17 17

18 18

754 754

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

subitaneis cooperti essent tenebris. Nihil subitaneis cooperti essent tenebris. Nihil enim talium passi sunt discipuli. Sed po- enim talium passi sunt discipuli. Sed po- tius, sicut videmus in timentibus et du- tius, sicut videmus in timentibus et du- bitantibus, quod modicas juncturas et bitantibus, quod modicas juncturas et valde dissimiles propter imaginationem valde dissimiles propter imaginationem interiorem, putant esse animalia nociva et interiorem, putant esse animalia nociva et fugiunt: aut forte aliquid desiderabilium, fugiunt: aut forte aliquid desiderabilium, et tunc accedunt. Ita dubitatio Resurre- et tunc accedunt. Ita dubitatio Resurre- ctionis, et timor incussus ex Judæis, fa- ctionis, et timor incussus ex Judæis, fa- ciebat quod nihil cognoscebant de appa- ciebat quod nihil cognoscebant de appa- ritione Domini extra: quia etiam mani- ritione Domini extra: quia etiam mani- festante se Domino coram oculis eorum, festante se Domino coram oculis eorum, non poterant eum discrete cognoscere. non poterant eum discrete cognoscere. Et hoc modo«tenebantur oculi eorum,» Et hoc modo«tenebantur oculi eorum,»

« Ne eum agnoscerent, » « Ne eum agnoscerent, »

Hoc est, agnoscere possent. Exterius Hoc est, agnoscere possent. Exterius quidem videbant: sed quasi in exstasi quidem videbant: sed quasi in exstasi dubietatis existentes, interius judicium dubietatis existentes, interius judicium discretæ cognitionis de ipso facere non discretæ cognitionis de ipso facere non valebant. Isa. LIX, 10: Palpavimus sicut valebant. Isa. LIX, 10: Palpavimus sicut cæci parietem, et quasi absque oculis cæci parietem, et quasi absque oculis attrectavimus. Job, xxxvi, 25: Omnes attrectavimus. Job, xxxvi, 25: Omnes homines vident eum: unusquisque intue- homines vident eum: unusquisque intue- tur procul: quia longe se fecit per dubi- tur procul: quia longe se fecit per dubi- tationis elongationem. tationis elongationem.

« Et ait ad illos: Qui sunt hi sermo- « Et ait ad illos: Qui sunt hi sermo- nes, quos confertis ad invicem ambu- nes, quos confertis ad invicem ambu- lantes, et estis tristes? lantes, et estis tristes?

Et respondens unus, cui nomen Et respondens unus, cui nomen Cleophas, dixit ei: Tu solus peregri- Cleophas, dixit ei: Tu solus peregri- nus es in Jerusalem, et non cognovisti nus es in Jerusalem, et non cognovisti quæ facta sunt in illa his diebus? >> quæ facta sunt in illa his diebus? >>

Hic incipit instructio illuminationis. Hic incipit instructio illuminationis. Et habet partes duas : in quarum pri- Et habet partes duas : in quarum pri- ma accipit occasionem ex dictis a disci- ma accipit occasionem ex dictis a disci- pulis in secunda, ponit illuminationem pulis in secunda, ponit illuminationem instructionis. instructionis.

In prima autem tria continentur: in In prima autem tria continentur: in quorum primo a collatione eorum poni- quorum primo a collatione eorum poni- tur quæstio in secundo, admirationis tur quæstio in secundo, admirationis responsio, si res tanta ignoretur ab ali- responsio, si res tanta ignoretur ab ali- quo in tertio autem, reiteratur quæstio, quo in tertio autem, reiteratur quæstio, et ponitur facti narratio. et ponitur facti narratio.

In primo horum duo quæruntur: quæ In primo horum duo quæruntur: quæ sit collatio, et quæ tantæ tristitiæ sit sit collatio, et quæ tantæ tristitiæ sit causa, qualis apparebat in ipsis. causa, qualis apparebat in ipsis. Dicit igitur: Dicit igitur:

«Et ait » Dominus « ad illos » disci- «Et ait » Dominus « ad illos » disci- pulos, quærens illuminandi eos occasio- pulos, quærens illuminandi eos occasio- nem. Joan. 1, 9: Erat lux vera quæ il- nem. Joan. 1, 9: Erat lux vera quæ il- luminat omnem hominem venientem in luminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Joan. VIII, 12: Qui se- hunc mundum. Joan. VIII, 12: Qui se- quitur me, non ambulat in tenebris, sed quitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitæ. habebit lumen vitæ.

« Qui sunt hi sermones quos con- « Qui sunt hi sermones quos con- fertis ad invicem ? fertis ad invicem ?

Hoc est, de qua materia sunt? Nec Hoc est, de qua materia sunt? Nec quærit ignorans, sed ut detur locus in- quærit ignorans, sed ut detur locus in- structioni. Signum enim amoris est loqui structioni. Signum enim amoris est loqui de magistro. Et signum est bonorum dis- de magistro. Et signum est bonorum dis- cipulorum semper tractare de doctrina cipulorum semper tractare de doctrina magistri. De primo dicitur, Matth. x, magistri. De primo dicitur, Matth. x, 34: Ex abundantia cordis os loquitur. 34: Ex abundantia cordis os loquitur. Psal. CXLIV, 7: Memoriam abundantiæ Psal. CXLIV, 7: Memoriam abundantiæ suavitatis tuæ eructabunt. De secundo suavitatis tuæ eructabunt. De secundo dicitur, Joan. VIII, 31 et 32: Si vos man- dicitur, Joan. VIII, 31 et 32: Si vos man- seritis in sermone meo, vere discipuli mei seritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis, et cognoscetis veritatem, et veritas eritis, et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. liberabit vos.

« Ambulantes, et estis tristes, » « Ambulantes, et estis tristes, »

Hoc est, quæ est istius tristitiæ causa, Hoc est, quæ est istius tristitiæ causa, quod in tristitia video vos ambulare ? quod in tristitia video vos ambulare ? Hujus autem tristitiæ causa fuit, visa in Hujus autem tristitiæ causa fuit, visa in Domino pœna, et dubitata Resurrectio, Domino pœna, et dubitata Resurrectio, et metus a Judæis incussus. Joan. XVI, et metus a Judæis incussus. Joan. XVI, 20: Mundus gaudebit, vos autem contri- 20: Mundus gaudebit, vos autem contri- stabimini: sed tristitia vestra vertetur stabimini: sed tristitia vestra vertetur in gaudium. Psal. xxix, 6: Ad vesperum in gaudium. Psal. xxix, 6: Ad vesperum demorabitur fletus, et ad matutinum demorabitur fletus, et ad matutinum lætitia. lætitia.

« Et respondens unus, cui nomen « Et respondens unus, cui nomen Cleophas. Cleophas.

>> >>

Ad cujus domum tunc ibant: quia do- Ad cujus domum tunc ibant: quia do- mus ejusdem fuit in Emmaus castro. mus ejusdem fuit in Emmaus castro. Dicit autem Ambrosius, quod secundus, Dicit autem Ambrosius, quod secundus, qui socius fuit Cleophæ, vocabatur qui socius fuit Cleophæ, vocabatur

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-18, 19, 20. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-18, 19, 20.

Amon, (alias, Amaon) filius Rusi. Com- Amon, (alias, Amaon) filius Rusi. Com- munior auteni opinio est, quod fuit ipse munior auteni opinio est, quod fuit ipse Lucas, sicut superius diximus. Lucas, sicut superius diximus.

<< Dixit ei, »> << Dixit ei, »>

Domino: Domino:

« Tu solus peregrinus es in Jerusa- « Tu solus peregrinus es in Jerusa- lem? » lem? »

Hoc est dicere: Esne solus peregrinus? Hoc est dicere: Esne solus peregrinus? hoc est, alienus « in Jerusalem? » Et hoc est, alienus « in Jerusalem? » Et ibi est interrogatio. ibi est interrogatio.

Et post sub alia interrogatione. Et post sub alia interrogatione.

« Et non cognovisti quæ facta sunt « Et non cognovisti quæ facta sunt in illa his diebus? in illa his diebus?

Quasi dicat Hoc est valde mirabile, Quasi dicat Hoc est valde mirabile, si tu solus es alienus ab his quæ facta si tu solus es alienus ab his quæ facta sunt, et non cognovisti ea quæ tam fa- sunt, et non cognovisti ea quæ tam fa- mosa facta sunt his diebus. Sic ergo le- mosa facta sunt his diebus. Sic ergo le- genda est littera. genda est littera.

Quod autem dicit: « Tu solus peregri- Quod autem dicit: « Tu solus peregri- nus es, » hoc est, alienus, significat nus es, » hoc est, alienus, significat quod jam a cordibus eorum propter du- quod jam a cordibus eorum propter du- bitationem peregrinabatur a mentibus bitationem peregrinabatur a mentibus eorum. Isa. xxvIII, 21: Peregrinum est eorum. Isa. xxvIII, 21: Peregrinum est opus ejus ab eo. Hoc Jeremias, XIV, 8, opus ejus ab eo. Hoc Jeremias, XIV, 8, in admiratione spiritus prævidit, dicens: in admiratione spiritus prævidit, dicens: Quare quasi colonus (alia littera, peregri- Quare quasi colonus (alia littera, peregri- nus) futurus es in terra, et quasi viator nus) futurus es in terra, et quasi viator declinans ad manendum? declinans ad manendum?

In hac specie omnes sancti se pere- In hac specie omnes sancti se pere- grinos efficiunt: quia non se reputant grinos efficiunt: quia non se reputant hic habere manentem civitatem, sed fu- hic habere manentem civitatem, sed fu- turam inquirunt. Ad Hebr. xi, 13: Con- turam inquirunt. Ad Hebr. xi, 13: Con- fitentes quia peregrini et hospites sunt fitentes quia peregrini et hospites sunt super terram. super terram.

Hoc etiam peregrinorum est proprium, Hoc etiam peregrinorum est proprium, non habere in loco peregrinationis man- non habere in loco peregrinationis man- sionem, sed inquirere futuram. Pere- sionem, sed inquirere futuram. Pere- grinari etiam est continuo transire et non grinari etiam est continuo transire et non manere. I Petr. 11, 11: Obsecro vos tam- manere. I Petr. 11, 11: Obsecro vos tam- quam advenas et peregrinos, abstinere quam advenas et peregrinos, abstinere vos a carnalibus desideriis, quæ mili- vos a carnalibus desideriis, quæ mili-

tant adversus animam. tant adversus animam.

Tertio, peregrinorum est signa viæ Tertio, peregrinorum est signa viæ

755 755

cognoscere, et tendere in hoc quod quæ- cognoscere, et tendere in hoc quod quæ- runt. II ad Corinth. v, 6 et 7: Dum su- runt. II ad Corinth. v, 6 et 7: Dum su- mus in corpore, peregrinamur a Domi- mus in corpore, peregrinamur a Domi- no per fidem enim ambulamus, et non no per fidem enim ambulamus, et non per speciem. per speciem.

Adhuc, quarto loco: qui peregrinatur Adhuc, quarto loco: qui peregrinatur in loco peregrinationis, paucis ad solam in loco peregrinationis, paucis ad solam sustentationem pertinentibus est conten- sustentationem pertinentibus est conten- tus. IV Reg. VIII, 1: Surge, vade, tu et tus. IV Reg. VIII, 1: Surge, vade, tu et domus tua, et peregrinare ubicumque domus tua, et peregrinare ubicumque repereris. Ita dictum est Sunamiti, quæ repereris. Ita dictum est Sunamiti, quæ captiva interpretatur. captiva interpretatur.

Quinto etiam, peregrinus est exsul, et Quinto etiam, peregrinus est exsul, et in exsilio se esse reputat. Genes. xv, 13: in exsilio se esse reputat. Genes. xv, 13: Scito prænoscens, quod peregrinum fu- Scito prænoscens, quod peregrinum fu- turum sit semen tuum in terra non sua. turum sit semen tuum in terra non sua. Sed secundum illam rationem peregrini Sed secundum illam rationem peregrini ponuntur hic, quod alienum se discipu- ponuntur hic, quod alienum se discipu- lis ostendit, ut instrueret quod per dubi- lis ostendit, ut instrueret quod per dubi- tationem alienatus fuit a mentibus eo- tationem alienatus fuit a mentibus eo- rum. Sed litteralis sensus est, quem rum. Sed litteralis sensus est, quem diximus superius. diximus superius.

Quod autem dicunt: Et non cogno- Quod autem dicunt: Et non cogno- visti, etc. Tanta enim illa facta fuerunt visti, etc. Tanta enim illa facta fuerunt in cordibus eorum, quod nullum homi- in cordibus eorum, quod nullum homi- nem putabant ea ignorare, sed omnibus nem putabant ea ignorare, sed omnibus nota esse, quæ per publicum judicium nota esse, quæ per publicum judicium in præsentia turbæ facta sunt. Act. 1, 19: in præsentia turbæ facta sunt. Act. 1, 19: Notum factum est omnibus habitantibus Notum factum est omnibus habitantibus Jerusalem: ita ut appellaretur ager ille Jerusalem: ita ut appellaretur ager ille lingua eorum Haceldema, hoc est, ager lingua eorum Haceldema, hoc est, ager sanguinis. sanguinis.

Et hoc quod dicunt: « Et non cognovisti Et hoc quod dicunt: « Et non cognovisti quæ facta sunt illa his diebus. » Joel, quæ facta sunt illa his diebus. » Joel, 1, 2 Audite hoc, senes, et auribus per- 1, 2 Audite hoc, senes, et auribus per- cipite, omnes habitatores terræ: si fa- cipite, omnes habitatores terræ: si fa- ctum est istud in diebus vestris, aut in ctum est istud in diebus vestris, aut in diebus patrum vestrorum. diebus patrum vestrorum.

« Quibus ille dixit: Quæ ? Et dixe- « Quibus ille dixit: Quæ ? Et dixe- runt De JESU Nazareno, qui fuit vir runt De JESU Nazareno, qui fuit vir propheta, potens in opere et sermone propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni populo: coram Deo et omni populo:

Et quomodo eum tradiderunt sum- Et quomodo eum tradiderunt sum- mi sacerdotes, et principes nostri in mi sacerdotes, et principes nostri in damnationem mortis, et crucifixerunt damnationem mortis, et crucifixerunt

eum. eum.

19 19

21 21

22 22

23 23

24 24

756 756

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Nos autem sperabamus quia ipse Nos autem sperabamus quia ipse esset redempturus Israel: et nunc su- esset redempturus Israel: et nunc su- per hæc omnia, tertia dies est hodie per hæc omnia, tertia dies est hodie quod hæc facta sunt. quod hæc facta sunt.

Sed et mulieres quædam ex nostris Sed et mulieres quædam ex nostris terruerunt nos, quæ ante lucem fue- terruerunt nos, quæ ante lucem fue- runt ad monumentum, runt ad monumentum,

Et non invento corpore ejus, vene- Et non invento corpore ejus, vene- runt, dicentes se etiam visionem An- runt, dicentes se etiam visionem An- gelorum vidisse, quæ dicunt eum gelorum vidisse, quæ dicunt eum vivere. vivere.

Et abierunt quidam ex nostris ad Et abierunt quidam ex nostris ad monumentum: et ita invenerunt sicut monumentum: et ita invenerunt sicut mulieres dixerunt, ipsum vero non mulieres dixerunt, ipsum vero non invenerunt. » invenerunt. »

« Quibus ille dixit, » Dominus disci- « Quibus ille dixit, » Dominus disci- pulis: « Quæ ? » ut occasionem in- pulis: « Quæ ? » ut occasionem in- struendi acciperet. struendi acciperet.

« Et dixerunt, » certatim tunc ambo « Et dixerunt, » certatim tunc ambo respondentes: quia audaciam ex collocu- respondentes: quia audaciam ex collocu- tione acceperant. tione acceperant.

« De JESU Nazareno, etc. » « De JESU Nazareno, etc. »

In ista facti narratione quinque conti- In ista facti narratione quinque conti- nentur, quorum primum est magnificatio nentur, quorum primum est magnificatio ejus qui occisus est: secundum, qualiter ejus qui occisus est: secundum, qualiter et a quibus interfectus est: tertium, quid et a quibus interfectus est: tertium, quid sperabatur de ipso quartum autem, re- sperabatur de ipso quartum autem, re- latio mulierum de Resurrectione: quin- latio mulierum de Resurrectione: quin- tum autem, experimentalis probatio dis- tum autem, experimentalis probatio dis- cipulorum. cipulorum.

Dicunt igitur : Dicunt igitur :

«De Jesu, » qui secundum nomen suum «De Jesu, » qui secundum nomen suum maximus fuit in salutem electorum Dei, maximus fuit in salutem electorum Dei, sicut dicitur, Eccli. XLVI, 1 et 2. sicut dicitur, Eccli. XLVI, 1 et 2.

« Nazareno, » qui ex parentali et pa- « Nazareno, » qui ex parentali et pa- trio nomine totius fuit flos pulchritudinis trio nomine totius fuit flos pulchritudinis et honestatis. Eccli. xxiv, 23: Flores et honestatis. Eccli. xxiv, 23: Flores mei fructus honoris et honestabis. mei fructus honoris et honestabis.

<< Qui fuit, »> << Qui fuit, »>

Non ab ante heri, et nudiustertius: Non ab ante heri, et nudiustertius: sed ab omni præterito, « vir » a mentis sed ab omni præterito, « vir » a mentis

virore. Job, 1, 3: Erat vir ille magnus virore. Job, 1, 3: Erat vir ille magnus inter omnes Orientales. « Propheta, » inter omnes Orientales. « Propheta, » conscius omnium Dei secretorum. Joan. conscius omnium Dei secretorum. Joan. I, 18 Deum nemo vidit umquam: I, 18 Deum nemo vidit umquam: Unigenitus Filius qui est in sinu Patris, Unigenitus Filius qui est in sinu Patris, ipse enarravit. ipse enarravit.

Et attende quod isti non agnitum Do- Et attende quod isti non agnitum Do- minum timentes, timent eum Filium Dei minum timentes, timent eum Filium Dei et Deum dicere, sed ut prophetam con- et Deum dicere, sed ut prophetam con- scium divinorum secretorum. Deuter. scium divinorum secretorum. Deuter. XVIII, 15: Prophetam de gente tua et de XVIII, 15: Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi fratribus tuis sicut me suscitabit tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies. Luc. Dominus Deus tuus: ipsum audies. Luc. VII, 16: Propheta magnus surrexit in VII, 16: Propheta magnus surrexit in nobis: et quia Deus visitavit plebem nobis: et quia Deus visitavit plebem

suam. suam.

<< Potens. » << Potens. »

Matth. xxv, 18: Data est mihi om- Matth. xxv, 18: Data est mihi om- nis potestas in cœlo et in terra. Matth. nis potestas in cœlo et in terra. Matth. VII, 28 Loquebatur sicut potestatem VII, 28 Loquebatur sicut potestatem habens. habens.

« In opere » miraculorum et virtutum. « In opere » miraculorum et virtutum. Psal. cxxxiv, 6: Omnia quæcumque vo- Psal. cxxxiv, 6: Omnia quæcumque vo- luit Dominus fecit, in cœlo, in terra, in luit Dominus fecit, in cœlo, in terra, in mari, et in omnibus abyssis. mari, et in omnibus abyssis.

« Et sermone. » Joan. vII, 46: Num- « Et sermone. » Joan. vII, 46: Num- quam sic locutus est homo, sicut hic quam sic locutus est homo, sicut hic homo. Fecit enim quod docuit. Matth. homo. Fecit enim quod docuit. Matth. v, 19: Qui fecerit et docuerit, hic ma- v, 19: Qui fecerit et docuerit, hic ma- gnus vocabitur in regno cœlorum. gnus vocabitur in regno cœlorum.

« Coram Deo. » Matth. III, 17, et xvII, « Coram Deo. » Matth. III, 17, et xvII, 5: Hic est filius meus dilectus, in quo 5: Hic est filius meus dilectus, in quo mihi complacui. Unde, Joan. XII, 28: mihi complacui. Unde, Joan. XII, 28: Venit vox de cœlo: Et clarificavi, et ite- Venit vox de cœlo: Et clarificavi, et ite- rum clarificabo. rum clarificabo.

« Et omni populo » Luc. vi, 19: Om- « Et omni populo » Luc. vi, 19: Om- nis turba quærebat eum tangere, quia nis turba quærebat eum tangere, quia virtus de illo exibat, et sanabat omnes. virtus de illo exibat, et sanabat omnes.

« Et quomodo tradiderunt. » « Et quomodo tradiderunt. »

Istud est secundum. Istud est secundum.

« Summi sacerdotes,» auctoritate et « Summi sacerdotes,» auctoritate et consilio, « et principes nostri, » per ad- consilio, « et principes nostri, » per ad- hibitionem potestatis. Joan. XVIII, 55: hibitionem potestatis. Joan. XVIII, 55: Gens tua et pontifices tui tradiderunt te Gens tua et pontifices tui tradiderunt te mihi quid fecisti ? mihi quid fecisti ?

IN EVANG. LUCÆ, XX-21, 22, 23, 24. IN EVANG. LUCÆ, XX-21, 22, 23, 24.

« In damnationem mortis » Act. 111, « In damnationem mortis » Act. 111, 14 et 15 Petistis virum homicidam do- 14 et 15 Petistis virum homicidam do- nari vobis, auctorem vero vitæ interfeci- nari vobis, auctorem vero vitæ interfeci- stis. stis.

« Et crucifixerunt eum, » ut horrori « Et crucifixerunt eum, » ut horrori mortis, crucis confusionem cumularent. mortis, crucis confusionem cumularent. Act. IV, Act. IV, 10: In nomine Domini nostri 10: In nomine Domini nostri Jesu Christi Nazareni, quem vos crucifi- Jesu Christi Nazareni, quem vos crucifi- xistis, quem Deus suscitavit a mortuis, xistis, quem Deus suscitavit a mortuis, in hoc iste adstat coram vobis sanus. in hoc iste adstat coram vobis sanus.

« Nos autem sperabamus. » « Nos autem sperabamus. »

Tertium est de spe Sanctorum de ipso. Tertium est de spe Sanctorum de ipso. Psal. Lxx, 5 Domine, spes mea a ju- Psal. Lxx, 5 Domine, spes mea a ju-

ventute mea. ventute mea.

« Quia ipse esset redempturus Israel. » « Quia ipse esset redempturus Israel. » II ad Corinth. 1, 10: In quem speramus, II ad Corinth. 1, 10: In quem speramus, quoniam et adhuc eripiet. Jerem. xvII, quoniam et adhuc eripiet. Jerem. xvII, 17: Spes mea tu, supple, es. Proverb. XIII, 17: Spes mea tu, supple, es. Proverb. XIII, 12: Spes quæ differtur, affligit animam. 12: Spes quæ differtur, affligit animam. Israel autem redemit de manu diaboli, Israel autem redemit de manu diaboli, et mortis, et inferni. Osee, XIII, 14: De et mortis, et inferni. Osee, XIII, 14: De manu mortis liberabo eos, de morte red- manu mortis liberabo eos, de morte red- imam eos. imam eos.

« Et nunc super hæc omnia, »> « Et nunc super hæc omnia, »>

Quæ diximus, « tertia dies est, » in Quæ diximus, « tertia dies est, » in qua se prædixit surrecturum a morte, qua se prædixit surrecturum a morte, quæ est dies peremptoria nostræ conso- quæ est dies peremptoria nostræ conso- lationis. Matth. xx, 19: Tertia die resur- lationis. Matth. xx, 19: Tertia die resur- get. Matth. x1, 40: Sicut fuit Jonas get. Matth. x1, 40: Sicut fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus no- in ventre ceti tribus diebus et tribus no- ctibus, sic erit Filius hominis in corde ctibus, sic erit Filius hominis in corde terræ. Sophon. 111, 8: Exspecta me, dicit terræ. Sophon. 111, 8: Exspecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meæ in fu- Dominus, in die resurrectionis meæ in fu-

turum. turum.

« Quod hæc facta sunt : » nec adhuc « Quod hæc facta sunt : » nec adhuc recepimus desideratam nobis consolatio- recepimus desideratam nobis consolatio- nem. Isa. Lxvi, 13 et 14 Ego consola- nem. Isa. Lxvi, 13 et 14 Ego consola- bor vos, et in Jerusalem consolabimini: bor vos, et in Jerusalem consolabimini: videbitis, et gaudebit cor vestrum. Joan. videbitis, et gaudebit cor vestrum. Joan. XVI, 22 Iterum autem videbo vos, et XVI, 22 Iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium ve- gaudebit cor vestrum, et gaudium ve- strum nemo tollet a vobis. strum nemo tollet a vobis.

« Sed et mulieres quædam. « Sed et mulieres quædam.

>> >>

737 737

Hoc est quartum de annuntiatione mu- Hoc est quartum de annuntiatione mu- lierum, de quibus superius dictum est. lierum, de quibus superius dictum est.

« Ex nostris, » quia discipulæ Domini « Ex nostris, » quia discipulæ Domini fuerunt, sicut et nos, et sequentes eum fuerunt, sicut et nos, et sequentes eum nobiscum. Eccli. xxvi, 19: Gratia super nobiscum. Eccli. xxvi, 19: Gratia super gratiam mulier sancta et pudorata. gratiam mulier sancta et pudorata.

« Terruerunt nos. » Ista autem terri- « Terruerunt nos. » Ista autem terri- tio fuit de hoc, quod nuntiaverant eum se tio fuit de hoc, quod nuntiaverant eum se non invenisse. Psal. LXXXVII, 17 : Terro- non invenisse. Psal. LXXXVII, 17 : Terro- res tui conturbaverunt me. Vel, quia ter- res tui conturbaverunt me. Vel, quia ter- ribilem visionem Angelorum nuntiave- ribilem visionem Angelorum nuntiave- runt quæ quasi mortuos effecerat custo- runt quæ quasi mortuos effecerat custo- des. Ideo dicit : « Terruerunt nos. » Psal. des. Ideo dicit : « Terruerunt nos. » Psal. LXXV, 8: Tu terribilis es, et quis resistet LXXV, 8: Tu terribilis es, et quis resistet tibi? Ex tunc ira tua. tibi? Ex tunc ira tua.

« Quæ ante lucem, » ne ab omnibus « Quæ ante lucem, » ne ab omnibus viderentur, « fuerunt ad monumentum. » viderentur, « fuerunt ad monumentum. » Marc. xvi, 2 Et valde mane una sab- Marc. xvi, 2 Et valde mane una sab- batorum, veniunt ad monumentum. batorum, veniunt ad monumentum. Joan. xx, 1: Una autem sabbati, Maria Joan. xx, 1: Una autem sabbati, Maria Magdalene venit mane, cum adhuc tene- Magdalene venit mane, cum adhuc tene- bræ essent, ad monumentum. bræ essent, ad monumentum.

« Et non invento corpore ejus, » « Et non invento corpore ejus, »

Quod ungere volebant. Cantic. III, 1 : Quod ungere volebant. Cantic. III, 1 : Per noctes quæsivi quem diligit anima Per noctes quæsivi quem diligit anima mea quæsivi illum, et non inveni. mea quæsivi illum, et non inveni.

« Venerunt » ad nos redeuntes de se- « Venerunt » ad nos redeuntes de se- pulcro, « dicentes » nobis læto nuntio. pulcro, « dicentes » nobis læto nuntio. IV Reg. VII, 9 Hæc dies boni nuntii IV Reg. VII, 9 Hæc dies boni nuntii est si tacuerimus et noluerimus nun- est si tacuerimus et noluerimus nun- tiare usque mane, sceleris argueremur. tiare usque mane, sceleris argueremur.

« Se etiam vidisse, » quasi secundo si- « Se etiam vidisse, » quasi secundo si- gno Resurrectionis ejus. Primum enim gno Resurrectionis ejus. Primum enim fuit quod corpus non invenerunt, cum fuit quod corpus non invenerunt, cum tamen linteamina jacuerunt in sepulcro. tamen linteamina jacuerunt in sepulcro. Secundum autem signum fuit visio An- Secundum autem signum fuit visio An- gelorum. gelorum.

« Visionem Angelorum. » Genes. « Visionem Angelorum. » Genes. XXXII, 2 Castra Dei sunt hæc. Sicut XXXII, 2 Castra Dei sunt hæc. Sicut enim Angeli instruxerunt patriarcham, et enim Angeli instruxerunt patriarcham, et legislatorem, et ducem¹: ita nunc rece- legislatorem, et ducem¹: ita nunc rece- dentes ab illis instruunt Ecclesiam. Unde dentes ab illis instruunt Ecclesiam. Unde Josephus dicit, quod ante destructionem Josephus dicit, quod ante destructionem

1 Cf. Josue, v, 13. 1 Cf. Josue, v, 13.

25 25

26 26

758 758

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Jerusalem auditæ sunt voces Angelorum Jerusalem auditæ sunt voces Angelorum in aere dicentium: Transeamus ab his in aere dicentium: Transeamus ab his sedibus. Psal. xc, 11: Angelis suis man- sedibus. Psal. xc, 11: Angelis suis man- davit de te, ut custodiant te in omnibus davit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis. viis tuis.

« Quæ » scilicet mulieres, « dicunt « Quæ » scilicet mulieres, « dicunt eum, » Jesum scilicet, « vivere. » Unde, eum, » Jesum scilicet, « vivere. » Unde, supra, . 5 Quid quæritis viventem supra, . 5 Quid quæritis viventem cum mortuis? Joan. v, 26: Sicut Pater cum mortuis? Joan. v, 26: Sicut Pater habet vitam in semetipso, sic dedit et Fi- habet vitam in semetipso, sic dedit et Fi- lio habere vitam in semetipso. lio habere vitam in semetipso.

« Et abierunt, etc. » « Et abierunt, etc. »

Istud est quintum in relatione ista. Istud est quintum in relatione ista. « Abierunt quidam ex nostris, » Joan- « Abierunt quidam ex nostris, » Joan- nes et Petrus, sicut superius dictum est, nes et Petrus, sicut superius dictum est, « ad monumentum, » ut probarent dicta « ad monumentum, » ut probarent dicta mulierum. I ad Thessal. v, 21 et 22: mulierum. I ad Thessal. v, 21 et 22: Omnia probate, quod bonum est tenete. Omnia probate, quod bonum est tenete. Ab omni specie mala abstinete vos. Ab omni specie mala abstinete vos.

« Et ita invenerunt sicut mulieres « Et ita invenerunt sicut mulieres

dixerunt » de angelica visione, « ipsum dixerunt » de angelica visione, « ipsum vero, »Dominicum corpus, « non invene- vero, »Dominicum corpus, « non invene- runt. » Joan. iv, 42: Mulieri dicebant: runt. » Joan. iv, 42: Mulieri dicebant: Jam non propter tuam loquelam credi- Jam non propter tuam loquelam credi- mus ipsi enim audivimus, et scimus mus ipsi enim audivimus, et scimus quia hic est vere Salvator mundi. quia hic est vere Salvator mundi.

autem, ponit ejusdem veritatis per Scri- autem, ponit ejusdem veritatis per Scri- pturas demonstrationem. pturas demonstrationem. Dicit ergo: Dicit ergo:

« O stulti! » « O stulti! »

Stulti dicuntur quasi stolidi, ex hoc Stulti dicuntur quasi stolidi, ex hoc quod ex longo magisterio Christi tam quod ex longo magisterio Christi tam parum profecerunt. Isa. xxxII, 6: Stul- parum profecerunt. Isa. xxxII, 6: Stul- tus fatua loquetur. Ad Hebr. v, 12: tus fatua loquetur. Ad Hebr. v, 12: Cum deberetis magistri esse propter tem- Cum deberetis magistri esse propter tem- pus, rursum indigetis ut vos doceamini pus, rursum indigetis ut vos doceamini quæ sint elementa exordii sermonum Dei, quæ sint elementa exordii sermonum Dei, et facti estis quibus lacte opus sit. et facti estis quibus lacte opus sit.

« Et tardi corde ad credendum ! » « Et tardi corde ad credendum ! »

Marc. XVI, 14: Exprobravit incredu- Marc. XVI, 14: Exprobravit incredu- litatem eorum et duritiam cordis : quia litatem eorum et duritiam cordis : quia iis qui viderant eum resurrexisse, non iis qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt. crediderunt.

« In omnibus quæ locuti sunt Pro- « In omnibus quæ locuti sunt Pro- phetæ. » phetæ. »

Prophetæ enim maxime prænuntiave- Prophetæ enim maxime prænuntiave- runt de gratia, et sacramentis factis per runt de gratia, et sacramentis factis per Christum. Et de verbis illorum sæpe Christum. Et de verbis illorum sæpe tractavit Christus cum discipulis suis. tractavit Christus cum discipulis suis. I Petr. 1, 10 et 11: De qua salute exqui- I Petr. 1, 10 et 11: De qua salute exqui- sierunt atque scrutati sunt prophetæ, qui sierunt atque scrutati sunt prophetæ, qui de futura in vobis gratia prophetavèrunt : de futura in vobis gratia prophetavèrunt : scrutantes in quod vel quale tempus si- scrutantes in quod vel quale tempus si- gnificaret in eis Spiritus Christi, prænun- gnificaret in eis Spiritus Christi, prænun- tians eas quæ in Christo sunt passiones, et tians eas quæ in Christo sunt passiones, et Nonne hæc oportuit pati Christum, posteriores glorias. Quia hoc ergo sæpe Nonne hæc oportuit pati Christum, posteriores glorias. Quia hoc ergo sæpe

« Et ipse dixit ad eos: 0 stulti et « Et ipse dixit ad eos: 0 stulti et tardi corde ad credendum in omnibus tardi corde ad credendum in omnibus quæ locuti sunt Prophetæ ! quæ locuti sunt Prophetæ !

et ira intrare in gloriam suam? » et ira intrare in gloriam suam? »

« Et ipse dixit ad eos, » incipiens do- « Et ipse dixit ad eos, » incipiens do- cere eos ex verbis eorum. Matth. v, 2: cere eos ex verbis eorum. Matth. v, 2: Aperiens os suum, docebat discipulos Aperiens os suum, docebat discipulos

suos. suos.

Dividitur autem hæc pars in duas : in Dividitur autem hæc pars in duas : in quarum prima agitur de Scripturarum quarum prima agitur de Scripturarum instructione in secunda autem, agit de instructione in secunda autem, agit de Domini agnitione. Domini agnitione.

In prima harum tria facit. Primo enim In prima harum tria facit. Primo enim ponit incredulitatis exprobrationem : in ponit incredulitatis exprobrationem : in secundo, veritatis ostensionem: in tertio secundo, veritatis ostensionem: in tertio

tractavit cum eis Spiritus Christi, prop- tractavit cum eis Spiritus Christi, prop- ter hoc arguuntur de tarditate credendi ter hoc arguuntur de tarditate credendi « in omnibus quæ locuti sunt prophetæ. » « in omnibus quæ locuti sunt prophetæ. »

« Nonne hæc oportuit pati Chri- « Nonne hæc oportuit pati Chri- stum ? » stum ? »

Passio enim est ostium gloriæ, quia Passio enim est ostium gloriæ, quia sanguis Christi romphæam amovit. Psal. sanguis Christi romphæam amovit. Psal. CV1, 16 et 17 Contrivit portas æreas, et CV1, 16 et 17 Contrivit portas æreas, et vectes ferreos confregit: suscepit eos de vectes ferreos confregit: suscepit eos de via iniquitatis eorum. Item, hoc modo via iniquitatis eorum. Item, hoc modo sibi corporis gloriam promeruit. Ad Phi- sibi corporis gloriam promeruit. Ad Phi-

27 27

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-26, 27, 28, 29. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-26, 27, 28, 29.

lip. 11, lip. 11, 9: Propter quod et Deus exalta- 9: Propter quod et Deus exalta- vit illum, et donavit illi nomen quod est vit illum, et donavit illi nomen quod est super omne nomen. Hoc etiam modo super omne nomen. Hoc etiam modo nobis reconciliationem invenit. Ad Ro- nobis reconciliationem invenit. Ad Ro- man. v, 10 Cum inimici essemus, re- man. v, 10 Cum inimici essemus, re- conciliati sumus Deo per mortem Filii conciliati sumus Deo per mortem Filii ejus. Adhuc autem, quia hoc pretio et ejus. Adhuc autem, quia hoc pretio et non alio mundus redimi potuit: quia non alio mundus redimi potuit: quia illud plus quam totus mundus valuit. illud plus quam totus mundus valuit. I Petr. 1, 18 et 19 : Non corruptibilibus I Petr. 1, 18 et 19 : Non corruptibilibus auro vel argento redempti estis de vana auro vel argento redempti estis de vana vestra conversatione paternæ traditionis, vestra conversatione paternæ traditionis, sed pretioso sanguine quasi agni imma- sed pretioso sanguine quasi agni imma- culati Christi. Adhuc autem, sic nobis culati Christi. Adhuc autem, sic nobis formam patientiæ et spei dedit. I Petr. formam patientiæ et spei dedit. I Petr. 11, 21 Christus passus est pro nobis, 11, 21 Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum, ut sequami- vobis relinquens exemplum, ut sequami- ni vestigia ejus. Tandem etiam sic maxi- ni vestigia ejus. Tandem etiam sic maxi- mam esse futuram gloriam ostendit, quæ mam esse futuram gloriam ostendit, quæ tot et tantis passionibus non est digna, tot et tantis passionibus non est digna, sed melior in infinitum. Ad Roman. VIII, sed melior in infinitum. Ad Roman. VIII, 18: Non sunt condignæ passiones hujus 18: Non sunt condignæ passiones hujus temporis ad futuram gloriam quæ reve- temporis ad futuram gloriam quæ reve- labitur in nobis. II ad Corinth. IV, 17 et labitur in nobis. II ad Corinth. IV, 17 et 18 Id enim quod in præsenti est mo- 18 Id enim quod in præsenti est mo- mentaneum et leve tribulationis nostræ, mentaneum et leve tribulationis nostræ, supra modum in sublimitate æternum supra modum in sublimitate æternum gloriæ pondus operatur in nobis, non gloriæ pondus operatur in nobis, non contemplantibus nobis quæ videntur, sed contemplantibus nobis quæ videntur, sed quæ non videntur. quæ non videntur.

« Et ita intrare in gloriam suam. » « Et ita intrare in gloriam suam. »

Ad Hebr. II, 9: Videmus Jesum prop- Ad Hebr. II, 9: Videmus Jesum prop- ter passionem mortis, gloria et honore ter passionem mortis, gloria et honore coronatum. Jacob. 1, 12: Cum probatus coronatum. Jacob. 1, 12: Cum probatus fuerit, accipiet coronam vitæ, quam re- fuerit, accipiet coronam vitæ, quam re- promisit Deus diligentibus se. promisit Deus diligentibus se.

« Et incipiens a Moyse, et omnibus « Et incipiens a Moyse, et omnibus Prophetis, interpretabatur illis in om- Prophetis, interpretabatur illis in om- nibus Scripturis, quæ de ipso erant. » nibus Scripturis, quæ de ipso erant. »

V, V,

759 759

45 et seq., dixit Judæis : Nolite puta- 45 et seq., dixit Judæis : Nolite puta- re quia ego accusaturus sim vos apud Pa- re quia ego accusaturus sim vos apud Pa- trem : est qui accusat vos Moyses, in quo trem : est qui accusat vos Moyses, in quo vos speratis. Si enim crederetis Moysi, vos speratis. Si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi: de me enim crederetis forsitan et mihi: de me enim ille scripsit. Si autem litteris illius ille scripsit. Si autem litteris illius non creditis, quomodo verbis meis cre- non creditis, quomodo verbis meis cre- detis ? detis ?

« Et omnibus prophetis. » Unde de « Et omnibus prophetis. » Unde de omnibus prophetis dicit, Eccli. xxxvı, 18 : omnibus prophetis dicit, Eccli. xxxvı, 18 : Da mercedem, Domine, sustinentibus te, Da mercedem, Domine, sustinentibus te, ut prophetæ tui fideles inveniantur. Et ut prophetæ tui fideles inveniantur. Et ideo cum Domino, Matth. xvII, 3, Moy- ideo cum Domino, Matth. xvII, 3, Moy- ses et Elias apparuerunt, ut legis testi- ses et Elias apparuerunt, ut legis testi- monium haberet et prophetarum. monium haberet et prophetarum.

« Interpretabatur illis, »hoc est, ex- « Interpretabatur illis, »hoc est, ex- ponebat mysteria in omnibus Scripturis, ponebat mysteria in omnibus Scripturis, « quæ, » hoc est, quia illæ « de ipso « quæ, » hoc est, quia illæ « de ipso erant. » Marc. IV, 34: Seorsum discipu- erant. » Marc. IV, 34: Seorsum discipu- lis suis dissererebat omnia. I ad Corinth. lis suis dissererebat omnia. I ad Corinth. XIV, 29 Prophetæ duo aut tres dicant, XIV, 29 Prophetæ duo aut tres dicant, et cæteri dijudicent. Hoc est sicut, Ge- et cæteri dijudicent. Hoc est sicut, Ge- nes. XL, 8 et seq., ubi captivi somnia vi- nes. XL, 8 et seq., ubi captivi somnia vi- derunt, et Joseph interpretabatur. Psal. derunt, et Joseph interpretabatur. Psal. XVII, 12 Tenebrosa aqua in nubibus ae- XVII, 12 Tenebrosa aqua in nubibus ae- ris, hoc est, doctrina in prophetis: sed ris, hoc est, doctrina in prophetis: sed in fulgore ejus, hoc est, in interpreta- in fulgore ejus, hoc est, in interpreta- tione ejus, nubes transierunt, quia ob- tione ejus, nubes transierunt, quia ob- scura luminosa fecit. Job, xxvi, 11: scura luminosa fecit. Job, xxvi, 11: Abscondita in lucem produxit. Abscondita in lucem produxit.

« Et appropinquaverunt castello quo « Et appropinquaverunt castello quo ibant et ipse se finxit longius ire. ibant et ipse se finxit longius ire. Et coegerunt illum, dicentes: Mane Et coegerunt illum, dicentes: Mane nobiscum, quoniam advesperascit, et nobiscum, quoniam advesperascit, et inclinata est jam dies. Et intravit cum inclinata est jam dies. Et intravit cum illis. » illis. »

Hic tangitur qualiter agnitus est Do- Hic tangitur qualiter agnitus est Do- minus a discipulis. minus a discipulis.

Dicuntur autem hic quatuor: in quo- Dicuntur autem hic quatuor: in quo- rum primo meritum commendatur hospi- rum primo meritum commendatur hospi- talitatis in secundo, dicitur qualiter talitatis in secundo, dicitur qualiter

Ecce per Scripturas ejus quod dixit cognoverunt eum in fractione panis : in Ecce per Scripturas ejus quod dixit cognoverunt eum in fractione panis : in probatio. probatio.

Dicit igitur «Et incipiens a Moyse, » Dicit igitur «Et incipiens a Moyse, » hoc est, a Scriptura Moysi. Unde, Joan. hoc est, a Scriptura Moysi. Unde, Joan.

tertio, reversi ad se, signa adverterunt tertio, reversi ad se, signa adverterunt præsentiæ suæ, cum adhuc essent in iti- præsentiæ suæ, cum adhuc essent in iti- nere ambulationis: in quarto autem, nere ambulationis: in quarto autem,

28 28

29 29

760 760

nis. nis.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ostenditur lætitia tam jucundæ nuntiatio- hypocrita componit simulationem. Sa- ostenditur lætitia tam jucundæ nuntiatio- hypocrita componit simulationem. Sa- pient. 1, 5 Spiritus sanctus disciplinæ pient. 1, 5 Spiritus sanctus disciplinæ effugiet fictum. effugiet fictum.

In primo horum quatuor dicuntur: ad In primo horum quatuor dicuntur: ad hospitium appropinquatio, Domini ut hospitium appropinquatio, Domini ut longius iret fictio, ad manendum cum longius iret fictio, ad manendum cum discipulis coactio, et Domini cum disci- discipulis coactio, et Domini cum disci- pulis mansio. pulis mansio.

Dicit igitur: « Et appropinquave- Dicit igitur: « Et appropinquave- runt, » itinere cito perfecto, « castello runt, » itinere cito perfecto, « castello quo ibant,» ubi fuit domus Cleophæ, ut quo ibant,» ubi fuit domus Cleophæ, ut

dicitur. dicitur.

« Et ipse se finxit longius ire, » « Et ipse se finxit longius ire, »

Scilicet Dominus finxit se velle ire Scilicet Dominus finxit se velle ire longius. longius.

Attende autem quod licet fictio nullo Attende autem quod licet fictio nullo modo conveniat veritati, hanc veritatem modo conveniat veritati, hanc veritatem hæc fictio habuit, quæ hoc prætendit quod hæc fictio habuit, quæ hoc prætendit quod in mentibus eorum jam fuit. Longius in mentibus eorum jam fuit. Longius enim aberat a mentibus eorum. Et hoc enim aberat a mentibus eorum. Et hoc hæc fictio prætendebat. Et sic fictio exte- hæc fictio prætendebat. Et sic fictio exte- rior, interioris veritatis erat fictio. Unde rior, interioris veritatis erat fictio. Unde fictio dicitur hic compositio habitus exte- fictio dicitur hic compositio habitus exte- rioris, ad ostendendum interiorem habi- rioris, ad ostendendum interiorem habi- tum mentis. Eccli. xix, 24: Est justus qui tum mentis. Eccli. xix, 24: Est justus qui inclinat faciem suam, et fingit se non inclinat faciem suam, et fingit se non videre quod ignoratum est. Tamen fin- videre quod ignoratum est. Tamen fin- gere, sicut dicit Gregorius, componere gere, sicut dicit Gregorius, componere dicimus unde luti compositores, figulos dicimus unde luti compositores, figulos vocamus. Ad Roman. 1x, 20: Numquid vocamus. Ad Roman. 1x, 20: Numquid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid me fecisti sic? me fecisti sic?

Ista autem compositio fit in bono, et Ista autem compositio fit in bono, et fit in malo. In bono quidem, aliquando fit in malo. In bono quidem, aliquando in Sapientia fingente sapienter in creatu- in Sapientia fingente sapienter in creatu- ris. Psal. XXXII, 15: Qui finxit sigilla- ris. Psal. XXXII, 15: Qui finxit sigilla- tim corda eorum, qui intelligit omnia tim corda eorum, qui intelligit omnia opera eorum. Aliquando autem fingit in opera eorum. Aliquando autem fingit in præceptis prudenter, in quibus componit præceptis prudenter, in quibus componit difficultatem, ut per obedientiam deleat difficultatem, ut per obedientiam deleat iniquitatem. Psal. XCIII, 20: Numquid iniquitatem. Psal. XCIII, 20: Numquid adhæret tibi sedes iniquitatis, qui fingis adhæret tibi sedes iniquitatis, qui fingis laborem in præcepto? Aliquando com- laborem in præcepto? Aliquando com- ponit ad nobis ostendendum cordis nostri ponit ad nobis ostendendum cordis nostri dispositionem, sicut hic, sicut jam dixi- dispositionem, sicut hic, sicut jam dixi- mus. In malo autem sumitur, quando mus. In malo autem sumitur, quando

1 Cf. Genes. XVIII, 4 et 5. 1 Cf. Genes. XVIII, 4 et 5.

: :

Compositione ergo habitus ostendentis Compositione ergo habitus ostendentis discipulis qualiter a cordibus eorum elon- discipulis qualiter a cordibus eorum elon- gatus fuit, dicit : « Et ipse se finxit gatus fuit, dicit : « Et ipse se finxit longius ire. » Marc. v1, 48: Circa quar- longius ire. » Marc. v1, 48: Circa quar- tam vigiliam noctis venit ad eos, ambu- tam vigiliam noctis venit ad eos, ambu- lans supra mare, et volebat præterire lans supra mare, et volebat præterire

eos. eos.

« Et coegerunt illum, dicentes. »> « Et coegerunt illum, dicentes. »>

Gregorius « Ostenditur quod hospi- Gregorius « Ostenditur quod hospi- «tes non solum invitandi sunt, sed et «tes non solum invitandi sunt, sed et « trahendi et cogendi. » Hoc modo ado- « trahendi et cogendi. » Hoc modo ado- rando et tenendo Abraham Angelos, rando et tenendo Abraham Angelos, quos homines esse putavit, compulit ad quos homines esse putavit, compulit ad secum manendum. Ad Hebr. XIII, 2: secum manendum. Ad Hebr. XIII, 2: Hospitalitatem nolite oblivisci. Per hanc Hospitalitatem nolite oblivisci. Per hanc enim latuerunt quidam, Angelis hospi- enim latuerunt quidam, Angelis hospi- tio receptis. tio receptis.

« Mane nobiscum, » « Mane nobiscum, »

Hospitalitatis gratia. Ad Roman. XII, Hospitalitatis gratia. Ad Roman. XII, 13 Hospitalitatem sectantes. Hic dicit 13 Hospitalitatem sectantes. Hic dicit Beda «Laicus si unum vel duos recipit, Beda «Laicus si unum vel duos recipit, « hospitalitatem implevit : Episcopus si « hospitalitatem implevit : Episcopus si « omnes non recipit, inhumanus est. » « omnes non recipit, inhumanus est. »

« Quoniam advesperascit, « Quoniam advesperascit,

» »

Et jam tempus hospitandi, et hora ad- Et jam tempus hospitandi, et hora ad- venit. Job, xxx1, 32: Foris non mansit venit. Job, xxx1, 32: Foris non mansit peregrinus, ostium meum viatori patuit. peregrinus, ostium meum viatori patuit.

« Et inclinata est jam dies, » « Et inclinata est jam dies, »

Sole ad occasum tendente. Jerem. vi, Sole ad occasum tendente. Jerem. vi, 4 Declinavit dies, quia longiores factæ 4 Declinavit dies, quia longiores factæ sunt umbræ vesperi. Nox enim est tem- sunt umbræ vesperi. Nox enim est tem- pus quietis hominis, et discursus bestia- pus quietis hominis, et discursus bestia- rum. Psal. c, 20: Posuisti tenebras, et rum. Psal. c, 20: Posuisti tenebras, et facta est nox : in ipsa pertransibunt om- facta est nox : in ipsa pertransibunt om- nes bestiæ silvæ. Et post pauca, yy. 22 et nes bestiæ silvæ. Et post pauca, yy. 22 et 23: Ortus est sol, et congregati sunt, 23: Ortus est sol, et congregati sunt,

30 30

31 31

32 32

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-30, 31, 32. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-30, 31, 32.

et in cubilibus suis collocabuntur. Exi- et in cubilibus suis collocabuntur. Exi- bit homo ad opus suum. Sic etiam de- bit homo ad opus suum. Sic etiam de- tinendus est Dominus cum vita declinat tinendus est Dominus cum vita declinat ad vesperum et dicendum illud Psalmi ad vesperum et dicendum illud Psalmi LXX, 9: Ne projicias me in tempore se- LXX, 9: Ne projicias me in tempore se- nectutis cum defecerit virtus mea, ne nectutis cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me, Domine. derelinquas me, Domine.

« Et intravit cum illis » « Et intravit cum illis »

Hospitium. Genes. xxiv, 31: Ingrede- Hospitium. Genes. xxiv, 31: Ingrede- re, benedicte Domini, cur foris stas? re, benedicte Domini, cur foris stas?

« Et factum est, dum recumberet « Et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem, et benedixit, cum eis, accepit panem, et benedixit, ac fregit, et porrigebat illis. ac fregit, et porrigebat illis.

Et aperti sunt oculi eorum, et co- Et aperti sunt oculi eorum, et co- gnoverunt eum : et ipse evanuit ex · gnoverunt eum : et ipse evanuit ex · oculis eorum. oculis eorum.

Et dixerunt ad invicem : Nonne cor Et dixerunt ad invicem : Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum lo- nostrum ardens erat in nobis, dum lo- queretur in via, et aperiret nobis Scri- queretur in via, et aperiret nobis Scri- pturas? » pturas? »

Ecce secundum. Et continet tria, sci- Ecce secundum. Et continet tria, sci- licet, qualiter Dominus panem fregit, licet, qualiter Dominus panem fregit, qualiter in hoc ipso agnitus fuit, et qua- qualiter in hoc ipso agnitus fuit, et qua- liter ab eis evanuit. liter ab eis evanuit.

Dicit igitur « Et factum est, » divina Dicit igitur « Et factum est, » divina ordinatione, « dum recumberet, » quasi ordinatione, « dum recumberet, » quasi lassus ex itinere commode sederet, quam- lassus ex itinere commode sederet, quam- vis tunc lassari non posset. Cantic. 1, 11: vis tunc lassari non posset. Cantic. 1, 11: Dum esset rex in accubitu suo, nardus Dum esset rex in accubitu suo, nardus mea dedit odorem suum, hoc est, odo- mea dedit odorem suum, hoc est, odo- rem humilis hospitalitatis. rem humilis hospitalitatis.

« Cum eis,» in bonis eorum quærens « Cum eis,» in bonis eorum quærens refectionem. Apocal. II, 20: Si quis refectionem. Apocal. II, 20: Si quis aperuerit mihi januam, intrabo ad illum, aperuerit mihi januam, intrabo ad illum, et conabo cum illo, et ipse mecum. et conabo cum illo, et ipse mecum.

" "

Accepit panem, » Accepit panem, »

Ut ex tactu manus virtutem divinam Ut ex tactu manus virtutem divinam contraheret. « Et benedixit, » aliqua be- contraheret. « Et benedixit, » aliqua be-

1 Cf. I ad Corinth. x1, 24. 1 Cf. I ad Corinth. x1, 24.

761 761

nedictione illis nota: « ac fregit, » ut nedictione illis nota: « ac fregit, » ut cuilibet proportionata pars esset : « et cuilibet proportionata pars esset : « et porrigebat illis, » ut ad usus suos cape- porrigebat illis, » ut ad usus suos cape- rent. Matth. xxvi, 26: Accepit Jesus pa- rent. Matth. xxvi, 26: Accepit Jesus pa- nem, et benedixit, ac fregit, et dedit dis- nem, et benedixit, ac fregit, et dedit dis- cipulis suis. Sic et a nobis panis verbi cipulis suis. Sic et a nobis panis verbi vel Sacramenti, devote est accipiendus, vel Sacramenti, devote est accipiendus, et cum oratione benedicendus: et cum et cum oratione benedicendus: et cum intellectu et expositione frangendus: et intellectu et expositione frangendus: et postea cum omni reverentia aliis porri- postea cum omni reverentia aliis porri- gendus. Sed nunc deficientibus discipulis gendus. Sed nunc deficientibus discipulis Domini, heu! dicitur, Thren. IV, Domini, heu! dicitur, Thren. IV, Parvuli petierunt panem, et non erat Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. qui frangeret eis.

« Et aperti sunt oculi eorum, » « Et aperti sunt oculi eorum, »

4: 4:

Remoto velamento quod superius di- Remoto velamento quod superius di- ximus. Act. ix, 18: Confestim ceciderunt ximus. Act. ix, 18: Confestim ceciderunt ab oculis ejus tamquam squamæ, et vi- ab oculis ejus tamquam squamæ, et vi- sum recepit. Ungulæ enim dubitationum sum recepit. Ungulæ enim dubitationum remotæ sunt, et tunc viderunt eum, quem remotæ sunt, et tunc viderunt eum, quem præsentem habuerunt. præsentem habuerunt.

« Et cognoverunt eum, » « Et cognoverunt eum, »

Quem dubietas quis esset absconde- Quem dubietas quis esset absconde- rat. Hoc autem duobus maxime factum rat. Hoc autem duobus maxime factum fuerat, declaratione scilicet sermonis. fuerat, declaratione scilicet sermonis. Psal. cxvi, 130: Declaratio sermonum Psal. cxvi, 130: Declaratio sermonum tuorum illuminat, et intellectum dat tuorum illuminat, et intellectum dat parvulis et obedientia mandatorum in parvulis et obedientia mandatorum in merito hospitalitatis. Psal. cxvi, 104: merito hospitalitatis. Psal. cxvi, 104: A mandatis tuis intellexxi. A mandatis tuis intellexxi.

<< Et ipse evanuit ex oculis eorum, » << Et ipse evanuit ex oculis eorum, »

Ut gloriam immortalium non subjacere Ut gloriam immortalium non subjacere oculis mortalium ostenderet. I ad Co- oculis mortalium ostenderet. I ad Co- rinth. 11, 9: Quod oculus non vidit, nec rinth. 11, 9: Quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascen- auris audivit, nec in cor hominis ascen- dit, quæ præparavit Deus iis qui di- dit, quæ præparavit Deus iis qui di- ligunt illum. Dicit etiam Glossa quod ligunt illum. Dicit etiam Glossa quod ideo evanuit, ut doceret quod non quære- ideo evanuit, ut doceret quod non quære- rent sui gloriam coram hominibus. rent sui gloriam coram hominibus. Matth. vi, 1 Attendite ne justitiam Matth. vi, 1 Attendite ne justitiam

33 33

34 34

35 35

762 762

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vestram faciatis coram hominibus, ut vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis. videamini ab eis.

<< Et dixerunt ad invicem. » << Et dixerunt ad invicem. »

Hoc est tertium, in quo ad se rever- Hoc est tertium, in quo ad se rever- tentes, advertunt signa præsentiæ Do- tentes, advertunt signa præsentiæ Do- mini etiam dum non cognoverunt eum. mini etiam dum non cognoverunt eum.

« Nonne cor nostrum, » « Nonne cor nostrum, »

Ex quo vita et motus et sensus pro- Ex quo vita et motus et sensus pro- cedunt. Proverb. IV, 23: Omni custodia cedunt. Proverb. IV, 23: Omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso vita pro- serva cor tuum, quia ex ipso vita pro- cedit. cedit.

« Ardens erat, » ardore charitatis. Can- « Ardens erat, » ardore charitatis. Can- tic. VIII, 6: Lampades ignis atque flam- tic. VIII, 6: Lampades ignis atque flam- marum. Adhuc autem, ardore veritatis marum. Adhuc autem, ardore veritatis divinæ. Psal. cxvIII, 140: Ignitum elo- divinæ. Psal. cxvIII, 140: Ignitum elo- quium tuum vehementer, et servus tuus quium tuum vehementer, et servus tuus dilexit illud. Adhuc autem, ardore Spi- dilexit illud. Adhuc autem, ardore Spi- ritus. Act. II, 3: Apparuerunt illis dis- ritus. Act. II, 3: Apparuerunt illis dis- pertitæ linguæ tamquam ignis, seditque pertitæ linguæ tamquam ignis, seditque supra singulos eorum Spiritus sanctus. supra singulos eorum Spiritus sanctus. Adhuc autem, ardore zeli. Sophon. III, Adhuc autem, ardore zeli. Sophon. III, 8: In igne zeli mei devorabitur omnis 8: In igne zeli mei devorabitur omnis

terra. terra.

Sic ergo ardens erat, « dum loqueretur Sic ergo ardens erat, « dum loqueretur in via » verbis ignitis. Psal. x1, 7: Elo- in via » verbis ignitis. Psal. x1, 7: Elo- quia Domini eloquia casta, argentum quia Domini eloquia casta, argentum igne examinatum, probatum terræ, pur- igne examinatum, probatum terræ, pur- gatum septuplum. gatum septuplum.

« Et aperiret nobis Scripturas, » hoc « Et aperiret nobis Scripturas, » hoc est, mysteria Scripturarum per intelle- est, mysteria Scripturarum per intelle- ctum spiritualem, qui solus est clavis ctum spiritualem, qui solus est clavis Scripturarum. Isa. XXII, 22: Dabo cla- Scripturarum. Isa. XXII, 22: Dabo cla- vem domus David super humerum ejus: vem domus David super humerum ejus: et aperiet, et non erit qui claudat, et et aperiet, et non erit qui claudat, et claudet, et non erit qui aperiat. claudet, et non erit qui aperiat.

« Et surgentes eadem hora, regressi « Et surgentes eadem hora, regressi sunt in Jerusalem: et invenerunt con- sunt in Jerusalem: et invenerunt con- gregatos undecim, et eos qui cum illis gregatos undecim, et eos qui cum illis erant, erant,

Dicentes: Quod surrexit Dominus Dicentes: Quod surrexit Dominus et apparuit Simoni. et apparuit Simoni.

vere, vere,

Et ipsi narrabant quæ gesta erant Et ipsi narrabant quæ gesta erant

in via, et quomodo cognoverunt eum in via, et quomodo cognoverunt eum in fractione panis. » in fractione panis. »

Hoc est quartum: in quo ostenditur Hoc est quartum: in quo ostenditur qualiter gaudium suum aliis communi- qualiter gaudium suum aliis communi-

caverunt. caverunt.

Dicuntur autem hic quatuor: quorum Dicuntur autem hic quatuor: quorum primum est, qualiter in impetu spiritus primum est, qualiter in impetu spiritus in Jerusalem sunt regressi. Secundum, in Jerusalem sunt regressi. Secundum, qualiter adhuc non separatos ab amore qualiter adhuc non separatos ab amore fraternitatis discipulos invenerunt. Ter- fraternitatis discipulos invenerunt. Ter- tium, qualiter præventi a discipulis, tium, qualiter præventi a discipulis, gaudia Resurrectionis ab eis acceperunt. gaudia Resurrectionis ab eis acceperunt. Quartum autem, qualiter vicem illis re- Quartum autem, qualiter vicem illis re- pendentes gaudia nuntiaverunt. pendentes gaudia nuntiaverunt.

Dicit igitur: «Et surgentes, » in im- Dicit igitur: «Et surgentes, » in im- petu spiritus in gaudio. Ezechiel. 1, 12: petu spiritus in gaudio. Ezechiel. 1, 12: Ubi erat impetus spiritus, illuc gradie- Ubi erat impetus spiritus, illuc gradie- bantur. Hinc est quod, Joan. xx, 2, etiam bantur. Hinc est quod, Joan. xx, 2, etiam Maria, modestiæ fœmineæ oblita, cucur- Maria, modestiæ fœmineæ oblita, cucur- rit, et venit ad Simonem Petrum, et ad rit, et venit ad Simonem Petrum, et ad alium discipulum. Hinc est quod sicut, alium discipulum. Hinc est quod sicut, ibidem, . 4, dicitur: Petrus, princeps ibidem, . 4, dicitur: Petrus, princeps Apostolorum, et Joannes, maturitatis Apostolorum, et Joannes, maturitatis Apostolicæ non recordati, currebant duo Apostolicæ non recordati, currebant duo simul. simul.

Ita et illi continuo surgunt « eadem Ita et illi continuo surgunt « eadem hora, » quia nescit tarda rerum molimi- hora, » quia nescit tarda rerum molimi- na Spiritus sancti gratia. Proverb. vi, 3: na Spiritus sancti gratia. Proverb. vi, 3: Discurre, festina, suscita amicum tuum. Discurre, festina, suscita amicum tuum.

« Regressi sunt in Jerusalem. » Psal. « Regressi sunt in Jerusalem. » Psal. cxxı, 3 et 4 : Jerusalem, quæ ædificatur cxxı, 3 et 4 : Jerusalem, quæ ædificatur ut civitas, cujus participatio ejus in ut civitas, cujus participatio ejus in idipsum. Illuc enim ascenderunt tribus, idipsum. Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini. tribus Domini.

« Et invenerunt congregatos, « Et invenerunt congregatos,

» »

In cor unum et animam unam, « ип- In cor unum et animam unam, « ип- decim. » Et sic oportuit quod Thomas decim. » Et sic oportuit quod Thomas esset cum eis. Psal. XLIX, 5: Congregate esset cum eis. Psal. XLIX, 5: Congregate illi sanctos ejus, qui ordinant testamen- illi sanctos ejus, qui ordinant testamen- tum ejus. Psal. cx, 1: In consilio justo- tum ejus. Psal. cx, 1: In consilio justo- rum et congregatione. Genes. XLIX, 2: rum et congregatione. Genes. XLIX, 2: Congregamini, et audite, filii Jacob, au- Congregamini, et audite, filii Jacob, au- dite Israel, patrem vestrum. dite Israel, patrem vestrum.

« Et eos qui cum illis erant. » Act. I, « Et eos qui cum illis erant. » Act. I, 15 Erat autem turba hominum simul 15 Erat autem turba hominum simul fere centum viginti. Omnes enim quos fere centum viginti. Omnes enim quos

IN EVANG. LUCÆ, XXIV-34, 35, 36, 37. IN EVANG. LUCÆ, XXIV-34, 35, 36, 37.

Dominus congregaverat, caritatis non Dominus congregaverat, caritatis non obliti, simul manebant. obliti, simul manebant.

« Dicentes : Quod surrexit Domi- « Dicentes : Quod surrexit Domi-

nus vere. » nus vere. »

Ecce qualiter in nuntio gaudii ab aliis Ecce qualiter in nuntio gaudii ab aliis sunt præventi. Isa. XII, 5: Annuntiate sunt præventi. Isa. XII, 5: Annuntiate hoc in universa terra. Apocal. xx11, 17: hoc in universa terra. Apocal. xx11, 17: Qui audit, dicat: Veni. Qui audit, dicat: Veni.

« Vere » autem dicunt surrexisse, ne « Vere » autem dicunt surrexisse, ne phantastica credatur Resurrectio. Vera phantastica credatur Resurrectio. Vera autem quæ ostendit carnem et ossa, et autem quæ ostendit carnem et ossa, et loca clavorum in corpore, quæ in phan- loca clavorum in corpore, quæ in phan- tasmate et spiritu esse non possunt. tasmate et spiritu esse non possunt.

« Et apparuit Simoni, » « Et apparuit Simoni, »

Primo quidem inter viros. Primo quidem inter viros.

Sed tamen ante hoc omnium primo Sed tamen ante hoc omnium primo apparuit Mariæ Magdalenæ, de qua apparuit Mariæ Magdalenæ, de qua ejecerat septem dæmonia: quia illa ejecerat septem dæmonia: quia illa multum diligebat: et ideo luctus ejus multum diligebat: et ideo luctus ejus consolationem habere debebat. Luc. vII, consolationem habere debebat. Luc. vII, 47 Remittuntur ei peccata multa, quo- 47 Remittuntur ei peccata multa, quo- niam dilexit multum. Item, quia pecca- niam dilexit multum. Item, quia pecca- trix fuerat, et per hoc spem peccatori- trix fuerat, et per hoc spem peccatori- bus dabat. Matth. 1x, 13: Non veni vocare bus dabat. Matth. 1x, 13: Non veni vocare justos, sed peccatores. Tertio, quia illa justos, sed peccatores. Tertio, quia illa in devotione eum sola unxerat, et ideo in devotione eum sola unxerat, et ideo ei gloriam beatæ delibutionis ostende- ei gloriam beatæ delibutionis ostende- bat. Psal. XLIV, 8: Propterea unxit te bat. Psal. XLIV, 8: Propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo lætitiæ, præ con- Deus, Deus tuus, oleo lætitiæ, præ con- sortibus tuis. Quarto, quia illa diligen- sortibus tuis. Quarto, quia illa diligen- tius quærebat, et ideo etiam invenit tius quærebat, et ideo etiam invenit quem quæsivit. Cantic. III, 4 Paulu- quem quæsivit. Cantic. III, 4 Paulu- lum cum pertransissem eos, inveni quem lum cum pertransissem eos, inveni quem diligit anima mea. diligit anima mea.

Secunda apparitio fuit, quando Mariæ Secunda apparitio fuit, quando Mariæ Magdalenæ cum aliis mulieribus appa- Magdalenæ cum aliis mulieribus appa- ruit. Matth. xXVIII, 9: Et ecce Jesus oc- ruit. Matth. xXVIII, 9: Et ecce Jesus oc- currit illis, scilicet mulieribus, dicens: currit illis, scilicet mulieribus, dicens: Avete. Illæ autem accesserunt, et tenue- Avete. Illæ autem accesserunt, et tenue- runt pedes ejus. runt pedes ejus.

Tertio autem, eodem die apparuit Pe- Tertio autem, eodem die apparuit Pe- tro. Quod quia factum sit, hic dicitur : tro. Quod quia factum sit, hic dicitur : qualiter, et quando, et ubi non invenitur, qualiter, et quando, et ubi non invenitur,

1 Cf. Joan. xx, 14. 1 Cf. Joan. xx, 14.

763 763

nisi quod scitur quod ideo inter Aposto- nisi quod scitur quod ideo inter Aposto- los primo apparuit Petro, ne desperaret los primo apparuit Petro, ne desperaret ex negatione. ex negatione.

<< Et ipsi, » << Et ipsi, »

Scilicet duo discipuli, « narrabant, » Scilicet duo discipuli, « narrabant, » toti illi congregationi, « quæ gesta erant toti illi congregationi, « quæ gesta erant in via, » de confabulatione et interpre- in via, » de confabulatione et interpre- tatione Scripturarum: « et quomodo, » tatione Scripturarum: « et quomodo, » in hospitium declinantes, recumbentes in hospitium declinantes, recumbentes « cognoverunt eum in factione panis. » « cognoverunt eum in factione panis. » Et hæc est quarta apparitio, eodem die Et hæc est quarta apparitio, eodem die Resurrectionis facta. Resurrectionis facta.

« Dum autem hæc loquuntur, stetit « Dum autem hæc loquuntur, stetit Jesus in medio eorum, et dicit eis: Jesus in medio eorum, et dicit eis: Pax vobis ego sum, nolite timere. Pax vobis ego sum, nolite timere. Conturbati vero et conterriti, existi- Conturbati vero et conterriti, existi- mabant se spiritum videre. » mabant se spiritum videre. »

Hic agit de quinta apparitione, quæ Hic agit de quinta apparitione, quæ facta est eodem die, scilicet, ipsa die facta est eodem die, scilicet, ipsa die Resurrectionis. Resurrectionis.

Hic autem tria dicuntur: qualiter sci- Hic autem tria dicuntur: qualiter sci- licet apparuit, qualiter turbatos confor- licet apparuit, qualiter turbatos confor- tavit, qualiter se vere resurrexisse pro- tavit, qualiter se vere resurrexisse pro- bavit. bavit.

De primo dicit tria, scilicet, qualiter De primo dicit tria, scilicet, qualiter venit, qualiter communiter se eis osten- venit, qualiter communiter se eis osten- dit, quam benigne salutavit. dit, quam benigne salutavit.

Dicit igitur: « Dum autem hæc, » Dicit igitur: « Dum autem hæc, » gaudia duplicis apparitionis, « loquun- gaudia duplicis apparitionis, « loquun- tur, » et unus aliis exponeret, et aliter tur, » et unus aliis exponeret, et aliter alia gaudia referret : quia semper de se alia gaudia referret : quia semper de se

tractantibus adest Dominus : « Jesus » tractantibus adest Dominus : « Jesus » qui materia erat sermonis. Jesus enim, qui materia erat sermonis. Jesus enim, ut dicit Beatus Bernardus, erat eis mel ut dicit Beatus Bernardus, erat eis mel in ore, melos in aure, et in corde jubilus. in ore, melos in aure, et in corde jubilus. Dicit etiam Psalmus CXVIII, 103: Quam Dicit etiam Psalmus CXVIII, 103: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua ! Super dulcia faucibus meis eloquia tua ! Super mel ori meo. De secundo autem, Cantic. mel ori meo. De secundo autem, Cantic. II, 14 Sonet vox tua in auribus meis: II, 14 Sonet vox tua in auribus meis: vox enim tua dulcis. De tertio dicit, vox enim tua dulcis. De tertio dicit, Psal. LXXXVIII, 16: Beatus populus qui Psal. LXXXVIII, 16: Beatus populus qui

36 36

37 37

764 764

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scit jubilationem. Job, viii, 21: Implea- scit jubilationem. Job, viii, 21: Implea- tur risu os tuum, et labia tua jubilo. tur risu os tuum, et labia tua jubilo. Jesus ergo qui sic corde, et ore, et Jesus ergo qui sic corde, et ore, et aure sonabat et insonabat inter eos, aure sonabat et insonabat inter eos,

« Stetit in medio eorum. » « Stetit in medio eorum. »

Intellige, quod sicut dicitur, Joan. xx, Intellige, quod sicut dicitur, Joan. xx, 24: Thomas unus ex duodecim, qui dici- 24: Thomas unus ex duodecim, qui dici- tur Didymus, non erat cum eis quando tur Didymus, non erat cum eis quando venit Jesus. Fuit tamen cum eis quando venit Jesus. Fuit tamen cum eis quando duo discipuli de Emmaus castello super- duo discipuli de Emmaus castello super- venerunt, sed statim egressus fuerat ad venerunt, sed statim egressus fuerat ad actus suos agendos: et alii simul re- actus suos agendos: et alii simul re- manserant. Et ideo illa visione est pri- manserant. Et ideo illa visione est pri- vatus. In Sanctorum enim congregatione vatus. In Sanctorum enim congregatione semper invenitur Dominus. Unde Beatus semper invenitur Dominus. Unde Beatus Bernardus «Falleris, Thoma sancte, si Bernardus «Falleris, Thoma sancte, si « putas te invenire Jesum extra congre- « putas te invenire Jesum extra congre- « gationem Sanctorum. » Psal. cx, 1 et « gationem Sanctorum. » Psal. cx, 1 et 2: In consilio justorum et congregatione 2: In consilio justorum et congregatione magna opera Domini. magna opera Domini.

Stetit ergo, qui jam per mortalitatis Stetit ergo, qui jam per mortalitatis passiones inclinari non potuit. Stetit, passiones inclinari non potuit. Stetit, qui jam totus ad coelum directus fuit. qui jam totus ad coelum directus fuit. Stetit, qui omnem virtutis et justitiæ Stetit, qui omnem virtutis et justitiæ rectitudinem implevit. Stetit, qui nihil rectitudinem implevit. Stetit, qui nihil umquam curvitatis in se exbibuit. Stetit, umquam curvitatis in se exbibuit. Stetit, qui jam de hostibus perfecte triumpha- qui jam de hostibus perfecte triumpha- vit. vit.