492 492

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hic tangit determinationem dubitan- Hic tangit determinationem dubitan- tium de præinductis. Dixerat enim Do- tium de præinductis. Dixerat enim Do- minus quod non dicendum esset: Ecce minus quod non dicendum esset: Ecce hic, et ecce illic. Dixerat etiam quod hic, et ecce illic. Dixerat etiam quod unus assumetur, et alter relinquetur. unus assumetur, et alter relinquetur. Apostoli dubitaverunt ubi esset futurus Apostoli dubitaverunt ubi esset futurus Christus, et ad quem locum essent assu- Christus, et ad quem locum essent assu- mendi qui assumuntur, et in quo loco mendi qui assumuntur, et in quo loco relinquendi qui relinquuntur. relinquendi qui relinquuntur.

Et ideo respondentes » ad hoc, quæ- Et ideo respondentes » ad hoc, quæ- runt, et « dicunt illi. » Marc. enim, IV, runt, et « dicunt illi. » Marc. enim, IV, 34, dicitur, quod seorsum discipulis 34, dicitur, quod seorsum discipulis disserebat omnia. Et ideo audacter quæ- disserebat omnia. Et ideo audacter quæ-

runt: runt:

« Ubi, Domine, »> « Ubi, Domine, »>

Supple, erit Christus verus, et ubi Supple, erit Christus verus, et ubi erunt qui assumuntur? Cantic. 1, 6: erunt qui assumuntur? Cantic. 1, 6: Indica mihi quem diligit anima mea: Indica mihi quem diligit anima mea: ubi pascas, ubi cubes in meridie: ne va- ubi pascas, ubi cubes in meridie: ne va- gari incipiam post greges sodalium tuo- gari incipiam post greges sodalium tuo- rum? Joan. 1, 31: Rabbi,... ubi habi- rum? Joan. 1, 31: Rabbi,... ubi habi- tas ? tas ?

« Qui dixit illis, » « Qui dixit illis, »

Breviter et optime certificando: Breviter et optime certificando:

« Ubicumque fuerit corpus. » « Ubicumque fuerit corpus. »

Corpus hic dicitur cadaver. Hoc autem Corpus hic dicitur cadaver. Hoc autem multum vaporat: quia dum calor natu- multum vaporat: quia dum calor natu- ralis in putrescente corpore evaporat, ralis in putrescente corpore evaporat, humidum interius trahit ad exteriorem humidum interius trahit ad exteriorem superficiem, et resolvit in fumum: et superficiem, et resolvit in fumum: et ab illa fumali evaporatione late dispergi- ab illa fumali evaporatione late dispergi- tur odor corporis. tur odor corporis.

« Illuc congregabuntur et aquilæ. » « Illuc congregabuntur et aquilæ. »

1 Cf. Matth. xXVIII, 1 et seq. 1 Cf. Matth. xXVIII, 1 et seq.

+ +

Quæ aquilæ ab acumine visus et olfa- Quæ aquilæ ab acumine visus et olfa- ctus dicuntur: qui longe vident et olfa- ctus dicuntur: qui longe vident et olfa- ciunt tale corpus præparatum sibi in ciunt tale corpus præparatum sibi in escam. Job, xxxix, 29 et 30: Inde, scilicet escam. Job, xxxix, 29 et 30: Inde, scilicet de præruptis scilicibus, aquila contempla- de præruptis scilicibus, aquila contempla- tur escam, et de longe oculi ejus pro- tur escam, et de longe oculi ejus pro- spiciunt. Pulli ejus lambent, sanguinem: spiciunt. Pulli ejus lambent, sanguinem: et ubicumque cadaver fuerit statim adest. et ubicumque cadaver fuerit statim adest. Ab ista proprietate Dominus sumit simi- Ab ista proprietate Dominus sumit simi- litudinem quia gloriosum corpus ejus litudinem quia gloriosum corpus ejus in judicio, et meritum mortis ejus, et in judicio, et meritum mortis ejus, et vaporatio dulcedinis ejus tanta erit, vaporatio dulcedinis ejus tanta erit, quod omnes Sancti, qui aquilæ sunt pro- quod omnes Sancti, qui aquilæ sunt pro- pter visus acumen ad veritatem, et pro- pter visus acumen ad veritatem, et pro- pter vim discretivam ad bonitatem ejus pter vim discretivam ad bonitatem ejus (quæ per olfactum designatur) statim (quæ per olfactum designatur) statim percipient veritatem ipsius. Psal. CII, 5: percipient veritatem ipsius. Psal. CII, 5: Renovabitur ut aquila juventus tua. Renovabitur ut aquila juventus tua.

Et ideo ad ipsum « congregabuntur, » Et ideo ad ipsum « congregabuntur, » aliis in dispersione errorum relictis. Isa. aliis in dispersione errorum relictis. Isa. XL, 31 Assument pennas sicut aquilæ, XL, 31 Assument pennas sicut aquilæ, current et non laborabunt, ambulabunt current et non laborabunt, ambulabunt et non deficient. Job, 1x, 26: Sicut aquila et non deficient. Job, 1x, 26: Sicut aquila volans ad escam. Tali odore attractæ volans ad escam. Tali odore attractæ sunt ad corpus Domini Maria Magdalena, sunt ad corpus Domini Maria Magdalena, Maria Jacobi et Salome 1. Maria Jacobi et Salome 1.

Hoc igitur est quod dicit. Hoc igitur est quod dicit.

Retorquetur autem istud dictum deri- Retorquetur autem istud dictum deri- sorie, et moraliter ad sacerdotes et reli- sorie, et moraliter ad sacerdotes et reli- giosos, qui ex vapore lucri, sicut vultu- giosos, qui ex vapore lucri, sicut vultu- res, trahuntur ad cadavera mortuorum, res, trahuntur ad cadavera mortuorum, et decertant quis eorum foetidum pecca- et decertant quis eorum foetidum pecca- toris cadaver deferat ad sepulturam nidi toris cadaver deferat ad sepulturam nidi sui. Cum tamen de sapientia Dei dicatur, sui. Cum tamen de sapientia Dei dicatur, Job, xxv, 7: Semitam ignoravit avis, Job, xxv, 7: Semitam ignoravit avis, nec intuitus est eam oculus vulturis. nec intuitus est eam oculus vulturis. Vultur enim, ut dicit Isidorus, dicitur, Vultur enim, ut dicit Isidorus, dicitur, quia torvum semper ad cadaver habet quia torvum semper ad cadaver habet

vultum. vultum.

Sic igitur expleta est pars, quæ est de Sic igitur expleta est pars, quæ est de firmitate fidei. firmitate fidei.

CAP. XVIII LUCÆ. CAP. XVIII LUCÆ.

493 493

CAPUT XVIII. CAPUT XVIII.

Per parabolam de judice iniquitatis et vidua importuna docet semper orandum : Per parabolam de judice iniquitatis et vidua importuna docet semper orandum : per parabolam vero de Pharisæo et publicano, quomodo sit orandum : pueros per parabolam vero de Pharisæo et publicano, quomodo sit orandum : pueros a se repelli vetat : dives qui a juventute omnia se servasse præcepta dicebat, a se repelli vetat : dives qui a juventute omnia se servasse præcepta dicebat, audito Christi consilio de omnibus relinquendis abiit tristis et quid erit audito Christi consilio de omnibus relinquendis abiit tristis et quid erit præmii omnia propter Christum relinquentibus: prædicit suam passionem, præmii omnia propter Christum relinquentibus: prædicit suam passionem, et prope Jericho cæcum illuminat. et prope Jericho cæcum illuminat.

1. Dicebat autem et parabolam ad 1. Dicebat autem et parabolam ad illos, quoniam oportet semper illos, quoniam oportet semper orare et non deficere¹, orare et non deficere¹,

2. Dicens Judex quidam erat in 2. Dicens Judex quidam erat in quadam civitate, qui Deum non quadam civitate, qui Deum non timebat, et hominem non reve- timebat, et hominem non reve- rebatur. rebatur.

3. Vidua autem quædam erat in 3. Vidua autem quædam erat in civitate illa, et veniebat ad eum, civitate illa, et veniebat ad eum, dicens Vindica me de adver- dicens Vindica me de adver- sario meo. sario meo.

4. Et nolebat per multum tempus. 4. Et nolebat per multum tempus. Post hæc autem dixit intra se : Post hæc autem dixit intra se :

Etsi Deum non timeo, nec Etsi Deum non timeo, nec hominem revereor, hominem revereor,

5. Tamen quia molesta est mihi 5. Tamen quia molesta est mihi hæc vidua, vindicabo illam, ne hæc vidua, vindicabo illam, ne in novissimo veniens sugillet in novissimo veniens sugillet

me. me.

se confidebant tamquam justi, se confidebant tamquam justi, et aspernabantur cæteros para- et aspernabantur cæteros para- bolam istam : bolam istam :

10. Duo homines ascenderunt in tem- 10. Duo homines ascenderunt in tem- plum ut orarent unus phari- plum ut orarent unus phari- sæus, et alter publicanus. sæus, et alter publicanus. 11. Pharisæus stans, hæc apud se 11. Pharisæus stans, hæc apud se orabat Deus, gratias ago tibi orabat Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut cæteri ho- quia non sum sicut cæteri ho- minum raptores, injusti, adul- minum raptores, injusti, adul- teri velut etiam hic publi- teri velut etiam hic publi-

canus. canus.

12. Jejuno bis in sabbato, decimas do 12. Jejuno bis in sabbato, decimas do omnium quæ possideo. omnium quæ possideo.

13. Et publicanus a longe stans, no- 13. Et publicanus a longe stans, no- lebat nec oculos ad coelum le- lebat nec oculos ad coelum le- vare : sed percutiebat pectus vare : sed percutiebat pectus suum, dicens Deus, propitius suum, dicens Deus, propitius esto mihi peccatori. esto mihi peccatori.

6. Ait autem Dominus Audite quid 14. Dico vobis, descendit hic justifi- 6. Ait autem Dominus Audite quid 14. Dico vobis, descendit hic justifi-

: :

judex iniquitatis dicit : judex iniquitatis dicit :

7. Deus autem non faciet vindictam 7. Deus autem non faciet vindictam

electorum suorum, electorum suorum,

clamantium clamantium

ad se die ac note, et patientiam ad se die ac note, et patientiam habebit in illis? habebit in illis?

8. Dico vobis, quia cito faciet vindi- 8. Dico vobis, quia cito faciet vindi- ctam illorum. Verumtamen Fi- ctam illorum. Verumtamen Fi- lius hominis veniens, putas, lius hominis veniens, putas, inveniet fidem in terra? inveniet fidem in terra?

9. Dixit autem et ad quosdam, qui in 9. Dixit autem et ad quosdam, qui in

22; 22;

1 Eccli. 1 Eccli. XVIII, I ad Thessal. v, 17. XVIII, I ad Thessal. v, 17. 2 Matth. XXIII, 12, supra, xiv, 11. 2 Matth. XXIII, 12, supra, xiv, 11.

catus in domum suam ab illo : catus in domum suam ab illo : quia omnis qui se exaltat, hu- quia omnis qui se exaltat, hu- miliabitur, et qui se humiliat, miliabitur, et qui se humiliat, exaltabitur ². exaltabitur ².

15. Afferebant autem ad illum et in- 15. Afferebant autem ad illum et in- fantes, ut eos tangeret ³. Quod fantes, ut eos tangeret ³. Quod cum viderent discipuli, increpa- cum viderent discipuli, increpa- bant illos. bant illos.

16. Jesus autem convocans illos, di- 16. Jesus autem convocans illos, di- xit Sinite pueros venire ad xit Sinite pueros venire ad

3 Matth. xix, 13; Marc. x, 13. 3 Matth. xix, 13; Marc. x, 13.

494 494

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

me, et nolite vetare eosta- me, et nolite vetare eosta- lium est enim regnum Dei. lium est enim regnum Dei. 17. Amen dico vobis : Quicumque 17. Amen dico vobis : Quicumque non acceperit regnum Dei sic- non acceperit regnum Dei sic- ut puer, non intrabit in illud. ut puer, non intrabit in illud. 18. Et interrogavit eum quidam 18. Et interrogavit eum quidam princeps, dicens : Magister princeps, dicens : Magister bone, quid faciens vitam æter- bone, quid faciens vitam æter- nam possidebo? nam possidebo?

19. Dixit autem ei Jesus: Quid me 19. Dixit autem ei Jesus: Quid me dicis bonum? nemo bonus nisi dicis bonum? nemo bonus nisi

solus Deus. solus Deus.

20. Mandata nosti: Non occides : 20. Mandata nosti: Non occides : Non mochaberis : Non furtum Non mochaberis : Non furtum facies Non falsum testimo- facies Non falsum testimo- nium dices Honora patrem nium dices Honora patrem tuum et matrem 2. tuum et matrem 2.

21. Qui ait: Hæc omnia custodivi a 21. Qui ait: Hæc omnia custodivi a juventute mea. juventute mea.

22. Quo audito, Jesus ait ei: Adhuc 22. Quo audito, Jesus ait ei: Adhuc

unum tibi deest omnia quæ- unum tibi deest omnia quæ- cumque habes vende, et da cumque habes vende, et da pauperibus, et habebis thesau- pauperibus, et habebis thesau- rum in coelo et veni, sequere rum in coelo et veni, sequere

me. me.

23. His ille auditis, contristatus est, 23. His ille auditis, contristatus est, quia dives erat valde. quia dives erat valde.

uxorem, aut filios, propter re- uxorem, aut filios, propter re- gnum Dei. gnum Dei.

30. Et non recipiat multo plura in 30. Et non recipiat multo plura in hoc tempore, et in sæculo ven- hoc tempore, et in sæculo ven- turo vitam æternam. turo vitam æternam. 31. Assumpsit autem Jesus duode- 31. Assumpsit autem Jesus duode- cim, et ait illis: Ecce ascendi- cim, et ait illis: Ecce ascendi- mus Jerosolymam, et consum. mus Jerosolymam, et consum. mabuntur omnia quæ scripta mabuntur omnia quæ scripta sunt per prophetas de Filio sunt per prophetas de Filio hominis³. hominis³.

32. Tradetur enim gentibus, et illu- 32. Tradetur enim gentibus, et illu- detur, et flagellabitur, et con- detur, et flagellabitur, et con- spuetur. spuetur.

33. Et postquam flagellaverint, occi- 33. Et postquam flagellaverint, occi- dent eum, et tertia die resurget. dent eum, et tertia die resurget. 34. Et ipsi nihil horum intellexerunt, 34. Et ipsi nihil horum intellexerunt, et erat verbum istud abscondi- et erat verbum istud abscondi- tum ab eis, et non intelligebant tum ab eis, et non intelligebant quæ dicebantur. quæ dicebantur.

35. Factum est autem, cum appro- 35. Factum est autem, cum appro- pinquaret Jericho, cœecus qui- pinquaret Jericho, cœecus qui- dam sedebat secus viam, men- dam sedebat secus viam, men- dicans'. dicans'.

36. Et cum audiret turbam præter- 36. Et cum audiret turbam præter- euntem, interrogabat quid hoc euntem, interrogabat quid hoc

esset. esset.

24. Videns autem Jesus illum tristem 37. Dixerunt autem ei quod Jesus Na-. 24. Videns autem Jesus illum tristem 37. Dixerunt autem ei quod Jesus Na-.

factum, dixit : Quam difficile factum, dixit : Quam difficile

qui pecunias habent in regnum qui pecunias habent in regnum Dei intrabunt! Dei intrabunt!

zarenus transiret. zarenus transiret.

38. Et clamavit, dicens : Jesu, fili 38. Et clamavit, dicens : Jesu, fili David, miserere mei. David, miserere mei.

25. Facilius est enim camelum per 39. Et qui præibant, increpabant eum 25. Facilius est enim camelum per 39. Et qui præibant, increpabant eum

foramen acus transire, quam foramen acus transire, quam

divitem divitem

Dei. Dei.

intrare in regnum intrare in regnum

26. Et dixerunt qui audiebant: Et 26. Et dixerunt qui audiebant: Et quis potest salvus fieri? quis potest salvus fieri?

27. Ait illis Quæ impossibilia sunt 27. Ait illis Quæ impossibilia sunt apud homines, possibilia sunt apud homines, possibilia sunt apud Deum. apud Deum.

28. Ait autem Petrus: Ecce nos di- 28. Ait autem Petrus: Ecce nos di- misimus omnia, et secuti sumus misimus omnia, et secuti sumus

te. te.

29. Qui dixit eis: Amen dico vobis, 29. Qui dixit eis: Amen dico vobis, nemo est qui reliquit domum, nemo est qui reliquit domum, aut parentes, aut fratres, aut aut parentes, aut fratres, aut

1 Matth. XIX, 16. 1 Matth. XIX, 16.

2 Exod, xx, 13. 2 Exod, xx, 13.

ut taceret. Ipse vero multo ma- ut taceret. Ipse vero multo ma-

gis clamabat Fili David, mise- gis clamabat Fili David, mise- rere mei. rere mei.

40. Stans autem Jesus jussit illum 40. Stans autem Jesus jussit illum

adduci ad sc. Et cum appro- adduci ad sc. Et cum appro- pinquasset, interrogavit illum, pinquasset, interrogavit illum, 41. Dicens Quid tibi vis faciam? At 41. Dicens Quid tibi vis faciam? At ille dixit Domine, ut videam. ille dixit Domine, ut videam. 42. Et Jesus dixit illi: Respice, fides 42. Et Jesus dixit illi: Respice, fides tuate salvum fecit. tuate salvum fecit. 43. Et confestim vidit, et sequebatur 43. Et confestim vidit, et sequebatur illum magnificans Deum. Et illum magnificans Deum. Et omnis plebs ut vidit, dedit lau- omnis plebs ut vidit, dedit lau- dem Deo. dem Deo.

* Matth. xx, 17; Marc. x, 32. . * Matth. xx, 17; Marc. x, 32. .

* Matth. xx, 29; Marc. x, 46. * Matth. xx, 29; Marc. x, 46.

IN EVANG. LUCÆ, XVIII-1. IN EVANG. LUCÆ, XVIII-1.

IN CAPUT XVIII LUCÆ IN CAPUT XVIII LUCÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Dicebat autem et parabolam ad « Dicebat autem et parabolam ad illos, quoniam oportet semper orare et illos, quoniam oportet semper orare et non deficere. »> non deficere. »>

Hic tangit partem illam, quæ secun- Hic tangit partem illam, quæ secun- dum superiorem divisionem est de ora- dum superiorem divisionem est de ora- tionis instantia et devotione. Cum enim tionis instantia et devotione. Cum enim ea quæ dixit, viribus propriis nullus ea quæ dixit, viribus propriis nullus possit habere restat ut devotione et in- possit habere restat ut devotione et in- stantia orationis impetrentur. Et sic hic stantia orationis impetrentur. Et sic hic istud inducitur capitulum. istud inducitur capitulum.

Sicut enim superius diximus, in hoc Sicut enim superius diximus, in hoc capitulo agitur de perfectione mandato- capitulo agitur de perfectione mandato- rum, quæ secundum præsentem statum rum, quæ secundum præsentem statum est causa electionis. est causa electionis.

Unde hoc capitulum dividitur in tres Unde hoc capitulum dividitur in tres partes in quarum prima docet de ora- partes in quarum prima docet de ora- tionis instantia, et humilitate per quam tionis instantia, et humilitate per quam pervenitur ad perfectionem mandato- pervenitur ad perfectionem mandato- rum in secunda autem, supponit in quo rum in secunda autem, supponit in quo consistit mandatorum perfectio: in tertia consistit mandatorum perfectio: in tertia autem, quia omnis perfectio et consum- autem, quia omnis perfectio et consum- matio est in communicatione passionum matio est in communicatione passionum Christi, ideo de revelatione suæ pas- Christi, ideo de revelatione suæ pas- sionis supponit, et de ejus proprio sionis supponit, et de ejus proprio effectu. effectu.

Prima harum partium dividitur in trés Prima harum partium dividitur in trés partes: in quarum prima docet instan- partes: in quarum prima docet instan- tiam orationis in secunda autem, ejus- tiam orationis in secunda autem, ejus- dem orationis docet humilitatem. Quia dem orationis docet humilitatem. Quia autem humilitas difficulter discitur, ideo autem humilitas difficulter discitur, ideo in tertia exemplarem de humilitate sup- in tertia exemplarem de humilitate sup- ponit doctrinam. ponit doctrinam.

Prima harum partium continet tria. Prima harum partium continet tria. Præmittit enim suum, quod persuadere Præmittit enim suum, quod persuadere intendit, intentum secundo, ad persua- intendit, intentum secundo, ad persua- dendum inducit simile: tertio autem, dendum inducit simile: tertio autem, juxta simile positum format persuasionis juxta simile positum format persuasionis doctrinam. doctrinam.

495 495

In primo horum sunt duo. Ostendit In primo horum sunt duo. Ostendit enim primo doctrinæ modum, et secundo enim primo doctrinæ modum, et secundo suam aperit intentionem. suam aperit intentionem.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Dicebat autem, » « Dicebat autem, »

Docens Apostolos, et discipulos, « et, » Docens Apostolos, et discipulos, « et, » hoc est, etiam « parabolam,» paraboli- hoc est, etiam « parabolam,» paraboli- cum sermonem ut facilius caperent dicta, cum sermonem ut facilius caperent dicta, et retinerent. et retinerent.

XII, XII,

« Ad illos,» hoc est, discipulos. Osee, « Ad illos,» hoc est, discipulos. Osee, 10: In manu prophetarum assimila- 10: In manu prophetarum assimila-

tus sum. tus sum.

« Quoniam oportet semper orare. » « Quoniam oportet semper orare. »

Oratio est, ut dicit Augustinus, pius Oratio est, ut dicit Augustinus, pius affectus mentis in Deum directus. Et affectus mentis in Deum directus. Et quamdiu hic pius affectus in cogitatu, et quamdiu hic pius affectus in cogitatu, et sermone, et opere a Deo non revocatur, sermone, et opere a Deo non revocatur, tamdiu in Deum dirigitur. Non revoca- tamdiu in Deum dirigitur. Non revoca- tur autem nisi per contrarium actum : et tur autem nisi per contrarium actum : et ideo dicit Glossa, quod « non desinit ideo dicit Glossa, quod « non desinit orare, qui non desinit benefacere. » Iste orare, qui non desinit benefacere. » Iste ergo est verus sensus litteræ. I ad Thes- ergo est verus sensus litteræ. I ad Thes- sal. v, 17 Sine intermissione orate. sal. v, 17 Sine intermissione orate. 1 ad Corinth. xiv, 15: Orabo spiritu, 1 ad Corinth. xiv, 15: Orabo spiritu, orabo et mente. Psallam spiritu, psallam orabo et mente. Psallam spiritu, psallam et mente. Eccli. XVIII, 22: Non impe- et mente. Eccli. XVIII, 22: Non impe- diaris orare semper, et non verearis diaris orare semper, et non verearis usque ad mortem justificari. » Hiero- usque ad mortem justificari. » Hiero- nymus : « Frequens oratio vitiorum nymus : « Frequens oratio vitiorum << fomitem exstinguit. » << fomitem exstinguit. »

Contra hoc autem quidam objiciunt Contra hoc autem quidam objiciunt per illud Matthæi, v1, 7: Orantes autem per illud Matthæi, v1, 7: Orantes autem nolite multum loqui. Eccli. vi, 15: Non nolite multum loqui. Eccli. vi, 15: Non iteres verbum in oratione tua. Hæc au- iteres verbum in oratione tua. Hæc au- tem jam soluta sunt per ea quæ dicta tem jam soluta sunt per ea quæ dicta sunt de diffinitione orationis. In omnibus sunt de diffinitione orationis. In omnibus enim cogitatis et dictis et factis oratur, enim cogitatis et dictis et factis oratur, per quæ affectus pius mentis a Deo non per quæ affectus pius mentis a Deo non retrahitur. Et quod Dominus dicit non retrahitur. Et quod Dominus dicit non multum esse loquendum, loquitur de multum esse loquendum, loquitur de quibusdam, qui putabant quod orationi- quibusdam, qui putabant quod orationi- bus rhetoricis Deus induceretur sicut bus rhetoricis Deus induceretur sicut homo, cum non inducatur nisi pietate homo, cum non inducatur nisi pietate affectus. affectus.

496 496

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hoc autem quod dicitur, Eccli. VII, Hoc autem quod dicitur, Eccli. VII, 15, quod non iterandum verbum est in 15, quod non iterandum verbum est in oratione, intelligitur quod si petimus ali- oratione, intelligitur quod si petimus ali- qua a Deo, non debet per contrarium qua a Deo, non debet per contrarium actum interrumpi oratio: ita quod ver- actum interrumpi oratio: ita quod ver- bum orationis iterare oporteat. bum orationis iterare oporteat.

<< Dicit igitur, «< << Dicit igitur, «< semper orare. » semper orare. »

quoniam sic oportet quoniam sic oportet

« Et non deficere. » « Et non deficere. »

cum cum

Non deficere, est spiritum ab oratione Non deficere, est spiritum ab oratione per contrarium actum non retrahere: per contrarium actum non retrahere: sicut legitur, quod Severus Episcopus de sicut legitur, quod Severus Episcopus de beato Martino scribit, quod invictum ab beato Martino scribit, quod invictum ab oratione spiritum non relaxabat. Ad oratione spiritum non relaxabat. Ad Hebr. v, Hebr. v, 7: In diebus carnis suæ, preces 7: In diebus carnis suæ, preces supplicationesque ad eum qui possit supplicationesque ad eum qui possit illum salvum facere a morte, illum salvum facere a morte, clamore valido et lacrymis offerens, clamore valido et lacrymis offerens, exauditus est pro sua reverentia. In exauditus est pro sua reverentia. In diebus enim carnis suæ, hoc est, per diebus enim carnis suæ, hoc est, per totam vitam sic orat qui numquam totam vitam sic orat qui numquam spiritum et pium affectum retrahit in spiritum et pium affectum retrahit in Deum directum. Sic orabat Susanna, Deum directum. Sic orabat Susanna, Daniel. x, 35, de qua dicitur, quod Daniel. x, 35, de qua dicitur, quod erat cor ejus fiduciam habens in Do- erat cor ejus fiduciam habens in Do- mino. Sic orabat Moyses, de quo cum mino. Sic orabat Moyses, de quo cum nihil ore diceret, dicitur, Exod. xiv, 15: nihil ore diceret, dicitur, Exod. xiv, 15: Quid clamas ad me? Sic orare intendit Quid clamas ad me? Sic orare intendit Psalmista, Psal. CXL, 2: Dirigatur oratio Psalmista, Psal. CXL, 2: Dirigatur oratio mea sicut incensum in conspectu tuo : mea sicut incensum in conspectu tuo : elevatio manuum mearum sacrificium elevatio manuum mearum sacrificium vespertinum. Non enim deprimuntur vespertinum. Non enim deprimuntur manus, nisi ad contrarium actum retra- manus, nisi ad contrarium actum retra- hantur. I ad Timoth. 11, 8: Volo viros hantur. I ad Timoth. 11, 8: Volo viros orare in omni loco, levantes puras ma- orare in omni loco, levantes puras ma- nus sine ira et disceptatione. nus sine ira et disceptatione.

« Dicens Jud x quidam erat in « Dicens Jud x quidam erat in quadam civitate, qui Deum non time- quadam civitate, qui Deum non time- bat, et hominem non reverebatur. » bat, et hominem non reverebatur. »

Hic incipit ponere parabolam, quæ Hic incipit ponere parabolam, quæ tres habet paragraphos: in quorum tres habet paragraphos: in quorum primo ponitur judicis iniqui descriptio : primo ponitur judicis iniqui descriptio : in secundo, descriptio viduæ pro vindicta in secundo, descriptio viduæ pro vindicta instantis in tertio, judicium judicis, instantis in tertio, judicium judicis,

quod coactus et invitus facit propter im- quod coactus et invitus facit propter im- portunitatem viduæ instantis. portunitatem viduæ instantis.

A quatuor autem describit judicem : a A quatuor autem describit judicem : a potestate auctoritatis, a solemnitate loci, potestate auctoritatis, a solemnitate loci, qui suæ erat jurisdictionis, a postposi- qui suæ erat jurisdictionis, a postposi- tione divini timoris, et ab irreverentia tione divini timoris, et ab irreverentia alicujus cujuscumque hominis. alicujus cujuscumque hominis.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Judex quidam erat, » habens pote- « Judex quidam erat, » habens pote- statem auctoritatis super alios. Matth. statem auctoritatis super alios. Matth. VIII, 9: Ego homo sum sub potestate con- VIII, 9: Ego homo sum sub potestate con- stitutus, habens sub me milites. De isto stitutus, habens sub me milites. De isto autem judice proprie dicitur, Job, 1x, 24: autem judice proprie dicitur, Job, 1x, 24: Terra data est in manus impii, vultum Terra data est in manus impii, vultum judicum ejus operit. Isa. ix, 24: Prin- judicum ejus operit. Isa. ix, 24: Prin- cipes tui infideles, socii furum. cipes tui infideles, socii furum.

« In quadam civitate. » « In quadam civitate. »

Civitas autem locus solemnis est: ta- Civitas autem locus solemnis est: ta- men quia judex malus fuit, probabile men quia judex malus fuit, probabile est quod et civitas mala fuerit. Isa. 1, 21: est quod et civitas mala fuerit. Isa. 1, 21: Quomodo facta es meretrix civitas fide- Quomodo facta es meretrix civitas fide- lis, plena judicii? Justitia habitavit in lis, plena judicii? Justitia habitavit in ea, nunc autem homicidæ. Psal. LIV, ea, nunc autem homicidæ. Psal. LIV, 10 et seq. Vidi contradictionem in civi- 10 et seq. Vidi contradictionem in civi- tate. Die ac nocte circumdabit eam super tate. Die ac nocte circumdabit eam super muros ejus iniquitas, et labor in medio muros ejus iniquitas, et labor in medio ejus, et injustitia, et non defecit de pla- ejus, et injustitia, et non defecit de pla- teis ejus usura et dolus. teis ejus usura et dolus.

« Qui Deum non timebat. » « Qui Deum non timebat. »

Divinum timorem judicio postposuit, Divinum timorem judicio postposuit, dicens illud Job, xx1, 15: Quis est Om- dicens illud Job, xx1, 15: Quis est Om- nipotens ut serviamus ei ? Job, xxII, 17: nipotens ut serviamus ei ? Job, xxII, 17: Quasi nihil posset facere Omnipotens Quasi nihil posset facere Omnipotens æstimabant eum. Et quia iste Deum non æstimabant eum. Et quia iste Deum non timuit, ideo in muneribus et personarum timuit, ideo in muneribus et personarum acceptione judicavit. Isa. v, 23: Justifi- acceptione judicavit. Isa. v, 23: Justifi- catis impium pro muneribus, et justi- catis impium pro muneribus, et justi- tiam justi aufertis ab eo. Contra quod tiam justi aufertis ab eo. Contra quod dicitur, Deuter. I, 17: Ita parvum au- dicitur, Deuter. I, 17: Ita parvum au- dietis ut magnum :... quia Dei judicium dietis ut magnum :... quia Dei judicium

est. est.

« Et homines, » « Et homines, »

Hoc est, hominum honestatem « non Hoc est, hominum honestatem « non

IN EVANG. LUCÆ, XVIII-4, 5. IN EVANG. LUCÆ, XVIII-4, 5.

reverebatur. » Ezechiel. II, 7: Omnis reverebatur. » Ezechiel. II, 7: Omnis domus Israel attrita fronte est, et duro domus Israel attrita fronte est, et duro corde. Jerem, III, 3: Frons mulieris me- corde. Jerem, III, 3: Frons mulieris me- retricis facta est tibi, noluisti erubescere. retricis facta est tibi, noluisti erubescere.

Duo igitur hic excluduntur ab isto ju- Duo igitur hic excluduntur ab isto ju- dice, quæ maxime retrahunt aliquem a dice, quæ maxime retrahunt aliquem a peccato timor scilicet, et pudor. De ti- peccato timor scilicet, et pudor. De ti- more, Eccli. 1, 28: Qui sine timore est, more, Eccli. 1, 28: Qui sine timore est, non poterit justificari. De pudore, non poterit justificari. De pudore, Thren. v, 12 et 13: Facies senum non Thren. v, 12 et 13: Facies senum non erubuerunt, erubuerunt, adolescentibus impudice adolescentibus impudice abusi sunt. abusi sunt.

« Vidua autem quædam erat in ci- « Vidua autem quædam erat in ci- vitate illa, et veniebat ad eum, di- vitate illa, et veniebat ad eum, di- cens cens

Vindica me de adversario meo. Vindica me de adversario meo. Et nolebat per multum tempus. » Et nolebat per multum tempus. »

Hic describit viduam, et dicit quinque. Hic describit viduam, et dicit quinque. Primum est destitutio auxilii: secundum Primum est destitutio auxilii: secundum autem, multiplicatio adversarii maligni: autem, multiplicatio adversarii maligni: tertium, frequens aditus judicis iniqui: tertium, frequens aditus judicis iniqui: quartum est interpellatio judicii: quin- quartum est interpellatio judicii: quin- tum est iniqua dissimulatio justi judicii. tum est iniqua dissimulatio justi judicii.

De primo .dicit: « Vidua autem quæ- De primo .dicit: « Vidua autem quæ- dam,» quæ a viro viduata fuit, et ideo pa- dam,» quæ a viro viduata fuit, et ideo pa- trono et defensore destituta. Thren. v, trono et defensore destituta. Thren. v, 3: Pupilli facti sumus absque patre: 3: Pupilli facti sumus absque patre: matres nostræ quasi viduæ. Job, vi, 13: matres nostræ quasi viduæ. Job, vi, 13: Ecce non est auxilium mihi in me: et Ecce non est auxilium mihi in me: et necessarii quoque mei recesserunt a me. necessarii quoque mei recesserunt a me. De hac vidua dicitur, Isa. 1, 17: Subve- De hac vidua dicitur, Isa. 1, 17: Subve- nite oppresso, judicate pupillo, defen- nite oppresso, judicate pupillo, defen- dite viduam. Misericordia enim misera- dite viduam. Misericordia enim misera-

bilium personarum deberet movere bilium personarum deberet movere judices ad talium defensionem. judices ad talium defensionem.

« Erat in civitate illa, ⟫» « Erat in civitate illa, ⟫»

: :

Ubi erat injuriantium multitudo. Ubi erat injuriantium multitudo. II Petr. 11, 8 Adspectu et auditu justus II Petr. 11, 8 Adspectu et auditu justus erat habitans apud eos, qui de die in erat habitans apud eos, qui de die in diem animam justam iniquis operibus diem animam justam iniquis operibus cruciabant. Apocal. 11, 13: Scio ubi ha- cruciabant. Apocal. 11, 13: Scio ubi ha- bitas, ubi sedes est Satanæ. bitas, ubi sedes est Satanæ.

XXIII XXIII

« Et veniebat ad eum, dicens. >> « Et veniebat ad eum, dicens. >>

497 497

Tertium est. Et quod dicit : « Venie- Tertium est. Et quod dicit : « Venie- bat, » quod in se claudit præteritum bat, » quod in se claudit præteritum imperfectum in præsens continuatum, imperfectum in præsens continuatum, notat adventus ejus frequentiam. Pro- notat adventus ejus frequentiam. Pro- verb. vi, 3 et 4: Discurre, festina, susci- verb. vi, 3 et 4: Discurre, festina, susci- ta amicum tuum: ne dederis somnum ta amicum tuum: ne dederis somnum oculis tuis. Ad ipsum enim pertinebat oculis tuis. Ad ipsum enim pertinebat defendere miserabiles personas. defendere miserabiles personas.

« Vindica me, » « Vindica me, »

Per justum judicium, « de adversario Per justum judicium, « de adversario meo » iniquo. Psal. xxxiv, 1 et 2: Ju- meo » iniquo. Psal. xxxiv, 1 et 2: Ju- dica, Domine, nocentes me, expugna dica, Domine, nocentes me, expugna impugnantes me, apprehende arma et impugnantes me, apprehende arma et scutum, et exsurge in adjutorium mihi. scutum, et exsurge in adjutorium mihi. Apocal. vi, 10 Usquequo, Domine (san- Apocal. vi, 10 Usquequo, Domine (san- ctus et verus), non judicas, et non vin- ctus et verus), non judicas, et non vin- dicas sanguinem nostrum de iis qui dicas sanguinem nostrum de iis qui habitant in terra ? Eccli. xxxv, 18: habitant in terra ? Eccli. xxxv, 18: Nonne lacrymæ viduæ ad maxillam de- Nonne lacrymæ viduæ ad maxillam de- scendunt, et exclamatio ejus super de- scendunt, et exclamatio ejus super de- ducentem eas? ducentem eas?

« Qui nolebat per multum tempus, » « Qui nolebat per multum tempus, »

Quia munera non dedit, nec habuit Quia munera non dedit, nec habuit unde daret. Isa. 1, 23: Pupillo non ju- unde daret. Isa. 1, 23: Pupillo non ju- dicant, et causa viduæ non ingreditur dicant, et causa viduæ non ingreditur ad illos. Jerem. v, 28: Causam viduæ ad illos. Jerem. v, 28: Causam viduæ non judicaverunt. non judicaverunt.

« Post hæc autem dixit intra se: « Post hæc autem dixit intra se: Etsi Deum non timeo, nec hominem Etsi Deum non timeo, nec hominem

revereor, revereor,

Tamen quia molesta est mihi hæc Tamen quia molesta est mihi hæc vidua, vindicabo illam, ne in novissi- vidua, vindicabo illam, ne in novissi- mo veniens sugillet me. » mo veniens sugillet me. »

Hic ostendit qualiter importunitas vi- Hic ostendit qualiter importunitas vi- duæ vicit judicem. duæ vicit judicem.

Et dicit quinque: quorum primum Et dicit quinque: quorum primum est, qualiter intra se confusus et victus est, qualiter intra se confusus et victus est judex iniquus: secundum, qualiter est judex iniquus: secundum, qualiter nec timore Dei, nec verecundia humana nec timore Dei, nec verecundia humana

32 32

498 498

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ad judicium est flexus: tertium, qualiter ad judicium est flexus: tertium, qualiter molesta instantia ad judicium est com- molesta instantia ad judicium est com- pulsus quartum, qualiter judicium fecit: pulsus quartum, qualiter judicium fecit: quintum et ultimum, qualiter metu su- quintum et ultimum, qualiter metu su- gillationis hoc sibi extorsit, quod viduam gillationis hoc sibi extorsit, quod viduam vindicavit. vindicavit.

Dicit ergo « Post hæc autem dixit Dicit ergo « Post hæc autem dixit intra se,» reductus ad cor afflictione intra se,» reductus ad cor afflictione propria. Isa. xxvш11, 19: Tantummodo propria. Isa. xxvш11, 19: Tantummodo sola vexatio intellectum dabit auditui. sola vexatio intellectum dabit auditui. Psal. xv, 4 Multiplicatæ sunt infirmi- Psal. xv, 4 Multiplicatæ sunt infirmi- tales eorum, postea acceleraverunt. tales eorum, postea acceleraverunt. Matth. xv, 23 Dimitte eam, quia cla- Matth. xv, 23 Dimitte eam, quia cla-

mat post nos. mat post nos.

« Etsi Deum non timeo, » « Etsi Deum non timeo, »

Quia timor Dei non induxit eum. Psal. Quia timor Dei non induxit eum. Psal. XII, 3 Non est timor Dei ante oculos XII, 3 Non est timor Dei ante oculos

eorum. eorum.

« Nec hominem revereor, » quia coram « Nec hominem revereor, » quia coram hominibus verecundia est negare judi- hominibus verecundia est negare judi- cium miserabilibus personis. Jerem. VI, cium miserabilibus personis. Jerem. VI, 15 Confusione non sunt confusi, et 15 Confusione non sunt confusi, et erubescere nescierunt. erubescere nescierunt.

« Sugillet me. »> « Sugillet me. »>

Sugillare autem tantum valet quan- Sugillare autem tantum valet quan- tum subgulare. Componitur autem, sicut tum subgulare. Componitur autem, sicut dicit Isidorus, a sugo et gula quasi ne dicit Isidorus, a sugo et gula quasi ne sugat tandem sanguinem de gula mea. sugat tandem sanguinem de gula mea. Quod proprium dicitur esse lamiarum, Quod proprium dicitur esse lamiarum, quæ occulte veniunt ad homines, et su- quæ occulte veniunt ad homines, et su- gunt sanguinem de gula eorum. Unde gunt sanguinem de gula eorum. Unde alia littera hic habet : « Ne iterum et ite- alia littera hic habet : « Ne iterum et ite- rum veniens suggulet me. » Thren. iv, 3: rum veniens suggulet me. » Thren. iv, 3: Sed et lamiæ nudaverunt mammam, Sed et lamiæ nudaverunt mammam, lactaverunt catulos suos. lactaverunt catulos suos.

Hæc autem vidua typum tenet cujus- Hæc autem vidua typum tenet cujus- libet fidelis animæ. Vel etiam univer- libet fidelis animæ. Vel etiam univer- salis Ecclesiæ, quæ tota die clamat, et salis Ecclesiæ, quæ tota die clamat, et tandem exauditur. Eccli. xxxv, 21 : Ora- tandem exauditur. Eccli. xxxv, 21 : Ora- tio humiliantis se nubes penetrabit : et tio humiliantis se nubes penetrabit : et donec propinquet non consolabitur, et donec propinquet non consolabitur, et non discedet donec Altissimus adspiciat. non discedet donec Altissimus adspiciat.

« Ait autem Dominus Audite quid « Ait autem Dominus Audite quid judex iniquitatis dicit: judex iniquitatis dicit:

Deus autem non faciet vindictam Deus autem non faciet vindictam

« Tamen quia molesta est mihi hæc electorum suorum clamantium ad se « Tamen quia molesta est mihi hæc electorum suorum clamantium ad se vidua, » vidua, » die ac nocte, et patientiam habebit in die ac nocte, et patientiam habebit in illis? illis?

Per instantiam quotidianam. II ad Ti- Per instantiam quotidianam. II ad Ti- moth. IV, moth. IV, 2: Insta opportune, importu- 2: Insta opportune, importu- ne. Simile in malo, Genes. xXXIX, 10: ne. Simile in malo, Genes. xXXIX, 10: Mulier molesta erat adolescenti, et ille Mulier molesta erat adolescenti, et ille recusabat stuprum, Simile, Judicum, recusabat stuprum, Simile, Judicum, xv, 6 et seq., cum Dalila molesta xv, 6 et seq., cum Dalila molesta esset Samsoni, prodidit ei secretum esset Samsoni, prodidit ei secretum cordis sui. cordis sui.

« Vindicabo illam, » judicium sibi « Vindicabo illam, » judicium sibi faciens. Luc. x1, 8: Et si ille persevera- faciens. Luc. x1, 8: Et si ille persevera- verit pulsans, dico vobis, etsi non dabit verit pulsans, dico vobis, etsi non dabit illi surgens, eo quod amicus ejus sit : illi surgens, eo quod amicus ejus sit : propter improbitatem tamen ejus surget, propter improbitatem tamen ejus surget, et dabit illi quotquot habet necessarios. et dabit illi quotquot habet necessarios.

« Ne in novissimo veniens, » ex quo « Ne in novissimo veniens, » ex quo repelli non potest. Luc. xvIII, 39: Qui repelli non potest. Luc. xvIII, 39: Qui præibunt, increpabant eum ut taceret: præibunt, increpabant eum ut taceret: ipse vero multo magis clamabat. ipse vero multo magis clamabat.

Dico vobis, quia cito faciet vindi- Dico vobis, quia cito faciet vindi- ctam illorum. Verumtamen Filius ctam illorum. Verumtamen Filius hominis veniens, putas, inveniet hominis veniens, putas, inveniet fidem in terra? » fidem in terra? »

Hic sumit doctrinam juxta inductam Hic sumit doctrinam juxta inductam parabolam arguens a minori. parabolam arguens a minori.

Unde dicit Audite quid judex ini- Unde dicit Audite quid judex ini- quitatis dicit, » id est, audite dictum quitatis dicit, » id est, audite dictum iniqui judicis. Si enim malus importuni- iniqui judicis. Si enim malus importuni- tate petentis ultus est pro vidua, multo tate petentis ultus est pro vidua, multo magis Deus judex justus, fortis et pa- magis Deus judex justus, fortis et pa- tiens, aliquando ulciscetur pro Sanctis tiens, aliquando ulciscetur pro Sanctis suis. L. xi, 13: Si vos, cum sitis mali, suis. L. xi, 13: Si vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, quan- nostis bona data dare filiis vestris, quan- to magis Pater vester de cœlo dabit spi- to magis Pater vester de cœlo dabit spi- ritum bonum petentibus se. ritum bonum petentibus se.

Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

IN EVANG. LUCÆ, XVIII-7, 8, 9. IN EVANG. LUCÆ, XVIII-7, 8, 9.

« Deus autem non faciet vindi- « Deus autem non faciet vindi- ctam, » ctam, »

Hoc est, nonne Deus faciet vindictam? Hoc est, nonne Deus faciet vindictam? Zachar. II, 8 Qui tetigerit vos, tangit Zachar. II, 8 Qui tetigerit vos, tangit pupillam oculi mei. Psal. civ, 15: No- pupillam oculi mei. Psal. civ, 15: No- lite tangere christos meos, et in prophetis lite tangere christos meos, et in prophetis meis nolite malignari. Unde dicit, Deu- meis nolite malignari. Unde dicit, Deu- ter. xxxII, 35, secundum aliam transla- ter. xxxII, 35, secundum aliam transla- tionem «Mihi vindicta, et ego retri- tionem «Mihi vindicta, et ego retri-

buam ¹. » buam ¹. »

« Clamantium ad se die ac nocte, » « Clamantium ad se die ac nocte, » hoc est, instanter et continue. Psal. cxix, hoc est, instanter et continue. Psal. cxix, 1: Ad Dominum cum tribularer clama- 1: Ad Dominum cum tribularer clama- vi, el exaudivit me. Psal. LXXVIII, 10 et vi, el exaudivit me. Psal. LXXVIII, 10 et 11 Et innotescat... ultio sanguinis ser- 11 Et innotescat... ultio sanguinis ser- vorum tuorum qui effusus est. Introeat vorum tuorum qui effusus est. Introeat in conspectu tuo gemitus conpeditorum in conspectu tuo gemitus conpeditorum Job, xxxv, 13: Omnipotens causas sin- Job, xxxv, 13: Omnipotens causas sin- gulorum intuebitur. gulorum intuebitur.

« Et patientiam habebit in illis, » qui « Et patientiam habebit in illis, » qui suos offendunt. Quasi dicat: Non habe- suos offendunt. Quasi dicat: Non habe- bit in eis patientiam. Eccli. xxxv, bit in eis patientiam. Eccli. xxxv, 22: 22: Dominus judicabit justos, et faciet judi- Dominus judicabit justos, et faciet judi- cium et Fortissimus non habebit in illis cium et Fortissimus non habebit in illis patientiam. Psal. xc, 1 et 2: Deus ul- patientiam. Psal. xc, 1 et 2: Deus ul- tionum Dominus, Deus ultionum libere tionum Dominus, Deus ultionum libere egit. Exaltare qui judicas terram, redde egit. Exaltare qui judicas terram, redde retributionem superbis. retributionem superbis.

Objiciunt autem quidam: Quia cum Objiciunt autem quidam: Quia cum Sancti orent pro persecutoribus suis, sic- Sancti orent pro persecutoribus suis, sic- ut fecit Stephanus 2, videtur quod non ut fecit Stephanus 2, videtur quod non debeant petere vindictam. Ad Hebr. XII, debeant petere vindictam. Ad Hebr. XII, 24 Accessistis ad sanguinis aspersio- 24 Accessistis ad sanguinis aspersio- nem, melius loquentem quam Abel. nem, melius loquentem quam Abel. Abel enim loquebatur vindictam, Christi Abel enim loquebatur vindictam, Christi autem sanguis oravit ignoscentiam. Luc. autem sanguis oravit ignoscentiam. Luc. XXIII, 34 Pater, dimitte illis, non enim XXIII, 34 Pater, dimitte illis, non enim sciunt quid faciunt. sciunt quid faciunt.

Responsio est, quod non petunt Sancti Responsio est, quod non petunt Sancti vindicari in condemnationem finalem, vindicari in condemnationem finalem, sed in conversionem ut sic vindicentur sed in conversionem ut sic vindicentur ut relicta injustitia convertantur, et sic ut relicta injustitia convertantur, et sic boni fiant. Proverb. xu, 7: Verte im- boni fiant. Proverb. xu, 7: Verte im- pios, et non erunt. Jerem. XVII, 18: pios, et non erunt. Jerem. XVII, 18: Confundantur qui me persequuntur, et Confundantur qui me persequuntur, et

1 Vulgata habet, Deuter. xxXII, 35: Mea est 1 Vulgata habet, Deuter. xxXII, 35: Mea est ultio, et ego retribuam in tempore. ultio, et ego retribuam in tempore.

499 499

non confundar ego: paveant illi, et non non confundar ego: paveant illi, et non paveam ego induc super eos diem affli- paveam ego induc super eos diem affli- ctionis, et duplici contritione, timoris ctionis, et duplici contritione, timoris scilicet, et confusionis, contere eos, Do- scilicet, et confusionis, contere eos, Do- mine Deus meus. Psal. cvni, 29: Ope- mine Deus meus. Psal. cvni, 29: Ope- riantur sicut diploide confusione sua. riantur sicut diploide confusione sua.

« Dico vobis. >> « Dico vobis. >>

Assertio est. «Quia cito faciet vindi- Assertio est. «Quia cito faciet vindi- ctam illorum. » Deuter. xxx11, 43: San- ctam illorum. » Deuter. xxx11, 43: San- guinem servorum suorum ulciscetur, et guinem servorum suorum ulciscetur, et vindictam retribuet in hostes eorum. vindictam retribuet in hostes eorum. Aliquando enim vindicat, inimicum con- Aliquando enim vindicat, inimicum con- vertendo sicut fecit de Paulo. Vel pa- vertendo sicut fecit de Paulo. Vel pa- tientiam Sanctis dando, et inimicum tientiam Sanctis dando, et inimicum condemnando. Sapient. XII, 18: Tu au- condemnando. Sapient. XII, 18: Tu au- tem, dominator virtutis, cum tranquilli- tem, dominator virtutis, cum tranquilli- tate judicas, et cum magna reverentia tate judicas, et cum magna reverentia disponis nos. disponis nos.

« Verumtamen Filius hominis ve- « Verumtamen Filius hominis ve- niens, etc. » niens, etc. »

Quasi dicat: Ita Filius Dei et Filius Quasi dicat: Ita Filius Dei et Filius hominis fidem habens in suis, faciet vin- hominis fidem habens in suis, faciet vin- dictam de eis. Et tamen miratus est, qui dictam de eis. Et tamen miratus est, qui vice versa fidem habeant in ipsum, et vice versa fidem habeant in ipsum, et perseverent in eadem fide. perseverent in eadem fide.

« «

Et hoc est « Verumtamen, «< ita fidem Et hoc est « Verumtamen, «< ita fidem exhibens, « Filius hominis veniens, » exhibens, « Filius hominis veniens, » scilicet ad judicium post tot tribulationes, scilicet ad judicium post tot tribulationes, putas, inveniet fidem » conservantem putas, inveniet fidem » conservantem ad ipsum, « in terra, » in qua sunt tot ad ipsum, « in terra, » in qua sunt tot miseriæ et tribulationes. Quasi dicat: miseriæ et tribulationes. Quasi dicat: Vix inveniet. Jerem. VII, 28: Periit Vix inveniet. Jerem. VII, 28: Periit fides, et ablata est de ore eorum. Mich. fides, et ablata est de ore eorum. Mich. VII, 2 Periit sanctus de terra, et rectus VII, 2 Periit sanctus de terra, et rectus in hominibus non est. Psal. x1, 2: De- in hominibus non est. Psal. x1, 2: De- fecit sanctus, quoniam diminutæ sunt fecit sanctus, quoniam diminutæ sunt veritates a filiis hominum. Isa. LIX, 14: veritates a filiis hominum. Isa. LIX, 14: Corruit in platea veritas, et æquitas Corruit in platea veritas, et æquitas non potuit ingredi. non potuit ingredi.

: :

« Dixit autem et ad quosdam qui in « Dixit autem et ad quosdam qui in

2 Cf. Act. VII, 60. 2 Cf. Act. VII, 60.

500 500

se se

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

confidebant tamquam justi, et confidebant tamquam justi, et aspernabantur cæteros, parabolam aspernabantur cæteros, parabolam

istam. » istam. »

Hic incipit agere de orationis humili- Hic incipit agere de orationis humili-

tate. tate.

Et habet duas partes: in quarum pri- Et habet duas partes: in quarum pri- ma hoc ostendit in similitudine parabo- ma hoc ostendit in similitudine parabo- lica quod oratio humilis justificat, et lica quod oratio humilis justificat, et fastus jactantiæ in oratione accusat in fastus jactantiæ in oratione accusat in secunda autem generaliter concludit, secunda autem generaliter concludit, quod omnis humilis exaltabitur, et su- quod omnis humilis exaltabitur, et su- perbus deprimetur. perbus deprimetur.

Adhuc in prima parte duæ sunt: in Adhuc in prima parte duæ sunt: in quarum prima dicit quibus, et quare di- quarum prima dicit quibus, et quare di- cit istam parabolam : et in secunda, per cit istam parabolam : et in secunda, per ordinem ponit parabolam. ordinem ponit parabolam.

Dicit autem in prima quatuor. Primo Dicit autem in prima quatuor. Primo enim dicit in genere quibus dicit, secun- enim dicit in genere quibus dicit, secun- do quare, tertio tangit fastum ipsorum, do quare, tertio tangit fastum ipsorum, quarto autem tangit modum doctrinæ. quarto autem tangit modum doctrinæ.

Dicit igitur, ostendens quoniam non Dicit igitur, ostendens quoniam non oportet tantum instanter orare, sed etiam oportet tantum instanter orare, sed etiam humiliter. Et ut hoc ostendat modo nobis humiliter. Et ut hoc ostendat modo nobis convenienti, quo intelligere possimus, convenienti, quo intelligere possimus, « dixit ad quosdam, » nomine indignos « dixit ad quosdam, » nomine indignos propter malum meritum ipsorum, quia propter malum meritum ipsorum, quia non transeunt ad nomen: et ideo in po- non transeunt ad nomen: et ideo in po- pulo Dei non nominantur, nec nume- pulo Dei non nominantur, nec nume- rantur. Psal. xv, 4: Nec memor ero no- rantur. Psal. xv, 4: Nec memor ero no- minum eorum per labia mea. minum eorum per labia mea.

« Qui in se confidebant, » hoc est, « Qui in se confidebant, » hoc est, quia in se confidebant, « tamquam ju- quia in se confidebant, « tamquam ju- sti, hoc est, ac si essent vere justi ex sti, hoc est, ac si essent vere justi ex propria virtute. Apocal. 11, 15 et 16: propria virtute. Apocal. 11, 15 et 16: Scio opera tua, quia neque frigidus es, Scio opera tua, quia neque frigidus es, neque calidus: utinam frigidus esses, aut neque calidus: utinam frigidus esses, aut calidus! Sed quia tepidus es, et nec fri- calidus! Sed quia tepidus es, et nec fri- gidus, nec calidus: incipiam te evomere gidus, nec calidus: incipiam te evomere ex ore meo. Isti enim sunt hypocritæ, de ex ore meo. Isti enim sunt hypocritæ, de quibus dicitur, ad Roman. x, 3 : Igno- quibus dicitur, ad Roman. x, 3 : Igno- rantes enim justitiam Dei, et suam quæ- rantes enim justitiam Dei, et suam quæ- rentes statuere, justitiæ Dei non sunt rentes statuere, justitiæ Dei non sunt subjecti. subjecti.

Satis enim mirum est quod in se con- Satis enim mirum est quod in se con- fidebant, cum nec suum esset, nec purum fidebant, cum nec suum esset, nec purum esset, nec stabile esset, nec sciretur esset, nec stabile esset, nec sciretur utrum Deo acceptum esset, et mirabiliter utrum Deo acceptum esset, et mirabiliter infirmum esset. infirmum esset.

De primo horum dicitur, I ad Corinth. De primo horum dicitur, I ad Corinth. IV, 7: Quid habes quod non accepisti? IV, 7: Quid habes quod non accepisti? Si autem accepisti, quid gloriaris quasi Si autem accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis ? non acceperis ?

De secundo dicitur, Isa. LXIV, 6 : De secundo dicitur, Isa. LXIV, 6 : Quasi pannus menstruatæ universæ ju- Quasi pannus menstruatæ universæ ju- stitiæ nostræ. stitiæ nostræ.

De tertio dicitur, Job, IV, 18 et 19: De tertio dicitur, Job, IV, 18 et 19: Ecce qui serviunt ei non sunt stabiles, et Ecce qui serviunt ei non sunt stabiles, et in Angeli suis reperit pravitatem. Quan- in Angeli suis reperit pravitatem. Quan- to magis hi qui habitant domos luteas, to magis hi qui habitant domos luteas, qui terrenum habent fundamentum con- qui terrenum habent fundamentum con- sumentur velut a tinea! sumentur velut a tinea!

De quarto dicitur, Eccle. 1x, 1: Nescit De quarto dicitur, Eccle. 1x, 1: Nescit homo utrum amore an odio dignus sit. homo utrum amore an odio dignus sit. De quinto dicitur, Isa. LXIV, 6: Ceci- De quinto dicitur, Isa. LXIV, 6: Ceci- dimus quasi folium universi, et iniqui- dimus quasi folium universi, et iniqui- tates nostræ quasi ventus abstulerunt tates nostræ quasi ventus abstulerunt

nos. nos.

Mirum ergo est quod in his confide- Mirum ergo est quod in his confide- bant. Est autem et ipsa confidentia nulla. bant. Est autem et ipsa confidentia nulla. Proverb. xi, 28: Qui confidit in divitiis Proverb. xi, 28: Qui confidit in divitiis suis, corruet. Jerem. XLVIII, 7 Pro eo suis, corruet. Jerem. XLVIII, 7 Pro eo quod habuisti fiduciam in munitionibus quod habuisti fiduciam in munitionibus tuis, et in thesauris tuis, tu quoque ca- tuis, et in thesauris tuis, tu quoque ca- pieris. Eccli. xxxvII, 3.: O præsumptio pieris. Eccli. xxxvII, 3.: O præsumptio nequissima! unde creata es ? nequissima! unde creata es ?

« Et aspernabantur cæteros. » « Et aspernabantur cæteros. »

Ecce quod alios despexerunt, sua Ecce quod alios despexerunt, sua apparentia bona magnificantes, et alio- apparentia bona magnificantes, et alio- rum mala considerantes. Sicut enim dicit rum mala considerantes. Sicut enim dicit Beatus Bernardus : « Multi multa sciunt, Beatus Bernardus : « Multi multa sciunt, « et seipsos nesciunt alios inspiciunt, « et seipsos nesciunt alios inspiciunt, « et seipsos negligunt. » Psal. xxi, 8: « et seipsos negligunt. » Psal. xxi, 8: Omnes videntes me deriserunt me: locu ti Omnes videntes me deriserunt me: locu ti sunt labiis, et moverunt caput. Asper- sunt labiis, et moverunt caput. Asper- nari enim, est cum motu capitis deri- nari enim, est cum motu capitis deri- dere. Isa. XXXIII, 1: Væ qui spernis ! dere. Isa. XXXIII, 1: Væ qui spernis ! nonne et ipse sperneris? Eccli. iv, 27 et nonne et ipse sperneris? Eccli. iv, 27 et 28 Ne reverearis proximum tuum in 28 Ne reverearis proximum tuum in casu suo, nec retineas verbum in tempore casu suo, nec retineas verbum in tempore salutis. salutis.

« Parabolam istam. » « Parabolam istam. »

Hoc est, similitudinariam historiam, Hoc est, similitudinariam historiam, quia per similitudinem inducitur. Et quia per similitudinem inducitur. Et

10 10

IN EVANG. LUCÆ, XVIII-10. IN EVANG. LUCÆ, XVIII-10.

tamen sæpe verum fuit in rei veritate. tamen sæpe verum fuit in rei veritate. Psal. LXXVII, 2: Aperiam in parabolis Psal. LXXVII, 2: Aperiam in parabolis os meum, loquar propositiones ab initio. os meum, loquar propositiones ab initio.

501 501

æqualiter participantes eamdem. Spiritus æqualiter participantes eamdem. Spiritus enim se recognoscens, ad imaginem Dei enim se recognoscens, ad imaginem Dei est alius autem deceptus in seipso opi- est alius autem deceptus in seipso opi- nione sua, homo est, cum vix aliquid nione sua, homo est, cum vix aliquid hominis habeat. Homo enim, cum in hominis habeat. Homo enim, cum in

<< Duo homines ascenderunt in tem- honore esset, non intellexit : comparatus << Duo homines ascenderunt in tem- honore esset, non intellexit : comparatus plum ut orarent. »> plum ut orarent. »>

Hic ponit parabolam. Hic ponit parabolam.

Et habet tria, in quorum primo osten- Et habet tria, in quorum primo osten- ditur, qui sunt a quibus trahitur simili- ditur, qui sunt a quibus trahitur simili- tudo : secundo, in quo: in tertio ponitur tudo : secundo, in quo: in tertio ponitur similitudinis inductæ judicium. similitudinis inductæ judicium.

Dicit autem in primo sex, quæ secun- Dicit autem in primo sex, quæ secun- dum litteram, et secundum mores no- dum litteram, et secundum mores no- tantur quorum primum est numerus tantur quorum primum est numerus orantium, secundum natura, tertium orantium, secundum natura, tertium ascensus ad locum, quartum locus ora- ascensus ad locum, quartum locus ora- tionis, quintum finis intentionis, et sex- tionis, quintum finis intentionis, et sex- tum religionis differentia. tum religionis differentia.

De primo dicit : « Duo. » Semper De primo dicit : « Duo. » Semper enim duo sunt, qui ad orationem va- enim duo sunt, qui ad orationem va- dunt unus, interiorem significans spiri- dunt unus, interiorem significans spiri- tum tum

secundus autem, exteriorem, si- secundus autem, exteriorem, si- gnificans curam et sollicitudinem cor- gnificans curam et sollicitudinem cor- poralium. Istud significatum est, Genes. poralium. Istud significatum est, Genes. XXII, 3, ubi Abraham cum puero, hoc XXII, 3, ubi Abraham cum puero, hoc est, cum spiritu pergens ad orationem, est, cum spiritu pergens ad orationem, duxit secum asinum et servos. Et asinus duxit secum asinum et servos. Et asinus quidem significat corpus: servi autem quidem significat corpus: servi autem corporalem sollicitudinem. Isti ergo duo corporalem sollicitudinem. Isti ergo duo sunt. Hoc sub alia metaphora dicitur, sunt. Hoc sub alia metaphora dicitur, Eccle. x, 1 Muscæ morientes perdunt Eccle. x, 1 Muscæ morientes perdunt suavitatem unguenti. Unguentum enim suavitatem unguenti. Unguentum enim est devotio spiritus se recognoscentis : est devotio spiritus se recognoscentis : muscæ autem sunt vanitates cogitatio- muscæ autem sunt vanitates cogitatio- num corporalium, quæ se ingerunt oran- num corporalium, quæ se ingerunt oran- tibus, præcipue istis qui se non recogno- tibus, præcipue istis qui se non recogno- scunt. Hoc est etiam significatum, Genes. scunt. Hoc est etiam significatum, Genes. xv, 11, ubi descendebant aves super xv, 11, ubi descendebant aves super sacrificium Patriarchæ, sed abigebat eas sacrificium Patriarchæ, sed abigebat eas Abraham. Per aves enim vagabundas, Abraham. Per aves enim vagabundas, cogitationes significantur vagæ, per sa- cogitationes significantur vagæ, per sa- crificium autem, spiritus contribulatus. crificium autem, spiritus contribulatus. Sic ergo sunt « duo homines, » unius Sic ergo sunt « duo homines, » unius naturæ humanæ existentes, sed non naturæ humanæ existentes, sed non

1 Psal. XLVIII, 13. 1 Psal. XLVIII, 13.

2 Cf. Genes. XXII, 2. 2 Cf. Genes. XXII, 2.

est jumentis insipientibus, et similis est jumentis insipientibus, et similis factus est illis. Unus quidem homo factus est illis. Unus quidem homo imaginis divinæ, et secundum Deum ve- imaginis divinæ, et secundum Deum ve- stitus suæ cognitionis virtute. Eccli. xvII, stitus suæ cognitionis virtute. Eccli. xvII, 1 et 2 Deus creavit de terra hominem, 1 et 2 Deus creavit de terra hominem, et secundum imaginem suam fecit illum. et secundum imaginem suam fecit illum. Et iterum convertit illum in ipsam, et se- Et iterum convertit illum in ipsam, et se- cundum se vestivit illum virtute: ut scili- cundum se vestivit illum virtute: ut scili- cet cognosceret seipsum, et Deum. Aliter cet cognosceret seipsum, et Deum. Aliter autem humum sapit totus. I ad Corinth. autem humum sapit totus. I ad Corinth. III, 3 Nonne carnales estis, et secundum III, 3 Nonne carnales estis, et secundum hominem ambulatis ? Et præmisit cau- hominem ambulatis ? Et præmisit cau- sam, dicens: Cum sit inter vos zelus et sam, dicens: Cum sit inter vos zelus et contentio. I ad Corinth. xv, 47 : Primus contentio. I ad Corinth. xv, 47 : Primus homo de terra terrenus, secundus homo homo de terra terrenus, secundus homo de cœlo coelestis. Primus enim portat de cœlo coelestis. Primus enim portat imaginem terreni, secundus autem por- imaginem terreni, secundus autem por- tat imaginem coelestis: et ideo tota die tat imaginem coelestis: et ideo tota die decipitur in seipso. decipitur in seipso.

« Ascenderunt >> « Ascenderunt >>

Ambo. Oratio enim, ut dicit Damasce- Ambo. Oratio enim, ut dicit Damasce- nus, est ascensio intellectus in Deum : et nus, est ascensio intellectus in Deum : et ideo omnem orantem oportet ascendere. ideo omnem orantem oportet ascendere. Et ideo Abraham Patriarcha ascendit in Et ideo Abraham Patriarcha ascendit in montem visionis cum vellet orare 2. Do- montem visionis cum vellet orare 2. Do- minus etiam ascendit in montem Thabor, minus etiam ascendit in montem Thabor, ubi transfiguratus est ³. Moyses etiam, ubi transfiguratus est ³. Moyses etiam, cum pugnaret Israel contra Amalec, cum pugnaret Israel contra Amalec, ascendit in montem et elevatis in cœ- ascendit in montem et elevatis in cœ- lum manibus in oratione, vincebat Israel: lum manibus in oratione, vincebat Israel: descendentibus autem manibus, vince- descendentibus autem manibus, vince- bat Amalec. Isa. 11, 3 : Venite et bat Amalec. Isa. 11, 3 : Venite et ascendamus ad montem Domini, et ad ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Jacob, et docebit nos vias domum Dei Jacob, et docebit nos vias suas, et ambulabimus in semitis ejus. suas, et ambulabimus in semitis ejus. Tangit etiam locum orationis, dicens: Tangit etiam locum orationis, dicens:

<< In templum. << In templum.

» »

3 Cf. Matth. XVII, 1 et 2. 3 Cf. Matth. XVII, 1 et 2.

4 Cf. Exod. xvII, 10 et 11. 4 Cf. Exod. xvII, 10 et 11.

502 502

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Templum autem a templor derivatur, Templum autem a templor derivatur, quod quamvis in simplici non sit in usu, quod quamvis in simplici non sit in usu, tamen in composito invenitur, contem- tamen in composito invenitur, contem- plor enim dicitur. Et vocatur templum, plor enim dicitur. Et vocatur templum, ubi theophaniæ, et cultus, et laus, et ubi theophaniæ, et cultus, et laus, et devotio Dei apparent, et ubi totos nos devotio Dei apparent, et ubi totos nos conferimus ad ea quæ Dei sunt videnda conferimus ad ea quæ Dei sunt videnda et percipienda. Matth. xx1, 13: Domus et percipienda. Matth. xx1, 13: Domus mea domus orationis vocabitur. Psal. mea domus orationis vocabitur. Psal. LXIV, 5 et 6: Sanctum est templum LXIV, 5 et 6: Sanctum est templum tuum, mirabile in æquitate. Et admonet tuum, mirabile in æquitate. Et admonet nos ipse locus terroris ad majestatem, nos ipse locus terroris ad majestatem, sanctitatis ad vitam, divinorum ad con- sanctitatis ad vitam, divinorum ad con- templationem, laudis ad cultum, januæ templationem, laudis ad cultum, januæ coelestis ad devotionem, et ornatus de- coelestis ad devotionem, et ornatus de- centis ad Domini honestatem. centis ad Domini honestatem.

Propter primum horum dicitur, Genes. Propter primum horum dicitur, Genes. XXVIII, 17 Pavensque Jacob: Quam XXVIII, 17 Pavensque Jacob: Quam terribilis est, inquit, locus iste ! terribilis est, inquit, locus iste !

De secundo dicitur in Psalmo xc11, De secundo dicitur in Psalmo xc11, 5 Domum tuam decet sanctitudo, Do- 5 Domum tuam decet sanctitudo, Do- mine, in longitudinem dierum. mine, in longitudinem dierum.

De tertio dicitur, lsa. vi, 1, ubi loqui- De tertio dicitur, lsa. vi, 1, ubi loqui- tur de templo: Vidi Dominum sedentem tur de templo: Vidi Dominum sedentem super solium excelsum, et elevatum : et super solium excelsum, et elevatum : et ea quæ sub ipso erant, replebant tem- ea quæ sub ipso erant, replebant tem- plum. Solium enim excelsum contem- plum. Solium enim excelsum contem- plandum in templo, cœlum est: eleva- plandum in templo, cœlum est: eleva- tum in cœlestibus spiritibus, et sanctis ani- tum in cœlestibus spiritibus, et sanctis ani- mabus, quarum conversatio in cœlis: et mabus, quarum conversatio in cœlis: et exinde resplendens omnis terra, maje- exinde resplendens omnis terra, maje- state ejus plena est: quia sicut dicitur, state ejus plena est: quia sicut dicitur, Ezechiel. XLII, 2. Terra splendebat a ma- Ezechiel. XLII, 2. Terra splendebat a ma- jestate ejus. Et ea quæ sub ipso in gra- jestate ejus. Et ea quæ sub ipso in gra- tiarum ordinibus, replent templum Eccle- tiarum ordinibus, replent templum Eccle- siæ. Ezechiel. XLIII, 10 Fili hominis, siæ. Ezechiel. XLIII, 10 Fili hominis, ostende domui Israel templum, et con- ostende domui Israel templum, et con- fundantur ab iniquitatibus suis. Sic, fundantur ab iniquitatibus suis. Sic, Act. III, 1 Petrus et Joannes ascen- Act. III, 1 Petrus et Joannes ascen- debant in templum ad horam oratio- debant in templum ad horam oratio- nis nonam. Sic dicitur, Ezechiel. XL, nis nonam. Sic dicitur, Ezechiel. XL, 31 et seq., quod octo gradibus ascen- 31 et seq., quod octo gradibus ascen- debatur in templum, tribus scilicet gra- debatur in templum, tribus scilicet gra- dibus in contemplatione, scilicet, con- dibus in contemplatione, scilicet, con- templatione visionis corporalis, et ima- templatione visionis corporalis, et ima- ginariæ, et intellectualis, quæ contem- ginariæ, et intellectualis, quæ contem-

1 Cf. II ad Corinth. XII, 2 et seq. 1 Cf. II ad Corinth. XII, 2 et seq.

2 Cf. Matth. XXII, 37. 2 Cf. Matth. XXII, 37.

plationes sunt tres coeli, in quos rapitur plationes sunt tres coeli, in quos rapitur Paulus tribus autem in amore, dili- Paulus tribus autem in amore, dili- gendo ex toto corde, et ex tota anima, gendo ex toto corde, et ex tota anima, et ex tota mente 2: et duobus in devo- et ex tota mente 2: et duobus in devo- tione orationis, et altitudine rectæ inten- tione orationis, et altitudine rectæ inten- tionis 3. tionis 3.

Ascenderunt autem isti, Ascenderunt autem isti,

« Ut orarent. >> « Ut orarent. >>

Et est finis istorum. Est autem ora- Et est finis istorum. Est autem ora- tio pius affectus in Deum directus. Et est tio pius affectus in Deum directus. Et est oratio ascensus intellectus in Deum. Et oratio ascensus intellectus in Deum. Et est oratio petitio decentium a Deo. est oratio petitio decentium a Deo.

Et secundum primam istarum diffini- Et secundum primam istarum diffini- tionum, affectus ascendit devote in Dei tionum, affectus ascendit devote in Dei bonitatem. Secundum autem secundam, bonitatem. Secundum autem secundam, quæ est Damasceni, intellectus ascendit quæ est Damasceni, intellectus ascendit limpide in veritatem. Secundum tertiam, limpide in veritatem. Secundum tertiam, quæ item est Damasceni, desiderium as- quæ item est Damasceni, desiderium as- cendit in bonorum Dei plenitudinem. Et cendit in bonorum Dei plenitudinem. Et sic, ut dicit Psalmus xxiv, 13 Anima sic, ut dicit Psalmus xxiv, 13 Anima orantis in bonis demorabitur, scilicet per orantis in bonis demorabitur, scilicet per tertium et excedit in lumine per secun- tertium et excedit in lumine per secun- dum. Joan. IV, 24 et 23: Spiritus est dum. Joan. IV, 24 et 23: Spiritus est Deus, et eos qui adorant eum, in spiritu Deus, et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare. Nam et Pa- et veritate oportet adorare. Nam et Pa- ter tales quærit qui adorent eum. Per ter tales quærit qui adorent eum. Per primum tota intenditur in bonitatis divi- primum tota intenditur in bonitatis divi- næ dulcedine. Psal. xxxv, 9: Inebria- næ dulcedine. Psal. xxxv, 9: Inebria- buntur ab ubertate domus tuæ, et tor- buntur ab ubertate domus tuæ, et tor- rente voluptatis tuæ potabis eos. rente voluptatis tuæ potabis eos.