IN EVANG. JOANNIS, 1-19, 20. IN EVANG. JOANNIS, 1-19, 20.

Jerosolymis quæ erat totius Judææ me- Jerosolymis quæ erat totius Judææ me- tropolis sextum est intentio indagandæ tropolis sextum est intentio indagandæ veritatis, quia miserunt ut interrogarent: veritatis, quia miserunt ut interrogarent: Tu quis es? Tu quis es?

Dicit ergo « Et hoc est, » quod per Dicit ergo « Et hoc est, » quod per anticipationem præmissum est, « te- anticipationem præmissum est, « te- stimonium, » quod nunc per singula est stimonium, » quod nunc per singula est manifestandum. Psal. CXVIII, 129: Mi- manifestandum. Psal. CXVIII, 129: Mi- rabilia testimonia tua, ideo scrutata est rabilia testimonia tua, ideo scrutata est ea anima mea. ea anima mea.

« Joannis, » qui tantæ est gratiæ et au- « Joannis, » qui tantæ est gratiæ et au- ctoritatis ut Christus credi potuisset : ctoritatis ut Christus credi potuisset : sicut dicit Gregorius. Isa. XLIII, 12: Vos sicut dicit Gregorius. Isa. XLIII, 12: Vos testes mei, dicit Dominus, et ego Deus. testes mei, dicit Dominus, et ego Deus. Joan. 1, 33 Qui accepit ejus testi- Joan. 1, 33 Qui accepit ejus testi- monium, signavit quia Deus verax est. monium, signavit quia Deus verax est.

« Quando miserunt. » Ecce temporis « Quando miserunt. » Ecce temporis opportunitas. Non enim levitate verbo- opportunitas. Non enim levitate verbo- rum et animi ultro testificatus est: sed rum et animi ultro testificatus est: sed in tempore requisitionis quando utile in tempore requisitionis quando utile fuit. Eccle. II, 7: Tempus tacendi, et fuit. Eccle. II, 7: Tempus tacendi, et tempus loquendi. Proverb. XII, 19: tempus loquendi. Proverb. XII, 19: Testis repentinus concinnat linguam Testis repentinus concinnat linguam mendacii. Eccli. xx, 22: Ex ore fatui mendacii. Eccli. xx, 22: Ex ore fatui reprobabitur parabola: non enim dicit reprobabitur parabola: non enim dicit illam in tempore suo. illam in tempore suo.

Tertio, subjungit dignitatem mitten- Tertio, subjungit dignitatem mitten- tium, cum dicit: «Judæi : » qui legem tium, cum dicit: «Judæi : » qui legem acceperunt, qui notitiam Dei habuerunt, acceperunt, qui notitiam Dei habuerunt, qui successores fuerunt promissionum qui successores fuerunt promissionum quæ factæ sunt Patriarchis. De primo quæ factæ sunt Patriarchis. De primo dicit, Psal. CXLVII, 20: Non fecit taliter dicit, Psal. CXLVII, 20: Non fecit taliter omni nationi, et judicia sua non mani- omni nationi, et judicia sua non mani- festavit eis. De secundo, Baruch, iv, 4: festavit eis. De secundo, Baruch, iv, 4: Beati sumus, Israel, quia quæ Deo pla- Beati sumus, Israel, quia quæ Deo pla- cent manifesta sunt nobis. Psal. LXXV, 2: cent manifesta sunt nobis. Psal. LXXV, 2: Notus in Judæa Deus: in Israel magnum Notus in Judæa Deus: in Israel magnum nomen ejus. De tertio, ad Roman. xv, 8: nomen ejus. De tertio, ad Roman. xv, 8: Dico Christum Jesum ministrum fuisse Dico Christum Jesum ministrum fuisse circumcisionis propter veritatem Dei, ad circumcisionis propter veritatem Dei, ad confirmandas promissiones patrum. Hi confirmandas promissiones patrum. Hi ergo tantæ dignitatis viri miserunt. ergo tantæ dignitatis viri miserunt.

Miserunt autem « ab Jeresolymis, » Miserunt autem « ab Jeresolymis, » quæ ibi fuit civitas totius terræ metro- quæ ibi fuit civitas totius terræ metro- polis. Isa. 11, 3: De Sion exibit lex, et polis. Isa. 11, 3: De Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem. verbum Domini de Jerusalem.

Et prudentes miserunt, quia « Sacer- Et prudentes miserunt, quia « Sacer- dotes,» majores, « et Levitas, » minores. dotes,» majores, « et Levitas, » minores. Interrogabant Sacerdotes legem. Malach. Interrogabant Sacerdotes legem. Malach.

57 57

11, 7 Labia sacerdotis custodient scien- 11, 7 Labia sacerdotis custodient scien- tiam, et legem requirent ex ore ejus, tiam, et legem requirent ex ore ejus, quia angelus Domini exercituum est. De quia angelus Domini exercituum est. De Levitis autem dicitur parum ante, ibi- Levitis autem dicitur parum ante, ibi- dem, yy. 4 et 5: Pactum meum fuit cum dem, yy. 4 et 5: Pactum meum fuit cum Levi, dicit Dominus exercituum. Pa- Levi, dicit Dominus exercituum. Pa- ctum meum fuit cum eo vitæ et pacis. ctum meum fuit cum eo vitæ et pacis.

Si autem quæritur: Quare tam so- Si autem quæritur: Quare tam so- lemnes nuntios miserunt? Dicit Chryso- lemnes nuntios miserunt? Dicit Chryso- stomus, quod solemnitate nuntiorum alli- stomus, quod solemnitate nuntiorum alli- cere intenderunt Joannem, ut aliquid cere intenderunt Joannem, ut aliquid supra se sentiret, et tunc eum calumnia- supra se sentiret, et tunc eum calumnia- rentur. Alii autem probabilius dicunt, rentur. Alii autem probabilius dicunt, quod magna vita Joannis eos ad hoc ex- quod magna vita Joannis eos ad hoc ex- citavit ut tales mitterent. citavit ut tales mitterent.

« Ut interrogarent eum. » « Ut interrogarent eum. »

Ecce intentio indagandæ veritatis. Ecce intentio indagandæ veritatis. Hoc enim meretur, responsionis certitu- Hoc enim meretur, responsionis certitu- dinem «Tu quis es? » I Joan. iv, 1 : dinem «Tu quis es? » I Joan. iv, 1 : Nolite omni spiritui credere, sed probate Nolite omni spiritui credere, sed probate spiritus si ex Deo sint. spiritus si ex Deo sint.

« Et confessus est, et non negavit : « Et confessus est, et non negavit : Et confessus est: Quia non sum ego Et confessus est: Quia non sum ego Christus. » Christus. »

Hic ponitur testimonium Joannis. Hic ponitur testimonium Joannis.

Et habet duas partes: in quarum pri- Et habet duas partes: in quarum pri- ma Joannes de se respondet. In secunda ma Joannes de se respondet. In secunda autem respondet de suo baptismo, ibi, autem respondet de suo baptismo, ibi, y. 25 Et interrogaverunt eum, et dixe- y. 25 Et interrogaverunt eum, et dixe- runt. » runt. »

Adhuc prior harum habet tres partes: Adhuc prior harum habet tres partes: in quarum prima respondet intentioni in quarum prima respondet intentioni quærentium, quam voce non expresse- quærentium, quam voce non expresse- runt in secunda vero respondet duabus runt in secunda vero respondet duabus quæstionibus in voce expressis, ibi, y. 21 : quæstionibus in voce expressis, ibi, y. 21 : « Et interrogaverunt eum: Quid ergo ? ⟫ « Et interrogaverunt eum: Quid ergo ? ⟫ In tertia autem brevis ponitur descriptio In tertia autem brevis ponitur descriptio nuntiorum, ibi, y. 24: « Et qui missi nuntiorum, ibi, y. 24: « Et qui missi fuerant, etc. » fuerant, etc. »

In prima harum partium tria facit, sci- In prima harum partium tria facit, sci- licet, confessionem de se: assertionem licet, confessionem de se: assertionem de Christo et confessionis de se expla- de Christo et confessionis de se expla- nationem. nationem.

Dicit ergo « Et confessus est » de se Dicit ergo « Et confessus est » de se

20 20

21 21

58 58

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

veritatem quia confessus est se non veritatem quia confessus est se non esse quod non erat. Eccli. Iv, 24 et 25: esse quod non erat. Eccli. Iv, 24 et 25: Pro anima tua ne confundaris dicere Pro anima tua ne confundaris dicere verum est enim confessio' adducens verum est enim confessio' adducens peccatum, et est confessio 2 adducens peccatum, et est confessio 2 adducens gloriam et gratiam. Ad Roman, x, 10: gloriam et gratiam. Ad Roman, x, 10: Corde creditur ad justitiam ore autem Corde creditur ad justitiam ore autem confessio fit ad salutem. confessio fit ad salutem.

« Et non negavit » se esse quod erat. « Et non negavit » se esse quod erat. Ut enim dicit Gregorius: «Magis enim Ut enim dicit Gregorius: «Magis enim elegit solide subsistere in se, quam hu- elegit solide subsistere in se, quam hu- mana opinione rapi supra se. » Apocal. mana opinione rapi supra se. » Apocal. 11, 13 Tenes nomen meum, et non ne- 11, 13 Tenes nomen meum, et non ne- gasti fidem meam. Matth. xxvi, 35: gasti fidem meam. Matth. xxvi, 35: Etiamsi oportuerit me mori tecum, non Etiamsi oportuerit me mori tecum, non te negabo. II ad Corinth. 1, 18: Fidelis te negabo. II ad Corinth. 1, 18: Fidelis Deus, quia sermo noster, qui fuit apud Deus, quia sermo noster, qui fuit apud vos, non est in illo Est et Non, etc. Matth. vos, non est in illo Est et Non, etc. Matth. v, 37 Sit sermo vester: Est, est : Non, v, 37 Sit sermo vester: Est, est : Non, non quod autem his abundantius est, a non quod autem his abundantius est, a malo est. malo est.

« Et confessus est: Quia non sum « Et confessus est: Quia non sum ego Christus. » ego Christus. »

Expressio est veritatis confessæ. Supra, Expressio est veritatis confessæ. Supra, *. 8: Non erat ille lux. Et, infra, 111, 28: *. 8: Non erat ille lux. Et, infra, 111, 28: Ipsi vos mihi testimonium perhibetis, Ipsi vos mihi testimonium perhibetis, quod dixerim Non sum ego Christus. quod dixerim Non sum ego Christus.

Sed quæritur, quare Judæi quærebant Sed quæritur, quare Judæi quærebant quis esset Joannes, cum scirent genus quis esset Joannes, cum scirent genus ejus ? Ad hoc dicendum, quod quis quæ- ejus ? Ad hoc dicendum, quod quis quæ- rit aliquando substantiam aliquando rit aliquando substantiam aliquando propriam nominationem aliquando propriam nominationem aliquando etiam personam ad dignitatem pertinen- etiam personam ad dignitatem pertinen- tem, et hoc modo quærit hic. Quia cum tem, et hoc modo quærit hic. Quia cum subito procederet de deserto, stupor erat subito procederet de deserto, stupor erat mundi et miraculum et ideo dignitatis mundi et miraculum et ideo dignitatis et officii quærunt personam : « et » ideo et officii quærunt personam : « et » ideo « confessus est » se non esse quod non « confessus est » se non esse quod non erat, « et non negavit » se esse quod erat, « et non negavit » se esse quod erat, hoc est, præcursorem et vocem. erat, hoc est, præcursorem et vocem.

ergo? Elias es tu ? Et dixit: Non sum. ergo? Elias es tu ? Et dixit: Non sum. Propheta es tu ? Et respondit: Non. » Propheta es tu ? Et respondit: Non. »

Secunda pars istius partis est : et Secunda pars istius partis est : et habet duas partes. Unam quidem in qua habet duas partes. Unam quidem in qua quæritur de determinatis personis in quæritur de determinatis personis in lege præfiguratis secundam autem in lege præfiguratis secundam autem in qua ab ipso quæritur, quæ sit persona? qua ab ipso quæritur, quæ sit persona? Ex quo negat se esse aliquam persona- Ex quo negat se esse aliquam persona- rum in lege præfiguratarum, et omnes rum in lege præfiguratarum, et omnes de se personas in lege præfiguratas. de se personas in lege præfiguratas.

In priori horum duo sunt: quærunt In priori horum duo sunt: quærunt enim de Elia et quærunt de Propheta enim de Elia et quærunt de Propheta in lege præfigurato. in lege præfigurato.

Dicit igitur : « Et interrogaverunt Dicit igitur : « Et interrogaverunt eum. » Eccli. XIII, 14: Ex multa loquela eum. » Eccli. XIII, 14: Ex multa loquela tentabit te, et subridens interrogabit te tentabit te, et subridens interrogabit te de absconditis tuis, etc. de absconditis tuis, etc.

« Quid ergo ? » Et antequam audiant « Quid ergo ? » Et antequam audiant responsionem inferunt : « Elias es tu ? » responsionem inferunt : « Elias es tu ? » Propter duo quærunt de Elia, quorum Propter duo quærunt de Elia, quorum unum est similitudo habitus, et vitæ auste- unum est similitudo habitus, et vitæ auste- ritas. IV Regum, 1, 8, dicitur de Elia: Vir ritas. IV Regum, 1, 8, dicitur de Elia: Vir pilosus, et zona pellicea accinctus reni- pilosus, et zona pellicea accinctus reni- bus. De Joanne autem, Matth. 11, 4: bus. De Joanne autem, Matth. 11, 4: Ipse Joannes habebat vestimentum de Ipse Joannes habebat vestimentum de pilis camelorum, et zonam pelliceam pilis camelorum, et zonam pelliceam circa lumbos suos : esca autem ejus erat circa lumbos suos : esca autem ejus erat

locustæ et mel silvestre. Aliud similitudo locustæ et mel silvestre. Aliud similitudo

officii fuit: quia sicut Elias primo divisit officii fuit: quia sicut Elias primo divisit Jordanem in similitudinem et figuram Jordanem in similitudinem et figuram baptismi ³, ita ipse Joannes in Jordane baptismi ³, ita ipse Joannes in Jordane baptizavit *. Ideo ergo quærunt, an in baptizavit *. Ideo ergo quærunt, an in persona sit Elias qui dictus est præcedere persona sit Elias qui dictus est præcedere adventum Christi. Malach. IV, 5; Ecce adventum Christi. Malach. IV, 5; Ecce ego mittam vobis Eliam prophetam, an- ego mittam vobis Eliam prophetam, an- tequam veniat dies Domini. tequam veniat dies Domini.

« Et dixit: Non sum » Elias. « Et dixit: Non sum » Elias.

Sed objicitur in contrarium hujus, Sed objicitur in contrarium hujus, Luc. 1, 17 Et ipse præcedet ante illum Luc. 1, 17 Et ipse præcedet ante illum in spiritu et virtute Eliæ. Matth. xvi, in spiritu et virtute Eliæ. Matth. xvi, 12 Elias jam venit, sed fecerunt in eo 12 Elias jam venit, sed fecerunt in eo quæcumque voluerunt. Matth. xi, 14 : Si quæcumque voluerunt. Matth. xi, 14 : Si vultis recipere, ipse est Elias. Ad hoc vultis recipere, ipse est Elias. Ad hoc

« Et interrogaverunt eum: Quid dicendum quod Joannes se negat esse « Et interrogaverunt eum: Quid dicendum quod Joannes se negat esse

1 Vulgata habet confusio. 1 Vulgata habet confusio.

2 Idem. 2 Idem.

3 IV Regum, 11, 8. 3 IV Regum, 11, 8.

* Matth. 11, 13; Luc. II, 21. * Matth. 11, 13; Luc. II, 21.

IN EVANG. JOANNIS, I-21, 22, 23. IN EVANG. JOANNIS, I-21, 22, 23.

Eliam in veritate naturæ: Christus au- Eliam in veritate naturæ: Christus au- tem dicit eum Eliam esse in officio præ- tem dicit eum Eliam esse in officio præ- currendi et virtute. Unde, Luc. 1, 17, currendi et virtute. Unde, Luc. 1, 17, non dixit Angelus Ipse præcedet ante non dixit Angelus Ipse præcedet ante illum in veritate, persona et natura illum in veritate, persona et natura Elised in spiritu et virtute Eliæ. Elised in spiritu et virtute Eliæ. Hoc est ergo quod dicit. Hoc est ergo quod dicit.

« Propheta es tu ? »> « Propheta es tu ? »>

Instant ulterius quærentes studiose et Instant ulterius quærentes studiose et insidiose. Eccli. x1, 16 Cave tibi, et insidiose. Eccli. x1, 16 Cave tibi, et allende diligenter auditui tuo, quoniam allende diligenter auditui tuo, quoniam cum subversione tua ambulas. Dicit cum subversione tua ambulas. Dicit autem Chrysostomus, quod Prophetam autem Chrysostomus, quod Prophetam intellexerunt illum qui ut Dominus intellexerunt illum qui ut Dominus Prophetarum promissus fuit in lege, Prophetarum promissus fuit in lege, Deuter, xvi, 15: Prophetam de gente Deuter, xvi, 15: Prophetam de gente Tua et de fratribus tuis sicut me, suscita- Tua et de fratribus tuis sicut me, suscita- bil tibi Dominus Deus tuus: ipsum bil tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies et hunc etiam Prophetam pu- audies et hunc etiam Prophetam pu- tabant fore Christum. Luc. xxiv, 19: tabant fore Christum. Luc. xxiv, 19: Qui fuit vir propheta, potens in opere et Qui fuit vir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni populo. sermone coram Deo et omni populo. Augustinus autem dicit, quod intellexe- Augustinus autem dicit, quod intellexe- runt Eliseum qui etiam divisit Jorda- runt Eliseum qui etiam divisit Jorda- nem', in figuram baptismi. nem', in figuram baptismi.

« Et respondit: Non. » « Et respondit: Non. »

Sed de hoc iterum objicitur : quia Sed de hoc iterum objicitur : quia contrarium dicitur, Luc. 1, 76: Tu, puer, contrarium dicitur, Luc. 1, 76: Tu, puer, propheta Altissimi vocaberis, Matth. x1, propheta Altissimi vocaberis, Matth. x1,

Quid existis in desertum videre? Quid existis in desertum videre? Prophetam ? Etiam dico vobis, et plus Prophetam ? Etiam dico vobis, et plus quam prophetam. Solutio autem ad hoc quam prophetam. Solutio autem ad hoc est, quod Propheta dicitur dupliciter : est, quod Propheta dicitur dupliciter : scilicet ab inspiratione prophetica, quæ scilicet ab inspiratione prophetica, quæ est divina et sic Joannes est propheta, est divina et sic Joannes est propheta, sicut dicitur, Luc. 1, 76. Et dicitur ab sicut dicitur, Luc. 1, 76. Et dicitur ab enuntiatione prophetica: et sic est plus enuntiatione prophetica: et sic est plus quam propheta: quia est vox Verbi, quam propheta: quia est vox Verbi, præsens Verbum ostendens, et non pro- præsens Verbum ostendens, et non pro- cul in futurum enuntians. Et sic patet cul in futurum enuntians. Et sic patet solutio contrarietatis. solutio contrarietatis.

IV Regum, II, 14. IV Regum, II, 14.

59 59

« Dixerunt ergo ei : Quis es, ut re- 22 « Dixerunt ergo ei : Quis es, ut re- 22 sponsum demus his qui miserunt nos? sponsum demus his qui miserunt nos? Quid dicis de teipso? Quid dicis de teipso?

Ait. » Ait. »

Adhuc persistunt pertinaciter inqui- Adhuc persistunt pertinaciter inqui- rentes. Proverb. xxv, 21 : Quomodo rentes. Proverb. xxv, 21 : Quomodo probatur in conflatorio argentum et in probatur in conflatorio argentum et in fornace aurum, sic probatur homo ore fornace aurum, sic probatur homo ore laudantis. Psal. CI, 9: Qui laudabant laudantis. Psal. CI, 9: Qui laudabant me, adversum me jurabant. Adhuc in- me, adversum me jurabant. Adhuc in- stabant magna de ipso inferentes ut in ci- stabant magna de ipso inferentes ut in ci- tarent eum, ut aliquid supra se sentiret. tarent eum, ut aliquid supra se sentiret.

Dixerunt autem duo, scilicet, quæ- Dixerunt autem duo, scilicet, quæ- rentes cujus personam gerat, et quid de rentes cujus personam gerat, et quid de officio suo de se dicat? officio suo de se dicat?

Dicunt ergo « Quis es? » hoc est, Dicunt ergo « Quis es? » hoc est, cujus generis personam quod de tali po- cujus generis personam quod de tali po- testate te intromittis ? Quasi dicerent: testate te intromittis ? Quasi dicerent: Incertum dedisti de te responsum. Matth. Incertum dedisti de te responsum. Matth. 6 Nolite dare sanctum canibus, 6 Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas vestras ante neque mittatis margaritas vestras ante porcas. porcas.

VII, VII,

« Ut responsum demus, » hoc est, dare « Ut responsum demus, » hoc est, dare possimus, « his qui miserunt nos. » Aç possimus, « his qui miserunt nos. » Aç si dicant: Etsi non propter nos, tamen si dicant: Etsi non propter nos, tamen propter dignitatem mittentium nos, cer- propter dignitatem mittentium nos, cer- tum da de teipso responsum. Job, xx, 2: tum da de teipso responsum. Job, xx, 2: Cogitationes meæ variæ succedunt sibi, Cogitationes meæ variæ succedunt sibi, et mens in diversa rapitur. et mens in diversa rapitur.

« Quid » ergo « dicis de teipso ? » « Quid » ergo « dicis de teipso ? »

Quasi dicant Nos magna præsumimus Quasi dicant Nos magna præsumimus de te, sed hæc negas: quid ergo de teipso de te, sed hæc negas: quid ergo de teipso prædicas? Et sicut dicit Chrysostomus : prædicas? Et sicut dicit Chrysostomus : « Magna de Christo dixisti, « quid » « Magna de Christo dixisti, « quid » ergo « dicis de teipso? » Et simile Judæi ergo « dicis de teipso? » Et simile Judæi dixerunt Domino, Joan. vii, 4: Nemo dixerunt Domino, Joan. vii, 4: Nemo quippe in occulto quis facit, et quærit quippe in occulto quis facit, et quærit ipse in palam esse : si hæc facis, mani- ipse in palam esse : si hæc facis, mani- festa teipsum mundo. Omnia enim hæc festa teipsum mundo. Omnia enim hæc dixerunt, ut dicit Chrysostomus, quia dixerunt, ut dicit Chrysostomus, quia aliquid extorquere volebant: per quod aliquid extorquere volebant: per quod aliquid supra se diceret. Sed, ut dicit aliquid supra se diceret. Sed, ut dicit Gregorius «Veritatem confitendo ele- Gregorius «Veritatem confitendo ele-

23 23

24 24

60 60

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

git, ut veritatem dicendo Jesu membrum git, ut veritatem dicendo Jesu membrum fieret, cujus nomen sibi fallaciter non fieret, cujus nomen sibi fallaciter non usurpasset. » Psal. xxxv, 2: Posui ori usurpasset. » Psal. xxxv, 2: Posui ori meo custodiam, cum consisteret peccator meo custodiam, cum consisteret peccator adversum me. adversum me.

Et ideo sequitur humilis de se et cau- Et ideo sequitur humilis de se et cau- ta et veritate plena responsio « Ait, » ta et veritate plena responsio « Ait, » non se laudando. Proverb. XXVII, 2: non se laudando. Proverb. XXVII, 2: Laudet te alienus, et non os tuum : ex- Laudet te alienus, et non os tuum : ex- traneus, et non labia tua. traneus, et non labia tua.

« Ego vox clamantis in deserto : « Ego vox clamantis in deserto : Dirigite viam Domini, sicut dixit Dirigite viam Domini, sicut dixit Isaias propheta. Isaias propheta.

Et qui missi fuerant, erant ex Pha- Et qui missi fuerant, erant ex Pha- risæis. » risæis. »

hoc est, in Jesum. Act. 1, 5: Joannes hoc est, in Jesum. Act. 1, 5: Joannes quidem baptizavit aqua. quidem baptizavit aqua.

Sic ergo dicitur vox. Sic ergo dicitur vox.

« Clamantis. >> « Clamantis. >>

Quasi diceret Non mea sum vox, sed Quasi diceret Non mea sum vox, sed ejus qui clamat intentione devotionis, ejus qui clamat intentione devotionis, instantia prædicationis, virtute vocatio- instantia prædicationis, virtute vocatio- nis. De intentione devotionis, ad Hebr. nis. De intentione devotionis, ad Hebr. v, 7 Qui in diebus carnis suæ, preces v, 7 Qui in diebus carnis suæ, preces supplicationesque ad eum, scilicet ad supplicationesque ad eum, scilicet ad Deum, qui possit illum salvum facere a Deum, qui possit illum salvum facere a morte, cum clamore valido et lacrymis morte, cum clamore valido et lacrymis offerens, exauditus est pro sua reveren- offerens, exauditus est pro sua reveren- tia. De instantia prædicationis, Psal. tia. De instantia prædicationis, Psal. LXVIII, Laboravi clamans, raucæ fa- LXVIII, Laboravi clamans, raucæ fa- ctæ sunt fauces meæ : quia in illo cla- ctæ sunt fauces meæ : quia in illo cla- more salutem desiderabat. Isa. XXXVIII, more salutem desiderabat. Isa. XXXVIII, 14: Sicut pullus hirundinis, sic clama- 14: Sicut pullus hirundinis, sic clama- bo meditabor ut columba. De virtute bo meditabor ut columba. De virtute vocationis qua vocabat etiam longe in vocationis qua vocabat etiam longe in peccatis existentes ad pœnitentiam, mor- peccatis existentes ad pœnitentiam, mor- tuos ad vitam, et surdos ad auditum, tuos ad vitam, et surdos ad auditum, Dicit ergo «Ego vox : » non qui- Joan. VII, 37: Stabat Jesus, et clama- Dicit ergo «Ego vox : » non qui- Joan. VII, 37: Stabat Jesus, et clama- dem in persona, sed in officio et simili- dem in persona, sed in officio et simili- bat, dicens: Si quis sitit, veniat ad me, bat, dicens: Si quis sitit, veniat ad me, tudine. tudine. et bibat. Unde et Lazarum suscitans cla- et bibat. Unde et Lazarum suscitans cla- Dicit autem quatuor: quid sit, cujus, mabat 1. Et de surdis dicitur, Isa. XLII, Dicit autem quatuor: quid sit, cujus, mabat 1. Et de surdis dicitur, Isa. XLII, ubi, et ad quid. ubi, et ad quid.

Hæc est Joannis de se facta confessio. Hæc est Joannis de se facta confessio. Et habet duas partes: in quarum pri- Et habet duas partes: in quarum pri- ma ponitur confessio: in secunda au- ma ponitur confessio: in secunda au- tem confessionis confirmatio per Isaiam. tem confessionis confirmatio per Isaiam.

Quid sit? quia « vor, » propter qua- Quid sit? quia « vor, » propter qua- tuor. Vox enim verbum præcedit: quia tuor. Vox enim verbum præcedit: quia in voce formatur verbum, ut dicit Au- in voce formatur verbum, ut dicit Au- gustinus. Et sic Joannes præcursor est gustinus. Et sic Joannes præcursor est Verbi. Luc. 1, 76: Præibis enim ante fa- Verbi. Luc. 1, 76: Præibis enim ante fa- ciem Domini parare vias ejus. Secun- ciem Domini parare vias ejus. Secun- dum est, quod vox verbum declarat, sic- dum est, quod vox verbum declarat, sic- ut Joannes declarabat Christum. Joan. I, ut Joannes declarabat Christum. Joan. I, 29 Ecce agnus Dei, ecce qui tollit pec- 29 Ecce agnus Dei, ecce qui tollit pec- catum mundi. Tertium est, quod vox catum mundi. Tertium est, quod vox deficit, et verbum auditum proficit. Joan. deficit, et verbum auditum proficit. Joan. 111, 30 Illum oportet crescere, me au- 111, 30 Illum oportet crescere, me au- tem minui. Quartum est, quod vox est tem minui. Quartum est, quod vox est inutilis absque verbo et sic fuit inutilis inutilis absque verbo et sic fuit inutilis prædicatio Joannis sine Christo. Act. prædicatio Joannis sine Christo. Act. XIX, Joannes baptizavit baptismo XIX, Joannes baptizavit baptismo poenitentiæ populum, dicens in eum qui poenitentiæ populum, dicens in eum qui venturus esset post ipsum ut crederent, venturus esset post ipsum ut crederent,

1 Joan. XI, 43. 1 Joan. XI, 43.

18 Surdi, audite et quis surdus nisi 18 Surdi, audite et quis surdus nisi ad quem nuntios misi? Sic est ergo « vox ad quem nuntios misi? Sic est ergo « vox clamantis, » et a somno peccati homi- clamantis, » et a somno peccati homi- nes excitantis. Ad Roman. xi, 11: nes excitantis. Ad Roman. xi, 11: Hora est jam nos de somno surgere. Hora est jam nos de somno surgere. Et ubi ? Et ubi ?

« In deserto. » « In deserto. »

Quod significat Judæam in proximo Quod significat Judæam in proximo ad desertum redigendam. Vel, mundum ad desertum redigendam. Vel, mundum a Sanctis deserendum. Vel ad litteram, a Sanctis deserendum. Vel ad litteram, solitudinem ubi impedimentum a multi- solitudinem ubi impedimentum a multi- tudine tumultuantium non habebatur. tudine tumultuantium non habebatur. Unde Moyses, Exod. 1, 1, cum minas- Unde Moyses, Exod. 1, 1, cum minas- set gregem ad interiora deserti, hoc est, set gregem ad interiora deserti, hoc est, ad mystica legis deserendæ. Et, Matth. ad mystica legis deserendæ. Et, Matth. IV, 1 : Tunc Jesus ductus est in desertum IV, 1 : Tunc Jesus ductus est in desertum a Spiritu, hoc est, ubi Sancti mundum a Spiritu, hoc est, ubi Sancti mundum

IN EVANG. JOANNIS, 1-23, 24, 23. IN EVANG. JOANNIS, 1-23, 24, 23.

descruerunt. Et, Luc. 1, 80: Joannes descruerunt. Et, Luc. 1, 80: Joannes erat in desertis agens: ubi multitudo erat in desertis agens: ubi multitudo tumultuantium devotionem suam non tumultuantium devotionem suam non impedivit. Marc. v1, 31: Venite seorsum impedivit. Marc. v1, 31: Venite seorsum in desertum, et requiescite pusillum. in desertum, et requiescite pusillum.

Sic ergo est « vox clamantis in de- Sic ergo est « vox clamantis in de-

serto. » serto. »

Ad quid autem? vel quid clamat? Ad quid autem? vel quid clamat?

« Dirigite viam Domini. » « Dirigite viam Domini. »

Via Domini mandata ejus sunt. Quæ Via Domini mandata ejus sunt. Quæ via (sicut dicit Glossa) dirigitur per fidem via (sicut dicit Glossa) dirigitur per fidem et opera, per quæ ingreditur Christus ad et opera, per quæ ingreditur Christus ad nos, et nos ad ipsum. Psal. xvi, 5: nos, et nos ad ipsum. Psal. xvi, 5: Perfice gressus meos in semitis tuis, ut Perfice gressus meos in semitis tuis, ut non moveantur vestigia mea. Ad Hebr. non moveantur vestigia mea. Ad Hebr. XII, 13 Gressus rectos facite pedibus XII, 13 Gressus rectos facite pedibus vestris, ut non claudicans quis erret, vestris, ut non claudicans quis erret, magis autem sanetur. Sed videtur im- magis autem sanetur. Sed videtur im- possibile quod clamat: quia dicitur, Je- possibile quod clamat: quia dicitur, Je- rem. x, 23 Scio, Domine, quia non est rem. x, 23 Scio, Domine, quia non est hominis via ejus, nec viri est ut ambu- hominis via ejus, nec viri est ut ambu- let, et dirigat gressus suos. Sed ad hoc let, et dirigat gressus suos. Sed ad hoc dicendum, quod hominis est præparare dicendum, quod hominis est præparare cor, et tunc Deus diriget. Gregorius : cor, et tunc Deus diriget. Gregorius : « Via Domini ad cor dirigitur, cum ad « Via Domini ad cor dirigitur, cum ad præceptum animus præparatur. » Pro- præceptum animus præparatur. » Pro- verb. xvi, 1 Hominis est animam præ- verb. xvi, 1 Hominis est animam præ- parare,et Domini gubernare linguam, etc. parare,et Domini gubernare linguam, etc.

« Sicut dicit Isaias Propheta ‘. » « Sicut dicit Isaias Propheta ‘. »

Et est confirmatio responsionis, ne pa- Et est confirmatio responsionis, ne pa- teretur calumniam ab insidiantibus : et teretur calumniam ab insidiantibus : et ut etiam sciretur, cujus officium assu- ut etiam sciretur, cujus officium assu- meret. meret.

Et ideo sequitur tertia pars istius par- Et ideo sequitur tertia pars istius par- tis quæ est descriptio nuntiorum. tis quæ est descriptio nuntiorum.

« Et qui missi fuerant, » « Et qui missi fuerant, »

Ad Joannem, « erant ex Pharisæis : » Ad Joannem, « erant ex Pharisæis : » egregiis quidem in Scripturæ scientia, egregiis quidem in Scripturæ scientia, sed calumniosis ex invidia. Unde dicit sed calumniosis ex invidia. Unde dicit Glossa Bedæ quod audierant Pharisæi in Glossa Bedæ quod audierant Pharisæi in Prophetis esse venturum, et baptizatu- Prophetis esse venturum, et baptizatu-

1 Isa. XL, 3. 1 Isa. XL, 3.

61 61

rum in Jordane. Figuram autem baptis- rum in Jordane. Figuram autem baptis- mi in Elia et Eliseo non dubitabant præ- mi in Elia et Eliseo non dubitabant præ- cessisse unde et nunc eos resurrexisse cessisse unde et nunc eos resurrexisse putabant, et baptizare. Unde et non in- putabant, et baptizare. Unde et non in- terrogabant, dicentes: Es tu unus Pro- terrogabant, dicentes: Es tu unus Pro- phetarum? sed solummodo dicentes: Es phetarum? sed solummodo dicentes: Es tu Propheta? ille videlicet, qui præfigu- tu Propheta? ille videlicet, qui præfigu- rabat baptismum. Et ideo dicuntur nun- rabat baptismum. Et ideo dicuntur nun- tii ex Pharisæis esse præcipui. Isti etiam tii ex Pharisæis esse præcipui. Isti etiam invidiæ zelo stimulati sunt semper ad invidiæ zelo stimulati sunt semper ad omne illud quod non per eos incepit: et omne illud quod non per eos incepit: et ideo nunc (ut dicit Chrysostomus) Joan- ideo nunc (ut dicit Chrysostomus) Joan- ni calumniam facere voluerunt, si eum ni calumniam facere voluerunt, si eum in sermone capere potuissent. Matth. in sermone capere potuissent. Matth. XXII, 15 Pharisæi concilium inierunt ut XXII, 15 Pharisæi concilium inierunt ut caperent eum, scilicet Jesum, in sermone. caperent eum, scilicet Jesum, in sermone.

« Et interrogaverunt eum, et dixe- « Et interrogaverunt eum, et dixe- runt ei Quid ergo baptizas, si tu non runt ei Quid ergo baptizas, si tu non es Christus, neque Elias, neque Pro- es Christus, neque Elias, neque Pro- pheta?» pheta?»

Hic ponitur confessio de baptismo Hic ponitur confessio de baptismo Joannis. Joannis.

Et habet duas partes, scilicet, calum- Et habet duas partes, scilicet, calum- niosam Pharisæorum interrogationem, niosam Pharisæorum interrogationem, et convenientissimam Joannis responsio- et convenientissimam Joannis responsio-

nem. nem.

In prima harum dicit : « Et interroga- In prima harum dicit : « Et interroga- verunt eum, » Pharisæi scilicet, Joan- verunt eum, » Pharisæi scilicet, Joan- nem quia, sicut dicit Chrysostomus : nem quia, sicut dicit Chrysostomus : Cum eum blanditiis attrahere ad id quod Cum eum blanditiis attrahere ad id quod intendebant non possent, statim calum- intendebant non possent, statim calum- niam submiserunt, dicentes : Quid ergo niam submiserunt, dicentes : Quid ergo baptizas hoc est, quare præsumis et baptizas hoc est, quare præsumis et usurpas tibi officium baptizandi, cum vi- usurpas tibi officium baptizandi, cum vi- cem personarum quibus Scriptura bap- cem personarum quibus Scriptura bap- tizare concedit non geras, sicut proprio tizare concedit non geras, sicut proprio ore es confessus? Similiter, II Paralip. ore es confessus? Similiter, II Paralip. XXVI, 18 Non est tui officii, Ozia, ut XXVI, 18 Non est tui officii, Ozia, ut adoleas incensum Domino: sed sacerdo- adoleas incensum Domino: sed sacerdo- tum, hoc est filiorum Aaron. Ita dicunt tum, hoc est filiorum Aaron. Ita dicunt hic intendentes quod baptizare non sit hic intendentes quod baptizare non sit officii Joannis. officii Joannis.

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Si tu non es Christus, » « Si tu non es Christus, »

Qui potestate propria baptizabit. Eze- Qui potestate propria baptizabit. Eze- chiel. xxxvi, 25 et 26: Effundam super chiel. xxxvi, 25 et 26: Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, et ab uni- omnibus inquinamentis vestris, et ab uni- versis idolis vestris mundabo vos. Et versis idolis vestris mundabo vos. Et dabo vobis spiritum novum. Zachar. dabo vobis spiritum novum. Zachar. XIII, 1 Erit fons patens domui David XIII, 1 Erit fons patens domui David in ablutionem peccatoris et menstruatæ. in ablutionem peccatoris et menstruatæ.

« Neque Elias, » « Neque Elias, »

Qui tantæ virtutis fuit, ut ignem de Qui tantæ virtutis fuit, ut ignem de coelo dejiceret, et in quo figura baptisıni coelo dejiceret, et in quo figura baptisıni præcessit. Eccli. XLVII, 4 et 5 Ampli- præcessit. Eccli. XLVII, 4 et 5 Ampli- ficatus est Elias in mirabilibus suis. Et ficatus est Elias in mirabilibus suis. Et quis potest similiter sic gloriari tibi, quis potest similiter sic gloriari tibi, qui sustulisti mortuum ab inferis? qui sustulisti mortuum ab inferis?

« Neque propheta? » « Neque propheta? »

Vel ille qui in lege promissus est: vel Vel ille qui in lege promissus est: vel Eliseus cujus magnalia tot fuerunt: et Eliseus cujus magnalia tot fuerunt: et in eo etiam figura baptismi præcessit. in eo etiam figura baptismi præcessit.

: :

Attende autem quod bonitas Joannis Attende autem quod bonitas Joannis tria de se negat: nobilitatem dignitatis, tria de se negat: nobilitatem dignitatis, et potestatis in hoc quod dicit: Non sum et potestatis in hoc quod dicit: Non sum ego Christus magnitudinem virtutis et ego Christus magnitudinem virtutis et sanctitatis in hoc quod dicit: Non sum sanctitatis in hoc quod dicit: Non sum Elias excellentiam sapientiæ et illumi- Elias excellentiam sapientiæ et illumi- nationis in hoc quod dicit : Non sum nationis in hoc quod dicit : Non sum Propheta. In his enim tribus maxima Propheta. In his enim tribus maxima peccata superbiæ et jactantiæ fiunt con- peccata superbiæ et jactantiæ fiunt con- tra Deum. Angelus enim præsumpsit tra Deum. Angelus enim præsumpsit potestatem contra Deum, el cecidit : ho- potestatem contra Deum, el cecidit : ho- mo primus sapientiam, et expulsus est a mo primus sapientiam, et expulsus est a paradiso Antichristus usurpabit sancti- paradiso Antichristus usurpabit sancti- tatem virtutis, et damnabitur. Jerem. tatem virtutis, et damnabitur. Jerem. 1x, 23 et 24 Non glorietur sapiens in 1x, 23 et 24 Non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorietur fortis in sapientia sua, et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur dives in fortitudine sua, et non glorietur dives in divitiis suis sed in hoc glorietur, qui divitiis suis sed in hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me. Fortitudo gloriatur, scire et nosse me. Fortitudo refertur ad potestatem, et divitiæ ad san- refertur ad potestatem, et divitiæ ad san- ctitatis virtutem. ctitatis virtutem.

Respondit eis Joannes, dicens : Respondit eis Joannes, dicens : Ego baptizo in aqua. » Ego baptizo in aqua. »

Ecce pars de cauta et vera et humili Ecce pars de cauta et vera et humili responsione Joannis. responsione Joannis.

Et habet duas partes: in quarum pri- Et habet duas partes: in quarum pri- ma de suo baptismo confitetur humilia : ma de suo baptismo confitetur humilia : in secunda autem de baptismo Christi in secunda autem de baptismo Christi confitetur sublimia. confitetur sublimia.

Dicit ergo « Ego baptizo, » quia Dicit ergo « Ego baptizo, » quia meus actus est actus hominis in bapti- meus actus est actus hominis in bapti- zando quod non est in baptismo Chri- zando quod non est in baptismo Chri- sti. Unde sensus est : « Ego baptizo, » sti. Unde sensus est : « Ego baptizo, » hoc est, corpus abluo. Unde Glossa: hoc est, corpus abluo. Unde Glossa: « Non imputetur quod ago audaciæ : « Non imputetur quod ago audaciæ : quia corpora abluo aqua, non aufero quia corpora abluo aqua, non aufero peccata: ut sicut nascendo et pædicando peccata: ut sicut nascendo et pædicando præcursor sum, sic baptizando. » Et ideo præcursor sum, sic baptizando. » Et ideo iterabatur baptismus Joannis. iterabatur baptismus Joannis.

Vel potius, vere et recte Christi bap- Vel potius, vere et recte Christi bap- tismate baptizabantur, qui a Joanne ba- tismate baptizabantur, qui a Joanne ba- ptizati fuerunt. Act. xix, 3: In quo ergo ptizati fuerunt. Act. xix, 3: In quo ergo baptizatis estis? qui dixerunt: In Joan- baptizatis estis? qui dixerunt: In Joan- nis baptismate. Et tunc Paulus baptiza- nis baptismate. Et tunc Paulus baptiza- vit eos in nomine Domini Jesu. Act. 1, vit eos in nomine Domini Jesu. Act. 1,

Joannes quidem baptizavit aqua. Joannes quidem baptizavit aqua. Joannes enim introduxit ad consuetudi- Joannes enim introduxit ad consuetudi- nem baptizandi in materia et actu bap- nem baptizandi in materia et actu bap- tismi sed non in forma, quæ confere- tismi sed non in forma, quæ confere- bat sanctificationem. Et ab his duobus bat sanctificationem. Et ab his duobus Baptista vocatur. Et nullus Apostolo- Baptista vocatur. Et nullus Apostolo- rum vel Discipulorum vocatur Baptista : rum vel Discipulorum vocatur Baptista : quia illi baptisma Christi conferebant, quia illi baptisma Christi conferebant, hoc est, in quo Christus intus operaba- hoc est, in quo Christus intus operaba- tur quia aliter tot essent Baptistæ, tur quia aliter tot essent Baptistæ, quot sunt baptizantes. Et sic humilia de quot sunt baptizantes. Et sic humilia de se confitetur Joannes. Ad Roman. XII, se confitetur Joannes. Ad Roman. XII, 16 Non alta sapientes, sed humilibus 16 Non alta sapientes, sed humilibus consentientes. Psal. cxxx, 1: Neque am- consentientes. Psal. cxxx, 1: Neque am- bulavi in magnis, neque in mirabilibus bulavi in magnis, neque in mirabilibus super me. super me.

« Medius autem vestrum stetit, « Medius autem vestrum stetit, quem vos nescitis. » quem vos nescitis. »

Hic sublimia de Christo confitetur. Hic sublimia de Christo confitetur.

26 26

JV Regum, 1, 7. JV Regum, 1, 7.

IN EVANG. JOANNIS, I-26, 27. IN EVANG. JOANNIS, I-26, 27.

Tangit autem tria mediationem, oc- Tangit autem tria mediationem, oc- cultationem, et dignitatis altitudinem. cultationem, et dignitatis altitudinem.

Circa mediationem tangit duo: Media- Circa mediationem tangit duo: Media- toris naturam et actum et Mediatoris toris naturam et actum et Mediatoris rectitudinem. rectitudinem.

De primo dicit : « Medius autem ve- De primo dicit : « Medius autem ve- strum. » Ad litteram: Inter vos veniens strum. » Ad litteram: Inter vos veniens ad baptismum, non se præferens vobis ad baptismum, non se præferens vobis quin humiliter veniat ad baptismum ut quin humiliter veniat ad baptismum ut baptismum sanctificet. Matth. 11, 13 et baptismum sanctificet. Matth. 11, 13 et woq. Venit Jesus a Galilæa in Jorda- woq. Venit Jesus a Galilæa in Jorda- nem ad Joannem, ut baptizaretur ab eo. nem ad Joannem, ut baptizaretur ab eo. Joannes autem prohibebat eum, dicens : Joannes autem prohibebat eum, dicens : Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me! Respondens autem Jesus, dixit ei: me! Respondens autem Jesus, dixit ei: Sine modo sic enim decet nos implere Sine modo sic enim decet nos implere omnem justitiam. omnem justitiam.

« Medius autem, » quia medius inter « Medius autem, » quia medius inter Deum et homines. I ad Timoth. II, 5: Deum et homines. I ad Timoth. II, 5: Mediator Dei et hominum, homo Chri- Mediator Dei et hominum, homo Chri- stus Jesus. Vel, « medius, » qui se om- stus Jesus. Vel, « medius, » qui se om- nibus prope positis et propinquis exhibet nibus prope positis et propinquis exhibet ad usum. Genes. 11, 9: Lignum vitæ ad usum. Genes. 11, 9: Lignum vitæ positum in medio paradisi. Sic « me- positum in medio paradisi. Sic « me- dius vestrum, » et mediator vester « ste- dius vestrum, » et mediator vester « ste- tit » erectus, qui numquam fuit ad vitia tit » erectus, qui numquam fuit ad vitia incurvatus. Cantic. II, 9: En ipse stat incurvatus. Cantic. II, 9: En ipse stat post parietem nostrum: quia solus re- post parietem nostrum: quia solus re- ctus ad parietem infirmi stetit corporis. ctus ad parietem infirmi stetit corporis.

« Quem vos nescitis. » « Quem vos nescitis. »

: :

Tangit humilitatis occultationem Tangit humilitatis occultationem quia ita humilis inter alios apparuit, quia ita humilis inter alios apparuit, quod non cognoscebatur etiam a Sanctis. quod non cognoscebatur etiam a Sanctis. Joan. 1, 33 Et ego nesciebam eum. Sed Joan. 1, 33 Et ego nesciebam eum. Sed ut manifestaretur in Israel, ideo ego ut manifestaretur in Israel, ideo ego veni in aqua baptizans. Isa. xLv, 15: veni in aqua baptizans. Isa. xLv, 15: Vere tu es Dens absconditus, Deus Is- Vere tu es Dens absconditus, Deus Is- ruel, Salvator. Isa. LIII, 3 Quasi abs- ruel, Salvator. Isa. LIII, 3 Quasi abs- conditus vultus ejus et despectus, unde conditus vultus ejus et despectus, unde nee reputavimus eum. Act. xvii, 23 : nee reputavimus eum. Act. xvii, 23 : Quod ergo ignorantes colitis, hoc ego Quod ergo ignorantes colitis, hoc ego annuntio vobis. Luc. x, 23 et 24: Beati annuntio vobis. Luc. x, 23 et 24: Beati oculi, qui vident quæ vos videtis. Dico oculi, qui vident quæ vos videtis. Dico enim vobis, quod multi prophetæ et re- enim vobis, quod multi prophetæ et re- yes voluerunt videre quæ vos videtis, et yes voluerunt videre quæ vos videtis, et non viderunt et audire quæ vos audi- non viderunt et audire quæ vos audi- lis, et non audierunt. lis, et non audierunt.

« «

83 83

Ipse est qui post me venturus est, Ipse est qui post me venturus est, qui ante me factus est : cujus ego non qui ante me factus est : cujus ego non sum dignus ut solvam ejus corrigiam sum dignus ut solvam ejus corrigiam calceamenti. » calceamenti. »

Hic confitetur de Christo sublimia. Hic confitetur de Christo sublimia.

Et tangit tria, scilicet, quod altitudo Et tangit tria, scilicet, quod altitudo Christi regis debuit habere præcursorem, Christi regis debuit habere præcursorem, qui eum præcedit secundum dignitatem: qui eum præcedit secundum dignitatem: quod nullus sanctorum sufficit ad mini- quod nullus sanctorum sufficit ad mini- mi obsequii sui condignam idoneitatem. mi obsequii sui condignam idoneitatem.

Dicit ergo : « Ipse est qui post me, » Dicit ergo : « Ipse est qui post me, » nascendo, prædicando, moriendo, « ven- nascendo, prædicando, moriendo, « ven- turus est » quem ego ut præcursor turus est » quem ego ut præcursor prænuntio, sicut lucifer solem, sicut prænuntio, sicut lucifer solem, sicut præco regem, sicut Propheta Salvato- præco regem, sicut Propheta Salvato- rem. Matth. xx1, 37: Novissime autem rem. Matth. xx1, 37: Novissime autem misit ad eos filium suum, dicens : Vere- misit ad eos filium suum, dicens : Vere- buntur filium meum. Post Joannem buntur filium meum. Post Joannem etiam venturus erat, qui omnibus humi- etiam venturus erat, qui omnibus humi- libus erat humilior. Isa. LIII, 2 et 3 : Vi- libus erat humilior. Isa. LIII, 2 et 3 : Vi- dimus eum..., novissimum virorum. dimus eum..., novissimum virorum. Unde, Isa. XLV, 2, in persona Joannis Unde, Isa. XLV, 2, in persona Joannis dicitur Ego ante te ibo, et gloriosos dicitur Ego ante te ibo, et gloriosos terræ humiliabo. Genes. LI, 43: Præco- terræ humiliabo. Genes. LI, 43: Præco- ne clamante, ut omnes coram eo genu ne clamante, ut omnes coram eo genu flecterent, et præpositum esse scirent flecterent, et præpositum esse scirent universæ terræ esse Egypti, hoc est, universæ terræ esse Egypti, hoc est, mundi. mundi.

« Qui ante me factus est, » « Qui ante me factus est, »

Æternitate, dignitate, et gratiæ causa- Æternitate, dignitate, et gratiæ causa- litate. Eccli. xxiv, 14: Ab initio et ante litate. Eccli. xxiv, 14: Ab initio et ante sæcula creata sum. Proverb. viii, sæcula creata sum. Proverb. viii, 23: 23: Ab æterno ordinata sum et sic præce- Ab æterno ordinata sum et sic præce- dit æternitate. dit æternitate.

De dignitate, ad Hebr. 1, 3 et 1: Qui De dignitate, ad Hebr. 1, 3 et 1: Qui cum sit splendor gloriæ, et figura sub- cum sit splendor gloriæ, et figura sub- stantiæ ejus, portansque omnia verbo stantiæ ejus, portansque omnia verbo virtutis suæ, purgationem peccatorum virtutis suæ, purgationem peccatorum faciens, sedet ad dexteram majestatis in faciens, sedet ad dexteram majestatis in excelsis. Tanto melior Angelis effectus, excelsis. Tanto melior Angelis effectus, quanto differentius præ illis nomen hæ- quanto differentius præ illis nomen hæ- reditavit. reditavit.

De gratiæ causalitate, Joan. 1, 17 : De gratiæ causalitate, Joan. 1, 17 : Gratia et veritas per Jesum Christum Gratia et veritas per Jesum Christum facta est. Joannes autem non conferebat facta est. Joannes autem non conferebat

28 28

61 61

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gratiam, II Paralip. 11: Dominus Deus gratiam, II Paralip. 11: Dominus Deus ejus erat cum eo, et magnificavit eum in ejus erat cum eo, et magnificavit eum in excelsum. Ejusdem, x1, 22: Magnificatus excelsum. Ejusdem, x1, 22: Magnificatus est igitur Salomon, hoc est, pacificus, su- est igitur Salomon, hoc est, pacificus, su- per omnes reges terræ præ divitiis et per omnes reges terræ præ divitiis et gloria. Hæc tamen in ante habitis expo- gloria. Hæc tamen in ante habitis expo- sita sunt. sita sunt.

« Cujus ego non sum dignus, » « Cujus ego non sum dignus, »

Neque aliquis alius, « ut solvam ejus Neque aliquis alius, « ut solvam ejus corrigiam calceamenti ». Quod ut Chry- corrigiam calceamenti ». Quod ut Chry- sostomus dicit, minimi servitii est obse- sostomus dicit, minimi servitii est obse- quium, hoc est, non sum dignus ut quium, hoc est, non sum dignus ut in minimis ejus obsequiis appaream. in minimis ejus obsequiis appaream. Luc. xv, 19 : Jam non sum dignus vocari Luc. xv, 19 : Jam non sum dignus vocari filius tuus, fac me sicut unum de merce- filius tuus, fac me sicut unum de merce- nariis tuis. Quidam tamen dicunt, quod nariis tuis. Quidam tamen dicunt, quod hoc figurative confitetur se ad sponsum hoc figurative confitetur se ad sponsum non esse idoneum, ut ducat sponsam non esse idoneum, ut ducat sponsam Christi Ecclesiam quam si duceret no- Christi Ecclesiam quam si duceret no- men sponsi usurpando, secundum legem men sponsi usurpando, secundum legem calceamenta Christi solvere deberet. Deu- calceamenta Christi solvere deberet. Deu- ter. xxv, 10: Vocabitur nomen illius in ter. xxv, 10: Vocabitur nomen illius in Israel, domus discalceati. Quod impro- Israel, domus discalceati. Quod impro- perium Christo nolebat facere Joannes. perium Christo nolebat facere Joannes. Ruth, iv, 8 Tolle ergo calceamentum. Ruth, iv, 8 Tolle ergo calceamentum. Ita dixit Booz, quando duxit Ruth. Aliter Ita dixit Booz, quando duxit Ruth. Aliter exponitur quod calceamentum deitatis exponitur quod calceamentum deitatis Christi fuit humanitas pes autem deitas: Christi fuit humanitas pes autem deitas: et corrigia fuit ipsa unio. Psal. LIX, 10 et corrigia fuit ipsa unio. Psal. LIX, 10 et cvu, 10 In Idumæam extendam cal- et cvu, 10 In Idumæam extendam cal- ceamentum meum. Dicit ergo Joannes ceamentum meum. Dicit ergo Joannes quod non est dignus solvere, hoc est, in- quod non est dignus solvere, hoc est, in- dagare et exponere corrigiam, hoc est, dagare et exponere corrigiam, hoc est, unionis mysterium aperire. Isa LIII, 8: unionis mysterium aperire. Isa LIII, 8: Generationem ejus quis enarrabit ? Quasi Generationem ejus quis enarrabit ? Quasi dicat Condigne nullus. dicat Condigne nullus.

« Hæc in Bethania facta sunt trans « Hæc in Bethania facta sunt trans

angulo factum est istud, sed coram multis angulo factum est istud, sed coram multis et in manifesto, coram eis qui conflue- et in manifesto, coram eis qui conflue- bant ad Joannem de omni genere homi- bant ad Joannem de omni genere homi- num et locorum. Secunda causa secun- num et locorum. Secunda causa secun- dum eumdem est quia paulo ante fa- dum eumdem est quia paulo ante fa- ctum est, et si quis dubitaret, poterat ctum est, et si quis dubitaret, poterat requirere ab hominibus ibi manentibus. requirere ab hominibus ibi manentibus. Tertia autem causa mystica est: quia Tertia autem causa mystica est: quia Bethania domus obedientiæ interpretatur, Bethania domus obedientiæ interpretatur, quæ quia respicit omne præceptum, quæ quia respicit omne præceptum, necessaria est baptizatis : quia ipsa est necessaria est baptizatis : quia ipsa est perfecta justitia, sicut Christus veniens perfecta justitia, sicut Christus veniens ad baptismum dicit, Matth. II, 15: ad baptismum dicit, Matth. II, 15: Sine modo sic enim decet nos implere Sine modo sic enim decet nos implere omnem justitiam. I Regum, xv, 22: Melior omnem justitiam. I Regum, xv, 22: Melior est obedientia quam victimæ, et auscul- est obedientia quam victimæ, et auscul- tare magis quam offerre adipem arietum. tare magis quam offerre adipem arietum. Dicit ergo: Dicit ergo: « Hæc in Bethania facta « Hæc in Bethania facta sunt trans Jordanem. » Hoc, ut dicit Beda, sunt trans Jordanem. » Hoc, ut dicit Beda, dicit ad differentiam illius Berthaniæ quæ dicit ad differentiam illius Berthaniæ quæ erat juxta Jerusalem, ubi Dominus Laza- erat juxta Jerusalem, ubi Dominus Laza- rum suscitavit. Et sic duæ erant Betha- rum suscitavit. Et sic duæ erant Betha- niæ una juxta Jerusalem, altera trans niæ una juxta Jerusalem, altera trans Jordanem, « ubi erat tunc Joannes bap- Jordanem, « ubi erat tunc Joannes bap- tizans. » Tamen Chrysostomus non vult tizans. » Tamen Chrysostomus non vult eam vocari Bethaniam: sed translatio eam vocari Bethaniam: sed translatio quam ipse exponit, habet sic : « Hæc in quam ipse exponit, habet sic : « Hæc in Bethabora facta sunt. » Sed prima littera Bethabora facta sunt. » Sed prima littera est communior. est communior.

« Altera die vidit Joannes Jesum ve- « Altera die vidit Joannes Jesum ve- nientem ad se. » nientem ad se. »

Hic incipit pars illa quæ est de indu- Hic incipit pars illa quæ est de indu- ctione audientium ad fidem testimonii. ctione audientium ad fidem testimonii.

Dividitur autem hæc pars in duas : Dividitur autem hæc pars in duas : in quarum prima ponuntur testimonia in quarum prima ponuntur testimonia Joannis ad fidem Christi convertentia : Joannis ad fidem Christi convertentia : in secunda autem ponitur ipsa conversio in secunda autem ponitur ipsa conversio facta in audientibus, ibi, y. 37 : « Et au- facta in audientibus, ibi, y. 37 : « Et au-

Jordanem, ubi erat Joannes baptizans». dierunt eum, etc. » Jordanem, ubi erat Joannes baptizans». dierunt eum, etc. »

Ultima pars est in qua describitur lo- Ultima pars est in qua describitur lo- cus, ubi tam memorabile testimonium est cus, ubi tam memorabile testimonium est perhibitum. perhibitum.

Tres autem sunt causæ quare descri- Tres autem sunt causæ quare descri- bitur locus. Una quidem quam dicit bitur locus. Una quidem quam dicit Chrysostomus, ut sciatur quod non in Chrysostomus, ut sciatur quod non in

Adhuc prima harum subdividitur in Adhuc prima harum subdividitur in duas in quarum prima per testimonium duas in quarum prima per testimonium excitat audientes: in secunda autem excitat audientes: in secunda autem iterato testimonio inducit credentes, ibi, iterato testimonio inducit credentes, ibi, *, 35: «Altera autem die. » *, 35: «Altera autem die. »

Adhuc prior harum subdividitur in Adhuc prior harum subdividitur in tres partes in quarum prima excitat tres partes in quarum prima excitat

29 29

IN EVANG. JOANNIS, CAP. 1-29. IN EVANG. JOANNIS, CAP. 1-29.

audientes ad excellentiam Christi in dua- audientes ad excellentiam Christi in dua- bus naturis reparantis lapsum generis bus naturis reparantis lapsum generis humani in secunda iterat excellentia humani in secunda iterat excellentia Christi, quam habet ab æternæ suæ dei- Christi, quam habet ab æternæ suæ dei- tatis et prædestinationis ad opus redemp- tatis et prædestinationis ad opus redemp- tionis dignitate, ibi, y. 30 : « Hic est de tionis dignitate, ibi, y. 30 : « Hic est de quo dixit. » In tertia inducit excellentiam quo dixit. » In tertia inducit excellentiam sui operantis in sacramentis, ibi, y. 31: sui operantis in sacramentis, ibi, y. 31: « Et ego nesciebam eum. » « Et ego nesciebam eum. »

In prima harum tanguntur tria: in In prima harum tanguntur tria: in quorum primo tangitur Joannis in visu quorum primo tangitur Joannis in visu Jesu limpiditas: in secundo, Domini Jesu limpiditas: in secundo, Domini Jesu humilitas: in tertio, testificantis Jesu humilitas: in tertio, testificantis veritas. veritas.

Dicit ergo « Altera autem die: » Dicit ergo « Altera autem die: » quia una die Pharisæis de absente Jesu quia una die Pharisæis de absente Jesu testimonium perhibuerat: in qua die ful- testimonium perhibuerat: in qua die ful- sit lux intelligentiæ Joannis de absente. sit lux intelligentiæ Joannis de absente. « Altera autem die » post illam, lux intel- « Altera autem die » post illam, lux intel- lectus reflexa ad sensum fulsit de præ. lectus reflexa ad sensum fulsit de præ. sente. Proverb. IV, 18: Justorum semita sente. Proverb. IV, 18: Justorum semita quasi lux splendens procedit, et crescit quasi lux splendens procedit, et crescit usque ad perfectam diem. Talis enim vi- usque ad perfectam diem. Talis enim vi- sio de luce (quæ vera est lux illuminans sio de luce (quæ vera est lux illuminans omnem hominem venientem in hunc omnem hominem venientem in hunc mundum), vere diem facit in cordibus mundum), vere diem facit in cordibus Sanctorum. Sapient. XVIII, 1 : Sanctis tuis Sanctorum. Sapient. XVIII, 1 : Sanctis tuis maxima erat lux. Et post pauca, y. 3; maxima erat lux. Et post pauca, y. 3; Propter quod ignis ardentem columnam Propter quod ignis ardentem columnam ducem habuerunt ignotæ viæ, et solem ducem habuerunt ignotæ viæ, et solem sine læsura boni hospitii præstitisti. Et sine læsura boni hospitii præstitisti. Et ideo per columnam ducebantur lucis ad ideo per columnam ducebantur lucis ad veri cognitionem, et per solem (in taber- veri cognitionem, et per solem (in taber- naculo sui luminis eos hospitantem et naculo sui luminis eos hospitantem et circumdantem) ab erroris tenebris defen- circumdantem) ab erroris tenebris defen- debantur. debantur.

Et ideo in hoc lumine « vidit Joannes Et ideo in hoc lumine « vidit Joannes Jesum, » et cognovit. Job, XLII, 5 et 6: Jesum, » et cognovit. Job, XLII, 5 et 6: Nunc oculus meus videt te. Idcirco ipse me Nunc oculus meus videt te. Idcirco ipse me reprehendo. Luc. 11, 30: Viderunt oculi reprehendo. Luc. 11, 30: Viderunt oculi mei salutare tuum. Et hæc est una de mei salutare tuum. Et hæc est una de gratis factis Joanni quod intus et extra, gratis factis Joanni quod intus et extra, cordis et corporis oculis meruit videre cordis et corporis oculis meruit videre Jesum. Jesum.

« Venientem ad se. » « Venientem ad se. »

65 65

Ecce visa Domini humilitas : quia ipse Ecce visa Domini humilitas : quia ipse major existens venit ad minorem. Matth. major existens venit ad minorem. Matth. III, 14 Ego a te debeo baptizari, et tu III, 14 Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me! Sed hæc est simul amoris venis ad me! Sed hæc est simul amoris et humilitatis. Joan. xiv, 23: Ad eum et humilitatis. Joan. xiv, 23: Ad eum veniemus, et mansionem apud eum facie- veniemus, et mansionem apud eum facie- mus. Matth. vIII, 7: Ego veniam, et cu- mus. Matth. vIII, 7: Ego veniam, et cu- rabo eum. Ita et nunc curaturus orbem rabo eum. Ita et nunc curaturus orbem per baptismi sanctificationem venit ad per baptismi sanctificationem venit ad Joannem. Joannem.

« Et ait Ecce agnus Dei, ecce qui « Et ait Ecce agnus Dei, ecce qui tollit peccatum mundi. » tollit peccatum mundi. »

Ecce testificantis veritas de excellentia Ecce testificantis veritas de excellentia Salvatoris in utraque natura lapsus ho- Salvatoris in utraque natura lapsus ho- minis reparantis. minis reparantis.

Et ideo duo dicit, scilicet, mansuetu- Et ideo duo dicit, scilicet, mansuetu- dinem patientis, et virtutem passionis. dinem patientis, et virtutem passionis. Primum est humilitatis: secundum est Primum est humilitatis: secundum est divinitatis. divinitatis.

Primum tangit cum dicit: Ecce agnus. » Primum tangit cum dicit: Ecce agnus. » In quo tria tangit: præsentiæ designatio- In quo tria tangit: præsentiæ designatio- nem, Christi mansuetudinem et virtuteni, nem, Christi mansuetudinem et virtuteni, et divinam immolationem. et divinam immolationem.

«< «<

Præsentiæ Christi designationem tan- Præsentiæ Christi designationem tan- git, cum dicit per demonstrationem : git, cum dicit per demonstrationem : Ecce, » qui semper seipsum salutem Ecce, » qui semper seipsum salutem nostram operans exhibuit. Psal. xxxix, nostram operans exhibuit. Psal. xxxix, 8 et 9: In capite libri scriptum est de me, 8 et 9: In capite libri scriptum est de me, ut facerem voluntatem tuam, Deus ut facerem voluntatem tuam, Deus meus. Isa. LXII, 11: Ecce Salvator tuus meus. Isa. LXII, 11: Ecce Salvator tuus venit ecce merces ejus cum eo, et opus venit ecce merces ejus cum eo, et opus ejus coram illo. ejus coram illo.

<< Agnus. » << Agnus. »

In hoc tangitur mansuetudo. Jerem. xi, In hoc tangitur mansuetudo. Jerem. xi, 19 Ego quasi agnus mansuetus, qui 19 Ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam. Vel, quia agnus portatur ad victimam. Vel, quia agnus in græco est idem quod pius: latine au- in græco est idem quod pius: latine au- tem agnus ab agnoscendo dictus est, quia tem agnus ab agnoscendo dictus est, quia vocem matris in toto grege balantis vocem matris in toto grege balantis agnoscit, et agnoscitur ab ea: et sic in agnoscit, et agnoscitur ab ea: et sic in agno notatur mansuetudo, et pietas, et agno notatur mansuetudo, et pietas, et agnitio suorum. Mansuetus enim est agnitio suorum. Mansuetus enim est malis ad se conversis pius autem, hoc malis ad se conversis pius autem, hoc

↑ Supra, f. 9. ↑ Supra, f. 9.

XXIV XXIV

5 5

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est, benevolus bonis, et diligentissimæ fit pro peccatis. Vel, « agnus Dei, » quia est, benevolus bonis, et diligentissimæ fit pro peccatis. Vel, « agnus Dei, » quia

agnitionis agnoscens suos. De mansue- agnitionis agnoscens suos. De mansue- tudine, Numer. xu, 3: Erat enim tudine, Numer. xu, 3: Erat enim Moyses vir mitissimus super omnes ho- Moyses vir mitissimus super omnes ho- mines qui morabantur in terra. Moyses mines qui morabantur in terra. Moyses autem figura est Christi, qui sicut dici- autem figura est Christi, qui sicut dici- tur, Isa. LIII, 7: Sicut ovis ad occi- tur, Isa. LIII, 7: Sicut ovis ad occi- sionem ducetur, et quasi agnus coram sionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et non aperiet os tondente se obmutescet, et non aperiet os suum. De pietate dicitur, I ad Timoth. IV, suum. De pietate dicitur, I ad Timoth. IV, 7 et 8 Exerce teipsum ad pietatem... 7 et 8 Exerce teipsum ad pietatem... Pietas autem ad omnia utilis est: pro- Pietas autem ad omnia utilis est: pro- missionem habens vitæ quæ nunc est, et missionem habens vitæ quæ nunc est, et futuræ. De agnitione, Joan. x, 14: futuræ. De agnitione, Joan. x, 14: Ego cognosco meas, scilicet oves, et Ego cognosco meas, scilicet oves, et cognoscunt me meæ, II ad Timoth. 11, 19: cognoscunt me meæ, II ad Timoth. 11, 19: Cognovit Dominus qui sunt ejus. Sic Cognovit Dominus qui sunt ejus. Sic ergo agnus est. ergo agnus est.

Agnus est etiam ab utilitate, qui la- Agnus est etiam ab utilitate, qui la- nam suæ conversationis per exemplum nam suæ conversationis per exemplum dat in vestimentum virtutis, et carnem dat in vestimentum virtutis, et carnem in cibum nutrimenti spiritualis, et lac doc- in cibum nutrimenti spiritualis, et lac doc- trinæ in potum parvulis nondum ad soli- trinæ in potum parvulis nondum ad soli- dum cibum perfectis. De primo dicitur, dum cibum perfectis. De primo dicitur, Job, xxxi, 20: Si non de velleribus ovium Job, xxxi, 20: Si non de velleribus ovium mearum calefactus est. De lacte autem, mearum calefactus est. De lacte autem, I ad Corinth. III, 1 et 2: Tamquam par- I ad Corinth. III, 1 et 2: Tamquam par- vulis in Christo, lac vobis potum dedi, vulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam. De lacte simul et lana, Eze- non escam. De lacte simul et lana, Eze- chiel. xxxiv, 3: Lac comedebatis, et lanis chiel. xxxiv, 3: Lac comedebatis, et lanis operiebamini. Est autem et innocens operiebamini. Est autem et innocens sicut agnus et ideo, Exod. XII, 5, di- sicut agnus et ideo, Exod. XII, 5, di- citur, quod erit agnus absque macula. citur, quod erit agnus absque macula. Carnem autem in cibum dat perfectis. Carnem autem in cibum dat perfectis. Joan. vi, 56 Caro mea vere est cibus, Joan. vi, 56 Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est polus. Super Lu- et sanguis meus vere est polus. Super Lu- cam autem plura de agno sunt notata, cam autem plura de agno sunt notata, Luc. x, 3, super illud : Ego mitto vos Luc. x, 3, super illud : Ego mitto vos sicut agnos inter lupos 1. Et ideo hæc sicut agnos inter lupos 1. Et ideo hæc sufficiant. sufficiant.

« Dei.» Hoc ideo dicitur, quia agnus est « Dei.» Hoc ideo dicitur, quia agnus est sacrificium Dei, sicut dicitur, Exod. XII, 5: sacrificium Dei, sicut dicitur, Exod. XII, 5: Tolletis agnum, et immolabit eum uni- Tolletis agnum, et immolabit eum uni- versa multitudo ad vesperam, hoc est, versa multitudo ad vesperam, hoc est, in mundi fine. Et ideo, Numer. xxvIII, 6, in mundi fine. Et ideo, Numer. xxvIII, 6, dicitur, quod agnus est holocaustum juge, dicitur, quod agnus est holocaustum juge, quod semper est offerendum : hoc enim quod semper est offerendum : hoc enim

1 Cf. tom. præcedentem, Luc. x, 3. 1 Cf. tom. præcedentem, Luc. x, 3.

qui est Filius Dei, specialiter est hic qui est Filius Dei, specialiter est hic agnus Dei. Apocal. xiv, 1: Et vidi, et agnus Dei. Apocal. xiv, 1: Et vidi, et ecce Agnus stabat supra montem Sion, ecce Agnus stabat supra montem Sion, et cum eo centum quadraginta quatuor et cum eo centum quadraginta quatuor millia qui significant universitatem millia qui significant universitatem redemptorum. redemptorum.

Secundo autem tangit virtutem pas- Secundo autem tangit virtutem pas- sionis, quam habet ex deitate, cum dicit: sionis, quam habet ex deitate, cum dicit:

« Ecce qui tollit peccatum mundi. » « Ecce qui tollit peccatum mundi. »

Ac si diceret Ego præcurro et osten- Ac si diceret Ego præcurro et osten- do peccata, invitans ad pœnitentiam : do peccata, invitans ad pœnitentiam : ille autem tollit et regenerationis sacra- ille autem tollit et regenerationis sacra- mento, et virtute sui sanguinis, exclu- mento, et virtute sui sanguinis, exclu- dens Angelum præcursorem. Et in figura dens Angelum præcursorem. Et in figura hujus postes et superliminaria sanguine hujus postes et superliminaria sanguine agni liniri præcipiuntur². Isa. LIII, 12: Pro agni liniri præcipiuntur². Isa. LIII, 12: Pro eo quod tradidit in mortem animam eo quod tradidit in mortem animam suam, et cum sceleratis reputatus est, et suam, et cum sceleratis reputatus est, et ipse peccata multorum tulit, et pro trans- ipse peccata multorum tulit, et pro trans- gressoribus rogavit, scilicet ut non per- gressoribus rogavit, scilicet ut non per- irent. I Petri, 11, 24: Peccata nostra ipse irent. I Petri, 11, 24: Peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum. pertulit in corpore suo super lignum.

<< Hic est, de quo dixi: Post me venit << Hic est, de quo dixi: Post me venit vir qui ante me factus est, quia prior vir qui ante me factus est, quia prior

me erat. » me erat. »

Hic iterat testimonium, et excitat au- Hic iterat testimonium, et excitat au- dientes a dignitate æternæ suæ deitatis et dientes a dignitate æternæ suæ deitatis et prædestinationis ad opus redemptionis. prædestinationis ad opus redemptionis.

Et dicit tria posteriorem in tempore Et dicit tria posteriorem in tempore Christi manifestationem, et præcellentem Christi manifestationem, et præcellentem dignitatis ad se operationem, et ipsam dignitatis ad se operationem, et ipsam æternitatem. æternitatem.

De primo dicit : « Hic » præsentialiter De primo dicit : « Hic » præsentialiter demonstratus, « est de quo dixi. » Offert demonstratus, « est de quo dixi. » Offert enim se ultro ad salvandum. Proverb. I, enim se ultro ad salvandum. Proverb. I, 23 En proferam vobis spiritum meum. 23 En proferam vobis spiritum meum.

<< Post me venit vir. » << Post me venit vir. »

Hoc hic additur quod dicit, vir, quia Hoc hic additur quod dicit, vir, quia vir erat virens in natura, virens in gratia, vir erat virens in natura, virens in gratia,

2 Exod. XII, 7. 2 Exod. XII, 7.

IN EVANG. JOANNIS, CAP. 1-30, 31. IN EVANG. JOANNIS, CAP. 1-30, 31.