IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-28, 29. IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-28, 29.

vit ut aliis daret occasionem interrogandi vit ut aliis daret occasionem interrogandi et quærendi. « Aut quid loqueris, » exci- et quærendi. « Aut quid loqueris, » exci- tans alios ut tecum fiducialiter loquantur, tans alios ut tecum fiducialiter loquantur, « cum ea,» tali peccatrice et alienigena « cum ea,» tali peccatrice et alienigena muliercula? Joan. xvi, 30 : Non opus est muliercula? Joan. xvi, 30 : Non opus est tibi ut quis te interroget. Joan. 11, 25: tibi ut quis te interroget. Joan. 11, 25: Opus ei non erat ut quis testimonium Opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de homine: ipse enim sciebat perhiberet de homine: ipse enim sciebat quid esset in homine. quid esset in homine.

Sed cum Petrus et Joannes semper Sed cum Petrus et Joannes semper apud eum audaciam quærendi habuissent, apud eum audaciam quærendi habuissent, quare de isto mysterio non fecerunt quæ- quare de isto mysterio non fecerunt quæ- stionem? Petrus enim, Joan. XXI, 21, stionem? Petrus enim, Joan. XXI, 21, quæsivit de Joanne : Domine, hic autem quæsivit de Joanne : Domine, hic autem quid? Joanni autem Petrus innuit ut quid? Joanni autem Petrus innuit ut quæreret quis eum esset traditurus. Ad quæreret quis eum esset traditurus. Ad hoc autem secundum Chrysostomum di- hoc autem secundum Chrysostomum di- cendum videtur, quod istud fuit in prin- cendum videtur, quod istud fuit in prin- cipio prædicationis Domini antequam cipio prædicationis Domini antequam Petrus et Joannes ausum quærendi apud Petrus et Joannes ausum quærendi apud ipsum accepissent, et antequam myste- ipsum accepissent, et antequam myste- rium vocationis Gentium accepissent. rium vocationis Gentium accepissent.

« Reliquit ergo mulier hydriam « Reliquit ergo mulier hydriam suam, et abiit in civitatem. »> suam, et abiit in civitatem. »>

Hic ponitur fructus conversionis hujus Hic ponitur fructus conversionis hujus mulieris et est prædicatio facta per mu- mulieris et est prædicatio facta per mu- lierem. lierem.

Dividitur autem hæc pars in tres Dividitur autem hæc pars in tres partes in quarum prima ponitur vocatio partes in quarum prima ponitur vocatio facta per mulierem: in secunda, instru- facta per mulierem: in secunda, instru- ctio discipulorum, quæ ex vocatione mu- ctio discipulorum, quæ ex vocatione mu- lieris accepit causam, ibi, y. 31 : « Interea lieris accepit causam, ibi, y. 31 : « Interea rogabant eum discipuli, etc. » In tertia, rogabant eum discipuli, etc. » In tertia, fructus credentium exortus ex vocatione fructus credentium exortus ex vocatione mulieris, ibi, y. 39: « Ex civitate autem mulieris, ibi, y. 39: « Ex civitate autem illa multi crediderunt in eum. » illa multi crediderunt in eum. »

In prima harum duo tanguntur: mu- In prima harum duo tanguntur: mu- lieris vocatio, et vocatorum facilis obe- lieris vocatio, et vocatorum facilis obe- ditio. ditio.

In prima harum tria tanguntur, scilicet In prima harum tria tanguntur, scilicet vocantis ad vocandum expeditio, vocan- vocantis ad vocandum expeditio, vocan- tis ad eos qui vocantur appropinquatio, tis ad eos qui vocantur appropinquatio, et ipsa vocatio. et ipsa vocatio.

De primo dicit sic: « Reliquit ergo mu- De primo dicit sic: « Reliquit ergo mu- lier hydriam suam, » ut expedita curre- lier hydriam suam, » ut expedita curre- ret. Hydriam autem hauritorium frigidæ ret. Hydriam autem hauritorium frigidæ

XXIV XXIV

177 177

consolationis, cupiditatem significat ter- consolationis, cupiditatem significat ter- renæ possessionis. Eccle. xu, 6: Conte- renæ possessionis. Eccle. xu, 6: Conte- ratur hydria super fontem. Luc. v, 11: ratur hydria super fontem. Luc. v, 11: Relictis omnibus, secuti sunt eum. Ad Relictis omnibus, secuti sunt eum. Ad Philip. 111, 7: Quæ mihi fuerunt lucra, Philip. 111, 7: Quæ mihi fuerunt lucra, hæc arbitratus sum propter Christum hæc arbitratus sum propter Christum detrimenta. Et infra, y. 8: Omnia detri- detrimenta. Et infra, y. 8: Omnia detri- mentum feci, et arbitror ut stercora, ut mentum feci, et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam. Christum lucrifaciam.

« Et abiit, » vocandis appropiando, « Et abiit, » vocandis appropiando, « in civitatem, » hoc est, in civium uni- « in civitatem, » hoc est, in civium uni- tatem, in qua multitudo fuit vocandorum. tatem, in qua multitudo fuit vocandorum. Matth. 1x, 35: Circuibat Jesus omnes Matth. 1x, 35: Circuibat Jesus omnes civitates et castella, docens in synagogis civitates et castella, docens in synagogis eorum, et prædicans evangelium regni. eorum, et prædicans evangelium regni. Moraliter autem abiit a seipsa in civita- Moraliter autem abiit a seipsa in civita- tem, hoc est, civium unitatem: ut bonis tem, hoc est, civium unitatem: ut bonis civibus se jungens, ad auctorem salutis civibus se jungens, ad auctorem salutis reverteretur. Act. 1x, 6: Surge, et ingre- reverteretur. Act. 1x, 6: Surge, et ingre- dere civitatem, et ibi dicetur tibi quid te dere civitatem, et ibi dicetur tibi quid te oporteat facere. Eccle. x, 15: Labor oporteat facere. Eccle. x, 15: Labor stultorum affliget eos, qui nesciunt in stultorum affliget eos, qui nesciunt in urbem pergere. urbem pergere.

« Et dicit illis hominibus: « Et dicit illis hominibus: Venite, et videte hominem qui dixit Venite, et videte hominem qui dixit mihi omnia quæcumque feci : num- mihi omnia quæcumque feci : num- quid ipse est Christus? »> quid ipse est Christus? »>

Ecce modus vocationis : « Venite. » Ecce modus vocationis : « Venite. » Et dicit tria, scilicet ad fidem invita- Et dicit tria, scilicet ad fidem invita- tiouem, ejus ad quem invitat prædica- tiouem, ejus ad quem invitat prædica- tionem, et meditandi quod ipse est Chri- tionem, et meditandi quod ipse est Chri- stus dat occasionem. stus dat occasionem.

Dicit ergo « Venite, » exeundo de Dicit ergo « Venite, » exeundo de vobis et vestris. Genes. XII, 1: Egredere vobis et vestris. Genes. XII, 1: Egredere de terra tua, et de cognatione tua. Jerém. de terra tua, et de cognatione tua. Jerém. LI, 50 Venite, et nolite stare: recordamini LI, 50 Venite, et nolite stare: recordamini procul Domini, et Jerusalem ascendat procul Domini, et Jerusalem ascendat super cor vestrum. super cor vestrum.

« Et videte, » oculis exterioribus et « Et videte, » oculis exterioribus et interioribus. Luc. xxiv, 39 : Palpate, et interioribus. Luc. xxiv, 39 : Palpate, et videte, quia ego ipse sum. Isa. LX, 5: videte, quia ego ipse sum. Isa. LX, 5: Videbis, et afflues, et mirabitur, et dila- Videbis, et afflues, et mirabitur, et dila- tabitur cor tuum. Baruch, iv, 36 et v, 5: tabitur cor tuum. Baruch, iv, 36 et v, 5: Sta in excelso, et circumspice, Jerusalem, Sta in excelso, et circumspice, Jerusalem,

12 12

29 29

30 30

178 178

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ad orientem, et vide jucunditatem a Deo linquite civitates, et habitate in petra, ad orientem, et vide jucunditatem a Deo linquite civitates, et habitate in petra, tibi venientem. tibi venientem.

« Hominem, » hoc est, in humana « Hominem, » hoc est, in humana carne latentem, « qui dixit mihi omnia carne latentem, « qui dixit mihi omnia quæcumque feci. » Jerem. XXXIII, 3 : quæcumque feci. » Jerem. XXXIII, 3 : Annuntiabo tibi grandia et firma quæ Annuntiabo tibi grandia et firma quæ nescis. Isa. XLV, 21: Quis auditum fecit nescis. Isa. XLV, 21: Quis auditum fecit hoc ab initio, ex tunc prædixit illud? hoc ab initio, ex tunc prædixit illud? numquid non ego Dominus, et non est numquid non ego Dominus, et non est ultra Deus absque me? ultra Deus absque me?

Sed videtur dicere falsum, quia non Sed videtur dicere falsum, quia non dixerat ei nisi de viris quos habuerat : dixerat ei nisi de viris quos habuerat : multa alia vero mala fecerat quæ non multa alia vero mala fecerat quæ non dixit ei. Ad hoc dicendum, quod mulier dixit ei. Ad hoc dicendum, quod mulier hæc non tam intendit dictum quam vir- hæc non tam intendit dictum quam vir- tutem dicentis. Eadem autem virtute tutem dicentis. Eadem autem virtute qua dixit hoc, de omnibus aliis dicere qua dixit hoc, de omnibus aliis dicere potuit. potuit.

<< Numquid ipse est Christus? » << Numquid ipse est Christus? »

Quod assertive dicere potuit, sub in- Quod assertive dicere potuit, sub in- terrogatione posuit, ut occasionem det terrogatione posuit, ut occasionem det meditandi quia meditando ex his quæ meditandi quia meditando ex his quæ dixit mulier, facilius vocantur, quando dixit mulier, facilius vocantur, quando recogitant quod nemo nisi solus Deus recogitant quod nemo nisi solus Deus secretum scit conscientiarum. Jerem. secretum scit conscientiarum. Jerem. XVII, 9: Pravum est cor omnium, et in- XVII, 9: Pravum est cor omnium, et in- scrutabile quis cognoscet illud? Psal. scrutabile quis cognoscet illud? Psal. VII, 10 Scrutans corda et renes, Deus. VII, 10 Scrutans corda et renes, Deus. I Regum, xvi, 7: Dominus autem intue- I Regum, xvi, 7: Dominus autem intue- tur cor. Et ideo signo posito certo unde tur cor. Et ideo signo posito certo unde cognosci poterat, aliud eorum committit cognosci poterat, aliud eorum committit deliberationi ut et ipsi virum suum, deliberationi ut et ipsi virum suum, hoc est, rationem vocent, sicut et mulier hoc est, rationem vocent, sicut et mulier vocare virum suum missa est. Psal. vocare virum suum missa est. Psal. LXXVI, 7: Meditatus sum nocte cum corde LXXVI, 7: Meditatus sum nocte cum corde meo et exercitabar, et scopebam spiri- meo et exercitabar, et scopebam spiri-

tum meum. tum meum.

habitatores Moab. Ad Hebr. xIII, 14: habitatores Moab. Ad Hebr. xIII, 14: Non habemus hic manentem civitatem, Non habemus hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus. sed futuram inquirimus.

« Et veniebant ad eum, » ut bonis spi- « Et veniebant ad eum, » ut bonis spi- ritualibus fruerentur. Luc. vi, 18 et 19: ritualibus fruerentur. Luc. vi, 18 et 19: Venerant ut audirent eum, et sanarentur Venerant ut audirent eum, et sanarentur a languoribus suis... quia virtus de illo a languoribus suis... quia virtus de illo exibat, et sanabat omnes. Matth. x1, 28: exibat, et sanabat omnes. Matth. x1, 28: Venite ad me, omnes qui laboratis et Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Eccli. onerati estis, et ego reficiam vos. Eccli. XXIV, 26 Transite ad me, omnes qui XXIV, 26 Transite ad me, omnes qui concupiscitis me. Dicit autem quod ex- concupiscitis me. Dicit autem quod ex- euntes de civitate venerunt ad eum, quia¸ euntes de civitate venerunt ad eum, quia¸ ipse ante portam civitatis fuit : quia pro- ipse ante portam civitatis fuit : quia pro- pter scandalum Judæorum ad alienigenas pter scandalum Judæorum ad alienigenas intrare noluit. intrare noluit.

Et hoc est quod dicit. Et hoc est quod dicit.

« Interea rogabant eum discipuli, « Interea rogabant eum discipuli, dicentes: Rabbi, manduca. » dicentes: Rabbi, manduca. »

Hic tangitur ex facto isto occasionata Hic tangitur ex facto isto occasionata discipulorum instructio. discipulorum instructio.

Dicuntur autem hic tria, scilicet, obse- Dicuntur autem hic tria, scilicet, obse- quiosa ad ministerium exhibitio Domino quiosa ad ministerium exhibitio Domino Deo ex obsequio exhibita, discipulorum Deo ex obsequio exhibita, discipulorum ad instructionem excitatio, et tertio Do- ad instructionem excitatio, et tertio Do- mini ad cibum spiritualem discipulorum mini ad cibum spiritualem discipulorum instructio. instructio.

Dicit ergo «Interea, » dum hæc age- Dicit ergo «Interea, » dum hæc age- rentur, « rogabant eum discipuli ejus, » rentur, « rogabant eum discipuli ejus, » ut obsequiosi, et fatigato compatientes, ut obsequiosi, et fatigato compatientes, « dicentes, » ex affectu eum ad refectio- « dicentes, » ex affectu eum ad refectio- nem invitantes. Isa. xxvIII, 12: Reficite nem invitantes. Isa. xxvIII, 12: Reficite lassum et hoc est meum refrigerium. lassum et hoc est meum refrigerium.

<< Rabbi. »> << Rabbi. »>

Cui magisterii honor debetur, et refe- Cui magisterii honor debetur, et refe-

<< Exierunt ergo de civitate, et venie- ctio corporalis pro spirituali refectione. << Exierunt ergo de civitate, et venie- ctio corporalis pro spirituali refectione. bant ad eum. »> bant ad eum. »>

Ad Galat. vi, 6 Communicet is qui cate- Ad Galat. vi, 6 Communicet is qui cate- chizatur verbo, ei qui se catechizat, in chizatur verbo, ei qui se catechizat, in

Tangitur vocationis fructus in tota omnibus bonis. Tangitur vocationis fructus in tota omnibus bonis. multitudine civitatis. multitudine civitatis.

Dicit ergo « Et exierunt de civitate,» Dicit ergo « Et exierunt de civitate,» propria relinquentes, et humilitatem fidei propria relinquentes, et humilitatem fidei Christi imitantes. Jerem. XLVIII, 28: Re- Christi imitantes. Jerem. XLVIII, 28: Re-

« Manduca. » « Manduca. »

Hoc enim debet discipulus magistro, ut Hoc enim debet discipulus magistro, ut

31 31

38 38

IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-32, 33, 34. IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-32, 33, 34.

in corporalibus ministret. I ad Corinth. in corporalibus ministret. I ad Corinth. Ix, 11: Si nos vobis spiritualia seminavi- Ix, 11: Si nos vobis spiritualia seminavi- mus, magnum est si nos carnalia vestra mus, magnum est si nos carnalia vestra metamus. Psal. Lxxx, 3: Sumite psal- metamus. Psal. Lxxx, 3: Sumite psal- mum, et date tympanum. Glossa : « Su- mum, et date tympanum. Glossa : « Su- mite spiritualia, et date temporalia. » mite spiritualia, et date temporalia. »

« Ille autem dicit eis: Ego cibum « Ille autem dicit eis: Ego cibum habeo manducare quem vos nescitis. habeo manducare quem vos nescitis. Dicebant ergo discipuli ad invicem : Dicebant ergo discipuli ad invicem : Numquid aliquis attulit ei mandu- Numquid aliquis attulit ei mandu-

care? » care? »

Hic tangitur ex obsequio exhibito Hic tangitur ex obsequio exhibito discipulorum instructio, sive ad instru- discipulorum instructio, sive ad instru- ctionem excitatio. ctionem excitatio.

secun- secun-

Et dicuntur hic tria: quorum primum Et dicuntur hic tria: quorum primum est excitatio ad instructionem est excitatio ad instructionem dum, excitatorum interrogatio: tertium, dum, excitatorum interrogatio: tertium, benigni magistri illuminatio. benigni magistri illuminatio.

Dicit ergo «Ego cibum habeo, » ex Dicit ergo «Ego cibum habeo, » ex Patris ordinatione et obedientia, « man- Patris ordinatione et obedientia, « man- ducare, hoc est, mihi incorporare, ducare, hoc est, mihi incorporare, « quem vos nescitis. » Quia credentes « quem vos nescitis. » Quia credentes mihi et ad fidem paratos (sicut Samari- mihi et ad fidem paratos (sicut Samari- tani jam parati sunt) habeo mihi incorpo- tani jam parati sunt) habeo mihi incorpo- rare. Tob. xi, 19: Ego cibo invisibili, et rare. Tob. xi, 19: Ego cibo invisibili, et potu, qui ab hominibus videri non potest, potu, qui ab hominibus videri non potest, utor. Eccli. xv, 3: Cibavit illum pane utor. Eccli. xv, 3: Cibavit illum pane vitæ et intellectus, et aqua sapientiæ sa- vitæ et intellectus, et aqua sapientiæ sa- lutaris potavit illum. lutaris potavit illum.

« Dicebant ergo discipuli ad invi- « Dicebant ergo discipuli ad invi-

cem. » cem. »

Excitati enim ad illuminationes novas Excitati enim ad illuminationes novas de esca spirituali percipiendas, et non de esca spirituali percipiendas, et non intelligentes escam (sicut nec mulier in- intelligentes escam (sicut nec mulier in- tellexit spiritualem aquam) quæsiverunt tellexit spiritualem aquam) quæsiverunt ad invicem, reverentiam exhibentes Do- ad invicem, reverentiam exhibentes Do- mino, et ideo ab ipso non quærentes, sed mino, et ideo ab ipso non quærentes, sed coram ipso, ut ipse audiens propria be- coram ipso, ut ipse audiens propria be- nignitate præberet illuminationes. nignitate præberet illuminationes. Et hoc est: Et hoc est:

« «

Numquid aliquis attulit ei mandu- Numquid aliquis attulit ei mandu- care? » care? »

179 179

Sicut, Matth. XVI, 6, cum dicebat: Sicut, Matth. XVI, 6, cum dicebat: Cavete a fermento Pharisæorum, puta- Cavete a fermento Pharisæorum, puta- bant quod de panibus non secum portatis bant quod de panibus non secum portatis loqueretur quia adhuc sine intellectu loqueretur quia adhuc sine intellectu spirituali fuerunt et animales. I ad Co- spirituali fuerunt et animales. I ad Co- rinth. 11, 14 Animalis homo non percipit rinth. 11, 14 Animalis homo non percipit ea quæ sunt Spiritus Dei: stultitia enim ea quæ sunt Spiritus Dei: stultitia enim est illi, et non potest intelligere, quia spi- est illi, et non potest intelligere, quia spi- ritualiter examinatur. Unde, Matth. xvi, ritualiter examinatur. Unde, Matth. xvi, 11 Quare non intelligitis, quia non de 11 Quare non intelligitis, quia non de pane dixi vobis ? pane dixi vobis ?

Et verum est quod Samaritanæ con- Et verum est quod Samaritanæ con- versio attulerat ei manducare: quia illam versio attulerat ei manducare: quia illam desideraverat, et illam sibi jam incorpo- desideraverat, et illam sibi jam incorpo- raverat. Quia cum tria sint in comestio- raverat. Quia cum tria sint in comestio- ne desiderium, refectio, et incorporatio. ne desiderium, refectio, et incorporatio. Duo, scilicet primum et tertium, habet Duo, scilicet primum et tertium, habet Christus ad nos, desiderando et incorpo- Christus ad nos, desiderando et incorpo- rando. Unum autem, medium scilicet, rando. Unum autem, medium scilicet, habemus nos in incorporatione ad ipsum: habemus nos in incorporatione ad ipsum: quia nos ipse reficit, et non nos reficimus quia nos ipse reficit, et non nos reficimus ipsum. Unde dictum est Augustino voce ipsum. Unde dictum est Augustino voce cœlesti « Cresce, et manducabis me. cœlesti « Cresce, et manducabis me. Nec tu mutabis me in te, sicut cibum Nec tu mutabis me in te, sicut cibum carnis tuæ, sed tu mutaberis in me. » carnis tuæ, sed tu mutaberis in me. » Sapient. XVI, 25 et 26: Propter hoc et Sapient. XVI, 25 et 26: Propter hoc et tunc in omnia transfigurata, omnium tunc in omnia transfigurata, omnium nutrici gratiæ tuæ deserviebat, ad volun- nutrici gratiæ tuæ deserviebat, ad volun- tatem eorum qui a te desiderabant : ut tatem eorum qui a te desiderabant : ut scirent filii tui quos dilexisti, Domine, scirent filii tui quos dilexisti, Domine, quoniam non nativitatis fructus pascunt quoniam non nativitatis fructus pascunt homines, sed sermo tuus hos qui in te homines, sed sermo tuus hos qui in te crediderint conservat. crediderint conservat.

<< Dixit eis Jesus: Meus cibus est ut << Dixit eis Jesus: Meus cibus est ut faciam voluntatem ejus qui misit me, faciam voluntatem ejus qui misit me, ut perficiam opus ejus. ut perficiam opus ejus.

Ecce collata de eodem quo dubitave- Ecce collata de eodem quo dubitave- runt illuminatio. runt illuminatio.

Dicit autem duo. Primo enim tangit de Dicit autem duo. Primo enim tangit de cibo spirituali illuminationem: secundo cibo spirituali illuminationem: secundo autem tangit illuminationis explanatio- autem tangit illuminationis explanatio-

nem. nem.

Dicit ergo « Meus cibus est, » per de- Dicit ergo « Meus cibus est, » per de- siderium spiritualis famis, et spiritualem siderium spiritualis famis, et spiritualem incorporationem, « ut faciam voluntatem incorporationem, « ut faciam voluntatem

34 34

35 35

180 180

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ejus,» scilicet Patris, « qui misit me, » ejus,» scilicet Patris, « qui misit me, » in hominum vocationem, conversionem, in hominum vocationem, conversionem, et ad Patrem reductionem. I ad Thessal. et ad Patrem reductionem. I ad Thessal. IV, 3 Hæc est voluntas Dei, sanctificatio IV, 3 Hæc est voluntas Dei, sanctificatio vestra. Apocal. 11, 7: Vincenti dabo edere vestra. Apocal. 11, 7: Vincenti dabo edere de ligno vitæ, quod est in paradiso Dei de ligno vitæ, quod est in paradiso Dei mei. Hoc enim est dulce manna, Angelo- mei. Hoc enim est dulce manna, Angelo- rum esca, quod est conversio peccato- rum esca, quod est conversio peccato- rum. Quia, sicut dicitur, Luc. xv, 10: Gau- rum. Quia, sicut dicitur, Luc. xv, 10: Gau- dium erit coram angelis Dei super uno dium erit coram angelis Dei super uno peccatore pœnitentiam agente. Sapient. peccatore pœnitentiam agente. Sapient. XVI, 20 Angelorum esca nutrivisti popu- XVI, 20 Angelorum esca nutrivisti popu- lum tuum, et paratum panem de cœlo lum tuum, et paratum panem de cœlo præstitisti illis sine labore, omne delecta- præstitisti illis sine labore, omne delecta- mentum in se habentem, et omnis saporis mentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. Sapor enim suavissimus est suavitatem. Sapor enim suavissimus est sapor de conversione infidelium et pecca- sapor de conversione infidelium et pecca- torum. Et hoc significatum est, Genes. torum. Et hoc significatum est, Genes. XXVII, 9: Affer mihi duos hædos optimos, XXVII, 9: Affer mihi duos hædos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur. Hædi enim duo sunt libenter vescitur. Hædi enim duo sunt duo genera peccatorum: quorum unum duo genera peccatorum: quorum unum est conversio infidelium, et aliud con- est conversio infidelium, et aliud con- tritio peccatorum fidelium, qui hodi per tritio peccatorum fidelium, qui hodi per confessionem excoriantur, per ignem confessionem excoriantur, per ignem contritionis coquuntur, et per aromata contritionis coquuntur, et per aromata virtutum condiuntur: et sic in cibum spi- virtutum condiuntur: et sic in cibum spi- ritualem magno Patri de coelis exhibentur. ritualem magno Patri de coelis exhibentur.

Hæc est enim voluntas Dei per quam Hæc est enim voluntas Dei per quam Filium suum misit in mundum, « ut per- Filium suum misit in mundum, « ut per- ficiam opus ejus, » scilicet, quod ipse ficiam opus ejus, » scilicet, quod ipse fieri per me disposuit. Joan. vi, 29 : Hoc fieri per me disposuit. Joan. vi, 29 : Hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem est opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille. Hæc enim est vita reconcilia- misit ille. Hæc enim est vita reconcilia- tionis super omnia opera ejus. Psal. CXLIV, tionis super omnia opera ejus. Psal. CXLIV, 9: Miserationes ejus super omnia opera 9: Miserationes ejus super omnia opera ejus. Et hoc opus Dei perficere fuit fames ejus. Et hoc opus Dei perficere fuit fames Christi et manducatio. Psal. cxxvII, 2: Christi et manducatio. Psal. cxxvII, 2: Labores manuum tuarum quia mandu- Labores manuum tuarum quia mandu- cabis, etc. Hos enim labores manuum cabis, etc. Hos enim labores manuum Christus manducavit. Christus manducavit.

<< Nonne vos dicitis quod adhuc qua- << Nonne vos dicitis quod adhuc qua- tuor menses sunt, et messis venit? tuor menses sunt, et messis venit? Ecce dico vobis: Levate oculos vestros Ecce dico vobis: Levate oculos vestros et videte regiones, quia albæ suntjam et videte regiones, quia albæ suntjam ad messem. >> ad messem. >>

Hic tangit istius spiritualis manduca- Hic tangit istius spiritualis manduca- tionis explanationem. tionis explanationem.

: :

Dicit autem quatuor: in quorum pri- Dicit autem quatuor: in quorum pri- mo, sumit signum a cibi istius maturi- mo, sumit signum a cibi istius maturi- tate in secundo, dat signum a laboran- tate in secundo, dat signum a laboran- tium in cibo remuneratione: in tertio, a tium in cibo remuneratione: in tertio, a fructus utilitate in quarto, confirmat fructus utilitate in quarto, confirmat ista a communi proverbiali sermone. ista a communi proverbiali sermone.

Dicit ergo in primo duo: in quorum Dicit ergo in primo duo: in quorum primo, messis exterioris ponit signum primo, messis exterioris ponit signum maturitatis in secundo, ostendit quod maturitatis in secundo, ostendit quod hoc tempus prævenit messis spiritualis. hoc tempus prævenit messis spiritualis.

: :

Dicit ergo «Nonne vos, » qui per ru- Dicit ergo «Nonne vos, » qui per ru- sticanam agricolarum peritiam de exte- sticanam agricolarum peritiam de exte- riori messe loquimini, « dicitis quod riori messe loquimini, « dicitis quod adhuc quatuor menses sunt, » scilicet adhuc quatuor menses sunt, » scilicet temporis, « et messis » mature ecce temporis, « et messis » mature ecce « venit,» antequam matura sit ad meten- « venit,» antequam matura sit ad meten- dum. Et hoc fuit circa Martium vel Apri- dum. Et hoc fuit circa Martium vel Apri- lem: quia in Junio vel Julio metitur in lem: quia in Junio vel Julio metitur in terra promissionis, quæ est medii clima- terra promissionis, quæ est medii clima- tis. Et hoc ideo fuit, quia vicinum tem- tis. Et hoc ideo fuit, quia vicinum tem- pus hiemis ante hoc fieri impedit matu- pus hiemis ante hoc fieri impedit matu- ritatem. ritatem.

Isti autem quatuor menses sunt quatuor Isti autem quatuor menses sunt quatuor lunæ renovationes, quæ sunt lex natura- lunæ renovationes, quæ sunt lex natura- lis, lex scripta, prophetia, et illuminatio lis, lex scripta, prophetia, et illuminatio facta per Joannem. Hæc enim quatuor facta per Joannem. Hæc enim quatuor lumina ducunt ad messem gratiæ. De lumina ducunt ad messem gratiæ. De prima illuminatione in Psalmo, Iv, 7: prima illuminatione in Psalmo, Iv, 7: Signatum est super nos lumen vultus tui, Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine. De secunda, Proverb. VI, 23: Domine. De secunda, Proverb. VI, 23: Mandatum lucerna est, et lex lux, et via Mandatum lucerna est, et lex lux, et via vitæ increpatio disciplinæ. De tertia, II vitæ increpatio disciplinæ. De tertia, II Petri, 1, 19 Habemus firmiorem prophe- Petri, 1, 19 Habemus firmiorem prophe- ticum sermonem, cui benefacitis atten- ticum sermonem, cui benefacitis atten- dentes,quasi lucernæ lucenti in caliginoso dentes,quasi lucernæ lucenti in caliginoso loco, donec dies elucescat. De quarta, loco, donec dies elucescat. De quarta, Luc. 1, 79: Illuminare his qui in tenebris Luc. 1, 79: Illuminare his qui in tenebris

et in umbra mortis sedent. Istis enim et in umbra mortis sedent. Istis enim accensionibus lucis, lumen Domini con- accensionibus lucis, lumen Domini con- valuit in mundo usque ad Christum. Sub valuit in mundo usque ad Christum. Sub Christo autem quintus incepit mensis Christo autem quintus incepit mensis maturitatis ad metendum. maturitatis ad metendum. Unde dicit: Unde dicit:

« Ecce dico vobis, » « Ecce dico vobis, »

Evidenti signo, Samaritana demon- Evidenti signo, Samaritana demon-

IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-36. IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-36.

strata: « Levate oculos vestros » spiri- strata: « Levate oculos vestros » spiri- tuales, et considerate qualiter se ad ma- tuales, et considerate qualiter se ad ma- turitatem Gentiles exhibent: et nolite turitatem Gentiles exhibent: et nolite esse pigri, sed facite ut formica, Pro- esse pigri, sed facite ut formica, Pro- verb. VI, 8, quæ parat in æstate cibum verb. VI, 8, quæ parat in æstate cibum sibi, et congregat in 'messe quod come- sibi, et congregat in 'messe quod come- dat. Luc. xx1, 28: Respicite, et levate dat. Luc. xx1, 28: Respicite, et levate capita vestra, quoniam appropinquat capita vestra, quoniam appropinquat redemptio vestra: quod a servitute ser- redemptio vestra: quod a servitute ser- vilis legis liberamini, et alios liberabitis. vilis legis liberamini, et alios liberabitis. Cantic. 11, 11 et seq.: Jam hiems trans- Cantic. 11, 11 et seq.: Jam hiems trans- iit, imber abiit, et recessit. Flores ap- iit, imber abiit, et recessit. Flores ap- paruerunt in terra nostra,... vineæ flo- paruerunt in terra nostra,... vineæ flo-

rentes dederunt odorem suum. rentes dederunt odorem suum.

« Et videte regiones, » « Et videte regiones, »

Dispositas ad fructum fidei, « quia Dispositas ad fructum fidei, « quia jam albæ sunt, » candore veritatis et jam albæ sunt, » candore veritatis et devotionis vestitæ. Eccle. 1x, 8: Omni devotionis vestitæ. Eccle. 1x, 8: Omni tempore sint vestimenta tua candida. tempore sint vestimenta tua candida. Candore enim reconciliationis vestiun- Candore enim reconciliationis vestiun- tur, quando jam per calorem charitatis tur, quando jam per calorem charitatis decocto humore pietatis in semine verbi, decocto humore pietatis in semine verbi, semen aridum ab humore concupis- semen aridum ab humore concupis- centiæ seipsum éxhibet maturum ad centiæ seipsum éxhibet maturum ad metendum in horreum Ecclesiæ. Apo- metendum in horreum Ecclesiæ. Apo- cal. xiv, 15 Mitte falcem tuam, et cal. xiv, 15 Mitte falcem tuam, et mete quia jam maturatur messis terræ. mete quia jam maturatur messis terræ. Et hoc est, sicut ibidem dicitur : Quia Et hoc est, sicut ibidem dicitur : Quia venit hora ut metatur. Et, Matth. 1x, 37, venit hora ut metatur. Et, Matth. 1x, 37, et Luc. x, 2: Messis quidem multa, et Luc. x, 2: Messis quidem multa, operarii autem pauci. Et ideo Pater operarii autem pauci. Et ideo Pater cœlestis dicit de Filii laboribus in terra, cœlestis dicit de Filii laboribus in terra,

Genes. xxvII, 27: Ecce odor filii mei Genes. xxvII, 27: Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Do- sicut odor agri pleni, cui benedixit Do-

minus. minus.

« Et qui metit, mercedem accipit. » « Et qui metit, mercedem accipit. »

181 181

Voca operarios, et redde illis mercedem. Voca operarios, et redde illis mercedem. Psal. cxxv, 6: Venientes autem venient Psal. cxxv, 6: Venientes autem venient cum exsultatione, portantes manipulos cum exsultatione, portantes manipulos suos. Sic ergo messores sunt Apostoli : suos. Sic ergo messores sunt Apostoli : seges autem in Ecclesiam congreganda seges autem in Ecclesiam congreganda fideles horrea autem congregationes fideles horrea autem congregationes Ecclesiarum. Proverb. II, 10: Imple- Ecclesiarum. Proverb. II, 10: Imple- buntur horrea tua saturitate. buntur horrea tua saturitate.

SED CONTRA hoc esse videtur quod di- SED CONTRA hoc esse videtur quod di- citur, Matth. x, 39: Messores Angeli citur, Matth. x, 39: Messores Angeli sunt. Sed ad hoc dicendum, quod est sunt. Sed ad hoc dicendum, quod est messis Ecclesiæ et fidelium: et in hac messis Ecclesiæ et fidelium: et in hac messores sunt Apostoli qui præcidunt messores sunt Apostoli qui præcidunt falce verbi fideles de agro mundanæ falce verbi fideles de agro mundanæ conversationis, et congregant in horreum conversationis, et congregant in horreum Ecclesiæ. Et est messis mundi, et sic Ecclesiæ. Et est messis mundi, et sic messores sunt Angeli qui præcidunt fi- messores sunt Angeli qui præcidunt fi- deles, et ponunt in horreum coeli. Matth. deles, et ponunt in horreum coeli. Matth. XIII, 30: Triticum autem congregate in XIII, 30: Triticum autem congregate in

horreum meum. horreum meum.

Sic ergo « qui metit, mercedem accipit.» Sic ergo « qui metit, mercedem accipit.» Isa. Ix, 3: Lætabuntur coram te, sicut Isa. Ix, 3: Lætabuntur coram te, sicut qui lætantur in messe, sicut exsultant qui lætantur in messe, sicut exsultant victores capta præda, quando dividunt victores capta præda, quando dividunt spolia. spolia.

« Et congregat fructum in vitam « Et congregat fructum in vitam æternam. » æternam. »

Tangit hic fructus utilitatem. Tangit hic fructus utilitatem.

Hæc autem utilitas est in duobus: in Hæc autem utilitas est in duobus: in

fructus dulcedine, et in fructus æterni- fructus dulcedine, et in fructus æterni-

tate. tate.

Primum tangit in hoc quod dicit : « Et Primum tangit in hoc quod dicit : « Et congregat fructum, » qui dicitur a fruor, congregat fructum, » qui dicitur a fruor, frueris quia dulcedine propria reficit: frueris quia dulcedine propria reficit: unde, ad Galat. v, 22: Fructus autem unde, ad Galat. v, 22: Fructus autem Spiritus est charitas, gaudium, pax, etc. Spiritus est charitas, gaudium, pax, etc. Et ibidem dicit Glossa Ambrosii: « Has Et ibidem dicit Glossa Ambrosii: « Has virtutes vocat fructus, quia sincera et virtutes vocat fructus, quia sincera et sancta dulcedine suos delectant posses- sancta dulcedine suos delectant posses- sores. » Jacobi, v, 7: Ecce agricola sores. » Jacobi, v, 7: Ecce agricola

Hic dat signum, scilicet laborantium exspectat pretiosum fructum terræ, pa- Hic dat signum, scilicet laborantium exspectat pretiosum fructum terræ, pa- remunerationem. remunerationem.

Dicit ergo: «Et qui metit, » ad hor- Dicit ergo: «Et qui metit, » ad hor- reum Ecclesiæ congregando, « merce- reum Ecclesiæ congregando, « merce- dem accipit. » I ad Corinth. 111, 8: Unus- dem accipit. » I ad Corinth. 111, 8: Unus- quisque propriam mercedem accipiet quisque propriam mercedem accipiet secundum suum laborem. Matth. xx, 8: secundum suum laborem. Matth. xx, 8:

tienter ferens donec accipiet tempora- tienter ferens donec accipiet tempora- neum et serotinum. neum et serotinum.

Æternitatem autem tangit cum dicit : Æternitatem autem tangit cum dicit : « Congregat fructum in vitam æter- « Congregat fructum in vitam æter- nam. » Omnis enim qui in agro Domini nam. » Omnis enim qui in agro Domini laborat, congregat: et qui contra Domi- laborat, congregat: et qui contra Domi-

37 37

182 182

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

num est, dispergit. Luc. XI, 23: Qui non num est, dispergit. Luc. XI, 23: Qui non est mecum, contra me est et qui non est mecum, contra me est et qui non colligit mecum, dispergit. Unde ei qui colligit mecum, dispergit. Unde ei qui putabat se multa congregasse, quia cum putabat se multa congregasse, quia cum Domino non congregavit, dicitur, Luc. Domino non congregavit, dicitur, Luc. XII, 20 Quæ parasti, scilicet congre- XII, 20 Quæ parasti, scilicet congre- gasti, cujus erunt ? gasti, cujus erunt ?

Congregat autem in vitam æternam. Congregat autem in vitam æternam. Joan.xx,16: Posui vos ut eatis, et fructum Joan.xx,16: Posui vos ut eatis, et fructum afferatis, et fructus vester maneat. Qui afferatis, et fructus vester maneat. Qui enim in gratia congregat, ille in vitam enim in gratia congregat, ille in vitam æternam congregat: quia numquam ex- æternam congregat: quia numquam ex- cidet fructus ille, quamvis nos aliquando cidet fructus ille, quamvis nos aliquando excidamus ab ipso. I Petri, 1, 4 et 5: excidamus ab ipso. I Petri, 1, 4 et 5: In hæreditatem incorruptibilem, et in- In hæreditatem incorruptibilem, et in- contaminatam, et immarcescibilem, con- contaminatam, et immarcescibilem, con- servatam in cælis in vobis, qui in virtute servatam in cælis in vobis, qui in virtute Dei custodimini. Dei custodimini.

bus est exortum, et utrumque periit in bus est exortum, et utrumque periit in infidelibus. Sic ergo seminantes gaudent infidelibus. Sic ergo seminantes gaudent Patriarchæ, Prophetæ, et Joannes. Patriarchæ, Prophetæ, et Joannes.

« Simul gaudeat, » in messe, « et qui « Simul gaudeat, » in messe, « et qui metit, » scilicet Apostolus qui fideles in metit, » scilicet Apostolus qui fideles in Ecclesiam colligit. Ad Galat. vi, 8: Quæ Ecclesiam colligit. Ad Galat. vi, 8: Quæ enim seminaverit homo, hæc et metet. II enim seminaverit homo, hæc et metet. II ad Corinth.ix,6: Qui parce seminat, parce ad Corinth.ix,6: Qui parce seminat, parce et metet: et qui seminat in benedictioni- et metet: et qui seminat in benedictioni- bus, de benedictionibus et metet, scilicet bus, de benedictionibus et metet, scilicet vitam æternam. Seminat enim Pater vitam æternam. Seminat enim Pater Propheta, et Patriarcha, et metet in Propheta, et Patriarcha, et metet in Filio Apostolo. Et ideo simul gaudent in Filio Apostolo. Et ideo simul gaudent in eadem fidelium congregatione Patriar- eadem fidelium congregatione Patriar- chæ, Prophetæ, Apostoli. Unum enim chæ, Prophetæ, Apostoli. Unum enim gaudium fuit illorum trium. Unde unus gaudium fuit illorum trium. Unde unus Prophetarum dicit, Isa. LXI, 10: Gau- Prophetarum dicit, Isa. LXI, 10: Gau- dens gaudebo in Domino, et exsultabit dens gaudebo in Domino, et exsultabit anima mea in Deo meo. Joan. xvII, 13: anima mea in Deo meo. Joan. xvII, 13: Ut habeant gaudium meum impletum in Ut habeant gaudium meum impletum in

« Ut et qui seminat simul gaudeat et semetipsis. De exsecratis autem qui ad « Ut et qui seminat simul gaudeat et semetipsis. De exsecratis autem qui ad qui metit. qui metit.

In hoc enim est verbum verum: In hoc enim est verbum verum: quia alius est qui seminat, et alius est quia alius est qui seminat, et alius est qui metit. >> qui metit. >>

Hic determinat commune proverbium. Hic determinat commune proverbium. Duo autem dicit: causam enim verita- Duo autem dicit: causam enim verita- tis proverbii præmittit Dominus, dicens: tis proverbii præmittit Dominus, dicens: «< Ut et qui seminat, » hoc est in agrum «< Ut et qui seminat, » hoc est in agrum cordis primum semen verbi mittit, sicut cordis primum semen verbi mittit, sicut legislator Moyses, et Prophetæ. Matth. legislator Moyses, et Prophetæ. Matth. XIII, 4 Exiit qui seminat, seminare, sci- XIII, 4 Exiit qui seminat, seminare, sci- licet semen suum. Hoc enim primo fecit licet semen suum. Hoc enim primo fecit in Patriarchis, et Legislatore, et Prophe- in Patriarchis, et Legislatore, et Prophe- tis. Illi enim euntes ibant et flebant, mit- tis. Illi enim euntes ibant et flebant, mit- tentes semina sua ¹. Flentes quidem de tentes semina sua ¹. Flentes quidem de Redemptore absente mittentes tamen Redemptore absente mittentes tamen scientiam fidei de venturo Domino. Ec- scientiam fidei de venturo Domino. Ec- cle. x1, 6: Mane semina semen tuum, et cle. x1, 6: Mane semina semen tuum, et vespere ne cesset manus tua: quia nescis vespere ne cesset manus tua: quia nescis quid magis oriatur, hoc aut illud: et si quid magis oriatur, hoc aut illud: et si utrumque simul, melius erit. Mane qui- utrumque simul, melius erit. Mane qui- dem in Patriarchis: vespere autem in dem in Patriarchis: vespere autem in prædicatione Joannis, quæ facta est in prædicatione Joannis, quæ facta est in fine mundi. Utrumque autem in fideli- fine mundi. Utrumque autem in fideli-

1 Psal. cxxv, 6. 1 Psal. cxxv, 6.

fidem patrum non convaluerunt in fru- fidem patrum non convaluerunt in fru- gem justitiæ, dicitur, Aggæi, 1, 6: Semi- gem justitiæ, dicitur, Aggæi, 1, 6: Semi- nastis multum, et intulistis parum, etc. nastis multum, et intulistis parum, etc. Et post pauca sequitur: Et qui mercedes Et post pauca sequitur: Et qui mercedes congregavit, misit eas in sacculum per- congregavit, misit eas in sacculum per-

tusum. tusum.

Si autem objiciatur, quod etiam Apo- Si autem objiciatur, quod etiam Apo- stoli seminaverunt. Dicendum, quod stoli seminaverunt. Dicendum, quod semen dicitur proprie et communiter. semen dicitur proprie et communiter. Proprie dicitur quod primum in agrum Proprie dicitur quod primum in agrum nudum jacitur: et sic soli Patriarchæ et nudum jacitur: et sic soli Patriarchæ et Prophetæ seminaverunt. Aliquando di- Prophetæ seminaverunt. Aliquando di- citur semen quod superjacitur, ut aliud citur semen quod superjacitur, ut aliud quod prius seminatum est, excitetur et quod prius seminatum est, excitetur et inspissetur et adjuvetur, et quod perierat inspissetur et adjuvetur, et quod perierat suppleatur: et hoc modo prædicatio suppleatur: et hoc modo prædicatio Apostolorum dicitur semen. Luc. vIII, Apostolorum dicitur semen. Luc. vIII, 11: Semen est verbum Dei. Ager autem, 11: Semen est verbum Dei. Ager autem, hic mundus est. Hanc distinctionem pro- hic mundus est. Hanc distinctionem pro- bant opera rusticorum, qui quando vi- bant opera rusticorum, qui quando vi- dent non convalescere semina ante hie- dent non convalescere semina ante hie- mem jacta, versus æstatem supersemi- mem jacta, versus æstatem supersemi- nant, ut spissentur antiqua et adjuventur. nant, ut spissentur antiqua et adjuventur. Act. XVII, 18 Quid vult seminiverbius Act. XVII, 18 Quid vult seminiverbius hic dicere? hic dicere?

8N 8N

IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-38, 39. IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-38, 39.

<< In hoc enim est verbum verum, >> << In hoc enim est verbum verum, >>

Antique dictum proverbium, « quia Antique dictum proverbium, « quia alius,» in persona et statu, quia Patri- alius,» in persona et statu, quia Patri- archa « est, » et Propheta, et Joannes, archa « est, » et Propheta, et Joannes, « qui seminat. » Jerem. iv, 3: Novate « qui seminat. » Jerem. iv, 3: Novate vobis novale, et nolite serere super spi- vobis novale, et nolite serere super spi- nas. Jerem. xxx1, 27: Seminabo do- nas. Jerem. xxx1, 27: Seminabo do- mum Israel et domum Juda semine ho- mum Israel et domum Juda semine ho- minum et semine jumentorum. minum et semine jumentorum.

« Et alius, » persona et statu, « est « Et alius, » persona et statu, « est qui metit, » sicut Apostolus. Ille enim qui metit, » sicut Apostolus. Ille enim metit sicut diximus. Cantic. v, 1: Mes- metit sicut diximus. Cantic. v, 1: Mes- sui myrrham meam cum aromatibus sui myrrham meam cum aromatibus meis. In nova enim Ecclesia metebantur meis. In nova enim Ecclesia metebantur fideles in mortificatione carnis et odora- fideles in mortificatione carnis et odora-

mento virtutis. mento virtutis.

« Ego misi vos metere quod vos non « Ego misi vos metere quod vos non laborastis alii laboraverunt, et vos laborastis alii laboraverunt, et vos in labores eorum introistis. >> in labores eorum introistis. >>

Explanatio est et adaptatio proverbii. Explanatio est et adaptatio proverbii. Dicit ergo « Ego, » qui Dominus Dicit ergo « Ego, » qui Dominus sum areæ, « misi vos. » Joan. xv, 16: sum areæ, « misi vos. » Joan. xv, 16: Posui vos ut eatis, et fructum afferatis, Posui vos ut eatis, et fructum afferatis, et fructus vester maneat. et fructus vester maneat.

« Metere quod vos, » in personis et « Metere quod vos, » in personis et statu Apostolico, « non seminastis. » statu Apostolico, « non seminastis. » Proverb. x, 23: Multi cibi in novali- Proverb. x, 23: Multi cibi in novali- bus patrum, et aliis congregantur absque bus patrum, et aliis congregantur absque judicio. Patriarchæ enim novalia fece- judicio. Patriarchæ enim novalia fece- runt, Legislator seminavit, Prophetæ ri- runt, Legislator seminavit, Prophetæ ri- gaverunt, Apostoli messuerunt. Et hoc gaverunt, Apostoli messuerunt. Et hoc factum est sine judicio veri intellectus : factum est sine judicio veri intellectus : quia tota Synagoga hoc non intellexit. quia tota Synagoga hoc non intellexit. Job, xxx1, 8 Seram, et alius comedat, Job, xxx1, 8 Seram, et alius comedat, et progenies mea eradicetur. Hoc pro et progenies mea eradicetur. Hoc pro statu Synagogæ dictum est. Eccli. xx, statu Synagogæ dictum est. Eccli. xx, 30 Qui operatur terram suam inalta- 30 Qui operatur terram suam inalta- bit acervum frugum et qui operatur bit acervum frugum et qui operatur justitiam ipse exaltabitur. justitiam ipse exaltabitur.

« Alii, » Patriarchæ et Prophetæ, « Alii, » Patriarchæ et Prophetæ, « laboraverunt, » corda vertendo, semen « laboraverunt, » corda vertendo, semen primi verbi seminando, sicut et ipsa Sa- primi verbi seminando, sicut et ipsa Sa-

1 Cf. Supra, IV, 20 et seq. 1 Cf. Supra, IV, 20 et seq.

183 183

maritana patrum facta et instituta pro se maritana patrum facta et instituta pro se induxit, et Prophetæ revelationem quæ- induxit, et Prophetæ revelationem quæ- sivit . Il ad Timoth. 6: Laborantem sivit . Il ad Timoth. 6: Laborantem agricolam oportet primum de fructibus agricolam oportet primum de fructibus percipere. percipere.

II, II,

« Et vos in labores eorum intro- « Et vos in labores eorum intro- istis. » istis. »

Quia verbis ipsorum pro testimonio Quia verbis ipsorum pro testimonio utimini ad veritatis confirmationem. Pro- utimini ad veritatis confirmationem. Pro- verb. xiv, 4: Ubi non sunt boves præsepe verb. xiv, 4: Ubi non sunt boves præsepe vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis. Job, 1, ibi manifesta est fortitudo bovis. Job, 1, 14: Boves arabant, et asinæ pascebantur 14: Boves arabant, et asinæ pascebantur juxta eos. Sic enim Patriarchis aranti- juxta eos. Sic enim Patriarchis aranti- bus, Moyse seminante, Prophetis irri- bus, Moyse seminante, Prophetis irri- gantibus, Deo dante incrementum et gantibus, Deo dante incrementum et maturitatem, et Apostolis metentibus in maturitatem, et Apostolis metentibus in horrea Ecclesiarum: sic fit hoc quod di- horrea Ecclesiarum: sic fit hoc quod di- citur, Isa. Iv, 2: Erit germen Domini in citur, Isa. Iv, 2: Erit germen Domini in magnificentia et gloria, et fructus terræ magnificentia et gloria, et fructus terræ sublimis, et exsultatio his qui salvati fue- sublimis, et exsultatio his qui salvati fue- rint de Israel. Et illud Isaiæ, xxvii, 6: rint de Israel. Et illud Isaiæ, xxvii, 6: Qui egrediuntur impetu ad Jacob, flore- Qui egrediuntur impetu ad Jacob, flore- bit et germinabit Israel, et implebunt bit et germinabit Israel, et implebunt faciem orbis semine. Tam enim Patriar- faciem orbis semine. Tam enim Patriar- chæ quam Legislator, et Prophetæ, et chæ quam Legislator, et Prophetæ, et Apostoli impetu Spiritus sancti egressi Apostoli impetu Spiritus sancti egressi sunt ex Jacob: et ex illis et in illis flo- sunt ex Jacob: et ex illis et in illis flo- ruit promissionibus, et germinavit sacra- ruit promissionibus, et germinavit sacra- mentis Israel, et tota orbis facies in gen- mentis Israel, et tota orbis facies in gen- tibus semine Dei verbi est impleta. tibus semine Dei verbi est impleta.

« Ex civilate autem illa multi credi- « Ex civilate autem illa multi credi- derunt in eum Samaritanorum, pro- derunt in eum Samaritanorum, pro- pter verbum mulieris testimonium pter verbum mulieris testimonium perhibentis: Quia dixit mihi omnia perhibentis: Quia dixit mihi omnia quæcumque feci. »> quæcumque feci. »>

Post instructionem Apostolorum, di- Post instructionem Apostolorum, di- cit de gratia significata in aquis et cibo cit de gratia significata in aquis et cibo spirituali et tangit hujus manifestationis spirituali et tangit hujus manifestationis ad Gentes propagationem in primitiis ad Gentes propagationem in primitiis Samaritanorum. Samaritanorum.

39 39

40 40

184 184

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Dicuntur autem hic tria, scilicet, ma- Dicuntur autem hic tria, scilicet, ma- nifestatio quæ facta est per verbum mu- nifestatio quæ facta est per verbum mu- lieris, et fervor ad Christum devotionis, lieris, et fervor ad Christum devotionis, et efficacia Christi sermonis proprio ore et efficacia Christi sermonis proprio ore prædicantis. prædicantis.

In primo horum dicuntur duo: quo- In primo horum dicuntur duo: quo- rum primum est credentium multitudo: rum primum est credentium multitudo: secundum autem causa tantæ credentiæ, secundum autem causa tantæ credentiæ, mulieris testificatio. mulieris testificatio. Dicit ergo: Dicit ergo: « Ex civitate autem « Ex civitate autem illa,» Sichar vel Sichem nomine, quæ illa,» Sichar vel Sichem nomine, quæ jam incepit per fidem esse civitas, hoc jam incepit per fidem esse civitas, hoc est, civium unitas, « multi crediderunt est, civium unitas, « multi crediderunt in eum, » fidei devotione. Psal. LXXXVI, in eum, » fidei devotione. Psal. LXXXVI, 3: Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei. 3: Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei. « Samaritanorum, » qui Gentes erant, « Samaritanorum, » qui Gentes erant, et primitiæ fuerunt Ecclesiæ de Genti- et primitiæ fuerunt Ecclesiæ de Genti- bus. Isa. LXV, 1: Quæsierunt me qui bus. Isa. LXV, 1: Quæsierunt me qui ante non interrogabant, invenerunt qui ante non interrogabant, invenerunt qui non quæsierunt me. Ad Roman. xı, 7: non quæsierunt me. Ad Roman. xı, 7: Quod quærebat Israel, hoc non est conse- Quod quærebat Israel, hoc non est conse- cutus electio autem consecuta est, etc. cutus electio autem consecuta est, etc.

« Propter verbum mulieris » haurien- « Propter verbum mulieris » haurien- tis aquam et « testimonium perhibentis. » tis aquam et « testimonium perhibentis. » Quod quidem verbum necessarium fuit Quod quidem verbum necessarium fuit propter infidelitatem Samaritanorum, propter infidelitatem Samaritanorum, quibus ignotus fuit Dominus et mulier quibus ignotus fuit Dominus et mulier nota. Ita enim fit in omni notitia, nota. Ita enim fit in omni notitia, quod ignotum non fit notum, nisi per quod ignotum non fit notum, nisi per aliquid quod notum est. aliquid quod notum est.

Et tangit verbum quo mulier Christum Et tangit verbum quo mulier Christum Messiam esse persuasit, dicens : « Quia Messiam esse persuasit, dicens : « Quia dixit mihi omnia quæcumque feci. » dixit mihi omnia quæcumque feci. » Matth. v, 10: Non inveni tantam Matth. v, 10: Non inveni tantam fidem in Israel. Matth. xv, 28 : 0 mulier, fidem in Israel. Matth. xv, 28 : 0 mulier, magna est fides tua ! Luc. VII, 50: Fides magna est fides tua ! Luc. VII, 50: Fides tua te salvam fecit, vade in pace. tua te salvam fecit, vade in pace.

« Cum venissent ergo ad illum Sa- « Cum venissent ergo ad illum Sa- maritani, rogaverunt ut ibi maneret. maritani, rogaverunt ut ibi maneret. Et mansit ibi duos dies. » Et mansit ibi duos dies. »

Tangitur devotio vocatorum per mulie- Tangitur devotio vocatorum per mulie- rem, quia ex devotione fidei venerunt, et rem, quia ex devotione fidei venerunt, et ex charitate Dominum manere rogave- ex charitate Dominum manere rogave- runt. runt.

Dicit ergo « Cum venissent ergo ad Dicit ergo « Cum venissent ergo ad

illum Samaritani, » vocati per sermo- illum Samaritani, » vocati per sermo- nem mulieris. Daniel. III, 41 et 42: Ti- nem mulieris. Daniel. III, 41 et 42: Ti- memus te, et quærimus faciem tuam : ne memus te, et quærimus faciem tuam : ne confundas nos. Psal. xxiv, 3: Universi confundas nos. Psal. xxiv, 3: Universi qui sustinent te non confundentur. qui sustinent te non confundentur.

« Rogaverunt eum ut ibi maneret. » « Rogaverunt eum ut ibi maneret. » Sciverunt enim quod ad introitum suum Sciverunt enim quod ad introitum suum ad eos, benedicturus esset eis. Genes. ad eos, benedicturus esset eis. Genes. XXIV, 31 Ingredere, benedicte Domini, XXIV, 31 Ingredere, benedicte Domini, cur foris stas? Genes. xxx, 27: Experi- cur foris stas? Genes. xxx, 27: Experi- mento didici, quia benedixerit mihi Deus mento didici, quia benedixerit mihi Deus propter te. Luc. xxiv, 29: Coegerunt propter te. Luc. xxiv, 29: Coegerunt illum, dicentes: Mane nobiscum, Do- illum, dicentes: Mane nobiscum, Do- mine. mine.

« Et mansit ibi, » « Et mansit ibi, »

Quia semper satisfacit devotis in ora- Quia semper satisfacit devotis in ora- tione, « duos dies: » qui duas significant tione, « duos dies: » qui duas significant veritatis illuminationes: cognitionem veritatis illuminationes: cognitionem sui in legis littera, quam mulier accepit sui in legis littera, quam mulier accepit ab eo et cognitionem sui in veritatis ab eo et cognitionem sui in veritatis præsentia, ad quam mulierem per legem præsentia, ad quam mulierem per legem induxit. Tunc enim satis manserat. Can- induxit. Tunc enim satis manserat. Can- tic. 11, IV Inveni quem diligit anima tic. 11, IV Inveni quem diligit anima mea, tenui eum, nec dimittam, donec in- mea, tenui eum, nec dimittam, donec in- troducam illum in domum matris meæ. troducam illum in domum matris meæ. Invenitur enim Christus in præsentia ve- Invenitur enim Christus in præsentia ve- ritatis, tenetur nexibus amoris, inducitur ritatis, tenetur nexibus amoris, inducitur in domum matris quando veritas aptatur in domum matris quando veritas aptatur testimoniis legis. Joan. xiv, 23: Ad eum testimoniis legis. Joan. xiv, 23: Ad eum veniemus, et mansionem apud eum fa- veniemus, et mansionem apud eum fa-

ciemus. ciemus.

« Et multo plures crediderunt in « Et multo plures crediderunt in eum, propter sermonem ejus. eum, propter sermonem ejus.

Et mulieri dicebant: Quia jam non Et mulieri dicebant: Quia jam non propter tuam loquelam credimus : propter tuam loquelam credimus : ipsi enim audivimus, et scimus quia ipsi enim audivimus, et scimus quia

hie est vere Salvator mundi. » hie est vere Salvator mundi. »

Ecce fructificatio sermonis proprii. Ecce fructificatio sermonis proprii.

Et dicuntur tria, scilicet, amplior fru- Et dicuntur tria, scilicet, amplior fru- ctus proprii sermonis, comparatio sermo- ctus proprii sermonis, comparatio sermo- nis Christi ad dicta mulieris, et confessio nis Christi ad dicta mulieris, et confessio plena veritatis. plena veritatis.

Dicit ergo: «Et multo plures credide- Dicit ergo: «Et multo plures credide-

41 41

42 42

IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-41, 42, 43, 44. IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-41, 42, 43, 44.

runt, » quam per mulierem, « propter ser- runt, » quam per mulierem, « propter ser- monem ejus » proprium. Quia sicut dici- monem ejus » proprium. Quia sicut dici- tur, Matth. vII, 9: Erat enim docens eos tur, Matth. vII, 9: Erat enim docens eos sicut potestatem habens. Psal. CXL, 6: sicut potestatem habens. Psal. CXL, 6: Audient verba mea, quoniam potuerunt. Audient verba mea, quoniam potuerunt. Verbum enim exiens ab ore Verbi in- Verbum enim exiens ab ore Verbi in- creati cum virtute sonat. Psal. LXVII, 34: creati cum virtute sonat. Psal. LXVII, 34: Ecce dabit voci suæ vocem virtutis. Ecce dabit voci suæ vocem virtutis. Cantic. II, 14 Sonet vox tua in auribus Cantic. II, 14 Sonet vox tua in auribus meis vox enim tua dulcis et facies tua meis vox enim tua dulcis et facies tua decora. Psal. XLIV, 3: Diffusa est gratia decora. Psal. XLIV, 3: Diffusa est gratia

in labiis tuis. in labiis tuis.

« Et mulieri dicebant. » « Et mulieri dicebant. »

Ecce sermonis auditi a Christo ad ser- Ecce sermonis auditi a Christo ad ser- monem mulieris comparatio. monem mulieris comparatio.

« Quia jam non propter tuam loque- « Quia jam non propter tuam loque- lam, » quæ comparatione ejus quod vi- lam, » quæ comparatione ejus quod vi- dimus, nihil est. III Regum. x, 7: Ipsa dimus, nihil est. III Regum. x, 7: Ipsa veni, et vidi oculis meis, et probavi quod veni, et vidi oculis meis, et probavi quod media pars mihi nuntiata non fuerit. media pars mihi nuntiata non fuerit. Non enim jam propter humanam ratio- Non enim jam propter humanam ratio- nem « credimus, » quamvis per illam in- nem « credimus, » quamvis per illam in- ducti sumus: sed ipsi veritati propter se ducti sumus: sed ipsi veritati propter se et super omnia assentimus. Job, XLII, 5 et super omnia assentimus. Job, XLII, 5 et 6 Auditu auris audivi te, nunc et 6 Auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te. Idcirco ipse autem oculus meus videt te. Idcirco ipse me reprehendo, et ago pœnitentiam in me reprehendo, et ago pœnitentiam in favilla et cinere. Sapient. xvIII, 15 : favilla et cinere. Sapient. xvIII, 15 : Omnipotens sermo tuus de cœlo, a rega- Omnipotens sermo tuus de cœlo, a rega- libus sedibus... prosilivit. libus sedibus... prosilivit.

« Ipsi enim audivimus. » « Ipsi enim audivimus. »

Ecce confessio primæ veritatis. « Ipsi Ecce confessio primæ veritatis. « Ipsi enim,» exterius et interius, « audivimus » enim,» exterius et interius, « audivimus » sapientiæ verba, « et scimus, » intellectu sapientiæ verba, « et scimus, » intellectu veritatis, « quia hic est, » qui in carne ve- veritatis, « quia hic est, » qui in carne ve- nit ad nos, « vere Salvator mundi. » Vere nit ad nos, « vere Salvator mundi. » Vere dicunt in comparatione ad eos qui figura dicunt in comparatione ad eos qui figura fuerunt, ut Moyses, et Josue, et alii Judi- fuerunt, ut Moyses, et Josue, et alii Judi- ces, et Reges. Salvator autem ab actu sal- ces, et Reges. Salvator autem ab actu sal- vationis. Mundi autem dicunt, ut signifi- vationis. Mundi autem dicunt, ut signifi- cetur salus in Gentibus et non tantum in cetur salus in Gentibus et non tantum in Judæa. Genes. XLI, 45: Vocavit nomen Judæa. Genes. XLI, 45: Vocavit nomen jus Salvatorem mundi. Luc. 1, 31 : Vo- jus Salvatorem mundi. Luc. 1, 31 : Vo- cabis nomen ejus Jesum: ipse enim sal- cabis nomen ejus Jesum: ipse enim sal- vum faciet populum suum a peccatis vum faciet populum suum a peccatis

185 185

eorum. Eccli. XLVI, 1 et 2: Fuit magnus eorum. Eccli. XLVI, 1 et 2: Fuit magnus secundum nomen suum, maximus in secundum nomen suum, maximus in salutem electorum Dei. salutem electorum Dei.

« Post duos autem dies exiit inde, 43 « Post duos autem dies exiit inde, 43 et abiit in Galilæam. et abiit in Galilæam.

Ipse enim Jesus testimonium perhi- 44 Ipse enim Jesus testimonium perhi- 44 buit quia Propheta in sua patria ho- buit quia Propheta in sua patria ho- norem non habet. » norem non habet. »

Hic incipit pars quæ est de manifesta- Hic incipit pars quæ est de manifesta- tione Verbi incarnati per virtutem, quæ tione Verbi incarnati per virtutem, quæ restaurat creaturam a se factam non in restaurat creaturam a se factam non in parte sed in toto. parte sed in toto.

Dividitur autem in tres partes: in Dividitur autem in tres partes: in quarum prima dicit occasionem ad hoc quarum prima dicit occasionem ad hoc miraculum veniendi in secunda, tangit miraculum veniendi in secunda, tangit historiam miraculi in tertia, dicit mira- historiam miraculi in tertia, dicit mira- culi fructum. Secunda incipit ibi, y. 46: culi fructum. Secunda incipit ibi, y. 46: «Et erat quidam regulus. » Tertia, ibi, «Et erat quidam regulus. » Tertia, ibi, y. 53: « Cognovit ergo pater. » y. 53: « Cognovit ergo pater. »

In prima dicit quatuor, scilicet, quali- In prima dicit quatuor, scilicet, quali- ter et quando exivit a Samaria in Gali- ter et quando exivit a Samaria in Gali- læam qualiter a Galilæis acceptus est : læam qualiter a Galilæis acceptus est : quæ causa acceptionis et qualiter per- quæ causa acceptionis et qualiter per- venit in Canam, ubi mutavit aquam in venit in Canam, ubi mutavit aquam in vinum. vinum.

In prima harum dicit quatuor: quan- In prima harum dicit quatuor: quan- do scilicet exivit, a quibus exivit, quo do scilicet exivit, a quibus exivit, quo declinavit, et quid testatus est cum exi- declinavit, et quid testatus est cum exi- vit. vit.

Dicit ergo « Post duos autem dies, » Dicit ergo « Post duos autem dies, » quibus apud Samaritanos permansit. quibus apud Samaritanos permansit. Osee, VI, 3: Vivificabit nos post duos Osee, VI, 3: Vivificabit nos post duos dies in die tertia suscitabit nos. dies in die tertia suscitabit nos.

« Exiit inde, » a Samaritanis. Non « Exiit inde, » a Samaritanis. Non enim diu apud eos mansit ne scandalum enim diu apud eos mansit ne scandalum faceret Judæis, et per hoc occasionem faceret Judæis, et per hoc occasionem haberent verbum Domini non recipiendi. haberent verbum Domini non recipiendi. I ad Corinth. x, 32: Sine offensione I ad Corinth. x, 32: Sine offensione estote Judæis et Gentibus, etc. Matth. x, estote Judæis et Gentibus, etc. Matth. x, 5: In viam Gentium ne abieritis, et in 5: In viam Gentium ne abieritis, et in civitates Samaritanorum ne intraveritis: civitates Samaritanorum ne intraveritis: sed potius ite ad oves quæ perierunt do- sed potius ite ad oves quæ perierunt do- mus Israel. Alia autem de causa exivit, mus Israel. Alia autem de causa exivit, ut aliis prædicaret. Luc. IV, 43: Quia et ut aliis prædicaret. Luc. IV, 43: Quia et aliis civitatibus oportet me evangelizare aliis civitatibus oportet me evangelizare

188 188

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

villa pinguedinis interpretatur, et sua villa pinguedinis interpretatur, et sua pinguedine occasionem dat infirmitati pinguedine occasionem dat infirmitati animæ. Deuter. xxx11, 15: Incrassatus animæ. Deuter. xxx11, 15: Incrassatus est dilectus, et recalcitravit: incrassatus, est dilectus, et recalcitravit: incrassatus, impinguatus, dilatatus, dereliquit Deum impinguatus, dilatatus, dereliquit Deum factorem suum, etc. Sic ergo ad miracu- factorem suum, etc. Sic ergo ad miracu- lum faciendum invitat infirmitatis præ- lum faciendum invitat infirmitatis præ- sentis miseriæ necessitas. sentis miseriæ necessitas.

« Hic cum audisset, etc. » « Hic cum audisset, etc. »

Hic tangitur dignitas intercedentis Hic tangitur dignitas intercedentis personæ. « Hic, » scilicet regulus qui personæ. « Hic, » scilicet regulus qui dignior cæteris habebatur, « cum audis- dignior cæteris habebatur, « cum audis- set, forte per turbam undique concur- set, forte per turbam undique concur- rentem ad Dominum, « quia Jesus adve- rentem ad Dominum, « quia Jesus adve- niret » ad partes sibi vicinas, « a Judæa, » niret » ad partes sibi vicinas, « a Judæa, » rediens post Pascha, « in Galilæam, » rediens post Pascha, « in Galilæam, » quia Cana ad quam rediit Jesus, civitas quia Cana ad quam rediit Jesus, civitas fuit Galilææ. Et hic auditus, signum erat fuit Galilææ. Et hic auditus, signum erat debilis fidei, quod ejus potentiam non debilis fidei, quod ejus potentiam non credidit etiam a longinquo posse sal- credidit etiam a longinquo posse sal- vare cum tamen ubique sit Deus per vare cum tamen ubique sit Deus per deitatem, quantumcumque distet præsen- deitatem, quantumcumque distet præsen- tia corporali. Et sic videtur affectata tia corporali. Et sic videtur affectata Martha circa Dominum, Joan. XI, 21: Martha circa Dominum, Joan. XI, 21: Domine, si fuisses hic, frater meus non Domine, si fuisses hic, frater meus non fuisset mortuus. Putabat enim hæc Do- fuisset mortuus. Putabat enim hæc Do- minum habere virtutem corporalem, minum habere virtutem corporalem, quæ cum propinqua est agit, remota quæ cum propinqua est agit, remota autem non agit: cum tamen de Domino autem non agit: cum tamen de Domino scriptum sit Prope est Dominus omni- scriptum sit Prope est Dominus omni- bus invocantibus eum, omnibus invocan- bus invocantibus eum, omnibus invocan- tibus eum in veritate ¹. tibus eum in veritate ¹.

Et hoc est quod dicit, quod « abiit ad Et hoc est quod dicit, quod « abiit ad eum, » apud quem putabat præsentia eum, » apud quem putabat præsentia corporali proficere, non attendens quod corporali proficere, non attendens quod Dominus ante dixerat Samaritanæ, quod Dominus ante dixerat Samaritanæ, quod venit hora quando neque in monte hoc, venit hora quando neque in monte hoc, neque Jerosolymis adorabitis Patrem;... neque Jerosolymis adorabitis Patrem;... sed veri adoratores adorabunt Patrem in sed veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate 2. Et tali errore omnes spiritu et veritate 2. Et tali errore omnes illi detinentur qui putant Deum esse cor- illi detinentur qui putant Deum esse cor- pus, vel virtutem in corpore: quia hic pus, vel virtutem in corpore: quia hic est error pessimus. est error pessimus.

« Et rogabat eum, » « Et rogabat eum, »

1 Psal. CXLIV, 18. 1 Psal. CXLIV, 18.

Tamquam aliquem Deo dilectum san- Tamquam aliquem Deo dilectum san- ctum, « ut descenderet » in Capharnaum: ctum, « ut descenderet » in Capharnaum: quia appropinquando infirmo putabat quia appropinquando infirmo putabat eum plus posse. Deuter. IV, 7: Nec est eum plus posse. Deuter. IV, 7: Nec est alia natio tam grandis, quæ habeat deos alia natio tam grandis, quæ habeat deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. adest cunctis obsecrationibus nostris.

« Et sanaret, » intercedendo apud « Et sanaret, » intercedendo apud Deum quia non putabat eum Deum et Deum quia non putabat eum Deum et ubique esse, « filium ejus, » quem dili- ubique esse, « filium ejus, » quem dili- gebat. II Regum, 1, 26 : Sicut mater gebat. II Regum, 1, 26 : Sicut mater unicum amat filium suum, ita ego te di- unicum amat filium suum, ita ego te di- ligebam. Sic sensit de virtute divina ligebam. Sic sensit de virtute divina Naaman Syrus, IV Regum, v, 11, quando Naaman Syrus, IV Regum, v, 11, quando dixit Putabam quod egrederetur ad dixit Putabam quod egrederetur ad me, et stans invocaret nomen Domini Dei me, et stans invocaret nomen Domini Dei sui, et tangeret manu sua locum lepræ, sui, et tangeret manu sua locum lepræ,

et curaret me. et curaret me.

« Incipiebat enim mori. » « Incipiebat enim mori. »

Hic tangitur periculum de jam instanti Hic tangitur periculum de jam instanti morte. Inceptio enim mortis est in tactu morte. Inceptio enim mortis est in tactu pulsus, et agone angustiæ cordis : ex qui- pulsus, et agone angustiæ cordis : ex qui- bus mors vicina probatur secundum cau- bus mors vicina probatur secundum cau- sas inferiores. Isa. xxxvIII, 1: Dispone sas inferiores. Isa. xxxvIII, 1: Dispone domui tuæ, quia morieris tu, et non vi- domui tuæ, quia morieris tu, et non vi- ves. Tamen quia nulla ægritudo Deo est ves. Tamen quia nulla ægritudo Deo est incurabilis, ideo petit a Deo opem. I Re- incurabilis, ideo petit a Deo opem. I Re- gum, 11, 6: Dominus mortificat et vivi- gum, 11, 6: Dominus mortificat et vivi- ficat, etc. Ad Hebr. x1, 19: Et a mor- ficat, etc. Ad Hebr. x1, 19: Et a mor- tuis suscitare potens est Deus. tuis suscitare potens est Deus.

« Dixit ergo Jesus ad eum: Nisi si- « Dixit ergo Jesus ad eum: Nisi si- gna et prodigia videritis, non creditis. gna et prodigia videritis, non creditis.

48 48

Dicit ad eum regulus: Domine, de- 49 Dicit ad eum regulus: Domine, de- 49 scende prius quam moriatur filius scende prius quam moriatur filius

meus. » meus. »

Hic tangitur ea quæ ostendunt inido- Hic tangitur ea quæ ostendunt inido- neitatem reguli pro quo fiat miraculum. neitatem reguli pro quo fiat miraculum. Et tanguntur duo, scilicet, increpatio Et tanguntur duo, scilicet, increpatio modicitatis fidei, et instantia petentis ut modicitatis fidei, et instantia petentis ut fiat. fiat.

De primo dicit: « Nisi signa » com- De primo dicit: « Nisi signa » com- munia, « et prodigia, » id est, majora munia, « et prodigia, » id est, majora

2 Supra, iv, 21 et 23. 2 Supra, iv, 21 et 23.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-48, 49. IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-48, 49.

signa quæ sunt sine exemplo, eo quod signa quæ sunt sine exemplo, eo quod similia eis non sunt audita: et ideo quæ similia eis non sunt audita: et ideo quæ procul a digito sunt, hoc est, a similium procul a digito sunt, hoc est, a similium demonstratione prodigia dicuntur: « vi- demonstratione prodigia dicuntur: « vi- deritis, » frequenter, non semel: quia deritis, » frequenter, non semel: quia jam in Cana ista viderat, et in Pascha jam in Cana ista viderat, et in Pascha multa vidit Jerosolymis facta: « non cre- multa vidit Jerosolymis facta: « non cre- ditis. » Exod. iv, 8: Si non crediderint ditis. » Exod. iv, 8: Si non crediderint tibi, neque audierint sermonem signi tibi, neque audierint sermonem signi prioris, credent verbo signi sequentis. prioris, credent verbo signi sequentis. Ad Hebr. 1, 4: Constante Deo signis et Ad Hebr. 1, 4: Constante Deo signis et portentis, et variis virtutibus, et Spiritus portentis, et variis virtutibus, et Spiritus sancti distributionibus secundum suam sancti distributionibus secundum suam voluntatem. Eccli. xxxvi, 6: Innova si- voluntatem. Eccli. xxxvi, 6: Innova si- gna, immuta mirabilia. gna, immuta mirabilia.