IN EVANG. LUCÆ, XXIV-39, 40. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-39, 40.

sensus exteriorem ostendit speciem, sensus exteriorem ostendit speciem, alter autem substantiæ materialis 'pro- alter autem substantiæ materialis 'pro- prietatem. Palpatur enim calidum, frigi- prietatem. Palpatur enim calidum, frigi- dum, humidum, siccum, molle, durum, dum, humidum, siccum, molle, durum, et cætera in quibus consistit humana et cætera in quibus consistit humana complexio et compositio. Videtur autem complexio et compositio. Videtur autem color et figura, quæ speciem hominis et color et figura, quæ speciem hominis et naturam consequuntur. Vocem autem naturam consequuntur. Vocem autem ipsius audiverunt: et ideo tribus sensibus ipsius audiverunt: et ideo tribus sensibus in unum concurrentibus certificationem in unum concurrentibus certificationem habuerunt. I Joan. 1, 1 et 2: Quod audi- habuerunt. I Joan. 1, 1 et 2: Quod audi- vimus, quod vidimus oculis nostris, quod vimus, quod vidimus oculis nostris, quod perspeximus, et manus nostræ contrecta- perspeximus, et manus nostræ contrecta- verunt de verbo vitæ:... hoc annuntia- verunt de verbo vitæ:... hoc annuntia- mus vobis. Nos autem audimus veritatis mus vobis. Nos autem audimus veritatis quidem verbum: videmus autem verita- quidem verbum: videmus autem verita- tis lumen et manu spirituali tangimus tis lumen et manu spirituali tangimus veritatis soliditatem. Genes. XXVII, 21: veritatis soliditatem. Genes. XXVII, 21: Accede huc ut tangam te, fili mi. Joan. Accede huc ut tangam te, fili mi. Joan. xx, 27 Affer manum tuam, et mitte in xx, 27 Affer manum tuam, et mitte in latus meum. Videmus enim fide, audi- latus meum. Videmus enim fide, audi- mus auditu obedientiæ, et tangimus mus auditu obedientiæ, et tangimus quasi manu virtutis operatione. Luc. quasi manu virtutis operatione. Luc. VIII, 46 Tetigit me aliquis: nam ego VIII, 46 Tetigit me aliquis: nam ego novi virtutem de me exiisse. Phantastica novi virtutem de me exiisse. Phantastica autem non tanguntur. autem non tanguntur.

Et hoc est quod subinfertur: Et hoc est quod subinfertur:

. « Quia spiritus carnem et ossa non . « Quia spiritus carnem et ossa non habet. » habet. »

Carnem quidem non habet, in cujus Carnem quidem non habet, in cujus infirmitate nostram sentiens infirmita- infirmitate nostram sentiens infirmita- tem, nobis possit exhibere compassio- tem, nobis possit exhibere compassio- nem. Ossa autem non habet, quibus nem. Ossa autem non habet, quibus nostram firmet et fulciat infirmitatem. De nostram firmet et fulciat infirmitatem. De quibus dicitur,Genes. xxix, 14: Os meum quibus dicitur,Genes. xxix, 14: Os meum es, et caro mea. Ex carne enim assumpta es, et caro mea. Ex carne enim assumpta didici compassionem: et ex osse vobis didici compassionem: et ex osse vobis do confirmationem. In carne enim susti- do confirmationem. In carne enim susti- nui pro vobis passionem: in ossibus nui pro vobis passionem: in ossibus autem distensionem. Psal. xx1, 18: Di- autem distensionem. Psal. xx1, 18: Di- numeraverunt omnia ossa mea, hoc est, numeraverunt omnia ossa mea, hoc est, nimia crucis distensione dinumerabilia nimia crucis distensione dinumerabilia fecerunt. fecerunt.

« Sicut me videtis habere. » « Sicut me videtis habere. »

Ea autem, in quibus talia pietatis in- Ea autem, in quibus talia pietatis in-

XXIII XXIII

769 769

dicia exhibui, non deseram neque dere- dicia exhibui, non deseram neque dere- linquam. In carne enim dolorem, in linquam. In carne enim dolorem, in ossibus distensionem, in manibus et pe- ossibus distensionem, in manibus et pe- dibus clavorum passus sum perforatio- dibus clavorum passus sum perforatio- nem. Et ideo ista videtis me habere, quæ nem. Et ideo ista videtis me habere, quæ nulla habet spiritualis tantum creatura. nulla habet spiritualis tantum creatura. Job, xix, 26: In carne mea videbo Job, xix, 26: In carne mea videbo Deum meum. Deum meum.

« Et cum hoc dixisset, » « Et cum hoc dixisset, »

Verbo, ut per effectum probaret, Verbo, ut per effectum probaret, « ostendit eis manus et pedes. » « ostendit eis manus et pedes. »

Glossa autem tangit quinque causas, Glossa autem tangit quinque causas, propter quas cicatrices retinuit: qua- propter quas cicatrices retinuit: qua- rum una est, ut ostensa vulnerum cica- rum una est, ut ostensa vulnerum cica- trice, infidelitatis vulnus sanaret: quas trice, infidelitatis vulnus sanaret: quas cicatrices et tunc servavit, et in judicio cicatrices et tunc servavit, et in judicio servaturus est. Secunda causa est, ut re- servaturus est. Secunda causa est, ut re- surrectionis fidem instruat, quod idem surrectionis fidem instruat, quod idem sit qui passus est, qui et resurrexit. Ter- sit qui passus est, qui et resurrexit. Ter- tio, ut Patri pro nobis supplicans, quale tio, ut Patri pro nobis supplicans, quale genus mortis pro nobis protulerit, osten- genus mortis pro nobis protulerit, osten- dat. Quarto, ut sua morte redemptis dat. Quarto, ut sua morte redemptis quam misericorditer sint adjuti, ejus- quam misericorditer sint adjuti, ejus- dem mortis indiciis insinuet. Quinto, ut dem mortis indiciis insinuet. Quinto, ut quam juste damnentur impii in judicio, quam juste damnentur impii in judicio, insinuet ostensa cicatrice, quam pro insinuet ostensa cicatrice, quam pro illis accepit. Et hæc sunt verba Bedæ. illis accepit. Et hæc sunt verba Bedæ.

De primo horum habetur Joan. xx, De primo horum habetur Joan. xx, 27: Noli esse incredulus, sed fidelis. 27: Noli esse incredulus, sed fidelis. Marc. xiv, 14 Exprobravit incredulita- Marc. xiv, 14 Exprobravit incredulita- tem eorum, et duritiam cordis : quia tem eorum, et duritiam cordis : quia iis qui viderant eum resurrexisse, non iis qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt. crediderunt.

De secundo, Joan. xx, 27: Infer di- De secundo, Joan. xx, 27: Infer di- gitum tuum huc, et vide manus meas : gitum tuum huc, et vide manus meas : et affer manum tuam, et mitte in latus et affer manum tuam, et mitte in latus meum : et noli esse incredulus, sed fide- meum : et noli esse incredulus, sed fide- lis. lis.

De tertio, I Joan. 11, 1 et 2 : Advoca- De tertio, I Joan. 11, 1 et 2 : Advoca- tum habemus apud Patrem Jesum Chri- tum habemus apud Patrem Jesum Chri- stum justum et ipse est propitiatio pro stum justum et ipse est propitiatio pro peccatis nostris. Beatus Bernardus : peccatis nostris. Beatus Bernardus : << Per matrem habes accessum ad Fi- << Per matrem habes accessum ad Fi- «lium, et per Filium habes accessum ad «lium, et per Filium habes accessum ad « Patrem. Mater monstrat Filio pectus « Patrem. Mater monstrat Filio pectus « et ubera Filius autem Patri latus et « et ubera Filius autem Patri latus et

49 49

41 41

42 42

43 43

44 44

770 770

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« vulnera nec potest esse repulsa, ubi « vulnera nec potest esse repulsa, ubi « occurrunt tot pietatis insignia. « occurrunt tot pietatis insignia.

>> >>

De quarto dicitur, Thren. iv, 20: Spi- De quarto dicitur, Thren. iv, 20: Spi- ritus oris nostri, Christus Dominus, ritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui dixi- captus est in peccatis nostris, cui dixi- mus In umbra tua vivemus in genti- mus In umbra tua vivemus in genti- bus. bus.

De quinto dicitur, Apocal. 1, 7 : Vi- De quinto dicitur, Apocal. 1, 7 : Vi- debit cum omnis oculus, et qui eum pu- debit cum omnis oculus, et qui eum pu- pugerunt. Joan. xix, 37: Videbunt in pugerunt. Joan. xix, 37: Videbunt in quem transfixerunt. quem transfixerunt.

His ergo de causis « ostendit eis » His ergo de causis « ostendit eis » cum cicatricibus « manus et pedes. cum cicatricibus « manus et pedes.

» »

« Adhuc autem illis non credenti- « Adhuc autem illis non credenti- bus, et mirantibus præ gaudio, dixit : bus, et mirantibus præ gaudio, dixit : Habetis hic aliquid quod manduce- Habetis hic aliquid quod manduce- tur? tur?

At illi obtulerunt ei partem piscis At illi obtulerunt ei partem piscis assi, et favum mellis. assi, et favum mellis.

Et cum manducasset coram eis, su- Et cum manducasset coram eis, su- mens reliquias, dedit eis. mens reliquias, dedit eis.

Et dixit ad eos: Hæc sunt verba Et dixit ad eos: Hæc sunt verba quæ locutus sum ad vos, cum adhuc quæ locutus sum ad vos, cum adhuc essem vobiscum, quoniam necesse est essem vobiscum, quoniam necesse est impleri omnia quæ scripta sunt in impleri omnia quæ scripta sunt in lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me. » de me. »

Tertium est argumentum Resurrectio- Tertium est argumentum Resurrectio- nis, in quo ostenditur veritas naturæ re- nis, in quo ostenditur veritas naturæ re- surgentis. surgentis.

In hoc autem paragrapho tria dicun- In hoc autem paragrapho tria dicun- tur, scilicet causa, et ipsum argumen- tur, scilicet causa, et ipsum argumen- tum, et ab argumento sumpta instru- tum, et ab argumento sumpta instru- ctio. ctio.

Causa autem hujus argumenti tacta est Causa autem hujus argumenti tacta est per hoc quod dicit : « Adhuc autem illis per hoc quod dicit : « Adhuc autem illis non credentibus, » quamvis jam visu et non credentibus, » quamvis jam visu et tactu essent certificati. Joan. III, 12: Si tactu essent certificati. Joan. III, 12: Si terrena dixi vobis, et non creditis, quo- terrena dixi vobis, et non creditis, quo- modo si dixero vobis cœlestia, credetis ? modo si dixero vobis cœlestia, credetis ? Gregorius « Quod discipuli tarde credi- Gregorius « Quod discipuli tarde credi- «derunt, non tam illorum infirmitas «derunt, non tam illorum infirmitas « quam nostra, ut ita dicam, futura fir- « quam nostra, ut ita dicam, futura fir- «mitas fuit. Minus mihi Maria contulit «mitas fuit. Minus mihi Maria contulit

« quæ cito credidit, quam Thomas qui « quæ cito credidit, quam Thomas qui « diu dubitavit. Ille enim dubitando ci- « diu dubitavit. Ille enim dubitando ci- «< catrices vulnerum tetigit, et de nostro «< catrices vulnerum tetigit, et de nostro « corde vulnus dubitationis amputavit. » « corde vulnus dubitationis amputavit. »

Tamen jam tantum per visum et ta- Tamen jam tantum per visum et ta- ctum profecerant discipuli, quod admi- ctum profecerant discipuli, quod admi- rari inceperunt. Et hoc est quod dicit : rari inceperunt. Et hoc est quod dicit : « Et mirantibus præ gaudio. « Et mirantibus præ gaudio.

» . » .

Conturbatio enim in gaudium, et du- Conturbatio enim in gaudium, et du- bitatio in admirationem sunt conversæ. bitatio in admirationem sunt conversæ. Isa. Lx, 5: Videbis et afflues, mirabitur Isa. Lx, 5: Videbis et afflues, mirabitur et dilatabitur cor tuum. Dilatatio au- et dilatabitur cor tuum. Dilatatio au- tem cordis non nisi in gaudio : et mi- tem cordis non nisi in gaudio : et mi- rans omnis affluit totus ad id quod vi- rans omnis affluit totus ad id quod vi- sum admiratur. sum admiratur.

« Dixit Habetis hic aliquid quod « Dixit Habetis hic aliquid quod manducetur? » manducetur? »

Non quærit ignorans, sed ut ex his Non quærit ignorans, sed ut ex his quæ illi in cibum offerunt, quæ veros quæ illi in cibum offerunt, quæ veros cibos esse cognoscunt, veritatem probet cibos esse cognoscunt, veritatem probet Resurrectionis. Quia si ipse Dominus Resurrectionis. Quia si ipse Dominus cibos attulisset, de illis sicut et de ipsa cibos attulisset, de illis sicut et de ipsa Resurrectione dubitassent. Designat au. Resurrectione dubitassent. Designat au. tem, quod et ipsos sibi quærit incorpo- tem, quod et ipsos sibi quærit incorpo- rari per spiritualem manducationem. rari per spiritualem manducationem. Apocal. 11, 20: Ecce sto ad ostium, et Apocal. 11, 20: Ecce sto ad ostium, et pulso si quis audierit vocem meam, et pulso si quis audierit vocem meam, et aperuerit mihi januam, intrabo ad il- aperuerit mihi januam, intrabo ad il- lum, et cœnabo cum illo, et ipse me- lum, et cœnabo cum illo, et ipse me-

сит. сит.

« At illi obtulerunt ei, » « At illi obtulerunt ei, »

Jam enim conceperant ausum acce- Jam enim conceperant ausum acce- dendi ad ipsum, « partem piscis assi, » dendi ad ipsum, « partem piscis assi, » ad litteram. Castos enim cibos secum ad litteram. Castos enim cibos secum habebant Apostoli, et quos sua arte lu- habebant Apostoli, et quos sua arte lu- crari poterant, et quos cum Domino su- crari poterant, et quos cum Domino su- mere consueverant. Pisces enim sunt mere consueverant. Pisces enim sunt frigidum nutrimentum, et non ad libidi- frigidum nutrimentum, et non ad libidi- nem inclinant. Luc. XI, 11: Quis ex nem inclinant. Luc. XI, 11: Quis ex vobis patrem petit... piscem: numquid vobis patrem petit... piscem: numquid pro pisce, serpentem dabit illi ? Quasi pro pisce, serpentem dabit illi ? Quasi dicat : Non. Serpens designat libidino- dicat : Non. Serpens designat libidino- sum cibum, qui luxuriæ in visceribus sum cibum, qui luxuriæ in visceribus

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-42, 43, 44. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-42, 43, 44.

spargit venenum. Hunc cibum arte Apo- spargit venenum. Hunc cibum arte Apo- stolica quærunt homines, quasi pisces stolica quærunt homines, quasi pisces de aquis voluptatum extrahentes. Matth. de aquis voluptatum extrahentes. Matth. x111, 47 et 48 : Simile est regnum cœlo- x111, 47 et 48 : Simile est regnum cœlo- rum sagenæ missæ in mare, et ex omni rum sagenæ missæ in mare, et ex omni genere piscium congreganti: quam cum genere piscium congreganti: quam cum impleta esset educentes, et secus littus impleta esset educentes, et secus littus sedentes, elegerunt bonos in vasa, malos sedentes, elegerunt bonos in vasa, malos autem foras miserunt. Hos cum Domino autem foras miserunt. Hos cum Domino soliti erant in cibum accipere. Joan. vi, soliti erant in cibum accipere. Joan. vi, 9: Est puer unus hic, qui habet quin- 9: Est puer unus hic, qui habet quin- que panes hordeaceos, et duos pisces. que panes hordeaceos, et duos pisces. Et, ibidem, . 11: Similiter et ex pisci- Et, ibidem, . 11: Similiter et ex pisci- bus quantum volebant. Iste autem cibus bus quantum volebant. Iste autem cibus dicitur pars piscis quia cum Christus dicitur pars piscis quia cum Christus passus sit piscis assus, et non in toto passus sit piscis assus, et non in toto crediderunt, non totum, sed partem ob- crediderunt, non totum, sed partem ob- tulerunt. Assus autem piscis est ab hu- tulerunt. Assus autem piscis est ab hu- more per ignem exsiccatus, et castus more per ignem exsiccatus, et castus usque ad intimorum perfectam deco- usque ad intimorum perfectam deco- ctionem. Ignis autem est charitatis, ex- ctionem. Ignis autem est charitatis, ex- siccantis humorem superfluum concu- siccantis humorem superfluum concu- piscentiæ, et decoquentis interiorem pie- piscentiæ, et decoquentis interiorem pie- tatis humorem in cibum Christo conve- tatis humorem in cibum Christo conve- nientem. Unde, Joan. xx1, 9: Viderunt nientem. Unde, Joan. xx1, 9: Viderunt prunas positas, et piscem superpositum. prunas positas, et piscem superpositum. Duo autem in pisce mundo conside- Duo autem in pisce mundo conside- rantur squamositas, et pinnularum dis- rantur squamositas, et pinnularum dis- positio. Squamositas quidem est in pur- positio. Squamositas quidem est in pur- gationem et protectionem et significant gationem et protectionem et significant squamæ confessionem purgantem, et squamæ confessionem purgantem, et congeriem virtutum protegentem. Pin- congeriem virtutum protegentem. Pin- nulæ autem quæ faciunt motum velo- nulæ autem quæ faciunt motum velo- cem, significant motum desideriorum, et cem, significant motum desideriorum, et opera virtutum, quibus reptamus et ra- opera virtutum, quibus reptamus et ra- pimus nos ad Deum. Levit. XI, 9 : pimus nos ad Deum. Levit. XI, 9 : Omne quod habet pinnulas et squamas, Omne quod habet pinnulas et squamas, tam in mari quam in fluminibus et sta- tam in mari quam in fluminibus et sta- gnis, comedetis. gnis, comedetis.

Potest etiam dici, quod partem piscis Potest etiam dici, quod partem piscis assi obtulerunt: quia cum piscis assus assi obtulerunt: quia cum piscis assus sit Christus passus, passio quidem est sit Christus passus, passio quidem est relata ad Christum, sed pars quædam relata ad Christum, sed pars quædam etiam reservanda est nobis, quam nos etiam reservanda est nobis, quam nos impleamus, ut cum Christo patiamur : impleamus, ut cum Christo patiamur : ut totus Christus in omnibus suis mem- ut totus Christus in omnibus suis mem- bris patiatur. Ad Coloss. 1, 24 et 25: bris patiatur. Ad Coloss. 1, 24 et 25:

1 Apocal. v, 5. 1 Apocal. v, 5.

771 771

Adimpleo ea quæ desunt passionum Adimpleo ea quæ desunt passionum Christi in carne mea, pro corpore ejus, Christi in carne mea, pro corpore ejus, quod est Ecclesia: cujus factus sum ego quod est Ecclesia: cujus factus sum ego minister, etc. minister, etc.

« Et favum mellis. » « Et favum mellis. »

Favus est cera virginea, ex qua mel Favus est cera virginea, ex qua mel distillat. Et significat dulcedinem deitatis distillat. Et significat dulcedinem deitatis in puritate carnis. Hoc est quod dicitur, in puritate carnis. Hoc est quod dicitur, I Reg. xiv, 25 et 26, quod apparuit su- I Reg. xiv, 25 et 26, quod apparuit su- per faciem agri fluens mel: quia in agro per faciem agri fluens mel: quia in agro humanæ naturæ apparuit dulcedo divi- humanæ naturæ apparuit dulcedo divi- næ naturæ. Judicum, xiv, 14: De come- næ naturæ. Judicum, xiv, 14: De come- dente exivit cibus, et de forti egressa est dente exivit cibus, et de forti egressa est dulcedo. Christus enim leo est de tribu dulcedo. Christus enim leo est de tribu Juda. Qui comedens est, electos sibi Juda. Qui comedens est, electos sibi incorporans: fortis autem est, qui devi- incorporans: fortis autem est, qui devi- cit mortem. Hunc ergo favum obtule- cit mortem. Hunc ergo favum obtule- runt etiam sibi, quando et se et alios ad runt etiam sibi, quando et se et alios ad hanc dulcedinem fidei converterunt. hanc dulcedinem fidei converterunt. Cantic. v, 1 Comedi favum cum melle Cantic. v, 1 Comedi favum cum melle meo. Mel enim naturaliter de sublimi meo. Mel enim naturaliter de sublimi venit: quia ros est, linguis apum colle- venit: quia ros est, linguis apum colle- ctus. Joan. 111, 31: Qui de cælo venit, ctus. Joan. 111, 31: Qui de cælo venit, super omnes est. Apes autem longe odo- super omnes est. Apes autem longe odo- rem dulcedinis hujus percipientes, sunt rem dulcedinis hujus percipientes, sunt viri sancti desideria ad Dei spiritum viri sancti desideria ad Dei spiritum protendentes, et lingua doctrinæ hanc protendentes, et lingua doctrinæ hanc ipsam dulcedinem colligentes. Psal. ipsam dulcedinem colligentes. Psal. CXVIII, 103 Quam dulcia faucibus meis CXVIII, 103 Quam dulcia faucibus meis eloquia tua! Super mel ori meo. Eccli. eloquia tua! Super mel ori meo. Eccli. XXIV, 27 Spiritus meus super mel dul- XXIV, 27 Spiritus meus super mel dul- cis, et hæreditas mea super mel et fa- cis, et hæreditas mea super mel et fa-

vum. vum.

: :

« Et cum manducasset coram eis. D « Et cum manducasset coram eis. D

Sicut dicit Ambrosius, duplex est Sicut dicit Ambrosius, duplex est manducatio, et utraque veritatis naturæ manducatio, et utraque veritatis naturæ demonstrativa. Una quidem indigentiæ, demonstrativa. Una quidem indigentiæ, quæ cibum sumptum sibi incorporat, et quæ cibum sumptum sibi incorporat, et ex eo accipit confortationem : et hæc est ex eo accipit confortationem : et hæc est animalis corporis. Alia autem est puræ animalis corporis. Alia autem est puræ potestatis, et nullius infirmitatis demon- potestatis, et nullius infirmitatis demon- strativa. Et hæc cibum sumit: sed dige- strativa. Et hæc cibum sumit: sed dige- rendo non sibi eum incorporat, sed pote- rendo non sibi eum incorporat, sed pote-

2 Cf. Matth. XII, 40. 2 Cf. Matth. XII, 40.

772 772

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

state naturæ consumit, et in pristinam state naturæ consumit, et in pristinam convertit materiam : sicut radius solis convertit materiam : sicut radius solis consumit aquam. Et hac potestate Chri- consumit aquam. Et hac potestate Chri- stus manducavit post Resurrectionem. stus manducavit post Resurrectionem. Act. x, 40 et 41: Dedit eum manifestum Act. x, 40 et 41: Dedit eum manifestum fieri, non omni populo, sed testibus fieri, non omni populo, sed testibus præordinatis a Deo : nobis, qui man- præordinatis a Deo : nobis, qui man- ducavimus et bibimus cum illo, post- ducavimus et bibimus cum illo, post- quam resurrexit a mortuis. Hæc autem quam resurrexit a mortuis. Hæc autem manducandi potestas non est nisi in manducandi potestas non est nisi in veris et vivis corporibus, et non in phan- veris et vivis corporibus, et non in phan- tasiis necromanticorum. tasiis necromanticorum.

Unde ab ista, sicut firmissimo suæ Re- Unde ab ista, sicut firmissimo suæ Re- surrectionis argumento, sumit instru- surrectionis argumento, sumit instru- ctionis occasionem, dicens: ctionis occasionem, dicens:

« Sumens reliquias dedit eis. » « Sumens reliquias dedit eis. »

Tanguntur autem hic duo, factum sci- Tanguntur autem hic duo, factum sci- licet, et instructio. licet, et instructio.

Factum autem est quod dicit : « Su- Factum autem est quod dicit : « Su- mens reliquias, » quæ remanserant ex mens reliquias, » quæ remanserant ex eo quod ipse comenerat, ut ex illis sen- eo quod ipse comenerat, ut ex illis sen- tirent quod verum cibum comederat tirent quod verum cibum comederat manducatione naturalis potestatis, quia manducatione naturalis potestatis, quia et dentibus dividebat et terebat, et in et dentibus dividebat et terebat, et in stomachum trajiciebat. Sed quia non stomachum trajiciebat. Sed quia non indiguit, non incorporabat ad membra indiguit, non incorporabat ad membra transmittendo. Joan. VI, 12: Colligite transmittendo. Joan. VI, 12: Colligite quæ superaverunt fragmenta, ne per- quæ superaverunt fragmenta, ne per- eant. Sic etiam reliquiæ passionum et eant. Sic etiam reliquiæ passionum et dulcedinis Christi a nobis sumendæ dulcedinis Christi a nobis sumendæ sunt. sunt.

Et ideo dedit eis. » Psal. LXXV, 11: Et ideo dedit eis. » Psal. LXXV, 11: Reliquiæ cogitationis diem festum agent Reliquiæ cogitationis diem festum agent tibi. Psal. xxxvi, 37: Sunt reliquiæ ho- tibi. Psal. xxxvi, 37: Sunt reliquiæ ho- mini pacifico. Nehemiæ seu II Esdræ, mini pacifico. Nehemiæ seu II Esdræ, VIII, 10 Mittite partes his qui non VIII, 10 Mittite partes his qui non præparaverunt sibi. I Reg. 1, 4: Venit præparaverunt sibi. I Reg. 1, 4: Venit dies, et immolavit Elcana, deditque dies, et immolavit Elcana, deditque Phenennæ, uxori tuæ, et cunctis filiis Phenennæ, uxori tuæ, et cunctis filiis ejus, et filiabus partes. Elcana, Dei ejus, et filiabus partes. Elcana, Dei zelus interpretatur, et Christum signi- zelus interpretatur, et Christum signi- ficat, qui immolavit se in cruce pro no- ficat, qui immolavit se in cruce pro no- bis. Phenenna autem, conversa interpre- bis. Phenenna autem, conversa interpre- tatur, et significat Ecclesiam, cui, et tatur, et significat Ecclesiam, cui, et cunctis filiis, et filiabus Ecclesiæ Chri- cunctis filiis, et filiabus Ecclesiæ Chri- stus partes dedit, ad virtutem uniuscu- stus partes dedit, ad virtutem uniuscu- jusque sacramentorum gratiam distri- jusque sacramentorum gratiam distri-

buens. Proverb. xxxi, 15: De nocte sur- buens. Proverb. xxxi, 15: De nocte sur- rexit, deditque prædam domesticis suis, rexit, deditque prædam domesticis suis, et cibaria ancillis suis. et cibaria ancillis suis.

« Et dixit ad eos, » « Et dixit ad eos, »

2 2

Ex facto incipiens instructionem Re- Ex facto incipiens instructionem Re- surrectionis : « Hæc sunt verba, » hoc surrectionis : « Hæc sunt verba, » hoc est, res de quibus locutus sum vobis, est, res de quibus locutus sum vobis, « quæ locutus sum ad vos, » vos in- « quæ locutus sum ad vos, » vos in- struens qualiter per passionem venitur struens qualiter per passionem venitur ad immortalitatis resurrectionem, quam ad immortalitatis resurrectionem, quam modo ipso facto probavi coram vobis. modo ipso facto probavi coram vobis.

Locutus sum, inquam, « cum adhuc- Locutus sum, inquam, « cum adhuc- essem vobiscum, » mortalis in passioni- essem vobiscum, » mortalis in passioni- bus vobiscum vivens. Joan. VI, 64 : bus vobiscum vivens. Joan. VI, 64 : Verba quæ ego locutus sunt vobis, spi- Verba quæ ego locutus sunt vobis, spi- ritus et vita sunt. Hæc enim verba ma- ritus et vita sunt. Hæc enim verba ma- xime tota die instillabam vobis. Deuter. xime tota die instillabam vobis. Deuter. XXXII, 2 Concrescat ut pluvia doctrina XXXII, 2 Concrescat ut pluvia doctrina mea, fluat, ut ros eloquium meum, hoc mea, fluat, ut ros eloquium meum, hoc est, cor irrigando et fœcundando. est, cor irrigando et fœcundando. Dixi enim tunc: Dixi enim tunc:

« Quoniam necesse est impleri. » « Quoniam necesse est impleri. »

III, III,

Matth. v, 17 Non veni legem sol- Matth. v, 17 Non veni legem sol- vere, sed adimplere. Matth. vere, sed adimplere. Matth. 15: 15: Sic enim decet nos implere omnem ju- Sic enim decet nos implere omnem ju- stitiam. stitiam.

« Omnia. » Matth. v, 18: lota unum « Omnia. » Matth. v, 18: lota unum aut unus apex non præteribit a lege, aut unus apex non præteribit a lege, donec omnia fiant. Isa. Lv, 11: Verbum donec omnia fiant. Isa. Lv, 11: Verbum quod egredietur de ore meo, non rever- quod egredietur de ore meo, non rever- tetur ad me vacuum, sed faciet quæ- tetur ad me vacuum, sed faciet quæ- cumque volui, et prosperabitur in his ad cumque volui, et prosperabitur in his ad quæ misi illud. quæ misi illud.

« Quæ scripta sunt in lege. » « Quæ scripta sunt in lege. »

Lex enim continet præcepta justitia- Lex enim continet præcepta justitia- rum rum

sive istæ justitiæ sint morales, sive istæ justitiæ sint morales, sive judiciales, sive cæremoniales, sive sive judiciales, sive cæremoniales, sive sacramentales. Et præter ista quatuor sacramentales. Et præter ista quatuor genera præceptorum, nihil penitus est genera præceptorum, nihil penitus est in lege de præceptis. Adduntur ``autem in lege de præceptis. Adduntur ``autem promissiones hæreditatis observantibus: promissiones hæreditatis observantibus: et pœnæ, sive comminationes pœnarum et pœnæ, sive comminationes pœnarum non observantibus. Eccli. xxiv, 33 : non observantibus. Eccli. xxiv, 33 :

45 45

46 46

47 47

48 48

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-44, 45, 46, 47, 48. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-44, 45, 46, 47, 48.

Legem mandavit, Moyses in præceptis Legem mandavit, Moyses in præceptis justitiarum, et hæreditatem domui Ja- justitiarum, et hæreditatem domui Ja- cob, et Israel promissiones. cob, et Israel promissiones.

Et Prophetis, » Et Prophetis, »

Prophetica inspiratione futuram gra- Prophetica inspiratione futuram gra- tiam in me perficiendam enuntiantibus. tiam in me perficiendam enuntiantibus. Eccli. xxxvi, 18 : Da mercedem, Do- Eccli. xxxvi, 18 : Da mercedem, Do- mine, sustinentibus te, ut prophetæ tui mine, sustinentibus te, ut prophetæ tui fideles inveniantur. Joan. 1, 45: Quem fideles inveniantur. Joan. 1, 45: Quem scripsit Moyses in lege, et prophetæ, in- scripsit Moyses in lege, et prophetæ, in- venimus: Jesum, filium Joseph, a Na- venimus: Jesum, filium Joseph, a Na- zareth. Ideo, Matth, x1, 12 et 13, dici zareth. Ideo, Matth, x1, 12 et 13, dici tur A diebus Joannis Baptistæ usque tur A diebus Joannis Baptistæ usque nunc regnum cælorum vim patitur, et nunc regnum cælorum vim patitur, et violenti rapiunt illud. Omnes enim pro- violenti rapiunt illud. Omnes enim pro- phetæ et lex usque ad Joannem prophe- phetæ et lex usque ad Joannem prophe-

taverunt. taverunt.

« Et Psalmis de me. » « Et Psalmis de me. »

Psalmi, sicut dicit Dionysius, com- Psalmi, sicut dicit Dionysius, com- positi sunt ex prophetiis et historiis pa- positi sunt ex prophetiis et historiis pa- trum. Et ideo multi psalmi non nisi hi- trum. Et ideo multi psalmi non nisi hi- storias continent. Continent autem et storias continent. Continent autem et præcepta legis. Et ideo sunt quasi quæ- præcepta legis. Et ideo sunt quasi quæ- dam summa continens meliora totius dam summa continens meliora totius Scripturæ Veteris Testamenti. Et ideo hic Scripturæ Veteris Testamenti. Et ideo hic tertio loco pro omnibus aliis ponit Psal- tertio loco pro omnibus aliis ponit Psal- morum libros. Et sic patet quod in his morum libros. Et sic patet quod in his tribus tota Scriptura Veteris Testamenti tribus tota Scriptura Veteris Testamenti comprehenditur. Joan. 1, 17: Lex per comprehenditur. Joan. 1, 17: Lex per Moysen data est, gratia et veritas per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Christum facta est. Jesum Christum facta est.

« Tunc aperuit illis sensum ut in- « Tunc aperuit illis sensum ut in- telligerent Scripturas. telligerent Scripturas.

Et dixit eis: Quoniam sic scriptum Et dixit eis: Quoniam sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati, et est, et sic oportebat Christum pati, et resurgere a mortuis tertia die, resurgere a mortuis tertia die,

Et prædicari in nomine ejus pœni- Et prædicari in nomine ejus pœni- tentiam et remissionem peccatorum tentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes, incipientibus ab Je- in omnes gentes, incipientibus ab Je- rosolyma. rosolyma.

Vos autem testes estis horum. » Vos autem testes estis horum. »

773 773

Istud est argumentum quantum ad in- Istud est argumentum quantum ad in- teriorem fidei illuminationem ordinatum. teriorem fidei illuminationem ordinatum. Qua clave autem illis sensum aperuerit Qua clave autem illis sensum aperuerit Lucas tacet. Et Joannes, xx, 22, ponit Lucas tacet. Et Joannes, xx, 22, ponit dicens, quod insufflavit, et dixit eis: dicens, quod insufflavit, et dixit eis: Accipite Spiritum sanctum. Accipite Spiritum sanctum.

Tanguntur autem hic duo, scilicet, Tanguntur autem hic duo, scilicet, apertio sensus ad intelligendum, et quæ apertio sensus ad intelligendum, et quæ potissimum sint ex Scripturis intelli- potissimum sint ex Scripturis intelli- genda. genda.

De primo dicit : « Tunc aperuit illis De primo dicit : « Tunc aperuit illis sensum, » apertione illa qua removit sensum, » apertione illa qua removit obstaculum, quod fuit dubietas, et car- obstaculum, quod fuit dubietas, et car- nalis sensus legis. II ad Corinth. III, 16 nalis sensus legis. II ad Corinth. III, 16 et 17 Cum conversus fuerit quis eorum et 17 Cum conversus fuerit quis eorum ad Dominum, auferetur velamen. Do- ad Dominum, auferetur velamen. Do- minus autem Spiritus est. Sensum au- minus autem Spiritus est. Sensum au- tem vocat hic interiorem, qui est intelle- tem vocat hic interiorem, qui est intelle- ctus. Psal. cXVIII, 18: Revela oculos ctus. Psal. cXVIII, 18: Revela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege meos, et considerabo mirabilia de lege

tua. tua.

« Ut intelligerent Scripturas, » quæ « Ut intelligerent Scripturas, » quæ ab initio de ipso scriptæ erant. Quia forte ab initio de ipso scriptæ erant. Quia forte quidam pagani dicerent eum miracula quidam pagani dicerent eum miracula magicis artibus perfecisse: et ideo Scrip- magicis artibus perfecisse: et ideo Scrip- turas, quæ antequam natus esset scri- turas, quæ antequam natus esset scri- ptæ sunt, inducit: quas antequam natus ptæ sunt, inducit: quas antequam natus esset, facere non potuit arte magica, sed esset, facere non potuit arte magica, sed eas de suis futuris sacramentis divinitus eas de suis futuris sacramentis divinitus inspiravit. II Petr. 1, 21: Non enim vo- inspiravit. II Petr. 1, 21: Non enim vo- luntate humana allata est aliquando luntate humana allata est aliquando prophetia, sed Spiritu sancto inspirati, prophetia, sed Spiritu sancto inspirati, locuti sunt sancti Dei homines. locuti sunt sancti Dei homines.

« Et dixit eis >> « Et dixit eis >>

Quid potissimum de Scripturis esset Quid potissimum de Scripturis esset intelligendum. intelligendum.

« Quoniam sic scriptum est, » revela- « Quoniam sic scriptum est, » revela- tione divina. Psal. XLIV, 2: Lingua mea tione divina. Psal. XLIV, 2: Lingua mea calamus scribæ velociter scribentis. calamus scribæ velociter scribentis.

Dicit autem quatuor: Quoniam « sic Dicit autem quatuor: Quoniam « sic oportebat, » non de necessitate inevita- oportebat, » non de necessitate inevita- bilitatis, sed de necessitate convenien- bilitatis, sed de necessitate convenien- tiæ. Quia, sicut dicit Augustinus : tiæ. Quia, sicut dicit Augustinus : « Quamvis alius modus nostræ liberatio- « Quamvis alius modus nostræ liberatio- << nis esset possibilis, tamen nullus mo- << nis esset possibilis, tamen nullus mo- « du's nostræ miseriæ sanandæ erat con- « du's nostræ miseriæ sanandæ erat con- « venientior. » Luc. xxiv, 26: Nonne « venientior. » Luc. xxiv, 26: Nonne

774 774

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hæc oportuit pati Christum, et ita in- hæc oportuit pati Christum, et ita in- trare in gloriam suam. trare in gloriam suam.

« Christum pati, » ut pretio sui san- « Christum pati, » ut pretio sui san- guinis mundum redimeret, et eximiæ di- guinis mundum redimeret, et eximiæ di- lectionis effectu nos sibi ad vicariam di- lectionis effectu nos sibi ad vicariam di- lectionem compararet. De primo, Joan. lectionem compararet. De primo, Joan. III, 16 Sic Deus dilexit mundum, ut Fi- III, 16 Sic Deus dilexit mundum, ut Fi- lium suum unigenitum daret: ut omnis lium suum unigenitum daret: ut omnis qui credit in eum, non pereat, sed habeat qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam æternam. De secundo, Joan. xv, vitam æternam. De secundo, Joan. xv, 13 Majorem hac dilectionem nemo ha- 13 Majorem hac dilectionem nemo ha- bet, ut animam suam ponat quis pro bet, ut animam suam ponat quis pro

amicis suis. amicis suis.

« Et resurgere a mortuis, » ut ad im- « Et resurgere a mortuis, » ut ad im- mortalitatem nos reduceret. Ad Roman. mortalitatem nos reduceret. Ad Roman. Iv, 25: Traditus est propter delicta no- Iv, 25: Traditus est propter delicta no- stra, et resurrexit propter justificationem stra, et resurrexit propter justificationem nostram. Osee, VI, 3: In die tertia susci- nostram. Osee, VI, 3: In die tertia susci- tabit nos. tabit nos.

Et hoc est quod dicit: « Tertia die, » Et hoc est quod dicit: « Tertia die, » quia sic sua unica morte nostram quia sic sua unica morte nostram duplicem mortem curavit. Matth. XII, duplicem mortem curavit. Matth. XII, 40: Sicut fuit Jonas in ventre ceti tribus 40: Sicut fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus, sic erit Filius diebus et tribus noctibus, sic erit Filius hominis in corde terræ. hominis in corde terræ.

« Et prædicari in nomine ejus. « Et prædicari in nomine ejus.

Act. x, 43 Huic omnes prophetæ te- Act. x, 43 Huic omnes prophetæ te- stimonium perhibent, remissionem pec- stimonium perhibent, remissionem pec- catorum accipere per nomen ejus. Act. catorum accipere per nomen ejus. Act. IV, 12 Nec enim aliud nomen est sub IV, 12 Nec enim aliud nomen est sub cœlo datum hominibus, in quo oporteat cœlo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri. nos salvos fieri.

<< Pœnitentiam, » quam agant. Matth. << Pœnitentiam, » quam agant. Matth. III, 2 Pænitentiam agite: appropinqua- III, 2 Pænitentiam agite: appropinqua- vit enim regnum cœlorum. Act. III, 19: vit enim regnum cœlorum. Act. III, 19: Poenitemini igitur, et convertimini, ut Poenitemini igitur, et convertimini, ut deleantur peccata vestra. deleantur peccata vestra.

« Et remissionem peccatorum, » quia « Et remissionem peccatorum, » quia ad hoc suscipitur prædicatio baptismatis, ad hoc suscipitur prædicatio baptismatis, ut remittantur peccata. In figuram hujus ut remittantur peccata. In figuram hujus dixit, Matth. 1x, 5: Dimittuntur tibi pec- dixit, Matth. 1x, 5: Dimittuntur tibi pec- cata tua. Joan. xx, 23: Quorum remise- cata tua. Joan. xx, 23: Quorum remise- ritis peccata, remittuntur eis: et quorum ritis peccata, remittuntur eis: et quorum retinueritis, retenta sunt. De tali autem retinueritis, retenta sunt. De tali autem prædicatione dicit Beda, quod plus valet prædicatione dicit Beda, quod plus valet ad prædicandum sancti amoris conscien- ad prædicandum sancti amoris conscien- tia, quam sermonis exercitata scientia. tia, quam sermonis exercitata scientia.

« In omnes gentes, » generaliter ut « In omnes gentes, » generaliter ut Catholica (hoc est, universalis) Ecclesia. Catholica (hoc est, universalis) Ecclesia. Isa. XLIX, 6: Dedi te in lucem gentium, Isa. XLIX, 6: Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum ut sis salus mea usque ad extremum terræ. Matth. XXVIII, 10: Docete omnes terræ. Matth. XXVIII, 10: Docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. et Filii, et Spiritus sancti.

« Incipientibus » Apostolis prædicare « Incipientibus » Apostolis prædicare « ab Jerosolyma, » in qua primum ac- « ab Jerosolyma, » in qua primum ac- cepto Spiritu sancto prædicabant. Act. 1, cepto Spiritu sancto prædicabant. Act. 1, 8 Eritis mihi testes in Jerusalem, et in 8 Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa, et Samaria, et usque ad omni Judæa, et Samaria, et usque ad ultimum terræ. ultimum terræ.

Et hoc est quod sequitur: Et hoc est quod sequitur:

« Vos autem testes estis horum. » « Vos autem testes estis horum. »

Vos enim vidistis, et audistis, et ma- Vos enim vidistis, et audistis, et ma- nibus contrectastis ea quæ sunt prædi- nibus contrectastis ea quæ sunt prædi- canda. Act. IV, 20: Non possumus quæ canda. Act. IV, 20: Non possumus quæ vidimus et audivimus non loqui. Ad vidimus et audivimus non loqui. Ad Hebr. 11, 3 et 4: Salus, cum initium ac- Hebr. 11, 3 et 4: Salus, cum initium ac- cepisset enarrari per Dominum, ab eis cepisset enarrari per Dominum, ab eis qui audierunt, in nos confirmata est, qui audierunt, in nos confirmata est, contestante Deo signis et portentis, et va- contestante Deo signis et portentis, et va- riis virtutibus, et Spiritus sancti distri- riis virtutibus, et Spiritus sancti distri- butionibus secundum suam voluntatem. butionibus secundum suam voluntatem.

« Et ego mittam promissum Patris « Et ego mittam promissum Patris mei in vos. >> mei in vos. >>

Hic post Resurrectionis argumenta, Hic post Resurrectionis argumenta, Spiritum sanctum promittit se missurum Spiritum sanctum promittit se missurum in eos, quos mittet ad docendum. in eos, quos mittet ad docendum.

Dicit autem duo, promissionem, et Dicit autem duo, promissionem, et promissi exspectationem. promissi exspectationem.

De promissione dicit: « Et ego, » a De promissione dicit: « Et ego, » a quo procedit Spiritus sanctus, « mitto, » quo procedit Spiritus sanctus, « mitto, » hoc est mittam « promissum, » neutrius hoc est mittam « promissum, » neutrius generis, hoc est, donum quod promisi. generis, hoc est, donum quod promisi. Joan. xv, 26 et 27: Cum venerit Para- Joan. xv, 26 et 27: Cum venerit Para- clitus, quem ego mittam vobis a Patre, clitus, quem ego mittam vobis a Patre, Spiritum veritatis, qui a Patre procedit, Spiritum veritatis, qui a Patre procedit, ille testimonium perhibebit de me. Et vos ille testimonium perhibebit de me. Et vos testimonium perhibebitis, quia ab initio testimonium perhibebitis, quia ab initio

mecum estis. mecum estis.

Sic enim in spiritu veritatis illuminati, Sic enim in spiritu veritatis illuminati, testes eritis veritatis « Patris mei in testes eritis veritatis « Patris mei in

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-49, 50. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-49, 50.

vos, » quia hoc donum a Patre procedit. vos, » quia hoc donum a Patre procedit. Jacob. 1, 17 Omne datum optimum et Jacob. 1, 17 Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est, omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum. descendens a Patre luminum.

« Vos autem sedete in civitate, « Vos autem sedete in civitate, quoadusque induamini virtute ex quoadusque induamini virtute ex alto. » alto. »

Hic tangit de exspectatione: non ideo, Hic tangit de exspectatione: non ideo, quia statim non potuerit eos confirmare quia statim non potuerit eos confirmare per Spiritum sanctum, sed quia exspe- per Spiritum sanctum, sed quia exspe- ctatio desiderium elevat, ut devotius ac- ctatio desiderium elevat, ut devotius ac- cipiatur ad quod ante suspiratum est. Ad cipiatur ad quod ante suspiratum est. Ad Roman. VIII, 26: Spiritus postulat pro Roman. VIII, 26: Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Dat nobis gemitibus inenarrabilibus. Dat etiam exemplum ut qui docere debet, etiam exemplum ut qui docere debet, ante sedeat et discat, quam loquatur. ante sedeat et discat, quam loquatur. Eccli. LI, 31 Appropiate ad me, indo- Eccli. LI, 31 Appropiate ad me, indo- cti, et congregate vos in domum disci- cti, et congregate vos in domum disci- plinæ. plinæ.

Dicit igitur: « Vos autem, » quos elegi Dicit igitur: « Vos autem, » quos elegi in testes gratiæ et Resurrectionis. Isa. in testes gratiæ et Resurrectionis. Isa. XLII, 9 et 10: Vere vos testes mei, dicit XLII, 9 et 10: Vere vos testes mei, dicit Dominus. Act. x, 39: Et nos testes su- Dominus. Act. x, 39: Et nos testes su- mus omnium quæ fecit in regione Ju- mus omnium quæ fecit in regione Ju- dæorum et Jerusalem. dæorum et Jerusalem.

« Sedete, » hoc est, corde et corpore « Sedete, » hoc est, corde et corpore quiescite. Quia, sicut dicit Philosophus: quiescite. Quia, sicut dicit Philosophus: « In. sedendo et quiescendo fit anima « In. sedendo et quiescendo fit anima « sciens et prudens. » « sciens et prudens. »

« In civitate » Jerusalem: quia in illa « In civitate » Jerusalem: quia in illa Spiritus sanctus dandus est. Isa. LXVI, Spiritus sanctus dandus est. Isa. LXVI, 13 et 14 In Jerusalem consolabimini: 13 et 14 In Jerusalem consolabimini: videbitis, et gaudebit cor vestrum. videbitis, et gaudebit cor vestrum.

« Quoadusque induamini, » sicut ve- « Quoadusque induamini, » sicut ve- stimentis decoris in habitu mentis, et de-. stimentis decoris in habitu mentis, et de-. core conversationis. Judicum, vi, 34 : core conversationis. Judicum, vi, 34 : Spiritus Domini induit Gedeon, qui clan- Spiritus Domini induit Gedeon, qui clan- gens buccina convocavit domum Abiezer. gens buccina convocavit domum Abiezer. Gedeon, circumiens in utero interpreta- Gedeon, circumiens in utero interpreta- tur, et significat Apostolos in utero Syna- tur, et significat Apostolos in utero Syna- gogæ circumeuntes qui induti Spiritu gogæ circumeuntes qui induti Spiritu sancto buccina prædicationis clangebant: sancto buccina prædicationis clangebant:

1 Cf. Joan. xx, 27 et seq. 1 Cf. Joan. xx, 27 et seq.

2 Cf Ibidem, XXI, 1 et seq. 2 Cf Ibidem, XXI, 1 et seq.

3 Cf. Matth. xXVIII, 16 et seq. 3 Cf. Matth. xXVIII, 16 et seq.

775 775

et ita domum, hoc est, familiam Abiezer et ita domum, hoc est, familiam Abiezer qui patris mei auxilium interpretatur, qui patris mei auxilium interpretatur, convocaverunt, hoc est, fideles auxilio convocaverunt, hoc est, fideles auxilio gratiæ Dei Patris in unum cor et animam gratiæ Dei Patris in unum cor et animam unam convenientes. Ad Roman. XIII, 14: unam convenientes. Ad Roman. XIII, 14: Induimini Dominum Jesum Christum. Induimini Dominum Jesum Christum. Isa. LXI, 10 Induit me Dominus vesti- Isa. LXI, 10 Induit me Dominus vesti- mentis salutis, et indumento justitiæ mentis salutis, et indumento justitiæ circumdedit me. circumdedit me.

« Virtute. » Virtus dicitur quasi vi « Virtute. » Virtus dicitur quasi vi tuens: quia tunc Spiritum sanctum ad tuens: quia tunc Spiritum sanctum ad robur acceperunt. robur acceperunt.

« Ex alto, » quia illa virtus non nisi « Ex alto, » quia illa virtus non nisi de alto descendit. In infimis enim est de alto descendit. In infimis enim est infirmitas. Psal. xx, 14: Exaltare, Do- infirmitas. Psal. xx, 14: Exaltare, Do- mine, in virtute tua cantabimus et mine, in virtute tua cantabimus et psallemus virtutes tuas. psallemus virtutes tuas.

Attende autem quod Lucas transit hic Attende autem quod Lucas transit hic a quinta apparitione, quæ prima die fa- a quinta apparitione, quæ prima die fa- cta est, usque ad diem Ascensionis, in cta est, usque ad diem Ascensionis, in quo decima facta est apparitio: et transit quo decima facta est apparitio: et transit (sicut breviloquus) quatuor apparitiones, (sicut breviloquus) quatuor apparitiones, quæ inter primam diem et ultimam fa- quæ inter primam diem et ultimam fa- ctæ sunt. Prima autem apparatio inter ctæ sunt. Prima autem apparatio inter has quatuor, est quia octava die Resur- has quatuor, est quia octava die Resur- rectionis apparuit omnibus discipulis, rectionis apparuit omnibus discipulis, quando Thomas fuit cum eis, et loca quando Thomas fuit cum eis, et loca clavorum tetigit '. Secunda fuit ad mare clavorum tetigit '. Secunda fuit ad mare Tiberiadis septem discipulis ³. Tertio, ap- Tiberiadis septem discipulis ³. Tertio, ap- paruit undecim in Galilæa discipulis in paruit undecim in Galilæa discipulis in monte ubi constituerat eis 3. Quarto, ap- monte ubi constituerat eis 3. Quarto, ap- paruit in coenaculo in Jerusalem discipu- paruit in coenaculo in Jerusalem discipu- lis cœnantibus. Quinto autem, in die lis cœnantibus. Quinto autem, in die Ascensionis, de qua Lucas hic loquitur. Ascensionis, de qua Lucas hic loquitur. Et ista apparitio facta est in monte Oli- Et ista apparitio facta est in monte Oli- veti. veti.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Eduxit autem eos foras in Betha- 50 « Eduxit autem eos foras in Betha- 50 niam, et elevatis manibus suis bene- niam, et elevatis manibus suis bene- dixit eis. » dixit eis. »

Dicuntur autem hic quatuor, scilicet, Dicuntur autem hic quatuor, scilicet, discipulorum eductio, eorumdem bene- discipulorum eductio, eorumdem bene-

* Cf. Marc. xvi, 14 et seq. Cf. etiam, Act. 1, * Cf. Marc. xvi, 14 et seq. Cf. etiam, Act. 1,

1 9. 1 9.

776 776

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dictio, Dominica Ascensio, et discipulo- dictio, Dominica Ascensio, et discipulo- rum in civitatem Jerusalem regressio. rum in civitatem Jerusalem regressio.

De primo dicit « Eduxit autem eos, » De primo dicit « Eduxit autem eos, » scilicet discipulos, « foras, » ut ostende- scilicet discipulos, « foras, » ut ostende- ret quoniam de civitate egredi oportet, et ret quoniam de civitate egredi oportet, et mundum convertere, et cœlum conspi- mundum convertere, et cœlum conspi- cerc, et de modo nihil curare. cerc, et de modo nihil curare.

De primo dicitur, Joan. xv, 16: Posui De primo dicitur, Joan. xv, 16: Posui vos ut eatis, et fructum afferatis, et fru- vos ut eatis, et fructum afferatis, et fru-

ctus vester maneat. ctus vester maneat.

De secundo, Genes. xv, 5: Eduxit De secundo, Genes. xv, 5: Eduxit cum foras, et ait illi: Suspice cœlum, et cum foras, et ait illi: Suspice cœlum, et numera stellas si potes. Et dixit ei: Sic numera stellas si potes. Et dixit ei: Sic erit semen tuum. erit semen tuum.

De tertio dicitur, ad Hebr. x1, 15 et 16: De tertio dicitur, ad Hebr. x1, 15 et 16: Si quidem ipsius civitatis meminissent Si quidem ipsius civitatis meminissent Sancti de qua exierunt, habebant utique Sancti de qua exierunt, habebant utique tempus revertendi: nunc autem meliorem tempus revertendi: nunc autem meliorem appetunt, id est, cœlestem. Ideo non con- appetunt, id est, cœlestem. Ideo non con- funditur Deus vocari Deus eorum. funditur Deus vocari Deus eorum.

Duxit autem eos « in Bethaniam, » Duxit autem eos « in Bethaniam, » quæ domus obedientiæ interpretatur: ut quæ domus obedientiæ interpretatur: ut usque ad mortem obedire doceret. Ad usque ad mortem obedire doceret. Ad Philip. 11, 8 Factus obediens Patri us- Philip. 11, 8 Factus obediens Patri us- que ad mortem, mortem autem crucis. que ad mortem, mortem autem crucis. Ad Hebr. x, 17: Obedite præpositis Ad Hebr. x, 17: Obedite præpositis vestris, et subjacete eis: ipsi enim pervi- vestris, et subjacete eis: ipsi enim pervi- gilant quasi rationem pro animabus ve- gilant quasi rationem pro animabus ve- stris reddituri. stris reddituri.

« Et elevatis manibus suis. » « Et elevatis manibus suis. »

Tangit hic benedictionem. Elevatione Tangit hic benedictionem. Elevatione manuum fecit in eis confirmationis sa- manuum fecit in eis confirmationis sa- cramentum. Eccli. xxxvI, 7: Glorifica cramentum. Eccli. xxxvI, 7: Glorifica manum et brachium dextrum. manum et brachium dextrum.

« Benedixit eis, » « Benedixit eis, »

Benedictione confirmationis. Psal. Benedictione confirmationis. Psal. CXXVII, 5 Benedicat tibi Dominus ex CXXVII, 5 Benedicat tibi Dominus ex Sion, et videas bona Jerusalem omnibus Sion, et videas bona Jerusalem omnibus diebus vitæ tuæ. Numer. xi, 23 et seq. : diebus vitæ tuæ. Numer. xi, 23 et seq. : Sic benedicetis filiis Israel, et dicetis eis: Sic benedicetis filiis Israel, et dicetis eis: Benedicat tibi Dominus, et custodiat te: Benedicat tibi Dominus, et custodiat te: ostendat Dominus faciem suam tibi, el ostendat Dominus faciem suam tibi, el misereatur tui: convertat Dominus vul- misereatur tui: convertat Dominus vul- tum suum ad te, et det tibi pacem. Hæc tum suum ad te, et det tibi pacem. Hæc autem benedictio tutavit contra mun- autem benedictio tutavit contra mun-

dum et hostem, et fecit marcescere con- dum et hostem, et fecit marcescere con- cupiscentiam carnalem. Genes. XXXII, cupiscentiam carnalem. Genes. XXXII, 28, benedixit Angelus Jacob in eodem lo- 28, benedixit Angelus Jacob in eodem lo- co,et dixit: Si contra Deum fortis fuisti, co,et dixit: Si contra Deum fortis fuisti, quanto magis contra homines prævale- quanto magis contra homines prævale- bis! Et supra, y. 25: Et tetigit nervum bis! Et supra, y. 25: Et tetigit nervum femoris ejus, et statim emarcuit. Bene- femoris ejus, et statim emarcuit. Bene- dictio quidem contra diabolum confor- dictio quidem contra diabolum confor- tatio est, contra mundum, et hominem. tatio est, contra mundum, et hominem. Marcidus autem nervus femoris, debilita- Marcidus autem nervus femoris, debilita- tam significat concupiscentiam carnalem. tam significat concupiscentiam carnalem.

« Et factum est, dum benediceret « Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis, et ferebatur in illis, recessit ab eis, et ferebatur in colum. » colum. »

Tertium est in quo tangitur Ascensio. Tertium est in quo tangitur Ascensio. Tangit autem tria: benedictionem, re- Tangit autem tria: benedictionem, re- cessum, et locum in quem ascendit. cessum, et locum in quem ascendit.

Dicit igitur: «Et factum est, » Dei Dicit igitur: «Et factum est, » Dei dispositione, « dum benediceret illis, » dispositione, « dum benediceret illis, » et manu larga dona eis sua daret bene- et manu larga dona eis sua daret bene- dictione. Eccli. XLIV, 25: Benedictionem dictione. Eccli. XLIV, 25: Benedictionem omnium gentium dedit illi Dominus, et omnium gentium dedit illi Dominus, et testamentum confirmavit super caput testamentum confirmavit super caput Jacob. Ad Ephes. iv, 8: Dedit dona ho- Jacob. Ad Ephes. iv, 8: Dedit dona ho- minibus. Et ideo etiam elevavit manum. minibus. Et ideo etiam elevavit manum. Psal. CXLIV, 16: Aperis tu manum tuam, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu manum tuam, et imples omne animal benedictione. et imples omne animal benedictione. « Recessit ab eis, » « Recessit ab eis, »

Ascendens. IV Reg. 11, 11: Ascendit Ascendens. IV Reg. 11, 11: Ascendit Elias, qui robustus dominator interpre- Elias, qui robustus dominator interpre- tatur, per turbinem in cœlum, hoc est, tatur, per turbinem in cœlum, hoc est, nube. Act. 1, 9 Nubes suscepit eum ab nube. Act. 1, 9 Nubes suscepit eum ab oculis eorum. Non quidem portatus ab oculis eorum. Non quidem portatus ab Angelis recessit, sed propria virtute. Isa. Angelis recessit, sed propria virtute. Isa. LXIII, 1 Iste formosus in stola sua, gra- LXIII, 1 Iste formosus in stola sua, gra- diens in multitudine fortitudinis suæ. diens in multitudine fortitudinis suæ. Sed Angelis jubilantibus recessit. Psal. Sed Angelis jubilantibus recessit. Psal. XLVI, 6: Ascendit Deus in jubilo, et Do- XLVI, 6: Ascendit Deus in jubilo, et Do- minus in voce tubæ. minus in voce tubæ.

« Et ferebatur in cœlum, » « Et ferebatur in cœlum, »

Ad Ephes. iv, 8: Ascendens in altum, Ad Ephes. iv, 8: Ascendens in altum,

51 51

52 52

53 53

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-52, 53. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-52, 53.

captivam duxit captivitatem. Ad Ephes. captivam duxit captivitatem. Ad Ephes. IV, 10 Qui descendit, ipse est et qui IV, 10 Qui descendit, ipse est et qui ascendit super omnes cælos, ut impleret ascendit super omnes cælos, ut impleret omnia. Act. 1, 9: Et cum hæc dixisset, omnia. Act. 1, 9: Et cum hæc dixisset, videntibus illis, elevatus est, et nubes videntibus illis, elevatus est, et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Marc. xvi, suscepit eum ab oculis eorum. Marc. xvi, 19 Et Dominus quidem Jesus, post- 19 Et Dominus quidem Jesus, post- quam locutus est eis, assumptus est in quam locutus est eis, assumptus est in cœlum, et sedet a dextris Dei. cœlum, et sedet a dextris Dei.

« Et ipsi adorantes regressi sunt in « Et ipsi adorantes regressi sunt in Jerusalem cum gaudio magno: Jerusalem cum gaudio magno:

Et erant semper in templo, laudan- Et erant semper in templo, laudan- tes et benedicentes Deum. Amen. » tes et benedicentes Deum. Amen. »

Tangit hic discipulorum in civitatem Tangit hic discipulorum in civitatem regressionem. regressionem.

Et dicit quatuor: adorationem, re- Et dicit quatuor: adorationem, re- versionem, mansionem, et gratiarum versionem, mansionem, et gratiarum actionem. actionem.

Dicit igitur: « Et ipsi adorantes. » Dicit igitur: « Et ipsi adorantes. » Matth. xxvIII, 17: Videntes Dominum Matth. xxvIII, 17: Videntes Dominum adoraverunt. Psal. XLIV, 12: Ipse est adoraverunt. Psal. XLIV, 12: Ipse est Dominus Deus tuus, et adorabunt eum. Dominus Deus tuus, et adorabunt eum. Adoratio autem est facta prostratione. Adoratio autem est facta prostratione. Exod. iv, 31 Proni adoraverunt. Psal. Exod. iv, 31 Proni adoraverunt. Psal. LXV, 4 Omnis terra adoret te, Deus, et LXV, 4 Omnis terra adoret te, Deus, et psallat tibi. Ad Philip. II, 10: In nomi- psallat tibi. Ad Philip. II, 10: In nomi- ne Jesu omne genu flectatur, cœlestium, ne Jesu omne genu flectatur, cœlestium, terrestrium, et infernorum. terrestrium, et infernorum.

« Regressi sunt in Jerusalem, » ubi « Regressi sunt in Jerusalem, » ubi dictum est eis quod promissum Spiritum dictum est eis quod promissum Spiritum sanctum exspectarent. Ezechiel. 1, 14: sanctum exspectarent. Ezechiel. 1, 14: Animalia ibant et revertebantur in simi- Animalia ibant et revertebantur in simi- litudinem fulguris coruscantis: quia et litudinem fulguris coruscantis: quia et intus ardebant devotione, et exterius ho- intus ardebant devotione, et exterius ho- nestatis luce. Processerunt enim cum nestatis luce. Processerunt enim cum Domino ad locum Ascensionis, ut vi- Domino ad locum Ascensionis, ut vi-

1 Cf. Psal LXVII, 19. 1 Cf. Psal LXVII, 19.

2 Cf. IV Regum, 11, 1 et seq. 2 Cf. IV Regum, 11, 1 et seq.

777 777

derent quando tolleretur ab eis: sicut derent quando tolleretur ab eis: sicut Eliseus cum Elia 2. Et hoc repræsentat Ec- Eliseus cum Elia 2. Et hoc repræsentat Ec- clesia processione sua in Ascensione. clesia processione sua in Ascensione. Revertebantur autem in Jerusalem ad Revertebantur autem in Jerusalem ad imperium Domini, suum promissum imperium Domini, suum promissum exspectantes. Genes. XLIX, 18: Salutare exspectantes. Genes. XLIX, 18: Salutare tuum exspectabo, Domine. tuum exspectabo, Domine.

« Cum gaudio magno, » quia in om- « Cum gaudio magno, » quia in om- nibus Christi veritatem et Judæorum nibus Christi veritatem et Judæorum confusionem percipiebant. Joan. xvi, 22 : confusionem percipiebant. Joan. xvi, 22 : Iterum videbo vos, et gaudebit cor ve- Iterum videbo vos, et gaudebit cor ve- strum, et gaudium vestrum nemo tollet a strum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Ad Philip. IV, 4 et 5 Gaudete vobis. Ad Philip. IV, 4 et 5 Gaudete in Domino semper iterum dico, gau- in Domino semper iterum dico, gau- dete. Modestia vestra nota sit omnibus dete. Modestia vestra nota sit omnibus hominibus. hominibus.

« Et erant semper in templo, « Et erant semper in templo,

» »

Hoc est, in atrio templi, in porticu Hoc est, in atrio templi, in porticu quæ dicitur Salomonis ³. Psal. xxvi, 4: quæ dicitur Salomonis ³. Psal. xxvi, 4: Unam petii a Domino, hanc requiram, Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini. Psal. ut inhabitem in domo Domini. Psal. LXXXIII, 11 Elegi abjectus esse in domo LXXXIII, 11 Elegi abjectus esse in domo Dei mei, magis quam habitare in taber- Dei mei, magis quam habitare in taber- naculis peccatorum. naculis peccatorum.

« Laudantes, » in hymnis et canticis. « Laudantes, » in hymnis et canticis. Psal. xxxIII, 2: Semper laus ejus in ore Psal. xxxIII, 2: Semper laus ejus in ore

meo. meo.

« Et benedicentes Deum,» in gratia- « Et benedicentes Deum,» in gratia- rum actione. I ad Thessal. v, 18: In om- rum actione. I ad Thessal. v, 18: In om- nibus gratias agite. Laudabant enim nibus gratias agite. Laudabant enim Deum de Domini demonstrata ab ipso Deum de Domini demonstrata ab ipso virtute: quia virtus est laudabilium bo- virtute: quia virtus est laudabilium bo- norum, ut dicit Philosophus. Benedice- norum, ut dicit Philosophus. Benedice- bant autem de collato, et conferendo bant autem de collato, et conferendo sibi in proximo munere. Luc. x1, 13: sibi in proximo munere. Luc. x1, 13: Pater vester de cœlo dabit spiritum bo- Pater vester de cœlo dabit spiritum bo- num petentibus se. Ipsi laus, honor, num petentibus se. Ipsi laus, honor, et gloria. Amen. et gloria. Amen.

3 Cf. Act. v, 12. 3 Cf. Act. v, 12.

INDEX CAPITUM INDEX CAPITUM

IN SECUNDAM PARTEM SANCTI JESU CHRISTI EVANGELII IN SECUNDAM PARTEM SANCTI JESU CHRISTI EVANGELII

SECUNDUM LUCAM. SECUNDUM LUCAM.

CAPUT CAPUT

X. Septuaginta duos præmittens ad singulas civitates, tradit X. Septuaginta duos præmittens ad singulas civitates, tradit præcepta quæ in prædicando observent; et gaudentibus præcepta quæ in prædicando observent; et gaudentibus de subjectis sibi dæmonibus,dicit non esse ob hoc potis- de subjectis sibi dæmonibus,dicit non esse ob hoc potis- simum gaudendum: comminatur civitatibus obstinatis, simum gaudendum: comminatur civitatibus obstinatis, in quibus factæ erant plurimæ virtutes, et exsultans in in quibus factæ erant plurimæ virtutes, et exsultans in spiritu confitetur Patri: tentanti Legisperito post reci- spiritu confitetur Patri: tentanti Legisperito post reci- tatum præceptum de dilectione Dei et proximi, ostendit tatum præceptum de dilectione Dei et proximi, ostendit quis sit proximus per parabolam hominis a Jerusalem quis sit proximus per parabolam hominis a Jerusalem descendentis Marthæ ministranti et de sorore Maria descendentis Marthæ ministranti et de sorore Maria conquerenti, dicit Mariam elegisse optimam partem. conquerenti, dicit Mariam elegisse optimam partem.

In caput X Lucæ enarratio. In caput X Lucæ enarratio.

CAPUT CAPUT

XI. Docet discipulos orare, ostendens perseveranti oratione om- XI. Docet discipulos orare, ostendens perseveranti oratione om- nia impetrari: ejecto dæmonio_muto, confutat dicentes nia impetrari: ejecto dæmonio_muto, confutat dicentes quod in Beelzebub ejiceret dæmonia: mulier quædam di- quod in Beelzebub ejiceret dæmonia: mulier quædam di- cit beata ubera quæ Jesus suxerat: de signo Jonæ, de re- cit beata ubera quæ Jesus suxerat: de signo Jonæ, de re- gina Austri, et Ninivitis, oculoque simplici et nequam : gina Austri, et Ninivitis, oculoque simplici et nequam : Pharisæum qui ipsum invitaverat reprehendit, murmu- Pharisæum qui ipsum invitaverat reprehendit, murmu- rantem quod illotis pranderet manibus: taxat hypocrisim rantem quod illotis pranderet manibus: taxat hypocrisim Pharisæorum et Scribarum, dicens quod ab hac genera- Pharisæorum et Scribarum, dicens quod ab hac genera- tione exquiretur sanguis omnium prophetarum. tione exquiretur sanguis omnium prophetarum.

In caput XI Lucæ enarratio. In caput XI Lucæ enarratio.

CAPUT XII. Cavendum docet a fermento Pharisæorum, et quod omne CAPUT XII. Cavendum docet a fermento Pharisæorum, et quod omne occultum detegetur: quis etiam timendus sit: de blasphe- occultum detegetur: quis etiam timendus sit: de blasphe- mia in Spiritum sanctum : roborat Apostolos adversus mia in Spiritum sanctum : roborat Apostolos adversus persecutiones: non vult se immiscere in dividenda fra- persecutiones: non vult se immiscere in dividenda fra- trum hæreditate: per parabolam divitis revocat ab avari- trum hæreditate: per parabolam divitis revocat ab avari- tia, vetans sollicitum esse de victu et vestitu; hortaturque tia, vetans sollicitum esse de victu et vestitu; hortaturque ut lumbi præcingantur: et quis sit fidelis aut infidelis ut lumbi præcingantur: et quis sit fidelis aut infidelis

1 1

4 4

92 92

95 95

780 780

INDEX CAPITUM INDEX CAPITUM

dispensator: venit ut mittat ignem in terram et separatio- dispensator: venit ut mittat ignem in terram et separatio- nem: reprehendit quod tempus gratiæ non dijudicent : nem: reprehendit quod tempus gratiæ non dijudicent : monet ut quisque conetur ab adversariis se liberare. monet ut quisque conetur ab adversariis se liberare. In caput XII Lucæ enarratio. In caput XII Lucæ enarratio.

CAPUT XIII. Occasione Galilæorum in suis sacrificiis interemptorum, CAPUT XIII. Occasione Galilæorum in suis sacrificiis interemptorum, et eorum qui in Siloe corruerant, hortatur ad pœniten- et eorum qui in Siloe corruerant, hortatur ad pœniten- tiam, alioqui exterminandos instar ficus infructuosæ : tiam, alioqui exterminandos instar ficus infructuosæ : archisynagogum redarguit, indignantem quod sabbato archisynagogum redarguit, indignantem quod sabbato curasset mulierem a spiritu infirmitatis: comparat re- curasset mulierem a spiritu infirmitatis: comparat re- gnum cælorum grano sinapis ac fermento: de angusta gnum cælorum grano sinapis ac fermento: de angusta porta: et quod quidam clauso ostio frustra pulsabunt: porta: et quod quidam clauso ostio frustra pulsabunt: Herodem dicit vulpem, et Jerusalem ob crudelitatem Herodem dicit vulpem, et Jerusalem ob crudelitatem suam deserendam. suam deserendam.

In caput XIII Lucæ enarratio. In caput XIII Lucæ enarratio.

201 201

204 204

284 284 286 286

CAPUT XIV. In domo principis Pharisæorum hydropicum sabbato cu- CAPUT XIV. In domo principis Pharisæorum hydropicum sabbato cu- rat, ostendens Legisperitis ac Pharisæis hoc licere; rat, ostendens Legisperitis ac Pharisæis hoc licere; et horum notans ambitionem docet invitatum in novis- et horum notans ambitionem docet invitatum in novis- simo loco recumbere: parabola de invitatis ad cœnam simo loco recumbere: parabola de invitatis ad cœnam qui se excusarunt: sequens Christum debet omnibus qui se excusarunt: sequens Christum debet omnibus renuntiare, sublata cruce sua, usque ad odium animæ renuntiare, sublata cruce sua, usque ad odium animæ propriæ volens turrim ædificare computat primum propriæ volens turrim ædificare computat primum sumptus: commendatio salis. sumptus: commendatio salis.

In caput XIV Lucæ enarratio. In caput XIV Lucæ enarratio.

CAPUT CAPUT

XV. Scribis et Pharisæis murmurantibus quod peccatores re- XV. Scribis et Pharisæis murmurantibus quod peccatores re- ciperet, parabolas proponit de ove et drachma perditis ciperet, parabolas proponit de ove et drachma perditis ac inventis, de filio prodigo ad patrem reverso, beni- ac inventis, de filio prodigo ad patrem reverso, beni- gneque ab ipso suscepto, seniore filio indigne hoc fe- gneque ab ipso suscepto, seniore filio indigne hoc fe- rente: et quantum sit in cælo gaudium super peccatore rente: et quantum sit in cælo gaudium super peccatore pænitentiam agente. pænitentiam agente.

In caput XV Lucæ enarratio. In caput XV Lucæ enarratio.

325 325

327 327

377 377

378 378

CAPUT XVI. Per parabolam de villico iniquitatis hortatur ad facien- CAPUT XVI. Per parabolam de villico iniquitatis hortatur ad facien- das eleemosynas, docens quid mereatur fidelis aut infi- das eleemosynas, docens quid mereatur fidelis aut infi- delis mammonæ dispensator, quodque nemo potest delis mammonæ dispensator, quodque nemo potest servire Deo et mammona: Legem ac Prophetas usque servire Deo et mammona: Legem ac Prophetas usque ad Joannem fuisse dicit, et nihil de Lege periturum: ad Joannem fuisse dicit, et nihil de Lege periturum: nec dimittendam ullo modo uxorem ut alia ducatur: de nec dimittendam ullo modo uxorem ut alia ducatur: de divite epulone et Lazaro mendico. divite epulone et Lazaro mendico.

414 414

In caput XVI Lucæ enarratio. In caput XVI Lucæ enarratio.

CAPUT XVII. Væ scandalizanti pusillos: frater in nos peccans incre- CAPUT XVII. Væ scandalizanti pusillos: frater in nos peccans incre- pandus est, eique pænitenti ignoscendum: Apostolos pandus est, eique pænitenti ignoscendum: Apostolos docet fidei efficaciam, quodque dum omnia ipsis præ- docet fidei efficaciam, quodque dum omnia ipsis præ- cepta fecerint, se servos dicant inutiles: decem leprosi cepta fecerint, se servos dicant inutiles: decem leprosi

416 416

IN IIam PARTEM EVANG. LUCE. IN IIam PARTEM EVANG. LUCE.

mundantur, unico qui Samaritanus erat ad agendas mundantur, unico qui Samaritanus erat ad agendas gratias revertente: dicit adventum Filii Dei non occul- gratias revertente: dicit adventum Filii Dei non occul- tum fore, sed illustrem, et inexspectato superventurum, tum fore, sed illustrem, et inexspectato superventurum, sicut diluvium mundo, et Sodomis subversio venit. sicut diluvium mundo, et Sodomis subversio venit.

In caput XVII Lucæ enarratio. In caput XVII Lucæ enarratio.

CAPUT XVIII. Per parabolam de judice iniquitatis et vidua importuna CAPUT XVIII. Per parabolam de judice iniquitatis et vidua importuna docet semper orandum, per parabolam vero de Phari- docet semper orandum, per parabolam vero de Phari- sæo et Publicano, quomodo sit orandum: pueros a se sæo et Publicano, quomodo sit orandum: pueros a se repelli vetat dives quia a juventute omnia se servasse repelli vetat dives quia a juventute omnia se servasse præcepta dicebat, audito Christi consilio de omnibus præcepta dicebat, audito Christi consilio de omnibus relinquendis, abiit tristis: et quid erit præmii omnia relinquendis, abiit tristis: et quid erit præmii omnia propter Christum relinquentibus: prædicit suam pas- propter Christum relinquentibus: prædicit suam pas- sionem, et prope Jericho cæcum illuminat. sionem, et prope Jericho cæcum illuminat.