujus Sacerdotis est quia ipse voluit. Hujus Sacerdotis vicem agentes quando offerimus ipsam vicem agentes quando offerimus ipsam hostiam, ipse in nobis offert: sicut et, hostiam, ipse in nobis offert: sicut et, Daniel. VII, 13, significatur, ubi dicitur, Daniel. VII, 13, significatur, ubi dicitur, quod in conspectu ejus, hoc est, antiqui quod in conspectu ejus, hoc est, antiqui dierum, obtulerunt eum. Omnis enim dierum, obtulerunt eum. Omnis enim offerens, in sacerdotio Christi offert. Et offerens, in sacerdotio Christi offert. Et ideo sicut seipsum Pater refutare non ideo sicut seipsum Pater refutare non potest, ita nec hanc oblationem Joan. potest, ita nec hanc oblationem Joan. x, 30 Ego et Pater unum sumus. Et ad x, 30 Ego et Pater unum sumus. Et ad hanc unitatem vocamur: ut ad Patrem hanc unitatem vocamur: ut ad Patrem reducamur, et Patri uniamur, et ad prin- reducamur, et Patri uniamur, et ad prin- cipium a quo exivimus recolligamur. Sic cipium a quo exivimus recolligamur. Sic enim dicit, Matth. x11, 30: Qui non con- enim dicit, Matth. x11, 30: Qui non con- gregat mecum, spargit. Sic, Psal. cv, gregat mecum, spargit. Sic, Psal. cv, 47 Congrega nos de nationibus, ut con- 47 Congrega nos de nationibus, ut con- fiteamur nomini sancto tuo, et gloriemur fiteamur nomini sancto tuo, et gloriemur in laude tua. Hic est, sinus Abrahæ qui in laude tua. Hic est, sinus Abrahæ qui prima credendi via est, in quem omnes prima credendi via est, in quem omnes in Christum credentes reducti congrega- in Christum credentes reducti congrega-

mur. mur.

Hoc sacrificium habet etiam unionem Hoc sacrificium habet etiam unionem cum his pro quibus offertur, hoc est, cum his pro quibus offertur, hoc est, cum fidelibus non tantum in unione cum fidelibus non tantum in unione naturæ, sed etiam in spiritus vivificantis naturæ, sed etiam in spiritus vivificantis societate. Ad Hebr. 11, 14 Pueri com- societate. Ad Hebr. 11, 14 Pueri com- municaverunt carni et sanguini, et ipse municaverunt carni et sanguini, et ipse similiter participavit eisdem. Et, ibi- similiter participavit eisdem. Et, ibi- dem, . 16 Nusquam enim Angelos ap- dem, . 16 Nusquam enim Angelos ap- prehendit, sed semen Abrahæ apprehen- prehendit, sed semen Abrahæ apprehen- dit. Nostra autem assumens, sua largitus dit. Nostra autem assumens, sua largitus est, in Spiritum sanctum nos socians. est, in Spiritum sanctum nos socians. Quod significavit, Joan. xx, 22, quando Quod significavit, Joan. xx, 22, quando de suo Spiritu insufflavit discipulis, et de suo Spiritu insufflavit discipulis, et dixit Accipite Spiritum sanctum. Tunc dixit Accipite Spiritum sanctum. Tunc nos spiritu suo vivificavit, et nos omnes nos spiritu suo vivificavit, et nos omnes sibi in eodem Spiritu univit. Et sic de sibi in eodem Spiritu univit. Et sic de Spiritu suo donavit nobis. Quod signa- Spiritu suo donavit nobis. Quod signa- tum est, Numer. XI, 17, ubi dicitur ad tum est, Numer. XI, 17, ubi dicitur ad Moysen: Auferam de spiritu tuo, tra- Moysen: Auferam de spiritu tuo, tra- damque eis, scilicet septuaginta viris. damque eis, scilicet septuaginta viris.

288 288

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sic ergo et nos pro quibus hoc sacrifi- Sic ergo et nos pro quibus hoc sacrifi- cium offertur, acceptamur in ipso. cium offertur, acceptamur in ipso.

Et sic dicitur sacramentum unionis. Et sic dicitur sacramentum unionis. Est autem hoc sacramentum vocatum Est autem hoc sacramentum vocatum etiam communionis sacramentum : quia etiam communionis sacramentum : quia communicativum effectuum suorum : communicativum effectuum suorum : quia dat communionem Sanctorum. quia dat communionem Sanctorum. Sancti enim communicant sua omnia ex Sancti enim communicant sua omnia ex uno quod est Christi participatio. Unde, uno quod est Christi participatio. Unde, I ad Corinth. x, 16: Panis, quem fran- I ad Corinth. x, 16: Panis, quem fran- gimus, nonne participatio corporis Do- gimus, nonne participatio corporis Do- mini est ? Et, ibidem, y. 17: Quoniam mini est ? Et, ibidem, y. 17: Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus, unus panis, unum corpus multi sumus, omnes qui de uno pane participamus. Sicut omnes qui de uno pane participamus. Sicut enim unus panis qui materia est sacra- enim unus panis qui materia est sacra- menti istius, conficitur ex multis granis, menti istius, conficitur ex multis granis, sibi per omnia intima sua communican- sibi per omnia intima sua communican- tibus mixtione, et unius in alterum sub- tibus mixtione, et unius in alterum sub- intratione ita corpus Christi verum, ex intratione ita corpus Christi verum, ex multis guttis sanguinis nostræ naturæ in multis guttis sanguinis nostræ naturæ in utero gloriosissimæ Virginis sumptis et utero gloriosissimæ Virginis sumptis et sibi permixtis, est confectum. Et sic fide- sibi permixtis, est confectum. Et sic fide- les multi, sicut multa grana per mundi- les multi, sicut multa grana per mundi- tiam depurata, et per unum cor et per tiam depurata, et per unum cor et per unam animam in affectu permixta, et unam animam in affectu permixta, et Christo capiti sic communicantia, unum Christo capiti sic communicantia, unum constituunt corpus Christi mystice, in constituunt corpus Christi mystice, in suo vero corpore designatum. Ad Ro- suo vero corpore designatum. Ad Ro- man. XII, 4 Sicut in uno corpore mul- man. XII, 4 Sicut in uno corpore mul- ta membra habemus : omnia autem ta membra habemus : omnia autem membra non eumdem actum habent, etc. membra non eumdem actum habent, etc. Et ideo hoc sacramentum facit nos com- Et ideo hoc sacramentum facit nos com- municantes omnia bona nostra et tem- municantes omnia bona nostra et tem- poralia et spiritualia, et omnes nos no- poralia et spiritualia, et omnes nos no- bis invicem cohærentes. Et ideo hoc bis invicem cohærentes. Et ideo hoc sacramentum in græco vocatur sancta sy- sacramentum in græco vocatur sancta sy- naxis, hoc est, communio. Inde est quod naxis, hoc est, communio. Inde est quod in Symbolo Apostolorum dicitur: «< Cre- in Symbolo Apostolorum dicitur: «< Cre- do Sanctorum communionem. » Facit do Sanctorum communionem. » Facit enim nos communicare omnia bona quæ enim nos communicare omnia bona quæ sunt in omnibus rivis vitæ, in nos a ca- sunt in omnibus rivis vitæ, in nos a ca- pite Christo fluentibus. Et quod nullius pite Christo fluentibus. Et quod nullius bonum, est ita suum, quin omnis san- bonum, est ita suum, quin omnis san- ctus communicet in eodem. Psal. cxvII, ctus communicet in eodem. Psal. cxvII, 63 Particeps ego sum omnium, etc. 63 Particeps ego sum omnium, etc. Act. iv, 32 Multitudinis credentium Act. iv, 32 Multitudinis credentium erat cor unum et anima una. In eo enim erat cor unum et anima una. In eo enim

1 Cf. IV Regum, iv, 1 et seq. 1 Cf. IV Regum, iv, 1 et seq.

quem communiter participabant, omnia quem communiter participabant, omnia influebant. Et ideo etiam rivi bonorum influebant. Et ideo etiam rivi bonorum a singulis participati, et in ipsis collecti, a singulis participati, et in ipsis collecti, iterum ex ipsis in commune divideban- iterum ex ipsis in commune divideban- tur. Proverb. v, 16: Deriventur fontes tur. Proverb. v, 16: Deriventur fontes tui foras, et in plateis aquas tuas divi- tui foras, et in plateis aquas tuas divi- de. Sic vidua oleo a Propheta accepto, de. Sic vidua oleo a Propheta accepto, in omnia vasa infudit, et omnia bona in omnia vasa infudit, et omnia bona quæ mutuo acceperat replevit. A tali quæ mutuo acceperat replevit. A tali communione segregatus est excommuni- communione segregatus est excommuni- catus, nihil habens in corpore Jesu Chri- catus, nihil habens in corpore Jesu Chri- sti, nec participans in alia bona ipsius : sti, nec participans in alia bona ipsius : dicente Apostolo, I ad Corinth. xvi, 22: dicente Apostolo, I ad Corinth. xvi, 22: Si quis non amat Dominum nostrum Je- Si quis non amat Dominum nostrum Je- sum Christum, sit anathema, Maran sum Christum, sit anathema, Maran Atha. Unde etiam ille segregatus sic a Atha. Unde etiam ille segregatus sic a corpore Christi, diabolo traditur punien- corpore Christi, diabolo traditur punien- dus. I ad Corinth. v, 4 et 5: Congregatis dus. I ad Corinth. v, 4 et 5: Congregatis vobis et meo spiritu, cum virtute Domini vobis et meo spiritu, cum virtute Domini nostri Jesu, tradere hujusmodi Satanæ nostri Jesu, tradere hujusmodi Satanæ in interitum carnis, etc. in interitum carnis, etc.

Habet etiam hoc sacramentum ad ip- Habet etiam hoc sacramentum ad ip- sam vitam amoris colligationem : et ideo sam vitam amoris colligationem : et ideo sacramentum amoris sive charitatis vo- sacramentum amoris sive charitatis vo- catur quia indissolubili vinculo amoris catur quia indissolubili vinculo amoris astringit Christum nobis, et nos sibi, et astringit Christum nobis, et nos sibi, et nos nobis. Est enim, ut dicit Augustinus, nos nobis. Est enim, ut dicit Augustinus, amor vitta sive vinculum amantis, et amor vitta sive vinculum amantis, et amati: quæ vitta sive vinculum aman- amati: quæ vitta sive vinculum aman- tem transponit in amatum : et e conver- tem transponit in amatum : et e conver- so amatum in amantem. Quia sicut amor so amatum in amantem. Quia sicut amor transitivus est, ita etiam est retransiti- transitivus est, ita etiam est retransiti- vus. Cum ergo hoc sacramentum Chri- vus. Cum ergo hoc sacramentum Chri- stum in intima nostra ponat, et nos in stum in intima nostra ponat, et nos in Spiritum Christi reponat, patet quod di- Spiritum Christi reponat, patet quod di- recte in nobis facit actum amoris : et recte in nobis facit actum amoris : et ideo amoris sacramentum vocatur, mo- ideo amoris sacramentum vocatur, mo- vens Dominum Jesum Christum in nos, vens Dominum Jesum Christum in nos, et nos in ipsum. Unde, Joan. xi, 1, et nos in ipsum. Unde, Joan. xi, 1, cum hoc sacramentam in cœna Christus cum hoc sacramentam in cœna Christus tradere vellet, præmisit: Cum dilexisset tradere vellet, præmisit: Cum dilexisset suos, qui erant in mundo, in finem di- suos, qui erant in mundo, in finem di- lexit eos. Quia finem omnis dilectionis lexit eos. Quia finem omnis dilectionis et virtutem suæ charitatis ostendit, et virtutem suæ charitatis ostendit, quando seipsum visceribus eorum infu- quando seipsum visceribus eorum infu- dit et immisit, nihil sui sibi reservans dit et immisit, nihil sui sibi reservans quod suis non infunderet. Iste enim est quod suis non infunderet. Iste enim est

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64.

vitulus saginatus quem in omni lætitia et vitulus saginatus quem in omni lætitia et dilectione suis in epulas exhibuit. Psal. dilectione suis in epulas exhibuit. Psal. LXII, 6 Sicut adipe et pinguedine re- LXII, 6 Sicut adipe et pinguedine re- pleatur anima mea. Ideo clamat sponsa pleatur anima mea. Ideo clamat sponsa in Canticis, v, 1 Comedi favum cum in Canticis, v, 1 Comedi favum cum melle meo, bibi vinum meum cum lacte melle meo, bibi vinum meum cum lacte meo. Favus enim cum melle, est dulcedo meo. Favus enim cum melle, est dulcedo deitatis cum puritate sanctissimæ huma- deitatis cum puritate sanctissimæ huma- nitatis. Vinum jucunditatis, est jucundi- nitatis. Vinum jucunditatis, est jucundi- tas deitatis cum lacte dulcissimi sangui- tas deitatis cum lacte dulcissimi sangui- nis. Hoc etiam est et contentum vinum nis. Hoc etiam est et contentum vinum sub specie vini in sacramento: de quo, sub specie vini in sacramento: de quo, Cantic. VII, 9 Guttur tuum sicut vinum Cantic. VII, 9 Guttur tuum sicut vinum optimum, dignum dilecto meo ad potan- optimum, dignum dilecto meo ad potan- dum, labiisque et dentibus illius ad ru- dum, labiisque et dentibus illius ad ru- minandum. Dilectus enim est in gutture, minandum. Dilectus enim est in gutture, per quod ad nos fluit spiritus vitæ maxi- per quod ad nos fluit spiritus vitæ maxi- me desiderabilis. Cum spiritu enim vitæ, me desiderabilis. Cum spiritu enim vitæ, per guttur fluit eloquium veritatis, et per guttur fluit eloquium veritatis, et calor amoris quæ nobis eum faciunt di- calor amoris quæ nobis eum faciunt di- lectum et potabilem, sicut vinum quod lectum et potabilem, sicut vinum quod in jucunditate nobis infunditur. Et hoc in jucunditate nobis infunditur. Et hoc labiis cordis (quæ sunt intellectus et af- labiis cordis (quæ sunt intellectus et af- fectus) ruminamus, et sibi incorporamur, fectus) ruminamus, et sibi incorporamur, et per amorem nostri obliviscentes, in- et per amorem nostri obliviscentes, in- corporati sibi, ad Spiritum cordis sui corporati sibi, ad Spiritum cordis sui transimus. Sic ergo est amoris sacramen- transimus. Sic ergo est amoris sacramen-

tum. tum.

Est autem faciens etiam ad auctorem Est autem faciens etiam ad auctorem vitæ et veritatis compaginem: propter vitæ et veritatis compaginem: propter quod etiam vocatur sacramentum veri- quod etiam vocatur sacramentum veri- tatis. Quia ipsum est veritas omnium tatis. Quia ipsum est veritas omnium figurarum, quæ nostri quidem cum figurarum, quæ nostri quidem cum Christo significabant connexionem, sed Christo significabant connexionem, sed non perfecerunt: quia sicut dicitur, ad non perfecerunt: quia sicut dicitur, ad Hebr. vi, 19 Nihil ad perfectum ad- Hebr. vi, 19 Nihil ad perfectum ad- duxit lex. Et ideo quæ non connexit, duxit lex. Et ideo quæ non connexit, sed connectendum significavit, non veri- sed connectendum significavit, non veri- tas sacramenti, sed umbra fuit. Hoc au- tas sacramenti, sed umbra fuit. Hoc au- tem sacramentum quod omnia perficit, tem sacramentum quod omnia perficit, sacramentum veritatis est et vocatur. sacramentum veritatis est et vocatur. Omnia enim veritatis promissa habemus Omnia enim veritatis promissa habemus in ipso. In corpore quidem communio- in ipso. In corpore quidem communio- nem, in sanguine expiationem, in anima nem, in sanguine expiationem, in anima pretium ad redemptionem, in Spiritu vi- pretium ad redemptionem, in Spiritu vi- vificationem, et omnium eorum quæ de vificationem, et omnium eorum quæ de spirituali vita in nobis deperdita sunt ad spirituali vita in nobis deperdita sunt ad

1 Luc. Exod. XV, 23. 1 Luc. Exod. XV, 23.

XXIV XXIV

289 289

integrum restitutionem, in deitate autem integrum restitutionem, in deitate autem ipsius omnis gratiæ et virtutis perfectio- ipsius omnis gratiæ et virtutis perfectio- nem. Et in hoc probatur esse vere nem. Et in hoc probatur esse vere sacrans sacramentum, et non umbra ve- sacrans sacramentum, et non umbra ve- ritatis. ritatis.

: :

Corpus enim in communionem est Corpus enim in communionem est traditum, sicut dixit Dominus, Matth. traditum, sicut dixit Dominus, Matth. XXVI, 26 Accipite et comedite. Et infra, XXVI, 26 Accipite et comedite. Et infra, . 27: Bibite ex hoc omnes. Et ideo qui . 27: Bibite ex hoc omnes. Et ideo qui ex hoc non communicat sicut diximus, ex hoc non communicat sicut diximus, est excommunicatus. 1 ad Corinth. xi, est excommunicatus. 1 ad Corinth. xi, 29: Qui enim manducat et bibit indigne, 29: Qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit, non di- judicium sibi manducat et bibit, non di- judicans corpus Domini: sicut dicitur, judicans corpus Domini: sicut dicitur, Act. 1, 14: Quod omnes erant perseveran- Act. 1, 14: Quod omnes erant perseveran- tes unanimiter in oratione, et in fracti- tes unanimiter in oratione, et in fracti- one panis. Fractio autem panis erat dis- one panis. Fractio autem panis erat dis- tributio communicativa corporis Domini. tributio communicativa corporis Domini. Hoc signatur etiam, II Regum, vi, 19, Hoc signatur etiam, II Regum, vi, 19, ubi David cum reduceret arcam, divisit ubi David cum reduceret arcam, divisit populo collyridam panis unam, et abla- populo collyridam panis unam, et abla- turam bubala carnis unam, et similam turam bubala carnis unam, et similam frixam oleo: de quibus omnes accipie- frixam oleo: de quibus omnes accipie- bant. Collyrida panis signat corpus ma- bant. Collyrida panis signat corpus ma- ceratum plagis. Et pars bubalæ carnis ceratum plagis. Et pars bubalæ carnis quæ ad lorum est, signat sub obedientia quæ ad lorum est, signat sub obedientia Patris exercitatum. Simila autem frixa Patris exercitatum. Simila autem frixa oleo significat munditiam carnis oleo oleo significat munditiam carnis oleo misericordiæ infusam. Et hæc omnia misericordiæ infusam. Et hæc omnia conveniunt corpori sacramentali cui com- conveniunt corpori sacramentali cui com- municant fideles. Et per hoc quod illi municant fideles. Et per hoc quod illi communicant, omnium bonorum suorum communicant, omnium bonorum suorum quæ in se vel in membris suis operatur, quæ in se vel in membris suis operatur, efficiuntur participes et in bonis ejus efficiuntur participes et in bonis ejus associati. Jerem. xxx1, 14: Inebriabo associati. Jerem. xxx1, 14: Inebriabo animam sacerdotum pinguedine, et popu- animam sacerdotum pinguedine, et popu- lus meus bonis meis adimplebitur. lus meus bonis meis adimplebitur.

Expiatio autem ablutiva datur in san- Expiatio autem ablutiva datur in san- guine, quæ in omni sacrificio intendeba- guine, quæ in omni sacrificio intendeba- tur: sicut dicitur, ad Hebræos, ix, 22: tur: sicut dicitur, ad Hebræos, ix, 22: Sine sanguinis effusione non fit remis- Sine sanguinis effusione non fit remis- sio. Psal. L, 9: Asperges me hyssopo, et sio. Psal. L, 9: Asperges me hyssopo, et mundabor, etc. Hyssopus enim est san- mundabor, etc. Hyssopus enim est san- guinem purificans. Et causam ponit pro guinem purificans. Et causam ponit pro effectu, hoc est, hyssopum pro sanguine effectu, hoc est, hyssopum pro sanguine purificato, in quo lavantur omnes qui purificato, in quo lavantur omnes qui purificantur. Apocal. vi, 14: Laverunt purificantur. Apocal. vi, 14: Laverunt

19 19

290 290

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stolas suas, et dealbaverunt eas in san- stolas suas, et dealbaverunt eas in san- guine Agni. guine Agni.

: :

Animam autem dedit in redemptionis Animam autem dedit in redemptionis pretium sicut agnus immolabatur ad pretium sicut agnus immolabatur ad liberationem ab Angelo exterminatore '. liberationem ab Angelo exterminatore '. Joan. x, 15 Animam meam pono pro Joan. x, 15 Animam meam pono pro ovibus meis. ovibus meis.

Spiritus autem restituit ea quæ in vita Spiritus autem restituit ea quæ in vita spirituali per inediam consumpta sunt : spirituali per inediam consumpta sunt : sicut dicitur, Sapient. 1, 7 : Spiritus sicut dicitur, Sapient. 1, 7 : Spiritus Domini replevit orbem terrarum. Non Domini replevit orbem terrarum. Non enim repleret, si non deperdita restitue- enim repleret, si non deperdita restitue- ret: quia quod evacuavit inedia longis- ret: quia quod evacuavit inedia longis- simi defectus, restituit cibus spirituosus. simi defectus, restituit cibus spirituosus. Act. 11, 4 Repleti sunt omnes Spiritu Act. 11, 4 Repleti sunt omnes Spiritu sancto ita quod etiam Judæus alumnos sancto ita quod etiam Judæus alumnos Christi ructare musti crapulam reputa- Christi ructare musti crapulam reputa- ret. ret.

Deitas autem per hoc, quod in cibo est, Deitas autem per hoc, quod in cibo est, et condimentum præstat, et omnem per- et condimentum præstat, et omnem per- ficit virtutis operationem et roboris. Act. ficit virtutis operationem et roboris. Act. x, 19 Cum accepisset cibum, conforta- x, 19 Cum accepisset cibum, conforta- tus est. Genes. XVIII, 5: Ponam buccel- tus est. Genes. XVIII, 5: Ponam buccel- lam panis, et confortate cor vestrum. lam panis, et confortate cor vestrum. Psal. C, 15 Panis cor hominis confir- Psal. C, 15 Panis cor hominis confir-

mat. mat.

Hinc est quod in corpore communio, Hinc est quod in corpore communio, in sanguine expiatio, in anima pretium, in sanguine expiatio, in anima pretium, in Spiritu restauratur deperditum, et in in Spiritu restauratur deperditum, et in deitate virtutis operatio perficitur. Ideo deitate virtutis operatio perficitur. Ideo in pane illo omne delectamentum spiri- in pane illo omne delectamentum spiri- tuale esse perhibetur, Sapient. xvi, 20 : tuale esse perhibetur, Sapient. xvi, 20 : Paratum panem de cœlo præstitisti il- Paratum panem de cœlo præstitisti il- lis, etc. Et ideo sacramentum veritatis lis, etc. Et ideo sacramentum veritatis dicitur quia quidquid in umbra alia sa- dicitur quia quidquid in umbra alia sa- cramenta significabant, et maxime sacra- cramenta significabant, et maxime sacra- mentum agni paschalis, hoc istud sacra- mentum agni paschalis, hoc istud sacra- mentum exhibuit in veritate. mentum exhibuit in veritate.

Habet etiam hoc sacramentum ad Habet etiam hoc sacramentum ad finem omnium vivorum acceptibilitatem. finem omnium vivorum acceptibilitatem. Finis enim ad quem omnia viva reducun- Finis enim ad quem omnia viva reducun- tur, omnis vitæ est principium a quo fluit tur, omnis vitæ est principium a quo fluit omnis vita et ad illud mare vivum et omnis vita et ad illud mare vivum et vivificans ordinamur per illud sacramen- vivificans ordinamur per illud sacramen- tum et hoc notatur, Joan. v1, 58, ubi tum et hoc notatur, Joan. v1, 58, ubi dicit Sicut misit me vivens Pater, et dicit Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem, et qui mandu- ego vivo propter Patrem, et qui mandu-

1 Cf. Exod. XII, 2 et seq. 1 Cf. Exod. XII, 2 et seq.

cat me, et ipse vivet propter me. Ac si cat me, et ipse vivet propter me. Ac si dicat Vita indeficiens est Pater, qua dicat Vita indeficiens est Pater, qua vita per generationem manat in me: et vita per generationem manat in me: et vita ex me refluit in eum qui me in hoe vita ex me refluit in eum qui me in hoe sacramento spiritualiter sumit et sic ad sacramento spiritualiter sumit et sic ad primum ordinamur vitæ auctorem. Sic primum ordinamur vitæ auctorem. Sic etiam intelligitur quod dicitur, Apocal. etiam intelligitur quod dicitur, Apocal. VII, 17 Agnus qui in medio throni est VII, 17 Agnus qui in medio throni est reget illos, et deducet eos ad vitæ fontes reget illos, et deducet eos ad vitæ fontes aquarum. Qui non pascitur hoc vitæ tri- aquarum. Qui non pascitur hoc vitæ tri- tico, ad auctorem mortis sociatur. Thren. tico, ad auctorem mortis sociatur. Thren. II, 12 Matribus suis dixerunt: Ubi est II, 12 Matribus suis dixerunt: Ubi est triticum et vinum ? cum deficerent quasi triticum et vinum ? cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitatis, cum exha- vulnerati in plateis civitatis, cum exha- larent animas suas in sinu matrum sua- larent animas suas in sinu matrum sua- rum. rum.

Habet etiam in ipsa vita mirabilem Habet etiam in ipsa vita mirabilem gratiæ delectationem. Et ideo etiam Eu- gratiæ delectationem. Et ideo etiam Eu- charistia, hoc est, bona gratia vocatur. charistia, hoc est, bona gratia vocatur. Unde, Isa. LV, 2: Comedite bonum, et Unde, Isa. LV, 2: Comedite bonum, et delectabitur in crassitudine anima ve- delectabitur in crassitudine anima ve- stra. Crassitudo enim omnis boni est Do- stra. Crassitudo enim omnis boni est Do- minus Jesus Christus, qui totus in hoc minus Jesus Christus, qui totus in hoc sumitur sacramento. Unde, I Petri, II, sumitur sacramento. Unde, I Petri, II, 3 Si tamen gustatis quoniam dulcis est 3 Si tamen gustatis quoniam dulcis est Dominus. Psal. xxx, 9: Gustate, et Dominus. Psal. xxx, 9: Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus, etc. videte quoniam suavis est Dominus, etc. Cui autem non est dulcis, illius infectum Cui autem non est dulcis, illius infectum est os felle amaritudinis. Act. VIII, 23: est os felle amaritudinis. Act. VIII, 23: In felle enim amaritudinis, et obligatio- In felle enim amaritudinis, et obligatio- ne iniquitatis, video te esse. E contra ne iniquitatis, video te esse. E contra dicitur de Jonatha filio columbæ, I Re- dicitur de Jonatha filio columbæ, I Re- gum, xiv, 43 Vidistis ipsi quia illumi- gum, xiv, 43 Vidistis ipsi quia illumi- nati sunt oculi mei, eo quod gustaverim nati sunt oculi mei, eo quod gustaverim paululum de melle isto. Quia etiam ci- paululum de melle isto. Quia etiam ci- bus bonum spiritum generans ad litte- bus bonum spiritum generans ad litte- ram secundum naturam oculos illumi- ram secundum naturam oculos illumi- nat. nat.

Нӕс ergo sunt quæ ad vitam operatur Нӕс ergo sunt quæ ad vitam operatur hoc sacramentum. Et ideo dicitur : hoc sacramentum. Et ideo dicitur : « Verba quæ locutus sum vobis, spiritus « Verba quæ locutus sum vobis, spiritus

et vita sunt. et vita sunt.

<< Sed sunt quidam ex vobis qui non 6: << Sed sunt quidam ex vobis qui non 6: credunt. » credunt. »

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-65, 66, 67. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-65, 66, 67.

Ecce discretio credentium, et non cre- Ecce discretio credentium, et non cre- dentium. dentium.

Dicit ergo «Sed sunt quidam ex vo- Dicit ergo «Sed sunt quidam ex vo- bis, » qui corpore estis mecum, « qui non bis, » qui corpore estis mecum, « qui non credunt, sed tantum per occasionem credunt, sed tantum per occasionem curiositatis, vel saturandi ventris me se- curiositatis, vel saturandi ventris me se- quuntur. Ad Hebr. 111, 12: Videre, fra- quuntur. Ad Hebr. 111, 12: Videre, fra- Ires, ne forte sit in aliquo vestrum cor Ires, ne forte sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis discedendi a Deo malum incredulitatis discedendi a Deo vivo. Numer. XIV, 11: Quousque non vivo. Numer. XIV, 11: Quousque non credent mihi, in omnibus signis quæ feci credent mihi, in omnibus signis quæ feci

coram eis? coram eis?

« Sciebat enim ab initio Jesus qui « Sciebat enim ab initio Jesus qui essent credentes, et quis traditurus essent credentes, et quis traditurus esset eum. esset eum.

Et dicebat Propterea dixi vobis, Et dicebat Propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi quia nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo. » fuerit ei datum a Patre meo. »

Hæc sunt verba Evangelistæ, in qui- Hæc sunt verba Evangelistæ, in qui- bus iterum oculo aquila, Christi depre- bus iterum oculo aquila, Christi depre-

hendit deitatem. hendit deitatem.

Dicit autem tria: discretionem et noti- Dicit autem tria: discretionem et noti- tiam credentium, ad quos oculi benepla- tiam credentium, ad quos oculi benepla- citi Domini et discretionem reproban- citi Domini et discretionem reproban- dorum, ad quos est oculus simplicis dorum, ad quos est oculus simplicis visionis et signum utriusque horum. visionis et signum utriusque horum.

Dicit ergo «Sciebat enim ab initio, » Dicit ergo «Sciebat enim ab initio, » scilicet æternitatis, « Jesus, » ut Deus, scilicet æternitatis, « Jesus, » ut Deus, « qui essent, » tempore suæ vocationis, « qui essent, » tempore suæ vocationis, « credentes, » et qui in fide permanentes. « credentes, » et qui in fide permanentes. Psal. CXLVI, 4 Qui numerat multitudi- Psal. CXLVI, 4 Qui numerat multitudi- nem stellarum, et omnibus eis nomina nem stellarum, et omnibus eis nomina vocat. Omnes enim in fide lucentes vocat vocat. Omnes enim in fide lucentes vocat ex nomine. II ad Timoth. 11, 19: Cogno- ex nomine. II ad Timoth. 11, 19: Cogno- vit Dominus qui sunt ejus. Psal. XXXVI, vit Dominus qui sunt ejus. Psal. XXXVI, 18 Novit Dominus dies immaculato- 18 Novit Dominus dies immaculato- rum. Joan. x, 14: Ego cognosco meas, rum. Joan. x, 14: Ego cognosco meas, et cognoscunt me meæ. et cognoscunt me meæ.

« Et quis esset traditurus eum, » sicut « Et quis esset traditurus eum, » sicut Judas, et omnes illi qui de familia sua Judas, et omnes illi qui de familia sua esse videntur et sua accipientes, quan- esse videntur et sua accipientes, quan- tum in se est, tradunt in potestatem ini- tum in se est, tradunt in potestatem ini- micorum suorum. Hoc enim scit et scivit micorum suorum. Hoc enim scit et scivit ab initio. Apocal. III, 1 : Scio opera ab initio. Apocal. III, 1 : Scio opera tua, quia nomen habes quod vivas, et tua, quia nomen habes quod vivas, et

291 291

mortuus es. Sapient. 1, 8: Qui loquitur mortuus es. Sapient. 1, 8: Qui loquitur iniqua, non potest latere, nec præteriet iniqua, non potest latere, nec præteriet illum corripiens judicium. illum corripiens judicium.

« Et dicebat: Propterea dixi vobis, « Et dicebat: Propterea dixi vobis, etc. » etc. »

Ecce signum utriusque horum : quia Ecce signum utriusque horum : quia etiam hoc dicto manifestabat ea quæ etiam hoc dicto manifestabat ea quæ dixit dixit supra eodem capitulo. supra eodem capitulo.

« Quia nemo potest, » hoc est, ex ha- « Quia nemo potest, » hoc est, ex ha- bitu gratiæ, potestatis facultatem habet, bitu gratiæ, potestatis facultatem habet, quamvis ab ipsa natura habeat faculta- quamvis ab ipsa natura habeat faculta- tem, « venire ad me, » per fidei devo- tem, « venire ad me, » per fidei devo- tionem et sacramenti participationem, tionem et sacramenti participationem, « nisi ei datum fuerit a Patre meo, » « nisi ei datum fuerit a Patre meo, » qui cum affectu paterno libenter omni- qui cum affectu paterno libenter omni- bus dat qui recipere volunt. Jacobi, 1, 5 : bus dat qui recipere volunt. Jacobi, 1, 5 : Dat omnibus affluenter, et non im prope- Dat omnibus affluenter, et non im prope- rat. Ad Ephes. 11, 8: Gratia enim estis rat. Ad Ephes. 11, 8: Gratia enim estis salvati per fidem :et hoc non ex vobis, salvati per fidem :et hoc non ex vobis, Dei enim donum est. Luc. xi, 13 : Pater Dei enim donum est. Luc. xi, 13 : Pater vester de cælo dabit spiritum bonum vester de cælo dabit spiritum bonum petentibus se. petentibus se.

« Ex hoc multi discipulorum ejus « Ex hoc multi discipulorum ejus abierunt retro, et jam non cum illo abierunt retro, et jam non cum illo ambulabant. » ambulabant. »

Hic incipit pars illa quæ est de retro- Hic incipit pars illa quæ est de retro- cessione malorum, et probatione bono- cessione malorum, et probatione bono-

rum. rum.

Habet autem tres paragraphos : in Habet autem tres paragraphos : in quorum primo agitur de retrocessione quorum primo agitur de retrocessione malorum in secundo, de probatione malorum in secundo, de probatione bonorum in tertio, de commonitione bonorum in tertio, de commonitione reproborum occultorum, et sub simula- reproborum occultorum, et sub simula- tione cum Domino existentium. tione cum Domino existentium.

Dicit ergo « Ex hoc multi, » Matth. Dicit ergo « Ex hoc multi, » Matth. xx, 16 Multi enim sunt vocati, pauci xx, 16 Multi enim sunt vocati, pauci vero electi. Eccle. 1, 15: Stultorum infi- vero electi. Eccle. 1, 15: Stultorum infi- nitus est numerus. nitus est numerus.

« Discipulorum ejus, »in doctrina « Discipulorum ejus, »in doctrina ejus non perfectorum, « abierunt re- ejus non perfectorum, « abierunt re- tro. » Luc. 1x, 62: Nemo mittens ma- tro. » Luc. 1x, 62: Nemo mittens ma- num suam ad aratrum, et respiciens re- num suam ad aratrum, et respiciens re- tro, aptus est regno Dei. Genes. xix, 26, tro, aptus est regno Dei. Genes. xix, 26,

67 67

68 68

69 69

70 70

71 71

72 72

292 292

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

uxor Lot respiciens retro, versa est in uxor Lot respiciens retro, versa est in statuam salis. statuam salis.

« Et jam cum illo, » credentes vel per « Et jam cum illo, » credentes vel per pœnitentiam redeuntes, « non ambula- pœnitentiam redeuntes, « non ambula- bant. » Isa. 1, 4: Dereliquerunt Domi- bant. » Isa. 1, 4: Dereliquerunt Domi- num, blasphemaverunt Sanctum Israel, num, blasphemaverunt Sanctum Israel, abalienati sunt retrorsum. Jerem. 11, 13: abalienati sunt retrorsum. Jerem. 11, 13: Me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et Me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, cisternas dissipa- foderunt sibi cisternas, cisternas dissipa- tas, quæ continere non valent aquas. tas, quæ continere non valent aquas.

« Dixit ergo Jesus ad duodecim : « Dixit ergo Jesus ad duodecim : Numquid et vos vultis abire ? Numquid et vos vultis abire ?

Respondit ergo ei Simon Petrus : Respondit ergo ei Simon Petrus : Domine, ad quem ibimus? verba vitæ Domine, ad quem ibimus? verba vitæ æternæ habes. æternæ habes.

Et nos credidimus, et cognovimus Et nos credidimus, et cognovimus quia tu es Christus, Filius Dei. quia tu es Christus, Filius Dei.

Respondit eis Jesus: Nonne ego vos Respondit eis Jesus: Nonne ego vos duodecim elegi? et ex vobis unus dia- duodecim elegi? et ex vobis unus dia- bolus est. bolus est.

Dicebat autem Judam Simonis Isca- Dicebat autem Judam Simonis Isca- riotem hic enim erat traditurus riotem hic enim erat traditurus eum, cum esset unus ex duodecim. » eum, cum esset unus ex duodecim. »

Ecce probatio bonorum. Ecce probatio bonorum.

Et dicit duo quæstionem probationis, Et dicit duo quæstionem probationis, et responsionem dignissimæ acceptio- et responsionem dignissimæ acceptio- nis. nis.

Dicit ergo: « Numquid et vos, » quos Dicit ergo: « Numquid et vos, » quos specialiter elegi. Joan. xv, 16: Ego elegi specialiter elegi. Joan. xv, 16: Ego elegi vos, et posui vos, etc. vos, et posui vos, etc.

« Vultis abire » quia a me recedere, « Vultis abire » quia a me recedere, in devium est abire. Cantic. 1, 7: Si in devium est abire. Cantic. 1, 7: Si ignoras te, o pulcherrima inter mulie- ignoras te, o pulcherrima inter mulie- res, egredere, et abi post vestigia gre- res, egredere, et abi post vestigia gre- gum, hoc est, recede a me, sequere ani- gum, hoc est, recede a me, sequere ani- males homines in nullo a pecudibus dif- males homines in nullo a pecudibus dif- ferentes. ferentes.

«< «<

Respondit ergo ei Simon Petrus, Respondit ergo ei Simon Petrus,

etc. » etc. »

Petrus qui et obediens fuit et firmus Petrus qui et obediens fuit et firmus sicut petra, pro se et pro omnibus aliis sicut petra, pro se et pro omnibus aliis respondet, dicens: « Domine,» in cujus respondet, dicens: « Domine,» in cujus

ditione cuncta sunt posita, « ad quem ibi- ditione cuncta sunt posita, « ad quem ibi- mus ?»quia non est dux veritatis nisi tu. mus ?»quia non est dux veritatis nisi tu. Unde Augustinus : « Si nos repellis a te, Unde Augustinus : « Si nos repellis a te, da nobis alterum te, quem sequamur. >> da nobis alterum te, quem sequamur. >> Psal. LXXIX, 19: Non discedimus a te, Psal. LXXIX, 19: Non discedimus a te, vivificabis nos. vivificabis nos.

« Verba vitæ æternæ habes, » hoc est, « Verba vitæ æternæ habes, » hoc est, docentia vitam æternam et ducentia ad docentia vitam æternam et ducentia ad ipsam. Et ideo intellexit in potestate ipsam. Et ideo intellexit in potestate Spiritus verba Christi, et non in infirmi- Spiritus verba Christi, et non in infirmi- tate carnis. Eccli. IV, 12 et 13: Sapien- tate carnis. Eccli. IV, 12 et 13: Sapien- tia filiis suis vitam inspirat, et suscipit tia filiis suis vitam inspirat, et suscipit inquirentes se, et præibit in via justi- inquirentes se, et præibit in via justi- tiæ et qui illam diligit, diligit vitam. tiæ et qui illam diligit, diligit vitam. Proverb. vi, 23 Mandatum lucerna Proverb. vi, 23 Mandatum lucerna est, et lex lux, et via vitæ increpatio est, et lex lux, et via vitæ increpatio disciplinæ. disciplinæ.

« Et nos credidimus, » « Et nos credidimus, »

Quia, ad Roman. x, 10: Corde credi- Quia, ad Roman. x, 10: Corde credi- tur ad justitiam. tur ad justitiam.

« Et cognovimus, » per virtutem si- « Et cognovimus, » per virtutem si- gnorum tuorum, et vocem Patris quam gnorum tuorum, et vocem Patris quam audivimus, « quia tu es Christus, » un- audivimus, « quia tu es Christus, » un- ctus unctione deitatis, « Filius Dei » Pa- ctus unctione deitatis, « Filius Dei » Pa- tris per naturam. Joan. x1, 27 : Ego cre- tris per naturam. Joan. x1, 27 : Ego cre- didi quia tu es Christus Filius Dei vivi, didi quia tu es Christus Filius Dei vivi, qui in hunc mundum venisti. Cum autem qui in hunc mundum venisti. Cum autem hæc confessio magna fuerit, quærit Chry- hæc confessio magna fuerit, quærit Chry- sostomus, Quare non laudatur et remu- sostomus, Quare non laudatur et remu- neratur sicut illa quam refert Matthæus, neratur sicut illa quam refert Matthæus, XVI, 16 Tu es Christus Filius Dei vivi. XVI, 16 Tu es Christus Filius Dei vivi. Et respondet, quod hujus causa est, quia Et respondet, quod hujus causa est, quia quando Petrus hoc dixit quod hic dici- quando Petrus hoc dixit quod hic dici- tur, Judas erat juxta eum stans ex ad- tur, Judas erat juxta eum stans ex ad- verso et quia illum Petrus non segrega- verso et quia illum Petrus non segrega- verat, ideo confessio ejus non laudatur. verat, ideo confessio ejus non laudatur. Sed hoc nihil esse videtur: quia etiam, Sed hoc nihil esse videtur: quia etiam, Matth. xvi, 16, quando Petrus confiteba- Matth. xvi, 16, quando Petrus confiteba- tur, etiam Judas fuit adhuc cum duode- tur, etiam Judas fuit adhuc cum duode- cim. Et ideo dicendum quod alia fuit ra- cim. Et ideo dicendum quod alia fuit ra- dix hujus confessionis, et alia illius quam dix hujus confessionis, et alia illius quam fecit Matthæus. Quia istius radix fuit fecit Matthæus. Quia istius radix fuit mixta indignatione contra recedentes: mixta indignatione contra recedentes: illius autem radix fuit sola revelatio Pa- illius autem radix fuit sola revelatio Pa- tris, et non amor aliquis carnalis. Indi- tris, et non amor aliquis carnalis. Indi- gnatio autem ista Petri permixta fuit gnatio autem ista Petri permixta fuit amore carnali quem habuit ad Christum : amore carnali quem habuit ad Christum :

: :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII. IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII.

sicut etiam, Matth. xvi, 22 et 23, dixit: sicut etiam, Matth. xvi, 22 et 23, dixit: Absit a te, Domine, non erit tibi hoc. Et Absit a te, Domine, non erit tibi hoc. Et ideo redargutus fuit a Christo dicente: ideo redargutus fuit a Christo dicente: Vade post me, satana : scandalum es Vade post me, satana : scandalum es mihi quia non sapis ea quæ Dei sunt. mihi quia non sapis ea quæ Dei sunt. Aliter autem dicit Petro: Vade post me, Aliter autem dicit Petro: Vade post me, et aliter discipulis abeuntibus. Petrus et aliter discipulis abeuntibus. Petrus enim invitatur ad consequendum consi- enim invitatur ad consequendum consi- lium Dei, et non præeundum. De disci- lium Dei, et non præeundum. De disci- pulis autem dicitur, quod abierunt retro pulis autem dicitur, quod abierunt retro per recessum a Domino. per recessum a Domino.

« Respondit eis Jesus. »> « Respondit eis Jesus. »>

Ecce dolosi commonitio. Ecce dolosi commonitio.

« Nonne ego vos duodecim elegi? » Luc. « Nonne ego vos duodecim elegi? » Luc. VI, 13 Elegit duodecim, quos et Apos- VI, 13 Elegit duodecim, quos et Apos- tolos nominavit'. Elegit autem secundum tolos nominavit'. Elegit autem secundum præsentem justitiam, informans electio- præsentem justitiam, informans electio- nem nostram, qua non nisi præsentia in nem nostram, qua non nisi præsentia in hominibus considerare possumus. Et ideo hominibus considerare possumus. Et ideo non erravit in electione. non erravit in electione.

« Et ex vobis unus diabolus est, » hoc « Et ex vobis unus diabolus est, » hoc

293 293

est, deorsum fluens. Non enim dicit dia- est, deorsum fluens. Non enim dicit dia- bolum propter naturam, sed propter ca- bolum propter naturam, sed propter ca- sus similitudinem. Joan. XIII, 2: Cum sus similitudinem. Joan. XIII, 2: Cum diabolus jam misisset in cor ut traderet diabolus jam misisset in cor ut traderet eum Judas Iscariotæ. eum Judas Iscariotæ.

« Dicebat autem Judam, » « Dicebat autem Judam, »

Filium «Simonis, » qui cognomina- Filium «Simonis, » qui cognomina- batur « Iscariotes, » hoc est, memoria batur « Iscariotes, » hoc est, memoria mortis quia mortem Domini avaritia mortis quia mortem Domini avaritia sua perficiendam continuo meditabatur. sua perficiendam continuo meditabatur.

« Hic enim erat traditurus eum, » et « Hic enim erat traditurus eum, » et jam traditionem cogitabat, Eccli. x, 9: jam traditionem cogitabat, Eccli. x, 9: Avaro nihil est scelestius. Et infra, y. 10: Avaro nihil est scelestius. Et infra, y. 10: Hic enim et animam suam venalem ha- Hic enim et animam suam venalem ha- bet, etc. bet, etc.

« Cum esset unus ex duodecim, » et « Cum esset unus ex duodecim, » et ideo debuisset fidelis esse Domino, qui ideo debuisset fidelis esse Domino, qui eum ad apicem Apostolicæ dignitatis ele- eum ad apicem Apostolicæ dignitatis ele- gerat. Isa. 1, 2 : Filios enutrivi, et exal- gerat. Isa. 1, 2 : Filios enutrivi, et exal- tavi: ipsi autem spreverunt me. tavi: ipsi autem spreverunt me.

CAPUT VII. CAPUT VII.

Ad Scenopegia festum quasi in occulto ascendens convincit de ipsius docirina Ad Scenopegia festum quasi in occulto ascendens convincit de ipsius docirina Judæos, quod ipsum injuste calumniarentur de curato homine sabbato: sitientes Judæos, quod ipsum injuste calumniarentur de curato homine sabbato: sitientes ad se vocat : et de ipso turba varie loquitur: ministri qui ad eum apprehen- ad se vocat : et de ipso turba varie loquitur: ministri qui ad eum apprehen- dendum missi erant, audito ejus prædicatione collaudant ipsum: sed et Nico- dendum missi erant, audito ejus prædicatione collaudant ipsum: sed et Nico- demus ipsum defendens, male audit a pontificibus et pharisæis. demus ipsum defendens, male audit a pontificibus et pharisæis.

1. Post hæc autem ambulabat Jesus 1. Post hæc autem ambulabat Jesus

in Galilæam: non enim volebat in Galilæam: non enim volebat in Judæam ambulare, quia quæ- in Judæam ambulare, quia quæ- rebant eum Judæi interficere. rebant eum Judæi interficere.

2. Erat autem in proximo dies festus 2. Erat autem in proximo dies festus Judæorum, Scenopegia *. Judæorum, Scenopegia *.