IN EVANG. LUCA, XIX-13, 14. IN EVANG. LUCA, XIX-13, 14.

Tunc enim cum abiit, neminem misit Tunc enim cum abiit, neminem misit nisi de Judæis, qui omnes decalogo ser- nisi de Judæis, qui omnes decalogo ser- viebant. Psal. XXXII, 2 In psalterio de- viebant. Psal. XXXII, 2 In psalterio de- cem chordarum psallite illi. Psalterium cem chordarum psallite illi. Psalterium autem, ut dicit ibidem Glossa, ad perfe- autem, ut dicit ibidem Glossa, ad perfe- ctionem refertur operationis. ctionem refertur operationis.

Sic ergo «vocatis decem servis suis, » Sic ergo «vocatis decem servis suis, »

« Dedit eis decem mnas. » « Dedit eis decem mnas. »

Utrum autem cuilibet decem dederit, Utrum autem cuilibet decem dederit, vel cuilibet unam non est perspicuum. vel cuilibet unam non est perspicuum. Nisi quod infra, y. 16, ubi vocantur ad Nisi quod infra, y. 16, ubi vocantur ad reddendam rationem, quilibet dicit : reddendam rationem, quilibet dicit : Mna tua decem mnas acquisivit: ex quo Mna tua decem mnas acquisivit: ex quo videtur quod cuilibet unam dederit. Et videtur quod cuilibet unam dederit. Et hoc esse supponatur, quia hoc est ex hoc esse supponatur, quia hoc est ex littera acceptum. littera acceptum.

Dicit autem Glossa quod mna pondus Dicit autem Glossa quod mna pondus est decem drachmarum, et secundum est decem drachmarum, et secundum hoc, cum decem mnas dedit, drachmas hoc, cum decem mnas dedit, drachmas dedit centum. Per centenarium autem dedit centum. Per centenarium autem perfectio significatur decalogi: quia dum perfectio significatur decalogi: quia dum illa decem quæ diximus, in quodlibet illa decem quæ diximus, in quodlibet opus decalogi fuerint multiplicata, sur- opus decalogi fuerint multiplicata, sur- git in quadrum dicitur centenarius, in git in quadrum dicitur centenarius, in quo ratione jam dicta significatur operis quo ratione jam dicta significatur operis perfecti universaliter conversatio. Isido- perfecti universaliter conversatio. Isido- rus autem dicere videtur, quod mna in rus autem dicere videtur, quod mna in ponderibus centum drachmis appendi- ponderibus centum drachmis appendi- tur. Ezechiel. XLV, 12, autem dicitur, tur. Ezechiel. XLV, 12, autem dicitur, quod viginti sicli, et viginti quinque quod viginti sicli, et viginti quinque sicli, et quindecim sicli mnam faciunt. sicli, et quindecim sicli mnam faciunt. Sed ista non sunt ad propositum: quia Sed ista non sunt ad propositum: quia hæc secundum diversa pondera sunt hæc secundum diversa pondera sunt majora et minora, secundum quod pon- majora et minora, secundum quod pon- dus est legale, et usuale, et pondus san- dus est legale, et usuale, et pondus san- ctuarii legale enim majus est usuali, et ctuarii legale enim majus est usuali, et pondus sanctuarii majus est legali et pondus sanctuarii majus est legali et secundum diversitatem gentium et civita- secundum diversitatem gentium et civita- tum ista variantur. tum ista variantur.

Accipiamus ergo quod cuilibet dedit Accipiamus ergo quod cuilibet dedit mnam in pondere et quantitate diversam, mnam in pondere et quantitate diversam, secundum proportionem virtutis eorum. secundum proportionem virtutis eorum. Unde, Matth. xxv, 15, dicitur, quod Unde, Matth. xxv, 15, dicitur, quod dedit unicuique secundum propriam vir- dedit unicuique secundum propriam vir- tutem, et profectus est statim. tutem, et profectus est statim.

Tangit autem hic numerum, et pondus, Tangit autem hic numerum, et pondus, et mensuram: quia in denario ponit et mensuram: quia in denario ponit

565 565

numerum, in mna ponit pondus, in vir- numerum, in mna ponit pondus, in vir- tute servi ponit. mensuram secundum tute servi ponit. mensuram secundum diversitatem quantitatis ponderis. Sa- diversitatem quantitatis ponderis. Sa- pient. XI, 21: Omnia in mensura, et nu- pient. XI, 21: Omnia in mensura, et nu- mero, et pondere disposuisti. Ita, IV Reg. mero, et pondere disposuisti. Ita, IV Reg. Iv, 5, vidua infudit oleum secundum Iv, 5, vidua infudit oleum secundum capacitatem vasorum. Hæc autem signi- capacitatem vasorum. Hæc autem signi- ficant dona gratiarum, quæ, I ad Corinth. ficant dona gratiarum, quæ, I ad Corinth. XII, 8-10, enumerantur, quia alii per XII, 8-10, enumerantur, quia alii per Spiritum datur sermo sapientiæ : alii Spiritum datur sermo sapientiæ : alii sermo scientiæ in eodem Spiritu: alteri sermo scientiæ in eodem Spiritu: alteri fides in eodem Spiritu, et sic de aliis. fides in eodem Spiritu, et sic de aliis. Ita quod de servis domini, nullus est qui Ita quod de servis domini, nullus est qui non de bonis domini mnas accipiat: ad non de bonis domini mnas accipiat: ad numerum gratiarum, et pondus valoris, numerum gratiarum, et pondus valoris, et mensuram suæ capacitatis. et mensuram suæ capacitatis.

« Et ait ad illos, >> « Et ait ad illos, >>

Datis talentis pro quolibet : « Nego- Datis talentis pro quolibet : « Nego- tiamini dum venio, » rationem exactu- tiamini dum venio, » rationem exactu- rus. Per negotiationem autem vult indu- rus. Per negotiationem autem vult indu- cere talenti commissi multiplicationem. cere talenti commissi multiplicationem. Sicut oleum viduæ per vasa est multipli- Sicut oleum viduæ per vasa est multipli- catum, et sicut semen multiplicatur catum, et sicut semen multiplicatur seminatum ita dona gratiarum multi- seminatum ita dona gratiarum multi- plicantur in alios sparsa, et congesta plicantur in alios sparsa, et congesta putrescunt. Unde, Matth. x1, 45, dici- putrescunt. Unde, Matth. x1, 45, dici- tur, quod simile est regnum cœlorum tur, quod simile est regnum cœlorum homini negotiatori quærenti bonas mar- homini negotiatori quærenti bonas mar- garitas, hoc est, pretiosas animas, in garitas, hoc est, pretiosas animas, in quibus bona sua multiplicet. quibus bona sua multiplicet.

Ex his igitur accipitur intellectus lit- Ex his igitur accipitur intellectus lit- teræ. teræ.

Spiritualiter autem dicuntur in hoc Spiritualiter autem dicuntur in hoc verbo sex, scilicet ministrorum vocatio, verbo sex, scilicet ministrorum vocatio, vocatorum conditio, ponderis acceptio, vocatorum conditio, ponderis acceptio, gratuita collatio, accepti numeratio, et gratuita collatio, accepti numeratio, et negotiationis indictio. negotiationis indictio.

Primum notatur per hoc quod dicit : Primum notatur per hoc quod dicit : « Vocatis, ⟫ tripliciter per internam « Vocatis, ⟫ tripliciter per internam Spiritus inspirationem, per exteriorem Spiritus inspirationem, per exteriorem admonitionem, et per officii injunctionem. admonitionem, et per officii injunctionem. De interna Spiritus inspiratione dicitur, De interna Spiritus inspiratione dicitur, Act. XIII, 2 : Dixit illis Spiritus san- Act. XIII, 2 : Dixit illis Spiritus san- ctus Segregate mihi Saulum et Barna- ctus Segregate mihi Saulum et Barna- bam in opus ad quod assumpsi eos. Sic bam in opus ad quod assumpsi eos. Sic enim sanctitate Spiritus ab aliis debet enim sanctitate Spiritus ab aliis debet esse segregatus, qui ad prælationem esse segregatus, qui ad prælationem

566 566

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vocatur. De exteriori admonitione, quæ vocatur. De exteriori admonitione, quæ est electio, dicitur, Luc. VI, 13: Elegit est electio, dicitur, Luc. VI, 13: Elegit duodecim, quos et Apostolos nominavit. duodecim, quos et Apostolos nominavit. De officii impositione, ad Titum, 1,5: Iu- De officii impositione, ad Titum, 1,5: Iu- jus rei gratia reliqui te Cretæ : ut ea jus rei gratia reliqui te Cretæ : ut ea quæ desunt corrigas, et constituas per quæ desunt corrigas, et constituas per civitates Presbyteros, sicut ego disposui civitates Presbyteros, sicut ego disposui tibi. Aliter nisi sic vocatus, non consti- tibi. Aliter nisi sic vocatus, non consti- tuitur in ministerio Domini. Ad Roman. tuitur in ministerio Domini. Ad Roman. x, 15 Quomodo prædicabunt nisi mit- x, 15 Quomodo prædicabunt nisi mit- tantur? Ad Hebr. v, 4, 5 et 6: Nec quis- tantur? Ad Hebr. v, 4, 5 et 6: Nec quis- quam sumit sibi honorem, sed qui vo- quam sumit sibi honorem, sed qui vo- catur a Deo, tamquam Aaron. Sic et catur a Deo, tamquam Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarificavit ut Christus non semetipsum clarificavit ut Pontifex fieret, sed qui locutus est ad Pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum:... Tu es sacerdos in æternum secun- eum:... Tu es sacerdos in æternum secun- dum ordinem Melchisedech. Ecce modus dum ordinem Melchisedech. Ecce modus vocationis. vocationis.

« Servis suis. » Hæc est conditio vo- « Servis suis. » Hæc est conditio vo- catorum, ut se servos sciant, non domi- catorum, ut se servos sciant, non domi- nos. Matth. xx, 25 et 26: Scitis quia nos. Matth. xx, 25 et 26: Scitis quia principes Gentium dominantur eorum... principes Gentium dominantur eorum... Non ita erit inter vos sed quicumque Non ita erit inter vos sed quicumque voluerit inter vos major fieri, sit vester voluerit inter vos major fieri, sit vester minister. minister.

Ponderis autem acceptio notatur in Ponderis autem acceptio notatur in hoc quod « dedit eis decem mnas. » Et de hoc quod « dedit eis decem mnas. » Et de hoc satis sufficienter in expositione litte- hoc satis sufficienter in expositione litte- ræ dictum est. ræ dictum est.

Gratuita autem collatio notatur in hoc Gratuita autem collatio notatur in hoc quod dicit: «Dedit, » non vendidit: ut quod dicit: «Dedit, » non vendidit: ut eos moneret, ne et ipsi sibi donata ven- eos moneret, ne et ipsi sibi donata ven- derent. Matth. x, 8: Gratis accepistis, derent. Matth. x, 8: Gratis accepistis, gratis date. Et de hoc etiam sæpe satis gratis date. Et de hoc etiam sæpe satis dictum est. dictum est.

De accepti etiam muneris numeratione De accepti etiam muneris numeratione per denarium, jam satis dictum est. per denarium, jam satis dictum est.

Negotiationis autem indictio notatur Negotiationis autem indictio notatur cum dicitur: « Negotiamini dum venio. » cum dicitur: « Negotiamini dum venio. » Sancta enim est ista negotiatio, qua ad Sancta enim est ista negotiatio, qua ad usuram proximo impenditur talentum usuram proximo impenditur talentum acceptum, ut fiat multiplicatum tam in acceptum, ut fiat multiplicatum tam in intellectu quam in affectu, et in opere intellectu quam in affectu, et in opere proximi. Proverb. xix, 17: Fœneratur proximi. Proverb. xix, 17: Fœneratur Domino qui miseretur pauperis, hoc est, Domino qui miseretur pauperis, hoc est, fæeneratur ad utilitatem et lucrum Do- fæeneratur ad utilitatem et lucrum Do- mini, qui pauperi spiritualiter vel corpo- mini, qui pauperi spiritualiter vel corpo- raliter mutuat dona Domini. Sed, heu ! raliter mutuat dona Domini. Sed, heu ! hodie servi Dei clerici et religiosi adhuc hodie servi Dei clerici et religiosi adhuc

plus negotiationem spiritualem converte- plus negotiationem spiritualem converte- runt in temporalem, et domum Domini runt in temporalem, et domum Domini fecerunt domum negotiationis tempora- fecerunt domum negotiationis tempora- lis, quæ cum fraude et mendaciis exer- lis, quæ cum fraude et mendaciis exer- cetur et ideo negligentes sunt in nego. cetur et ideo negligentes sunt in nego. tiatione spirituali. Eccli. xxvi, 28 : Diffi- tiatione spirituali. Eccli. xxvi, 28 : Diffi- cile exuitur negotians a negligentia et cile exuitur negotians a negligentia et non justificabitur caupo a peccatis labio- non justificabitur caupo a peccatis labio- rum. Osee, XI, 12: Circumdedit me in rum. Osee, XI, 12: Circumdedit me in negatione Ephraim. Nahum, II, 16: negatione Ephraim. Nahum, II, 16: Plures fecisti negotiationes tuas quam Plures fecisti negotiationes tuas quam stellæ sint cæli. stellæ sint cæli.

« Dum venio » dicit, rationem habitu- « Dum venio » dicit, rationem habitu- rus de omni commisso, sive corporali, rus de omni commisso, sive corporali, sive spirituali talento. sive spirituali talento.

« Cives autem ejus oderant eum. » « Cives autem ejus oderant eum. »

Hic tangitur, qualiter ab indevotis re- Hic tangitur, qualiter ab indevotis re- cessit. Cives autem ejus specialiter di- cessit. Cives autem ejus specialiter di- cuntur Judæi, de quorum civilitate natus cuntur Judæi, de quorum civilitate natus est Christus. Ad Roman. 1x, 5: Quorum est Christus. Ad Roman. 1x, 5: Quorum patres, et ex quibus est Christus secun- patres, et ex quibus est Christus secun- dum carnem hi enim in civitate sua dum carnem hi enim in civitate sua habitabant. Psal. LXXXVI, 4: Gloriosa habitabant. Psal. LXXXVI, 4: Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei: sed postea dicta sunt de te, civitas Dei: sed postea facti sunt perversi. Isa. 1, 21 : Quomodo facti sunt perversi. Isa. 1, 21 : Quomodo facta est meretrix civitas fidelis, plena facta est meretrix civitas fidelis, plena judicii ? Justitia habitavit in ea, nunc judicii ? Justitia habitavit in ea, nunc autem homicidæ. autem homicidæ.

Sunt aliter cives isti, dilectores mundi Sunt aliter cives isti, dilectores mundi qui odiunt Christum. Jacob. IV, 4 : Qui- qui odiunt Christum. Jacob. IV, 4 : Qui- cumque voluerit amicus esse sæculi hujus, cumque voluerit amicus esse sæculi hujus, inimicus Dei constituitur. inimicus Dei constituitur.

Hi cives sunt civitatis mundi, de qua Hi cives sunt civitatis mundi, de qua dicitur, Osee, v₁, 8: Galaad, civitas dicitur, Osee, v₁, 8: Galaad, civitas operantium idolum, supplantata san- operantium idolum, supplantata san- guine. Idola enim vanitatis colit, et pec- guine. Idola enim vanitatis colit, et pec- catis de corrupto sanguine exortis sup- catis de corrupto sanguine exortis sup- plantatur. Osee, x1, 9: Deus ego, et non plantatur. Osee, x1, 9: Deus ego, et non homo in medio tui sanctus, et non in- homo in medio tui sanctus, et non in- grediar civitatem. grediar civitatem.

: :

Cives autem hujus civitatis sunt ini- Cives autem hujus civitatis sunt ini- qui custodes ejus sunt cæci per igno- qui custodes ejus sunt cæci per igno- rantiam, et claudi per rectum gressum rantiam, et claudi per rectum gressum virtutis. II Reg. v, 6 Non ingredieris virtutis. II Reg. v, 6 Non ingredieris in civitatem, nisi abstuleris cæcos et in civitatem, nisi abstuleris cæcos et claudos, scilicet qui sunt super murum, claudos, scilicet qui sunt super murum, odientes animam David, hoc est, Christi. odientes animam David, hoc est, Christi.

: :

IN EVANG. LUCE, XIX-14, 15. IN EVANG. LUCE, XIX-14, 15.

Hi etiam sunt cives Christi. Joan. I, Hi etiam sunt cives Christi. Joan. I, 10 In mundo erat, et mundus per ip- 10 In mundo erat, et mundus per ip- sum factus est, et mundus eum non co- sum factus est, et mundus eum non co- gnovit. gnovit.

Sic ergo dicitur, quod « cives ejus ode- Sic ergo dicitur, quod « cives ejus ode-

rant eum. » rant eum. »

Ideo, Ideo,

567 567

interpretatur supplantans laborantem, interpretatur supplantans laborantem, et significat mundum, qui omnem in se et significat mundum, qui omnem in se laborantem supplantat. Ideo adducet laborantem supplantat. Ideo adducet Dominus post mortem super eos aquas Dominus post mortem super eos aquas tribulationum fluminis continuo affluentis tribulationum fluminis continuo affluentis in fluminibus inferni, qui sunt Cocytus, in fluminibus inferni, qui sunt Cocytus, et Lethes, et Styx, et alii fluvii inferna- et Lethes, et Styx, et alii fluvii inferna- les, in rege Assyriorum diabolo, qui sicut les, in rege Assyriorum diabolo, qui sicut

« Et miserunt legationem post il- dicitur, Job, XL1, 23, Est rex super uni- « Et miserunt legationem post il- dicitur, Job, XL1, 23, Est rex super uni-

lum. » lum. »

Hæc legatio est tota multitudo tyran- Hæc legatio est tota multitudo tyran- norum persequentium Christum in suis, norum persequentium Christum in suis, et hæreticorum veritati ejus contradicen- et hæreticorum veritati ejus contradicen- tium, et falsorum Christianorum virtutes tium, et falsorum Christianorum virtutes ejus corrumpentium. Usque hodie enim ejus corrumpentium. Usque hodie enim non cessant tales mittere legatos satellites non cessant tales mittere legatos satellites diaboli. Hi significantur, Apocal. XII, diaboli. Hi significantur, Apocal. XII, 15, per flumen quod draco emisit ex ore 15, per flumen quod draco emisit ex ore suo, ut flumine mulierem parturientem, suo, ut flumine mulierem parturientem, hoc est, Ecclesiam, faceret ad se trahi, hoc est, Ecclesiam, faceret ad se trahi, et sic regnum Christi absorberet. II ad et sic regnum Christi absorberet. II ad Timoth. I, 12: Omnes qui pie volunt Timoth. I, 12: Omnes qui pie volunt vivere in Christo Jesu, persecutionem pa- vivere in Christo Jesu, persecutionem pa- tientur. tientur.

« Dicentes, » ipso facto: « Dicentes, » ipso facto:

« Nolumus hunc regnare super « Nolumus hunc regnare super

nos. » nos. »

Job, xxiv, 13: Ipsi fuerunt rebelles Job, xxiv, 13: Ipsi fuerunt rebelles lumini, nescierunt vias ejus. Hoc si- lumini, nescierunt vias ejus. Hoc si- gnificatum est, Isa. vII, 6 et 7: Eo quod gnificatum est, Isa. vII, 6 et 7: Eo quod abjecit populus iste aquas Siloe, quæ abjecit populus iste aquas Siloe, quæ vadunt cum silentio, et assumpsit magis vadunt cum silentio, et assumpsit magis Rasin et filium Romeliæ, propter hoc Rasin et filium Romeliæ, propter hoc ecce Dominus adducet super eos aquas ecce Dominus adducet super eos aquas fluminis fortes et multas, regem Assy- fluminis fortes et multas, regem Assy- riorum. Siloa interpretatur missus, et riorum. Siloa interpretatur missus, et significat secundum intellectum littera- significat secundum intellectum littera- lem, regnum David et Christi, quod lem, regnum David et Christi, quod cum pace et tranquillitate silentii con- cum pace et tranquillitate silentii con- scientiæ imperat. Hoc autem abjicit po- scientiæ imperat. Hoc autem abjicit po- pulus Judæorum et mundi, et elegit magis pulus Judæorum et mundi, et elegit magis esse sub regno Rasin, qui interpretatur esse sub regno Rasin, qui interpretatur impius, et significat diabolum. Elegit impius, et significat diabolum. Elegit etiam esse sub regulo Romeliæ, qui etiam esse sub regulo Romeliæ, qui

1 Luc. xix, 14.. 1 Luc. xix, 14..

versos filios superbiæ: quia Syria subli- versos filios superbiæ: quia Syria subli- mis interpretatur. mis interpretatur.

1 1

Hoc est ergo quod tota die clamant Hoc est ergo quod tota die clamant verbis et factis: Nolumus hunc regnare verbis et factis: Nolumus hunc regnare super nos cum tamen servire sibi, super nos cum tamen servire sibi, regnare sit, sicut dicit Gregorius. Job, regnare sit, sicut dicit Gregorius. Job, 14 Dixerunt Deo: Recede a no- 14 Dixerunt Deo: Recede a no- bis, et scientiam viarum tuarum nalu- bis, et scientiam viarum tuarum nalu-

XXI, XXI,

mus. mus.

« Et factum est ut rediret accepto « Et factum est ut rediret accepto regno. » regno. »

Hic agitur de reditu Domini ad ratio- Hic agitur de reditu Domini ad ratio- nem audiendam. nem audiendam.

Tanguntur autem hic tria, scilicet, Tanguntur autem hic tria, scilicet, qualiter rediit qualiter ab his, quibus qualiter rediit qualiter ab his, quibus bona commisit, rationem exegit : qualiter bona commisit, rationem exegit : qualiter in odientes se vindicavit. in odientes se vindicavit.

De primo dicit : « Et factum est, » De primo dicit : « Et factum est, » dispositione divina, « ut rediret. » Tri- dispositione divina, « ut rediret. » Tri- pliciter redit Dominus, mentaliter, tem- pliciter redit Dominus, mentaliter, tem- poraliter, et æternaliter: mentaliter, poraliter, et æternaliter: mentaliter, cum cujuslibet mentem visitat: tempo- cum cujuslibet mentem visitat: tempo- raliter, cum in peccatores persecutionem raliter, cum in peccatores persecutionem temporalem procurat: æternaliter, cum temporalem procurat: æternaliter, cum post mortem aut æternaliter præmiat, post mortem aut æternaliter præmiat, aut æternaliter condemnat. aut æternaliter condemnat.

Mentaliter venit convertendo. Act. ix, Mentaliter venit convertendo. Act. ix, 5: Quis es, Domine ? Et ille : Ego sum 5: Quis es, Domine ? Et ille : Ego sum Jesus quem tu persequeris. Durum est Jesus quem tu persequeris. Durum est tibi contra stimulum calcitrare. tibi contra stimulum calcitrare.

Temporaliter venit super Judæos in Temporaliter venit super Judæos in potestate Titi et Vespasiani, quando potestate Titi et Vespasiani, quando Jerusalem destruxit. Luc. xix, 43 et 44: Jerusalem destruxit. Luc. xix, 43 et 44: Venient dies in te,... et coangustabunt te Venient dies in te,... et coangustabunt te inimici tui undique, et ad terram pro- inimici tui undique, et ad terram pro-

15 15

568 568

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sternent te, et filios tuos qui in te sternent te, et filios tuos qui in te

sunt. sunt.

Æternaliter. Matth. xxv, 31 et 32 : Æternaliter. Matth. xxv, 31 et 32 : Cum venerit Filius hominis in majestate Cum venerit Filius hominis in majestate sua, et omnes Angeli cum eo, tunc sede- sua, et omnes Angeli cum eo, tunc sede- bit super sedem majestatis suæ. Et con- bit super sedem majestatis suæ. Et con- gregabuntur ante eum omnes gentes, et gregabuntur ante eum omnes gentes, et separabit eos ab invicem, sicut pastor separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab hædis. Et, infra, yy. 34 segregat oves ab hædis. Et, infra, yy. 34 et 41 Et dicet his qui a dextris ejus et 41 Et dicet his qui a dextris ejus erunt Venite, benedicti Patris mei, erunt Venite, benedicti Patris mei,

possidete paratum vobis regnum... possidete paratum vobis regnum... Dicet autem his qui a sinistris erunt: Dicet autem his qui a sinistris erunt: Discedite a me, maledicti, in ignem Discedite a me, maledicti, in ignem æternum, qui paratus est diabolo et an- æternum, qui paratus est diabolo et an- gelis ejus. gelis ejus.

Redit enim « accepto regno, » hoc est, Redit enim « accepto regno, » hoc est, regnandi et judicandi potestate. Joan. v, regnandi et judicandi potestate. Joan. v, 22 Pater non judicat quemquam, sed 22 Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. I ad Corinth. omne judicium dedit Filio. I ad Corinth. xv, 25 Oportet illum regnare, donec xv, 25 Oportet illum regnare, donec ponat inimicos suos sub pedibus. ponat inimicos suos sub pedibus.

Sic ergo redit « accepto regno. » Sic ergo redit « accepto regno. »

« Et jussit vocari servos quibus de- « Et jussit vocari servos quibus de- dit pecuniam, ut sciret quantum quis- dit pecuniam, ut sciret quantum quis-

que negotiatus esset. » que negotiatus esset. »

Istud est secundum. Et dicit tria, scili- Istud est secundum. Et dicit tria, scili- cet, servorum citationem, servorum ra- cet, servorum citationem, servorum ra- tionem, et immiscet huic tertium, quod tionem, et immiscet huic tertium, quod ponit servorum pro stipendiis merito- ponit servorum pro stipendiis merito- rum condignam remunerationem. rum condignam remunerationem.

Citatio ponitur in hoc quod dicit : Citatio ponitur in hoc quod dicit : « Jussit. » « Jussit. »

Duo dicuntur citatio peremptoria, et Duo dicuntur citatio peremptoria, et ad quid citantur. ad quid citantur.

: :

Citatio peremptoria notatur in hoc Citatio peremptoria notatur in hoc quod dicit «Jussit vocari. » Jussit au- quod dicit «Jussit vocari. » Jussit au- tem per Angelos fieri istam citationem. tem per Angelos fieri istam citationem. I ad Thessal. iv, 15 Ipse Dominus in I ad Thessal. iv, 15 Ipse Dominus in jussu, et in voce Archangeli, et in tuba jussu, et in voce Archangeli, et in tuba Dei descendet de cœlo: et mortui qui in Dei descendet de cœlo: et mortui qui in Christo sunt resurgent primi. Vox au- Christo sunt resurgent primi. Vox au- tem Archangeli secundum unam expo- tem Archangeli secundum unam expo- sitionem est vox Angelorum vocantium sitionem est vox Angelorum vocantium ad judicium. Hæc vox est, ut dicit Hie- ad judicium. Hæc vox est, ut dicit Hie- ronymus, quod virtute intellectuali di- ronymus, quod virtute intellectuali di-

cent Angeli Surgite, mortui, et venite cent Angeli Surgite, mortui, et venite ad judicium. ad judicium.

Sic ergo jussit vocari « servos suos. » Sic ergo jussit vocari « servos suos. » Quia sicut dicit Psalmista, Psal. LXVII, Quia sicut dicit Psalmista, Psal. LXVII, 34 Ecce dabit voci suæ vocem virtutis, 34 Ecce dabit voci suæ vocem virtutis, ut hæc vox efficaciter faciat surgere ut hæc vox efficaciter faciat surgere mortuos. Hæc enim vox tubæ est vox mortuos. Hæc enim vox tubæ est vox

Filii Dei, sonans ministerio Angelorum. Filii Dei, sonans ministerio Angelorum. Joan. v, 28 Venit hora, in qua omnes Joan. v, 28 Venit hora, in qua omnes qui in monumentis sunt, audient vocem qui in monumentis sunt, audient vocem Filii Dei. Et supra, y. 25: Mortui au- Filii Dei. Et supra, y. 25: Mortui au- dient vocem Filii Dei, et qui audierint, dient vocem Filii Dei, et qui audierint, vivent. vivent.

» »

Sic ergo vocabuntur « quibus dedit »> Sic ergo vocabuntur « quibus dedit »> bona sua, quam hic dicit « pecuniam bona sua, quam hic dicit « pecuniam suam. Pecunia enim primo dicta est, ut suam. Pecunia enim primo dicta est, ut dicit Augustinus, quæ ad commutatio- dicit Augustinus, quæ ad commutatio- nem pecorum est inventa. Bona autem nem pecorum est inventa. Bona autem Domini maxime dantur ad pecorum suo- Domini maxime dantur ad pecorum suo- rum, hoc est, animarum commissarum rum, hoc est, animarum commissarum utilitatem. Psal. LXXII, 23: Ut jumen- utilitatem. Psal. LXXII, 23: Ut jumen- tum factus sum apud te, et ego semper tum factus sum apud te, et ego semper

tecum. tecum.

« Ut sciret, » hoc est, per ratiocinium « Ut sciret, » hoc est, per ratiocinium sciri faceret, « quantum quisque negotia- sciri faceret, « quantum quisque negotia- accepti lucratus esset in profectibus sub- accepti lucratus esset in profectibus sub- tus esset, » hoc est, negotiatione talenti tus esset, » hoc est, negotiatione talenti ditorum. Hoc enim justum est: quia ditorum. Hoc enim justum est: quia servus non habet aliquid nisi nomine servus non habet aliquid nisi nomine domini sui et ideo justum est, ut lu- domini sui et ideo justum est, ut lu- crum ad usus domini referatur. Matth. crum ad usus domini referatur. Matth. xxv, 19: Post multum vero temporis, xxv, 19: Post multum vero temporis, venit dominus servorum illorum, et po- venit dominus servorum illorum, et po- suit rationem cum eis. Luc. XVI, 2: suit rationem cum eis. Luc. XVI, 2: Redde rationem villicationis tuæ : jam Redde rationem villicationis tuæ : jam enim non poteris villicare. Matth. xvi, enim non poteris villicare. Matth. xvi, 23 Assimilatum est regnam cœlorum 23 Assimilatum est regnam cœlorum homini regi, qui voluit rationem ponere homini regi, qui voluit rationem ponere cum servis suis. cum servis suis.

« Venit autem primus dicens: Do- 16 « Venit autem primus dicens: Do- 16 mine, mna tua decem mnas acquisi- mine, mna tua decem mnas acquisi- vit. » vit. »

Hic tangitur de redditione rationis, et Hic tangitur de redditione rationis, et lucri. lucri.

Et dicuntur hic duo, scilicet, qualiter Et dicuntur hic duo, scilicet, qualiter fideles remunerantur pro lucro, et qua- fideles remunerantur pro lucro, et qua-

IN EVANG. LUCÆ, XIX-16. IN EVANG. LUCÆ, XIX-16.

liter pigri condemnantur pro malo me- liter pigri condemnantur pro malo me- rito. rito.

In primo adhuc duo dicit, secundum In primo adhuc duo dicit, secundum duos qui duplicia lucra reportaverunt duos qui duplicia lucra reportaverunt domino. Primus ergo inducitur, qui domino. Primus ergo inducitur, qui perfecto lucro venit ad dominum et di- perfecto lucro venit ad dominum et di- citur hic, et qualiter computavit, et qua- citur hic, et qualiter computavit, et qua- liter receptus, et qualiter remuneratus liter receptus, et qualiter remuneratus

est. est.

In computatione autem duo sunt : In computatione autem duo sunt : qualiter venit confidenter, et quod com- qualiter venit confidenter, et quod com- putavit sufficienter. putavit sufficienter.

Primum autem notatur cum dicitur: Primum autem notatur cum dicitur: « Venit autem, » confidenter, nihil dubi- « Venit autem, » confidenter, nihil dubi- tans, et nihil trepidans, et nihil excusa- tans, et nihil trepidans, et nihil excusa- tionis prætendens. Dubius enim ignorat tionis prætendens. Dubius enim ignorat quid agere debeat in computando: sicut quid agere debeat in computando: sicut villicus iniquitatis, Luc. xvi, 3 Quid villicus iniquitatis, Luc. xvi, 3 Quid faciam, quia dominus meus aufert a faciam, quia dominus meus aufert a me villicationem? Et hoc modo sunt me villicationem? Et hoc modo sunt quidam, qui etiam non curant scire quid quidam, qui etiam non curant scire quid debeant Domino, vel in quanto tenean- debeant Domino, vel in quanto tenean- tur cum tamen lucrum quærat Domi- tur cum tamen lucrum quærat Domi- nus de omnibus annis vitæ. Isa. xxxvIII, nus de omnibus annis vitæ. Isa. xxxvIII, 15 Recogitabo tibi omnes annos meos 15 Recogitabo tibi omnes annos meos in amaritudine animæ meæ. Multi etiam in amaritudine animæ meæ. Multi etiam malam conscientiam habentes trepidant malam conscientiam habentes trepidant et timent. Sapient. xvi, 10: Cum sit et timent. Sapient. xvi, 10: Cum sit timida nequitia, dat testimonium con- timida nequitia, dat testimonium con- demnationis, hoc est, in signum futuræ demnationis, hoc est, in signum futuræ condemnationis. Non etiam excusat tor- condemnationis. Non etiam excusat tor- porem. Psal. CXL, 4: Non declines cor porem. Psal. CXL, 4: Non declines cor meum in verba malitiæ, ad excusandas meum in verba malitiæ, ad excusandas excusationes in peccatis. Non enim fecit excusationes in peccatis. Non enim fecit sibi perizomata, quibus verecunda tege- sibi perizomata, quibus verecunda tege- rentur sed ad lucem veniens, scivit rentur sed ad lucem veniens, scivit quod dicitur, Joan. III, 21: Qui facit quod dicitur, Joan. III, 21: Qui facit veritatem, venit ad lucem: ut manife- veritatem, venit ad lucem: ut manife- stentur opera ejus, quia in Deo sunt fa- stentur opera ejus, quia in Deo sunt fa-

cta. cta.

Sic igitur « primus, » dignitate et lu- Sic igitur « primus, » dignitate et lu- cri perfectione. cri perfectione.

<< Venit. D << Venit. D

Computationem suam jam ante præ- Computationem suam jam ante præ- paraverat quadrupliciter, scilicet, quis paraverat quadrupliciter, scilicet, quis esset sumptus, quæ esset computatio, esset sumptus, quæ esset computatio,

569 569

quid in quos expensum, et quod esset quid in quos expensum, et quod esset superexcrescens lucrum. superexcrescens lucrum.

Qui sumptus, quia viæ erant periculo- Qui sumptus, quia viæ erant periculo- sæ, et tempora mala in quibus oportebat sæ, et tempora mala in quibus oportebat occurrere hostibus, ædificia magna quæ occurrere hostibus, ædificia magna quæ domino in præsidia et tutelam bonorum domino in præsidia et tutelam bonorum ædificari oportuit. Unde, Luc. xiv, 28: ædificari oportuit. Unde, Luc. xiv, 28: Quis enim ex vobis volens turrim ædifi- Quis enim ex vobis volens turrim ædifi- care, non prius sedens computat sumptus care, non prius sedens computat sumptus qui necessarii sunt, si habeat ad perfi- qui necessarii sunt, si habeat ad perfi- ciendum? Ita iste ante computaverat ciendum? Ita iste ante computaverat quidquid posuit in ædificio, et præsidio quidquid posuit in ædificio, et præsidio virtutis. Et, Ibidem, y. 31: Sedens prius virtutis. Et, Ibidem, y. 31: Sedens prius cogitat, si possit cum decem millibus cogitat, si possit cum decem millibus occurrere ei qui cum viginti millibus occurrere ei qui cum viginti millibus venit ad se. Sic ergo computat quidquid venit ad se. Sic ergo computat quidquid in pugna pro Deo facit, et sic venit para- in pugna pro Deo facit, et sic venit para- tus. Hoc igitur modo computat sump- tus. Hoc igitur modo computat sump-

tus. tus.

Præordinat etiam quæ sit et de quibus Præordinat etiam quæ sit et de quibus computatio, ne impræmeditatus præoc- computatio, ne impræmeditatus præoc- cupetur. Computat enim debita, ut satis- cupetur. Computat enim debita, ut satis- faciat. Computat commissa, ut rationem faciat. Computat commissa, ut rationem reddat. Habacuc, 11, 1: Super custodiam reddat. Habacuc, 11, 1: Super custodiam meam stabo, et figam gradum super meam stabo, et figam gradum super munitionem meam, et contemplabor ut munitionem meam, et contemplabor ut videam quid dicatur mihi, et quid re- videam quid dicatur mihi, et quid re- spondeam ad arguentem me. spondeam ad arguentem me.

Computat etiam, quid in quos sit ex- Computat etiam, quid in quos sit ex- pensum. Non enim in histriones, non in pensum. Non enim in histriones, non in gloriam mundi, sed in pauperes indigen- gloriam mundi, sed in pauperes indigen- tes de familia Domini existentes expen- tes de familia Domini existentes expen- dit bona Domini sui. Psal. cxI, 5 et 6: dit bona Domini sui. Psal. cxI, 5 et 6: Jucundus homo qui miseretur et com- Jucundus homo qui miseretur et com- modat, disponet sermones suos in judi- modat, disponet sermones suos in judi- cio, quia in æternum non commovebitur. cio, quia in æternum non commovebitur. Miseratio enim et commoditas quam fe- Miseratio enim et commoditas quam fe- cit Sanctis, centuplum solvent in judi- cit Sanctis, centuplum solvent in judi- cio: et ideo jam sermones computationis cio: et ideo jam sermones computationis iste præordinavit et disposuit. iste præordinavit et disposuit.

Superexcrescens etiam lucrum com- Superexcrescens etiam lucrum com- putat, videns quantum lucratus est. putat, videns quantum lucratus est. Matth. xxv, 20: Ecce alia quinque su- Matth. xxv, 20: Ecce alia quinque su- perlucratus sum. perlucratus sum.

Et ideo iste paratus et securus venit, Et ideo iste paratus et securus venit, dicens: dicens:

« Domine, mna tua decem mnas « Domine, mna tua decem mnas acquisivit. › acquisivit. ›

» »

570 570

D. ALB. MAG. ORD. PRÆED. D. ALB. MAG. ORD. PRÆED.

Tria dicit Dominum enim suum re- Tria dicit Dominum enim suum re- cognoscit, bona commissa domino attri- cognoscit, bona commissa domino attri- buit, lucrum excrescens bonis domini buit, lucrum excrescens bonis domini concedit, et non sibi usurpavit. concedit, et non sibi usurpavit.

De primo dicit : « Domine, » cujus De primo dicit : « Domine, » cujus servus sum ego, et nihil habere possum servus sum ego, et nihil habere possum nisi in nomine tuo. Esther, XII, 11: nisi in nomine tuo. Esther, XII, 11: Dominus omnium es. Dominus omnium es.

« Mna tua, » non mea. I Paralip. « Mna tua, » non mea. I Paralip. XXIV, 14 Quæ de manu tua accepimus, XXIV, 14 Quæ de manu tua accepimus, hæc dedimus tibi. Mna autem ista, do- hæc dedimus tibi. Mna autem ista, do- num Dei est quodcumque. In genere au- num Dei est quodcumque. In genere au- tem multiplicatur in tria: in bonum tem multiplicatur in tria: in bonum gentis, et hoc accipiunt reges et princi- gentis, et hoc accipiunt reges et princi- pes et Episcopi et in bonum familiæ, pes et Episcopi et in bonum familiæ, et hoc accipiunt illi quibus familiæ com- et hoc accipiunt illi quibus familiæ com- mittuntur, ut decani, et plebani, et pa- mittuntur, ut decani, et plebani, et pa- tresfamilias domorum et in bonum tresfamilias domorum et in bonum privatum, quod in sui regimine quilibet privatum, quod in sui regimine quilibet accipit. Acceptum est donum intellectus accipit. Acceptum est donum intellectus in fide, in sapientia, et intellectu, et in fide, in sapientia, et intellectu, et scientia, et prudentia, et artibus, et con- scientia, et prudentia, et artibus, et con- silio, et scientia gubernandi. Et donum silio, et scientia gubernandi. Et donum affectus in virtute operativa fortitudinis, affectus in virtute operativa fortitudinis, justitiæ, temperantiæ, spei, charitatis. justitiæ, temperantiæ, spei, charitatis. Et in exterioribus bonis, sicut est nobi- Et in exterioribus bonis, sicut est nobi- litas, sanitas, eloquentia, divitiæ, amico- litas, sanitas, eloquentia, divitiæ, amico- rum prosperitas, et hujusmodi. rum prosperitas, et hujusmodi.

Hæc igitur est « mna tua. » Joan. Hæc igitur est « mna tua. » Joan. XVII, 6 Tui erant, et mihi eos dedisti. XVII, 6 Tui erant, et mihi eos dedisti. Hæc enim filius non de se in se tantum Hæc enim filius non de se in se tantum dicit, sed etiam de se in membris. dicit, sed etiam de se in membris.

Et profert lucrum dicens : « Decem Et profert lucrum dicens : « Decem mnas acquisivit. » Quasi dicat: Dona mnas acquisivit. » Quasi dicat: Dona tua hæc effecerunt: non ego de mea tua hæc effecerunt: non ego de mea industria, vel viribus hæc facere potui. industria, vel viribus hæc facere potui. I ad Corinth. xv, 10: Non ego autem, I ad Corinth. xv, 10: Non ego autem, sed gratia Dei mecum. Et, Ibidem, sed gratia Dei mecum. Et, Ibidem, . 10. Gratia Dei sum id quod sum, et . 10. Gratia Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua non fuit. gratia ejus in me vacua non fuit.

Dicit autem quod « decem mnas, » Dicit autem quod « decem mnas, » quia totum lucrum talenti commissi re- quia totum lucrum talenti commissi re- tulit ad perfectionem decalogi: vel retu- tulit ad perfectionem decalogi: vel retu- lit ad illas decem perfectiones, quas lit ad illas decem perfectiones, quas sæpius diximus, ita quo domne quod erat sæpius diximus, ita quo domne quod erat in opere, licitum fuit, et honestum, et in opere, licitum fuit, et honestum, et expediens ad exemplum ædificationis expediens ad exemplum ædificationis proximorum. In virtute autem operativa proximorum. In virtute autem operativa sit ad ima indeclinabilis, in vigore vir- sit ad ima indeclinabilis, in vigore vir-

tutis invincibilis, et in potestate rationa- tutis invincibilis, et in potestate rationa- bilis. In corde autem sit fervens in bo- bilis. In corde autem sit fervens in bo- num, lucens ad omne verum, et quietus num, lucens ad omne verum, et quietus sive tranquillus ad omnem impulsum. sive tranquillus ad omnem impulsum. In intentione autem sit semper simplici- In intentione autem sit semper simplici- ter ordinatus ad Deum. Iste enim talis ter ordinatus ad Deum. Iste enim talis summe lucratus est, ut omne suum lu- summe lucratus est, ut omne suum lu- crum referatur ad regni Dei profectum. crum referatur ad regni Dei profectum. Et istæ sunt decem mnæ, quas etiam Et istæ sunt decem mnæ, quas etiam bonus acquisivit, et in duplum multipli- bonus acquisivit, et in duplum multipli- cavit: quia in se quod sic accepit, in cavit: quia in se quod sic accepit, in alterum propagavit. In hac enim perfe- alterum propagavit. In hac enim perfe- ctione omnes regni Dei divitiæ consistunt. ctione omnes regni Dei divitiæ consistunt. Baruch, 1v, 28: Sicut fuit sensus vester Baruch, 1v, 28: Sicut fuit sensus vester ut erraretis a Deo, decies tantum iterum ut erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes requiretis eum. convertentes requiretis eum.

« Et ait illi: Euge, bone serve: quia 17 « Et ait illi: Euge, bone serve: quia 17 in modico fuisti fidelis, eris potesta- in modico fuisti fidelis, eris potesta- tem habens super decem civitates. tem habens super decem civitates.

Et alter venit, dicens: Domine, Et alter venit, dicens: Domine, mna tua fecit quinque mnas. mna tua fecit quinque mnas.

Et huic ait: Et tu esto super quin- Et huic ait: Et tu esto super quin- que civitates. » que civitates. »

Hic tangitur receptio istius servi. Re- Hic tangitur receptio istius servi. Re- cipitur autem in gaudio et signo lætitiæ cipitur autem in gaudio et signo lætitiæ cordis, et in commendatione, et remu- cordis, et in commendatione, et remu- neratio sibi exhibetur. neratio sibi exhibetur.

Dicit igitur: « Et ait illi » dominus Dicit igitur: « Et ait illi » dominus ejus, benigne suscipiens eum : ejus, benigne suscipiens eum :

« Euge. » « Euge. »

Ecce signum lætitiæ cordis. Matth. Ecce signum lætitiæ cordis. Matth. xxv, 21: Euge, serve bone, et fidelis. In xxv, 21: Euge, serve bone, et fidelis. In hoc patet quantum Dominus amat lu- hoc patet quantum Dominus amat lu- crum animarum, quando studentem tali crum animarum, quando studentem tali lucro, tanto recipiť signo exsultationis. lucro, tanto recipiť signo exsultationis. Luc. xv, Luc. xv, 7 Gaudium erit in cœlo super 7 Gaudium erit in cœlo super uno peccatore poenitentiam agente. uno peccatore poenitentiam agente.

Significat enim hic, Euge, affectum Significat enim hic, Euge, affectum gaudentis, et congratulantis. Luc. xv, 9: gaudentis, et congratulantis. Luc. xv, 9: Congratulamini mihi, quia inveni drach- Congratulamini mihi, quia inveni drach- mam quam perdideram. Et hæc est mam quam perdideram. Et hæc est exsultatio in bonis profectibus spiritua- exsultatio in bonis profectibus spiritua- lium lucrorum. lium lucrorum.

18 18

19 19

IN EVANG. LUCÆ, XIX-17, 18, 19. IN EVANG. LUCÆ, XIX-17, 18, 19.

: :

Maligni autem spiritus exsultant in Maligni autem spiritus exsultant in profectu malorum, et destructione bono- profectu malorum, et destructione bono- rum. Ezechiel. xxv, 3: Dixisti Euge, rum. Ezechiel. xxv, 3: Dixisti Euge, euge, super sanctuarium meum, quia euge, super sanctuarium meum, quia pollutum est. Aliquando autem notat pollutum est. Aliquando autem notat insultationem malorum, qua insultant insultationem malorum, qua insultant bonis. Psal. xxxiv, 21: Dilataverunt bonis. Psal. xxxiv, 21: Dilataverunt super me os suum, dixerunt: Euge, super me os suum, dixerunt: Euge, euge. Aliquando autem notat adulatio- euge. Aliquando autem notat adulatio- nem blandientium. Psal. XXXIX, 16: nem blandientium. Psal. XXXIX, 16: Ferant confestim confusionem suam, qui Ferant confestim confusionem suam, qui dicunt mihi Euge, euge. Aliquando au- dicunt mihi Euge, euge. Aliquando au- tem notat admirationem. Ezechiel. xxvi, tem notat admirationem. Ezechiel. xxvi, 2 Euge, confractæ sunt portæ populo- 2 Euge, confractæ sunt portæ populo- rum. Hic autem notat applausum et con- rum. Hic autem notat applausum et con- gratulationem, sicut diximus. gratulationem, sicut diximus.

« Serve bone. >> « Serve bone. >>

Commendatio est virtutis quadrupli- Commendatio est virtutis quadrupli- cis, justitiæ, benevolentiæ sive charitatis, cis, justitiæ, benevolentiæ sive charitatis, prudentiæ, et fidelitatis. prudentiæ, et fidelitatis.

Justitiam autem commendat, dicens: Justitiam autem commendat, dicens: « Serve. » Justum enim est, quod ille « Serve. » Justum enim est, quod ille serviat. Luc. XVII, 10: Servi inutiles serviat. Luc. XVII, 10: Servi inutiles sumus: quod debuimus facere, fecimus. sumus: quod debuimus facere, fecimus. Iste est servus cognoscens se in habitu Iste est servus cognoscens se in habitu servi, et non quærens dominari. I Petr. servi, et non quærens dominari. I Petr. v, 3 Neque ut dominantes in cleris, v, 3 Neque ut dominantes in cleris, sed forma facti gregis ex animo. Isa. sed forma facti gregis ex animo. Isa. XLIX, 3 Servus meus es tu, Israel, hoc XLIX, 3 Servus meus es tu, Israel, hoc est, rectissime quia in te gloriabor. est, rectissime quia in te gloriabor.

Sic ergo dicit << Euge, serve. » Sic ergo dicit << Euge, serve. »

« Bone, » hoc est, ad obsequium « Bone, » hoc est, ad obsequium meum benevole ex charitate quam habes meum benevole ex charitate quam habes ad me. Joan. XIV, 23: Si quis diligit ad me. Joan. XIV, 23: Si quis diligit me, sermonem meum servabit. Iste enim me, sermonem meum servabit. Iste enim honorem domini sui diligit, qui hunc ad honorem domini sui diligit, qui hunc ad præceptum ejus multiplicare studet, et præceptum ejus multiplicare studet, et non quæ sua sunt quærit, sed quæ do- non quæ sua sunt quærit, sed quæ do- mini sui. I ad Corinth. x1, 5: Charitas mini sui. I ad Corinth. x1, 5: Charitas non quærit quæ sua sunt, sed quæ alio- non quærit quæ sua sunt, sed quæ alio- rum. I ad Corinth. x, 32 et 33: Sine of- rum. I ad Corinth. x, 32 et 33: Sine of- fensione estote Judæis, et Gentibus, et fensione estote Judæis, et Gentibus, et Ecclesiæ Dei: sicut et ego per omnia Ecclesiæ Dei: sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quærens quod mihi omnibus placeo, non quærens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. Iste ergo est bonus. Malus autem qui Iste ergo est bonus. Malus autem qui quærit quæ sua sunt, et non quæ domi- quærit quæ sua sunt, et non quæ domi-

571 571

ni sui. Ad Philipp. II, 21 Omnes quæ ni sui. Ad Philipp. II, 21 Omnes quæ sua sunt quærunt, non quæ sunt Jesu sua sunt quærunt, non quæ sunt Jesu Christi. Sicut sunt servi Jesu Christi, Christi. Sicut sunt servi Jesu Christi, qui dominantur nostri in hoc tempore. qui dominantur nostri in hoc tempore. Subjungit autem : Subjungit autem :

« Quia in modico fuisti fidelis. >> « Quia in modico fuisti fidelis. >>

Et in hoc quod modicum sic multipli- Et in hoc quod modicum sic multipli- cavit, notatur prudentia. Hoc enim pru- cavit, notatur prudentia. Hoc enim pru- dentis servi est, modicum convertere in dentis servi est, modicum convertere in magnum et multum. Sicut quotidie vi- magnum et multum. Sicut quotidie vi- demus humiles doctores in plebibus ex demus humiles doctores in plebibus ex parva scientia et eloquentia multum fa- parva scientia et eloquentia multum fa- cere fructum, quando modici, hoc est, cere fructum, quando modici, hoc est, humiles sunt in oculis suis. I ad Corinth. humiles sunt in oculis suis. I ad Corinth.

1, 26 et seq. Non multi sapientes se- 1, 26 et seq. Non multi sapientes se- cundum carnem, non multi potentes, cundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles: sed quæ stulta sunt non multi nobiles: sed quæ stulta sunt mundi elegit Deus, ut confundat sapien- mundi elegit Deus, ut confundat sapien- tes: et infirma mundi elegit Deus, ut con- tes: et infirma mundi elegit Deus, ut con- fundat fortia. Et ignobilia mundi, et fundat fortia. Et ignobilia mundi, et contemptibilia elegit Deus, et ea quæ contemptibilia elegit Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ sunt destrueret: ut non sunt, ut ea quæ sunt destrueret: ut non glorietur omnis caro in conspectu non glorietur omnis caro in conspectu ejus. Sic dicitur, Isa. LX, 22: Minimus ejus. Sic dicitur, Isa. LX, 22: Minimus erit in mille, et parvulus in gentem for- erit in mille, et parvulus in gentem for- tissimam. Sic dicitur, Esther, x, 6 : tissimam. Sic dicitur, Esther, x, 6 : Parvus fons qui crevit in fluvium, et in Parvus fons qui crevit in fluvium, et in lucem solemque conversus est, et in lucem solemque conversus est, et in aquas plurimas redundavit. Sic dicitur, aquas plurimas redundavit. Sic dicitur, IV Reg. iv, 1 et seq., quod modicum IV Reg. iv, 1 et seq., quod modicum olei quod vidua habet in lechyto cordis olei quod vidua habet in lechyto cordis sui, per multiplicia vasa vacua auctum sui, per multiplicia vasa vacua auctum est in omnium debitorum solutionem, et est in omnium debitorum solutionem, et vitæ sui et filiorum sufficientiam. Ecce vitæ sui et filiorum sufficientiam. Ecce prudentia maxima quæ hoc facere po- prudentia maxima quæ hoc facere po-

tuit. tuit.

« Fidelis, » quia fecit quod dixit. Non « Fidelis, » quia fecit quod dixit. Non spopondit magna, et parva vel nulla fe- spopondit magna, et parva vel nulla fe- cit sicut faciunt hodie qui curas anima- cit sicut faciunt hodie qui curas anima- rum et dignitates suscipiunt: qui sicut rum et dignitates suscipiunt: qui sicut dicit Psalmus x1, 5: Linguam nostram dicit Psalmus x1, 5: Linguam nostram magnificabimus, labia nostra a nobis magnificabimus, labia nostra a nobis sunt, quis noster Dominus est ? Et ideo sunt, quis noster Dominus est ? Et ideo promittemus et non solvemus. Fidelis promittemus et non solvemus. Fidelis enim est, qui complet quod dicit. Pro- enim est, qui complet quod dicit. Pro- verb. xx, 6: Multi homines misericor- verb. xx, 6: Multi homines misericor- des vocantur: virum autem fidelem quis des vocantur: virum autem fidelem quis

572. 572.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

inveniet? Idem continetur, Matth. xxv, inveniet? Idem continetur, Matth. xxv, 21 Serve bone et fidelis, quia super 21 Serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis. Luc. XII, 42: Quis pauca fuisti fidelis. Luc. XII, 42: Quis putas est fidelis dispensator et prudens, putas est fidelis dispensator et prudens, quem constituit Dominus super fami- quem constituit Dominus super fami- liam suam? I ad Timoth. 1, 12: Fide- liam suam? I ad Timoth. 1, 12: Fide- lem me existimavit, ponens in ministe- lem me existimavit, ponens in ministe-

rio. rio.

« Eris potestatem habens super de- « Eris potestatem habens super de- cem civitates. » cem civitates. »

Ecce remuneratio. Ecce remuneratio.

Et notantur in ea quatuor: æternitas, Et notantur in ea quatuor: æternitas, potestas, magnitudo divitiarum, et glo- potestas, magnitudo divitiarum, et glo- ria. ria.

Æternitas notatur per hoc quod dicit: Æternitas notatur per hoc quod dicit: « Eris. » Erit enim, ut dicit Gregorius, « Eris. » Erit enim, ut dicit Gregorius, quod numquam dederit. Et hoc erit quod numquam dederit. Et hoc erit æternum. Isa. LX, 21: Populus tuus æternum. Isa. LX, 21: Populus tuus omnes justi, in perpetuum hæreditabunt omnes justi, in perpetuum hæreditabunt terram. Psal. CI, 29: Filii servorum terram. Psal. CI, 29: Filii servorum tuorum habitabunt, et semen eorum in tuorum habitabunt, et semen eorum in sæculum dirigetur. sæculum dirigetur.

« Potestatem habens. » Ecce pote- « Potestatem habens. » Ecce pote- stas: quia ea quæ dat, habebunturin po- stas: quia ea quæ dat, habebunturin po- testate ad nutum : nec erit qui impediat testate ad nutum : nec erit qui impediat vel exterreat. Daniel. VII, 14: Potestas vel exterreat. Daniel. VII, 14: Potestas ejus potestas æterna, quæ non aufere- ejus potestas æterna, quæ non aufere- tur et regnum ejus quod non corrum- tur et regnum ejus quod non corrum- petur. Tob. 1, 14: Dedit illi potestatem petur. Tob. 1, 14: Dedit illi potestatem quocumque vellet ire, habens libertatem quocumque vellet ire, habens libertatem quæcumque facere voluisset. quæcumque facere voluisset.

« Super decem. » Ecce divitiæ. Quid- « Super decem. » Ecce divitiæ. Quid- quid est in cœlo in decem generibus di- quid est in cœlo in decem generibus di- vitiarum continetur. Summæ enim di- vitiarum continetur. Summæ enim di- vitiæ in Deo, et aliæ magnæ divitiæ vitiæ in Deo, et aliæ magnæ divitiæ gaudiorum sunt in novem ordinibus An- gaudiorum sunt in novem ordinibus An- gelorum. Psal. vIII, 7 et 8: Constituisti gelorum. Psal. vIII, 7 et 8: Constituisti eum super opera`manuum tuarum: om- eum super opera`manuum tuarum: om- nia subjecisti sub pedibus ejus. Omnia nia subjecisti sub pedibus ejus. Omnia enim hæc decem genera divitiarum fun- enim hæc decem genera divitiarum fun- dit in sinum fidelis servi. Eccle. VII, dit in sinum fidelis servi. Eccle. VII, 20: 20: Sapientia confortavit sapientem super Sapientia confortavit sapientem super decem principes civitatis. decem principes civitatis.

« Civitates. » Hoc refertur ad gloriam, « Civitates. » Hoc refertur ad gloriam, dominari, et esse gloriosum super glo- dominari, et esse gloriosum super glo- riosas Dei civitates. Psal. LXXXVI, 4: Glo- riosas Dei civitates. Psal. LXXXVI, 4: Glo- riosa dicta sunt de te, civitas Dei. Illa riosa dicta sunt de te, civitas Dei. Illa

enim quæ sursum est Jerusalem, quæ enim quæ sursum est Jerusalem, quæ est mater nostra, decem habet civilitates est mater nostra, decem habet civilitates in se unam quidem Patris et Filii et in se unam quidem Patris et Filii et Spiritus sancti, secundam Seraphim, ter- Spiritus sancti, secundam Seraphim, ter- tiam Cherubim, quartam Thronorum, tiam Cherubim, quartam Thronorum, quintam Dominationum, sextam Virtu- quintam Dominationum, sextam Virtu- tum, septimam Potestatum, octavam tum, septimam Potestatum, octavam Principatuum, nonam Archangelorum, Principatuum, nonam Archangelorum, et deciman Angelorum. Et boni servi eos et deciman Angelorum. Et boni servi eos quos convertunt, ad quemlibet ordinem quos convertunt, ad quemlibet ordinem Angelorum transmittunt. Et tunc omnes Angelorum transmittunt. Et tunc omnes de gaudio Dei divites et gloriosi sunt. de gaudio Dei divites et gloriosi sunt. Et sic ipsi gloriosi in gloria illorum Et sic ipsi gloriosi in gloria illorum fiunt. Et sic in decem civitatibus glo- fiunt. Et sic in decem civitatibus glo- riam habent. I ad Thessal. 11, 19: Quæ riam habent. I ad Thessal. 11, 19: Quæ est nostra spes, aut gaudium, aut co- est nostra spes, aut gaudium, aut co- rona gloriæ? Nonne vos ante Dominum rona gloriæ? Nonne vos ante Dominum nostrum Jesum Christum ? Quasi dicat : nostrum Jesum Christum ? Quasi dicat : Vos estis gloria nostra. Vos estis gloria nostra.

Sic igitur est « super decem civitates. » Sic igitur est « super decem civitates. »

« Et alter venit, dicens. » « Et alter venit, dicens. »

Alter in profectu, sed tamen in eadem Alter in profectu, sed tamen in eadem fide. In via enim Dei, ut dicit Augu- fide. In via enim Dei, ut dicit Augu- stinus, alius sic, alius sic ibat: ex quo mi- stinus, alius sic, alius sic ibat: ex quo mi- rabilis resultat pulchritudo, quando quod rabilis resultat pulchritudo, quando quod est in uno, non est in altero: ita tamen est in uno, non est in altero: ita tamen quod in omnibus sunt omnia. Ad Ro- quod in omnibus sunt omnia. Ad Ro- man. xii, 5: Multi unum corpus sumus man. xii, 5: Multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius in Christo, singuli autem alter alterius membra. membra.

. .

Talis igitur alter « venit, » præparatus Talis igitur alter « venit, » præparatus ad computationem, confidens et secu- ad computationem, confidens et secu- rus, a dicens, audacter. Job, xxxi, 35 rus, a dicens, audacter. Job, xxxi, 35 et 36: Librum scribat ipse qui judicat, et 36: Librum scribat ipse qui judicat, ut in humero portem illum. Secundum ut in humero portem illum. Secundum enim quod scriptum fuit in libro bonæ enim quod scriptum fuit in libro bonæ conscientiæ, sic computavit dona com- conscientiæ, sic computavit dona com- missa. missa.

<< Domine, »> << Domine, »>

In cujus nomine possideo quidquid In cujus nomine possideo quidquid habeo. Joan. XVII, 10: Mea omnia tua habeo. Joan. XVII, 10: Mea omnia tua sunt, et tua mea sunt, et clarificatus sum sunt, et tua mea sunt, et clarificatus sum

in eis. in eis.

« Mna tua, » « Mna tua, »

IN EVANG. LUCÆ, XIX-18, 19. IN EVANG. LUCÆ, XIX-18, 19.

Quam mihi commisisti. Hæc autem Quam mihi commisisti. Hæc autem mna quamvis jam exposita sit, tamen mna quamvis jam exposita sit, tamen potest dici quod hæc mna minor est potest dici quod hæc mna minor est quam prima: quia hæc est ad providen- quam prima: quia hæc est ad providen- tiam domus ordinata, hoc est, familiæ: tiam domus ordinata, hoc est, familiæ: sicut Capituli vel Parochiæ. Donum au- sicut Capituli vel Parochiæ. Donum au- tem est donum regiminis talis familiæ, tem est donum regiminis talis familiæ, quod quidem mna vocatur, sed ad mi- quod quidem mna vocatur, sed ad mi- nus pondus est quam præcedens. Ad nus pondus est quam præcedens. Ad Roman. XII, 6: Habentes donationes se- Roman. XII, 6: Habentes donationes se- cundum gratiam quæ data est nobis, cundum gratiam quæ data est nobis, differentes. differentes.

Hæc autem mna decem habet drach- Hæc autem mna decem habet drach- mas sex quidem in intellectu, et qua- mas sex quidem in intellectu, et qua- tuor in affectu. tuor in affectu.

In intellectu enim habet intellectum In intellectu enim habet intellectum verbi, sapere et saporationem divinorum verbi, sapere et saporationem divinorum per experimentum enini didicit, revela- per experimentum enini didicit, revela- tionem secretorum, scientiam certorum, tionem secretorum, scientiam certorum, consilium dubiorum, et experimentum consilium dubiorum, et experimentum emergentium. Ex quo conficitur ars re- emergentium. Ex quo conficitur ars re- giminis. giminis.

In affectu autem habet timorem a In affectu autem habet timorem a malo recedentem, charitatem ad bonum malo recedentem, charitatem ad bonum festinantem, cautelam tentationes exclu- festinantem, cautelam tentationes exclu- dentem, et affabilitatem, familiam in dentem, et affabilitatem, familiam in dulcedine alloquentem. dulcedine alloquentem.

18: 18:

De primo dicitur, Psal. cxvi, 130: De primo dicitur, Psal. cxvi, 130: Declaratio sermonum tuorum illuminat, Declaratio sermonum tuorum illuminat, et intellectum dat parvulis. De sapien- et intellectum dat parvulis. De sapien- tia (quæ est per receptionem saporis) di- tia (quæ est per receptionem saporis) di- citur in Psalmo xxxIII, 9: Gustate, et citur in Psalmo xxxIII, 9: Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus. De videte quoniam suavis est Dominus. De revelatione, item in Psalmo CXVII, revelatione, item in Psalmo CXVII, Revela oculos meos, et considerabo mi- Revela oculos meos, et considerabo mi- rabilia tua. Descientia dicitur, Osee, vi, rabilia tua. Descientia dicitur, Osee, vi, 6: Misericordiam volui, et non sacrifi- 6: Misericordiam volui, et non sacrifi- cium, et scientiam Dei plus quam holo- cium, et scientiam Dei plus quam holo- causta. De consilio dubiorum dicitur, causta. De consilio dubiorum dicitur, Isa. 1x, 6: Vocabitur nomen ejus Admira- Isa. 1x, 6: Vocabitur nomen ejus Admira- bilis, Consiliarius. De experimento emer- bilis, Consiliarius. De experimento emer- gentium casuum dicitur, Eccli. xxxiv, gentium casuum dicitur, Eccli. xxxiv, 11: Qui tentatus non est, qualia scit? 11: Qui tentatus non est, qualia scit? De timore autem dicitur, Isa. x1, 3: Re- De timore autem dicitur, Isa. x1, 3: Re- plebit eum spiritus timoris Domini. De plebit eum spiritus timoris Domini. De amore autem dicitur, Sapient. vi, 22: amore autem dicitur, Sapient. vi, 22: Amans bonum, acutus, quem nihil vetat Amans bonum, acutus, quem nihil vetat

573 573

benefaciens. De cautela autem dicitur, benefaciens. De cautela autem dicitur, Proverb. 1, 4 Ut detur parvulis astu- Proverb. 1, 4 Ut detur parvulis astu- tia. Daniel. 1, 4: Cautos scientia et do-. tia. Daniel. 1, 4: Cautos scientia et do-. ctos disciplina. De dulcedine alloquii ctos disciplina. De dulcedine alloquii dicitur, Cantic. Iv, 11: Mel et lac sub dicitur, Cantic. Iv, 11: Mel et lac sub lingua tua. lingua tua.

Istis enim decem omnis homo indiget, Istis enim decem omnis homo indiget, qui regit familiam ut dulcedine alloquii qui regit familiam ut dulcedine alloquii trahat, cautela tentationes subditorum trahat, cautela tentationes subditorum excludat, amore boni ad bonum indu- excludat, amore boni ad bonum indu- cat, timore a malo removeat, experi- cat, timore a malo removeat, experi- mento temporis casus determinet, con- mento temporis casus determinet, con- silio dubitationes illuminet, scientia silio dubitationes illuminet, scientia certa doceat, revelationes de secretis Dei certa doceat, revelationes de secretis Dei erudiat, sapientia saporem divinorum et erudiat, sapientia saporem divinorum et insipiditatem mundanorum ostendat, et insipiditatem mundanorum ostendat, et verbi Dei intellectu certam viam do- verbi Dei intellectu certam viam do- ceat. ceat.

Et ex his decem drachmis hæc mna Et ex his decem drachmis hæc mna istius servi conficitur. istius servi conficitur.

Hæc autem mna Hæc autem mna

« Fecit quinque mnas. » « Fecit quinque mnas. »

In omni enim domo vel familia per- In omni enim domo vel familia per- fecta quinque personæ sunt: pater, ma- fecta quinque personæ sunt: pater, ma- ter, filius, filia, socrus quæ est mater, ter, filius, filia, socrus quæ est mater, et nurus quæ in domum introducitur et nurus quæ in domum introducitur propter domus successionem. Sic fuit in propter domus successionem. Sic fuit in familia Patriarcharum. Docet enim pa- familia Patriarcharum. Docet enim pa- trem ad filium, et ordinat filium ad pa- trem ad filium, et ordinat filium ad pa- trem, sive corporalem sive spiritualem: trem, sive corporalem sive spiritualem: matrem disponit ad filiam, et e con- matrem disponit ad filiam, et e con- verso et maritum ad uxorem, et e con- verso et maritum ad uxorem, et e con- verso et socrum ad nurum, et e con- verso et socrum ad nurum, et e con- verso. Unde, Luc. XII, 52: Quinque verso. Unde, Luc. XII, 52: Quinque erunt in domo una. Vel secundum Chry- erunt in domo una. Vel secundum Chry- sostomum : « Quinque sunt, qui doctrina sostomum : « Quinque sunt, qui doctrina « quinque librorum Moysi ad præcepta « quinque librorum Moysi ad præcepta << Dei sunt imbuti. » I ad Corinth. xiv, << Dei sunt imbuti. » I ad Corinth. xiv, 19: In ecclesia volo quinque verba sensu 19: In ecclesia volo quinque verba sensu meo loqui, ut et alios instruam, quam meo loqui, ut et alios instruam, quam decem millia verborum in lingua. Au- decem millia verborum in lingua. Au- gustinus autem vult quod quinque mnæ gustinus autem vult quod quinque mnæ sunt intellectus bonus in exercitium sunt intellectus bonus in exercitium quinque sensuum diffusus in servitio quinque sensuum diffusus in servitio Dei. Prima est melior expositio, et se- Dei. Prima est melior expositio, et se- cunda post hoc tertiam autem prose- cunda post hoc tertiam autem prose-

20 20

2 2

22 22

23 23

574 574

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cuti sumus super Matthæum, xxv, 20 et cuti sumus super Matthæum, xxv, 20 et seq. '. seq. '.

« Et huic ait >> « Et huic ait >>

Dominus, faciens mentionem de mer- Dominus, faciens mentionem de mer- cede: « El tu esto. » Non dicit hic si- cede: « El tu esto. » Non dicit hic si- gnum exsultationis: quia hic non venit gnum exsultationis: quia hic non venit ad perfectionem profectionis. In profe- ad perfectionem profectionis. In profe- ctum tamen secundum mensuram qua ctum tamen secundum mensuram qua meruit, retribuetur ei. Isa. 111, 10: Di- meruit, retribuetur ei. Isa. 111, 10: Di- cite justo quoniam bene, quoniam fru- cite justo quoniam bene, quoniam fru- ctum adinventionum suarum comedet. ctum adinventionum suarum comedet.

« Super quinque civitates, » hoc est, « Super quinque civitates, » hoc est, quandoque Ecclesiarum civilitates in quandoque Ecclesiarum civilitates in subditis regendas: patrem scilicet ad subditis regendas: patrem scilicet ad filium, et e converso: et hæc est una. filium, et e converso: et hæc est una. Secunda matris ad filiam, et e converso. Secunda matris ad filiam, et e converso. Tertia nurus ad socrum, et e converso. Tertia nurus ad socrum, et e converso. Quarta viri ad uxorem, et e converso. Quarta viri ad uxorem, et e converso. Quinta patrisfamilias ad familiam, et e Quinta patrisfamilias ad familiam, et e converso. Et non sunt plures in familiis converso. Et non sunt plures in familiis civilitates, et curæ. Isa. xix, 18: Erunt civilitates, et curæ. Isa. xix, 18: Erunt quinque civitates in terra Ægypti, lo- quinque civitates in terra Ægypti, lo- quentes lingua Chanaan, hoc est, trans- quentes lingua Chanaan, hoc est, trans- mutata quia lingua eorum in Dei lau- mutata quia lingua eorum in Dei lau- dem transmutatur. Unde Glossa: « Ex dem transmutatur. Unde Glossa: « Ex earum animarum quas imbuisti fide et earum animarum quas imbuisti fide et conversatione, magnus sublimisque eris, conversatione, magnus sublimisque eris, ut non tantum de tuis, sed et de audito- ut non tantum de tuis, sed et de audito- rum profectibus honoreris. >> rum profectibus honoreris. >>

« Et alter venit, dicéns: Domine, « Et alter venit, dicéns: Domine, ecce mna tua, quam habui repositam ecce mna tua, quam habui repositam in sudario. in sudario.

Timui enim te, quia homo austerus Timui enim te, quia homo austerus es: tollis quod non posuisti, et metis es: tollis quod non posuisti, et metis quod non seminasti. quod non seminasti.

Dicit ei De ore tuo te judico, serve Dicit ei De ore tuo te judico, serve nequam. Sciebas quod ego homo nequam. Sciebas quod ego homo austerus sum, tollens quod non posui, austerus sum, tollens quod non posui, et metens quod non seminavi : et metens quod non seminavi :

Et quare non dedisti pecuniam Et quare non dedisti pecuniam

1 Cf. Opp. B. Alberti. Enarrationes in Evan- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Enarrationes in Evan- gelium Matthæi, xxv,20 et seq. Tom. XXI gelium Matthæi, xxv,20 et seq. Tom. XXI

meam ad mensam, ut ego veniens meam ad mensam, ut ego veniens cum usuris utique exegissem illam ? » cum usuris utique exegissem illam ? »

« Et alter venit, dicens. » Tertius non « Et alter venit, dicens. » Tertius non potuit esse secundum divisionem boni potuit esse secundum divisionem boni civilis, et oeconomici, et monastici in- civilis, et oeconomici, et monastici in- ductam, nisi qui privato bono studuit, et ductam, nisi qui privato bono studuit, et nulli profecit. Hic enim ab his duobus nulli profecit. Hic enim ab his duobus est tertius, de quo dicit Hieronymus in est tertius, de quo dicit Hieronymus in Prooemio galeato: « Sancta quippe ru- Prooemio galeato: « Sancta quippe ru- «sticitas solummodo sibi prodest : et «sticitas solummodo sibi prodest : et « quantum ædificat Ecclesiam Dei ex « quantum ædificat Ecclesiam Dei ex « vitæ merito, tantum nocet si destruen- « vitæ merito, tantum nocet si destruen- « tibus non resistat. » « tibus non resistat. »

<< Domine. » << Domine. »

Hic tangitur tertii computatio, et re- Hic tangitur tertii computatio, et re- muneratio secundum stipendia suæ pi- muneratio secundum stipendia suæ pi- gritiæ. gritiæ.

Dividitur autem in duo: in servi com- Dividitur autem in duo: in servi com- putationem, et in domini pro meritis putationem, et in domini pro meritis dignam remunerationem. dignam remunerationem.

Servi autem computatio habet tres Servi autem computatio habet tres partes pecuniæ commissæ integram partes pecuniæ commissæ integram repræsentationem, pigritiæ et inertiæ repræsentationem, pigritiæ et inertiæ excusationem, et domini cui lucrari excusationem, et domini cui lucrari debuerat, accusationem. debuerat, accusationem.

De primo dicit : « Domine. » Domi- De primo dicit : « Domine. » Domi- num vocat, cujus timori noluit obedire: num vocat, cujus timori noluit obedire: quia dominus indixerat ei negotiatio- quia dominus indixerat ei negotiatio- nem, et iste neglexit. Malach. 1, 6: Si nem, et iste neglexit. Malach. 1, 6: Si Dominus ego sum, ubi est timor meus? Dominus ego sum, ubi est timor meus? Incongrue ergo dominum appellavit. Incongrue ergo dominum appellavit.

« Ecce mna tua. » « Ecce mna tua. »

Hic pecuniam quam accepit integre Hic pecuniam quam accepit integre repræsentavit, et eam domini sui esse repræsentavit, et eam domini sui esse cognovit et in hoc quidem non pecca- cognovit et in hoc quidem non pecca- vit. Mna autem ista est donum, quod ad vit. Mna autem ista est donum, quod ad profectum sui solius suffecit: quod voca- profectum sui solius suffecit: quod voca- tur bonum monasticum, quo sibi soli tur bonum monasticum, quo sibi soli scientiis et virtutibus profecit. Hæc enim scientiis et virtutibus profecit. Hæc enim est mna, quam Dominus multis dedit: est mna, quam Dominus multis dedit: (ut cum tres partes sint in anima rationali, (ut cum tres partes sint in anima rationali,