12 12

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Commendatur secundo ab officii di- corruptionis perpetua meditatio. II ad Co- Commendatur secundo ab officii di- corruptionis perpetua meditatio. II ad Co- gnitate: gnitate:

« Evangelista, » hoc est, Doctor, et « Evangelista, » hoc est, Doctor, et Prædicator, et Scriptor Evangelii. 11 ad Prædicator, et Scriptor Evangelii. 11 ad Corinth. VIII, Corinth. VIII, 18: Cujus laus est in Evan- 18: Cujus laus est in Evan- gelio per omnes Ecclesias. Isa. XL1, 27 : gelio per omnes Ecclesias. Isa. XL1, 27 : Et Jerusalem evangelistam dabo. Sic Et Jerusalem evangelistam dabo. Sic enim est, ut dicitur, Matth. XIII, 52, enim est, ut dicitur, Matth. XIII, 52, scriba doctus in regno cœlorum, qui pro- scriba doctus in regno cœlorum, qui pro- fert de thesauro suo nova et vetera. Sic fert de thesauro suo nova et vetera. Sic est eximium inter animalia quibus in- est eximium inter animalia quibus in- cumbit thronus Dei . Apocal. IV, 7 : cumbit thronus Dei . Apocal. IV, 7 : Quartum animal simile aquilæ volanti. Quartum animal simile aquilæ volanti. Sic est plenus oculis ante, ad Verbi Sic est plenus oculis ante, ad Verbi æternitatem et retro, ad Resurrectionis æternitatem et retro, ad Resurrectionis gloriam (quæ post tempora omnia perfi- gloriam (quæ post tempora omnia perfi- cietur) respiciens. Sic est rota altior in cietur) respiciens. Sic est rota altior in quadriga Dei, post regalem dignitatem, quadriga Dei, post regalem dignitatem, post sacerdotii oblationem, post victoriam post sacerdotii oblationem, post victoriam Resurrectionis (quæ Matthæus, Lucas et Resurrectionis (quæ Matthæus, Lucas et Marcus describunt) altitudinem describens Marcus describunt) altitudinem describens deitatis. Ezechiel. 1, 15 Apparuit rota deitatis. Ezechiel. 1, 15 Apparuit rota una super terram juxta animalia, habens una super terram juxta animalia, habens quatuor facies. Sic ergo docendo, præ- quatuor facies. Sic ergo docendo, præ- dicando, scribendo est Evangelista. dicando, scribendo est Evangelista.

Tertia commendatio est à discipulatu Tertia commendatio est à discipulatu Christi, cum dicitur: Christi, cum dicitur:

« Unus, » hoc est, unicus antonoma- « Unus, » hoc est, unicus antonoma- stice quia singulariter se præ cæteris dis- stice quia singulariter se præ cæteris dis- cipulum exhibuit. cipulum exhibuit.

rinth. vII, 34: Virgo cogitat quæ Domini rinth. vII, 34: Virgo cogitat quæ Domini sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu. sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu. Et sic fuit sapientiæ dignum receptacu- Et sic fuit sapientiæ dignum receptacu- tum. Sapient. 1, 4: In malevolam ani- tum. Sapient. 1, 4: In malevolam ani- mam non introibit sapientia, nec habita- mam non introibit sapientia, nec habita- bit in corpore subdito peccatis. Sed in bit in corpore subdito peccatis. Sed in virgineam mentem Joannis sapientia in- virgineam mentem Joannis sapientia in- gressa est, cujus theca mundissima fuit gressa est, cujus theca mundissima fuit virgineum ejus corpus. II ad Corinth.1v,7 : virgineum ejus corpus. II ad Corinth.1v,7 : Habemus thesaurum istum in vasis fi- Habemus thesaurum istum in vasis fi- ctilibus. Hic est thesaurus castitatis, qui ctilibus. Hic est thesaurus castitatis, qui in agro terreni corporis absconditus est : in agro terreni corporis absconditus est : quem considerans Joannes absconditet quem considerans Joannes absconditet vendens universa quæ habuit, emit agrum vendens universa quæ habuit, emit agrum illum 2. Et sicut præ cæteris virgines in illum 2. Et sicut præ cæteris virgines in coelo sequuntur agnum quocumque ierit : coelo sequuntur agnum quocumque ierit : ita præ cæteris virgo Joannes secutus Do- ita præ cæteris virgo Joannes secutus Do- minum, plenius investigavit deitatis minum, plenius investigavit deitatis Christi mysteria. Christi mysteria.

Quinto, commendatur a divina ele- Quinto, commendatur a divina ele- cțione, cum dicitur : cțione, cum dicitur :

« Est a Deo electus. » Quæ electio « Est a Deo electus. » Quæ electio intelligitur in Discipulum, et Apostolum, intelligitur in Discipulum, et Apostolum, et Evangelistam. Joan. xv, 16 : Ego et Evangelistam. Joan. xv, 16 : Ego elegi vos, et posui vos ut eatis, et fru- elegi vos, et posui vos ut eatis, et fru- ctum afferatis, etc. Ante hoc tamen erat ctum afferatis, etc. Ante hoc tamen erat electus per gratiæ, appositionem et electus per gratiæ, appositionem et æternam prædestinationem. Ad Roman. æternam prædestinationem. Ad Roman. VIII, 29 Quos prædestinavit conformes VIII, 29 Quos prædestinavit conformes fieri imagini Filii sui,... hos et vocavit. fieri imagini Filii sui,... hos et vocavit. Ad Ephes. 1, 4: Elegit nos in ipso ante Ad Ephes. 1, 4: Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu ejus in cha- et immaculati in conspectu ejus in cha- ritate. Luc. vi, 13: Elegit duodecim ex ritate. Luc. vi, 13: Elegit duodecim ex ipsis, quos et Apostolos nominavit 2. ipsis, quos et Apostolos nominavit 2.

« Ex discipulis Domini: » tam reti- « Ex discipulis Domini: » tam reti- nendo Magistri disciplinam in sermone, nendo Magistri disciplinam in sermone, quam adipiscendo Magistri affectum in quam adipiscendo Magistri affectum in charitatis dilectione, quam etiam imi- charitatis dilectione, quam etiam imi- tando Magistri sui humilitatem et man- tando Magistri sui humilitatem et man- suetudinem, ut dicit Chrysostomus. De pri- suetudinem, ut dicit Chrysostomus. De pri- mo, Joan. VIII, 31: Si vos manseritis in mo, Joan. VIII, 31: Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis. sermone meo, vere discipuli mei eritis. De secundo, Joan. x, 35: In hoc co- De secundo, Joan. x, 35: In hoc co- gnoscent omnes quia discipuli mei estis, si gnoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. De dilectionem habueritis ad invicem. De tertio et quarto, Matth. xi, 29: Discite a tertio et quarto, Matth. xi, 29: Discite a me, quia mitis sum, etc. me, quia mitis sum, etc. Quarto, commendatur ab incorruptione ad statum, in quo sine impedimento Quarto, commendatur ab incorruptione ad statum, in quo sine impedimento carnis, cum dicitur : carnis, cum dicitur :

« Qui virgo. » Est enim, ut dicit Augu- « Qui virgo. » Est enim, ut dicit Augu- stinus, virginitas in carne corruptibili in- stinus, virginitas in carne corruptibili in-

1 Ezechiel. 1, 5 et seq. 1 Ezechiel. 1, 5 et seq.

Sexto, commendatur a vocatione. Sexto, commendatur a vocatione. Non enim vocatur, ut Matthæus, ab illi- Non enim vocatur, ut Matthæus, ab illi- cito lucro nec a causa lucri liciti, sicut cito lucro nec a causa lucri liciti, sicut a piscatione vocantur Petrus, et An- a piscatione vocantur Petrus, et An- dreas sed ab occupatione matrimonii dreas sed ab occupatione matrimonii sancti et a Deo instituti eo quod præ- sancti et a Deo instituti eo quod præ- stat impedimentum vitæ contemplativæ stat impedimentum vitæ contemplativæ

quis Deum potest contemplari. Unde, I quis Deum potest contemplari. Unde, I ad Corinth. VII, 35, Apostolus provocans ad Corinth. VII, 35, Apostolus provocans ad statum virginitatis dicit: Porro hoc ad statum virginitatis dicit: Porro hoc

2 Cf. Matth. XIII, 44. 2 Cf. Matth. XIII, 44.

IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM. IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM.

ad utilitatem vestram dico, non ut la- ad utilitatem vestram dico, non ut la- queum vobis injiciam, sed ad id quod queum vobis injiciam, sed ad id quod honestum est, scilicet, provocem : et honestum est, scilicet, provocem : et quod facultatem præbeat sine impedi- quod facultatem præbeat sine impedi- mento Dominum obsecrandi, vel Domi- mento Dominum obsecrandi, vel Domi- no se observandi. no se observandi.

Et hoc est quod dicit : Et hoc est quod dicit :

« Quem de nuptiis, » hoc est, de so- « Quem de nuptiis, » hoc est, de so- lemnitate nuptiarum volentem per lemnitate nuptiarum volentem per consensum matrimonii nubere per com- consensum matrimonii nubere per com- mistionem carnalis copulæ, « vocavit mistionem carnalis copulæ, « vocavit Deus. » Quod tamen expresse non legi- Deus. » Quod tamen expresse non legi- tur sed opinio est quorumdam quod tur sed opinio est quorumdam quod factum sit in nuptiis in Cana Galilææ factum sit in nuptiis in Cana Galilææ factis. Nec in hoc voluit aliquod pec- factis. Nec in hoc voluit aliquod pec- catum Joannes. I ad Corinth. vII, 36 et catum Joannes. I ad Corinth. vII, 36 et 40: Non peccat, scilicet virgo, sinubat... 40: Non peccat, scilicet virgo, sinubat... Beatior autem erit si sic permanserit. Nec Beatior autem erit si sic permanserit. Nec est præsumendum quod libidine ductus est præsumendum quod libidine ductus nubere voluerit Joannes sed quia tunc nubere voluerit Joannes sed quia tunc fuit propagatio religionis cum transfu- fuit propagatio religionis cum transfu- sione seminis ideo ignarus jam in- sione seminis ideo ignarus jam in- choandæ gratiæ, in nuptias consensit. choandæ gratiæ, in nuptias consensit. Simile quid habens in mente cum Sara, Simile quid habens in mente cum Sara, filia Raguelis, quæ dicit: Numquam filia Raguelis, quæ dicit: Numquam concupivi virum, et mundam servavi concupivi virum, et mundam servavi animam meam ab omni concupiscentia... animam meam ab omni concupiscentia... Virum autem cum timore tuo, non cum Virum autem cum timore tuo, non cum libidine mea consensi suscipere 2. Et ideo libidine mea consensi suscipere 2. Et ideo statim postquam intellexit in Christo no- statim postquam intellexit in Christo no- bilius procreari fideles per verbi incor- bilius procreari fideles per verbi incor- ruptionem, quam per carnem : statim ruptionem, quam per carnem : statim cum Christo ad frugem melioris vitæ cum Christo ad frugem melioris vitæ convolavit. Et ex hinc accepit Ecclesia, convolavit. Et ex hinc accepit Ecclesia, quod hi qui contraxerunt per verba de quod hi qui contraxerunt per verba de præsenti, ante carnalem copulam ad præsenti, ante carnalem copulam ad frugem melioris vitæ possunt convolare, frugem melioris vitæ possunt convolare, etiam altero conjuge contradicente. etiam altero conjuge contradicente.

« Cui virginitatis in hoc duplex testi- « Cui virginitatis in hoc duplex testi- monium in Evangelio datur: quod et monium in Evangelio datur: quod et præ cæteris dilectus a Deo dicitur: præ cæteris dilectus a Deo dicitur: et huic matrem suam pendens in cruce et huic matrem suam pendens in cruce

1 Cf. Matth. x, 1 et Marc. III, 13. 1 Cf. Matth. x, 1 et Marc. III, 13. Tob. III, 16 et 18. Tob. III, 16 et 18.

3 Cf. Matth. XVIII, 16; Deuter. xix, 15; II ad 3 Cf. Matth. XVIII, 16; Deuter. xix, 15; II ad

13 13

commendavit Dominus, ut virginem commendavit Dominus, ut virginem virgo servaret. virgo servaret.

Hic incipit dare duplex testimonium Hic incipit dare duplex testimonium virginitatis, quæ præcipua virtus est virginitatis, quæ præcipua virtus est inter eas a quibus commendatur. inter eas a quibus commendatur.

Primum testimonium est a præroga- Primum testimonium est a præroga- tiva dilectionis: secundum est a com- tiva dilectionis: secundum est a com- missa in cruce custodia matris. missa in cruce custodia matris.

De primo dicitur : « Cui, » scilicet De primo dicitur : « Cui, » scilicet Joanni, « duplex testimonium, » quia Joanni, « duplex testimonium, » quia

in ore duorum vel trium testium stat in ore duorum vel trium testium stat omne verbum 3, « datur, » per scriptu- omne verbum 3, « datur, » per scriptu- ram, « in Evangelio, » quod ipse Joannes ram, « in Evangelio, » quod ipse Joannes describit. describit.

Unum scilicet, « quod præ cæteris Unum scilicet, « quod præ cæteris a Deo dilectus dicitur. » Et hoc ex- a Deo dilectus dicitur. » Et hoc ex- presse non legitur, sed per antonoma- presse non legitur, sed per antonoma- siam intelligitur, Joan. xx1, 20, ubi siam intelligitur, Joan. xx1, 20, ubi dicitur: Vidit illum discipulum quem dicitur: Vidit illum discipulum quem diligebat Jesus, qui et recubuit in cœna diligebat Jesus, qui et recubuit in cœna super pectus ejus. Et quamvis de hoc super pectus ejus. Et quamvis de hoc sint quæstiones difficiles in sequentibus sint quæstiones difficiles in sequentibus hujus libri explicandæ, tamen hoc dici hujus libri explicandæ, tamen hoc dici potest, quod præ cæteris dilexit Joan- potest, quod præ cæteris dilexit Joan- nem non secundum quantitatem dile- nem non secundum quantitatem dile- ctionis, sed secundum signum: et cum ctionis, sed secundum signum: et cum dilectio Dei ponat effectum in re dilecta dilectio Dei ponat effectum in re dilecta (secundum cujus quantitatem major di- (secundum cujus quantitatem major di- lectio vel minor dilectio dicitur) effectum lectio vel minor dilectio dicitur) effectum quidem dilectionis secundum vitam acti- quidem dilectionis secundum vitam acti- vam, majorem invenimus in Petro, cui vam, majorem invenimus in Petro, cui claves commisit et Ecclesiæ gregem, et claves commisit et Ecclesiæ gregem, et super quem Ecclesiam ædificandam præ- super quem Ecclesiam ædificandam præ- dixit propter quod et ipse Petrus ver- dixit propter quod et ipse Petrus ver- tex et caput et princeps dicitur Apostolo- tex et caput et princeps dicitur Apostolo- rum. Effectum autem gratiæ in ordine rum. Effectum autem gratiæ in ordine ad vitam contemplativam, majorem in- ad vitam contemplativam, majorem in- venimus in Joanne qui supra pectus venimus in Joanne qui supra pectus Domini recubuit, quem a dolore mortis Domini recubuit, quem a dolore mortis præservandum prædixit, cui sacramenta præservandum prædixit, cui sacramenta suæ deitatis revelavit et quoad hoc suæ deitatis revelavit et quoad hoc « præ cæteris dilectus a Deo dicitur. » « præ cæteris dilectus a Deo dicitur. » Et hujus quidem dilectionis causam Et hujus quidem dilectionis causam

Corinth. XIII, 1. Corinth. XIII, 1.

* Matth. XVI, 18 et seq. * Matth. XVI, 18 et seq.

14 14

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hic dicit Hieronymus esse castitatem vir- hic dicit Hieronymus esse castitatem vir- ginitatis. Sapient. 11, 13: Hæc est quæ ginitatis. Sapient. 11, 13: Hæc est quæ nescivit thorum in delicto: hæc igitur nescivit thorum in delicto: hæc igitur habebit fructum in respectione animarum habebit fructum in respectione animarum sanctarum. Chrysostomus autem causan sanctarum. Chrysostomus autem causan dilectionis hujus dicit esse ingenitam dilectionis hujus dicit esse ingenitam huic Apostolo mansuetudinem, in qua huic Apostolo mansuetudinem, in qua præ cæteris Christo similior erat: quia præ cæteris Christo similior erat: quia hanc etiam in Moyse dilexit. Numer. XII, hanc etiam in Moyse dilexit. Numer. XII, 3 Erat enim Moyses vir mitissimus 3 Erat enim Moyses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in super omnes homines qui morabantur in terra. Hanc etiam in David, qui erat vir terra. Hanc etiam in David, qui erat vir secundum cor Dei, dilexit. Il Regum, secundum cor Dei, dilexit. Il Regum, XXIII, 8: Ipse est quasi tenerrimus ligni XXIII, 8: Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus qui tantæ est lenitatis, ut vermiculus qui tantæ est lenitatis, ut non sentiatur dum tangitur vel attrecta- non sentiatur dum tangitur vel attrecta- tur. Augustinus autem dicit, quod causa tur. Augustinus autem dicit, quod causa hujus præcipuæ dilectionis erat, quod hujus præcipuæ dilectionis erat, quod Joannes vice versa etiam Christum præ Joannes vice versa etiam Christum præ cæteris dilexit. Sed hoc oportuit intelligi cæteris dilexit. Sed hoc oportuit intelligi secundum modum prædictum in effectu secundum modum prædictum in effectu contemplationis: quia pro certo in effectu contemplationis: quia pro certo in effectu actionis Petrus præ cæteris ferventius actionis Petrus præ cæteris ferventius dilexit. Proverb. vi, 17: Ego diligentes dilexit. Proverb. vi, 17: Ego diligentes me diligo. me diligo.

Secundum autem testimonium est, Secundum autem testimonium est, « quod huic » Joanni « matrem suam, » « quod huic » Joanni « matrem suam, » Mariam beatissimam Virginem, « pen- Mariam beatissimam Virginem, « pen- dens in cruce, » et curam matris amplius dens in cruce, » et curam matris amplius visibiliter non agens, « commendavit, » visibiliter non agens, « commendavit, » dicens, Joan. xix, 26 et 27: Mulier, ecce dicens, Joan. xix, 26 et 27: Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo : Ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo : Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam mater tua. Et ex illa hora accepit eam discipulus in sua. Et ex illo tunc intelli- discipulus in sua. Et ex illo tunc intelli- gitur mortuus fuisse Joseph, Domini nu- gitur mortuus fuisse Joseph, Domini nu- tritius, qui si vixisset, non alium cu- tritius, qui si vixisset, non alium cu- stodem superordinasset. Tantum ergo de- stodem superordinasset. Tantum ergo de- positum committere Joanni, signum fuit positum committere Joanni, signum fuit prærogativæ dilectionis. Et congruebat prærogativæ dilectionis. Et congruebat « ut virginem » matrem « virgo » Joannes « ut virginem » matrem « virgo » Joannes « servaret, » curam gerens ipsius. « servaret, » curam gerens ipsius.

« Denique manifestans in Evangelio « Denique manifestans in Evangelio quod erat ipse incorruptibilis, Verbi quod erat ipse incorruptibilis, Verbi opus inchoans, solus Verbum car- opus inchoans, solus Verbum car-

nem factum esse, nec lumen a tene- nem factum esse, nec lumen a tene- bris comprehensum fuisse testatur : bris comprehensum fuisse testatur : primum signum ponens, quod in primum signum ponens, quod in

nuptiis fecit Dominus, ostendens quod nuptiis fecit Dominus, ostendens quod ipse erat: vel legentibus demonstra- ipse erat: vel legentibus demonstra- ret, quod ubi Dominus invitatus est, ret, quod ubi Dominus invitatus est, deficere nuptiarum vinum debeat: ut deficere nuptiarum vinum debeat: ut et veteribus immutatis, nova omnia et veteribus immutatis, nova omnia quæ a Christo instituuntur appareant.>> quæ a Christo instituuntur appareant.>>

Hic ponit congruentiam scribendi Hic ponit congruentiam scribendi Evangelium a commendatis virtutibus Evangelium a commendatis virtutibus sumptam, et præcipue ab ea quæ princi- sumptam, et præcipue ab ea quæ princi- palis est inter eas. Et hæc est mentis et palis est inter eas. Et hæc est mentis et corporis virginitas: quia ex hoc quod in corporis virginitas: quia ex hoc quod in delectationem coitus ratio numquam delectationem coitus ratio numquam descendit, sinceriorem et clariorem pos- descendit, sinceriorem et clariorem pos- sidet intellectum et ex hoc patet quod sidet intellectum et ex hoc patet quod perpetuæ incorruptionis meditatio (ut perpetuæ incorruptionis meditatio (ut dicit Augustinus) limpidius divina cogno- dicit Augustinus) limpidius divina cogno- scit: quia ut dicit Mercurius Trimegi- scit: quia ut dicit Mercurius Trimegi- stus: «Deus deorum non nisi abstracto a stus: «Deus deorum non nisi abstracto a carne intellectu videri valet et cognosci. » carne intellectu videri valet et cognosci. » Ab hac ergo virtute Joannes sumit duas Ab hac ergo virtute Joannes sumit duas congruentias scribendi: unam quidem congruentias scribendi: unam quidem ad Verbi increati proprietates: alteram ad Verbi increati proprietates: alteram autem ad initium signorum, quod præ- autem ad initium signorum, quod præ- termissum ab aliis Evangelistis solus termissum ab aliis Evangelistis solus ponit Joannes et secundum hæc duo ponit Joannes et secundum hæc duo pars ista dividitur in duas partes. pars ista dividitur in duas partes.

In prima autem harum partium tria In prima autem harum partium tria facit Joannes quorum primum est, quod facit Joannes quorum primum est, quod se virginem Joannes in principio Evange- se virginem Joannes in principio Evange- lii demonstravit. Secundum est, per quid lii demonstravit. Secundum est, per quid se virginem ostendit. Tertium autem est, se virginem ostendit. Tertium autem est, usquequo Verbi notitiam in scribendo usquequo Verbi notitiam in scribendo deduxit. deduxit.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Denique, » quia scilicet virgo erat « Denique, » quia scilicet virgo erat et aquila, qui non ad carnem, sed ad et aquila, qui non ad carnem, sed ad lumen incircumscriptum oculos duxerat: lumen incircumscriptum oculos duxerat: « opus inchoans » suæ scripturæ << in- « opus inchoans » suæ scripturæ << in- corruptibilis Verbi, » quia materia suæ corruptibilis Verbi, » quia materia suæ scripturæ est incorruptibile Verbum, scripturæ est incorruptibile Verbum, quod incorruptibile de incorruptibili quod incorruptibile de incorruptibili Patre incorruptibiliter ab æterno gene- Patre incorruptibiliter ab æterno gene- ratum est: << solus, »inter Evangelistas ratum est: << solus, »inter Evangelistas vel inter omnes Scriptores qui de Verbo vel inter omnes Scriptores qui de Verbo paterni intellectus scripserunt, ut So- paterni intellectus scripserunt, ut So-

crates, et Plato, et ante hos Mercurius crates, et Plato, et ante hos Mercurius Trimegistus, « testatur, » per scriptu- Trimegistus, « testatur, » per scriptu-

IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM. IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM.

ram, «Verbum » æternum << carnem ram, «Verbum » æternum << carnem factum esse » in ultimis temporibus. Et factum esse » in ultimis temporibus. Et hoc quidem scribendo facit, « manife- hoc quidem scribendo facit, « manife- stans » ipso facto «in Evangelio,» sic a se stans » ipso facto «in Evangelio,» sic a se descripto, «quod erat ipse » vel « quid descripto, «quod erat ipse » vel « quid erat ipse, » qui virgineo intellectu et in- erat ipse, » qui virgineo intellectu et in- corrupto, aquilina visus, virtute, sic corrupto, aquilina visus, virtute, sic æternum lumen conspexerat. Et hoc est æternum lumen conspexerat. Et hoc est quod dicit Augustinus, quod in libris quod dicit Augustinus, quod in libris Philosophorum legerat in principio esse Philosophorum legerat in principio esse Verbum in paterno intellectu, et quod Verbum in paterno intellectu, et quod omnia per Verbum facta sunt : sed omnia per Verbum facta sunt : sed non legit ibi Verbum carnem factum non legit ibi Verbum carnem factum esse. Hoc autem plane patet in libro esse. Hoc autem plane patet in libro Socratis de Natura deorum, et in fine Socratis de Natura deorum, et in fine primæ patris Timæi Platonis, et in libro primæ patris Timæi Platonis, et in libro Trimegisti, quem de Distinctione deorum Trimegisti, quem de Distinctione deorum et causarum composuit. et causarum composuit.

" "

Testatur autem hoc Joannes non so- Testatur autem hoc Joannes non so- lum per ea quæ dicta sunt: sed etiam lum per ea quæ dicta sunt: sed etiam « primum signum ponens, » inter omnia « primum signum ponens, » inter omnia quæ Christus fecisse legitur, quæ Christus fecisse legitur, quod in quod in nuptiis fecit Dominus, » ubi mutavit nuptiis fecit Dominus, » ubi mutavit aquam in vinum : et insipidas delecta- aquam in vinum : et insipidas delecta- tiones et generationes carnis, ad saporem tiones et generationes carnis, ad saporem cœlestium et intellectualium gaudiorum cœlestium et intellectualium gaudiorum commutavit, ut dicit Chrysostomus. In commutavit, ut dicit Chrysostomus. In hoc « ostendens quod » vel « quid erat hoc « ostendens quod » vel « quid erat ipse, ipse,

sicut prius, qui ad saporem vini sicut prius, qui ad saporem vini de insipiditate aquæ transierat unde de insipiditate aquæ transierat unde dicit Servasti bonum vinum usque ad- dicit Servasti bonum vinum usque ad- huc. Hoc autem fecit, « ut legentibus, » huc. Hoc autem fecit, « ut legentibus, » ad intellectum spiritualem Evangelium ad intellectum spiritualem Evangelium suum, « demonstraret, » ipsa lectione, suum, « demonstraret, » ipsa lectione, « quod ubi Dominus » ad nuptias men- « quod ubi Dominus » ad nuptias men- tales in unione spiritus creati ad increa- tales in unione spiritus creati ad increa- tum « invitatus est, » per fidei et cogni- tum « invitatus est, » per fidei et cogni- tionis devotionem, « debeat deficere » et tionis devotionem, « debeat deficere » et

abjici « vinum » carnalis gaudii «nup- abjici « vinum » carnalis gaudii «nup- tiarum » carnalium: et virginitatis mun- tiarum » carnalium: et virginitatis mun- ditia in integritate cordis generari. Ad ditia in integritate cordis generari. Ad Ephes. v, 18 Nolite inebriari vino, in Ephes. v, 18 Nolite inebriari vino, in quo est luxuria. Lot enim temulentus quo est luxuria. Lot enim temulentus filias corrupit : Noe inebriatus, in geni- filias corrupit : Noe inebriatus, in geni- talibus nudatus, turpiter apparuit 3: Ho- talibus nudatus, turpiter apparuit 3: Ho-

1 Joan. I, 1 et seq. 1 Joan. I, 1 et seq.

2 Cf. Genes. xix, 30 et seq. 2 Cf. Genes. xix, 30 et seq.

3 Cf. Genes. Ix, 21. 3 Cf. Genes. Ix, 21.

15 15

lofernes potatus et crapulatus a vino, lofernes potatus et crapulatus a vino, capite truncatus fuit : Baltassar vinum capite truncatus fuit : Baltassar vinum bibens, regnum perdidit 3. Et sic semper bibens, regnum perdidit 3. Et sic semper patet quod vinum delectatione carnali patet quod vinum delectatione carnali mentem devirginans corrumpit et in per- mentem devirginans corrumpit et in per- ditionem adducit. Econtra sicut dicitur, ditionem adducit. Econtra sicut dicitur, Daniel, 1, 8: Daniel proposuit in corde Daniel, 1, 8: Daniel proposuit in corde suo ne pollueretur de mensa regis, scilicet suo ne pollueretur de mensa regis, scilicet terreni, neque de vino potus ejus: et acce- terreni, neque de vino potus ejus: et acce- pit gratiam intelligendi secreta divina. pit gratiam intelligendi secreta divina. Eccle. 11, 3: Cogitavi in corde meo abs- Eccle. 11, 3: Cogitavi in corde meo abs- trahere a vino carnem meam, ut animum trahere a vino carnem meam, ut animum meum transferrem ad sapientiam. meum transferrem ad sapientiam.

« Vel » ut legentibus demonstraret, « Vel » ut legentibus demonstraret, quod ubi Dominus invitatus est, om- quod ubi Dominus invitatus est, om- nia, » quæ in homine sunt, « debeant nia, » quæ in homine sunt, « debeant apparere nova. » Apocal. xxi, 5: Dixit apparere nova. » Apocal. xxi, 5: Dixit qui sedebat in throno: Ecce nova facio qui sedebat in throno: Ecce nova facio omnia « veteribus immutatis, >> ubi sub omnia « veteribus immutatis, >> ubi sub veteri lege per aquam insipidæ carnalis veteri lege per aquam insipidæ carnalis commissionis fiebat propagatio. Mutatio commissionis fiebat propagatio. Mutatio ergo veterum est transitus carnalis ju- ergo veterum est transitus carnalis ju- cunditatis insipidæ (quæ magis est in cunditatis insipidæ (quæ magis est in nuptiis) ad jucunditatem sapidæ delecta- nuptiis) ad jucunditatem sapidæ delecta- tionis, quæ est in unione spirituum tionis, quæ est in unione spirituum creati et increati in incorruptione intel- creati et increati in incorruptione intel- lectus. I ad Corinth. vi, 17: Qui adhæ- lectus. I ad Corinth. vi, 17: Qui adhæ- ret Domino, unus spiritus est. Levit. xxvi, ret Domino, unus spiritus est. Levit. xxvi, 10 Vetera novis supervenientibus proji- 10 Vetera novis supervenientibus proji- cietis. II ad Corinth. v, 17: Si qua ergo cietis. II ad Corinth. v, 17: Si qua ergo in Christo nova creatura, vetera transie- in Christo nova creatura, vetera transie- runt ecce facta sunt omnia nova. runt ecce facta sunt omnia nova.

: :

« Hoc autem Evangelium scripsit in « Hoc autem Evangelium scripsit in Asia, postea quam in Pathmos insula Asia, postea quam in Pathmos insula Apocalypsim scripserat: ut cui in Apocalypsim scripserat: ut cui in principio canonis incorruptibile prin- principio canonis incorruptibile prin- cipium prænotatur in Genesi, ei cipium prænotatur in Genesi, ei etiam incorruptibilis finis per virgi- etiam incorruptibilis finis per virgi- nem in Apocalypsi redderetur, di- nem in Apocalypsi redderetur, di- cente Christo: Ego sum Alpha et cente Christo: Ego sum Alpha et Omega 6. » Omega 6. »

4 Cf. Judith. XIII, 2 et seq. 4 Cf. Judith. XIII, 2 et seq.

5 Cf. Daniel. v, 1 et seq. 5 Cf. Daniel. v, 1 et seq.

6 Apocal. 1, 8, 17 et xx1, 6 et xx11, 13. 6 Apocal. 1, 8, 17 et xx1, 6 et xx11, 13.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Secunda pars est in qua locum et or- Secunda pars est in qua locum et or- dinem scripturæ Joannis determinat. dinem scripturæ Joannis determinat.

Et dividitur in duas partes: in quarum Et dividitur in duas partes: in quarum prima tangit scripturæ hujus locum, or- prima tangit scripturæ hujus locum, or- dinem, et auctoritatem : in secunda dinem, et auctoritatem : in secunda autem ostendit causam quare ipse Hie- autem ostendit causam quare ipse Hie- ronymus omnium horum non exponit ronymus omnium horum non exponit rationem. rationem.

Prima autem harum partium tria con- Prima autem harum partium tria con- tinet, scilicet ordinem, locum, et scripto- tinet, scilicet ordinem, locum, et scripto- rum Joannis auctoritatem : et diligen- rum Joannis auctoritatem : et diligen- tiam scriptoris et ordinem temporis tiam scriptoris et ordinem temporis hujus Evangelii ad Evangelia aliorum hujus Evangelii ad Evangelia aliorum Evangelistarum. Evangelistarum.

In primo horum duo facit tangit In primo horum duo facit tangit enim scribendi ordinem, et descripti or- enim scribendi ordinem, et descripti or- dinis inducit rationem. dinis inducit rationem.

Dicit ergo de loco Scripturæ : Dicit ergo de loco Scripturæ :

« Hoc autem Evangelium » Joannes « Hoc autem Evangelium » Joannes « scripsit, » ut posteris proficeret, « in « scripsit, » ut posteris proficeret, « in Asia. » Quod ad commendationem facit Asia. » Quod ad commendationem facit Evangelii: quia in Asia minore (quæ est Evangelii: quia in Asia minore (quæ est Græcia) multitudo fuit sapientium et Græcia) multitudo fuit sapientium et litteratorum. I ad Corinth. 1, 22: Græci litteratorum. I ad Corinth. 1, 22: Græci sapientiam quærunt. sapientiam quærunt.

Et tangit ordinem temporis, dicens : Et tangit ordinem temporis, dicens : « Posteaquam in Pathmos insula, » ad « Posteaquam in Pathmos insula, » ad quam per Domitianum relegatus fuerat, quam per Domitianum relegatus fuerat, sicut dicitur, Apocal. I, 9, « Apoca- sicut dicitur, Apocal. I, 9, « Apoca- lypsim, » quod revelatio interpreta- lypsim, » quod revelatio interpreta- tur, «scripserat. » Quia, sicut dicit Au- tur, «scripserat. » Quia, sicut dicit Au- gustinus in Glossa: « A tempore Domi- gustinus in Glossa: « A tempore Domi- nicæ Ascensionis per annos quadraginta nicæ Ascensionis per annos quadraginta quinque absque adminiculo scribendi quinque absque adminiculo scribendi usque ad ultima Domitiani tempora præ- usque ad ultima Domitiani tempora præ- dicavit. Sed a senatu Romano occiso dicavit. Sed a senatu Romano occiso Domitiano, præceptoque quod omnia re- Domitiano, præceptoque quod omnia re- vocarentur, quæ Domitianus fecerat, et vocarentur, quæ Domitianus fecerat, et quod infaustum Domitiani nomen et quod infaustum Domitiani nomen et imago de lignis et lapidibus eraderetur imago de lignis et lapidibus eraderetur ubicumque scriptum vel sculptum inve- ubicumque scriptum vel sculptum inve- niretur: tunc enim permittente curia, niretur: tunc enim permittente curia, cum de exsilio redisset Joannes Ephe- cum de exsilio redisset Joannes Ephe- sum, compulsus ab Episcopis Asiæ de sum, compulsus ab Episcopis Asiæ de coæterna deitate Filii cum Patre scripsit coæterna deitate Filii cum Patre scripsit contra hæreticos, qui eo absente in Ec- contra hæreticos, qui eo absente in Ec-

1 Genes. 1, 1 et 3. 1 Genes. 1, 1 et 3.

2 Psal. xxxII, 9. 2 Psal. xxxII, 9.

clesias in quibus fidem fundaverat Apo-- clesias in quibus fidem fundaverat Apo-- stolus, irrepserant, qui Christum ante stolus, irrepserant, qui Christum ante beatissimam Mariam fuisse negabant: beatissimam Mariam fuisse negabant: contra quos scribit Verbum in principio contra quos scribit Verbum in principio fuisse, et in fine temporum carnem fa- fuisse, et in fine temporum carnem fa- ctum fuisse et sic Evangelium secundum ctum fuisse et sic Evangelium secundum ordinem temporis post Apocalypsim ordinem temporis post Apocalypsim scripsit Joannes. » Et hoc est quod dicit. scripsit Joannes. » Et hoc est quod dicit. Alius tamen ordo est librorum quoad Alius tamen ordo est librorum quoad continentiam ipsorum : quia in Evangelio continentiam ipsorum : quia in Evangelio fundatio Ecclesiæ per sacramenta Christi fundatio Ecclesiæ per sacramenta Christi describitur: et in Apocalypsi gubernatio. describitur: et in Apocalypsi gubernatio. Ecclesiæ fundatæ, usque ad ultima tem- Ecclesiæ fundatæ, usque ad ultima tem- pora per figuras præsignatur: et sic pora per figuras præsignatur: et sic Evangelium est ante Apocalypsim. Evangelium est ante Apocalypsim.

Hujus autem duplicis ordinis subjungit Hujus autem duplicis ordinis subjungit causam, dicens: causam, dicens:

« Ut cui, » scilicet Verbo Dei, « in « Ut cui, » scilicet Verbo Dei, « in principio canonis, » hoc est, canonica principio canonis, » hoc est, canonica scripturæ, « in principio, » scilicet Ge- scripturæ, « in principio, » scilicet Ge- nesis, « incorruptibile principium, » quo nesis, « incorruptibile principium, » quo ipsum omnis creaturæ principium est ipsum omnis creaturæ principium est incorruptibile et æternum, « prænota- incorruptibile et æternum, « prænota- tur, » cum dicitur: In principio Deus tur, » cum dicitur: In principio Deus creavit cælum et terram... Et dixit Deus: creavit cælum et terram... Et dixit Deus: Fiat lux et facta est lux, etc. Hæc enim Fiat lux et facta est lux, etc. Hæc enim facta sunt omnia per Verbum incorru- facta sunt omnia per Verbum incorru- ptibile: quia ipse dixit et facta sunt 2. ptibile: quia ipse dixit et facta sunt 2.

« Ei etiam,» id est Verbo, «< redderetur « Ei etiam,» id est Verbo, «< redderetur per » Joannem « virginem, » virgineum per » Joannem « virginem, » virgineum intellectum habentem, « finis, » in ulti- intellectum habentem, « finis, » in ulti- mo libro canonis, « incorruptibilis. » Et mo libro canonis, « incorruptibilis. » Et hoc factum est Evangelio ultimo secun- hoc factum est Evangelio ultimo secun- dum tempus descripto, quando dictum dum tempus descripto, quando dictum est In principio erat Verbum 3. Vel, in est In principio erat Verbum 3. Vel, in ultimo libro secundum continentiæ li- ultimo libro secundum continentiæ li- brorum ordinem, hoc est, Apocalypsi: et brorum ordinem, hoc est, Apocalypsi: et hoc auctoritate probat cum dicit : «< Di- hoc auctoritate probat cum dicit : «< Di- cente Christo » per Joannem, Apoca- cente Christo » per Joannem, Apoca- lyps. xx11, 13: « Ego sum Alpha, » lyps. xx11, 13: « Ego sum Alpha, » quæ est prima littera, et principium pri- quæ est prima littera, et principium pri- mum signat, « et Omega, » quæ est ultima mum signat, « et Omega, » quæ est ultima in alphabeto græcorum littera, et finem in alphabeto græcorum littera, et finem designat: quia ipse est canonicæ Scriptu- designat: quia ipse est canonicæ Scriptu- ræ principium et finis. Dicitur autem ca- ræ principium et finis. Dicitur autem ca- nonica scriptura: quia ea loco canonis, nonica scriptura: quia ea loco canonis,

3 Joan. 1, 1. 3 Joan. 1, 1.

IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM. IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM.

hoc est, regulæ utimur in credendis et fa- hoc est, regulæ utimur in credendis et fa- ciendis et sperandis. Ad Galat. vi, ciendis et sperandis. Ad Galat. vi, 16: 16: Quicumque hanc regulam secuti fuerint, Quicumque hanc regulam secuti fuerint, par super illos, et misericordia, e super par super illos, et misericordia, e super Israel Dei. Israel Dei.

<< Et hic est Joannes qui sciens super- << Et hic est Joannes qui sciens super- venisse diem recessus sui, convocatis venisse diem recessus sui, convocatis discipulis suis in Epheso, per multa discipulis suis in Epheso, per multa signorum experimenta promens Chri- signorum experimenta promens Chri- stum, descendens in defossum sepul- stum, descendens in defossum sepul- turæ suæ locum: facta oratione posi- turæ suæ locum: facta oratione posi- tus est ad patres suos, tam extraneus tus est ad patres suos, tam extraneus a dolore mortis, quam a corruptione a dolore mortis, quam a corruptione carnis invenitur alienus. » carnis invenitur alienus. »

In hac parte describitur auctoritas et In hac parte describitur auctoritas et diligentia Scriptoris: auctoritas in præ- diligentia Scriptoris: auctoritas in præ- scientia futurorum et miraculis : diligentia scientia futurorum et miraculis : diligentia vero in hoc quod per experimenta multa vero in hoc quod per experimenta multa docuit fidem Christi discipulos. docuit fidem Christi discipulos.

Dicit ergo « Et hic, » tantæ digni- Dicit ergo « Et hic, » tantæ digni- tatis et auctoritatis, « est Joannes, » hujus tatis et auctoritatis, « est Joannes, » hujus Scriptor Evangelii, « qui sciens, » ex Scriptor Evangelii, « qui sciens, » ex præscientia futurorum, quæ certitudina- præscientia futurorum, quæ certitudina- liter non haberetur nisi per Spiritum di- liter non haberetur nisi per Spiritum di- vinum. I ad Corinth. 11, 11: Quæ Dei sunt, vinum. I ad Corinth. 11, 11: Quæ Dei sunt, nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Actu- nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Actu- um, 1, 7: Non est vestrum nosse tempora um, 1, 7: Non est vestrum nosse tempora vel momenta quæ Pater posuit in sua po- vel momenta quæ Pater posuit in sua po- testate. « Supervenisse, » ex decursu testate. « Supervenisse, » ex decursu temporis vel officii quod acceperat a Deo. temporis vel officii quod acceperat a Deo. I ad Timoth. iv, 6: Ego jam delibor, et I ad Timoth. iv, 6: Ego jam delibor, et tempus resolutionis meæ instat. «< Diem tempus resolutionis meæ instat. «< Diem recessus sui. » In quo notatur animæ im- recessus sui. » In quo notatur animæ im- mortalitas, quæ ad Deum recedit. II ad mortalitas, quæ ad Deum recedit. II ad Corinth. v, 8: Audemus, et bonam vo- Corinth. v, 8: Audemus, et bonam vo- luntatem habemus magis peregrinari a luntatem habemus magis peregrinari a corpore, et præsentes esse ad Dominum. corpore, et præsentes esse ad Dominum. Ad Philip. 1, 23 : Desiderium habens dis- Ad Philip. 1, 23 : Desiderium habens dis- solvi, et esse cum Christo. Esse enim cum solvi, et esse cum Christo. Esse enim cum Christo multo magis melius est. « Convo- Christo multo magis melius est. « Convo- catis, » ad modum Patriarchæ Jacob, catis, » ad modum Patriarchæ Jacob, Genes. XLIX, 2: Congregamini, et audite, Genes. XLIX, 2: Congregamini, et audite, filii Jacob, audite Israel patrem vestrum. filii Jacob, audite Israel patrem vestrum. « Discipulis suis, » qui disciplina fidei « Discipulis suis, » qui disciplina fidei ab eo erant imbuti. Eccli. LI, 31: Appro- ab eo erant imbuti. Eccli. LI, 31: Appro-

XXIV XXIV

17 17

piate ad me, indocti, et congregate vos piate ad me, indocti, et congregate vos in domum disciplinæ. « In Epheso, »> in in domum disciplinæ. « In Epheso, »> in quo sedes erat metropolitana. Isa. 11, 3 : quo sedes erat metropolitana. Isa. 11, 3 : De Sion exibit lex, et verbum Domini De Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem. de Jerusalem.

« Promens Christum » in se habitan- « Promens Christum » in se habitan- tem. Vel, « promens Christum, » hoc tem. Vel, « promens Christum, » hoc est, Christi fidem. Promens, inquam, est, Christi fidem. Promens, inquam, hoc est, probans « per multa experi- hoc est, probans « per multa experi- menta signorum, » intransitive, hoc est, menta signorum, » intransitive, hoc est, per multa signa quæ experimento pro- per multa signa quæ experimento pro- enim non nisi per signa probari potest: enim non nisi per signa probari potest: demonstratio enim non habet locum in demonstratio enim non habet locum in fide quia demonstratio cogit ad consen- fide quia demonstratio cogit ad consen- tiendum: fides autem non est nisi cre- tiendum: fides autem non est nisi cre- dere volentis, ut dicit Augustinus. Cæ- dere volentis, ut dicit Augustinus. Cæ- tera potest homo nolens: credere autem tera potest homo nolens: credere autem non nisi volens. Et ideo demonstratio non nisi volens. Et ideo demonstratio non habet locum, sed evacuat fidei meri- non habet locum, sed evacuat fidei meri- tum: quia (sicut dicit Gregorius) fides tum: quia (sicut dicit Gregorius) fides non habet meritum, cui humana ratio non habet meritum, cui humana ratio præbet experimentum. Et ideo fides quæ præbet experimentum. Et ideo fides quæ est super rationem, probatur per signum est super rationem, probatur per signum quod est ultra naturæ virtutem: quia quod est ultra naturæ virtutem: quia (sicut dicit Gregorius) rebus mirabilibus (sicut dicit Gregorius) rebus mirabilibus fidem præbent facta mirabiliora. Et in fidem præbent facta mirabiliora. Et in hoc notatur dilligentia Doctoris, qui per hoc notatur dilligentia Doctoris, qui per multa fidem firmavit. multa fidem firmavit.

baverunt Christi virtutem et fidem. Fides baverunt Christi virtutem et fidem. Fides

«< Descendens, » sine dolore per Chri- «< Descendens, » sine dolore per Chri- sti sibi factam revelationem, << in defos- sti sibi factam revelationem, << in defos- sum, »> profunde, « sepulturæ suæ lo- sum, »> profunde, « sepulturæ suæ lo- cum. »In quo tamen non corpus ejus, cum. »In quo tamen non corpus ejus, sed manna scaturiens inventum est: sed manna scaturiens inventum est: propter quod quidam pie autumant eum propter quod quidam pie autumant eum cum corpore et anima in cœlum esse cum corpore et anima in cœlum esse translatum, secundum quod ex verbis translatum, secundum quod ex verbis Christi pie accipitur. Joan. xx1, 22: Sic Christi pie accipitur. Joan. xx1, 22: Sic eum volo manere donec veniam. eum volo manere donec veniam.

« Facta oratione, » pro confirmatione « Facta oratione, » pro confirmatione discipulorum, « positus est,» in loco bea- discipulorum, « positus est,» in loco bea- titudinis, « ad patres suos, » Patriarchas titudinis, « ad patres suos, » Patriarchas et Prophetas vel Angelos, qui eum in et Prophetas vel Angelos, qui eum in forma theophaniæ in illuminationibus di- forma theophaniæ in illuminationibus di- vinis genuerunt. Genes. XLIX, 32: Finitis vinis genuerunt. Genes. XLIX, 32: Finitis mandatis quibus filios instruebat, colle- mandatis quibus filios instruebat, colle- git pedes suos super lectulum et obiit: git pedes suos super lectulum et obiit: appositusque est ad populum suum. appositusque est ad populum suum.

« Tam extraneus, » hoc est, immunis « Tam extraneus, » hoc est, immunis

2 2

18 18

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« a dolore mortis: » et hoc erat miracu- « a dolore mortis: » et hoc erat miracu- lum quia bonus homo etiam plus quam lum quia bonus homo etiam plus quam alius in morte dolere debuit, ut dicit alius in morte dolere debuit, ut dicit Philosophus. Tamen quidam ex hoc acci- Philosophus. Tamen quidam ex hoc acci- piunt quod non sit mortuus, sed super- piunt quod non sit mortuus, sed super- vestitus gloria immortalitatis. Sed hoc vestitus gloria immortalitatis. Sed hoc non esse sentiendum dicit Hugo de sancto non esse sentiendum dicit Hugo de sancto Victore quia sententia hæc in omnibus Victore quia sententia hæc in omnibus obtinet firmitatem: Morte moriemini 1. obtinet firmitatem: Morte moriemini 1. Et ideo probabilius dicit eum esse mor- Et ideo probabilius dicit eum esse mor- tuum, sed statim resuscitatum, sicut et tuum, sed statim resuscitatum, sicut et Virginem gloriosissimam. Et sic dolo- Virginem gloriosissimam. Et sic dolo- rem mortis absorbuit gustus æternæ feli- rem mortis absorbuit gustus æternæ feli- citatis non sic ut non esset, sed ut ama- citatis non sic ut non esset, sed ut ama- ritudo ejus non sentiretur. I ad Corinth. ritudo ejus non sentiretur. I ad Corinth. xv, 54 et 55: Absorpta est mors in victo- xv, 54 et 55: Absorpta est mors in victo- ria. Ubi est, mors, victoria tua? Ubi est, ria. Ubi est, mors, victoria tua? Ubi est, mors, stimulus tuus? mors, stimulus tuus?

« Quam a corruptione carnis, » id est, « Quam a corruptione carnis, » id est, concupiscentiam, « invenitur alienus: » concupiscentiam, « invenitur alienus: » cum virgo electus a Domino, virgo in cum virgo electus a Domino, virgo in ævum permansit. ævum permansit.

« Tamen post omnes Evangelium « Tamen post omnes Evangelium scripsit, et hoc virgini debebatur. » scripsit, et hoc virgini debebatur. »

Hic ponit ordinem istius Evangelii ad Hic ponit ordinem istius Evangelii ad alia. Et dicit quod ultimo scriptum sit alia. Et dicit quod ultimo scriptum sit et subjungit rationem. et subjungit rationem.

Dicit ergo quod licet per multa signa Dicit ergo quod licet per multa signa Christum prompsisset, « tamen, » ab Epi- Christum prompsisset, « tamen, » ab Epi- scopis rogatus, « post omnes » illos Evan- scopis rogatus, « post omnes » illos Evan- gelistas, «Evangelium scripsit. » Sed gelistas, «Evangelium scripsit. » Sed tunc quæritur: Quia ex quo Matthæus et tunc quæritur: Quia ex quo Matthæus et alii sufficienter scripserant, videtur scrip- alii sufficienter scripserant, videtur scrip- tura sua superflua. Ad hoc dicit Grego- tura sua superflua. Ad hoc dicit Grego- rius: « Si quæris: Quid Matthæus sense- rius: « Si quæris: Quid Matthæus sense- rit? Id quod Marcus, Lucas, Joannes: et rit? Id quod Marcus, Lucas, Joannes: et tunc videtur quod uno Evangelio habito, tunc videtur quod uno Evangelio habito, cætera sunt superflua. Respondet ad hoc, cætera sunt superflua. Respondet ad hoc, quod verum est quod idem dicunt Evan- quod verum est quod idem dicunt Evan- gelistæ quantum ad materiam historiæ gelistæ quantum ad materiam historiæ et Sacramentorum Christi: et ideo sunt et Sacramentorum Christi: et ideo sunt veri testes concorditer fidem probantes: veri testes concorditer fidem probantes: sed non idem dicunt quantum ad inten- sed non idem dicunt quantum ad inten-

1 Genes. II, 17 et III, 4. 1 Genes. II, 17 et III, 4.

* S. GREGORIUS, Super illud Ezechielis, 1, 16: * S. GREGORIUS, Super illud Ezechielis, 1, 16:

lionem particularem, et ea per quæ deve- lionem particularem, et ea per quæ deve- nitur ad illam intentionem: et quoad hoc nitur ad illam intentionem: et quoad hoc sunt diversi et necessarii omnes. Mat- sunt diversi et necessarii omnes. Mat- thæus enim quamvis in communi atten- thæus enim quamvis in communi atten- dat ordinare historiam Christi, tamen in dat ordinare historiam Christi, tamen in particulari intendit adstruere Chri-ti particulari intendit adstruere Chri-ti regalem dignitatem: et ideo maxime regalem dignitatem: et ideo maxime ponit ea per quæ devenit in illam inten- ponit ea per quæ devenit in illam inten- tionem, omissis quibusdam aliis ad hæc tionem, omissis quibusdam aliis ad hæc non expresse facientibus. Marcus etiam non expresse facientibus. Marcus etiam historiam Christi ordinare intendit, sed historiam Christi ordinare intendit, sed tamen particulariter victoriam Christi in- tamen particulariter victoriam Christi in- tendit et ideo ea specialiter ponit per tendit et ideo ea specialiter ponit per quæ illa probari poterit: et sic Lucas in- quæ illa probari poterit: et sic Lucas in- tendit probare sacerdotium, et Joannes tendit probare sacerdotium, et Joannes deitatem. Et quia per idem secundum di- deitatem. Et quia per idem secundum di- versas considerationes venitur in diversa: versas considerationes venitur in diversa: ideo quædam eadem omnes ponunt, ideo quædam eadem omnes ponunt, quædam autem diversa, per quæ d.versas quædam autem diversa, per quæ d.versas suas intentiones ostendunt *. » Et ex his suas intentiones ostendunt *. » Et ex his patet solutio quæsitorum. patet solutio quæsitorum.

Subjungit autem rationem quare post Subjungit autem rationem quare post omnes scripsit, dicens: omnes scripsit, dicens:

« Et hoc virgini debebatur. » Dicunt « Et hoc virgini debebatur. » Dicunt quidam, quod agit verecunde, qui non quidam, quod agit verecunde, qui non ultro se ingerit: sed ultimo coactus, hoc ultro se ingerit: sed ultimo coactus, hoc quod faciendum est, facit. Sed hoc nihil quod faciendum est, facit. Sed hoc nihil est quia in talibus spiritualibus virgo est quia in talibus spiritualibus virgo magis fit audax, præcipue quando jam magis fit audax, præcipue quando jam perfectam habet ætatem: si enim junior perfectam habet ætatem: si enim junior esset annis, diceret cum Eliu, Job, xxxII, esset annis, diceret cum Eliu, Job, xxxII, 6: Junior sum tempore, vos autem anti- 6: Junior sum tempore, vos autem anti- quiores: idcirco, demisso capite, veritus quiores: idcirco, demisso capite, veritus sum vobis indicare meam sententiam. sum vobis indicare meam sententiam. Sed dicendum, quod ultimam faciem Sed dicendum, quod ultimam faciem Evangelio adjicere (quæ est facies aquila) Evangelio adjicere (quæ est facies aquila) « virgini debebatur, » hoc est, virgi- « virgini debebatur, » hoc est, virgi- neum intellectum habenti: quia per vi- neum intellectum habenti: quia per vi- sibilia regalis dignitatis, et victoriæ, et sibilia regalis dignitatis, et victoriæ, et sacerdotii, venitur ad invisibilia divinita- sacerdotii, venitur ad invisibilia divinita- tis. I ad Corinth. xv, 46: Non prius quod tis. I ad Corinth. xv, 46: Non prius quod spiritale est, sed quod animale, deinde spiritale est, sed quod animale, deinde quod spiritale. Gregorius : « Ut dum visi- quod spiritale. Gregorius : « Ut dum visi- biliter Deum cognoscimus, per hunc in biliter Deum cognoscimus, per hunc in invisibilium amorem rapiamur. invisibilium amorem rapiamur.

Rota in medio rotæ. Rota in medio rotæ.

» »

IN PROLOG. S. HIERONYMI IN'D. JOANNEM. IN PROLOG. S. HIERONYMI IN'D. JOANNEM.

« Quorum tamen vel scriptorumtem- « Quorum tamen vel scriptorumtem- poris dispositio, vel librorum ordinatio poris dispositio, vel librorum ordinatio ideo a nobis per singula non exponi ideo a nobis per singula non exponi

tur ut sciendi desiderio collato, et tur ut sciendi desiderio collato, et quærentibus fructus laboris, et Deo quærentibus fructus laboris, et Deo magisterii doctrina servetur. » magisterii doctrina servetur. »

Pars ultima est in qua ostendit quare Pars ultima est in qua ostendit quare dicti ordinis rationem non exposuit. dicti ordinis rationem non exposuit.

Dicit ergo: «Quorum tamen, » Evan- Dicit ergo: «Quorum tamen, » Evan- geliorum, « vel scriptorum, » tali ordine, geliorum, « vel scriptorum, » tali ordine, « temporis dispositio, » quare unus « temporis dispositio, » quare unus tempore scripsit ante alium, et perfecte tempore scripsit ante alium, et perfecte quidem scripsit et tamen secundo locum quidem scripsit et tamen secundo locum scribendi dederit. « Vel » quorum «< li- scribendi dederit. « Vel » quorum «< li- brorum, » scilicet Evangelii Joannis et brorum, » scilicet Evangelii Joannis et Apocalypsis, « ordinatio » diversa se- Apocalypsis, « ordinatio » diversa se- cundum tempus et continentiam, ut in cundum tempus et continentiam, ut in

19 19

ante habitis dictum est: «ideo, » ex certa ante habitis dictum est: «ideo, » ex certa conscientia, « non exponitur a nobis »> conscientia, « non exponitur a nobis »> per rationem expressain et expositivam. per rationem expressain et expositivam. in au litore, vel lectore, in au litore, vel lectore,

« «

Ut, » Ut, »

« sciendi desiderio » has rationes « col- « sciendi desiderio » has rationes « col- la!o. » Per hoc enim quod aliquid tangi- la!o. » Per hoc enim quod aliquid tangi- tur et non enucleatur, excitatur et collo- tur et non enucleatur, excitatur et collo- catur in altero desiderium sciendi. « Et catur in altero desiderium sciendi. « Et servetur quærentibus » horum omnium servetur quærentibus » horum omnium rationes «< fructus laboris, » per meritum rationes «< fructus laboris, » per meritum et studium inquisitionis. Peal. cIV, 4: et studium inquisitionis. Peal. cIV, 4: Quærite Dominum, et confirmamini : Quærite Dominum, et confirmamini : quærite faciem ejus semper. « Et serve- quærite faciem ejus semper. « Et serve- tur Deo, » qui solus est Magister intus tur Deo, » qui solus est Magister intus docens. Matth. XXIII, 8: Unus est Magi- docens. Matth. XXIII, 8: Unus est Magi- ster vester, scilicet Deus qui in cœlis est. ster vester, scilicet Deus qui in cœlis est. « Doctrina magisterii, » qui intus do- « Doctrina magisterii, » qui intus do- cet quærentes, et ex hoc de revelatis ha- cet quærentes, et ex hoc de revelatis ha- bere debet gratiarum actiones. bere debet gratiarum actiones.

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

EPISCOPI RATISBONENSIS, EPISCOPI RATISBONENSIS,

DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI, DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI, ORDINIS PRÆDICATORUM, ORDINIS PRÆDICATORUM,

IN EVANGELIUM SECUNDUM JOANNEM IN EVANGELIUM SECUNDUM JOANNEM

EXPOSITIO, EXPOSITIO,

Ad instantiam Alexandri IV pro exstirpandis haeresibus Ad instantiam Alexandri IV pro exstirpandis haeresibus tunc vigentibus Romae lecta. tunc vigentibus Romae lecta.

INCIPIT EVANGELIUM INCIPIT EVANGELIUM

SECUNDUM JOANNEM. SECUNDUM JOANNEM.

CAPUT I. CAPUT I.

Verbum est Deus, vita, et lux omnem hominem illuminans; per quod omnia Verbum est Deus, vita, et lux omnem hominem illuminans; per quod omnia facta sunt, et quod homo factum est; cui testimonium perhibet Joannes, dicens facta sunt, et quod homo factum est; cui testimonium perhibet Joannes, dicens se vocem, et indignum qui illius solvat corrigiam calceamenti, eumque esse se vocem, et indignum qui illius solvat corrigiam calceamenti, eumque esse Agnum Dei qui tollit peccatum mundi: Andreas alter duorum Joannis disci- Agnum Dei qui tollit peccatum mundi: Andreas alter duorum Joannis disci- pulorum qui Jesum secuti sunt, adducit ad illum etiam Simonem fratrem pulorum qui Jesum secuti sunt, adducit ad illum etiam Simonem fratrem suum; Philippus quoque a Jesu vocatus, adducit ad eum Nathanael. suum; Philippus quoque a Jesu vocatus, adducit ad eum Nathanael.

1. In principio erat Verbum, et Ver- 1. In principio erat Verbum, et Ver- bum erat apud Deum, et Deus bum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. erat Verbum.

2. Hoc erat in principio apud Deum. 2. Hoc erat in principio apud Deum. 3. Omnia per ipsum facta sunt, et 3. Omnia per ipsum facta sunt, et

sine ipso factum est nihil quod sine ipso factum est nihil quod factum est. factum est.

4. In ipso vita erat, et vita erat lux 4. In ipso vita erat, et vita erat lux hominum. hominum.

5. Et lux in tenebris lucet, et tene- 5. Et lux in tenebris lucet, et tene-

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

22 22

bræ eam non comprehende- bræ eam non comprehende-

runt. runt.

6. Fuit homo missus a Deo, cui no- 6. Fuit homo missus a Deo, cui no- men erat Joannes 1. men erat Joannes 1.

7. Hic venit in testimonium, ut te- 7. Hic venit in testimonium, ut te-

stimonium perhiberet de lumi- stimonium perhiberet de lumi-

ne, ut omnes crederent per illum. ne, ut omnes crederent per illum. 8. Non erat ille lux, sed ut testimo- 8. Non erat ille lux, sed ut testimo- nium perhiberet de lumine. nium perhiberet de lumine.

9. Erat lux vera, quæ illuminat om 9. Erat lux vera, quæ illuminat om nem hominem venientem in nem hominem venientem in hunc mundum 2. hunc mundum 2.

10. In mundo erat, et mundus per 10. In mundo erat, et mundus per ipsum factus est ³, et mundus ipsum factus est ³, et mundus eum non cognovit. eum non cognovit.

11. In propria venit, et sui eum non 11. In propria venit, et sui eum non

receperunt. receperunt. 12. Quotquot autem receperunt eum, 12. Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine fieri, his qui credunt in nomine ejus, ejus,

r3. Qui non ex sanguinibus, neque ex r3. Qui non ex sanguinibus, neque ex volontate carnis, neque ex vo- volontate carnis, neque ex vo- luntate viri, sed ex Deo nati luntate viri, sed ex Deo nati

sunt. sunt.

14. Et Verbum caro factum est, et 14. Et Verbum caro factum est, et

habitavit in nobis et vidimus habitavit in nobis et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gra- unigeniti a Patre, plenum gra- tiæ et veritatis. tiæ et veritatis.

15. Joannes testimonium perhibet de 15. Joannes testimonium perhibet de ipso, et clamat, dicens Hic ipso, et clamat, dicens Hic

erat quem dixi: Qui post me erat quem dixi: Qui post me venturus est, ante me factus venturus est, ante me factus est, quia prior me erat. est, quia prior me erat.

16. Et de plenitudine ejus nos omnes 16. Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gra- accepimus, et gratiam pro gra- tia 5. tia 5.

17. Quia lex per Moysen data est, 17. Quia lex per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Chri- gratia et veritas per Jesum Chri- stum facta est. stum facta est.

18. Deum nemo vidit umquam : uni- 18. Deum nemo vidit umquam : uni-

genitus Filius, qui est in sinu genitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Patris, ipse enarravit. 19. Et hoc est testimonium Joannis, 19. Et hoc est testimonium Joannis, quando miserunt Judæi ab Je- quando miserunt Judæi ab Je- rosolymis sacerdotes et levitas rosolymis sacerdotes et levitas ad eum, ut interrogarent eum : ad eum, ut interrogarent eum : Tu quis es? Tu quis es?

20. Et confessus est, et non negavit : 20. Et confessus est, et non negavit : et confessus est : Quia non et confessus est : Quia non sum ego Christus. sum ego Christus.

21. Et interrogaverunt eum: Quid 21. Et interrogaverunt eum: Quid ergo? Elias es tu? Et dixit : ergo? Elias es tu? Et dixit : Non sum. Propheta es tu? Et Non sum. Propheta es tu? Et respondit Non. respondit Non.

22. Dixerunt ergo ei : Quis es, ut re- 22. Dixerunt ergo ei : Quis es, ut re- sponsum demus his qui mise- sponsum demus his qui mise- runt nos? quid dicis de teipso? runt nos? quid dicis de teipso? 23. Ait Ego vox clamantis in deser- 23. Ait Ego vox clamantis in deser- to Dirigite viam Domini, sic- to Dirigite viam Domini, sic-

ut dixit Isaias propheta. ut dixit Isaias propheta. 24. Et qui missi fuerant, erant ex 24. Et qui missi fuerant, erant ex Pharisaeis. Pharisaeis.

25. Et interrogaverunt eum, et dixe- 25. Et interrogaverunt eum, et dixe- runt ei: Quid ergo baptizas, si runt ei: Quid ergo baptizas, si tu non es Christus, neque Elias, tu non es Christus, neque Elias, neque Propheta? neque Propheta?

26. Respondit eis Joannes, dicens : 26. Respondit eis Joannes, dicens : Ego baptizo in aqua: medius Ego baptizo in aqua: medius autem vestrum stetit, quem vos autem vestrum stetit, quem vos nescitis. nescitis.

27. Ipse est qui post me venturus est, 27. Ipse est qui post me venturus est, qui ante me factus est : cujus qui ante me factus est : cujus

ego non sum dignus ut solvam ego non sum dignus ut solvam ejus corrigiam calceamenti. ejus corrigiam calceamenti.

28. Hæc in Bethania facta sunt trans 28. Hæc in Bethania facta sunt trans Jordanem, ubi erat Joannes ba- Jordanem, ubi erat Joannes ba- ptizans. ptizans.

29. 29.

Altera die vidit Joannes Jesum Altera die vidit Joannes Jesum venientem ad se, et ait: Ecce venientem ad se, et ait: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit pec- Agnus Dei, ecce qui tollit pec- catum mundi. catum mundi.

30. Hic est, de quo dixi: Post me 30. Hic est, de quo dixi: Post me

1 Matth. nr 1; Marc. 1, 2. 1 Matth. nr 1; Marc. 1, 2.

2 Infra, 1, 19. 2 Infra, 1, 19.

3 Ad Hebr. x1, 3. 3 Ad Hebr. x1, 3.

4 Matth. 1, 16; Luc. 11, 7. 4 Matth. 1, 16; Luc. 11, 7.

5 I ad Timoth. VI, 17. 5 I ad Timoth. VI, 17.

6 I ad Timoth. vi, 16; I Joan. iv, 12. 6 I ad Timoth. vi, 16; I Joan. iv, 12.

7 Isa. XL, 3; Matth. 1, 3; Marc. 1, 3; Luc. 7 Isa. XL, 3; Matth. 1, 3; Marc. 1, 3; Luc. III, 4. III, 4.

8 Matth. III, 11. 8 Matth. III, 11.

9 Marc. 1, 7, Luc. III, 16; Act. 1, 5 et x1, 16 9 Marc. 1, 7, Luc. III, 16; Act. 1, 5 et x1, 16 et XIX, 4. et XIX, 4.

CAP. 1 JOANNIS CAP. 1 JOANNIS

venir vir qui ante me factus - venir vir qui ante me factus - est, quia prior me erat: est, quia prior me erat: 31. Et ego nesciebam eum : sed ut 31. Et ego nesciebam eum : sed ut manifestetur in Israel, propterea manifestetur in Israel, propterea veni ego in aqua baptizans. veni ego in aqua baptizans.

32. Et testimonium perhibuit Joannes, 32. Et testimonium perhibuit Joannes, dicens Quia vidi Spiritum de- dicens Quia vidi Spiritum de-

23 23

mus Messiam (quod est inter- mus Messiam (quod est inter- pretatum Christus). pretatum Christus).

42. Et adduxit eum ad Jesum. Intui- 42. Et adduxit eum ad Jesum. Intui- tus autem eum Jesus, dixit : tus autem eum Jesus, dixit : Tu es Simon, filius Jona: tu Tu es Simon, filius Jona: tu vocaberis Cephas (quod inter- vocaberis Cephas (quod inter- pretatur Petrus). pretatur Petrus).

scendentem quasi columbam 43. In crastinum voluit exire in Gali- scendentem quasi columbam 43. In crastinum voluit exire in Gali-

de coelo, et mansit super eum¹. de coelo, et mansit super eum¹.

33. Et ego nesciebam eum : sed qui 33. Et ego nesciebam eum : sed qui misit me baptizare in aqua, ille misit me baptizare in aqua, ille mihi dixit Super quem videris mihi dixit Super quem videris

44. 44.

læam, et invenit Philippum. Et læam, et invenit Philippum. Et dicit ei Jesus Sequere me. dicit ei Jesus Sequere me.

Erat autem Philippus a Bethsaida, Erat autem Philippus a Bethsaida, civitate Andreæ et Petri. civitate Andreæ et Petri.

Spiritum descendentem, et ma- 45. Invenit Philippus Nathanael, et Spiritum descendentem, et ma- 45. Invenit Philippus Nathanael, et

nentem super eum, hic est qui nentem super eum, hic est qui

baptizat in Spiritu sancto. baptizat in Spiritu sancto.

34. Et ego vidi, et testimonium perhi- 34. Et ego vidi, et testimonium perhi-

bui quia hic est Filius Dei. bui quia hic est Filius Dei.

dicit ei: Quem scripsit Moyses dicit ei: Quem scripsit Moyses in lege, et Prophetæ³, inveni- in lege, et Prophetæ³, inveni- mus Jesum, filium Joseph, a mus Jesum, filium Joseph, a Nazareth. Nazareth.

35. Altera die iterum stabat Joannes, 46. Et dixit ei Nathanael : A Naza- 35. Altera die iterum stabat Joannes, 46. Et dixit ei Nathanael : A Naza-

et ex discipulis ejus duo. et ex discipulis ejus duo.

36. Et respiciens Jesum ambulantem, 36. Et respiciens Jesum ambulantem,

dicit Ecce Agnus Dei. dicit Ecce Agnus Dei.

reth potest aliquid boni esse? reth potest aliquid boni esse? Dicit ei Philippus : Veni, et Dicit ei Philippus : Veni, et vide. vide.

37. Et audierunt eum duo discipuli 47. Vidit Jesus Nathanael venientem 37. Et audierunt eum duo discipuli 47. Vidit Jesus Nathanael venientem loquentem, et secuti sunt Je- loquentem, et secuti sunt Je-

sum. sum.

ad se, et dicit de eo: Ecce vere ad se, et dicit de eo: Ecce vere Israelita, in quo dolus non est. Israelita, in quo dolus non est.

38. Conversus autem Jesus, et videns 48. Dicit ei Nathanael : Unde me 38. Conversus autem Jesus, et videns 48. Dicit ei Nathanael : Unde me

eos sequentes se, dicit eis: Quid eos sequentes se, dicit eis: Quid quæritis? Qui dixerunt ei: Rab- quæritis? Qui dixerunt ei: Rab-

bi (quod dicitur interpretatum bi (quod dicitur interpretatum

Magister), ubi habitas? Magister), ubi habitas?

nosti? Respondit Jesus, et dixit nosti? Respondit Jesus, et dixit ci Priusquam te Philippus vo- ci Priusquam te Philippus vo- caret, cum esses sub ficu, vi- caret, cum esses sub ficu, vi- di te. di te.

39. Dicit eis Venite, et videte. Vene- 49. Respondit ei Nathanael, et ait : 39. Dicit eis Venite, et videte. Vene- 49. Respondit ei Nathanael, et ait : runt, et viderunt ubi maneret, runt, et viderunt ubi maneret,

et apud cum manserunt die et apud cum manserunt die

Rabbi, tu es Filius Dei, tu cs Rabbi, tu es Filius Dei, tu cs rex Israel. rex Israel.

illo hora autem erat quasi 50. Respondit Jesus et dixit ei: Quia illo hora autem erat quasi 50. Respondit Jesus et dixit ei: Quia

decima. decima.

40. Erat autem Andreas, frater Simo- 40. Erat autem Andreas, frater Simo-

nis Petri, unus ex duobus quị 51. nis Petri, unus ex duobus quị 51. audierant a Joanne, et secuti audierant a Joanne, et secuti

fuerant eum. fuerant eum.

41. Invenit hic primum fratrem suum 41. Invenit hic primum fratrem suum Simonem, et dicit ei: Inveni- Simonem, et dicit ei: Inveni-

Matth. 1, 16; Marc. 1, 10; Luc. III, 22. Matth. 1, 16; Marc. 1, 10; Luc. III, 22. Genes. XLIX, 10; Deuter. xvIII, 18. Genes. XLIX, 10; Deuter. xvIII, 18.

8 Isa. XL, 10 et XLV, 8; Jerem. XIII, 5; Eze- 8 Isa. XL, 10 et XLV, 8; Jerem. XIII, 5; Eze-

dixi tibi Vidi te sub ficu, cre- dixi tibi Vidi te sub ficu, cre- dis majus his videbis. dis majus his videbis. Et dicit ei : Amen, amen dico vo- Et dicit ei : Amen, amen dico vo- bis, videbitis cœlum apertum, bis, videbitis cœlum apertum, et Angelos Dei ascendentes ct et Angelos Dei ascendentes ct descendentes supra Filium ho- descendentes supra Filium ho- minis. minis.

chiel. xxxiv, chiel. xxxiv, 25. 25.

23 et xxxvii, 24; Daniel. 1x, 24 et 23 et xxxvii, 24; Daniel. 1x, 24 et

24 24

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT I JOANNIS IN CAPUT I JOANNIS

ENARRATIO. ENARRATIO.

«In principio erat Verbum, et Ver- «In principio erat Verbum, et Ver- bum erat apud Deum, et Deus erat Ver- bum erat apud Deum, et Deus erat Ver- bum. bum.

Hoc erat in principio apud Deum. »> Hoc erat in principio apud Deum. »>

Iste liber (ut diximus) ut de subjecto Iste liber (ut diximus) ut de subjecto est de Verbo increato in se, et in carne est de Verbo increato in se, et in carne assumpta secundum sua Sacramenta con- assumpta secundum sua Sacramenta con- siderato et sicut diximus in aliorum siderato et sicut diximus in aliorum Evangelistarum expositionibus, omnia Evangelistarum expositionibus, omnia quæ inducit quilibet eorum, ad suæ pro- quæ inducit quilibet eorum, ad suæ pro- priæ intentionis inducit manifestationem : priæ intentionis inducit manifestationem : ita etiam Joannes omnia quæ inducit, ad ita etiam Joannes omnia quæ inducit, ad hoc inducit, ut divinitas Verbi manife- hoc inducit, ut divinitas Verbi manife- stetur et sic probetur habere faciem aqui- stetur et sic probetur habere faciem aqui- læ inter alia animalia thronum Dei cir- læ inter alia animalia thronum Dei cir-

cumstantia. cumstantia.

Dividitur autem iste liber totus in duas Dividitur autem iste liber totus in duas partes quarum prima de proprietatibus partes quarum prima de proprietatibus personalibus et essentialibus Verbi in- personalibus et essentialibus Verbi in- creati in se considerati est: secunda au- creati in se considerati est: secunda au- tem est de proprietatibus Verbi in crea- tem est de proprietatibus Verbi in crea- turam rationalem ad sanctificandum eam turam rationalem ad sanctificandum eam procedentis et incipit ibi, . 6: Fuit procedentis et incipit ibi, . 6: Fuit homo missus a Deo. homo missus a Deo.

Et patet ordo istarum partium, sicut Et patet ordo istarum partium, sicut est ordo æternitatis ad tempus. Prior est ordo æternitatis ad tempus. Prior autem harum partium dividitur in duas autem harum partium dividitur in duas partes, ita quod primo ponit proprietates partes, ita quod primo ponit proprietates personales et essentiales, per quas Ver- personales et essentiales, per quas Ver- bum refertur ad personas divinas : se- bum refertur ad personas divinas : se- cundo autem ponit Verbi essentiales pro- cundo autem ponit Verbi essentiales pro- prietates, secundum quas refertur ad prietates, secundum quas refertur ad creata per ipsum, ibi, y. 3: Omnia per creata per ipsum, ibi, y. 3: Omnia per ipsum facta sunt. ipsum facta sunt.