132 132

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tun dilexit, sed vinculo dilectionis sibi tun dilexit, sed vinculo dilectionis sibi mundum attraxit. mundum attraxit.

Dilexit autem sic, Dilexit autem sic,

divisit. Genes. xxi, 16 et 17 Per me- divisit. Genes. xxi, 16 et 17 Per me- metipsum juravi, dicit Dominus: quia metipsum juravi, dicit Dominus: quia fecisti hanc rem, et non pepercisti filio fecisti hanc rem, et non pepercisti filio unigenito tuo propter me, benedicam unigenito tuo propter me, benedicam

« Ut Filium suum unigenitum da- tibi, etc. Si Deus hoc in homine tantum « Ut Filium suum unigenitum da- tibi, etc. Si Deus hoc in homine tantum

ret. » ret. »

In hoc notatur forma et modus dilectio- In hoc notatur forma et modus dilectio- nis, scilicet, quantum, et qualiter, et ad nis, scilicet, quantum, et qualiter, et ad quid dilexerit, et in quo. Quantum, quia quid dilexerit, et in quo. Quantum, quia in tantum ut Filio non parceret: qualiter, in tantum ut Filio non parceret: qualiter, ut in mortem et in mundum mittere: ut in mortem et in mundum mittere: et in quo, ut unigenitum offerret et ad et in quo, ut unigenitum offerret et ad quid, « ut omnis qui credit in illum non quid, « ut omnis qui credit in illum non pereat, sed habeat vitam æternam. » pereat, sed habeat vitam æternam. »

Dicit ergo de quantitate, quod « sic di- Dicit ergo de quantitate, quod « sic di- lexit ut Filium suum, » non servum, non lexit ut Filium suum, » non servum, non adoptivum, sed naturalem et consubstan- adoptivum, sed naturalem et consubstan- tialem Filium, quem de corde suo geni- tialem Filium, quem de corde suo geni- tum, tamquam seipsum diligebat. Gre- tum, tamquam seipsum diligebat. Gre- gorius « O mira erga nos tuæ charitatis gorius « O mira erga nos tuæ charitatis dilectio ut servum redimeres, Filium tra- dilectio ut servum redimeres, Filium tra- didisti. » Ad Roman. VIII, 32 et 35: Qui didisti. » Ad Roman. VIII, 32 et 35: Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed etiam proprio Filio suo non pepercit, sed

pro pro

nobis omnibus tradidit illum... Quis nobis omnibus tradidit illum... Quis ergo nos separabit a charitate Christi? ergo nos separabit a charitate Christi? Forte diceres quod non fuit Filius dile- Forte diceres quod non fuit Filius dile- etus quem pro servo tradidit. Ad hoc Pa- etus quem pro servo tradidit. Ad hoc Pa- ter de coelo respondet, Luc. III, 22 et ter de coelo respondet, Luc. III, 22 et Matth. II, 17: Tu es Filius meus dilectus, Matth. II, 17: Tu es Filius meus dilectus, in quo mihi complacui. Constat ergo in quo mihi complacui. Constat ergo quod placitum est pascens in amato di- quod placitum est pascens in amato di- lecto. Ergo cum in ipso complacuit sibi, lecto. Ergo cum in ipso complacuit sibi, totus in amore Filii pascebatur. Inæsti- totus in amore Filii pascebatur. Inæsti- mabile est ergo signum dilectionis ad mabile est ergo signum dilectionis ad servum, « ut Filium » naturalem de servum, « ut Filium » naturalem de corde suo genitum, in quo ejus tota di- corde suo genitum, in quo ejus tota di- lectio pascebatur, pro servo traderet. lectio pascebatur, pro servo traderet.

« «

Unigenitum,» in quo totus erat con- Unigenitum,» in quo totus erat con- gregatus paternus affectus. Qui secun- gregatus paternus affectus. Qui secun- dum habuisset vel habere potuisset, mi- dum habuisset vel habere potuisset, mi- nus istum dilexisset: sed quia hoc esse nus istum dilexisset: sed quia hoc esse non potuit, tradere illum infinitæ dile- non potuit, tradere illum infinitæ dile- ctionis ad servum signum fuit. Joan. 1, ctionis ad servum signum fuit. Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, gloriam 14 Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. Qui sicut Basilius dicit, to- et veritatis. Qui sicut Basilius dicit, to- tam hæreditatem Patris habet in gratia et tam hæreditatem Patris habet in gratia et gloria, et eam cum secundo genito non gloria, et eam cum secundo genito non

pendit, quantum debet homo hanc in pendit, quantum debet homo hanc in Deo pendere dilectionem? Ecce quantum Deo pendere dilectionem? Ecce quantum dilexit. dilexit.

Qualiter autem. Qualiter autem.

« Ut » talem Filium, et taliter, tan- « Ut » talem Filium, et taliter, tan- tum dilectum, « daret, » in carnis humi- tum dilectum, « daret, » in carnis humi- litatem, in vitæ paupertatem, in mortis litatem, in vitæ paupertatem, in mortis amaritudinem, in crucis confusionem. amaritudinem, in crucis confusionem.

De primo horum, ad Philip. II, 8: De primo horum, ad Philip. II, 8: Humiliavit semetipsum, factus obediens Humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, mortem autem cruis. usque ad mortem, mortem autem cruis. Et, ibidem, . 7, dicitur quod semet- Et, ibidem, . 7, dicitur quod semet- ipsum exinanivit, formam servi acci- ipsum exinanivit, formam servi acci- piens, in similitudinem hominum factus, piens, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. Et ideo et habitu inventus ut homo. Et ideo propter carnis humilitatem, et passibili- propter carnis humilitatem, et passibili- tatem, dicitur minoratus ab Angelis. tatem, dicitur minoratus ab Angelis. Psal. VIII, 6: Minuisti eum paulo mi- Psal. VIII, 6: Minuisti eum paulo mi- nus ab Angelis, etc. nus ab Angelis, etc.

De secundo dicitur, I ad Corinth. De secundo dicitur, I ad Corinth. VIII, VIII, 9 Scitis gratiam Domini nostri 9 Scitis gratiam Domini nostri Jesu Christi, quoniam propter vos ege- Jesu Christi, quoniam propter vos ege- nus factus est, cum esset dives, ut illius nus factus est, cum esset dives, ut illius inopia divites vos essetis. Zachar. Ix, 9 : inopia divites vos essetis. Zachar. Ix, 9 : Ipse pauper et ascendens super asinam, Ipse pauper et ascendens super asinam, et super pullum filium asinæ. Psal. et super pullum filium asinæ. Psal. LXXXVII, 16: Pauper sum ego, et in LXXXVII, 16: Pauper sum ego, et in laboribus a juventute mea exaltatus laboribus a juventute mea exaltatus autem, humiliatus sum et conturbatus. autem, humiliatus sum et conturbatus. Matth. 20: Vulpes foveas habent, Matth. 20: Vulpes foveas habent, et volucres cæli nidos, etc. Psal. xxi, 19: et volucres cæli nidos, etc. Psal. xxi, 19: Diviserunt sibi vestimenta mea, etc. Diviserunt sibi vestimenta mea, etc. Pauper autem natus, pauperior conversa- Pauper autem natus, pauperior conversa- tus, pauperrimus fuit in cruce spoliatus. tus, pauperrimus fuit in cruce spoliatus.

VIII, VIII,

De mortis amaritudine dicitur, Thren. De mortis amaritudine dicitur, Thren. III, 19 Recordare paupertatis, et trans- III, 19 Recordare paupertatis, et trans- gressionis meæ, absinthii et fellis. Et gressionis meæ, absinthii et fellis. Et ideo de morte inflicta a Judæis dicitur, ideo de morte inflicta a Judæis dicitur, Deuter. xxxn, 32 et 33: Uva corum uva Deuter. xxxn, 32 et 33: Uva corum uva fellis, et botri amarissimi. Fel draco- fellis, et botri amarissimi. Fel draco- num vinum eorum, quod mihi in cruce num vinum eorum, quod mihi in cruce morienti vinea mea propinavit. Vere in morienti vinea mea propinavit. Vere in amaritudine mortis fuit qui poenam amaritudine mortis fuit qui poenam mortis in corpore, et fellis amaritudinem mortis in corpore, et fellis amaritudinem

IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-16. IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-16.

in ore, in aure insultationem crucifi- in ore, in aure insultationem crucifi- gentium, in oculis sustinuit confusio- gentium, in oculis sustinuit confusio- nem et verecundiam suorum juxta cru- nem et verecundiam suorum juxta cru- cem adstantium, et in naribus fœtorem cem adstantium, et in naribus fœtorem cadaverum, et præcipue foetorem ingra- cadaverum, et præcipue foetorem ingra- titudinis eorum quos docuerat, et quibus titudinis eorum quos docuerat, et quibus multa miracula fuerat operatus. Psal. v, multa miracula fuerat operatus. Psal. v, 11 Sepulcrum patens est guttur eorum : 11 Sepulcrum patens est guttur eorum : quando ingrati pro omnibus bonis mala quando ingrati pro omnibus bonis mala reddebant. reddebant.

De crucis confusione, ad Hebr. x11, 2: De crucis confusione, ad Hebr. x11, 2: Sustinuit crucem, confusione contempta. Sustinuit crucem, confusione contempta. Ad Philip. 11, 8: Factus obediens, scilicet Ad Philip. 11, 8: Factus obediens, scilicet Patri, usque ad mortem, mortem autem Patri, usque ad mortem, mortem autem crucis. Sic ergo mortis confusionem, crucis. Sic ergo mortis confusionem, mortis amaritudinem, mortis crucis cu- mortis amaritudinem, mortis crucis cu- mulavit horrore. mulavit horrore.

Attende ergo quantæ, et qualis di- Attende ergo quantæ, et qualis di- lectionis Filium unigenitum Dei Patris lectionis Filium unigenitum Dei Patris et Dominum majestatis sic humiliari, sic et Dominum majestatis sic humiliari, sic depauperari, sic affligi, et sic confundi depauperari, sic affligi, et sic confundi propter servum. propter servum.

133 133

septem dæmoniis gratias egit. Matth. septem dæmoniis gratias egit. Matth. xv, 28: O mulier, magna est fides tua: xv, 28: O mulier, magna est fides tua: fiat tibi sicut vis. Et hæc etiam non per- fiat tibi sicut vis. Et hæc etiam non per- iit, sed liberatam filiam ab afflictione iit, sed liberatam filiam ab afflictione dæmonis salvam recepit. Et hoc est quod dæmonis salvam recepit. Et hoc est quod dicit: «Non pereat, sed habeat » insu- dicit: «Non pereat, sed habeat » insu- per « vitam æternam. » per « vitam æternam. »

Vitam, inquam, non animalem, sed Vitam, inquam, non animalem, sed spiritualem non humanam, sed divi- spiritualem non humanam, sed divi- nam non sicut somnum, sed sicut vi- nam non sicut somnum, sed sicut vi- giliam. Animalis enim indiget: humana giliam. Animalis enim indiget: humana errat: et ea quæ est ut somnus, est ligata. errat: et ea quæ est ut somnus, est ligata. Sed intellectualis divina non dormitans Sed intellectualis divina non dormitans neque dormiens est. De animali dicitur, neque dormiens est. De animali dicitur, I ad Corinth. 11, 14: Animalis homo I ad Corinth. 11, 14: Animalis homo non percipit ea quæ sunt Spiritus Dei: non percipit ea quæ sunt Spiritus Dei: stultitia enim est illi, et non potest in- stultitia enim est illi, et non potest in- telligere, quia spiritualiter examinatur. telligere, quia spiritualiter examinatur. Humana autem errat, et in multis deci- Humana autem errat, et in multis deci- pitur. Sapient. ix, 14 et 15: Cogitatio- pitur. Sapient. ix, 14 et 15: Cogitatio- nes mortalium timidæ, et incertæ provi- nes mortalium timidæ, et incertæ provi- dentiæ nostræ corpus enim quod cor- dentiæ nostræ corpus enim quod cor-

Hoc est ergo quod dicit: « Ut Filium rumpitur aggravat animam, et terrena Hoc est ergo quod dicit: « Ut Filium rumpitur aggravat animam, et terrena suum unigenitum daret. » suum unigenitum daret. »

Ad quid autem subjungit: Ad quid autem subjungit:

« Ut omnis qui credit in ipsum non « Ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed habeat vitam æternam. pereat, sed habeat vitam æternam.

Ut tantum possit esse meritum fidei Ut tantum possit esse meritum fidei præmium credentium, quod liberati præmium credentium, quod liberati a morte vitam æternam adipiscantur. a morte vitam æternam adipiscantur. Jam autem ante dictum est quid sit cre- Jam autem ante dictum est quid sit cre- dere in eum. Hoc enim est ipsi primæ dere in eum. Hoc enim est ipsi primæ veritati (quæ in Filio et in verbis ejus veritati (quæ in Filio et in verbis ejus est) propter se et super omnia assentire, est) propter se et super omnia assentire, et in hanc veritatem per dilectionem et in hanc veritatem per dilectionem tendere, et eidem incorporari. Sic credit tendere, et eidem incorporari. Sic credit qui se totum suæ veritati committit, et qui se totum suæ veritati committit, et obedit. Isa. xxxvIII, 3: Obsecro, Do- obedit. Isa. xxxvIII, 3: Obsecro, Do- mine, memento quomodo ambulaverim mine, memento quomodo ambulaverim Forum te in veritate et in corde perfecto, Forum te in veritate et in corde perfecto, rt quod bonum est in oculis tuis fecerim. rt quod bonum est in oculis tuis fecerim. Et ideo ille qui hoc dixit non periit, sed Et ideo ille qui hoc dixit non periit, sed sanatus longiorem invenit vitam. Luc. sanatus longiorem invenit vitam. Luc. v, 50 Fides tua te salvam fecit, vade v, 50 Fides tua te salvam fecit, vade in pace. Etiam non periit, sed liberata a in pace. Etiam non periit, sed liberata a

1 Psal. cxx, 4 et Isa. v, 27. 1 Psal. cxx, 4 et Isa. v, 27.

inhabitatio deprimit sensum multa co- inhabitatio deprimit sensum multa co- gitantem. Et ideo vita humana quamvis gitantem. Et ideo vita humana quamvis intellectualis sit et contemplativa, non intellectualis sit et contemplativa, non potest esse beata. Vita autem divina in potest esse beata. Vita autem divina in sanctis, quamvis in his quæ sunt Dei sanctis, quamvis in his quæ sunt Dei vivat, tamen est remissa, quasi somno vivat, tamen est remissa, quasi somno quodam pigritiæ gravata et ligata: ita quodam pigritiæ gravata et ligata: ita quod non est libere expedita: propter quod non est libere expedita: propter quod ad vigilandum monemur a Domi- quod ad vigilandum monemur a Domi- no, Matth. xxv, 13: Vigilate itaque, no, Matth. xxv, 13: Vigilate itaque, quia, etc. Apocal. 11, 2: Esto vigilans, quia, etc. Apocal. 11, 2: Esto vigilans, et confirma cætera quæ moritura erant. et confirma cætera quæ moritura erant. Vita autem divina æterna in somnis non Vita autem divina æterna in somnis non est, sed libera ab omni impedimento, est, sed libera ab omni impedimento, sicut et ipse qui est vita et fons vitæ, sicut et ipse qui est vita et fons vitæ, non dormitabit, neque dormiet '. non dormitabit, neque dormiet '.

Hæc autem vita pura est, firma, vera, Hæc autem vita pura est, firma, vera, alta, et dulcis. Pura, ut non sit velata : alta, et dulcis. Pura, ut non sit velata : firma, ut fluctuatione nulla sit mota: firma, ut fluctuatione nulla sit mota: vera, ut nullo modo sit mixta: alta, ut vera, ut nullo modo sit mixta: alta, ut in toto sit quieta dulcis autem, ut sit in toto sit quieta dulcis autem, ut sit placita. Quamdiu enim per fidem ambu- placita. Quamdiu enim per fidem ambu- lamus, non per speciem, non habemus lamus, non per speciem, non habemus puram intellectualem vitam et divinam puram intellectualem vitam et divinam

134 134

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nisi velatam. I ad Corinth. XII, 12: Vi- nisi velatam. I ad Corinth. XII, 12: Vi- demus nunc per speculum in ænigmate: demus nunc per speculum in ænigmate: tunc autem facie ad faciem. Nunc co- tunc autem facie ad faciem. Nunc co- gnosco ex parte: tunc autem cognoscam, gnosco ex parte: tunc autem cognoscam, sicul et cognitus sum. Et ideo tunc erit sicul et cognitus sum. Et ideo tunc erit pura, et intellectualis, et divina, et non pura, et intellectualis, et divina, et non somno ligata, visio mentis, quæ est vita somno ligata, visio mentis, quæ est vita æterna. æterna.

De firmitate autem confirmationis est, De firmitate autem confirmationis est, quod ab ipsa cadere non possumus. quod ab ipsa cadere non possumus. Psal. xxxvi, 17: Confirmat autem justos Psal. xxxvi, 17: Confirmat autem justos Dominus. Item, Psal. cx1, 6: In æter- Dominus. Item, Psal. cx1, 6: In æter-

num num

CXXIV, CXXIV,

non commovebitur. Item, Psal. non commovebitur. Item, Psal. 1: Sicut mons Sion non commo- 1: Sicut mons Sion non commo- vebitur in æternum, qui habitat in Je- vebitur in æternum, qui habitat in Je- rusalem. Adeo enim firma et certa est rusalem. Adeo enim firma et certa est veritas, quæ commoveri non potest. Et veritas, quæ commoveri non potest. Et hæc erit vita æterna nostra. hæc erit vita æterna nostra.

Cognitio etiam veritatis divinæ, vita Cognitio etiam veritatis divinæ, vita æterna est. Joan. xvII, 3: Hæc est vita æterna est. Joan. xvII, 3: Hæc est vita æterna: ut cognoscant te, solum Deum æterna: ut cognoscant te, solum Deum verum, et quem misisti, Jesum Christum. verum, et quem misisti, Jesum Christum. Hæc enim est vita æterna, quæ verita- Hæc enim est vita æterna, quæ verita- tem habet quia sicut est verum aurum, tem habet quia sicut est verum aurum, quod alienæ naturæ non permistum est, quod alienæ naturæ non permistum est, ita est vera vita, quæ morti et doloribus ita est vera vita, quæ morti et doloribus mortis penitus est impermista. Apocal. mortis penitus est impermista. Apocal. XXI, 4 Absterget Deus omnem lacry- XXI, 4 Absterget Deus omnem lacry- mam ab oculis eorum, scilicet sancto- mam ab oculis eorum, scilicet sancto- rum et mors ultra non erit, neque rum et mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra, quia prima abierunt. ultra, quia prima abierunt.

Alta autem est, adeo ut mens humana Alta autem est, adeo ut mens humana non videat quo altius ascendat: et ideo non videat quo altius ascendat: et ideo est quieta in qua quiescitur: ita quod est quieta in qua quiescitur: ita quod nihil amplius desideratur. Hæc sunt alta nihil amplius desideratur. Hæc sunt alta mirabilia, de quibus dicit Psalmista, mirabilia, de quibus dicit Psalmista, Psal. xc, 4: Mirabilis in altis Domi- Psal. xc, 4: Mirabilis in altis Domi- nus. In his accedit homo ad cor altum, nus. In his accedit homo ad cor altum, et exaltatur Deus 1. Ad hæc alta assumit et exaltatur Deus 1. Ad hæc alta assumit nostram mentem Deus, ut dicamus: Do- nostram mentem Deus, ut dicamus: Do- mini est assumptio nostra, el sancti mini est assumptio nostra, el sancti Israel regis nostri. Ibi introducti ad Israel regis nostri. Ibi introducti ad regem Assuerum sedentem in excelso regem Assuerum sedentem in excelso throno, dicemus cum Esther, xv, 17: throno, dicemus cum Esther, xv, 17: Valde mirabilis es, domine, et facies tua Valde mirabilis es, domine, et facies tua

1 Psal. LAI, 7: Accedat homo ad cor altum, 1 Psal. LAI, 7: Accedat homo ad cor altum, el exaltabitur Deus. el exaltabitur Deus.

plena est gratiarum. Omne enim mira- plena est gratiarum. Omne enim mira- bile, altum ibi dicemus cum Psalmista, bile, altum ibi dicemus cum Psalmista, Psal. LXXV, 3 et 6: Illuminans tu mira- Psal. LXXV, 3 et 6: Illuminans tu mira- biliter a montibus æternis. Ad quod lu- biliter a montibus æternis. Ad quod lu- men turbati sunt, sicut cæci, omnes in- men turbati sunt, sicut cæci, omnes in- sipientes corde. sipientes corde.

Dulcissima autem est hæc vita: quia Dulcissima autem est hæc vita: quia sicut dicit Augustinus: « Ibi vita in suo sicut dicit Augustinus: « Ibi vita in suo fonte bibitur. ». Isa. LV, 2: Delectabitur fonte bibitur. ». Isa. LV, 2: Delectabitur in crassitudine anima vestra. I Petri, II, in crassitudine anima vestra. I Petri, II, 3: Si tamen gustastis quoniam dulcis est 3: Si tamen gustastis quoniam dulcis est Dominus. Sic enim fit quod dicitur in Dominus. Sic enim fit quod dicitur in Psalmo xxiv, 13: Anima ejus in bonis Psalmo xxiv, 13: Anima ejus in bonis demorabitur. Et illud Psalmi, CI, 5: demorabitur. Et illud Psalmi, CI, 5: Qui replet in bonis desiderium tuum. Qui replet in bonis desiderium tuum.

Sic ergo vita intellectuali, divina, et Sic ergo vita intellectuali, divina, et vigili, pura, et firma, vera, alta, et dulci vigili, pura, et firma, vera, alta, et dulci viventes, æternam vitam possidebimus. viventes, æternam vitam possidebimus. Et hoc est quod dicit, Genes. xxxII, 30: Et hoc est quod dicit, Genes. xxxII, 30: Vidi Deum facie ad faciem, et salva Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. Ibi erit quod dici- facta est anima mea. Ibi erit quod dici- tur, II ad Corinth. II, 18: In eamdem tur, II ad Corinth. II, 18: In eamdem imaginem transformamur a claritate in imaginem transformamur a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Ibi enim sicut dicitur, I Joannis, III, 2: Ibi enim sicut dicitur, I Joannis, III, 2: Similes ei erimus, quoniam videbimus Similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est et vigilibus oculis semper eum sicuti est et vigilibus oculis semper adspiciemus eum. Et hoc est vere ha- adspiciemus eum. Et hoc est vere ha- bere vitam æternam. Joan. x, 10: Ego bere vitam æternam. Joan. x, 10: Ego veni ut vitam habeant, et abundantius veni ut vitam habeant, et abundantius habeant. habeant.

« Non enim misit Deus Filium « Non enim misit Deus Filium suum in mundum ut judicet mun- suum in mundum ut judicet mun- dum, sed ut salvetur mundus per dum, sed ut salvetur mundus per ipsum. »> ipsum. »>

Hic ex parte ejus qui mittitur, per Hic ex parte ejus qui mittitur, per missionis finem omnia quæ dicta sunt missionis finem omnia quæ dicta sunt declarat. declarat.

Et dicit duo. Tangit enim primo finis Et dicit duo. Tangit enim primo finis missionis oppositum, et secundo, tangit missionis oppositum, et secundo, tangit in missione finem propositum. in missione finem propositum. Dicit ergo « Non enim. » Quasi di- Dicit ergo « Non enim. » Quasi di-

2 Psal. LXXXV, 19. 2 Psal. LXXXV, 19.

1 1

IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-17. IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-17.

ceret: Bene dico, quod sic Deus dilexit ceret: Bene dico, quod sic Deus dilexit mundum, etc., ad quem sanctificandum mundum, etc., ad quem sanctificandum misit Filium « non enim » dura cogitans misit Filium « non enim » dura cogitans a misit Deus » Pater « Filium suum in a misit Deus » Pater « Filium suum in mundum, » carnem factum et in mundo mundum, » carnem factum et in mundo visibilem effectum, « ut judicet, » hoc visibilem effectum, « ut judicet, » hoc est, condemnet « mundum, » sententia est, condemnet « mundum, » sententia finali. Et hoc est oppositum ejus quod finali. Et hoc est oppositum ejus quod intenditur in missione. « Sed » misit intenditur in missione. « Sed » misit cum «ut salvetur, »a periculo condem- cum «ut salvetur, »a periculo condem- nationis æternæ, « mundus, » quem nationis æternæ, « mundus, » quem creavit, « per ipsum » Filium. Ad Roman. creavit, « per ipsum » Filium. Ad Roman. v, 33: Deus qui justificat, quis est v, 33: Deus qui justificat, quis est qui condemnet? Isa. L, 8: Prope est qui qui condemnet? Isa. L, 8: Prope est qui justificat me: quis contradicet mihi? justificat me: quis contradicet mihi? Joan. x, 47: Non veni ut judicem Joan. x, 47: Non veni ut judicem mundum, sed ut salvificem mundum. mundum, sed ut salvificem mundum.

SED CONTRA hoc esse videtur quod di- SED CONTRA hoc esse videtur quod di- citur, Joan. v, 22: Neque enim Pater citur, Joan. v, 22: Neque enim Pater judicat quemquam, sed omne judicium judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. Jerem. xxIII, 6: Hoc est no- dedit Filio. Jerem. xxIII, 6: Hoc est no- men quod vocabunt eum: Dominus Ju- men quod vocabunt eum: Dominus Ju- lus noster. Isa. xv1, 5: Præparabitur in lus noster. Isa. xv1, 5: Præparabitur in misericordia solium, et sedebit super misericordia solium, et sedebit super illud in veritate in tabernaculo David, illud in veritate in tabernaculo David, judicans et quærens judicium, et velo- judicans et quærens judicium, et velo- citer reddens quod justum est. citer reddens quod justum est.

Ad hoc dicendum secundum Augusti- Ad hoc dicendum secundum Augusti- num, quod multiplex est judicium. Est num, quod multiplex est judicium. Est "nim judicium discretionis, de quo di- "nim judicium discretionis, de quo di- citur in Psalmo XLII, 1: Judica me, Deus, citur in Psalmo XLII, 1: Judica me, Deus, et discerne causam meam. Et hoc fit et discerne causam meam. Et hoc fit quando aliquo signo, vel facto in præ- quando aliquo signo, vel facto in præ- Menti boni a malis discernuntur, sicut filii Menti boni a malis discernuntur, sicut filii Israel discreti ab Egyptiis fuerunt in Israel discreti ab Egyptiis fuerunt in plagis judicio Domini inductis. plagis judicio Domini inductis.

: :

Est aliud judicium probationis, quo Est aliud judicium probationis, quo Sancti probati ostenduntur. Psal. xxv, Sancti probati ostenduntur. Psal. xxv, Judica me, Domine quoniam ego Judica me, Domine quoniam ego innocentia mea ingressus sum. Et se- innocentia mea ingressus sum. Et se- quitur, y. 2: Proba me, Deus, et tenta quitur, y. 2: Proba me, Deus, et tenta mr ure renes meos, et cor meum. Et, mr ure renes meos, et cor meum. Et, Psal. cxxxvII, 24 et 25: Proba, me, Psal. cxxxvII, 24 et 25: Proba, me, Deus, et scito cor meum... Et vide si via Deus, et scito cor meum... Et vide si via miquitatis in me est, hoc est, fac me vi- miquitatis in me est, hoc est, fac me vi-

dere. dere.

Est iterum judicium defensionis, quo Est iterum judicium defensionis, quo boni in judicio Dei a malis defendun- boni in judicio Dei a malis defendun- tur. Psal. XXXIV, 1 et 2 Judica, Do- tur. Psal. XXXIV, 1 et 2 Judica, Do-

138 138

mine, nocentes me expugna impugnan- mine, nocentes me expugna impugnan- tes me. Apprehende arma, et scutum. tes me. Apprehende arma, et scutum.

Est iterum judicium liberationis, quo Est iterum judicium liberationis, quo boni a potestate malorum liberantur. boni a potestate malorum liberantur. Joan. xn, 31 Nunc judicium est mun- Joan. xn, 31 Nunc judicium est mun- di nunc princeps hujus mundi ejicie- di nunc princeps hujus mundi ejicie- tur foras, scilicet, quod non potest exer- tur foras, scilicet, quod non potest exer- cere malitiam suam super bonos, sicut cere malitiam suam super bonos, sicut fecit ante adventum Redemptoris. fecit ante adventum Redemptoris.

Est etiam judicium irritationis eorum Est etiam judicium irritationis eorum quæ mali cogitant contra bonos. Unde quæ mali cogitant contra bonos. Unde beatus Bernardus : « Jucundum plane beatus Bernardus : « Jucundum plane judicium quod ille iniquus omnium bo- judicium quod ille iniquus omnium bo- norum malleator, nolens et invitus fa- norum malleator, nolens et invitus fa- bricet eis coronas perpetuas: dum om- bricet eis coronas perpetuas: dum om- nes tentat, et ab omnibus superatur. » nes tentat, et ab omnibus superatur. » Psal. xxxvi, 15 Gladius eorum intret Psal. xxxvi, 15 Gladius eorum intret in corda ipsorum, et arcus eorum con- in corda ipsorum, et arcus eorum con- fringatur. fringatur.

Discat in auctorem poena redire suum. Discat in auctorem poena redire suum.

Nulla enim lex æquior illa est, quam Nulla enim lex æquior illa est, quam quod inventores pœnarum eisdem poenis quod inventores pœnarum eisdem poenis judicentur. Matth. v, 7: In quo judicio judicentur. Matth. v, 7: In quo judicio judicaveritis, judicabimini. judicaveritis, judicabimini.

Est iterum judicium inflictionis in pœ- Est iterum judicium inflictionis in pœ- na, quæ fit modo in præsenti. Et hoc est na, quæ fit modo in præsenti. Et hoc est quod quilibet malus poena sui mali ple- quod quilibet malus poena sui mali ple- ctatur. Ezechiel. xvi, 38: Judicabo te ju- ctatur. Ezechiel. xvi, 38: Judicabo te ju- diciis adulterarum, et effundentium san_ diciis adulterarum, et effundentium san_ guinem. Osee, 11, 2: Judicate matrem ve- guinem. Osee, 11, 2: Judicate matrem ve- stram, judicate, quoniam ipsa non uxor stram, judicate, quoniam ipsa non uxor mea, et ego non vir ejus. Augustinus in mea, et ego non vir ejus. Augustinus in libro Confessionum : « Jussisti, Domine, libro Confessionum : « Jussisti, Domine, et sic est ut poena sit sibi omnis inor- et sic est ut poena sit sibi omnis inor- dinatus animus. » Et hoc judicio homo dinatus animus. » Et hoc judicio homo malus privatur gratia, et in bono natu- malus privatur gratia, et in bono natu- rali vulneratur. Joannes Chrysostomus.: rali vulneratur. Joannes Chrysostomus.: Ipsum discredere impoenitentium sup- Ipsum discredere impoenitentium sup- plicium est. » plicium est. »

« «

Est iterum judicium discussionis, in Est iterum judicium discussionis, in quo discutientur merita singulorum. Da- quo discutientur merita singulorum. Da- niel. vu, 10 Judicium sedit, et libri niel. vu, 10 Judicium sedit, et libri aperti sunt. Et describitur, Matth. xxv, aperti sunt. Et describitur, Matth. xxv, 33, quod Dominus judicans, statuet oves 33, quod Dominus judicans, statuet oves quidem a dextris, hædos autem a sini- quidem a dextris, hædos autem a sini- stris. Et dicit beatus Gregorius, quod in stris. Et dicit beatus Gregorius, quod in illo judicio erunt quatuor ordines : qui- illo judicio erunt quatuor ordines : qui-

136 136

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dam enim non judicantur et salvantur, dam enim non judicantur et salvantur, quorum merita sunt excellentis virtutis, quorum merita sunt excellentis virtutis, sicut sunt valde boni, de quibus dicitur, sicut sunt valde boni, de quibus dicitur, Matth. xix, 28 Sedebitis et vos super Matth. xix, 28 Sedebitis et vos super sedes duodecim, judicantes duodecim sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel. Quidam autem mediocriter tribus Israel. Quidam autem mediocriter boni, qui judicantur per discussionem, et boni, qui judicantur per discussionem, et salvantur de quibus, Matth. xxv, 25, salvantur de quibus, Matth. xxv, 25, dicitur Esurivi, et dedistis mihi man- dicitur Esurivi, et dedistis mihi man- ducare, etc. Sunt mediocriter mali, qui ducare, etc. Sunt mediocriter mali, qui judicantur et condemnantur: de quibus judicantur et condemnantur: de quibus ibidem, y. 42, dicitur: Esurivi, et non ibidem, y. 42, dicitur: Esurivi, et non dedistis mihi manducare. Et sunt valde dedistis mihi manducare. Et sunt valde mali de quibus dicitur, I ad Timoth. v. mali de quibus dicitur, I ad Timoth. v. 24 Quorumdam hominum peccata ma- 24 Quorumdam hominum peccata ma- nifesta sunt, præcedentia ad judicium. nifesta sunt, præcedentia ad judicium. Et hi non judicantur discussione aliqua, Et hi non judicantur discussione aliqua, et tamen condemnantur. et tamen condemnantur.

Est item judicium condemnationis : et Est item judicium condemnationis : et

hoc est duplex. Est enim comparationis, hoc est duplex. Est enim comparationis, de quo dicitur, Matth. x11, 42: Regina de quo dicitur, Matth. x11, 42: Regina Austri surget in judicio cum genera- Austri surget in judicio cum genera- tione ista, et condemnabit eam : quia ve- tione ista, et condemnabit eam : quia ve- nit a finibus terræ audire sapientiam Sa- nit a finibus terræ audire sapientiam Sa- lomonis, etc. . Est item judicium con- lomonis, etc. . Est item judicium con- demnationis ex retributione meritorum. demnationis ex retributione meritorum. Apocal. xvi, 10: Væ, væ civitas illa Apocal. xvi, 10: Væ, væ civitas illa magna Babylon, civitas illa fortis, magna Babylon, civitas illa fortis, quoniam una hora venit judicium quoniam una hora venit judicium

tuum ! tuum !

Dicendum ergo, quod judicio condem- Dicendum ergo, quod judicio condem- nationis non judicat Christus in primo nationis non judicat Christus in primo adventu sed aliis judiciis multos dijudi- adventu sed aliis judiciis multos dijudi- cat. Daniel. XIII, 51: Separate illos ab cat. Daniel. XIII, 51: Separate illos ab invicem procul, et dijudicabo eos. invicem procul, et dijudicabo eos.

Hoc est ergo quod dicit : « Non enim Hoc est ergo quod dicit : « Non enim misit Deus » Pater in primo adventu, misit Deus » Pater in primo adventu, « Filium suum, » naturalem et Redemp- « Filium suum, » naturalem et Redemp- torem, « ut judicet, » judicio condemna- torem, « ut judicet, » judicio condemna- tionis, « mundum, » quia sic non esset tionis, « mundum, » quia sic non esset Redemptor. Joan. VIII, 10 et 11: Mulier, Redemptor. Joan. VIII, 10 et 11: Mulier, ubi sunt qui le accusabant? nemo te ubi sunt qui le accusabant? nemo te condemnavit ?... Nec ego te condem- condemnavit ?... Nec ego te condem- nabosed, supple, per misericordiam nabosed, supple, per misericordiam absolvo. Vade et jam amplius noli absolvo. Vade et jam amplius noli peccare. In hac enim muliere ostendit, peccare. In hac enim muliere ostendit, quod venit per misericordiam absol- quod venit per misericordiam absol-

1 Cf. Luc. XI, 31. 1 Cf. Luc. XI, 31.

vere peccatores, et non condemnare. vere peccatores, et non condemnare.

Et hoc est quod dicit : « Sed ut sal- Et hoc est quod dicit : « Sed ut sal- vetur, »per pœnitentiam et misericor- vetur, »per pœnitentiam et misericor- diam, « mundus, » qui in se veram ha- diam, « mundus, » qui in se veram ha- buit nominis significationem (non qui buit nominis significationem (non qui mundana diligunt): hunc enim mundum mundana diligunt): hunc enim mundum salvat. salvat.

Sed objicitur, Quod si salus mundi Sed objicitur, Quod si salus mundi est finis missionis Domini, videtur fine est finis missionis Domini, videtur fine frustrari quia multi sunt qui non sal- frustrari quia multi sunt qui non sal- vantur? Ad hoc respondet Augustinus, vantur? Ad hoc respondet Augustinus, quod non est ex defectu missi, qui venit quod non est ex defectu missi, qui venit ut medicus sufficiens curare omnes: sed ut medicus sufficiens curare omnes: sed est defectus eorum qui ipsum non reci- est defectus eorum qui ipsum non reci- piunt, nec in eum credunt. piunt, nec in eum credunt. Unde sequitur: Unde sequitur:

« Qui credit in eum, non judicatur: « Qui credit in eum, non judicatur: qui autem non credit, jam judicatus qui autem non credit, jam judicatus est, quia non credidit in nomine uni- est, quia non credidit in nomine uni- geniti Filii Dei. » geniti Filii Dei. »

« Qui credit in eum. » Hæc evasio « Qui credit in eum. » Hæc evasio judicii attribuitur fidei. Et hæc est pars judicii attribuitur fidei. Et hæc est pars in qua via salutis demonstratur. Via au- in qua via salutis demonstratur. Via au- tem salutis credere est fide illa quæ su- tem salutis credere est fide illa quæ su- pra descripta est. pra descripta est.

«Non judicatur, » judicio condemna- «Non judicatur, » judicio condemna- tionis extremæ, dummodo perseveret in tionis extremæ, dummodo perseveret in fide: sicut in ante habitis dictum est. fide: sicut in ante habitis dictum est. Glossa: «Quia per fidem dimittuntur pec- Glossa: «Quia per fidem dimittuntur pec- cata, pro quibus damnantur peccatores. » cata, pro quibus damnantur peccatores. » Vel, fiat vis in hoc quod dicitur: « Non Vel, fiat vis in hoc quod dicitur: « Non judicatur,» id est, condemnatur. Et non judicatur,» id est, condemnatur. Et non dicit, non judicabitur. In præsenti enim dicit, non judicabitur. In præsenti enim nonjudicatur judicio privationis bonorum nonjudicatur judicio privationis bonorum gratuitorum, et vulnerationis bonorum gratuitorum, et vulnerationis bonorum naturalium. Joan. v, 24: In judicium naturalium. Joan. v, 24: In judicium non venit, sed transiet a morte in vitam. non venit, sed transiet a morte in vitam. « Qui autem, » per oppositum, « non « Qui autem, » per oppositum, « non credit,» tali fide, vel etiam fide informi. credit,» tali fide, vel etiam fide informi. Quia, sicut dicit Augustinus : « Tota vita Quia, sicut dicit Augustinus : « Tota vita infidelium peccatum est: quia nullum infidelium peccatum est: quia nullum peccatum remittitur infideli. » Isa. XXI, peccatum remittitur infideli. » Isa. XXI, 2: Qui incredulus est, infideliter agit. 2: Qui incredulus est, infideliter agit.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-18, 19, 20, 21. IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-18, 19, 20, 21.

"Jam judicatus est. » Glossa : « Ne "Jam judicatus est. » Glossa : « Ne diçam judicabitur. » Luc. xix, 22: De diçam judicabitur. » Luc. xix, 22: De

e tuo te judico, serve nequam. Est e tuo te judico, serve nequam. Est ergo jam judicatus, sicut ante dictum ergo jam judicatus, sicut ante dictum est: quia privatus est gratia, et bonis est: quia privatus est gratia, et bonis naturæ, et causam judicii sui habet se- naturæ, et causam judicii sui habet se- cum. Glossa: «Nihil aliud est judicium cum. Glossa: «Nihil aliud est judicium (id est, æterna damnatio) nisi non cog- (id est, æterna damnatio) nisi non cog- noscere, et non credere in Filium Dei: noscere, et non credere in Filium Dei: sicut nihil aliud est beatitudo et vita sicut nihil aliud est beatitudo et vita eterna, nisi credere, et cognoscere Fi- eterna, nisi credere, et cognoscere Fi- lium Dei. » Unde dicitur, Joan. XVII, 3 : lium Dei. » Unde dicitur, Joan. XVII, 3 : It cognoscant te, solum verum Deum, It cognoscant te, solum verum Deum, "l quem misisti, Jesum Christum. "l quem misisti, Jesum Christum. Sic ergo «judicatus est, » Sic ergo «judicatus est, »

137 137

erant enim eorum mala opera. erant enim eorum mala opera.

Omnis enim qui male agit, odit lu- Omnis enim qui male agit, odit lu- cem, et non venit ad lucem, ut non cem, et non venit ad lucem, ut non arguantur opera ejus. arguantur opera ejus.

Qui autem facit veritatem, venit ad Qui autem facit veritatem, venit ad lucem, ut manifestentur opera ejus, lucem, ut manifestentur opera ejus, quia in Deo facta sunt. » quia in Deo facta sunt. »

Posita via salutis, quæ sola via est, Posita via salutis, quæ sola via est, dicit hic causam quare illa est via salu- dicit hic causam quare illa est via salu- tis. tis.

Sunt autem hic duo paragraphi, in Sunt autem hic duo paragraphi, in quorum primo dicit causam condemna- quorum primo dicit causam condemna- tionis non credentium in secundo au- tionis non credentium in secundo au- tem dicit causam salutis credentium, tem dicit causam salutis credentium,

« Quia non credidit in nomine uni- ibi, y. 21 : « Qui autem facit verita- « Quia non credidit in nomine uni- ibi, y. 21 : « Qui autem facit verita- geniti Filii Dei. »> geniti Filii Dei. »>

Causam dicit dictorum. Nomen autem Causam dicit dictorum. Nomen autem

a notamine hic sumendum est, hoc est, a notamine hic sumendum est, hoc est, quia non credit in nomine ejus qui no- quia non credit in nomine ejus qui no- tam fecit de se, quod sit Filius Dei. Hu- tam fecit de se, quod sit Filius Dei. Hu- jus enim notam fecit per Scripturam, et jus enim notam fecit per Scripturam, et per Joannis testimonium, et per vocem per Joannis testimonium, et per vocem Patris, et per columbam, et per stellam, Patris, et per columbam, et per stellam, et per Angelos, et per opera miraculo- et per Angelos, et per opera miraculo- rum. Act. iv, 12: Nec enim aliud no- rum. Act. iv, 12: Nec enim aliud no- men est sub calo datum hominibus, in men est sub calo datum hominibus, in quo oporteat eos salvos fieri. Ad Phi- quo oporteat eos salvos fieri. Ad Phi- lip. 11, 9 Donavit illi nomen, quod est lip. 11, 9 Donavit illi nomen, quod est super omne nomen. Isa. LXII, 2: Voca- super omne nomen. Isa. LXII, 2: Voca- bitur tibi nomen novum, quod os Domini bitur tibi nomen novum, quod os Domini nominavit. Si enim nominis suis notam nominavit. Si enim nominis suis notam non fecisset, non tam juste judicarentur non fecisset, non tam juste judicarentur increduli. Glossa: « In nomine, » in increduli. Glossa: « In nomine, » in quo solo est salus. « Unigeniti. » Glossa: quo solo est salus. « Unigeniti. » Glossa: « Non habet filios multos Deus, per « Non habet filios multos Deus, per quos salvet. Iste est cujus nomen est quos salvet. Iste est cujus nomen est Jesus, hoc est, Salvator. » Matth. 1, 21: Jesus, hoc est, Salvator. » Matth. 1, 21: Ipse enim salvum faciet populum suum Ipse enim salvum faciet populum suum peccatis eorum. Isa. LXII, 1 : Ego qui peccatis eorum. Isa. LXII, 1 : Ego qui loquor justitiam, et propugnator sum loquor justitiam, et propugnator sum ad salvandum. ad salvandum.

" "

« Hoc est autem judicium quia « Hoc est autem judicium quia lux venit in mundum, et dilexerunt lux venit in mundum, et dilexerunt homines magis tenebras quam lucem: homines magis tenebras quam lucem:

tem. » tem. »

Adhuc etiam in primo paragrapho Adhuc etiam in primo paragrapho continentur tria. Dicit enim primo, quod continentur tria. Dicit enim primo, quod prima causa est inexcusabilitas propter prima causa est inexcusabilitas propter lucis præsentiam secundo, ostendit in- lucis præsentiam secundo, ostendit in- fidelium a luce aversionem tertio, dicit fidelium a luce aversionem tertio, dicit in omnibus his justitiæ rationem. in omnibus his justitiæ rationem. Dicit ergo: Dicit ergo: « Hoc est autem judi- « Hoc est autem judi- cium. » Locutio est per causam, hoc est, cium. » Locutio est per causam, hoc est, hæc est causa justæ condemnationis. hæc est causa justæ condemnationis. Glossa: «Hoc est autem judicium » id Glossa: «Hoc est autem judicium » id est, causa condemnationis, « quia lux est, causa condemnationis, « quia lux venit in mundum. » Apocal. xx, 12: venit in mundum. » Apocal. xx, 12: Judicati sunt mortui ex his quæ scripta Judicati sunt mortui ex his quæ scripta erant in libris, secundum opera ipsorum. erant in libris, secundum opera ipsorum. II ad Corinth. v, 10: Ut referat unus- II ad Corinth. v, 10: Ut referat unus- quisque propria corporis, prout gessit. quisque propria corporis, prout gessit.

« Quia lux venit in mundum, » et « Quia lux venit in mundum, » et ideo sunt inexcusabiles. Sed si non sunt ideo sunt inexcusabiles. Sed si non sunt illuminati, accusent seipsos. Joan. XII, illuminati, accusent seipsos. Joan. XII, 46 Ego lux in mundum veni. Ad 46 Ego lux in mundum veni. Ad Hebr. 1, 3 Qui cum sit splendor gloriæ, Hebr. 1, 3 Qui cum sit splendor gloriæ, et figura substantiæ ejus. Et ideo sunt et figura substantiæ ejus. Et ideo sunt inexcusabiles. Joan. xv, 22: Si non ve- inexcusabiles. Joan. xv, 22: Si non ve- nissem, et locutus fuissem eis, peccatum nissem, et locutus fuissem eis, peccatum non haberent: nunc autem excusatio- non haberent: nunc autem excusatio- nem non habent de peccato suo. Augu- nem non habent de peccato suo. Augu- stinus in libro I de Trinitate : « Si quis stinus in libro I de Trinitate : « Si quis aliis digito solem demonstraverit, et ille aliis digito solem demonstraverit, et ille solem non viderit culpet potius oculi solem non viderit culpet potius oculi lippitudinem, quam digiti ostensio- lippitudinem, quam digiti ostensio-

nem. >> nem. >>

20 20

21 21

138 138

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et dilexerunt homines. »> « Et dilexerunt homines. »>

Glossa carnales, « magis tenebras. » Glossa carnales, « magis tenebras. » CONTRA: Non est naturale quod aliquis CONTRA: Non est naturale quod aliquis odio habeat lucem, et diligat tenebras. odio habeat lucem, et diligat tenebras. Ad hoc autem dicendum, quod duo sunt Ad hoc autem dicendum, quod duo sunt actus lucis, quorum unus consequitur ex actus lucis, quorum unus consequitur ex alio. Unus est illuminare, et sic prima alio. Unus est illuminare, et sic prima lux illuminat secundum quod est ratio lux illuminat secundum quod est ratio 'omnium scibilium et cum omnes homi- 'omnium scibilium et cum omnes homi- nes natura scire desiderant, impossibile nes natura scire desiderant, impossibile est quod aliquis lucem odiat, vel non de- est quod aliquis lucem odiat, vel non de- sideret in actu isto. Alius autem actus sideret in actu isto. Alius autem actus ex isto consequens est, manifestare sibi ex isto consequens est, manifestare sibi et aliis ea super quæ cadit lux et sic et aliis ea super quæ cadit lux et sic turpis abominatur lucem et odit eam, turpis abominatur lucem et odit eam, quia ex ea sibi et aliis sua turpitudo ma- quia ex ea sibi et aliis sua turpitudo ma- nifestatur. Primo modo dicitur de luce, nifestatur. Primo modo dicitur de luce, Eccli. x1, 7 Dulce lumen, et delectabile Eccli. x1, 7 Dulce lumen, et delectabile est oculis videre solem. De secundo au- est oculis videre solem. De secundo au- tem dicitur, Job, xxiv, 13: Ipsi fuerunt tem dicitur, Job, xxiv, 13: Ipsi fuerunt rebelles lumini, nescierunt vias ejus. rebelles lumini, nescierunt vias ejus.

Sic ergo «Dilexerunt homines magis Sic ergo «Dilexerunt homines magis tenebras, » quæ a tenendo dicuntur, tenebras, » quæ a tenendo dicuntur, quia tenent oculos ne videant. Thren. quia tenent oculos ne videant. Thren. III, 2 Me minavit, et adduxit in tene- III, 2 Me minavit, et adduxit in tene- bras, et non in lucem. Job, xxiv, 16 et bras, et non in lucem. Job, xxiv, 16 et 17 Ignoraverunt lucem. Si subito ap- 17 Ignoraverunt lucem. Si subito ap- paruerit aurora, arbitrantur umbram paruerit aurora, arbitrantur umbram mortis et sic in tenebris quasi in luce mortis et sic in tenebris quasi in luce ambulant. Isa. v, 20 Væ ponentes te- ambulant. Isa. v, 20 Væ ponentes te- nebras lucem, et lucem tenebras. nebras lucem, et lucem tenebras.

« Quam lucem. » Augustinus: « Ocu- « Quam lucem. » Augustinus: « Ocu- lis ægris odiosa lux est, quæ puris est lis ægris odiosa lux est, quæ puris est amabilis. » Psal. CIII, 20 Posuisti tene- amabilis. » Psal. CIII, 20 Posuisti tene- bras et facta est nox in ipsa pertrans- bras et facta est nox in ipsa pertrans- ibunt omnes bestiæ agri. ibunt omnes bestiæ agri.

Et subjungit causam, dicens : Et subjungit causam, dicens :

«< Erant enim eorum mala opera. » «< Erant enim eorum mala opera. »

Malum enim est tenebra spiritualis, ut Malum enim est tenebra spiritualis, ut dicit Dionysius. Ad Ephes. iv, 17 et 18: dicit Dionysius. Ad Ephes. iv, 17 et 18: Dico ut non ambuletis sicut et gentes Dico ut non ambuletis sicut et gentes ambulant in vanitate sensus sui, tenebris ambulant in vanitate sensus sui, tenebris obscuratum habentes intellectum, alie- obscuratum habentes intellectum, alie- nati a vita Dei. I Joannis, 11, 9: Qui dicit nati a vita Dei. I Joannis, 11, 9: Qui dicit

1 Apocal. vi, 16. 1 Apocal. vi, 16.

se in luce esse, et fratrem suum odit, in se in luce esse, et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. tenebris est usque adhuc.

« Omnis enim, etc. » « Omnis enim, etc. »

Tangit rationem justitiæ, dicens : Tangit rationem justitiæ, dicens : « Omnis enim qui male agit. » Non di- « Omnis enim qui male agit. » Non di- cit, qui malum agit: hoc enim ex igno- cit, qui malum agit: hoc enim ex igno- rantia et impotentia infirmitatis fieri pot- rantia et impotentia infirmitatis fieri pot- est sed, « qui male agit, » hoc est, est sed, « qui male agit, » hoc est, contrarium virtuti : quia virtus plus in contrarium virtuti : quia virtus plus in bene agendo consistit, quam bonum bene agendo consistit, quam bonum agendo. agendo.

XXIV, XXIV,

« Odit lucem, » veritatis et virtutis. « Odit lucem, » veritatis et virtutis. Sapient. xv, 3: Dum iniqui putant se Sapient. xv, 3: Dum iniqui putant se latere in obscuris peccatis, tenebroso latere in obscuris peccatis, tenebroso oblivionis velamento dispersi sunt. Job, oblivionis velamento dispersi sunt. Job, 15 Oculus adulteri observat ca- 15 Oculus adulteri observat ca- liginem, dicens: Non me videbit oculus. liginem, dicens: Non me videbit oculus. Hac verecundia, dum illustrantur lu- Hac verecundia, dum illustrantur lu- mine discussionis divinæ, dicent monti- mine discussionis divinæ, dicent monti- bus et petris: Cadite super nos, et abscon- bus et petris: Cadite super nos, et abscon- dite nos, etc. '. dite nos, etc. '.

« Et non venit ad lucem, » quantum « Et non venit ad lucem, » quantum in se est. Ad Ephes. v, 11: Nolite com- in se est. Ad Ephes. v, 11: Nolite com- municare operibus infructuosis tenebra- municare operibus infructuosis tenebra- rum, magis autem redarguite. Genes. rum, magis autem redarguite. Genes. III, 10 Vocem tuam audivi in paradiso : III, 10 Vocem tuam audivi in paradiso : et timui eo quod nudus essem, et abscon- et timui eo quod nudus essem, et abscon- di me. di me.

« Ut non arguantur, » hoc est, ar- « Ut non arguantur, » hoc est, ar- guenda esse ostendantur « opera ejus. » guenda esse ostendantur « opera ejus. » Ad Ephes. v, 13: Omnia quæ arguun- Ad Ephes. v, 13: Omnia quæ arguun- tur, a lumine manifestantur. II Regum, tur, a lumine manifestantur. II Regum, XII, 12 Tu fecisti abscondite, ego au- XII, 12 Tu fecisti abscondite, ego au- tem faciam verbum istud in conspectu tem faciam verbum istud in conspectu omnis Israel, et in conspectu solis. omnis Israel, et in conspectu solis. Per oppositum vero : Per oppositum vero :

« Qui autem facit veritatem, venit « Qui autem facit veritatem, venit ad lucem. » ad lucem. »

Quia veritas quærit lucem: quia ipsa Quia veritas quærit lucem: quia ipsa lux est quam tenebræ non comprehen- lux est quam tenebræ non comprehen- derunt. Veritas enim, ut dicit Anselmus, derunt. Veritas enim, ut dicit Anselmus, est rectitudo sola mente perceptibilis, est rectitudo sola mente perceptibilis, qua omnia cogitata, dicta, et operata ad qua omnia cogitata, dicta, et operata ad

IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-21, IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-21,

rectum, mensurantur. Psal. XLII, 3 : rectum, mensurantur. Psal. XLII, 3 : Emille lucem tuam et veritatem tuam : Emille lucem tuam et veritatem tuam : ipsa me deduxerunt, et adduxerunt in ipsa me deduxerunt, et adduxerunt in montem sanctum tuum. III Esdræ, iv, montem sanctum tuum. III Esdræ, iv, 38 « Veritas manet, et invalescit in 38 « Veritas manet, et invalescit in eternum, et vivit, et obtinet in sæcula eternum, et vivit, et obtinet in sæcula MIrculorum. » Ad Philip. II, 15: Inter MIrculorum. » Ad Philip. II, 15: Inter quos lucetis sicut luminaria in mundo. quos lucetis sicut luminaria in mundo. Matth. V, 16 Sic luceat lux vestra co- Matth. V, 16 Sic luceat lux vestra co- ram hominibus. ram hominibus.

« Ut manifestentur opera ejus, » ad « Ut manifestentur opera ejus, » ad exemplum aliorum. Matth. V, 15 Neque exemplum aliorum. Matth. V, 15 Neque accendunt lucernam, et ponunt eam sub accendunt lucernam, et ponunt eam sub modio, sed super candelabrum, ut luceat modio, sed super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt. omnibus qui in domo sunt.

« Quoniam in Deo, » qui summa lux « Quoniam in Deo, » qui summa lux est, et manifestans omnia bona, « facta est, et manifestans omnia bona, « facta sunt. » I ad Timoth. vi, 16: Qui lucem sunt. » I ad Timoth. vi, 16: Qui lucem inhabitat inaccessibilem. Daniel, x11, 3: inhabitat inaccessibilem. Daniel, x11, 3: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splen- Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splen- dor firmamenti et qui ad justitiam dor firmamenti et qui ad justitiam rrudiunt multos, quasi stellæ in perpe- rrudiunt multos, quasi stellæ in perpe- Tuas æternitates. Ideo dicit Apostolus, Tuas æternitates. Ideo dicit Apostolus, ad Roman. xi, 12 et 13: Abjiciamus ad Roman. xi, 12 et 13: Abjiciamus ergo opera tenebrarum, et induamur ergo opera tenebrarum, et induamur arma lucis. Sicut in die honeste ambu- arma lucis. Sicut in die honeste ambu- lemus. lemus.

<< Post hæc venit Jesus, et discipuli << Post hæc venit Jesus, et discipuli ejus, in terram Judæam : et illic de- ejus, in terram Judæam : et illic de- morabatur cum eis, et baptizabat. » morabatur cum eis, et baptizabat. »

Ilic incipit tertia pars, in qua ponit ea Ilic incipit tertia pars, in qua ponit ea qua virtutem dant baptismo. qua virtutem dant baptismo.

Dividitur autem in duas partes: in Dividitur autem in duas partes: in quarum prima inducit quæstionem: in quarum prima inducit quæstionem: in secunda, ex Joannis testimonio inducit secunda, ex Joannis testimonio inducit determinationem, quæ plene solvit quæ- determinationem, quæ plene solvit quæ- stionem, ibi, y. 27: « Respondit Joan- stionem, ibi, y. 27: « Respondit Joan- nes, et dixit. » nes, et dixit. »

Quæstio autem de purificatione divi- Quæstio autem de purificatione divi- ditur in duas partes: in quarum prima ditur in duas partes: in quarum prima tangit id quod movet ad quæstionem : tangit id quod movet ad quæstionem : et in secunda ponit quæstionem ipsam, et in secunda ponit quæstionem ipsam, ibi, y. 25: « Facta est ergo quæstio, ibi, y. 25: « Facta est ergo quæstio,

rtc. » rtc. »

Adhuc prima harum in duos dividitur Adhuc prima harum in duos dividitur

22. 22.

139 139

paragraphos in quorum primo tangit paragraphos in quorum primo tangit id quod ad quæstionem movit ex parte id quod ad quæstionem movit ex parte baptismatis Domini: in secundo autem baptismatis Domini: in secundo autem tangit id quod ad quæstionem movit ex tangit id quod ad quæstionem movit ex parte baptismatis Joannis, ibi, y. 23: parte baptismatis Joannis, ibi, y. 23: « Erat autem et Joannes baptizans. » « Erat autem et Joannes baptizans. »

In primo tria dicit: adventum Domini In primo tria dicit: adventum Domini ad locum baptismatis, moram ibidem, et ad locum baptismatis, moram ibidem, et opus. opus.

Dicit ergo «Post hæc, » hoc est, post Dicit ergo «Post hæc, » hoc est, post disputationem cum Nicodemo factam : disputationem cum Nicodemo factam : non continuo, sed aliquanto interposito non continuo, sed aliquanto interposito tempore, « venit Jesus, » ut auctor sa- tempore, « venit Jesus, » ut auctor sa- lutis, fontem baptismatis aquæ, jam ex lutis, fontem baptismatis aquæ, jam ex suo baptismo virtutem regenerativam suo baptismo virtutem regenerativam habentis, derivare volens. Proverb. v, habentis, derivare volens. Proverb. v, 6: Deriventur fontes tui foras, et in 6: Deriventur fontes tui foras, et in plateis aquas tuas divide. Numer. xxiv, plateis aquas tuas divide. Numer. xxiv, 7: Fluel aqua de situla ejus, et semen 7: Fluel aqua de situla ejus, et semen illius erit in aquas multas. Isa, x11, 3 : illius erit in aquas multas. Isa, x11, 3 : Haurietis aquas in gaudio de fontibus Haurietis aquas in gaudio de fontibus Salvatoris. Salvatoris.

« Et discipuli ejus, » qui ministri « Et discipuli ejus, » qui ministri fuerunt baptismatis. I ad Corinth iv, 1 : fuerunt baptismatis. I ad Corinth iv, 1 : Sic nos existimet homo ut ministros Sic nos existimet homo ut ministros Christi. Discipuli enim erant informandi Christi. Discipuli enim erant informandi doctrina et exemplis ejus et ideo indi- doctrina et exemplis ejus et ideo indi- vidui comites sequebantur eum. Joan. vidui comites sequebantur eum. Joan. XII, 26 Ubi sum ego, illic et minister XII, 26 Ubi sum ego, illic et minister meus erit. meus erit.

« In terram Judæam, » veniens a Ga- « In terram Judæam, » veniens a Ga- lilæa, in quam post doctrinam Nicodemi- lilæa, in quam post doctrinam Nicodemi- intraverat ut Judæis tamquam notitiam intraverat ut Judæis tamquam notitiam Dei et Scripturarum habentibus, baptis- Dei et Scripturarum habentibus, baptis- ma evangelizaret. Psal. LXV, 2: Notus ma evangelizaret. Psal. LXV, 2: Notus in Judæa Deus in Israel magnum no- in Judæa Deus in Israel magnum no- men ejus. Venit autem secundum litte- men ejus. Venit autem secundum litte- ram in Judæam a Galilæa: quia in Ju- ram in Judæam a Galilæa: quia in Ju- dæa ex testimonio Joannis multi præ- dæa ex testimonio Joannis multi præ- parati fuerunt ad doctrinam ejus et parati fuerunt ad doctrinam ejus et baptismum, et illis viam salutis osten- baptismum, et illis viam salutis osten-

debat. debat.

Et hoc est quod dicit : « Venit Jesus, Et hoc est quod dicit : « Venit Jesus, et discipuli ejus, in terram Judæam. » et discipuli ejus, in terram Judæam. » Et accipitur Judæa stricte pro regno dua- Et accipitur Judæa stricte pro regno dua- rum tribuum, in quo Joannes apparuit rum tribuum, in quo Joannes apparuit baptizans. baptizans.

« Et illic demorabatur. » « Et illic demorabatur. »

140 140

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ecce secundum, scilicet, mora Sal- Ecce secundum, scilicet, mora Sal- vatoris ut melius fructificet. Joan. xiv, vatoris ut melius fructificet. Joan. xiv, 23 Ad eum veniemus, et mansionem 23 Ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Memoria enim apud eum faciemus. Memoria enim hospitis transeuntis non facit fructus hospitis transeuntis non facit fructus permanentes. Unde Ovidius in Epi- permanentes. Unde Ovidius in Epi- stolis : stolis :

Certus in hospitibus non est amor, errat ut ipsi. Certus in hospitibus non est amor, errat ut ipsi. Cumque nihil speres firmius esse, fugit. Cumque nihil speres firmius esse, fugit.

« Cum eis » hoc est, cum discipulis « Cum eis » hoc est, cum discipulis mansit in Judæa. Glossa: « Quia ubi est mansit in Judæa. Glossa: « Quia ubi est confessio peccatorum vel divinarum lau- confessio peccatorum vel divinarum lau- dum illuc libenter venit Jesus, et dis- dum illuc libenter venit Jesus, et dis- cipuli ejus, hoc est, doctrina et illumina- cipuli ejus, hoc est, doctrina et illumina- tio ejus et ibi moratur purgando a tio ejus et ibi moratur purgando a delictis et vitiis per baptismum Spiritus delictis et vitiis per baptismum Spiritus sancti. » Et est glossa moralis: quia Ju- sancti. » Et est glossa moralis: quia Ju- dæa confitens et glorificans interpreta- dæa confitens et glorificans interpreta-

tur. tur.

« Et baptizabat. « Et baptizabat.

» »

Ecce tertium. Et dicit Glossa: « Bap- Ecce tertium. Et dicit Glossa: « Bap- tizabat suo baptismo, non eo quo bapti- tizabat suo baptismo, non eo quo bapti- zatus est a Joanne. » Illud enim, scilicet zatus est a Joanne. » Illud enim, scilicet Joannis baptisma subiit, ut esset via et Joannis baptisma subiit, ut esset via et præparatio sub baptismo quo baptizabat. præparatio sub baptismo quo baptizabat. Baptismus enim Joannis non conferebat Baptismus enim Joannis non conferebat gratiam, ut ante expositum est: sed gratiam, ut ante expositum est: sed baptismus Christi gratiam confere- baptismus Christi gratiam confere- bat. bat.

Objicitur autem contra hoc, per hoc Objicitur autem contra hoc, per hoc quod dicitur, Joan. 1v, 2: Quamquam quod dicitur, Joan. 1v, 2: Quamquam Jesus non baptizaret, sed tantum disci- Jesus non baptizaret, sed tantum disci- puli ejus. Ad hoc respondet Glossa di- puli ejus. Ad hoc respondet Glossa di- cens, quod « baptizabat » per discipulos, cens, quod « baptizabat » per discipulos, et non per seipsum. et non per seipsum.

Sed quæruntur hic duo: Unum scilicet, Sed quæruntur hic duo: Unum scilicet, Quare Christus per seipsum non baptiza- Quare Christus per seipsum non baptiza- bat, cum Joannes de ipso prædixerit bat, cum Joannes de ipso prædixerit quod baptizaturus esset? Joan. 1, 33: Hic quod baptizaturus esset? Joan. 1, 33: Hic est qui baptizat in Spiritu sancto. Adhuc, est qui baptizat in Spiritu sancto. Adhuc, Hoc etiam prædixerat Spiritus in revela- Hoc etiam prædixerat Spiritus in revela- tione facta Joanni: Super quem videris tione facta Joanni: Super quem videris Spiritum descendentem, et manentem Spiritum descendentem, et manentem

1 Joan. 1, 33. 1 Joan. 1, 33.

super eum, hic est qui baptizat in Spiri- super eum, hic est qui baptizat in Spiri-

tu sancto. tu sancto.

Quæritur etiam secundo, in qua forma Quæritur etiam secundo, in qua forma discipuli Christi baptizaverunt ? Videtur discipuli Christi baptizaverunt ? Videtur quod sub invocatione Trinitatis: quia quod sub invocatione Trinitatis: quia baptismus eorum conferebat gratiam, baptismus eorum conferebat gratiam, quam conferre non potuit nisi ex sancti- quam conferre non potuit nisi ex sancti- ficatione baptismi, ut dicit Hugo de san- ficatione baptismi, ut dicit Hugo de san- cto Victore. Sanctificationem autem bap- cto Victore. Sanctificationem autem bap- tismus non habet nisi ex invocatione tismus non habet nisi ex invocatione Trinitatis, ut dicit Beda : << Accedat Trinitatis, ut dicit Beda : << Accedat verbum ad elementum, et fit sacramen- verbum ad elementum, et fit sacramen- tum. » tum. »

Ad hoc dicendum, quod Christus prop- Ad hoc dicendum, quod Christus prop- ter quinque causas dimisit, quod non per ter quinque causas dimisit, quod non per se baptizavit. Quarum prima est, ne se baptizavit. Quarum prima est, ne factum Joannis per hoc minuere videre- factum Joannis per hoc minuere videre- tur, quod etiam per baptismum discipu- tur, quod etiam per baptismum discipu- lorum minuebatur. Unde ipse dixit : lorum minuebatur. Unde ipse dixit : Illum oportet crescere, me autem mi- Illum oportet crescere, me autem mi- nui. Alia ratio, sive causa est, ne ex nui. Alia ratio, sive causa est, ne ex invidia contra Joannem officium baptistæ invidia contra Joannem officium baptistæ sui usurpare videatur. Tertiam causam sui usurpare videatur. Tertiam causam tangit Glossa, quia scilicet baptismus tangit Glossa, quia scilicet baptismus Joannis fuit umbra et via ad baptismum Joannis fuit umbra et via ad baptismum Christi et ideo per hoc præparatorium Christi et ideo per hoc præparatorium paulatim debebat introduci veritas : et paulatim debebat introduci veritas : et ideo paulatim incepit veritas baptismatis, ideo paulatim incepit veritas baptismatis, primo in discipulis, et sic paulatim pro- primo in discipulis, et sic paulatim pro- ficiebat sicut et circumcisio cucurrit, ficiebat sicut et circumcisio cucurrit, donec paulatim homines assuescerent donec paulatim homines assuescerent omnes baptizari. Quod enim in talibus omnes baptizari. Quod enim in talibus cito apparet, horribile est: quia a con- cito apparet, horribile est: quia a con- suetis non est facile recedere. Quarta suetis non est facile recedere. Quarta causa, est fidei: quia Christus noluit causa, est fidei: quia Christus noluit quod in baptistis spes poneretur, quod quod in baptistis spes poneretur, quod factum fuisset si ipse baptizasset. Quinta factum fuisset si ipse baptizasset. Quinta causa, iterum est fidei: quia noluit Chri- causa, iterum est fidei: quia noluit Chri- stus quod aliqua præcellentia esset ex stus quod aliqua præcellentia esset ex baptistis in baptismo ne aliquis posset baptistis in baptismo ne aliquis posset ex suo baptismo gloriari, tamquam ipse ex suo baptismo gloriari, tamquam ipse a digniori baptista esset baptizatus quam a digniori baptista esset baptizatus quam alius et ideo etiam Apostoli pauci bap- alius et ideo etiam Apostoli pauci bap- tizaverunt, sed baptizabant inferiores dis- tizaverunt, sed baptizabant inferiores dis- cipuli vel ministri. Unde, I ad Corinth. 1, cipuli vel ministri. Unde, I ad Corinth. 1, 14 Gratias ago Deo, quod neminem 14 Gratias ago Deo, quod neminem vestrum baptizavi, nisi Crispum et Gai- vestrum baptizavi, nisi Crispum et Gai-

2 Joan. III, 30. 2 Joan. III, 30.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-22, 23, 24. IN EVANG. JOANNIS, CAP. III-22, 23, 24.

um. Gratia enim sacramenti et dignitas um. Gratia enim sacramenti et dignitas non est ex baptistis, sed ex Passione non est ex baptistis, sed ex Passione Christi in sacramento operante. Christi in sacramento operante.

Ad hoc autem quod dicit, quod Joan- Ad hoc autem quod dicit, quod Joan- nes et Spiritus sanctus dixerunt: Hic est nes et Spiritus sanctus dixerunt: Hic est qui baptizat. Dicendum, quod ille dici- qui baptizat. Dicendum, quod ille dici- tur facere aliquid cujus auctoritate fit: tur facere aliquid cujus auctoritate fit: quia discipuli Christi auctoritate di- quia discipuli Christi auctoritate di- cuntur baptizare, ideo Christus dicitur cuntur baptizare, ideo Christus dicitur baptizare. Vel dicatur secundum glossam baptizare. Vel dicatur secundum glossam Augustini, quod Christus baptizat intus Augustini, quod Christus baptizat intus Memper, et in omni suo baptismo, quam- Memper, et in omni suo baptismo, quam- vis minister tangit corpus extra visibili vis minister tangit corpus extra visibili

elemento. elemento.

Ad hoc autem quod ulterius quæritur Ad hoc autem quod ulterius quæritur de forma baptismatis discipulorum Chri- de forma baptismatis discipulorum Chri- ti, Dicendum, quod nihil certum tradi- ti, Dicendum, quod nihil certum tradi- tum est de hoc, præter hoc solum quod tum est de hoc, præter hoc solum quod constat quia ad hoc quod baptisma disci- constat quia ad hoc quod baptisma disci- pulorum gratiam Christi conferebat, pulorum gratiam Christi conferebat, oportuit quod vel in nomine Christi, vel oportuit quod vel in nomine Christi, vel in nomine Trinitatis baptizarent. Sed in nomine Trinitatis baptizarent. Sed inter hæc duo, probabilius est quod bap- inter hæc duo, probabilius est quod bap- tizaverunt in nomine Christi: quia Joan- tizaverunt in nomine Christi: quia Joan- mes baptizabat mittens ad Christum post mes baptizabat mittens ad Christum post No venturum sicut dicitur, Act. xix, 4: No venturum sicut dicitur, Act. xix, 4: Joannes baptizavit baptismo pœnitentiæ Joannes baptizavit baptismo pœnitentiæ populum, dicens in eum qui venturus populum, dicens in eum qui venturus esset post ipsum ut crederent, hoc est, in esset post ipsum ut crederent, hoc est, in Jesum quia in tali forma etiam factum Jesum quia in tali forma etiam factum Joannis approbatur. Et tamen in nomine Joannis approbatur. Et tamen in nomine Christi, ut dicit Ambrosius, Trinitas in- Christi, ut dicit Ambrosius, Trinitas in- telligitur quia et ungens, et unctus, et telligitur quia et ungens, et unctus, et unctio, in nomine Christi significatur. unctio, in nomine Christi significatur.

Et sic patet solutio ad quæsita. Et sic patet solutio ad quæsita.

«< Erat autem et Joannes baptizans in «< Erat autem et Joannes baptizans in Annon juxta Salim, quia aquæ mul- Annon juxta Salim, quia aquæ mul- ta erant illic et veniebant, et bapti- ta erant illic et veniebant, et bapti-

zabantur. zabantur.

Nondum enim missus fuerat Joan- Nondum enim missus fuerat Joan- nes in carcerem. » nes in carcerem. »

Tangit secundum, ex quo oritur quæ- Tangit secundum, ex quo oritur quæ- stio ex parte Joannis. stio ex parte Joannis.

Dicit autem tria præsentiam Joannis, Dicit autem tria præsentiam Joannis, loci congruentiam, et quod hæc esse loci congruentiam, et quod hæc esse

141 141

poterant ante incarcerationem Joannis. poterant ante incarcerationem Joannis.

Dicit ergo «Erat autem Joannes. » Dicit ergo «Erat autem Joannes. » Glossa Præcursor et præparans baptis- Glossa Præcursor et præparans baptis- mum Christi. Lucæ, 1, 76: Præibis enim mum Christi. Lucæ, 1, 76: Præibis enim ante faciem Domini parare vias ejus. ante faciem Domini parare vias ejus.