224 224

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Dicit ergo « Vos, » non ego, « mi- Dicit ergo « Vos, » non ego, « mi- sistis ad Joannem » Baptistam, sicut sistis ad Joannem » Baptistam, sicut supra habitum est supra habitum est quando miserunt quando miserunt

Judæi ab Jerosolymis sacerdotes et levi- Judæi ab Jerosolymis sacerdotes et levi- tas ad eum, scilicet ad Joannem, ut in- tas ad eum, scilicet ad Joannem, ut in- terrogarent eum : Tu quis es¹? terrogarent eum : Tu quis es¹?

« Et testimonium perhibuit veritati » « Et testimonium perhibuit veritati » Joannes quia confessus est se non esse Joannes quia confessus est se non esse quod non erat, et non negavit se esse quod non erat, et non negavit se esse quod erat. Scilicet quod erat vox præcur- quod erat. Scilicet quod erat vox præcur- rens, et non Verbum et fuit præcursor, rens, et non Verbum et fuit præcursor, et non rex et fuit lucifer, et non sol. et non rex et fuit lucifer, et non sol. Supra, 11, 28: Ipsi vos mihi testimo- Supra, 11, 28: Ipsi vos mihi testimo- nium perhibetis, quod dixerim: Non nium perhibetis, quod dixerim: Non sum ego Christus. Proverb. XIV, 5: Testis sum ego Christus. Proverb. XIV, 5: Testis fidelis non mentitur. Joan. 1, 7: Hic fidelis non mentitur. Joan. 1, 7: Hic venit in testimonium, ut testimonium venit in testimonium, ut testimonium perhiberet de lumine. perhiberet de lumine.

« Ego autem testimonium, » « Ego autem testimonium, »

Scilicet quo indigeam, « ab homine, » Scilicet quo indigeam, « ab homine, » qui sæpe clarificat non clarificanda, « non qui sæpe clarificat non clarificanda, « non accipio, »ut ego in meipso clarior appa- accipio, »ut ego in meipso clarior appa- ream. Ego enim sicut Deus clarior esse ream. Ego enim sicut Deus clarior esse non possum. Psal. xv, 2 : Dixi Domino: non possum. Psal. xv, 2 : Dixi Domino: Deus meus es tu, quoniam bonorum Deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non eges. Et secundum huma- meorum non eges. Et secundum huma- nam naturam nihil adjicitur mihi ab ho- nam naturam nihil adjicitur mihi ab ho- mine quia ab instanti conceptionis meæ mine quia ab instanti conceptionis meæ plenus sum gratia, et sapientia, et Spi- plenus sum gratia, et sapientia, et Spi- ritum accepi non ad mensuram. Et ideo ritum accepi non ad mensuram. Et ideo testimonium Joannis, pro vobis quæren- testimonium Joannis, pro vobis quæren- tibus factum, quamvis mihi nullam adje- tibus factum, quamvis mihi nullam adje- cerit claritatem, tamen vobis adjicere cerit claritatem, tamen vobis adjicere debuit veritatis cognitionem. debuit veritatis cognitionem.

Quod autem in hoc sensu loquatur, Quod autem in hoc sensu loquatur, patet per hoc quod sequitur: « Sed hæc patet per hoc quod sequitur: « Sed hæc dico, » quod mihi quoad me nihil adjecit, dico, » quod mihi quoad me nihil adjecit, « ut et vos salvi sitis, » per testimonium « ut et vos salvi sitis, » per testimonium Joannis quod vos invitat ad veritatis co- Joannis quod vos invitat ad veritatis co- gnitionem. gnitionem.

Objicitur tamen contra hoc quod dicit: Objicitur tamen contra hoc quod dicit: Ego ab homine testimonium non acci- Ego ab homine testimonium non acci- pio, » per hoc quod dicitur, Joan. xx1, pio, » per hoc quod dicitur, Joan. xx1, 19, de Petro Hoc autem dixit, signifi- 19, de Petro Hoc autem dixit, signifi- qua morte clarificaturu. esset qua morte clarificaturu. esset

cans cans

1 Joan. 1, 19. 1 Joan. 1, 19.

Deum. Ad Philip. 1, 20 Magnificabitur Deum. Ad Philip. 1, 20 Magnificabitur Christus in corpore meo, sive per vitam, Christus in corpore meo, sive per vitam, sive per mortem. Ergo ab hominibus cla- sive per mortem. Ergo ab hominibus cla- ritatem accepit Deus: ergo et Christus. ritatem accepit Deus: ergo et Christus. RESPONSIO. Dicendum, quod aliud est RESPONSIO. Dicendum, quod aliud est clarificari Deum in homine, et aliud per clarificari Deum in homine, et aliud per hominem, et aliud ab homine. In homine hominem, et aliud ab homine. In homine clarificatur Deus quoties clarus in vita et clarificatur Deus quoties clarus in vita et virtutibus hominis ostenditur. Et sic cla- virtutibus hominis ostenditur. Et sic cla- rificatur Christus in omnibus Sanctis sicut rificatur Christus in omnibus Sanctis sicut et magnificatur. Et sic intelligitur dictum et magnificatur. Et sic intelligitur dictum Apostoli, ad Philip. 1, 20. Per hominem Apostoli, ad Philip. 1, 20. Per hominem autem clarificatur, quando clarus prædi- autem clarificatur, quando clarus prædi- catur et glorificatur. Unde Augustinus: catur et glorificatur. Unde Augustinus: << Gloria est clara cum laude notitia. » << Gloria est clara cum laude notitia. » Sed ab homine clarificatur, quando Sed ab homine clarificatur, quando homo claritatis ejus est causa, et aliquid homo claritatis ejus est causa, et aliquid adjicit claritati. Et hoc modo non clarifi- adjicit claritati. Et hoc modo non clarifi- catur Christus ab homine, sed a Patre. catur Christus ab homine, sed a Patre. Joan. xvii, 5 Clarifica me tu, Pater, Joan. xvii, 5 Clarifica me tu, Pater, apud temetipsum, claritate quam habui, apud temetipsum, claritate quam habui, piusquam mundus esset apud te. Et hoc piusquam mundus esset apud te. Et hoc modo dicit quod claritatem ab homine modo dicit quod claritatem ab homine non accipit sed potius ipsi Judæi acce- non accipit sed potius ipsi Judæi acce- perunt a Joanne clariorem cognitionem perunt a Joanne clariorem cognitionem Christi, quamvis non profuerit eis: quia Christi, quamvis non profuerit eis: quia non permanserunt in lumine claritatis. non permanserunt in lumine claritatis. Nec Christus facit mentionem de hac Nec Christus facit mentionem de hac clarificatione propter se: sed hoc dicit ut clarificatione propter se: sed hoc dicit ut salvi fiant. I ad Timoth. 11, 4: Qui omnes salvi fiant. I ad Timoth. 11, 4: Qui omnes homines, vult salvos fieri, et ad agnitio- homines, vult salvos fieri, et ad agnitio- nem veritatis venire. nem veritatis venire.

: :

« Ille erat lucerna ardens et lu- « Ille erat lucerna ardens et lu-

cens. » cens. »

Ecce commendatio Joannis in testi- Ecce commendatio Joannis in testi- monio, quod clarificaverit cognitionem monio, quod clarificaverit cognitionem hominum. hominum.

«< Erat enim lucerna. » Psal. CXXXI, 17: «< Erat enim lucerna. » Psal. CXXXI, 17: Paravi lucernam Christo meo: ut per Paravi lucernam Christo meo: ut per lucernam ad solem veniatur. Oculi enim lucernam ad solem veniatur. Oculi enim ægri tenebris assueti, lucem parvam bene ægri tenebris assueti, lucem parvam bene sustinent, et non magnam, nisi paulatim sustinent, et non magnam, nisi paulatim manuducantur in parvis. manuducantur in parvis.

Erat ergo lucerna « ardens, » per cha- Erat ergo lucerna « ardens, » per cha- ritatem et zelum ignescentem. Eccli. ritatem et zelum ignescentem. Eccli.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-35, 36. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-35, 36.

225 225

XLVIII, 1 Surrexit Elias propheta quasi ter cœpit, Judæi aversi sunt a lumine XLVIII, 1 Surrexit Elias propheta quasi ter cœpit, Judæi aversi sunt a lumine ignis, et verbum ipsius quasi facula ipsius. Maxime cum dixit eum Filium ignis, et verbum ipsius quasi facula ipsius. Maxime cum dixit eum Filium ardebat. Luc. xv, 8: Nonne accendit Dei esse, et sponsum Ecclesiæ, et de cœlo ardebat. Luc. xv, 8: Nonne accendit Dei esse, et sponsum Ecclesiæ, et de cœlo lucernam, et everrit domum, et quærit venisse, et hujusmodi alia, et quæ, Joan. lucernam, et everrit domum, et quærit venisse, et hujusmodi alia, et quæ, Joan. diligenter donec inveniat ? Proverb. xxxı, 111, 26 et seq., sunt notata. Ante hoc au- diligenter donec inveniat ? Proverb. xxxı, 111, 26 et seq., sunt notata. Ante hoc au- 18 Non exstinguetur in nocte lucerna tem exsultaverunt in tanto lumine lucer- 18 Non exstinguetur in nocte lucerna tem exsultaverunt in tanto lumine lucer- ejus. Ardebat enim zelo charitatis, nu- næ, exeuntes ad eum et peccata sua con- ejus. Ardebat enim zelo charitatis, nu- næ, exeuntes ad eum et peccata sua con- triebatur autem ignis humore pietatis. fitentes. triebatur autem ignis humore pietatis. fitentes. Matth. XXV, 4 Prudentes vero virgines Matth. XXV, 4 Prudentes vero virgines acceperunt oleum in vasis suis cum lam- acceperunt oleum in vasis suis cum lam- padibus. Cantic. VIII, 6 et 7 : Lampades padibus. Cantic. VIII, 6 et 7 : Lampades rjus lampades ignis atque flammarum. rjus lampades ignis atque flammarum. Aquæ multæ non poterant exstinguere Aquæ multæ non poterant exstinguere charitatem Dei in ipso. charitatem Dei in ipso.

«Et lucens. » Bernardus: « Lucere va- «Et lucens. » Bernardus: « Lucere va- num, ardere parum ardere autem si- num, ardere parum ardere autem si- mul et lucere ædificatorium.» Arsit enim mul et lucere ædificatorium.» Arsit enim charitate, et luxit veritate. Isa. LXII, 13: charitate, et luxit veritate. Isa. LXII, 13: Egrediatur ut splendor justus ejus, et Egrediatur ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. Job, salvator ejus ut lampas accendatur. Job, XXIX, 2 et 3 Deus custodiebat me, quan- XXIX, 2 et 3 Deus custodiebat me, quan- do splendebat lucerna ejus super caput do splendebat lucerna ejus super caput

meum. meum.

: :

« Vos autem voluistis, etc. » « Vos autem voluistis, etc. »

« Vos autem, » sicut homines vanita- « Vos autem, » sicut homines vanita- tis amatores, « voluistis ad horam, » in tis amatores, « voluistis ad horam, » in qua putabatis quod pro vobis et statu qua putabatis quod pro vobis et statu Synagogæ loqueretur, « exsultare » co- Synagogæ loqueretur, « exsultare » co- ram hominibus, « in luce ejus, » hoc est, ram hominibus, « in luce ejus, » hoc est, exemplorum et doctrinæ: quam aliquan- exemplorum et doctrinæ: quam aliquan- do, quum ad eum existis, acceptastis. Et do, quum ad eum existis, acceptastis. Et hoc si tunc voluistis, etiam in toto testi- hoc si tunc voluistis, etiam in toto testi- monium ejus accipere debetis. Et sic de- monium ejus accipere debetis. Et sic de- betis credere mihi: quia mihi testimo- betis credere mihi: quia mihi testimo- nium perhibuit. Job, xxix, 3: Ad lu- nium perhibuit. Job, xxix, 3: Ad lu- men ejus ambulabam in tenebris. Joan. men ejus ambulabam in tenebris. Joan. 1, 8: Non erat ille lux, sed ut testimo- 1, 8: Non erat ille lux, sed ut testimo- nium perhiberet de lumine. Luc, x1, 33: nium perhiberet de lumine. Luc, x1, 33: Nemo lucernam accendit, et in abscondi- Nemo lucernam accendit, et in abscondi- to ponit, neque sub modio: sed supra to ponit, neque sub modio: sed supra candelabrum, ut qui ingrediuntur lu- candelabrum, ut qui ingrediuntur lu- men videant. Unde non de lucerna, sed men videant. Unde non de lucerna, sed de instabilitate Judæorum fuit, et invi- de instabilitate Judæorum fuit, et invi- dia, et malitia eorum, quod in lumine lu- dia, et malitia eorum, quod in lumine lu- cernæ non permanserunt. Quia statim cernæ non permanserunt. Quia statim ut Joannes lucerna ardens et lucens, te- ut Joannes lucerna ardens et lucens, te- *timonium de Christo perhibere constan- *timonium de Christo perhibere constan-

XXIV XXIV

Et hoc est quod dicit. Et hoc est quod dicit.

« Ego autem habeo testimonium 36 « Ego autem habeo testimonium 36 majus Joanne. » majus Joanne. »

Secundum est in quo inducit testimo- Secundum est in quo inducit testimo- nium operum. nium operum.

Dicit autem tria, scilicet, testimonio- Dicit autem tria, scilicet, testimonio- rum comparationem, operum virtutem rum comparationem, operum virtutem et auctoritatem, operum testificationem. et auctoritatem, operum testificationem.

De comparatione dicit : « Ego autem, » De comparatione dicit : « Ego autem, » pro me faciens, « habeo, » quia in natu- pro me faciens, « habeo, » quia in natu- rali potentia habeo, « testimonium » rali potentia habeo, « testimonium » quod in me testificatur esse virtutem di- quod in me testificatur esse virtutem di- vinam, «majus » dignitate et efficacia vinam, «majus » dignitate et efficacia convincendæ veritatis, « Joanne, » quia convincendæ veritatis, « Joanne, » quia Joannes est testimonium extra: virtus Joannes est testimonium extra: virtus autem operum est intra me. Item, Joan- autem operum est intra me. Item, Joan- nes testatur verbo opus autem probat nes testatur verbo opus autem probat effectum. Unde licet Joannes digito alie- effectum. Unde licet Joannes digito alie- no demonstraverit me, opus est ipse Dei no demonstraverit me, opus est ipse Dei digitus qui divinitatem in me ostendit, digitus qui divinitatem in me ostendit, sicut effectus proprius suam causam. sicut effectus proprius suam causam. ostendit. Joan. 111, 39: Qui de cœlo venit, ostendit. Joan. 111, 39: Qui de cœlo venit, super omnes est. Opera autem de coelo super omnes est. Opera autem de coelo veniunt et ideo testimonia illorum om- veniunt et ideo testimonia illorum om- ne alienum vincunt testimonium. Joan. ne alienum vincunt testimonium. Joan. x, 38: Si mihi non vultis credere, ope- x, 38: Si mihi non vultis credere, ope- ribus credite. Testimonium enim operis ribus credite. Testimonium enim operis omnem convincit conscientiam. Joan. omnem convincit conscientiam. Joan.

XV, XV,

22: Si non venissem, et locutus fuis- 22: Si non venissem, et locutus fuis- sem eis, peccatum non haberent: nunc sem eis, peccatum non haberent: nunc autem excusationem non habent de suo autem excusationem non habent de suo peccato. Et infra, y. 24: Si opera non fe- peccato. Et infra, y. 24: Si opera non fe- cissem in eis quæ nemo alius fecit, pec- cissem in eis quæ nemo alius fecit, pec- catum non haberent: nunc autem, etc. catum non haberent: nunc autem, etc.

« Opera enim quæ dedit mihi Pater « Opera enim quæ dedit mihi Pater ut perficiam ea, ipsa opera quæ ego ut perficiam ea, ipsa opera quæ ego

15 15

226 226

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

facio testimonium perhibent de me, facio testimonium perhibent de me, quia Pater misit me. » quia Pater misit me. »

Tangit horum testimoniorum auctori- Tangit horum testimoniorum auctori- tatem et efficaciam, dicens : « Opera tatem et efficaciam, dicens : « Opera enim, » præcipue miraculorum, « quæ enim, » præcipue miraculorum, « quæ dedit mihi,» per generationem æternam, dedit mihi,» per generationem æternam, « Pater, » qui ab æterno me genuit, in « Pater, » qui ab æterno me genuit, in quo splendebant omnes fulgores Sancto- quo splendebant omnes fulgores Sancto- rum quando me genuit, virtutem mihi rum quando me genuit, virtutem mihi dedit et sapientiam quibus redimere vo- dedit et sapientiam quibus redimere vo- lebat mundum. Psal. cix, 3: Ex utero lebat mundum. Psal. cix, 3: Ex utero ante luciferum genui te, in splendoribus ante luciferum genui te, in splendoribus sanctorum, hoc est, in quo splendent sanctorum, hoc est, in quo splendent omnes rationes, virtutes, et consilia san- omnes rationes, virtutes, et consilia san- ctitatis omnium Sanctorum, in gratia et ctitatis omnium Sanctorum, in gratia et gloria in ultimis temporibus manife- gloria in ultimis temporibus manife- standa. standa.

« Ut perficiam ea, » hoc est, ut ad per- « Ut perficiam ea, » hoc est, ut ad per- fectionem deducam. Deuter. xxx11, 3 et fectionem deducam. Deuter. xxx11, 3 et

4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera, et omnes viæ ejus perfecta sunt opera, et omnes viæ ejus judicia. Unde et Pater in ipso manet per judicia. Unde et Pater in ipso manet per indivisionem essentiæ et virtutis: et hæc indivisionem essentiæ et virtutis: et hæc opera in ipso et cum ipso perfecit. Joan. opera in ipso et cum ipso perfecit. Joan. XIV, 11: Pater autem in me manens, ipse XIV, 11: Pater autem in me manens, ipse facit opera. Joan. IV, 34: Meus cibus est facit opera. Joan. IV, 34: Meus cibus est ut faciam voluntatem ejus qui misit me, ut faciam voluntatem ejus qui misit me, scilicet Patris mei, ut perficiam opus scilicet Patris mei, ut perficiam opus ejus. ejus.

« Ipsa opera quæ ego facio, »> « Ipsa opera quæ ego facio, »>

Scilicet cum Patre. Joan, v, 17: Pa- Scilicet cum Patre. Joan, v, 17: Pa- ter meus usque modo operatur, et ego ter meus usque modo operatur, et ego operor. Joan. xv, 16: Solus non sum, operor. Joan. xv, 16: Solus non sum, sed ego, et qui misit me, Pater. sed ego, et qui misit me, Pater.

« Testimonium perhibent de me, » sic- « Testimonium perhibent de me, » sic- ut effectus probat causam. Act. x, 38: ut effectus probat causam. Act. x, 38: Pertransiit benefaciendo, et sanando om- Pertransiit benefaciendo, et sanando om- nes oppressos a diabolo, quoniam Deus nes oppressos a diabolo, quoniam Deus erat cum eo. Unde, Matth. x11, 28: Si erat cum eo. Unde, Matth. x11, 28: Si autem ego in spiritu Dei ejicio dæmones, autem ego in spiritu Dei ejicio dæmones, igitur pervenit in vos regnum Dei. igitur pervenit in vos regnum Dei.

Testificantur autem opera, « quia Pa- Testificantur autem opera, « quia Pa- ter me misit, » hoc est, in ipsis operibus ter me misit, » hoc est, in ipsis operibus legationis meæ, per opera probo aucto- legationis meæ, per opera probo aucto- ritatem Patris. Joan. v, 29: Qui me ritatem Patris. Joan. v, 29: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me so- misit, mecum est, et non reliquit me so-

lum, quia ego, quæ placita sunt ei, fa- lum, quia ego, quæ placita sunt ei, fa- cio, semper. cio, semper.

« Et qui misit me Pater, ipse testi- « Et qui misit me Pater, ipse testi- monium perhibuit de me: neque vo- monium perhibuit de me: neque vo- cem ejus umquam audistis, neque cem ejus umquam audistis, neque speciem ejus vidistis. speciem ejus vidistis.

Et verbum ejus non habetis in vobis Et verbum ejus non habetis in vobis manens, quia quem misit ille, huic manens, quia quem misit ille, huic vos nos creditis. » vos nos creditis. »

Tertium est testimonium, et dicit duo. Tertium est testimonium, et dicit duo. Primo enim ostendit testimonium Patris, Primo enim ostendit testimonium Patris, et secundo respondet tacitæ objectioni et secundo respondet tacitæ objectioni quam possent facere, scilicet, quia testi- quam possent facere, scilicet, quia testi- monium Patris non erat eis manifestum. monium Patris non erat eis manifestum. Non creditur autem nisi aperto testimo- Non creditur autem nisi aperto testimo- nio. nio.

Dicit ergo « Qui misit me, » in mun- Dicit ergo « Qui misit me, » in mun- dum, « Pater. » Joan. xvi, 28: Exivi a dum, « Pater. » Joan. xvi, 28: Exivi a Patre, et veni in mundum. Ad Galat. IV, Patre, et veni in mundum. Ad Galat. IV, 4: Misit Deus Filium suum factum ex 4: Misit Deus Filium suum factum ex muliere, factum sub lege. muliere, factum sub lege.

« «

Ipse,» scilicet invisibilis Pater, « te- Ipse,» scilicet invisibilis Pater, « te- stimonium perhibuit de me » invisibiliter stimonium perhibuit de me » invisibiliter suggerendo cordibus veritatem, sicut suggerendo cordibus veritatem, sicut Joanni fecit, et Prophetis, et Sanctis, Joanni fecit, et Prophetis, et Sanctis, qui me recipiunt. Sonuit autem et in vo- qui me recipiunt. Sonuit autem et in vo- ce in baptismo, et in monte transfigura- ce in baptismo, et in monte transfigura- tionis. Joan. VI, 44: Nemo potest venire tionis. Joan. VI, 44: Nemo potest venire ad me, nisi Pater qui misit me, traxerit ad me, nisi Pater qui misit me, traxerit eum. Hoc autem testimonium est per in- eum. Hoc autem testimonium est per in- ternam inspirationem. Joan. xv, ternam inspirationem. Joan. xv, 26: 26: Spiritus veritatis, qui a Patre procedit, Spiritus veritatis, qui a Patre procedit, ille testimonium perhibet de me. Hoc ille testimonium perhibet de me. Hoc autem exprimitur, ad Galat. IV, autem exprimitur, ad Galat. IV, 6: Quo- 6: Quo- niam autem estis filii, misit Deus Spi- niam autem estis filii, misit Deus Spi- ritum Filii sui in corda vestra, claman- ritum Filii sui in corda vestra, claman- tem: Abba, Pater. Et sic testificatur quod tem: Abba, Pater. Et sic testificatur quod in Filio consubstantiali sunt adoptati in in Filio consubstantiali sunt adoptati in filios. Sic enim testimonio conscientiæ filios. Sic enim testimonio conscientiæ clarificat Filium suum Pater æternus. clarificat Filium suum Pater æternus. Joan. XVII, 1: Pater, venit hora, clarifica Joan. XVII, 1: Pater, venit hora, clarifica Filium tuum, ut Filius tuus clarificet Filium tuum, ut Filius tuus clarificet

te. te.

Quia autem possent dicere quod illud Quia autem possent dicere quod illud

a a

3 3

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-37, 38. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-37, 38.

testimonium in cordibus suis non perce- testimonium in cordibus suis non perce- perunt, ideo subjungit: perunt, ideo subjungit:

« Neque vocem ejus, etc. » « Neque vocem ejus, etc. »

Et dicit quatuor, quæ ex parte eorum, Et dicit quatuor, quæ ex parte eorum, et culpa eorum, impediunt hujusmodi et culpa eorum, impediunt hujusmodi testimonii cognitionem in ipsis. testimonii cognitionem in ipsis.

Primum est, quod « neque vocem ejus,» Primum est, quod « neque vocem ejus,» hoc est, intellectum vocis, « umquam hoc est, intellectum vocis, « umquam audistis, » quia (sicut dicit Glossa) non audistis, » quia (sicut dicit Glossa) non aure carnali, sed tantum spirituali capi- aure carnali, sed tantum spirituali capi- tur vocis ejus intellectus. Quamvis enim tur vocis ejus intellectus. Quamvis enim vox Patris, sive in hominibus, sive in vox Patris, sive in hominibus, sive in Scripturis, sive in subjecta creatura ali- Scripturis, sive in subjecta creatura ali- quando sonuerit: tamen intentio vocis quando sonuerit: tamen intentio vocis non nisi interius aure revelata accipitur. non nisi interius aure revelata accipitur. Job, IV, 16 Vocem quasi auræ lenis au- Job, IV, 16 Vocem quasi auræ lenis au- divi. Et supra, y. 12: Quasi furtive susce- divi. Et supra, y. 12: Quasi furtive susce- pit auris mea venas susurri ejus. III Re- pit auris mea venas susurri ejus. III Re- gum, xix, 12: Sibilus auræ tenuis: et gum, xix, 12: Sibilus auræ tenuis: et ibi Dominus. Et quia aures non tenues ibi Dominus. Et quia aures non tenues facitis, sed infidelitate et carnali sensu facitis, sed infidelitate et carnali sensu Scripturarum obnubilatis, ideo non au- Scripturarum obnubilatis, ideo non au- ditis cum eo qui dicit, Psal. LXXXIV, 9: ditis cum eo qui dicit, Psal. LXXXIV, 9: Audiam quid loquatur in me Dominus Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. Ad Galat. 1, 15 et 16: Cum autem Deus. Ad Galat. 1, 15 et 16: Cum autem placuit ei qui me segregavit ex utero placuit ei qui me segregavit ex utero matris meæ, et vocavit me per gratiam matris meæ, et vocavit me per gratiam suam, ut revelaret Filium suum in me. suam, ut revelaret Filium suum in me. Matth. xvi, 17 Caro et sanguis non re- Matth. xvi, 17 Caro et sanguis non re- velavit tibi, sed Pater meus qui in cœlis velavit tibi, sed Pater meus qui in cœlis

est. est.

« Neque speciem ejus vidistis, » eo « Neque speciem ejus vidistis, » eo quod invisibilis sit species ejus. Sed quod invisibilis sit species ejus. Sed hoc intelligit de visione cognitionis ejus: hoc intelligit de visione cognitionis ejus: quia carnali intellectu pleni, Deum ut quia carnali intellectu pleni, Deum ut est, intelligere et videre non potuerunt. est, intelligere et videre non potuerunt. Exod. xxx11, 20: Non videbit me homo, Exod. xxx11, 20: Non videbit me homo, et vivet, hoc est, humana vita, et intel- et vivet, hoc est, humana vita, et intel- lectu me non videbit. Quia sicut dicit lectu me non videbit. Quia sicut dicit Hermes Trimegistus: « Vix mente attin- Hermes Trimegistus: « Vix mente attin- gitur, cum mentis acies omnino a carne gitur, cum mentis acies omnino a carne avertitur. » Joan. 1, 18: Deum nemo vi- avertitur. » Joan. 1, 18: Deum nemo vi- dit umquam. dit umquam.

SED CONTRA hoc est, ut videtur, quod SED CONTRA hoc est, ut videtur, quod dicitur, Joan. xiv, 9: Qui videt me, videt dicitur, Joan. xiv, 9: Qui videt me, videt et Patrem. Quia mentis intellectu consi- et Patrem. Quia mentis intellectu consi- derat virtutem Patris in ipso: et hoc non derat virtutem Patris in ipso: et hoc non

227 227

est nisi intellectu, qui a carne separatur: est nisi intellectu, qui a carne separatur: sicut dicit Trimegistus. Est enim Deus sicut dicit Trimegistus. Est enim Deus incorporalis, et nemo videt eum in spe- incorporalis, et nemo videt eum in spe- cie corporali nisi in subjecta creatura. Et cie corporali nisi in subjecta creatura. Et hoc modo multi viderunt Deum in corpo- hoc modo multi viderunt Deum in corpo- rali specie. Genes. xxxII, 30: Vidi Deum rali specie. Genes. xxxII, 30: Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima facie ad faciem, et salva facta est anima mea. Sed hoc modo non loquitur hic Do- mea. Sed hoc modo non loquitur hic Do- minus: sed potius quia in visione spe- minus: sed potius quia in visione spe- ciem divinitatis ejus numquam cognove- ciem divinitatis ejus numquam cognove- runt et ideo reprehensibiles sunt, quia runt et ideo reprehensibiles sunt, quia hoc carnalis in eis impedivit intellectus, hoc carnalis in eis impedivit intellectus, quia et vocem Domini audierunt, sicut et quia et vocem Domini audierunt, sicut et dicitur, Exod. xxx, 11: Loquebatur dicitur, Exod. xxx, 11: Loquebatur autem Dominus ad Moysén facie ad fa- autem Dominus ad Moysén facie ad fa- ciem, sicut solet loqui homo ad amicum ciem, sicut solet loqui homo ad amicum suum. Sed hoc totum fiebat in subjecta suum. Sed hoc totum fiebat in subjecta creatura. Et ideo redarguit eos Domi- creatura. Et ideo redarguit eos Domi- nus quia per hujusmodi auditus et vi- nus quia per hujusmodi auditus et vi- siones ad intellectualem Dei cognitionem siones ad intellectualem Dei cognitionem non pervenerunt. non pervenerunt.

Et hoc est quod dicit, quod nec vocem. Et hoc est quod dicit, quod nec vocem. Dei intellectualiter et spiritualiter perce- Dei intellectualiter et spiritualiter perce- perunt, nec per visionum species ad spi- perunt, nec per visionum species ad spi- ritualem intellectum pervenerunt. ritualem intellectum pervenerunt. Et tertio dicit causam : Et tertio dicit causam :

« Et verbum ejus non habetis, etc. » « Et verbum ejus non habetis, etc. »

«Et, » hoc est, quia a verbum ejus, » «Et, » hoc est, quia a verbum ejus, » hoc est, Dei, aure auditum, vel in Scrip- hoc est, Dei, aure auditum, vel in Scrip- turis lectum, « non habetis, » ad intelle- turis lectum, « non habetis, » ad intelle- ctum spiritualem, « in vobis, » hoc est, ctum spiritualem, « in vobis, » hoc est, in corde vestro˚« manens, » Glossa: Per in corde vestro˚« manens, » Glossa: Per quod possitis venire ad ejus cognitionem. quod possitis venire ad ejus cognitionem. Manet enim verbum apud eum qui verbi Manet enim verbum apud eum qui verbi capit intellectum. Et hic venit ad verbum capit intellectum. Et hic venit ad verbum auditum, et ad speciei Dei cognitionem, auditum, et ad speciei Dei cognitionem, et visionem intellectualem. Jacobi, 1, 21: et visionem intellectualem. Jacobi, 1, 21: In mansuetudine suscipite insitum ver- In mansuetudine suscipite insitum ver- bum, quod potest salvare animas vestras. bum, quod potest salvare animas vestras. Insitum enim dicitur, quia juxta ratio- Insitum enim dicitur, quia juxta ratio- nem est naturalem, non longe existens nem est naturalem, non longe existens ab ipsa. Deuter. xxx, 14: Juxta te est ab ipsa. Deuter. xxx, 14: Juxta te est sermo valde, in ore tuo. Ad Roman. x, 8: sermo valde, in ore tuo. Ad Roman. x, 8: Prope est verbum in ore tuo, et in corde Prope est verbum in ore tuo, et in corde tuo hoc est verbum fidei, quod prædica- tuo hoc est verbum fidei, quod prædica- mus. Illi autem per carnalem intelle- mus. Illi autem per carnalem intelle- ctum, quem (non a Spiritu sancto, sed a ctum, quem (non a Spiritu sancto, sed a

39 39

228 228

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

se) verbo applicuerunt, longe se a Dei se) verbo applicuerunt, longe se a Dei verbo et visione veritatis effecerunt: verbo et visione veritatis effecerunt: quia per intellectum spiritualem verbum quia per intellectum spiritualem verbum in eis non mansit. Joan. vii, 37: Sermo in eis non mansit. Joan. vii, 37: Sermo meus non capit in vobis. meus non capit in vobis.

Et attende quod dixit supra : « Neque Et attende quod dixit supra : « Neque vocem ejus audistis, neque speciem vi- vocem ejus audistis, neque speciem vi- distis,» ad testimonii commendationem. distis,» ad testimonii commendationem. Quod auribus auditur, deceptorium esse Quod auribus auditur, deceptorium esse potest quia audiens nisi habeat discre- potest quia audiens nisi habeat discre- tionem spirituum, nescit unde veniat aut tionem spirituum, nescit unde veniat aut quo vadat. Similiter etiam species visa, quo vadat. Similiter etiam species visa, forte est quandoque diaboli transfiguran- forte est quandoque diaboli transfiguran- tis se in Angelum lucis. III Regum, xxII, tis se in Angelum lucis. III Regum, xxII, 22 Ero spiritus mendax. Sed visio in- 22 Ero spiritus mendax. Sed visio in- tellectualis numquam decipit. Daniel. x, tellectualis numquam decipit. Daniel. x, 1: Intelligentia enim est opus in visione. 1: Intelligentia enim est opus in visione. Quod autem intellectu non percipitur, Quod autem intellectu non percipitur, culpa eorum fuit: quia manens verbum culpa eorum fuit: quia manens verbum quod non transit in corde non posuerunt. quod non transit in corde non posuerunt. Adjungit autem quarto causam om- Adjungit autem quarto causam om- nium istorum, dicens: « Quia quem mi- nium istorum, dicens: « Quia quem mi- sit ille,» Pater scilicet, « huic » vos in sit ille,» Pater scilicet, « huic » vos in sermone suo « non creditis: » et ideo sermone suo « non creditis: » et ideo impossibile est quod ad Dei notitiam per- impossibile est quod ad Dei notitiam per- veniatis. Ad Hebr. x1, 6: Sine fide im- veniatis. Ad Hebr. x1, 6: Sine fide im- possibile est placere Deo. Bernardus : possibile est placere Deo. Bernardus : « Quinimo displicere necesse est. » « Quinimo displicere necesse est. »

Et attende quod dicit: « Vos huic non Et attende quod dicit: « Vos huic non creditis » quia sermonibus ejus non cre- creditis » quia sermonibus ejus non cre- diderunt, et ideo nec fidem informem ha- diderunt, et ideo nec fidem informem ha- buerunt. Et quia fundamento omnis boni buerunt. Et quia fundamento omnis boni caruerunt, nullum bonum divinæ cogni- caruerunt, nullum bonum divinæ cogni- tionis poterat esse in ipsis. Psal. cxxxvi, tionis poterat esse in ipsis. Psal. cxxxvi, 7: Dicunt: Exinanite, exinanite usque 7: Dicunt: Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea. Isa. LIII, 1 : Do- ad fundamentum in ea. Isa. LIII, 1 : Do- mine, quis credidit auditui nostro? et mine, quis credidit auditui nostro? et brachium Domini cui revelatum est ? brachium Domini cui revelatum est ?

Quasi diceret: Carnalium nulli. Ad Ro- Quasi diceret: Carnalium nulli. Ad Ro- man. XI, 7: Quod quærebat Israel, hoc man. XI, 7: Quod quærebat Israel, hoc

non est consecutus: electio autem conse- non est consecutus: electio autem conse-

cuta est, cæteri vero excæcati sunt. Qua- cuta est, cæteri vero excæcati sunt. Qua- re? quia non ex fide, sed quasi ex operi- re? quia non ex fide, sed quasi ex operi- bus. Joan. v, 24: Si non credideritis bus. Joan. v, 24: Si non credideritis quia ego sum, moriemini in peccato ve- quia ego sum, moriemini in peccato ve-

stro. stro.

« Scrutamini Scripturas, quia vos « Scrutamini Scripturas, quia vos

putatis in ipsis vitam æternam habere: putatis in ipsis vitam æternam habere: et illæ sunt quæ testimonium perhi- et illæ sunt quæ testimonium perhi- bent de me. » bent de me. »

Quartum est testimonium Scriptura- Quartum est testimonium Scriptura-

rum. rum.

Duo autem dicit, scilicet, imperat Duo autem dicit, scilicet, imperat Scripturam scrutinium, et secundo osten- Scripturam scrutinium, et secundo osten- dit in his suum esse testimonium. dit in his suum esse testimonium.

Dicit ergo «Scrutamini, » hoc est, Dicit ergo «Scrutamini, » hoc est, profundo intellectu subtiliter spiritualem profundo intellectu subtiliter spiritualem intellectum investigate. Psal. cxvIII, 2 : intellectum investigate. Psal. cxvIII, 2 : Beati qui scrutantur testimonia ejus. Beati qui scrutantur testimonia ejus. Littera enim non facit scire, sed spiritus. Littera enim non facit scire, sed spiritus. Il ad Corinth. III, 6: Littera occidit, sprii- Il ad Corinth. III, 6: Littera occidit, sprii- tus autem vivificat. Proverb, 11, 3 et seq. : tus autem vivificat. Proverb, 11, 3 et seq. : Si sapientiam invocaveris... si quæsie- Si sapientiam invocaveris... si quæsie- ris eam quasi pecuniam, et sicut thesauros ris eam quasi pecuniam, et sicut thesauros effoderis illam tunc intelliges timo- effoderis illam tunc intelliges timo- rem Domini, et scientiam Dei invenies. rem Domini, et scientiam Dei invenies. I ad Corinth. 11, 10: Spiritus enim om- I ad Corinth. 11, 10: Spiritus enim om- nia scrutatur, etiam profunda Dei. Job, nia scrutatur, etiam profunda Dei. Job, XXVIII, 11 Profunda quoque fluviorum XXVIII, 11 Profunda quoque fluviorum scrutatus est, et abscondita in lucem pro- scrutatus est, et abscondita in lucem pro- duxit. duxit.

« In quibus, » scilicet Scripturis, « pu- « In quibus, » scilicet Scripturis, « pu- tatis vitam æternam habere, » hoc est, tatis vitam æternam habere, » hoc est, doctrinam vitæ cum tamen me quasi doctrinam vitæ cum tamen me quasi contrarium Scripturæ repudiatis. Sa- contrarium Scripturæ repudiatis. Sa- pient. xv, 3: Nosse te, consummata ju- pient. xv, 3: Nosse te, consummata ju- stitia est et scire justitiam tuam et vir- stitia est et scire justitiam tuam et vir- tutem tuam, radix est immortalitatis. tutem tuam, radix est immortalitatis. Ezechiel. 1, 20: Spiritus vitæ erat in Ezechiel. 1, 20: Spiritus vitæ erat in rotis, hoc est, in Scripturis. rotis, hoc est, in Scripturis.

« Et illæ » Scripturæ « sunt quæ te- « Et illæ » Scripturæ « sunt quæ te- stimonium perhibent de me. » Act. x, stimonium perhibent de me. » Act. x, 43 Huic omnes Prophetæ testimonium 43 Huic omnes Prophetæ testimonium perhibent, remissionem pecatorum acci- perhibent, remissionem pecatorum acci- pere per nomen ejus. Luc. xxiv, 44: Ne- pere per nomen ejus. Luc. xxiv, 44: Ne- cesse est impleri omnia quæ scripta sunt cesse est impleri omnia quæ scripta sunt in lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis in lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me. Act. XVIII, 28: Vehementer enim de me. Act. XVIII, 28: Vehementer enim Judæos, revincebat publice, ostendens per Judæos, revincebat publice, ostendens per Scripturas esse Christum Jesum. Scripturas esse Christum Jesum.

Nota ergo quod in testimonio sunt Nota ergo quod in testimonio sunt quatuor testes Filii : quia in testimonio quatuor testes Filii : quia in testimonio sunt quatuor, scilicet, veritatis demon- sunt quatuor, scilicet, veritatis demon- stratio, veritatis confirmatio, veritatis im- stratio, veritatis confirmatio, veritatis im-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-40, 41. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-40, 41.

num. num.

229 229

Dicit ergo « Et non vultis. » Ac si Dicit ergo « Et non vultis. » Ac si dicat Quamvis sitis per incontradici- dicat Quamvis sitis per incontradici- bilia inducti et convicti testimonia, ta- bilia inducti et convicti testimonia, ta- men « ad me venire non vultis, » ex men « ad me venire non vultis, » ex sola malitia vestræ voluntatis : quia ni- sola malitia vestræ voluntatis : quia ni- hil aliud impedit vos nisi odium contra hil aliud impedit vos nisi odium contra me conceptum. me conceptum.

mobilitas, et ipsa veritas veritatis. De- lius ejusdem malitiæ certissimum sig- mobilitas, et ipsa veritas veritatis. De- lius ejusdem malitiæ certissimum sig- monstratio autem fiebat per Joannem, monstratio autem fiebat per Joannem, confirmatio per opera fortissima, immo- confirmatio per opera fortissima, immo- bilitas per attestationem Patris, veritas bilitas per attestationem Patris, veritas autem ostendebatur ex Scripturis, quæ autem ostendebatur ex Scripturis, quæ mentiri non poterant, eo quod processe- mentiri non poterant, eo quod processe- runt a Spiritu veritatis. Et penes hæc runt a Spiritu veritatis. Et penes hæc quatuor quæ fulciunt omne testimo- quatuor quæ fulciunt omne testimo- nium veritatis, ista quatuor testimonia nium veritatis, ista quatuor testimonia accipiuntur. Ordinantur autem ordine accipiuntur. Ordinantur autem ordine rhetorico, scilicet, quod fidem faciunt rhetorico, scilicet, quod fidem faciunt non simpliciter, sed in opinione Judæo- non simpliciter, sed in opinione Judæo- rum. Et sic minus est persuadens Joannis rum. Et sic minus est persuadens Joannis testimonium, quod putabant esse subor- testimonium, quod putabant esse subor- natum. Magis autem eis fidem facit te- natum. Magis autem eis fidem facit te- *timonium operum, quod timebant esse *timonium operum, quod timebant esse necromantice factum. Adhuc autem ma- necromantice factum. Adhuc autem ma- gis fidem fecit Patris revelatio: sed hoc gis fidem fecit Patris revelatio: sed hoc estimabant esse deceptorium, quia sæpe estimabant esse deceptorium, quia sæpe tales fallunt revelationes. Maxime autem tales fallunt revelationes. Maxime autem apud eos persuasit testimonium Scrip- apud eos persuasit testimonium Scrip- turarum, et ideo ultimo, rhetorico or- turarum, et ideo ultimo, rhetorico or- dine est positum quia Rhetores allega- dine est positum quia Rhetores allega- tiones quæ magis movent animum judi- tiones quæ magis movent animum judi- ris ultimo ponunt: ut tenacius memoriæ ris ultimo ponunt: ut tenacius memoriæ judicis imprimantur. judicis imprimantur.

Hæc sunt ergo ista testimonia. Hæc sunt ergo ista testimonia.

<< Et non vultis venire ad me ut vi- << Et non vultis venire ad me ut vi- tam habeatis. » tam habeatis. »

Hic ostendit ex conjunctione istorum Hic ostendit ex conjunctione istorum testimoniorum, Judæos incredulos inex- testimoniorum, Judæos incredulos inex- cusabiles esse. cusabiles esse.

Dividitur autem in tres patres: in Dividitur autem in tres patres: in quarum prima ostendit quod solius ma- quarum prima ostendit quod solius ma- litia est, et non ignorantiæ, vel impo- litia est, et non ignorantiæ, vel impo- tentiæ quod ad ipsum non convertantur : tentiæ quod ad ipsum non convertantur : in secunda, ostendit quid maxime impe- in secunda, ostendit quid maxime impe- diat ne convertantur: in tertia autem, diat ne convertantur: in tertia autem, quod propter hoc juste accusantur. quod propter hoc juste accusantur.

Dicit ergo in prima, quod solius mali- Dicit ergo in prima, quod solius mali- tim est quod ad ipsum non convertan- tim est quod ad ipsum non convertan-

tur. tur.

Et circa hoc dicit tria: quorum pri- Et circa hoc dicit tria: quorum pri- mum est quod malitia voluntatis est, mum est quod malitia voluntatis est, quod non convertuntur: secundo, osten- quod non convertuntur: secundo, osten- dit illius malitiæ causam et tertio, il- dit illius malitiæ causam et tertio, il-

CONTRA hoc objicitur, Act. 111, 17: Et CONTRA hoc objicitur, Act. 111, 17: Et nunc, fratres, scio quia per ignorantiam nunc, fratres, scio quia per ignorantiam fecistis, sicut et principes vestri. Sed ad fecistis, sicut et principes vestri. Sed ad hoc dicendum, quod quamvis veram de hoc dicendum, quod quamvis veram de ipso scientiam non habuerunt, tamen ipso scientiam non habuerunt, tamen propter testimonia quæ inducta sunt, propter testimonia quæ inducta sunt, vehementem de ipso habebant suspicio- vehementem de ipso habebant suspicio- nem, et de facili vincibilem ignorantiam. nem, et de facili vincibilem ignorantiam. Et quoad hoc dicitur quod nemo impedi- Et quoad hoc dicitur quod nemo impedi- vit eos nisi malitia voluntatis : quia vit eos nisi malitia voluntatis : quia ignorantia de qua Petrus loquitur in ignorantia de qua Petrus loquitur in Actibus de facili fuit vincibilis. Actibus de facili fuit vincibilis.

Et hoc est quod dicit : « Et non vul- Et hoc est quod dicit : « Et non vul- tis. » Quasi diceret : Non obstat nisi tis. » Quasi diceret : Non obstat nisi mala voluntas. mala voluntas.

« Venire ad me, » per fidei devotio- « Venire ad me, » per fidei devotio- nem, « ut vitam æternam habeatis, » nem, « ut vitam æternam habeatis, » nunc in spe, et in futuro in re. Et ita nec nunc in spe, et in futuro in re. Et ita nec veritas vos convincit, nec promissio vitæ veritas vos convincit, nec promissio vitæ vos trahit. Job, XXI, 14: Dixerunt vos trahit. Job, XXI, 14: Dixerunt Deo Recede a nobis, et scientiam via- Deo Recede a nobis, et scientiam via- rum tuarum nolumus. Joan. VII, 43: rum tuarum nolumus. Joan. VII, 43: Quare loquelam meam non cognoscitis? Quare loquelam meam non cognoscitis? Quia non potestis audire sermonem Quia non potestis audire sermonem meum. Jerem. 11, 13 Duo mala fecit meum. Jerem. 11, 13 Duo mala fecit populus meus me dereliquerunt fontem populus meus me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, cisternas dissipatas, quæ continere non cisternas dissipatas, quæ continere non valent aquas. Fodere enim cisternas dis- valent aquas. Fodere enim cisternas dis- sipatas, est quærere falsos sensus in sipatas, est quærere falsos sensus in Scripturis, quæ nullam continent aquam Scripturis, quæ nullam continent aquam gratiæ abluentem a peccatis, et despi- gratiæ abluentem a peccatis, et despi- cere intellectum spiritualem de Christo, cere intellectum spiritualem de Christo, qui ubertim fundit aquas peccatum ablu- qui ubertim fundit aquas peccatum ablu- entes, et concupiscentiæ sitim refrige- entes, et concupiscentiæ sitim refrige- rantes. rantes.

« Claritatem ab hominibus non ac- « Claritatem ab hominibus non ac- cipio. cipio.

41 41

42 42

43 43

230 230

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed cognovi vos, quia dilectionem Sed cognovi vos, quia dilectionem Dei non habetis in vobis. Dei non habetis in vobis.

Ego veni in nomine Patris mei, et Ego veni in nomine Patris mei, et non accepistis me: si alius venerit in non accepistis me: si alius venerit in nomine suo, illum accipietis. nomine suo, illum accipietis.

>> >>

Secundum est in quo dicit hujus ma- Secundum est in quo dicit hujus ma- litiæ causam. litiæ causam.

Sed duo dicit. Primo enim hujusmodi Sed duo dicit. Primo enim hujusmodi dicti removet suspicionem: secundo au- dicti removet suspicionem: secundo au- tem malitiæ et pertinaciæ eorum dicit tem malitiæ et pertinaciæ eorum dicit

causam. causam.

Dicit ergo « Claritatem. » Ac si di- Dicit ergo « Claritatem. » Ac si di- cat Non dico hoc ut conversi ad me, cat Non dico hoc ut conversi ad me, faciatis me coram hominibus clarum vel faciatis me coram hominibus clarum vel claræ dignitatis, sicut doctor clarificatur claræ dignitatis, sicut doctor clarificatur ex multis discipulis: quia ego claritatem ex multis discipulis: quia ego claritatem humanam talem « ab hominibus, » in humanam talem « ab hominibus, » in laudem hominum, « non accipio, » hoc laudem hominum, « non accipio, » hoc est, non quæro vel accepto. Ad Galat. 1, est, non quæro vel accepto. Ad Galat. 1, 10 Si adhuc hominibus placerem, 10 Si adhuc hominibus placerem, Christi servus non essem. Psal. LII, 6: Christi servus non essem. Psal. LII, 6: Deus dissipavit ossa eorum qui hominibus Deus dissipavit ossa eorum qui hominibus placent, hoc est, placere intendunt: placent, hoc est, placere intendunt: confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos.

« Sed cognovi vos, etc. » « Sed cognovi vos, etc. »

« Cognovi vos, » scilicet veritatem. Et « Cognovi vos, » scilicet veritatem. Et ideo dico sicut veritatis amicus et testis, ideo dico sicut veritatis amicus et testis, « quia dilectionem Dei non habetis in « quia dilectionem Dei non habetis in vobis. » Si enim Deum diligeretis, pro vobis. » Si enim Deum diligeretis, pro certo plus diligeretis illum qui ei inter certo plus diligeretis illum qui ei inter omnes plus est similis, et quem Pater omnes plus est similis, et quem Pater plus se diligere ostendit. Joan. xv, 24 : plus se diligere ostendit. Joan. xv, 24 : Oderunt et me, et Patrem meum. Joan. Oderunt et me, et Patrem meum. Joan. VIII, 42 Si Deus Pater vester esset, dili- VIII, 42 Si Deus Pater vester esset, dili- geretis utique me. Ego enim ex Deo pro- geretis utique me. Ego enim ex Deo pro- cessi. Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mi- cessi. Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mi- hi mala pro bonis. Et, Psal. cví, 5 : hi mala pro bonis. Et, Psal. cví, 5 : Posuerunt adversum me mala pro bonis, Posuerunt adversum me mala pro bonis, et odium pro dilectione mea. et odium pro dilectione mea.

notamine, quia Pater in me est per in- notamine, quia Pater in me est per in- divisibilitatem essentiæ et potentiæ, sic- divisibilitatem essentiæ et potentiæ, sic- ut probant inducta quatuor testimonia. ut probant inducta quatuor testimonia. « Et » tamen, veritate ipsa convicti, « Et » tamen, veritate ipsa convicti, « non accepistis me. » Joan. 1, 11: In « non accepistis me. » Joan. 1, 11: In propria venit, et sui eum non receperunt. propria venit, et sui eum non receperunt. Et hoc facere non potuistis nisi ex odio Et hoc facere non potuistis nisi ex odio veritatis, quæ vobis est contraria. veritatis, quæ vobis est contraria.

« Si alius venerit, » « Si alius venerit, »

Sicut Antichristus, « in nomine suo, » Sicut Antichristus, « in nomine suo, » quod signis mendacibus usurpabit, « il- quod signis mendacibus usurpabit, « il- lum accipietis. » Per hoc arguitur, quod lum accipietis. » Per hoc arguitur, quod Judæi primi erunt qui ad Antichristum Judæi primi erunt qui ad Antichristum convertentur. Genes. XLIX, 17: Fiat Dan convertentur. Genes. XLIX, 17: Fiat Dan coluber in via, cerastes in semita, mor- coluber in via, cerastes in semita, mor- dens ungulas equi, ut cadat ascensor dens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro. De Dan enim creditur nasci- ejus retro. De Dan enim creditur nasci- turus Antichristus: et ideo dicitur colu- turus Antichristus: et ideo dicitur colu- ber, colens umbram, odiens veritatis lu- ber, colens umbram, odiens veritatis lu- cem in via, qua in legis carnalis obser- cem in via, qua in legis carnalis obser- vantia Judæi incedunt et cerastes qui vantia Judæi incedunt et cerastes qui est coluber tortuosus et propter super- est coluber tortuosus et propter super- biam cornutus in semita jacens, qua biam cornutus in semita jacens, qua adhuc venturum Messiam exspectant, adhuc venturum Messiam exspectant, Christum venisse negantes: mordens per Christum venisse negantes: mordens per infidelitatem ungulas (quæ finis est equi, infidelitatem ungulas (quæ finis est equi, et finalem statum Synagogæ signans) et finalem statum Synagogæ signans) equi, hoc est, potestatis Synagogæ : ut equi, hoc est, potestatis Synagogæ : ut cadat ascensor hujus equi, qui est Ju- cadat ascensor hujus equi, qui est Ju- dæus, retro in Antichristi errorem, quem dæus, retro in Antichristi errorem, quem retro, hoc est, in postremis temporibus retro, hoc est, in postremis temporibus recipiet. II ad Thessal. 11, 4: Extollitur recipiet. II ad Thessal. 11, 4: Extollitur se supra omne quod dicitur Deus, aut se supra omne quod dicitur Deus, aut quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat, quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat, ostendens se tamquam sit Deus. Et ostendens se tamquam sit Deus. Et ibidem post pauca, y. 10 et 11: Eo ibidem post pauca, y. 10 et 11: Eo quod charitatem veritatis non receperunt quod charitatem veritatis non receperunt ut salvi fierent: ideo mittet illis Deus ut salvi fierent: ideo mittet illis Deus operationem erroris, ut credant menda- operationem erroris, ut credant menda- cio, ut judicentur omnes qui non credi- cio, ut judicentur omnes qui non credi- derunt veritati, etc. Psal. IX, 21: Con- derunt veritati, etc. Psal. IX, 21: Con- stitue, Domine, legislatorem super eos. stitue, Domine, legislatorem super eos.

« Ego veni in nomine Patris mei, Qui enim legislatorem Christum contem- « Ego veni in nomine Patris mei, Qui enim legislatorem Christum contem-

etc. » etc. »

« Ego veni, » missus in mundum, «< in « Ego veni, » missus in mundum, «< in nomine Patris mei, » hoc est, expresso nomine Patris mei, » hoc est, expresso

nunt, legislatorem Antichristum super se nunt, legislatorem Antichristum super se constitutum habebunt. constitutum habebunt.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-44. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-44.

« Quomodo vos potestis credere, qui « Quomodo vos potestis credere, qui gloriam ab invicem accipitis, et glo- gloriam ab invicem accipitis, et glo- riam quæ a solo Deo est non quæri- riam quæ a solo Deo est non quæri- tis? » tis? »

Ilic ostendit quid maxime impedit ne Ilic ostendit quid maxime impedit ne

convertantur. convertantur.

Et dicit tria, scilicet, impedimentum Et dicit tria, scilicet, impedimentum credendi et per fidem conversionis ad credendi et per fidem conversionis ad Christum veniendi, et causam impedi- Christum veniendi, et causam impedi- menti, et tertio, innuit quid promoverit eos menti, et tertio, innuit quid promoverit eos nd credendum si hoc haberent in seipsis. nd credendum si hoc haberent in seipsis. Dicit ergo: Dicit ergo: « Quomodo vos potestis « Quomodo vos potestis credere? » Quia, sicut dicit Augustinus, credere? » Quia, sicut dicit Augustinus, quod quamvis credere sit gratia fide- quod quamvis credere sit gratia fide- lium, posse autem credere omnium: ta- lium, posse autem credere omnium: ta- men quamdiu est obstaculum in ipsis, men quamdiu est obstaculum in ipsis, hec potentia non disponitur ad actum : hec potentia non disponitur ad actum : quia per impedimentum fidei semper cor quia per impedimentum fidei semper cor remanet excæcatum. Isa. vi, 10: Excæca remanet excæcatum. Isa. vi, 10: Excæca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude ne forte videat et oculos ejus claude ne forte videat oculis suis, et auribus audiat, et corde suo oculis suis, et auribus audiat, et corde suo intelligat, et convertatur, et sanem eum. intelligat, et convertatur, et sanem eum. Ad Hebr. 1, 12: Videte, fratres, ne Ad Hebr. 1, 12: Videte, fratres, ne forte sit in aliquo-vestrum cor malum forte sit in aliquo-vestrum cor malum incredulitatis, discedendi a Deo vivo. incredulitatis, discedendi a Deo vivo.

Qui gloriam ab invicem accipitis », Qui gloriam ab invicem accipitis », hoc est, omnem gloriam acceptatis quæ hoc est, omnem gloriam acceptatis quæ est ab homine, et non ab ipsa veritate. est ab homine, et non ab ipsa veritate. Unde Glossa: « Cur non credant, subdit: Unde Glossa: « Cur non credant, subdit: non quia non est aperta veritas, sed quia non quia non est aperta veritas, sed quia uperbia eos excæcat et ambitio laudis, uperbia eos excæcat et ambitio laudis, que appetit de se æstimari quod in se non que appetit de se æstimari quod in se non habet, et alios super se non efferri. Hu- habet, et alios super se non efferri. Hu- militas autem solius Dei gloriam quærit, militas autem solius Dei gloriam quærit, rique soli placere appetit. » Unde hoc rique soli placere appetit. » Unde hoc est impedimentum conversionis per est impedimentum conversionis per fdem, quod hic inducit. Gloria enim hu- fdem, quod hic inducit. Gloria enim hu- jus sæculi impedimentum est fidei. Eccli. jus sæculi impedimentum est fidei. Eccli. x, 9 Quid superbit terra et cinis? Je- x, 9 Quid superbit terra et cinis? Je- rem. ix, 23 Non glorietur sapiens in rem. ix, 23 Non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorietur fortis in sapientia sua, et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur dives in fortitudine sua, et non glorietur dives in divitiis suis. Sapiens in sapientia non divitiis suis. Sapiens in sapientia non

: :

Cf. III Regum, xi, 1 et seq. Cf. III Regum, xi, 1 et seq. Cf. Judicum, xv, 4 et seq. Cf. Judicum, xv, 4 et seq.

231 231

gloriandi accipiat exemplum Salomo- gloriandi accipiat exemplum Salomo- nem, qui propter mulieres idola adora- nem, qui propter mulieres idola adora- vit¹. Fortis in fortitudine non gloriandi vit¹. Fortis in fortitudine non gloriandi accipiat exemplum Samsonem, qui pro- accipiat exemplum Samsonem, qui pro- pter mulierem excæcatus traxit molam pter mulierem excæcatus traxit molam Philistais. Dives in divitiis non glo- Philistais. Dives in divitiis non glo- riandi accipiat exemplum, purpuratum riandi accipiat exemplum, purpuratum divitem, qui sepultus est in inferno³. divitem, qui sepultus est in inferno³. Hæc enim ambitionis gloria ne terrena Hæc enim ambitionis gloria ne terrena amittatur potestas impedit conversionem amittatur potestas impedit conversionem per fidei devotionem. Unde etiam, Joan. per fidei devotionem. Unde etiam, Joan. XI, 48 Et venient Romani, et tollent XI, 48 Et venient Romani, et tollent nostrum locum, et gentem. Et ideo, in- nostrum locum, et gentem. Et ideo, in- fra, y. 53 Ab illo die cogitaverunt ut fra, y. 53 Ab illo die cogitaverunt ut interficerent eum. interficerent eum.

« Et gloriam quæ a solo Deo est non « Et gloriam quæ a solo Deo est non quæritis. quæritis.

>> >>

Gloria quæ est laus Dei in humilitate Gloria quæ est laus Dei in humilitate cordis ex manifestatione divinæ veritatis, cordis ex manifestatione divinæ veritatis, quia Deus verax apparuit in hoc quod quia Deus verax apparuit in hoc quod omnia promissa implevit in Christo. omnia promissa implevit in Christo. Hæc enim a solo Deo est: quia nullis Hæc enim a solo Deo est: quia nullis hominum meritis est acquisita. hominum meritis est acquisita.

« Non quæritis. » Quinimo illam sup- « Non quæritis. » Quinimo illam sup- primere et exstinguere nitebantur, et primere et exstinguere nitebantur, et gloriam in Dei potestate sibi usurpare: gloriam in Dei potestate sibi usurpare: cum tamen ipse dicat, Isa. XLII, 8: Glo- cum tamen ipse dicat, Isa. XLII, 8: Glo- riam meam alteri non dabo. Jerem. ix, riam meam alteri non dabo. Jerem. ix, 24 In hoc glorietur, qui gloriatur, 24 In hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me. 1 ad Corinth. 111, 21: scire et nosse me. 1 ad Corinth. 111, 21: Ut nemo glorietur in hominibus. I ad Ut nemo glorietur in hominibus. I ad Corinth. 1, 29 Non glorietur omnis ca- Corinth. 1, 29 Non glorietur omnis ca- ro in conspectu ejus. Mundi etiam glo- ro in conspectu ejus. Mundi etiam glo- riam sprevit Filius Dei, ut dicit Grego- riam sprevit Filius Dei, ut dicit Grego- rius, et propriam gloriam non quæsivit. rius, et propriam gloriam non quæsivit. Joan. VIII, 50 Ego non quæro gloriam Joan. VIII, 50 Ego non quæro gloriam meam. Psal. LI, 3 Quid gloriaris in meam. Psal. LI, 3 Quid gloriaris in malitia? etc. In carne enim gloriari vile malitia? etc. In carne enim gloriari vile est, instabile est, vanum est. Quod vile est, instabile est, vanum est. Quod vile sit, 1 Machab. 11, 62 et 63: Gloria ejus, sit, 1 Machab. 11, 62 et 63: Gloria ejus, scilicet hominis, stercus et vermis est: scilicet hominis, stercus et vermis est: hodie extollitur, et cras non invenietur. hodie extollitur, et cras non invenietur. De instabilitate, Isa. XL, 6 et 7: Omnis De instabilitate, Isa. XL, 6 et 7: Omnis caro fænum, et omnis gloria ejus quasi caro fænum, et omnis gloria ejus quasi

3 Cf. Luc. xvi, 19 et seq. 3 Cf. Luc. xvi, 19 et seq.

45 45

46 46

47 47

232 232

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

flos agri. Exsiccatum est foenum, cecidit flos agri. Exsiccatum est foenum, cecidit flos, quia spiritus Domini sufflavit in eo. flos, quia spiritus Domini sufflavit in eo. Ad flatum enim venti sive spiritus statim Ad flatum enim venti sive spiritus statim exsiccatur. Quod vana sit, Proverb. exsiccatur. Quod vana sit, Proverb. xxx1, 30 Fallax gratia, et vana est xxx1, 30 Fallax gratia, et vana est pulchritudo. Unde Herodes qui glorians pulchritudo. Unde Herodes qui glorians interpretatur, cum extolleretur in vana interpretatur, cum extolleretur in vana gloria, consumptus vermibus exspiravit '. gloria, consumptus vermibus exspiravit '.

« Nolite putare quia ego accusatu- « Nolite putare quia ego accusatu- rus sim vos apud Patrem est qui ac- rus sim vos apud Patrem est qui ac- cusat vos Moyses, in quo vos spera- cusat vos Moyses, in quo vos spera- tis. tis.

Si enim crederetis Moysi, credere- Si enim crederetis Moysi, credere- tis forsitan et mihi : de me enim ille tis forsitan et mihi : de me enim ille scripsit. scripsit.

Si autem illius litteris non creditis, Si autem illius litteris non creditis, quomodo verbis meis credetis? » quomodo verbis meis credetis? »

Hic tangit tertium, quod est Judæo- Hic tangit tertium, quod est Judæo- rum inexcusabilitas. rum inexcusabilitas.

Dicit autem tria, scilicet, se non esse Dicit autem tria, scilicet, se non esse vel fore accusatorem, sed Moysen ve- vel fore accusatorem, sed Moysen ve- rum esse eorum accusatorem, et accusa- rum esse eorum accusatorem, et accusa- tionis rationem. tionis rationem.

Dicit ergo: « Nolite putare, » tam Dicit ergo: « Nolite putare, » tam pravum aliquid vel tam durum aliquid pravum aliquid vel tam durum aliquid de me æstimantes, « quia ego, » qui per- de me æstimantes, « quia ego, » qui per- sonam judicis gero, quam in judicio sonam judicis gero, quam in judicio exhibebo, « accusaturus sim vos : » quia exhibebo, « accusaturus sim vos : » quia alia est persona agentis, et alia est persona alia est persona agentis, et alia est persona judicis apud Patrem, » in districto judicis apud Patrem, » in districto examine. Non enim nunc veni ut judi- examine. Non enim nunc veni ut judi- cem, sed ut salvem. In futuro autem ve- cem, sed ut salvem. In futuro autem ve- niam ut judicem et ideo tunc neminem niam ut judicem et ideo tunc neminem accusabo quia scilicet nullius sum ad- accusabo quia scilicet nullius sum ad- versarius, sed omnium communis judex, versarius, sed omnium communis judex, ita parvum ut magnum audiens. ita parvum ut magnum audiens.

Accusatores autem sunt in judicio Accusatores autem sunt in judicio plures. Accusat enim conscientia per plures. Accusat enim conscientia per peccati testimonium. Accusat Legislator peccati testimonium. Accusat Legislator per legis transgressum, vel omissum per legis transgressum, vel omissum præceptum. Accusat custodiens Angelus præceptum. Accusat custodiens Angelus per custodiæ suæ perditum effectum. Ac- per custodiæ suæ perditum effectum. Ac- cusat diligens Prælatus per sollicitudinis cusat diligens Prælatus per sollicitudinis

Act. XII, 45. Act. XII, 45.

suæ opus perditum. Accusat male ædifi- suæ opus perditum. Accusat male ædifi- catus proximus per malum sibi datum catus proximus per malum sibi datum exemplum. Accusant omnes creaturæ exemplum. Accusant omnes creaturæ per virtutis suæ perditum obsequium. per virtutis suæ perditum obsequium.

De conscientia quidem dicitur, ad Ro- De conscientia quidem dicitur, ad Ro- man. 11, 15 et 16 Testimonium reddente man. 11, 15 et 16 Testimonium reddente illis conscientia ipsorum, et inter se invi- illis conscientia ipsorum, et inter se invi- cem cogitationibus accusantibus, aut cem cogitationibus accusantibus, aut etiam defendentibus, in die, cum judi- etiam defendentibus, in die, cum judi- cabit Deus occulta hominum, secundum cabit Deus occulta hominum, secundum Evangelium meum. Evangelium meum.

De accusatione Legislatoris dicitur : De accusatione Legislatoris dicitur : «Est qui accusat vos Moyses. » Matth. «Est qui accusat vos Moyses. » Matth. v, 25 et 26 Esto consentiens adver- v, 25 et 26 Esto consentiens adver- sario tuo cito dum es in via eum eo : sario tuo cito dum es in via eum eo : ne forte tradat te adversarius judici, et ne forte tradat te adversarius judici, et judex tradat te ministro, et in carcerem judex tradat te ministro, et in carcerem

mittaris. Amen dico tibi, non exies mittaris. Amen dico tibi, non exies inde, donec reddas novissimum quadran- inde, donec reddas novissimum quadran- tem. Adversarius enim est verbum legis tem. Adversarius enim est verbum legis divinæ, dicit Glossa. divinæ, dicit Glossa.

De accusante Angelo, Isa. xxxiii, 7 : De accusante Angelo, Isa. xxxiii, 7 : Angeli pacis amare flebunt: quia ad mo- Angeli pacis amare flebunt: quia ad mo- dum flentium se habebunt, dum osten- dum flentium se habebunt, dum osten- dent quod inutiliter custodierunt. Jerem. dent quod inutiliter custodierunt. Jerem. LI, 9 Curavimus Babylonem, et non est LI, 9 Curavimus Babylonem, et non est sanata derelinquamus eam. Hæc enim sanata derelinquamus eam. Hæc enim sunt verba Angelorum inutiliter custo- sunt verba Angelorum inutiliter custo- dientium. Isa. XLIX, 4: Et ego dixi : In dientium. Isa. XLIX, 4: Et ego dixi : In vacuum laboravi, sine causa et vane for- vacuum laboravi, sine causa et vane for- titudinem meam consumpsi. titudinem meam consumpsi.

De Prælatorum diligentia perdita dicitur De Prælatorum diligentia perdita dicitur in Psalmo xciv, 10 et 11: Quadraginta in Psalmo xciv, 10 et 11: Quadraginta annis proximus 2 fui generationi illi, et annis proximus 2 fui generationi illi, et dixi: Semper hi errant corde. Et isti dixi: Semper hi errant corde. Et isti non cognoverunt vias meas. Quadraginta non cognoverunt vias meas. Quadraginta anni sunt dies ad pœnitentiam deputati, anni sunt dies ad pœnitentiam deputati, sicut dicunt Sancti : quia quadragenarius sicut dicunt Sancti : quia quadragenarius per partes suas ad quinquaginta surgit : per partes suas ad quinquaginta surgit : qui numerus Jubileum remissionis sig- qui numerus Jubileum remissionis sig- nat, quia per poenitentiam perfecta ha- nat, quia per poenitentiam perfecta ha- betur remissio peccatorum. Et ideo betur remissio peccatorum. Et ideo etiam ab Ecclesia quærente remissionem etiam ab Ecclesia quærente remissionem deputatur. deputatur.

De accusatione proximi, cui per pec- De accusatione proximi, cui per pec- catum fuimus occasio perditionis, dicitur catum fuimus occasio perditionis, dicitur in Psalmo LV1, 7: Foderunt ante faciem in Psalmo LV1, 7: Foderunt ante faciem

2 Vulgata habet offensus. 2 Vulgata habet offensus.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-45, 46, 47. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-45, 46, 47.

meam foveam. Et iterum, Psal. cxxxix, 6: meam foveam. Et iterum, Psal. cxxxix, 6: Juxta iter scandalum posuerunt mihi. Juxta iter scandalum posuerunt mihi. Inde est quod dicit : Inde est quod dicit :

« Est qui accusat vos Moyses, « Est qui accusat vos Moyses,

» »

Qui per datam legem vitæ vester erit Qui per datam legem vitæ vester erit adversarius, « in quo vos speratis, » adversarius, « in quo vos speratis, » quod in lege sua defendamini. Quia le- quod in lege sua defendamini. Quia le- gem non ad finem suæ intentionis dedu- gem non ad finem suæ intentionis dedu- centes, accusabimini ab ipso. Ad Roman. centes, accusabimini ab ipso. Ad Roman. x, 4: Finis enim legis, Christus, ad ju- x, 4: Finis enim legis, Christus, ad ju- stitiam omni credenti. Et ideo dicitur, stitiam omni credenti. Et ideo dicitur, Daniel. VII, 10, quod libri aperti sunt, Daniel. VII, 10, quod libri aperti sunt, hoc est, libri legum datorum. Apocal. hoc est, libri legum datorum. Apocal. xx, 12: Et vidi mortuos, magnos et pu- xx, 12: Et vidi mortuos, magnos et pu- sillos.... et judicati sunt mortui ex his sillos.... et judicati sunt mortui ex his quæ scripta sunt in libris. quæ scripta sunt in libris.

« Si enim crederetis, etc. » « Si enim crederetis, etc. »

Ratio est condemnationis, et ixexcusa- Ratio est condemnationis, et ixexcusa- bilitatis. Quia, « si crederetis Moysi, » bilitatis. Quia, « si crederetis Moysi, » spiritualiter eum intelligentes : « forsi- spiritualiter eum intelligentes : « forsi- tan. »Hoc adverbium eventus, non du- tan. »Hoc adverbium eventus, non du- bium notat in conscientia Christi, sed bium notat in conscientia Christi, sed mobilitatem significat liberi arbitrii ex mobilitatem significat liberi arbitrii ex parte Judæorum, qui poterant credere et parte Judæorum, qui poterant credere et non credere. non credere.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Forsitan crederetis et mihi. »> « Forsitan crederetis et mihi. »>

Ezechiel. 11, 5: Si forte vel ipsi au- Ezechiel. 11, 5: Si forte vel ipsi au- diant, et si forte quiescant: quia domus diant, et si forte quiescant: quia domus exasperans est. exasperans est.

« De me enim ille scripsit : » « De me enim ille scripsit : »

Quia eum in omni scriptura sua atten- Quia eum in omni scriptura sua atten- lit. Unde, Luc. 1x, 30, Christo Deo in lit. Unde, Luc. 1x, 30, Christo Deo in

233 233

monte apparuit ut testis veritatis. Quem monte apparuit ut testis veritatis. Quem intellexit in figura legis. Luc. xxiv, 44 : intellexit in figura legis. Luc. xxiv, 44 : Necesse est impleri omnia quæ scripta Necesse est impleri omnia quæ scripta sunt in lege Moysi, et Prophetis, et Psal- sunt in lege Moysi, et Prophetis, et Psal- mis de me. mis de me.

« Si autem illius litteris non credi- « Si autem illius litteris non credi- tis, ⟫ tis, ⟫

Quia spiritualiter eas intelligere non Quia spiritualiter eas intelligere non vultis. Luc. xvi, 31: Si Moysen et Pro- vultis. Luc. xvi, 31: Si Moysen et Pro- phetas non audiunt, neque si quis ex phetas non audiunt, neque si quis ex mortuis resurrexerit, credent. Litteræ mortuis resurrexerit, credent. Litteræ autem illæ secundum Chrysostomum, autem illæ secundum Chrysostomum, sunt in libro Deuteronomii, xvi, 15, sunt in libro Deuteronomii, xvi, 15, úbi dicit: Prophetam de gente tua et de úbi dicit: Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies. Dominus Deus tuus: ipsum audies.

« Quomodo verbis meis credetis ? » « Quomodo verbis meis credetis ? » cum ille credibilior sit apud vos, et sit cum ille credibilior sit apud vos, et sit missus ut viam ad me faceret, sicut terre- missus ut viam ad me faceret, sicut terre- na ducunt ad coelestia. Joan. III, 12: Si na ducunt ad coelestia. Joan. III, 12: Si terrena dixi vobis, et non creditis, quo- terrena dixi vobis, et non creditis, quo- modo, si dixero vobis cœlestia, credetis ? modo, si dixero vobis cœlestia, credetis ? 1 ad Corinth. xv, 46: Non prius quod 1 ad Corinth. xv, 46: Non prius quod spiritale est, sed quod animale: deinde spiritale est, sed quod animale: deinde quod spiritale. Quia terrenum et animale quod spiritale. Quia terrenum et animale proportionata capacitati nostræ manu- proportionata capacitati nostræ manu- ducunt ad spirituale, et apud intellectum ducunt ad spirituale, et apud intellectum carnalem spirituale non percipitur, nisi carnalem spirituale non percipitur, nisi per animalis et terreni similitudinem in- per animalis et terreni similitudinem in- tellectus elevetur. Osee, XII, 10: Ego tellectus elevetur. Osee, XII, 10: Ego visionem multiplicavi, et in manibus visionem multiplicavi, et in manibus Prophetarum assimilatus sum. Ideo Prophetarum assimilatus sum. Ideo enim similitudines multiplicat ut per enim similitudines multiplicat ut per multa corporalia unum persuadeatur multa corporalia unum persuadeatur quod est spirituale. Psal. LXXXVIII, 20: quod est spirituale. Psal. LXXXVIII, 20: Tunc locutus es in visione Sanctis tuis, Tunc locutus es in visione Sanctis tuis, et dixisti Posui adjutorium in poten- et dixisti Posui adjutorium in poten- te, etc. te, etc.