194 194

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

benter impertiri stude. De utilitate dati, benter impertiri stude. De utilitate dati, Luc. xi, 11 et 12 : Quis ex vobis patrem Luc. xi, 11 et 12 : Quis ex vobis patrem petit panem, numquid lapidem dabit petit panem, numquid lapidem dabit illi? Aut si petierit piscem, numquid pro illi? Aut si petierit piscem, numquid pro pisce serpentem dabit illi? Aut si petierit pisce serpentem dabit illi? Aut si petierit ovum, numquid porriget illi scorpionem? ovum, numquid porriget illi scorpionem? Istæ ergo sunt septem horæ, quarum Istæ ergo sunt septem horæ, quarum quælibet habet quatuor momenta ex quælibet habet quatuor momenta ex quibus completur. Quamvis enim secun- quibus completur. Quamvis enim secun- dum computistas hora ex pluribus mo- dum computistas hora ex pluribus mo- mentis componatur, tamen secundum mentis componatur, tamen secundum naturam non componitur nisi ex quatuor: naturam non componitur nisi ex quatuor: in quorum primo virtus ejus oritur, in in quorum primo virtus ejus oritur, in secundo proficiendo progreditur, in tertio secundo proficiendo progreditur, in tertio stat in augmento, et in quarto perfectam stat in augmento, et in quarto perfectam diffundit operationem suæ virtutis. Hoc diffundit operationem suæ virtutis. Hoc enim modo res causatæ in ens perficiun- enim modo res causatæ in ens perficiun- tur et ideo hanc ex quatuor fecimus tur et ideo hanc ex quatuor fecimus compositionem. compositionem.

Istæ septem horæ significantur, III Re- Istæ septem horæ significantur, III Re- gum, iv, 35, ubi dicitur quod puer resu- gum, iv, 35, ubi dicitur quod puer resu- scitatus ab Eliseo, oscitavit septies, et scitatus ab Eliseo, oscitavit septies, et rediit ad vitam: quia istis septem resur- rediit ad vitam: quia istis septem resur- gitur a portis mortis ad vitam. gitur a portis mortis ad vitam.

Potest etiam dici quod septem horæ, Potest etiam dici quod septem horæ, sunt septem illustrationes Solis justitiæ, sunt septem illustrationes Solis justitiæ, qui est Christus, scilicet, sanctificationis qui est Christus, scilicet, sanctificationis naturæ in incarnatione, visitationis ho- naturæ in incarnatione, visitationis ho- minum in nativitatis humilitate, condem- minum in nativitatis humilitate, condem- nationis concupiscentiæ in circumcisione, nationis concupiscentiæ in circumcisione, regenerationis nostræ in baptismo, san- regenerationis nostræ in baptismo, san- ctificationis pro nobis in jejunio, erudi- ctificationis pro nobis in jejunio, erudi- tionis nostræ in prædicatione et miracu- tionis nostræ in prædicatione et miracu- lis, et redemptionis in Passione, quando lis, et redemptionis in Passione, quando hora septima sol declinavit, et infirmitas hora septima sol declinavit, et infirmitas hominum sanata fuit. Et homo significa- hominum sanata fuit. Et homo significa- batur, IV Regum, v, 10: Vade, et la- batur, IV Regum, v, 10: Vade, et la- vare septies in Jordane, et recipiet sani- vare septies in Jordane, et recipiet sani- talem caro tua, atque mundaberis. talem caro tua, atque mundaberis. Jordanis enim humilis decursus inter- Jordanis enim humilis decursus inter- pretatur, et significat per horas septem pretatur, et significat per horas septem descendentem ad nos Dominum, in cujus descendentem ad nos Dominum, in cujus gratia lavamur ad sanitatem. gratia lavamur ad sanitatem.

Vel dicatur, quod horæ septem sunt Vel dicatur, quod horæ septem sunt septem recordationes Solis justitiæ : septem recordationes Solis justitiæ : quia in nocte in Matutinis recolimus cap- quia in nocte in Matutinis recolimus cap- tivitatem, scilicet, Domini: in Prima tivitatem, scilicet, Domini: in Prima illusionem, in Tertia productionem ad illusionem, in Tertia productionem ad

judicium, in Sexta sententiam, in Nona judicium, in Sexta sententiam, in Nona mortem, in Vespera depositionem de mortem, in Vespera depositionem de ligno et sepulturam, in Completorio po- ligno et sepulturam, in Completorio po- sitionem custodum circa sepulcrum. His sitionem custodum circa sepulcrum. His enim horis perducimur ad vitam et salu- enim horis perducimur ad vitam et salu- tem. Psal. cxvi, 164: Septies in die tem. Psal. cxvi, 164: Septies in die laudem dixi tibi, super judicia justitiæ laudem dixi tibi, super judicia justitiæ

tuæ. tuæ.

Vel dicamus, quod a septem liberati, a Vel dicamus, quod a septem liberati, a Christo septima hora sanamur, scilicet, Christo septima hora sanamur, scilicet, primo a contemptu præcepti et præci- primo a contemptu præcepti et præci- pientis : secundo, a libidine peccati: ter- pientis : secundo, a libidine peccati: ter- tio, ab agendorum et credendorum et tio, ab agendorum et credendorum et appetendorum ignorantia: quarto, a ma- appetendorum ignorantia: quarto, a ma- litia, quæ est pronitas et proclivitas in litia, quæ est pronitas et proclivitas in malum quinto, a reatu actus peccati : malum quinto, a reatu actus peccati : sexto, a macula contagionis imaginis Dei : sexto, a macula contagionis imaginis Dei : septimo, ab ipso pondere peccati quo septimo, ab ipso pondere peccati quo unum peccatum trahit in aliud, quando unum peccatum trahit in aliud, quando per poenitentiam non deletur. Job, v, 19: per poenitentiam non deletur. Job, v, 19: In sex tribulationibus liberabit te, et in In sex tribulationibus liberabit te, et in septima non tanget te malum. septima non tanget te malum.

Sic ergo omnibus his modis, hora Sic ergo omnibus his modis, hora septima reliquit illum febris spiritua- septima reliquit illum febris spiritua- lis. lis.

<< Hoc iterum secundum signum fe- << Hoc iterum secundum signum fe- cit Jesus, cum venisset a Judæa in Ga- cit Jesus, cum venisset a Judæa in Ga- lilæam. » lilæam. »

Hic est quasi quidam epilogus signo- Hic est quasi quidam epilogus signo- rum quæ «fecit Jesus » ad ædificationem rum quæ «fecit Jesus » ad ædificationem fidelium, et obstinatorum confutationem, fidelium, et obstinatorum confutationem, « cum venisset a Judæa in Galileam. » « cum venisset a Judæa in Galileam. » In isto secundo adventu etiam notatur In isto secundo adventu etiam notatur quam duri fuerunt Judæi cum in Sa- quam duri fuerunt Judæi cum in Sa- maria nullum signum fecerit, et tamen maria nullum signum fecerit, et tamen illi in eum crediderunt. Act. VII, 51: illi in eum crediderunt. Act. VII, 51: Dura cervice, et in circumcisis cordibus Dura cervice, et in circumcisis cordibus et auribus, vos semper Spiritui sancto et auribus, vos semper Spiritui sancto resistitis. Isa. XLVIII, 4: Scivi quia du- resistitis. Isa. XLVIII, 4: Scivi quia du- rus es tu, et nervus ferreus cervix tua, rus es tu, et nervus ferreus cervix tua, et frons tua ærea, quod etiam per tot et frons tua ærea, quod etiam per tot signa non crediderunt, signa non crediderunt,

Et hæc de quarto capitulo Joannis. Et hæc de quarto capitulo Joannis.

51 51

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V.

195 195

CAPUT V. CAPUT V.

Jesus ad piscinam sanato ægroto qui triginta et octo annis languerat, jubet sab- Jesus ad piscinam sanato ægroto qui triginta et octo annis languerat, jubet sab- bato tollere grabatum: et Judæis id calumniantibus respondet se omnia sua si- bato tollere grabatum: et Judæis id calumniantibus respondet se omnia sua si- mul cum Patre operari, mortuosque vivificare, ac judicem ab illo constitutum mul cum Patre operari, mortuosque vivificare, ac judicem ab illo constitutum esse omnium, cui et Joannes et propria opera ac Pater, imo et Moyses ipse esse omnium, cui et Joannes et propria opera ac Pater, imo et Moyses ipse testimonium perhibent. testimonium perhibent.

1. Post hæc erat dies festus Judæo- 1. Post hæc erat dies festus Judæo- rum, et ascendit Jesus Jeroso- rum, et ascendit Jesus Jeroso- lymam 1. lymam 1.

2. Est autem Jerosolymis Probati- 2. Est autem Jerosolymis Probati- piscina, quæ cognominatur he- piscina, quæ cognominatur he- braice Bethsaida, quinque por- braice Bethsaida, quinque por- ticus habens. ticus habens.

3. In his jacebat multitudo magna 3. In his jacebat multitudo magna languentium, cæcorum, claudo- languentium, cæcorum, claudo- rum, aridorum, exspectantium rum, aridorum, exspectantium aquæ motum. aquæ motum.

4. Angelus autem Domini descende- 4. Angelus autem Domini descende- bat secundum tempus in pisci- bat secundum tempus in pisci- nam, et movebatur aqua. Et nam, et movebatur aqua. Et qui prior descendisset in pisci- qui prior descendisset in pisci- nam post motionem aquæ, sa- nam post motionem aquæ, sa- nus fiebat a quacumque detine- nus fiebat a quacumque detine- batur infirmitate. batur infirmitate.

5. Erat autem quidam homo ibi, tri- 5. Erat autem quidam homo ibi, tri- ginta et octo annos habens in ginta et octo annos habens in infirmitate sua. infirmitate sua.

6. Hunc cum vidisset Jesus jacen- 6. Hunc cum vidisset Jesus jacen- tem, et cognovisset quia jam tem, et cognovisset quia jam multum tempus haberet, dicit multum tempus haberet, dicit ei Vis sanus fieri? ei Vis sanus fieri?

7. Respondit ei languidus: Domine, 7. Respondit ei languidus: Domine, hominem non habeo, ut cum hominem non habeo, ut cum turbata fuerit aqua, mittat me turbata fuerit aqua, mittat me in piscinam dum venio enim in piscinam dum venio enim ego, alius ante me descendit. ego, alius ante me descendit. 8. Dicit ei Jesus: Surge, tolle graba- 8. Dicit ei Jesus: Surge, tolle graba- tum tuum, et ambula. tum tuum, et ambula.

1 Levit. XXIII, 5; Deuter. AVI, 1. 1 Levit. XXIII, 5; Deuter. AVI, 1.

9. Et statim sanus factus est homo 9. Et statim sanus factus est homo ille, et sustulit grabatum suum, ille, et sustulit grabatum suum,

10. 10.

et ambulabat. Erat autem sab- et ambulabat. Erat autem sab- batum in die illo. batum in die illo.

Dicebant ergo Judæi illi qui sana- Dicebant ergo Judæi illi qui sana- tus fuerat Sabbatum est, non tus fuerat Sabbatum est, non licet tibi tollere grabatum licet tibi tollere grabatum

tuum 2. tuum 2.

11. Respondit eis: Qui me sanum 11. Respondit eis: Qui me sanum fecit, ille mihi dixit: Tolle gra- fecit, ille mihi dixit: Tolle gra- batum tuum, et ambula. batum tuum, et ambula. 12. Interrogaverunt ergo eum : Quis 12. Interrogaverunt ergo eum : Quis est ille homo, qui dixit tibi : est ille homo, qui dixit tibi : Tolle grabatum tuum, et am- Tolle grabatum tuum, et am- bula? bula?

13. Is autem qui sanus fuerat effectus, 13. Is autem qui sanus fuerat effectus, nesciebat quis esset. Jesus enim nesciebat quis esset. Jesus enim declinavit a turba constituta in declinavit a turba constituta in loco. loco.

14. Postea invenit eum Jesus in tem- 14. Postea invenit eum Jesus in tem- plo, et dixit illi: Ecce sanus plo, et dixit illi: Ecce sanus factus es jam noli peccare, ne factus es jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat. deterius tibi aliquid contingat. 15. Abiit ille homo, et nuntiavit Ju- 15. Abiit ille homo, et nuntiavit Ju- dæis quia Jesus esset qui fecit dæis quia Jesus esset qui fecit

eum sanum. eum sanum.

16. Propterea persequebantur Judæi 16. Propterea persequebantur Judæi Jesum, quia hæc faciebat in sab- Jesum, quia hæc faciebat in sab- bam. bam.

17. 17.

Jesus autem respondit eis: Pater Jesus autem respondit eis: Pater meus usque modo operatur, et meus usque modo operatur, et ego operor. ego operor.

2 Exod. xx, 11; Jerem. xvII, 24. 2 Exod. xx, 11; Jerem. xvII, 24.

196 196

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

18. Propterea ergo magis quærebant 18. Propterea ergo magis quærebant eum Judæi interficere, quia non eum Judæi interficere, quia non solum solvebat sabbatum, sed solum solvebat sabbatum, sed et patrem suum dicebat Deum, et patrem suum dicebat Deum, æqualem se faciens Deo. Re- æqualem se faciens Deo. Re- spondit itaque Jesus, et dixit spondit itaque Jesus, et dixit eis: eis: 19. Amen, amen dico vobis, non po- 19. Amen, amen dico vobis, non po- test Filius a se facere quidquam, test Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facien- nisi quod viderit Patrem facien- tem: quæcumque enim ille fe- tem: quæcumque enim ille fe- cerit, hæc et Filius similiter cerit, hæc et Filius similiter facit. facit.

20. Pater enim diligit Filium, et om- 20. Pater enim diligit Filium, et om- nia demonstrat ei quæ ipse fa- nia demonstrat ei quæ ipse fa-

tis sunt, audient vocem Filii tis sunt, audient vocem Filii Dei: Dei:

29. Et procedent qui bona fecerunt, 29. Et procedent qui bona fecerunt, in resurrectionem vitæ : qui in resurrectionem vitæ : qui vero mala egerunt, in resurre- vero mala egerunt, in resurre- ctionem judicii ‘. ctionem judicii ‘.

30. Non possum ego a meipso facere 30. Non possum ego a meipso facere quidquam. Sicut audio, judico: quidquam. Sicut audio, judico: et judicium meum justum est, et judicium meum justum est, quia non quæro voluntatem quia non quæro voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui meam, sed voluntatem ejus qui misit me. misit me.

31. Si ego testimonium perhibeo de 31. Si ego testimonium perhibeo de meipso, testimonium meipso, testimonium

non est verum. non est verum.

meum meum

cit et majora his demonstra- 32. Alius est qui testimonium per- cit et majora his demonstra- 32. Alius est qui testimonium per- bit ei opera, ut vos miremini. bit ei opera, ut vos miremini.

21. Sicut enim Pater suscitat mor- 21. Sicut enim Pater suscitat mor-

tuos, et vivificat, sic et Filius, tuos, et vivificat, sic et Filius, quos vult vivificat. quos vult vivificat.

22. Neque enim Pater judicat quem- 22. Neque enim Pater judicat quem-

hibet de me, et scio quia verum hibet de me, et scio quia verum

est testimonium quod perhibet est testimonium quod perhibet de me 2. de me 2.

33. Vos misistis ad Joannem, et testi- 33. Vos misistis ad Joannem, et testi-

monium perhibuit veritati. monium perhibuit veritati.

quam sed omne judicium de- 34. Ego autem non ab homine testi- quam sed omne judicium de- 34. Ego autem non ab homine testi- dit Filio. dit Filio. monium accipio: sed hæc dico monium accipio: sed hæc dico ut vos salvi sitis. ut vos salvi sitis.

23. Ut omnes honorificent Filium, 23. Ut omnes honorificent Filium,

sicut honorificant Patrem. Qui 35. Ille erat lucerna ardens sicut honorificant Patrem. Qui 35. Ille erat lucerna ardens

non honorificat Filium, non ho- non honorificat Filium, non ho- norificat Patrem, qui misit il- norificat Patrem, qui misit il- lum. lum.

24. Amen, amen dico vobis, quia qui 24. Amen, amen dico vobis, quia qui verbum meum audit, et credit verbum meum audit, et credit ei qui misit me, habet vitam ei qui misit me, habet vitam æternam, et in judicium non æternam, et in judicium non venit, sed transiit a morte in venit, sed transiit a morte in vitam. vitam.

25. Amen, amen dico vobis, quia ve- 25. Amen, amen dico vobis, quia ve- nit hora, et nunc est, quando nit hora, et nunc est, quando mortui audient vocem Filii Dei, mortui audient vocem Filii Dei, et qui audierint vivent. et qui audierint vivent.

26. Sicut enim Pater habet vitam in 26. Sicut enim Pater habet vitam in

semetipso, sic dedit et Filio semetipso, sic dedit et Filio habere vitam in semetipso : habere vitam in semetipso :

36. 36.

et lu. et lu. cens. Vos autem voluistis ad cens. Vos autem voluistis ad horam exsultare in luce ejus. horam exsultare in luce ejus. Ego autem habeo testimonium Ego autem habeo testimonium majus Joanne. Opera enim quæ majus Joanne. Opera enim quæ dedit mihi Pater ut perficiam dedit mihi Pater ut perficiam ea, ipsa opera quæ ego facio, ea, ipsa opera quæ ego facio, testimonium perhibent de me, testimonium perhibent de me, quia Pater misit me : quia Pater misit me : 37. Et qui misit me Pater, ipse testi- 37. Et qui misit me Pater, ipse testi- monium perhibuit de me³ : monium perhibuit de me³ : neque vocem ejus umquam au- neque vocem ejus umquam au- distis, neque speciem ejus vi- distis, neque speciem ejus vi- distis *. distis *.

38. Et verbum ejus non habetis in 38. Et verbum ejus non habetis in

vobis manens, quia quem misit vobis manens, quia quem misit

ille, huic vos non creditis. ille, huic vos non creditis.

27. Et potestatem dedit ei judicium 39. Scrutamini Scripturas, quia vos 27. Et potestatem dedit ei judicium 39. Scrutamini Scripturas, quia vos

facere, quia Filius hominis est. facere, quia Filius hominis est.

28. Nolite mirari hoc, quia venit hora, 28. Nolite mirari hoc, quia venit hora,

in qua omnes qui in monumen- in qua omnes qui in monumen-

putatis in ipsis vitam æternam putatis in ipsis vitam æternam habere et illæ sunt quæ testi- habere et illæ sunt quæ testi- monium perhibent de me. monium perhibent de me.

1 Matth. xxv, 1 Matth. xxv,

46. 46.

* Matth. III, 17; supra, 1, 15. * Matth. III, 17; supra, 1, 15.

3 Matth. 1, 17 et XVII, 5. 3 Matth. 1, 17 et XVII, 5.

* Deuter. IV, 12. * Deuter. IV, 12.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-1, 2. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-1, 2.

40. Et non vultis venire ad me ut vi- 40. Et non vultis venire ad me ut vi- tam habeatis. tam habeatis.

41. Claritatem ab hominibus non 41. Claritatem ab hominibus non accipio. accipio.

42. Sed cognovi vos, quia dilectionem 42. Sed cognovi vos, quia dilectionem Dei non habetis in vobis. Dei non habetis in vobis. 43. Ego veni in nomine Patris mei, 43. Ego veni in nomine Patris mei, et non accipitis me: si alius et non accipitis me: si alius venerit in nomine suo, illum venerit in nomine suo, illum accipietis. accipietis.

44. Quomodo vos potestis credere, 44. Quomodo vos potestis credere, qui gloriam ab invicem accipi- qui gloriam ab invicem accipi-

197 197

tis et gloriam quæ a solo Deo tis et gloriam quæ a solo Deo est non quæritis? est non quæritis?

45. Nolite putare quia ego accusatu- 45. Nolite putare quia ego accusatu- rus sim vos apud Patrem : est rus sim vos apud Patrem : est qui accusat vos Moyses, in quo qui accusat vos Moyses, in quo vos speratis. vos speratis.

46. Si enim crederetis Moysi, crede- 46. Si enim crederetis Moysi, crede- retis forsitan et mihi: de me retis forsitan et mihi: de me enim ille scripsit ¹. enim ille scripsit ¹.

47. Si autem illius litteris non credi- 47. Si autem illius litteris non credi- tis, qnomodo verbis meis cre- tis, qnomodo verbis meis cre- detis? detis?

IN CAPUT V JOANNIS IN CAPUT V JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Post hæc erat dies festus Judæo- « Post hæc erat dies festus Judæo- rum, et ascendit Jesus Jerosolymam. rum, et ascendit Jesus Jerosolymam.

Est autem Jerosolymis Probatica Est autem Jerosolymis Probatica piscina, quæ cognominatur hebraice piscina, quæ cognominatur hebraice Bethsaida, quinque porticus habens. » Bethsaida, quinque porticus habens. »

Hic ostenditur in Verbo esse virtus Hic ostenditur in Verbo esse virtus reparativa vel restaurativa universaliter reparativa vel restaurativa universaliter et non secundum partem, sicut ex supe- et non secundum partem, sicut ex supe- rius inducta patet divisione. In sanatione rius inducta patet divisione. In sanatione enim filii reguli ostendit reparationem in enim filii reguli ostendit reparationem in parte, in hac scilicet mortali vita. Hic parte, in hac scilicet mortali vita. Hic autem ostendit, quod virtus ad suscita- autem ostendit, quod virtus ad suscita- tionem mortuorum et ad perpetuam vi- tionem mortuorum et ad perpetuam vi- tam est in Verbo et hac virtute finitur tam est in Verbo et hac virtute finitur hujus doctrinæ capitulum. hujus doctrinæ capitulum.

Propter quod in duas dividitur partes: Propter quod in duas dividitur partes: in quarum prima in curatione paralytici in quarum prima in curatione paralytici desperati, hujus virtutis in Verbo incar- desperati, hujus virtutis in Verbo incar-

Genes. III, 15 et xx11, 18 et XLIX, 10; Deu- Genes. III, 15 et xx11, 18 et XLIX, 10; Deu- ter. xviii, 15. ter. xviii, 15.

nato vel increato præmittitur signum : nato vel increato præmittitur signum : in secunda, virtus utilis restaurativa to- in secunda, virtus utilis restaurativa to- tius mortalitatis supponitur documentum, tius mortalitatis supponitur documentum, ibi, . 18 et 19: « Respondit itaque Je- ibi, . 18 et 19: « Respondit itaque Je- sus, et dixit eis: Amen, amen dico vo- sus, et dixit eis: Amen, amen dico vo- bis, non potest Filius a se facere quid- bis, non potest Filius a se facere quid- quam, etc. quam, etc.

Prior harum partium duo continet, Prior harum partium duo continet, scilicet, perfectionem miraculi, et ex hoc scilicet, perfectionem miraculi, et ex hoc consequentem persecutionem maligni consequentem persecutionem maligni populi, ibi, y. 10: « Dicebant ergo Ju- populi, ibi, y. 10: « Dicebant ergo Ju- dæi illi qui sanatus fuerat. » dæi illi qui sanatus fuerat. »

In prima harum tanguntur duo : in In prima harum tanguntur duo : in quorum primo tanguntur inducentia ad quorum primo tanguntur inducentia ad miraculum faciendum: in secundo, per- miraculum faciendum: in secundo, per- ficientia miraculum, ibi, y. 6 : « Hunc ficientia miraculum, ibi, y. 6 : « Hunc cum vidisset Jesus, etc. » cum vidisset Jesus, etc. »

Inducentia autem ad miraculum sunt Inducentia autem ad miraculum sunt tria, scilicet, temporis solemnitas, loci tria, scilicet, temporis solemnitas, loci reverendissima sanctitas, et infirmi maxi- reverendissima sanctitas, et infirmi maxi- ma necessitas. ma necessitas.

De temporis quidem solemnitate di- De temporis quidem solemnitate di- cit: cit:

« Post hæc, » non continuo, sed pau- « Post hæc, » non continuo, sed pau- cis interpositis in quibus nihil famosum cis interpositis in quibus nihil famosum factum est, « erat dies festus, » quando factum est, « erat dies festus, » quando ipsa solemnitas Judæorum exegit ut om- ipsa solemnitas Judæorum exegit ut om- ne masculinum appareret coram Domi- ne masculinum appareret coram Domi- no 2. Erat enim hæc solemnitas festi no 2. Erat enim hæc solemnitas festi Pentecostes festum quod futuris tempo- Pentecostes festum quod futuris tempo-

16. 16.

2 Exod. XXIII, 17 et xxxiv, 23; Deuter. XVI, 2 Exod. XXIII, 17 et xxxiv, 23; Deuter. XVI,

198 198

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ribus dono Spiritus-sancti fuit consecran- ribus dono Spiritus-sancti fuit consecran- dum quo purificatis festum omne in ju- dum quo purificatis festum omne in ju- cunditate Spiritus deinceps esset cele- cunditate Spiritus deinceps esset cele- brandum. Nahum, 1, 15: Celebra, Juda, brandum. Nahum, 1, 15: Celebra, Juda, festivitates suas, et redde vota tua, quia festivitates suas, et redde vota tua, quia non adjiciet ultra ut pertranseat in te non adjiciet ultra ut pertranseat in te Belial universus interiit. Exod. xxi, Belial universus interiit. Exod. xxi, 16: Solemnitatem messis primitivorum 16: Solemnitatem messis primitivorum operis tui, quæcumque seminaveris in operis tui, quæcumque seminaveris in agro, subaudi, celebrabis. In hac solem- agro, subaudi, celebrabis. In hac solem- nitate primitivæ frugum offerebantur : nitate primitivæ frugum offerebantur : quia omnes primitiæ nostræ Spiritui gra- quia omnes primitiæ nostræ Spiritui gra- tiæ et Christo debentur. tiæ et Christo debentur.

Et ideo tunc plenus Spiritu sancto, a Et ideo tunc plenus Spiritu sancto, a quo flueret Spiritus sanctus omnia re- quo flueret Spiritus sanctus omnia re- staurans, « ascendit Jesus, » cujus omnis staurans, « ascendit Jesus, » cujus omnis actus ascensio est, « Jerosolymam. » actus ascensio est, « Jerosolymam. » Luc. XVIII, 31: Ecce ascendimus Jeroso- Luc. XVIII, 31: Ecce ascendimus Jeroso- lymam, et consummabuntur omnia quæ lymam, et consummabuntur omnia quæ scripta sunt per prophetas de Filio homi- scripta sunt per prophetas de Filio homi- nis 1. Amos, 1x, 6: Qui ædificat in cœlo nis 1. Amos, 1x, 6: Qui ædificat in cœlo ascensionem suam. Quia omnia ad coelum ascensionem suam. Quia omnia ad coelum ascendere facit, qui sua virtute sanat et ascendere facit, qui sua virtute sanat et corroborat. Hic est enim qui ascensiones corroborat. Hic est enim qui ascensiones in corde suo disposuit in hac valle lacry- in corde suo disposuit in hac valle lacry- mat, miserabiles personas ad gaudia mat, miserabiles personas ad gaudia cœli deducens. Semper enim in festo cœli deducens. Semper enim in festo ascendit, ut tunc confluentibus undique ascendit, ut tunc confluentibus undique turbis virtutem suam manifestaret, et turbis virtutem suam manifestaret, et subblevaret eos ad fidem veritatis. Isa. subblevaret eos ad fidem veritatis. Isa. XLIX, 8: In tempore placito, exaudivi te, XLIX, 8: In tempore placito, exaudivi te, et in die salutis auxiliatus sum tui. et in die salutis auxiliatus sum tui.

<< Est autem Jerosolymis. »> << Est autem Jerosolymis. »>

Ecce loci describitur reverendissima Ecce loci describitur reverendissima sanctitas. Describitur autem a quatuor: sanctitas. Describitur autem a quatuor: ab usu sacrificiorum, ab hospitalitate ab usu sacrificiorum, ab hospitalitate ægrotorum, ab effectu curantium, ab ægrotorum, ab effectu curantium, ab Angelo visitante locum. Dicit autem Angelo visitante locum. Dicit autem circa usum vel ritum sacrificiorum, usum circa usum vel ritum sacrificiorum, usum et ab usu denominationem. et ab usu denominationem.

Dicit ergo « Est autem Jerosoly- Dicit ergo « Est autem Jerosoly- mis, »tamquam in loco solemni divini mis, »tamquam in loco solemni divini cultus, cultus,

1 Cf. Matth. xx, 18. 1 Cf. Matth. xx, 18.

2 Psal. LXXXIII, 6. 2 Psal. LXXXIII, 6.

«< Probatica piscina. » «< Probatica piscina. »

Attende quod in Jerusalem erant tres Attende quod in Jerusalem erant tres piscinæ, quarum prima fuit extra Jerusa- piscinæ, quarum prima fuit extra Jerusa- lem, collecta de aqua quæ defluxit de lem, collecta de aqua quæ defluxit de montibus. Et istæ aquæ colligebantur montibus. Et istæ aquæ colligebantur propter terræ caliditatem et ariditatem. propter terræ caliditatem et ariditatem. Et hæc piscina vocabatur superior, quia Et hæc piscina vocabatur superior, quia extra civitatem fuit in loco eminenti a extra civitatem fuit in loco eminenti a quo derivata flueret in civitatem quando quo derivata flueret in civitatem quando necesse fuit et in illa piscina fullones necesse fuit et in illa piscina fullones lavabant lanam et pannum, Isa. vii, 3 : lavabant lanam et pannum, Isa. vii, 3 : Ad extremum aquæductus piscinæ supe- Ad extremum aquæductus piscinæ supe- rioris in via agri Fullonis 3. Alia pisci- rioris in via agri Fullonis 3. Alia pisci- na fuit intra muros civitatis, collecta de na fuit intra muros civitatis, collecta de aquis a tectis stillantibus et aliis locis. aquis a tectis stillantibus et aliis locis. Et hæc ibi ad communem usum habeba- Et hæc ibi ad communem usum habeba- tur. Et tempore belli aliquando in inte- tur. Et tempore belli aliquando in inte- riorem ducebatur, ne aqua civitati defi- riorem ducebatur, ne aqua civitati defi- ceret. Isa. xx11, 9: Congregastis aquas ceret. Isa. xx11, 9: Congregastis aquas piscinæ inferioris, et domus Jerusalem piscinæ inferioris, et domus Jerusalem numerastis, scilicet, tempore obsidionis numerastis, scilicet, tempore obsidionis Babyloniæ. Tertia piscina fuit circa tem- Babyloniæ. Tertia piscina fuit circa tem- plum, collecta de aquis stillantibus a plum, collecta de aquis stillantibus a templo et ædificiis templi. Et hæc erat templo et ædificiis templi. Et hæc erat ad ablutionem corporum animalium quæ ad ablutionem corporum animalium quæ in sacrificium offerebantur, et ad ablu- in sacrificium offerebantur, et ad ablu- tionem sacerdotum: quia Salomon fece- tionem sacerdotum: quia Salomon fece- rat mare æneum et luteres ad ablutiones rat mare æneum et luteres ad ablutiones illas perficiendas, sicut dicitur, III Re- illas perficiendas, sicut dicitur, III Re- gum, vi, 23 et seq. Sed hæc transtu- gum, vi, 23 et seq. Sed hæc transtu- lit Nabuchodonosor in Babylonem, et post- lit Nabuchodonosor in Babylonem, et post- ea pauperes effecti Judæi, in loco illius ea pauperes effecti Judæi, in loco illius piscinam in concavitatem lapidis in piscinam in concavitatem lapidis in monte templi congregaverunt, ubi ho- monte templi congregaverunt, ubi ho- stiæ et sacerdotes lavabantur. stiæ et sacerdotes lavabantur.

Et hoc est quod dicit : « Est autem Je- Et hoc est quod dicit : « Est autem Je- rosolymis, » circa templum, « Probati- rosolymis, » circa templum, « Probati- ca, » hoc est, ab ove denuntiata et deno- ca, » hoc est, ab ove denuntiata et deno- minata quia græcе лpóбatov, latine est minata quia græcе лpóбatov, latine est ovis: quia maxime de ovibus sacrificia ovis: quia maxime de ovibus sacrificia fiebant et ideo plura quam de aliis ani- fiebant et ideo plura quam de aliis ani- malibus ibi corpora ovium lavabantur. malibus ibi corpora ovium lavabantur. « Piscina, » per contrarium, quod anti- « Piscina, » per contrarium, quod anti- phrasis dicitur, quia minime pisces ha- phrasis dicitur, quia minime pisces ha-

bet. bet.

3 Cf. IV Regum, XVIII, 17. 3 Cf. IV Regum, XVIII, 17.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-2. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-2.

« Quæ cognominabatur, » « Quæ cognominabatur, »

Ab usu aquæ, « hebraice Bethsaida, » Ab usu aquæ, « hebraice Bethsaida, » hoc est, domus pecorum sive pecualis : hoc est, domus pecorum sive pecualis : quia ibi corpora pecorum in porticu jace- quia ibi corpora pecorum in porticu jace- bant, donec lavarentur et offerrentur. Et bant, donec lavarentur et offerrentur. Et quia usus iste factus fuit tempore status quia usus iste factus fuit tempore status legis, ideo reverentiam habebat totus hu- legis, ideo reverentiam habebat totus hu- jus piscinæ locus: quia sacrificii carnes jus piscinæ locus: quia sacrificii carnes et abluta ab eis sanctificabant eum. Hoc et abluta ab eis sanctificabant eum. Hoc significante Spiritu sancto, nostram pe- significante Spiritu sancto, nostram pe- corinam naturam ibi a concupiscentiis et corinam naturam ibi a concupiscentiis et peccatis esse abluendam, et Deo fore offe- peccatis esse abluendam, et Deo fore offe- rendam. Ad Romanos, XII, 1: Exhibeatis rendam. Ad Romanos, XII, 1: Exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, san- corpora vestra hostiam viventem, san- ctam, Deo placentem: rationabile obse- ctam, Deo placentem: rationabile obse- quium vestrum. Psal. xxv, 6: Lavabo quium vestrum. Psal. xxv, 6: Lavabo inter innocentes manus meas, et circum- inter innocentes manus meas, et circum- dabo altare tuum, Domine. Sic enim et dabo altare tuum, Domine. Sic enim et nos piscinam munditiæ habemus ante nos piscinam munditiæ habemus ante templum, quando abluti aqua lacryma- templum, quando abluti aqua lacryma- rum et poenitentiæ mundamur, ut puri rum et poenitentiæ mundamur, ut puri sacrificium Deo possimus offerre. Psal. sacrificium Deo possimus offerre. Psal.

L, L,

9: Lavabis me, et super nivem deal- 9: Lavabis me, et super nivem deal- babor. Isa. 1, 16: Lavamini, mundi esto- babor. Isa. 1, 16: Lavamini, mundi esto- te, auferte malum cogitationum vestra- te, auferte malum cogitationum vestra- rum ab oculis meis. rum ab oculis meis.

« Quinque porticus habens. » « Quinque porticus habens. »

Hic venerabilitas hujus loci describi- Hic venerabilitas hujus loci describi- tur ab hospitalitatis gratia: quia ibi pau- tur ab hospitalitatis gratia: quia ibi pau- peres hospitabantur, quos semper Deus peres hospitabantur, quos semper Deus in hoc mundo elegit. Jacobi, 11, 5 : Deus in hoc mundo elegit. Jacobi, 11, 5 : Deus elegit pauperes in hoc mundo, divites in elegit pauperes in hoc mundo, divites in fide, et hæredes regni quod promisit fide, et hæredes regni quod promisit Deus diligentibus se. Deus diligentibus se.

Ad hospitandum autem pauperes dicit Ad hospitandum autem pauperes dicit duo distinctionem receptaculorum, et duo distinctionem receptaculorum, et diversitatem receptorum pauperum. diversitatem receptorum pauperum.

Dicit ergo « Quinque porticus ha- Dicit ergo « Quinque porticus ha- bens, hoc est, quinque receptacula : bens, hoc est, quinque receptacula : quià quinque sunt modi deficientium quià quinque sunt modi deficientium pauperum. Quidam enim sunt pauperes pauperum. Quidam enim sunt pauperes solo rerum defectu et invalitudine corpo- solo rerum defectu et invalitudine corpo- ris, et illi habebant receptaculum pri- ris, et illi habebant receptaculum pri- mum. Quidam autem cum invalitudine mum. Quidam autem cum invalitudine habebant agitationis et angustiæ inquie- habebant agitationis et angustiæ inquie- tudinem, propter quam aliis faciebant tudinem, propter quam aliis faciebant

199 199

incommodum et hi habebant recepta- incommodum et hi habebant recepta- culum secundum. Quidam autem habe- culum secundum. Quidam autem habe- bant corporis talem immunditiam, quam bant corporis talem immunditiam, quam alii ferre non poterant et hi habebant alii ferre non poterant et hi habebant tertium. Quidam autem mentis tantam tertium. Quidam autem mentis tantam patiebantur insaniam, propter quam ite- patiebantur insaniam, propter quam ite- rum aliis intolerabiles erant : et illi rum aliis intolerabiles erant : et illi habebant porticum quartam. Alii autem habebant porticum quartam. Alii autem quasi in novissimo erant spiritu, vici- quasi in novissimo erant spiritu, vici- nam mortem exspectantes, et ideo hor- nam mortem exspectantes, et ideo hor- rori aliis existentes : et ideo indigebant rori aliis existentes : et ideo indigebant porticu quinta. Et sic habebant quin- porticu quinta. Et sic habebant quin- que porticus. Et hoc signatum est, que porticus. Et hoc signatum est, Genes. VI, 4, secundum aliam translatio- Genes. VI, 4, secundum aliam translatio- nem, ubi dicitur: « Facies in arca bica- nem, ubi dicitur: « Facies in arca bica- merata et tricamerata. » Bicamerata et merata et tricamerata. » Bicamerata et tricamerata sunt quinque receptacula. tricamerata sunt quinque receptacula.

Significat autem istud quinque boni Significat autem istud quinque boni cordis receptacula quod est xenodochium cordis receptacula quod est xenodochium miserorum. Quinque porticus, sunt recep- miserorum. Quinque porticus, sunt recep- tio in corde per compassionem, Job, xxx, tio in corde per compassionem, Job, xxx, 25: Compatiebatur anima mea pauperi. 25: Compatiebatur anima mea pauperi. In ore per consolationem, I ad Thessal. In ore per consolationem, I ad Thessal. v, 14 Consolamini pusillanimes, etc. v, 14 Consolamini pusillanimes, etc. In opere per supportationem, ad Roman. In opere per supportationem, ad Roman. xv, 1 Debemus autem nos firmiores, xv, 1 Debemus autem nos firmiores, imbecillitates infirmorum sustinere. In imbecillitates infirmorum sustinere. In facultate et subventione, Jacobi, 11, 15 et facultate et subventione, Jacobi, 11, 15 et 16: Si autem frater et soror nudi 16: Si autem frater et soror nudi sint, etc. Non dederitis autem eis quæ sint, etc. Non dederitis autem eis quæ necessaria sunt corpori, quid proderit ? necessaria sunt corpori, quid proderit ? Apud proximum et Deum per interces- Apud proximum et Deum per interces- sionem, Luc. X1, 5: Amice, commoda sionem, Luc. X1, 5: Amice, commoda mihi tres panes. mihi tres panes.

Sunt autem quinque quæ porticum re- Sunt autem quinque quæ porticum re- ceptionis pauperum faciunt: quorum ceptionis pauperum faciunt: quorum primum est, quod post mortem non est primum est, quod post mortem non est locus pœnitentiæ. Eccle. ix, 10: Quod- locus pœnitentiæ. Eccle. ix, 10: Quod- cumque facere potest manus tua, in- cumque facere potest manus tua, in- stanter operare: quia nec opus, nec ratio, stanter operare: quia nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud nec sapientia, nec scientia erunt apud inferos, quo tu properas. inferos, quo tu properas.

Secunda porticus est meditatio incer- Secunda porticus est meditatio incer- titudinis horæ et qualitatis mortis: hæc titudinis horæ et qualitatis mortis: hæc enim meditatio facit eum affluere visce- enim meditatio facit eum affluere visce- ribus pietatis, ut in corde porticum faciat ribus pietatis, ut in corde porticum faciat ad redemptionem pauperum. Eccle. ix, ad redemptionem pauperum. Eccle. ix, 12 Nescit homo finem suum: sed sicut 12 Nescit homo finem suum: sed sicut pisces capiuntur homo, et sicut aves la- pisces capiuntur homo, et sicut aves la-

200 200

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

queo comprehenduntur, sic capiuntur ho- queo comprehenduntur, sic capiuntur ho- mines in tempore malo. mines in tempore malo.

Tertium quod facit porticum in cordis Tertium quod facit porticum in cordis hospitio, est consideratio impossibilitatis hospitio, est consideratio impossibilitatis merendi in tempore futuro, et quod ibi merendi in tempore futuro, et quod ibi multo graviores poenas solvet, quas omnes multo graviores poenas solvet, quas omnes hic per juvamen sui et proximi potest de- hic per juvamen sui et proximi potest de- lere. Ad Hebr. x, 31: Horrendum est inci- lere. Ad Hebr. x, 31: Horrendum est inci- dere in manus Dei viventis. Eccli. 11, 22: dere in manus Dei viventis. Eccli. 11, 22: Si poenitentiam non egerimus, incidemus Si poenitentiam non egerimus, incidemus in manus Domini, et non in manus homi- in manus Domini, et non in manus homi- num. Dominus autem dicit in Psalmo num. Dominus autem dicit in Psalmo 3: Сит асcepero tempus, ego 3: Сит асcepero tempus, ego justitias judicabo. Et ideo justitias judicabo. Et ideo per misericor- per misericor- diam cautum est illud judicium præve- diam cautum est illud judicium præve- nire. nire.

LXXIV, LXXIV,

Quartum quod de corde facit porticum Quartum quod de corde facit porticum pauperum, est meditatio recompensatio- pauperum, est meditatio recompensatio- nis ejus quod ex misericordia impendi- nis ejus quod ex misericordia impendi- tur, quod centuplum retribuitur, et in tur, quod centuplum retribuitur, et in tuto ubi fures non effodiunt collocatur. tuto ubi fures non effodiunt collocatur. Matth. xix, 29: Centuplum accipiet, et Matth. xix, 29: Centuplum accipiet, et vitam æternam possidebit 1. Eccle. xi, 1 : vitam æternam possidebit 1. Eccle. xi, 1 : Mitte panem tuum super transeuntes Mitte panem tuum super transeuntes aquas, quia post tempora multa invenies aquas, quia post tempora multa invenies illum. Quod autem in tuto est colloca- illum. Quod autem in tuto est colloca- tum, II ad Timoth. 1, 12: Scio cui credi- tum, II ad Timoth. 1, 12: Scio cui credi- di, et certus sum quia potens est deposi- di, et certus sum quia potens est deposi- tum meum servare in illum diem. tum meum servare in illum diem. Matth. vi, 20: Thesaurizate vobis the- Matth. vi, 20: Thesaurizate vobis the- sauros in cœlo, ubi neque ærugo neque sauros in cœlo, ubi neque ærugo neque tinea demolitur, et ubi fures non effo- tinea demolitur, et ubi fures non effo- diunt nec furantur. diunt nec furantur.

Quinta porticus consideratio est, quod Quinta porticus consideratio est, quod homo per misericordiam evadit examen homo per misericordiam evadit examen futuri judicii. Psal. cx1, 5 et 6 : Jucun- futuri judicii. Psal. cx1, 5 et 6 : Jucun- dus homo qui miseretur et commodat, dus homo qui miseretur et commodat, disponet sermones suos in judicio: quia disponet sermones suos in judicio: quia in æternum non commovebitur. Omnes in æternum non commovebitur. Omnes enim quibus vel affectum vel effectum enim quibus vel affectum vel effectum misericordiæ impendit, excusabunt eum misericordiæ impendit, excusabunt eum in judicio. Jacobi, 11, 13: Superexaltat in judicio. Jacobi, 11, 13: Superexaltat autem misericordia judicium. autem misericordia judicium.

Sic ergo per misericordiam sui et pro- Sic ergo per misericordiam sui et pro- ximi xenodochium cordis ædificatur, ximi xenodochium cordis ædificatur, quinque porticus habens. quinque porticus habens.

Sed redeamus ad litteram. Sed redeamus ad litteram.

1 Cf. Luc. VII, 8 et Marc. x, 30. 1 Cf. Luc. VII, 8 et Marc. x, 30.

« In his jacebat multitudo magna « In his jacebat multitudo magna languentium, cæcorum, claudorum, languentium, cæcorum, claudorum, aridorum, exspectantium aquæ mo- aridorum, exspectantium aquæ mo-

tum. » tum. »

Tangit loci venerationem ex diversi- Tangit loci venerationem ex diversi- tate in loco receptorum pauperum. tate in loco receptorum pauperum.

Et tangit quatuor, scilicet, languen- Et tangit quatuor, scilicet, languen- tium quietem, multitudinem, diversita- tium quietem, multitudinem, diversita- tem et consolationis exspectationem. tem et consolationis exspectationem. Quæ valde competunt operibus miseri- Quæ valde competunt operibus miseri- cordiæ. cordiæ.

Dicit ergo « In his » porticibus « ja- Dicit ergo « In his » porticibus « ja- cebat » in lectis et locis ad quiescendum cebat » in lectis et locis ad quiescendum paratis, in quibus membra infirmorum paratis, in quibus membra infirmorum molliter recipiebantur et munde. Luc. x, molliter recipiebantur et munde. Luc. x, 34: Imponens illum in jumentum suum, 34: Imponens illum in jumentum suum, duxit in stabulum, et curam ejus egit. duxit in stabulum, et curam ejus egit. IV Regum, IV, 10: Faciamus ei cœnacu- IV Regum, IV, 10: Faciamus ei cœnacu- lum parvum, et ponamus in eo lectum, lum parvum, et ponamus in eo lectum, et mensam, et sellam, et candelabrum, ut et mensam, et sellam, et candelabrum, ut cum venerit ad nos, maneat ibi. cum venerit ad nos, maneat ibi.

« Multitudo magna languentium. » « Multitudo magna languentium. »

Ad hoc enim ædificatæ fuerunt porti- Ad hoc enim ædificatæ fuerunt porti- cus, ut essent infirmorum receptacula. cus, ut essent infirmorum receptacula. Et ex hoc sumpsit initium quod hospi- Et ex hoc sumpsit initium quod hospi- talia per Ecclesiam infirmis ædificantur. talia per Ecclesiam infirmis ædificantur. Languentes autem dicuntur diu infirma- Languentes autem dicuntur diu infirma- ti: quia languor est longus angor. Et illi ti: quia languor est longus angor. Et illi majori indigent misericordia. Eccli. x, majori indigent misericordia. Eccli. x, 12: Brevem languorem præcidit medi- 12: Brevem languorem præcidit medi- cus. Et ibidem, y. 11 : Languor prolixior cus. Et ibidem, y. 11 : Languor prolixior gravat medicum. Multitudo autem fuit gravat medicum. Multitudo autem fuit in collectione multorum in numero. in collectione multorum in numero. Magna autem fuit, in expensis, quas ad Magna autem fuit, in expensis, quas ad usus infirmorum habere oportuit. Luc. usus infirmorum habere oportuit. Luc. VI, 19 Et omnis turba quærebat eum VI, 19 Et omnis turba quærebat eum tangere, quia virtus de illo exibat, et sa- tangere, quia virtus de illo exibat, et sa- nabat omnes. Virtus enim misericordiæ nabat omnes. Virtus enim misericordiæ semper per miserationes exit de miseri- semper per miserationes exit de miseri- corde. Luc. VI, 36: Estote misericordes, corde. Luc. VI, 36: Estote misericordes, sicut et Pater vester misericors est. Isa. sicut et Pater vester misericors est. Isa. LVIII, 7 Egenos vagosque induc in do- LVIII, 7 Egenos vagosque induc in do- mum tuam. Job, xxx1, 32: Foris non mum tuam. Job, xxx1, 32: Foris non

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-33, 34. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-33, 34.

mansit peregrinus: ostium meum viatori mansit peregrinus: ostium meum viatori patuit. patuit.

» »

Cæcorum, claudorum, arido- Cæcorum, claudorum, arido-

rum. » rum. »

Ecce diversitas receptorum paupe- Ecce diversitas receptorum paupe- rum. Cæcus autem visu carens, ad con- rum. Cæcus autem visu carens, ad con- solandum vias dirigentes non adspicit. solandum vias dirigentes non adspicit. Claudus etiam prospectans ad consolan- Claudus etiam prospectans ad consolan- tem, dirigentes vias ambulare non pote- tem, dirigentes vias ambulare non pote- rit. Aridus autem mombrorum nervos rit. Aridus autem mombrorum nervos arefactos, et motu destitutos et sensu, arefactos, et motu destitutos et sensu, etiam a porrigente consolationem pro- etiam a porrigente consolationem pro- priis viribus illam accipere non poterit. priis viribus illam accipere non poterit. Et ideo in his tribus generibus misero- Et ideo in his tribus generibus misero- rum, maxime destituti omnes intelligun- rum, maxime destituti omnes intelligun- tur. Sed beatus ille misericors Job vices tur. Sed beatus ille misericors Job vices corum in his quæ per se non poterant corum in his quæ per se non poterant supplevit. Job, xxix, 15 Oculus fui supplevit. Job, xxix, 15 Oculus fui crco, et pes claudo. Infirmitatem aridi crco, et pes claudo. Infirmitatem aridi Paulus supplere præcepit, ad Roman. Paulus supplere præcepit, ad Roman. xv, 1 et 2 Debemus nos firmiores, im- xv, 1 et 2 Debemus nos firmiores, im- becillitates infirmorum sustinere, et non becillitates infirmorum sustinere, et non nobis placere. Unusquisque vestrum nobis placere. Unusquisque vestrum proximo suo placeat in bonum ad ædifi- proximo suo placeat in bonum ad ædifi-

rationem. rationem.

« Exspectantium aquæ motum. » « Exspectantium aquæ motum. »

Quia per motum aquæ curabatur ali- Quia per motum aquæ curabatur ali- quis in tanta multitudine, sicut inferius quis in tanta multitudine, sicut inferius habebitur. Significat autem iste motus habebitur. Significat autem iste motus aquæ motum fluxibilis cordis in miseri- aquæ motum fluxibilis cordis in miseri- cordia quia sicut aqua tota effunditur a cordia quia sicut aqua tota effunditur a vase in quo est, ita cor misericors totum vase in quo est, ita cor misericors totum se effundit in misericordias pauperum. se effundit in misericordias pauperum. Isa. LVIII, 10 Cum effuderis esurienti Isa. LVIII, 10 Cum effuderis esurienti aimam tuam, et animam afflictam re- aimam tuam, et animam afflictam re- pleveris, orietur in tenebris lux tua, et pleveris, orietur in tenebris lux tua, et tenebræ tuæ erunt sicut meridies. Psal. tenebræ tuæ erunt sicut meridies. Psal. XLI, 5: Hæc recordatus sum, et effudi in XLI, 5: Hæc recordatus sum, et effudi in me animam meam. Iste aquæ motus ad- me animam meam. Iste aquæ motus ad- huc curat et sublevat multorum miserias. huc curat et sublevat multorum miserias. Thren. 1, 19 Effunde sicut aquam cor Thren. 1, 19 Effunde sicut aquam cor tuum ante conspectum Domini. tuum ante conspectum Domini.

Sic ergo aqua movetur in consolatio- Sic ergo aqua movetur in consolatio- nem pauperum. nem pauperum.

201 201

« Angelus autem Domini descende- « Angelus autem Domini descende- bat secundum tempus in piscinam, et bat secundum tempus in piscinam, et movebatur aqua. Et qui prior descen- movebatur aqua. Et qui prior descen- disset in piscinam post motionem disset in piscinam post motionem aquæ, sanus fiebat a quacumque deti- aquæ, sanus fiebat a quacumque deti- nebatur infirmitate. » nebatur infirmitate. »

Tangitur hic reverentia loci ex visita- Tangitur hic reverentia loci ex visita- tione Angeli. Si autem quæritur, Quare tione Angeli. Si autem quæritur, Quare iste visitabatur ab Angelo ? Dicunt qui- iste visitabatur ab Angelo ? Dicunt qui- dam (quædam sequentes apocrypha, quæ dam (quædam sequentes apocrypha, quæ ab historiis Græcorum ad nos derivata ab historiis Græcorum ad nos derivata sunt, et dicuntur scribi in ea quæ apud sunt, et dicuntur scribi in ea quæ apud Græcos exuthimiaca vocatur historia, Græcos exuthimiaca vocatur historia, quam Patriarcha quidam Jerosolymita- quam Patriarcha quidam Jerosolymita- nus dicitur conscripsisse) quod cum Sa- nus dicitur conscripsisse) quod cum Sa- lomon ædificaret templum de lignis lomon ædificaret templum de lignis Libani, quod remanserunt ibi quædam Libani, quod remanserunt ibi quædam ligna cedrina et cypressina ex quibus ligna cedrina et cypressina ex quibus crux Domini postea fuit præparata. Hæc crux Domini postea fuit præparata. Hæc ergo ligna in loco illo paulatim operta ergo ligna in loco illo paulatim operta sunt terra primo, et cum postea ibi pi- sunt terra primo, et cum postea ibi pi- scina fieret, natabant ligna in piscina, scina fieret, natabant ligna in piscina, quæ procedente tempore propter aquam quæ procedente tempore propter aquam imbibitam gravia effecta, in fundo non imbibitam gravia effecta, in fundo non natantia jacebant. Dicunt etiam quod natantia jacebant. Dicunt etiam quod hæc ligna tempore Passionis dominicæ hæc ligna tempore Passionis dominicæ natare contra consuetudinem inceperunt natare contra consuetudinem inceperunt ad visum hominum, et quod propter ligni ad visum hominum, et quod propter ligni illius sanctitatem, locum Angelus visita- illius sanctitatem, locum Angelus visita- vit, et aqua etiam virtutem curationis vit, et aqua etiam virtutem curationis ægrorum accepit. Hoc autem dictum ægrorum accepit. Hoc autem dictum quia nulla probatur auctoritate, eadem quia nulla probatur auctoritate, eadem facilitate contemnitur qua probatur. facilitate contemnitur qua probatur.

Probabiliter ergo dicetur quod reve- Probabiliter ergo dicetur quod reve- rentiam accepit piscina, tum a facto, rentiam accepit piscina, tum a facto, tum a mysterio. A facto autem duplici, tum a mysterio. A facto autem duplici, scilicet, ab ablutione sacerdotum et ho- scilicet, ab ablutione sacerdotum et ho- stiarum, et ab hospitalitate pauperum ibi stiarum, et ab hospitalitate pauperum ibi receptorum. A mysterio autem, quia ibi receptorum. A mysterio autem, quia ibi Spiritus sanctus dignitatem figuralium Spiritus sanctus dignitatem figuralium hostiarum ostendere voluit propter di- hostiarum ostendere voluit propter di- gnitatem Passionis Christi, quæ in eis si- gnitatem Passionis Christi, quæ in eis si- gnificata fuit et ideo Angelus locum gnificata fuit et ideo Angelus locum illum visitavit. Malach. I, 1: Ecce ego illum visitavit. Malach. I, 1: Ecce ego mitto Angelum meum, et præpara- mitto Angelum meum, et præpara- bit viam ante faciem meam. Pusillosque bit viam ante faciem meam. Pusillosque et infirmos aliud solatium non habentes et infirmos aliud solatium non habentes

202 202

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

libenter visitant Angeli. Matth. xvII, 10: libenter visitant Angeli. Matth. xvII, 10: Angeli eorum, scilicet pusillorum, in cœ- Angeli eorum, scilicet pusillorum, in cœ- lis semper vident faciem Patris mei qui in lis semper vident faciem Patris mei qui in coelis est. Et ideo languidum Lazarum sin- coelis est. Et ideo languidum Lazarum sin- gulariter inter omnes descendentes ab gulariter inter omnes descendentes ab hoc mundo, Angeli leguntur portasse in hoc mundo, Angeli leguntur portasse in sinum Abrahæ '. sinum Abrahæ '.

Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

« Angelus autem Domini, » « Angelus autem Domini, »

Propter loci reverentiam secundum Propter loci reverentiam secundum tempus aliquod, quia non omni tempore. tempus aliquod, quia non omni tempore. Hoc enim reservatum est soli Christo qui Hoc enim reservatum est soli Christo qui omnes quos vellet, et quandoque vellet omnes quos vellet, et quandoque vellet curaret. Filio enim tanto major datur curaret. Filio enim tanto major datur virtus curationum, quanto melior est virtus curationum, quanto melior est Filius Angelo. Ad Hebr. 1, 4: Tanto me- Filius Angelo. Ad Hebr. 1, 4: Tanto me- lior Angelis effectus, quanto differentius lior Angelis effectus, quanto differentius præ illis nomen hæreditavit. præ illis nomen hæreditavit.

Hic autem Angelus dicitur Domini: quia Hic autem Angelus dicitur Domini: quia virtute non sua, sed Domini, cujus erat virtute non sua, sed Domini, cujus erat minister, hoc effecit. Ad Hebr. 1, 14: minister, hoc effecit. Ad Hebr. 1, 14: Nonne omnes sunt administratorii spiri- Nonne omnes sunt administratorii spiri- tus, in ministerium missi propter eos qui tus, in ministerium missi propter eos qui hæreditatem capient salutis ? hæreditatem capient salutis ?

« Descendebat secundum tempus, » « Descendebat secundum tempus, »

In propria persona et singulari effectu, In propria persona et singulari effectu, « in piscinam,» ante porticus effusam : « in piscinam,» ante porticus effusam : qui descensus gratiam curandi significa- qui descensus gratiam curandi significa- bat allatam. Genes. xxvi, 12: Et Ange- bat allatam. Genes. xxvi, 12: Et Ange- los descendentes per eam. Joan. 1, 51: los descendentes per eam. Joan. 1, 51: Videbitis cælum apertum, et Angelos Videbitis cælum apertum, et Angelos ascendentes et descendentes supra Filium ascendentes et descendentes supra Filium hominis. hominis.

« Et movebatur aqua, » « Et movebatur aqua, »

Ut infirmi ex ipso aquæ motu scirent Ut infirmi ex ipso aquæ motu scirent gratiam curationis adesse. Sciendum au- gratiam curationis adesse. Sciendum au- tem est, quod forti motu movebatur: et tem est, quod forti motu movebatur: et ideo inferius dicitur quod turbabatur 2, ideo inferius dicitur quod turbabatur 2, quia a fundo commiscebatur quod reli- quia a fundo commiscebatur quod reli- ctum fuerat ex ablutione de carnibus san- ctum fuerat ex ablutione de carnibus san-

1 Luc. XVI, 22. 1 Luc. XVI, 22.

2 Vide infra, ŷ. 7: Ut cum turbata fuerit 2 Vide infra, ŷ. 7: Ut cum turbata fuerit

ctis cum aqua sanctificationis et curatio- ctis cum aqua sanctificationis et curatio- nis ut Baptismus significaretur commix- nis ut Baptismus significaretur commix- tus cum Passione Christi, qui curationem tus cum Passione Christi, qui curationem spiritualem perfectam exhibiturus fuit. spiritualem perfectam exhibiturus fuit. Talis ergo motus fuit in aqua. Ezechiel. Talis ergo motus fuit in aqua. Ezechiel. XXXVI, 23: Effundam super vos aquam XXXVI, 23: Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris. inquinamentis vestris.

« Et qui prior descendebat in pisci- « Et qui prior descendebat in pisci-

nam. » nam. »

Prior enim descendit qui in sanctifica- Prior enim descendit qui in sanctifica- tione aquæ puriorem invenit aquam, an- tione aquæ puriorem invenit aquam, an- tequam ad alios usus applicaretur. Et tequam ad alios usus applicaretur. Et prior descendit qui ferventiori animo de- prior descendit qui ferventiori animo de- votionis gratiam quæsivit: quia ille plus votionis gratiam quæsivit: quia ille plus festinavit. De primo horum dicitur, Apo- festinavit. De primo horum dicitur, Apo- cal. XXII, 1: Ostendit mihi, scilicet An- cal. XXII, 1: Ostendit mihi, scilicet An- gelus, fluvium aquæ vitæ, splendidum gelus, fluvium aquæ vitæ, splendidum tamquam crystallum, procedentem a sede tamquam crystallum, procedentem a sede Dei et Agni. De secundo, I ad Corinth. Dei et Agni. De secundo, I ad Corinth. 1x, 24 Sic currite ut comprehendatis. 1x, 24 Sic currite ut comprehendatis. Isa. Lv, 1: Omnes sitientes, venite ad Isa. Lv, 1: Omnes sitientes, venite ad aquas. aquas.

« Post motionem aquæ : » et tangit « Post motionem aquæ : » et tangit virtutem curativam propter quam in re- virtutem curativam propter quam in re- verentia fuit locus, « sanus fiebat a qua- verentia fuit locus, « sanus fiebat a qua- cumque detinebatur infirmitate. Il Ma- cumque detinebatur infirmitate. Il Ma- chab. 111, 38 et 39: Eo quod in loco sit vere chab. 111, 38 et 39: Eo quod in loco sit vere Dei quædam virtus. Nam ipse, qui habet Dei quædam virtus. Nam ipse, qui habet in cœlis habitationem, visitator et adju- in cœlis habitationem, visitator et adju- tor est loci illius. Genes. xxvIII, 16: tor est loci illius. Genes. xxvIII, 16: Vere Dominus est in loco isto. Vere Dominus est in loco isto.

Quæritur autem hic, Quare in loco Quæritur autem hic, Quare in loco illo, non omni tempore omnes sanaban- illo, non omni tempore omnes sanaban- tur, ut esset perfectior sanctificatio futuro- tur, ut esset perfectior sanctificatio futuro- rum? Ad hoc autem dicendum quod, sic- rum? Ad hoc autem dicendum quod, sic- ut dicitur, ad Hebr. vi, 19: Nihil ad per- ut dicitur, ad Hebr. vi, 19: Nihil ad per- fectum adduxit lex. Et ideo particulare fectum adduxit lex. Et ideo particulare secundum tempus, et secundum numerum secundum tempus, et secundum numerum quod est in parte, signum debuit esse quod est in parte, signum debuit esse perfecti secundum tempus et secundum perfecti secundum tempus et secundum universitatem curatorum. Hoc enim exi- universitatem curatorum. Hoc enim exi- git tempus imperfectionis, quod sua im- git tempus imperfectionis, quod sua im- perfectione mittebat ad Christum per- perfectione mittebat ad Christum per-

aqua, etc. aqua, etc.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-5, 6. IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-5, 6.

fectum curatorem omnium. Psal. CII, 3: fectum curatorem omnium. Psal. CII, 3: Qui propitiatur omnibus iniquitatibus Qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. Eccli. xxxiv, 20: Dans sanitatem, et vi- Eccli. xxxiv, 20: Dans sanitatem, et vi- tam, et benedictionem. tam, et benedictionem.

«Erat autem quidam homo ibi, tri- «Erat autem quidam homo ibi, tri- ginta et octo annos habens in infirmi- ginta et octo annos habens in infirmi- tale sua. " tale sua. "

Tangit hic infirmitatis miseriam. Hanc Tangit hic infirmitatis miseriam. Hanc autem exaggerat tripliciter: a natura, a autem exaggerat tripliciter: a natura, a longitudine infirmitatis, ab ipsa infirmi- longitudine infirmitatis, ab ipsa infirmi-

late. late.

A natura quidem in hoc quod dicit : A natura quidem in hoc quod dicit : « Quidam homo, » factus ad imaginem « Quidam homo, » factus ad imaginem Dei, et ideo miserandus: colens intel- Dei, et ideo miserandus: colens intel- lectum, et ideo diligendus. Genes. Ix, 6: lectum, et ideo diligendus. Genes. Ix, 6: Ad imaginem quippe Dei factus est ho- Ad imaginem quippe Dei factus est ho- mo. De secundo, Deuter. xxx111, 3: Di- mo. De secundo, Deuter. xxx111, 3: Di- lexit populos, omnes sancti in manu lexit populos, omnes sancti in manu illius sunt. illius sunt.

« Triginta et octo annos habens. » « Triginta et octo annos habens. »

Ecce longitudo infirmitatis. Psal. Ecce longitudo infirmitatis. Psal. LXXXVII, 16 Pauper sum ego, et in la- LXXXVII, 16 Pauper sum ego, et in la- boribus a juventute mea. Dicit enim boribus a juventute mea. Dicit enim Chrysostomus, quod i̇ste ab annis pue- Chrysostomus, quod i̇ste ab annis pue- rilibus fuit paralyticus et numquam sa- rilibus fuit paralyticus et numquam sa- nus et ideo magis miserandus. Psal. vi, nus et ideo magis miserandus. Psal. vi, 3 et 4 Sana me, Domine, quoniam con- 3 et 4 Sana me, Domine, quoniam con- turbata sunt ossa mea. Et anima mea turbata sunt ossa mea. Et anima mea turbata est valde. Luc. XIII, 16: Hanc turbata est valde. Luc. XIII, 16: Hanc autem filiam Abrahæ, quam alligavit autem filiam Abrahæ, quam alligavit Satanas, ecce decem et octo annis, non Satanas, ecce decem et octo annis, non oportuit solvi a vinculo isto die sabbati? oportuit solvi a vinculo isto die sabbati? Quasi diceret Imo oportuit propter Quasi diceret Imo oportuit propter diuturnam ejus infirmitatem ne semper diuturnam ejus infirmitatem ne semper gravetur. Numerus autem triginta et octo gravetur. Numerus autem triginta et octo annorum significat defectum a denario et annorum significat defectum a denario et fide Trinitatis quia triginta sunt ter de- fide Trinitatis quia triginta sunt ter de- cem, et numerus triginta surgit ex hoc cem, et numerus triginta surgit ex hoc quod fides Trinitatis in decalogum ducitur. quod fides Trinitatis in decalogum ducitur. Infirmus autem in his infirmitatem signat Infirmus autem in his infirmitatem signat

1 Cf. Matth. 1x, 2 et seq.; Luc. v, 19. 1 Cf. Matth. 1x, 2 et seq.; Luc. v, 19.

203 203

in fide Trinitatis, et operatione decalogi. in fide Trinitatis, et operatione decalogi. Octo autem quæ supersunt, signant octo Octo autem quæ supersunt, signant octo beatitudines quæ, Matth. v, 3-12, enu- beatitudines quæ, Matth. v, 3-12, enu- merantur. Et infirmatus in eis signat in- merantur. Et infirmatus in eis signat in- firmitatem virtutis circa illa quæ beatifi- firmitatem virtutis circa illa quæ beatifi- cant. Et sic infirmus iste in fide et opere cant. Et sic infirmus iste in fide et opere et virtute significat infirmum. Et hæc tria et virtute significat infirmum. Et hæc tria tanguntur in Psalmo xxxvi, 11: Cor tanguntur in Psalmo xxxvi, 11: Cor meum conturbatum est, scilicet in me. meum conturbatum est, scilicet in me. Quod est principium operationum. Dere- Quod est principium operationum. Dere- liquit me virtus mea. Quæ causa est bea- liquit me virtus mea. Quæ causa est bea- titudinis. Et lumen oculorum meorum, titudinis. Et lumen oculorum meorum, in fide, et ipsum non est mecum. in fide, et ipsum non est mecum.

Et ideo iste totus erat miser et mise- Et ideo iste totus erat miser et mise- rabilis « in infirmitate sua. » Quamvis rabilis « in infirmitate sua. » Quamvis omnis dolor sit quædam infirmitas, et omnis dolor sit quædam infirmitas, et ægritudo tamen paralysis specialiter est ægritudo tamen paralysis specialiter est infirmitas quæ nihil firmum in membris infirmitas quæ nihil firmum in membris relinquit, sed omnia dissolvit : ita quod relinquit, sed omnia dissolvit : ita quod se usu membrorum juvare non possit. se usu membrorum juvare non possit. Psal. vi, 3 Miserere mei, Domine, quo- Psal. vi, 3 Miserere mei, Domine, quo- niam infirmus sum: sana me, Domine, niam infirmus sum: sana me, Domine, quoniam conturbata sunt ossa mea. Si- quoniam conturbata sunt ossa mea. Si- gnificat autem ista infirmitas passionis gnificat autem ista infirmitas passionis humorem concupiscentiæ, membra resol- humorem concupiscentiæ, membra resol- ventem et dissolventem. Unde, Marc. 11, ventem et dissolventem. Unde, Marc. 11, 3, paralyticus non poterat per seipsum 3, paralyticus non poterat per seipsum venire ad Jesum: sed a quatuor portatus venire ad Jesum: sed a quatuor portatus per tegulas submissus est ante eum 1. per tegulas submissus est ante eum 1. Isa. 1, 6 A planta pedis usque ad ver- Isa. 1, 6 A planta pedis usque ad ver- ticem non est in eo sanitas. ticem non est in eo sanitas.

« Hunc autem cum vidisset Jesus ja- « Hunc autem cum vidisset Jesus ja- centem, et cognovisset quia jam mul- centem, et cognovisset quia jam mul- tum tempus haberet, dicit ei: Vis sa- tum tempus haberet, dicit ei: Vis sa- nus fieri? » nus fieri? »

Hic tanguntur ea quæ faciunt ad per- Hic tanguntur ea quæ faciunt ad per- fectionem miraculi. fectionem miraculi.

Dicuntur autem hic tria, scilicet, sa- Dicuntur autem hic tria, scilicet, sa- nantia, sanitatem perfectam ostendentia, nantia, sanitatem perfectam ostendentia, et calumniam contra Christum ostenden- et calumniam contra Christum ostenden- tia. tia.

Sanantia autem sunt tria, scilicet, mi- Sanantia autem sunt tria, scilicet, mi- sericordia Christi, consensus ægri, et sericordia Christi, consensus ægri, et

204 204

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

verbum virtutis quod imperat infirmitati. verbum virtutis quod imperat infirmitati. Misericordia notatur in duobus: in Misericordia notatur in duobus: in visu miseri, et in cognitione longæ in- visu miseri, et in cognitione longæ in- firmitatis infirmi. firmitatis infirmi.

De primo dicit : « Hunc ergo » infir- De primo dicit : « Hunc ergo » infir- mum «< cum vidisset, » oculo misericor- mum «< cum vidisset, » oculo misericor- diæ. Sapient. 111, 6: In tempore erit re- diæ. Sapient. 111, 6: In tempore erit re- spectus illorum. Sic oculo misericordiæ spectus illorum. Sic oculo misericordiæ Samaritanus vulnerato appropians, alli- Samaritanus vulnerato appropians, alli- gavit vulnera ejus 1. Exod. III, 7: Vidi gavit vulnera ejus 1. Exod. III, 7: Vidi afflictionem populi mei in Ægypto: et afflictionem populi mei in Ægypto: et clamorem ejus audivi,... et descendi ut clamorem ejus audivi,... et descendi ut liberem eum. liberem eum.

« Et cum cognovisset quod jam mul- « Et cum cognovisset quod jam mul- tum tempus haberet» in infirmitate sua. tum tempus haberet» in infirmitate sua.

Et hoc ante cognovit virtute deitatis, Et hoc ante cognovit virtute deitatis, sed nunc ad modum cognoscentis se ha- sed nunc ad modum cognoscentis se ha- bet quando misericordiam impendit: bet quando misericordiam impendit: quia tunc proximum se facit. Luc. x, 37: quia tunc proximum se facit. Luc. x, 37: Proximus est ille qui fecit misericordiam Proximus est ille qui fecit misericordiam in illum. Tob. v, 13: Forti animo esto: in illum. Tob. v, 13: Forti animo esto: in proximo est ut a Deo cureris. in proximo est ut a Deo cureris.

« Dicit ei, » eliciens consensum. Et in « Dicit ei, » eliciens consensum. Et in hoc signat quod dissentiens non curatur hoc signat quod dissentiens non curatur ab infirmitate spirituali, quia ponit obi- ab infirmitate spirituali, quia ponit obi- cem Spiritui sancto. cem Spiritui sancto.

« Vis sanus fieri ? » « Vis sanus fieri ? »

Quasi diceret In voluntate tua est, Quasi diceret In voluntate tua est, quia tu tibi peccatum causa infirmitatis quia tu tibi peccatum causa infirmitatis fuisti sicut infra patebit 2, ubi dicit : fuisti sicut infra patebit 2, ubi dicit : Ecce sanus factus es: jam noli peccare, Ecce sanus factus es: jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat. Et ne deterius tibi aliquid contingat. Et ideo voluntatem ad me a peccato con- ideo voluntatem ad me a peccato con- verte, sicut ad auctorem salutis tuæ, et verte, sicut ad auctorem salutis tuæ, et curaberis. Osee, xiv, 3: Sanabo contri- curaberis. Osee, xiv, 3: Sanabo contri- tiones eorum, diligam eos spontanee, quia tiones eorum, diligam eos spontanee, quia aversus est furor meus ab eis. aversus est furor meus ab eis.

« Respondit ei languidus: Domine, « Respondit ei languidus: Domine, hominem non habeo, ut cum turbata hominem non habeo, ut cum turbata

fuerit aqua, mittat me in piscinam: fuerit aqua, mittat me in piscinam: dum venio enim ego, alius ante me dum venio enim ego, alius ante me descendit. » descendit. »

1 Luc. x, 34. 1 Luc. x, 34.

Hic ponitur languidi consensus. Hic ponitur languidi consensus. Et dicuntur duo: quorum primum est Et dicuntur duo: quorum primum est inopiæ allegatio: secundum autem osten- inopiæ allegatio: secundum autem osten- sio impotentiæ in seipso. sio impotentiæ in seipso.

Dicit ergo «Domine. » Ecce confes- Dicit ergo «Domine. » Ecce confes- sio majestatis et potentiæ. Esther, XIII, sio majestatis et potentiæ. Esther, XIII, 11 Dominus omnium es. 11 Dominus omnium es.

«Non habeo hominem. » Inopiæ est «Non habeo hominem. » Inopiæ est allegatio: quia nullum habet adjuvantem. allegatio: quia nullum habet adjuvantem. Job, vi, 13: Ecce non est auxilium mihi Job, vi, 13: Ecce non est auxilium mihi in me et necessarii quoque mei recesse- in me et necessarii quoque mei recesse- runt a me. Psal. xxxvi, 12: Amici mei runt a me. Psal. xxxvi, 12: Amici mei et proximi mei adversum me appropin- et proximi mei adversum me appropin- quaverunt, et steterunt. Quasi diceret : quaverunt, et steterunt. Quasi diceret : Bene habec voluntatem, sed inopia tanta Bene habec voluntatem, sed inopia tanta est quod non habeo adjuvantem. Eccli. est quod non habeo adjuvantem. Eccli. LI, 10 Respiciens eram ad adjutorium LI, 10 Respiciens eram ad adjutorium hominum, et non erat. hominum, et non erat.

« Ut cum turbata fuerit aqua, » quan- « Ut cum turbata fuerit aqua, » quan- do reliquiæ sacrificiorum immiscentur in do reliquiæ sacrificiorum immiscentur in aquam ut ab eis vim curationis accipiat, aquam ut ab eis vim curationis accipiat, « mittat me » primum «< in piscinam. » « mittat me » primum «< in piscinam. » Et sic deest adjutorium hominum. Et hoc Et sic deest adjutorium hominum. Et hoc signat quod peccator omni destituitur au- signat quod peccator omni destituitur au- xilio humano. Unde in Psalmo LXXVII, 39, xilio humano. Unde in Psalmo LXXVII, 39, dicitur Spiritus vadens et non rediens. dicitur Spiritus vadens et non rediens. Quia per se vadit in peccatum, sed non Quia per se vadit in peccatum, sed non per se redit. ex ipso. per se redit. ex ipso.

« Dum venio enim ego, etc. » « Dum venio enim ego, etc. »

Significat infirmitatem in ipso vires Significat infirmitatem in ipso vires non habentem, et hoc est : « Dum ego non habentem, et hoc est : « Dum ego venio, » per conatum aliquem infirmita- venio, » per conatum aliquem infirmita- tis meæ, « alius, » fortior me et poten- tis meæ, « alius, » fortior me et poten- tior, «ante me descendit » in aquam, et tior, «ante me descendit » in aquam, et sic laborem exhibeo sine fructu laboris. sic laborem exhibeo sine fructu laboris. Job, xvI, 8: Nunc autem oppressit me Job, xvI, 8: Nunc autem oppressit me dolor meus, et in nihilum redacti sunt dolor meus, et in nihilum redacti sunt omnes artus mei. Quia omnia naturalia omnes artus mei. Quia omnia naturalia mea sunt oppressa. Isa. xxXVIII, 13: mea sunt oppressa. Isa. xxXVIII, 13: Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. Daniel. x, 16 Dissolutæ sunt compages Daniel. x, 16 Dissolutæ sunt compages meæ, et nihil in me remansit virium. Et meæ, et nihil in me remansit virium. Et hoc quidem facit peccatum in homine : hoc quidem facit peccatum in homine : quia tollit communionem Sanctorum, per quia tollit communionem Sanctorum, per quam deberet haberi adjutorium ab alio : quam deberet haberi adjutorium ab alio :