462 462

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Secundo modo, si crimen quod occul- Secundo modo, si crimen quod occul- tum est prodat corrigendo. Hoc enim tum est prodat corrigendo. Hoc enim non est faciendum. Genes. XLII, 9: Ex- non est faciendum. Genes. XLII, 9: Ex- ploratores estis: ul videatis infirmiora ploratores estis: ul videatis infirmiora terræ venistis. terræ venistis.

Tertius modus est, si incorrigibilem Tertius modus est, si incorrigibilem corrigat. Ille enim non lucratur nisi corrigat. Ille enim non lucratur nisi vituperium, et odium. Hieronymus : vituperium, et odium. Hieronymus : « Frustra niti, et nihil aliud quam odium « Frustra niti, et nihil aliud quam odium « quærere, extremæ dementiæ est. » « quærere, extremæ dementiæ est. » Proverb. xv, 12: Non amat pestilens Proverb. xv, 12: Non amat pestilens eum qui se corripit, nec ad sapientes gra- eum qui se corripit, nec ad sapientes gra- ditur. Ibidem, v. 10: Qui increpationes ditur. Ibidem, v. 10: Qui increpationes odit, morietur. odit, morietur.

Quartus modus est, quando cum indi- Quartus modus est, quando cum indi- gnatione corripit : sicut Maria corripuit gnatione corripit : sicut Maria corripuit Moysen de uxore sua Æthiopissa, et per- Moysen de uxore sua Æthiopissa, et per- cussa est lepra, quia ex indignatione pro- cussa est lepra, quia ex indignatione pro- cessit correptio 1. cessit correptio 1.

Quintus modus est, quando ex deri- Quintus modus est, quando ex deri- sione procedit sicut Cham verenda pa- sione procedit sicut Cham verenda pa- tris derisit, et servituti addictus est 2. tris derisit, et servituti addictus est 2.

Sextus modus est, si ex inordinatione Sextus modus est, si ex inordinatione procedit sicut si sit cum accusatione et procedit sicut si sit cum accusatione et delatione. Hoc enim non est fraternæ delatione. Hoc enim non est fraternæ charitatis. Sic peccavit Joseph, Genes. charitatis. Sic peccavit Joseph, Genes. XXXVII, 2, qui accusavit fratres suos XXXVII, 2, qui accusavit fratres suos apud patrem crimine pessimo: et ideo apud patrem crimine pessimo: et ideo invidiam et odium conceperunt contra invidiam et odium conceperunt contra ipsum. ipsum.

Et ideo antiqui dixerunt, quod consi- Et ideo antiqui dixerunt, quod consi- derandum sit in correctione fraterna, derandum sit in correctione fraterna, quod sit utilis, quod sit expediens, et quod quod sit utilis, quod sit expediens, et quod sit facilis correctionis ille qui corrigitur, sit facilis correctionis ille qui corrigitur, et quod in processu correctionis hone- et quod in processu correctionis hone- stus modus adhibeatur. Unde versus: stus modus adhibeatur. Unde versus:

Utilis, expediens, facilis, processus honestus. Utilis, expediens, facilis, processus honestus.

Tunc enim quando sic ex charitate pro- Tunc enim quando sic ex charitate pro- cedit, ab Augustino vocatur osculum co- cedit, ab Augustino vocatur osculum co- lumbinum. Dicit enim sic in libro de lumbinum. Dicit enim sic in libro de Trinitate: « Gratanter quippe recipit Trinitate: « Gratanter quippe recipit « osculum columbinum benignissima « osculum columbinum benignissima « charitas. Dentem autem caninum vel « charitas. Dentem autem caninum vel « evitat cautissima humilitas, vel retundit « evitat cautissima humilitas, vel retundit « solidissima veritas. » Sic igitur et a « solidissima veritas. » Sic igitur et a

1 Cf. Numer. XII, 1 et seq. 1 Cf. Numer. XII, 1 et seq.

tali, et talis debet fieri correctio fraterna. tali, et talis debet fieri correctio fraterna. Unde Gregorius : « Si proximos nostros Unde Gregorius : « Si proximos nostros a sicut nosipsos diligere debemus, restat a sicut nosipsos diligere debemus, restat « ut eorum peccatis sicut nostris irasca- « ut eorum peccatis sicut nostris irasca- << mur. » Beda : « Ita peccat qui peccan- << mur. » Beda : « Ita peccat qui peccan- « tem videns, tacet, sicut qui peccanti « tem videns, tacet, sicut qui peccanti « non indulget. » Eccli. IV, 27 et 28 : « non indulget. » Eccli. IV, 27 et 28 : Ne reverearis proximum tuum in casu Ne reverearis proximum tuum in casu suo nec retineas verbum in tempore suo nec retineas verbum in tempore salutis. Chrysostomus : « Oportet pec- salutis. Chrysostomus : « Oportet pec- «< catoribus dicere quæ fecerunt, sicut fit «< catoribus dicere quæ fecerunt, sicut fit « ebriis post ebrietatem. » Semper enim « ebriis post ebrietatem. » Semper enim correctio adhibenda est, nisi sit despe- correctio adhibenda est, nisi sit despe- ratio correctionis, sicut diximus. Pro ratio correctionis, sicut diximus. Pro verb. 1x, 7: Qui erudit derisorem, ipse verb. 1x, 7: Qui erudit derisorem, ipse injuriam sibi facit : et qui arguit im- injuriam sibi facit : et qui arguit im- pium, sibi maculam generat. Ibidem, pium, sibi maculam generat. Ibidem, y. 8 Noli arguere derisorem, ne oderit y. 8 Noli arguere derisorem, ne oderit te. Argue sapientem, et diliget te. te. Argue sapientem, et diliget te.

Sic ergo sentiendum est de fraterna Sic ergo sentiendum est de fraterna correctione. correctione.

De correctione autem auctoritatis non De correctione autem auctoritatis non se intromittat nisi judex et Prælatus. Ad se intromittat nisi judex et Prælatus. Ad Roman. XIV, Roman. XIV, 4: Tu quis es, qui judicas 4: Tu quis es, qui judicas alienum servum? domino suo stat, aut alienum servum? domino suo stat, aut cadit. Et hoc modo Prælatus a subditis cadit. Et hoc modo Prælatus a subditis non corripitur. Unde Gregorius : « Præ- non corripitur. Unde Gregorius : « Præ- «< latum peccantem arguere nemo præsu- «< latum peccantem arguere nemo præsu- « mit. Et in exemplum culpa vehe- « mit. Et in exemplum culpa vehe- «< menter extenditur, cum pro reverentia «< menter extenditur, cum pro reverentia << gradus peccator honoratur. » Corripitur << gradus peccator honoratur. » Corripitur tamen fraterne Prælatus et monetur tamen fraterne Prælatus et monetur

quando peccat. quando peccat.

Hoc igitur est quod dicit : « Increpa Hoc igitur est quod dicit : « Increpa illum. » II ad Timoth. iv, 2: Argue, ob- illum. » II ad Timoth. iv, 2: Argue, ob- secra, increpa in omni patientia et do- secra, increpa in omni patientia et do- ctrina. Increpatio autem sonat in iram ctrina. Increpatio autem sonat in iram quamdam, quæ debet esse ex zelo justi- quamdam, quæ debet esse ex zelo justi- tiæ. Psal. LXVIII, 10: Zelus domus tuæ tiæ. Psal. LXVIII, 10: Zelus domus tuæ comedit tuæ. comedit tuæ.

« Et si pœnitentiam egerit, » « Et si pœnitentiam egerit, »

Etiamsi peccatum illud in nocumen- Etiamsi peccatum illud in nocumen- tum tui fuit, « dimitte illi. » In ora- tum tui fuit, « dimitte illi. » In ora- tione Manassæ : Peccavi, Domine, pec- tione Manassæ : Peccavi, Domine, pec- cavi, et iniquitates meas agnosco. Quare cavi, et iniquitates meas agnosco. Quare

2 Cf. Genes. 1x, 22 et seq. 2 Cf. Genes. 1x, 22 et seq.

IN EVANG. LUCÆ, XVII-4, 5. IN EVANG. LUCÆ, XVII-4, 5.

peto rogans te, remitte mihi, Domine, peto rogans te, remitte mihi, Domine, remitte mihi, etc. Luc. vi, 37: Dimit- remitte mihi, etc. Luc. vi, 37: Dimit- tite, et dimittemini. Eccli. xxviii, 2 : tite, et dimittemini. Eccli. xxviii, 2 : Relinque proximo tuo nocenti te, et Relinque proximo tuo nocenti te, et tunc deprecanti tibi peccata solventur. tunc deprecanti tibi peccata solventur. Si autem non in te, sed in Deum pecca- Si autem non in te, sed in Deum pecca- vit, non tui est arbitrii dimittere, sed vit, non tui est arbitrii dimittere, sed rogandus est Deus ut dimittat. I Reg. 11, rogandus est Deus ut dimittat. I Reg. 11, 25: Si peccaverit vir in virum, placari 25: Si peccaverit vir in virum, placari ei potest Deus si autem in Dominum ei potest Deus si autem in Dominum peccaverit vir, quis orabit pro eo ? peccaverit vir, quis orabit pro eo ?

« Et si septies in die peccaverit in « Et si septies in die peccaverit in

te. » te. »

« In die,» scilicet una. Proverb. xxiv, « In die,» scilicet una. Proverb. xxiv, 16 Septies cadet justus, et resurget : 16 Septies cadet justus, et resurget : impii autem corruent in malum. Quasi impii autem corruent in malum. Quasi dicat Quotiescumque peccaverit in te, dicat Quotiescumque peccaverit in te, quia solet universitas septenario desi- quia solet universitas septenario desi- gnari. gnari.

Septies autem peccare dicitur in fra- Septies autem peccare dicitur in fra- trem seductione intellectus a veritate, trem seductione intellectus a veritate, corruptione affectus a bonitate, corpus corruptione affectus a bonitate, corpus affligendo a pacis tranquillitate, necessa- affligendo a pacis tranquillitate, necessa- ria auferendo a vitæ sustentatione, sua ria auferendo a vitæ sustentatione, sua non communicando necessitatis tem- non communicando necessitatis tem- pore, famam lædendo detractione, malo pore, famam lædendo detractione, malo exemplo corrumpendo in via justitiæ. exemplo corrumpendo in via justitiæ. His enim septem modis lædi potest pro- His enim septem modis lædi potest pro- ximus. ximus.

De primo dicitur, Il ad Corinth. x1, 3: De primo dicitur, Il ad Corinth. x1, 3: Timeo ne sicut serpens Hevam seduxit, Timeo ne sicut serpens Hevam seduxit, ita corrumpantur sensus vestri, et exci- ita corrumpantur sensus vestri, et exci- dant a simplicitate quæ est in Christo. dant a simplicitate quæ est in Christo.

De secundo dicitur, Proverb. IX, 13 et De secundo dicitur, Proverb. IX, 13 et seq. : Mulier stulta et clamosa, plena- seq. : Mulier stulta et clamosa, plena- que illecebris, et nihil omnino sciens, que illecebris, et nihil omnino sciens, sedit in foribus domus suæ, super sellam sedit in foribus domus suæ, super sellam in excelso urbis loco, ut vocaret trans- in excelso urbis loco, ut vocaret trans- euntes, hoc est, a tramite bonitatis vo- euntes, hoc est, a tramite bonitatis vo- luntates revocaret. luntates revocaret.

De tertio dicitur, Cantic. I, 5: Filii De tertio dicitur, Cantic. I, 5: Filii matris meæ pugnaverunt contra me. matris meæ pugnaverunt contra me. De quarto autem dicitur, Isa. De quarto autem dicitur, Isa. III, 12: III, 12: Populum meum exactores sui spoliave- Populum meum exactores sui spoliave-

runt. runt.

31: 31:

De quinto dicitur, Proverb. xiv, De quinto dicitur, Proverb. xiv, Qui calumniatur egentem, exprobrat fa- Qui calumniatur egentem, exprobrat fa-

463 463

ctori ejus honorat autem eum qui mi- ctori ejus honorat autem eum qui mi- seretur pauperis. seretur pauperis.

De sexto, Psal. XLIX, 20: Sedens ad- De sexto, Psal. XLIX, 20: Sedens ad- versus fratrem tuum loquebaris, et versus fratrem tuum loquebaris, et adversus filium matris tuæ ponebas adversus filium matris tuæ ponebas scandalum. scandalum.

De septimo dicitur in Psalmo CXXXIX, De septimo dicitur in Psalmo CXXXIX, 6 Juxta iter scandalum posuerunt 6 Juxta iter scandalum posuerunt mihi. Et iterum, Psal. LVI, 7: Laqueum mihi. Et iterum, Psal. LVI, 7: Laqueum paraverunt pedibus meis, et incurvave- paraverunt pedibus meis, et incurvave- runt animam meam. runt animam meam.

Omnibus igitur his modis si peccave- Omnibus igitur his modis si peccave- rit in te frater tuus, rit in te frater tuus,

« Et septies in die conversus fue- « Et septies in die conversus fue- rit. >> rit. >>

Exinde dicunt quidam quod non tene- Exinde dicunt quidam quod non tene- tur aliquis remittere non pœnitenti, et tur aliquis remittere non pœnitenti, et veniam non petenti quod falsum est, veniam non petenti quod falsum est, cum dicatur, ad Roman. XII, 20: Si esu- cum dicatur, ad Roman. XII, 20: Si esu- rierit inimicus tuus, ciba illum : si sitit, rierit inimicus tuus, ciba illum : si sitit, potum da illi. Beneficiis enim debeo potum da illi. Beneficiis enim debeo prævenire eum, ut mea charitate ad pœ- prævenire eum, ut mea charitate ad pœ- nitentiam illum inducam. Sed hoc verum nitentiam illum inducam. Sed hoc verum est, quando conversus fuerit et poenitue- est, quando conversus fuerit et poenitue- rit, tunc lucratus sum eum. Cum tamen rit, tunc lucratus sum eum. Cum tamen gravitate morum et justitiæ debet re- gravitate morum et justitiæ debet re- mitti, ne nimis facilis venia incentivum mitti, ne nimis facilis venia incentivum præbeat iterum offendendi et ideo ali- præbeat iterum offendendi et ideo ali- qua severitas est adhibenda. qua severitas est adhibenda.

Et hoc est quod dicit: « Conversus fue- Et hoc est quod dicit: « Conversus fue- rit ad te, dicens, » hoc est, ad charitatem rit ad te, dicens, » hoc est, ad charitatem fraternam : « Pœnitet me » fecisse: tunc fraternam : « Pœnitet me » fecisse: tunc « dimitte illi.» Luc. XI, 4 Siquidem et « dimitte illi.» Luc. XI, 4 Siquidem et ipsi dimittimus omni debenti nobis. Sic ipsi dimittimus omni debenti nobis. Sic ergo, ut dictum est, dimitte illi qui in te ergo, ut dictum est, dimitte illi qui in te peccavit. peccavit.

« Et dixerunt Apostoli Domino : « Et dixerunt Apostoli Domino : Adauge nobis fidem. » Adauge nobis fidem. »

Hic incipit ostendere causam electionis Hic incipit ostendere causam electionis in humilitate fidei formatæ. Et hic qui- in humilitate fidei formatæ. Et hic qui- damn, et bene, incipiunt capitulum. damn, et bene, incipiunt capitulum.

Dividitur autem hoc capitulum in tres Dividitur autem hoc capitulum in tres partes, sicut tria ad fidem exiguntur. partes, sicut tria ad fidem exiguntur. Primum quidem, quod viva sit Primum quidem, quod viva sit per devo- per devo-

464 464

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tionem et calorem nimium caritatis. Se- tionem et calorem nimium caritatis. Se- cundum autem, quod efficax sit in indu- cundum autem, quod efficax sit in indu- cenda salute et hoc ostenditur in mira- cenda salute et hoc ostenditur in mira-

« Dixit autem Dominus: Si habue- « Dixit autem Dominus: Si habue- ritis fidem sicut granum sinapis, di- ritis fidem sicut granum sinapis, di- cetis huic arbori moro: Eradicare, et cetis huic arbori moro: Eradicare, et

bis. » bis. »

culo leprosorum. Tertium autem est, transplantare in mare : et obediet vo- culo leprosorum. Tertium autem est, transplantare in mare : et obediet vo- quod non sit quod non sit seducibilis, sed cauta in cre- seducibilis, sed cauta in cre- dulitate articulorum : et hoc ostendit dulitate articulorum : et hoc ostendit ubi respondet quæstioni Pharisæorum, ubi respondet quæstioni Pharisæorum, Utrum regnum Dei veniat, vel non? Utrum regnum Dei veniat, vel non? In primo horum duo dicuntur: in quo- In primo horum duo dicuntur: in quo- rum primo tangitur potentia vivæ et de- rum primo tangitur potentia vivæ et de- votæ fidei in secundo autem fidei votæ fidei in secundo autem fidei ostenditur obsequium et humilitas. ostenditur obsequium et humilitas.

In primo horum duo dicuntur, in quo- In primo horum duo dicuntur, in quo- rum primo petitio ponitur discipulorum, rum primo petitio ponitur discipulorum, et in secundo doctrinæ modus ex peli- et in secundo doctrinæ modus ex peli- tione formatus. tione formatus. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et dixerunt Apostoli Domino. » « Et dixerunt Apostoli Domino. »

Audientes enim tanta mirabilia de me- Audientes enim tanta mirabilia de me- rito et præmio misericordiæ: de merito rito et præmio misericordiæ: de merito quidem in villico de præmio autem in quidem in villico de præmio autem in divite purpurato, et Lazaro et tantum divite purpurato, et Lazaro et tantum terrorem in scandalo delectati in præ- terrorem in scandalo delectati in præ- mio futurorum, dixerunt Domino : mio futurorum, dixerunt Domino :

« Adauge nobis fidem. >> « Adauge nobis fidem. >>

: :

Quasi dicerent Jam quidem credi- Quasi dicerent Jam quidem credi- mus, sed crescere in fide æternorum de- mus, sed crescere in fide æternorum de- sideramus. 1 Petr. 11, 2: Lac concupi- sideramus. 1 Petr. 11, 2: Lac concupi- scite, ut in eo crescatis. I ad Corinth. XIII, scite, ut in eo crescatis. I ad Corinth. XIII, 11 Cum essem parvulus, loquebar ut 11 Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvulus, cogi- parvulus, sapiebam ut parvulus, cogi- tabam ut parvulus: quando autem fa- tabam ut parvulus: quando autem fa- ctus sum vir, evacuavi quæ erant par- ctus sum vir, evacuavi quæ erant par- vuli. Sic enim nobis augetur fides, vuli. Sic enim nobis augetur fides, quando nos augemur in fide, et abnega- quando nos augemur in fide, et abnega- mus ea quæ erant parvuli, hoc est, dubi- mus ea quæ erant parvuli, hoc est, dubi- tationem, et timorem. Unde, Matth. xiv, tationem, et timorem. Unde, Matth. xiv, 31 Modicæ fidei quare dubitasti? Ergo 31 Modicæ fidei quare dubitasti? Ergo « adauge nobis fidem, » ut et nos augea- « adauge nobis fidem, » ut et nos augea- mur in fide. Ad Hebr. x1, 24 Fide mur in fide. Ad Hebr. x1, 24 Fide Moyses grandis factus negavit se esse Moyses grandis factus negavit se esse filium filix Pharaonis. Ita et nos ista filium filix Pharaonis. Ita et nos ista præsentia propter futura desiderantes, præsentia propter futura desiderantes, petimus crescere in fide. petimus crescere in fide.

« Dixit autem Dominus, » respondens « Dixit autem Dominus, » respondens Apostolis. Et suum dicere fuit suum fa- Apostolis. Et suum dicere fuit suum fa- cere, sicut dicit Gregorius Nazianzenus. cere, sicut dicit Gregorius Nazianzenus. Psal. xxx11, 9 : Ipse dixit, et facta sunt. Psal. xxx11, 9 : Ipse dixit, et facta sunt.

<< Si habueritis fidem, etc. >> << Si habueritis fidem, etc. >>

: :

Tangit hic duo fidei propriam quali- Tangit hic duo fidei propriam quali- tatem, et potentiam. tatem, et potentiam.

Propria qualitas fidei notatur per hoc Propria qualitas fidei notatur per hoc quod dicitur: « Si habueritis fidem sic- quod dicitur: « Si habueritis fidem sic- ut granum sinapis. » Et quidem in præ- ut granum sinapis. » Et quidem in præ- cedentibus dictum est, quod granum cedentibus dictum est, quod granum sinapis parvum et subtile est in substan- sinapis parvum et subtile est in substan- tia, et acutum valde in actione, et cali- tia, et acutum valde in actione, et cali- dum, et dissolutivum. Parvitas autem dum, et dissolutivum. Parvitas autem

significat fidei humilitatem. Matth. xi, significat fidei humilitatem. Matth. xi, 25 Abscondisti hæc a sapientibus et 25 Abscondisti hæc a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. prudentibus, et revelasti ea parvulis. Humilibus enim ea quæ sunt fidei reve- Humilibus enim ea quæ sunt fidei reve- lantur. lantur.

Subtilitas autem sinapis subtilitatemn Subtilitas autem sinapis subtilitatemn significat sapientiæ fidei, de qua dicitur, significat sapientiæ fidei, de qua dicitur, I ad Corinth. II, 6 et 7: Sapientiam au- I ad Corinth. II, 6 et 7: Sapientiam au- tem loquimur inter perfectos: sapien- tem loquimur inter perfectos: sapien- tiam vero non hujus sæculi, neque prin- tiam vero non hujus sæculi, neque prin- cipum hujus sæculi qui destruuntur: sed cipum hujus sæculi qui destruuntur: sed loquimur Dei sapientiam in mysterio loquimur Dei sapientiam in mysterio quæ abscondita est. In hac enim veritate quæ abscondita est. In hac enim veritate subtilitas maxima est. subtilitas maxima est.

Hæc est etiam acuta in penetratione, Hæc est etiam acuta in penetratione, quia configit corda ad consentiendum quia configit corda ad consentiendum veritati. Ad Hebr. IV, 12: Vivus est veritati. Ad Hebr. IV, 12: Vivus est sermo Dei, et efficax, et penetrabilior sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti. Hinc est quod de omni gladio ancipiti. Hinc est quod de verbis fidei dicitur, Psal. cXIX, 4: Sa- verbis fidei dicitur, Psal. cXIX, 4: Sa- gittæ potentis acutæ. His enim verbis gittæ potentis acutæ. His enim verbis sicut sagittis transfigitur cor hominis. sicut sagittis transfigitur cor hominis.

Calidum autem est per charitatem, quæ Calidum autem est per charitatem, quæ per dilectionem operatur, et per illam per dilectionem operatur, et per illam dissolvit quidquid est machinationum dissolvit quidquid est machinationum adversus fidem. Hoc igitur modo fides adversus fidem. Hoc igitur modo fides

IN EVANG. LUCÆ, XVII-6, 7, 8. IN EVANG. LUCÆ, XVII-6, 7, 8.

habita, ut granum sinapis habetur. Su- habita, ut granum sinapis habetur. Su- perius autem et super Matthæum plura perius autem et super Matthæum plura dicta sunt de hoc'. dicta sunt de hoc'.

« Dicetis huic arbori moro. >> « Dicetis huic arbori moro. >>

Hic tangit de potentia fidei, et dat Hic tangit de potentia fidei, et dat exemplum in arbore moro. Matthæus exemplum in arbore moro. Matthæus autem,xvi, 19 et seq., dat exemplum in autem,xvi, 19 et seq., dat exemplum in monte. Et secundum litteram quidem monte. Et secundum litteram quidem intelligit quod in Matthæo dicit, quod intelligit quod in Matthæo dicit, quod nihil est impossibile credenti. Et exempla nihil est impossibile credenti. Et exempla sunt materialia. sunt materialia.

Quantum autem ad mysterium, mons Quantum autem ad mysterium, mons est altitudo fastus diabolici, qui stare non est altitudo fastus diabolici, qui stare non potest ante fidei humilitatem. Arbor au- potest ante fidei humilitatem. Arbor au- tem significat eum, qui fructificat mun- tem significat eum, qui fructificat mun- do et diabolo. Hæc arbor morus est a do et diabolo. Hæc arbor morus est a nigredine fructus. Et quia muscis et ver- nigredine fructus. Et quia muscis et ver- mibus est apta, folia enim comedunt ver- mibus est apta, folia enim comedunt ver- mes, qui bombices dicuntur, et faciunt mes, qui bombices dicuntur, et faciunt inde scricum, subtile opus ad vanita- inde scricum, subtile opus ad vanita- tem mundi. Isa. xix, 9: Confundentur tem mundi. Isa. xix, 9: Confundentur qui operabantur linum, pectentes et qui operabantur linum, pectentes et texentes subtilia. Muscæ autem quæ im- texentes subtilia. Muscæ autem quæ im- portunæ sunt, et insident per examina portunæ sunt, et insident per examina fructibus mori, sunt cogitationes carna- fructibus mori, sunt cogitationes carna- les et tentationes carnis. Eccle. x, 1: les et tentationes carnis. Eccle. x, 1: Muscæ morientes perdunt suavitatem Muscæ morientes perdunt suavitatem unguenti, hoc est, devotionis. Et hæc unguenti, hoc est, devotionis. Et hæc arbor non floret, quia non habet hono- arbor non floret, quia non habet hono- rem virtutis. Eccli. xxiv, 23: Flores mei rem virtutis. Eccli. xxiv, 23: Flores mei fructus honoris et honestatis. Et ideo ab fructus honoris et honestatis. Et ideo ab hac arbore nullum mel colligitur: quia hac arbore nullum mel colligitur: quia nihil habet dulcedinis, sed est amari suc- nihil habet dulcedinis, sed est amari suc- ci, et grossi, et ideo non floret. Job, XVII, ci, et grossi, et ideo non floret. Job, XVII, 2 In amaritudinibus moratur oculus 2 In amaritudinibus moratur oculus meus. Hic succus dum exprimitur et vino meus. Hic succus dum exprimitur et vino permiscetur, vehementer oppilativus ef- permiscetur, vehementer oppilativus ef- ficitur. Unde moretum quod ex moris et ficitur. Unde moretum quod ex moris et vino confectum est, valde est inebriati- vino confectum est, valde est inebriati- vum et sic aufert sensum, et motum, et vum et sic aufert sensum, et motum, et inducit ebrietatem. Isa. xxv, 7: Ili inducit ebrietatem. Isa. xxv, 7: Ili erraverunt in ebrietate, nescierunt vi- erraverunt in ebrietate, nescierunt vi- dentem. dentem.

465 465

Sic ergo significat arborem fructifi- Sic ergo significat arborem fructifi- cantem in diabolo. cantem in diabolo. Huic ergo dicetis : Huic ergo dicetis :

« Eradicare, » « Eradicare, »

Hoc est, radices quas infixisti evelle. Hoc est, radices quas infixisti evelle. Jerem. 1, 5 et 10 Prophetam in genti- Jerem. 1, 5 et 10 Prophetam in genti- bus dedi te ut evellas, et destruas, et bus dedi te ut evellas, et destruas, et disperdas, et dissipes, etc. disperdas, et dissipes, etc.

« Et transplantare in mare, » « Et transplantare in mare, »

Hoc est, vel in amaritudinem pœni- Hoc est, vel in amaritudinem pœni- tentiæ, vel inferni amaritudinem: sed tentiæ, vel inferni amaritudinem: sed primum est convenientius, quia sic ope- primum est convenientius, quia sic ope- ratur devotio fidei. Psal. cv, 7: Irrita- ratur devotio fidei. Psal. cv, 7: Irrita- verunt ascendentes in mare, mare Ru- verunt ascendentes in mare, mare Ru- brum. Sic dicitur in Psalmo LXXIV, 9: brum. Sic dicitur in Psalmo LXXIV, 9: Inclinavit ex hoc in hoc verumtamen Inclinavit ex hoc in hoc verumtamen fæx ejus non est exinanita. fæx ejus non est exinanita.

« Et obediet vobis, » « Et obediet vobis, »

Creaturæ fidei eo quod ipsa fides in- Creaturæ fidei eo quod ipsa fides in- nititur omnipotentiæ. Sicut fides Beatæ nititur omnipotentiæ. Sicut fides Beatæ Virginis stetit in verbo potentiæ, quod Virginis stetit in verbo potentiæ, quod dixit Angelus Quia non erit impossi- dixit Angelus Quia non erit impossi- bile apud Deum omne verbum 2. De con- bile apud Deum omne verbum 2. De con- ceptu autem Saræ, illi verbo innitebatur, ceptu autem Saræ, illi verbo innitebatur, quod dixit Angelus Numquid Deo quod dixit Angelus Numquid Deo quidquam est difficile ? Et illi quod quidquam est difficile ? Et illi quod dixit Dominus: Omnia possibilia sunt dixit Dominus: Omnia possibilia sunt credenti. Sic igitur quia fides obedit credenti. Sic igitur quia fides obedit omnipotentiæ, ideo omnia obediunt fi- omnipotentiæ, ideo omnia obediunt fi-

dei. dei.

3 3

« Quis autem vestrum habens ser- « Quis autem vestrum habens ser- vum arantem aut pascentem, qui re- vum arantem aut pascentem, qui re- gresso de agro dicat illi: Statim gresso de agro dicat illi: Statim transi, recumbe : transi, recumbe :

Et non dicat ei: Para quod cœnem, Et non dicat ei: Para quod cœnem, et præcinge te, et ministra mihi do- et præcinge te, et ministra mihi do-

1 Cf. Supra, VIII, 25. Cf. etiam enarrationes 1 Cf. Supra, VIII, 25. Cf. etiam enarrationes in Matthæum, XVII, 19. Tom. XX editionis no- in Matthæum, XVII, 19. Tom. XX editionis no- stræ Opp. B. Alberti. stræ Opp. B. Alberti.

XXIN XXIN

2 Luc. 1, 37. 2 Luc. 1, 37.

3 Genes. XVIII, 14. 3 Genes. XVIII, 14.

* Marc. 1x, 22. * Marc. 1x, 22.

30 30

10 10

466 466

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nec manducem et bibam, et post hæc nec manducem et bibam, et post hæc tu manducabis et bibes? tu manducabis et bibes?

Numquid gratiam habet servo illi, Numquid gratiam habet servo illi, quia fecit quæ ei imperaverat? quia fecit quæ ei imperaverat?

Non puto. Non puto.

» »

Hic tangit de fidei obsequiosa humili- Hic tangit de fidei obsequiosa humili-

tate. tate.

Dicit autem duo. Primo enim ponit Dicit autem duo. Primo enim ponit exemplarem similitudinem: secundo, exemplarem similitudinem: secundo, juxta similitudinem accipit doctrinam. juxta similitudinem accipit doctrinam.

: :

In similitudine tangit sex, quorum In similitudine tangit sex, quorum primum est, servi ad dominum condi- primum est, servi ad dominum condi- tio secundum est, servi obsequium: tio secundum est, servi obsequium: tertium est, incompetens esse servo do- tertium est, incompetens esse servo do- mini commodum : quartum est, servo mini commodum : quartum est, servo congruum obsequium post obsequium: congruum obsequium post obsequium: quintum est, servo deberi servilem ci- quintum est, servo deberi servilem ci- bum: sextum est, servo non deberi gra- bum: sextum est, servo non deberi gra- tias de obsequio, quia sibi obsequium tias de obsequio, quia sibi obsequium est debitum. Et hæc sex per ordinem in est debitum. Et hæc sex per ordinem in littera continentur. littera continentur.

De primo dicit : De primo dicit :

« Quis autem vestrum, » hoc est, ali- « Quis autem vestrum, » hoc est, ali- quis vestrum, « habens servum, » quia quis vestrum, « habens servum, » quia non omnium Apostolorum fuit habere non omnium Apostolorum fuit habere servum eo quod plerique eorum erant servum eo quod plerique eorum erant valde pauperes, et victum ipsimet manu valde pauperes, et victum ipsimet manu et arte quærebant. I ad Corinth. 1, 26: et arte quærebant. I ad Corinth. 1, 26: Videte vocationem vestram, fratres, quia Videte vocationem vestram, fratres, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles. non multi potentes, non multi nobiles. Sed aliqui nobiles et divites erant inter Sed aliqui nobiles et divites erant inter eos sicut Matthæus, et Bartholomæus, eos sicut Matthæus, et Bartholomæus, et pauci alii. Et ideo dicit: Aliquis ve- et pauci alii. Et ideo dicit: Aliquis ve- strum « habens servum. » strum « habens servum. »

Ecce conditio servi ad dominum, sic- Ecce conditio servi ad dominum, sic- ut et nostra conditio est ad Deum. Isa. ut et nostra conditio est ad Deum. Isa. LX, 12 Gens et regnum quod non ser- LX, 12 Gens et regnum quod non ser- vierit tibi, peribit: et Gentes solitudine vierit tibi, peribit: et Gentes solitudine vastabuntur. Psal. cxvi, 125 : Servus vastabuntur. Psal. cxvi, 125 : Servus tuus sum ego, da mihi intellectum, Do- tuus sum ego, da mihi intellectum, Do- mine. mine.

<< Arantem. » << Arantem. »

Hæc duo obsequia Apostolis et disci- Hæc duo obsequia Apostolis et disci- pulis conveniunt. Arare enim, est corda pulis conveniunt. Arare enim, est corda

vomere verbi, et aratro disciplinæ pro- vomere verbi, et aratro disciplinæ pro- scindere. Luc. 1x, 62: Nemo mittens scindere. Luc. 1x, 62: Nemo mittens manum suam ad aratrum, et respiciens manum suam ad aratrum, et respiciens retro, aptus est regno Dei. I ad Corinth. retro, aptus est regno Dei. I ad Corinth. III, 9: Dei agricultura estis. Osee x, 11: III, 9: Dei agricultura estis. Osee x, 11: Arabit Judas, et confringet sibi sulcos Arabit Judas, et confringet sibi sulcos Jacob. Proverb. x, 23: Multi cibi Jacob. Proverb. x, 23: Multi cibi in novalibus patrum. in novalibus patrum.

« Aut pascentem. » « Aut pascentem. »

Hoc est secundum opus curæ pasto- Hoc est secundum opus curæ pasto- ralis, et præcipue pascua boum: quia ralis, et præcipue pascua boum: quia boves significant clericos, qui et ipsi boves significant clericos, qui et ipsi possibiles sunt ad arandum. His enim possibiles sunt ad arandum. His enim Prælatus majorem curam debet impen- Prælatus majorem curam debet impen- dere, ut ex ipsis arantes corda plebium dere, ut ex ipsis arantes corda plebium semper possit accipere. Job, 1, 14: Bo- semper possit accipere. Job, 1, 14: Bo- ves arabant, et asinæ, hoc est, simplices, ves arabant, et asinæ, hoc est, simplices, pascebantur juxta eos. Eccli. xxxvIII, pascebantur juxta eos. Eccli. xxxvIII, 26: Qui tenet aratrum, et qui gloriatur 26: Qui tenet aratrum, et qui gloriatur in jaculo, stimulo boves agitat. Stimu- in jaculo, stimulo boves agitat. Stimu- lus enim quo agitat, est aculeus divini lus enim quo agitat, est aculeus divini timoris. Jaculum autem est acutum au- timoris. Jaculum autem est acutum au- ctoritatis. His enim duobus boves præ- ctoritatis. His enim duobus boves præ- parat, et incitat ad arandum. parat, et incitat ad arandum.

« Qui regresso de agro » « Qui regresso de agro »

Actionis et excercitii prædicationis, Actionis et excercitii prædicationis, « dicat illi. » Regresso (inquam) de la- « dicat illi. » Regresso (inquam) de la- bore actionis ad domum contemplatio- bore actionis ad domum contemplatio- nis. nis.

« Transi, » ab actione ad quietem, « Transi, » ab actione ad quietem, « et recumbe, » quiescens. Quasi dicat: « et recumbe, » quiescens. Quasi dicat: Hoc non dicet ei, dum aliquid operis Hoc non dicet ei, dum aliquid operis restat ad agendum in tanta necessitate restat ad agendum in tanta necessitate temporum. Sicut enim dicitur, Job, v, temporum. Sicut enim dicitur, Job, v, 7 Homo nascitur ad laborem. Exer- 7 Homo nascitur ad laborem. Exer-

cendus est ei qui suscepit agrum, hoc cendus est ei qui suscepit agrum, hoc est, Ecclesiam regendam. Et ideo quies est, Ecclesiam regendam. Et ideo quies non est conveniens servo. Eccli. xxx111, non est conveniens servo. Eccli. xxx111, 25 Panis, et disciplina, et opus servo. 25 Panis, et disciplina, et opus servo.

« Et non dicat ei: Para quod cœ- « Et non dicat ei: Para quod cœ-

nem. » nem. »

Quasi dicat Opus aratri et boum pa- Quasi dicat Opus aratri et boum pa- sturam perficiens, statim opus coquina- sturam perficiens, statim opus coquina-

IN EVANG. LUCÆ, XVII-8, 9, 10. IN EVANG. LUCÆ, XVII-8, 9, 10.

tionis domi in manu accipit et sic de tionis domi in manu accipit et sic de opere in opus transit, dicens cum Psal- opere in opus transit, dicens cum Psal- mista, Psal. LXXVI, 6: Dixi: Nunc cœpi : mista, Psal. LXXVI, 6: Dixi: Nunc cœpi : hæc mutatio dexteræ Excelsi. Eccli. xvIII, hæc mutatio dexteræ Excelsi. Eccli. xvIII, 6 Cum consummaverit homo, tunc in- 6 Cum consummaverit homo, tunc in- cipiet. Sicut enim dicit Beatus Bernar- cipiet. Sicut enim dicit Beatus Bernar- dus, « Homo ab homine servo non uni- dus, « Homo ab homine servo non uni- « cum, sed multiplex obsequium exi- « cum, sed multiplex obsequium exi- « git. » Tamen et hoc obsequium con- « git. » Tamen et hoc obsequium con- gruum est Apostolis, qui de fructibus gruum est Apostolis, qui de fructibus quos excolunt, Domino refectionem pa- quos excolunt, Domino refectionem pa- rant. Genes. xxv1, 7: Affer mihi de rant. Genes. xxv1, 7: Affer mihi de venatione tua, et fac cibos ut comedam, venatione tua, et fac cibos ut comedam, et benedicam tibi coram Domino. Co- et benedicam tibi coram Domino. Co- quuntur enim hi cibi igne charitatis : quuntur enim hi cibi igne charitatis : præparantur manu sapientiæ, et con- præparantur manu sapientiæ, et con- diuntur sapore bonitatis divinæ. Sic pa- diuntur sapore bonitatis divinæ. Sic pa- rantur cibi, quibus libenter vescitur Pa- rantur cibi, quibus libenter vescitur Pa- ter noster sicut dicit Rebecca, hoc est, ter noster sicut dicit Rebecca, hoc est, sapientia divina. sapientia divina.

« Et præcinge te, et ministra mi- « Et præcinge te, et ministra mi- hi. » hi. »

Ecce aliud obsequium post coquinatio- Ecce aliud obsequium post coquinatio- nem, ministratio ad mensam. Joan. XII, nem, ministratio ad mensam. Joan. XII, 26 Qui mihi ministrat, me sequatur : 26 Qui mihi ministrat, me sequatur : et ubi sum ego, hoc est, in habitu servi et ubi sum ego, hoc est, in habitu servi ministrans, illic et minister meus erit. ministrans, illic et minister meus erit. Ad Philip. 11, 7: Formam servi acci- Ad Philip. 11, 7: Formam servi acci- piens,... et habitu inventus ut homo, sci- piens,... et habitu inventus ut homo, sci- licet, ad ministerium præparatus. licet, ad ministerium præparatus.

« Donec manducem, » præparatos ad « Donec manducem, » præparatos ad te cibos mihi incorporando, te cibos mihi incorporando, « et bi- « et bi- bam, » hoc est, sine difficultate gluttiam. bam, » hoc est, sine difficultate gluttiam. Et significat innocentes, ad gratiam ve- Et significat innocentes, ad gratiam ve- nientes sicut ad Domini refectionem. nientes sicut ad Domini refectionem.

« Et post hæc tu manducabis et bi- « Et post hæc tu manducabis et bi- bes. » bes. »

Vel corporaliter sustentatus vel refe- Vel corporaliter sustentatus vel refe- ctus quia refectio non debetur nisi ei ctus quia refectio non debetur nisi ei qui laboravit. II ad Thessal. II, 10: qui laboravit. II ad Thessal. II, 10: Si quis non vult operari, nec manducet. Si quis non vult operari, nec manducet. Psal. cxxvII, 2: Labores manuum tua- Psal. cxxvII, 2: Labores manuum tua- rum quia manducabis, beatus es, et rum quia manducabis, beatus es, et bene tibi erit. Unde, Genes. xxiv, 33, bene tibi erit. Unde, Genes. xxiv, 33, dixit fidelis servus Abrahæ Eliezer : dixit fidelis servus Abrahæ Eliezer :

487 487

Non comedam, donec loquar sermones Non comedam, donec loquar sermones meos. Vel etiam spiritualiter in contem- meos. Vel etiam spiritualiter in contem- platione Domini dapibus refectus : quia platione Domini dapibus refectus : quia hæc refectio non datur nisi post laborem hæc refectio non datur nisi post laborem actionis quia non sapit cibus spiritualis actionis quia non sapit cibus spiritualis nisi post laborem virtutis. Unde, Pro- nisi post laborem virtutis. Unde, Pro- verb. xxx, 18, dicitur: Gustavit, et verb. xxx, 18, dicitur: Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus. vidit quia bona est negotiatio ejus.

« Numquid gratiam habet servo « Numquid gratiam habet servo illi? »> illi? »>

Dominus scilicet gratiam habet servo Dominus scilicet gratiam habet servo a quo tot genera exigit obsequiorum. a quo tot genera exigit obsequiorum. Psal. cxvIII, 128: Ad omnia mandata Psal. cxvIII, 128: Ad omnia mandata tua dirigebar, omnem viam iniquam tua dirigebar, omnem viam iniquam odio habui. odio habui.

» »

« Quia fecit quæ ei imperaverat, « Quia fecit quæ ei imperaverat, dominus ejus. Luc. xv, 29: Ecce tot dominus ejus. Luc. xv, 29: Ecce tot annis servio tibi, et numquam manda- annis servio tibi, et numquam manda- tum tuum præterivi. tum tuum præterivi.

<< Non puto, » << Non puto, »

Scilicet, quod gratias agat: quia de- Scilicet, quod gratias agat: quia de- bitum explevit servus, et vapularet nisi bitum explevit servus, et vapularet nisi faceret. Luc. xu, 47 Ille servus, qui faceret. Luc. xu, 47 Ille servus, qui cognovit voluntatem domini sui, et non cognovit voluntatem domini sui, et non præparavit, et non fecit secundum vo- præparavit, et non fecit secundum vo- luntatem ejus, vapulabit multis. luntatem ejus, vapulabit multis.

« Sic et vos, cum feceritis omnia « Sic et vos, cum feceritis omnia quæ præcepta sunt vobis, dicite : quæ præcepta sunt vobis, dicite : Servi inutiles sumus: quod debuimus Servi inutiles sumus: quod debuimus facere, fecimus. » facere, fecimus. »

Hic accipit doctrinam juxta similitu- Hic accipit doctrinam juxta similitu- dinem inductam. dinem inductam.

Dicit autem quatuor: servitii genera- Dicit autem quatuor: servitii genera- litatem, omnium præceptorum obedien- litatem, omnium præceptorum obedien- tiam, humilitatis recognitionem, et de- tiam, humilitatis recognitionem, et de- biti adstrictionem. biti adstrictionem.

De primo dicit : « Sic et vos, » ut ille De primo dicit : « Sic et vos, » ut ille servus generaliter serviens, « cum fece- servus generaliter serviens, « cum fece- ritis omnia. » Exod. xxiv, 7: Omnia ritis omnia. » Exod. xxiv, 7: Omnia quæ locutus est Dominus faciemus, et quæ locutus est Dominus faciemus, et erimus obedientes. erimus obedientes.

« Quæ præcepta sunt vobis, » quia, « Quæ præcepta sunt vobis, » quia,

468 468

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sicut dicitur, Jacob. II, 10: Quicumque sicut dicitur, Jacob. II, 10: Quicumque totam Legem servaverit, offendat autem totam Legem servaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. Quia in uno, factus est omnium reus. Quia connexæ sunt virtutes, et connexa sunt connexæ sunt virtutes, et connexa sunt mandata. Nec vult Deus habere obe- mandata. Nec vult Deus habere obe- dientem in uno, sed in omnibus. Tob. dientem in uno, sed in omnibus. Tob. v, 1: Omnia quæcumque præcepisti v, 1: Omnia quæcumque præcepisti mihi faciam, pater. mihi faciam, pater.

« Dicite Servi inutiles sumus. » « Dicite Servi inutiles sumus. »

Ecce humilitatis recognitio, scilicet, Ecce humilitatis recognitio, scilicet, quod factum proprium parvum videa- quod factum proprium parvum videa- tur, et inutile ex seipso. Et si aliquid est tur, et inutile ex seipso. Et si aliquid est in eo, quod hoc sit ex Deo. Isa. LXIV, 6: in eo, quod hoc sit ex Deo. Isa. LXIV, 6: Quasi pannus menstruatæ universæ ju- Quasi pannus menstruatæ universæ ju- stitiæ nostræ. Psal. cxxxvi, 16: Imper- stitiæ nostræ. Psal. cxxxvi, 16: Imper- fectum meum viderunt oculi tui. Ex no- fectum meum viderunt oculi tui. Ex no- bis enim opus nostrum est inutile. bis enim opus nostrum est inutile. I ad Corinth. xv, 9: Ego enim sum mi- I ad Corinth. xv, 9: Ego enim sum mi- nimus Apostolorum, qui non sum di- nimus Apostolorum, qui non sum di- gnus vocari Apostolus. I ad Corinth. m, gnus vocari Apostolus. I ad Corinth. m, 7 Neque qui plantat est aliquid, ne- 7 Neque qui plantat est aliquid, ne- que qui rigat sed qui incrementum que qui rigat sed qui incrementum dat, Deus. dat, Deus.

: :

« Quod debuimus, etc. » « Quod debuimus, etc. »

Obligationis et debiti ad obsequen- Obligationis et debiti ad obsequen- dum recognitio: quia, « quod debui- dum recognitio: quia, « quod debui- mus, » ex natura qua conditi sumus ab mus, » ex natura qua conditi sumus ab ipso, et ex pretio quo empti sumus ab ipso, et ex pretio quo empti sumus ab ipso, « facere, fecimus: » etiamsi in ipso, « facere, fecimus: » etiamsi in nullo essemus remunerandi. Sic enim nullo essemus remunerandi. Sic enim ille qui formam nobis dedit serviendi, ille qui formam nobis dedit serviendi, servivit. Matth. xx, 28: Filius hominis servivit. Matth. xx, 28: Filius hominis non venit ministrari, sed ministrare, et non venit ministrari, sed ministrare, et dare animam suam redemptionem pro dare animam suam redemptionem pro multis. Luc. XXII, 27: Quis major multis. Luc. XXII, 27: Quis major est, qui recumbit, an qui ministrat? est, qui recumbit, an qui ministrat? nonne qui recumbit? Ego autem in me- nonne qui recumbit? Ego autem in me- dio vestrum sum sicut qui ministrat. Et, dio vestrum sum sicut qui ministrat. Et, ibidem, y. 26 Qui major est in vobis, ibidem, y. 26 Qui major est in vobis, fiat sicut minor: et qui præcessor est, fiat sicut minor: et qui præcessor est, sicut ministrator. sicut ministrator.

Sic ergo determinata est pars de fidei Sic ergo determinata est pars de fidei Christianæ obsequiosa humilitate. Christianæ obsequiosa humilitate.

« Et factum est, dum iret in Jerusa- « Et factum est, dum iret in Jerusa- lem, transibat per mediam Samariam lem, transibat per mediam Samariam et Galilæam. et Galilæam.

« Et cum ingrederetur quoddam « Et cum ingrederetur quoddam castellum, occurrerunt ei decem viri castellum, occurrerunt ei decem viri leprosi., leprosi.,

» »

Dicuntur autem hic quatuor, in qui- Dicuntur autem hic quatuor, in qui- bus ostenditur efficacia fidei, scilicet, bus ostenditur efficacia fidei, scilicet, sanandorum leprosorum occursus, sani- sanandorum leprosorum occursus, sani- tatis a sanati cupientibus interpellatio, tatis a sanati cupientibus interpellatio, sanationis sacramentalis in fide operatio, sanationis sacramentalis in fide operatio, et sanatorum de beneficio percepto gra- et sanatorum de beneficio percepto gra- tiarum actio. tiarum actio.

In primo horum quinque dicuntur : In primo horum quinque dicuntur : Domini de miraculo futuro dispositio, Domini de miraculo futuro dispositio, via Domini ad sanitatis operationem via Domini ad sanitatis operationem congrua directio, castelli in quod intra- congrua directio, castelli in quod intra- vit inventio, leprosorum occursio, et le- vit inventio, leprosorum occursio, et le- prosorum mystica numeratio. prosorum mystica numeratio.

De primo igitur dicit : « Et factum De primo igitur dicit : « Et factum est. » Ibi est versus. Et intelligitur fa- est. » Ibi est versus. Et intelligitur fa- ctum in divinæ sapientiæ dispositione, ctum in divinæ sapientiæ dispositione, quæ omnia Christi opera disposuit. quæ omnia Christi opera disposuit. Joan. xvII, 4 Opus consummavi quod Joan. xvII, 4 Opus consummavi quod dedisti mihi ut faciam. Isa. xxxvII, 26: dedisti mihi ut faciam. Isa. xxxvII, 26: Ex diebus antiquis ergo plasmavi illud, Ex diebus antiquis ergo plasmavi illud, et nunc adduxi. et nunc adduxi.

« Dum iret, etc. » « Dum iret, etc. »

Ecce viæ ad salutem salvandorum Ecce viæ ad salutem salvandorum directio. Duo autem dicit: intentionem directio. Duo autem dicit: intentionem Christi quo tendebat, et loca per quæ Christi quo tendebat, et loca per quæ transibat. transibat.

Dicit igitur « Dum iret, » hoc est, Dicit igitur « Dum iret, » hoc est, dum ire disponeret, « in Jerusalem, » dum ire disponeret, « in Jerusalem, » ubi excessum completurus erat noștræ ubi excessum completurus erat noștræ salutis. Sicut enim supra dixit, x, salutis. Sicut enim supra dixit, x, 33 Non capit prophetam perire extra 33 Non capit prophetam perire extra Jerusalem. Jerusalem.

: :

« Transibat per mediam Sama- « Transibat per mediam Sama- riam, » riam, »

Scilicet in eundo Jerusalem. Per il- Scilicet in eundo Jerusalem. Per il- lam enim frequenter transibat, et ibi lam enim frequenter transibat, et ibi multos converterat : sicut dicitur, Joan. multos converterat : sicut dicitur, Joan.

IN EVANG. LUCE, XVII-11, 12. IN EVANG. LUCE, XVII-11, 12.

IV, 39. Et ibi etiam discipulos ad IV, 39. Et ibi etiam discipulos ad eundum ad messem adhortatus fuerat. eundum ad messem adhortatus fuerat. Quare autem dicatur Samaria, jam su- Quare autem dicatur Samaria, jam su- pra, 1x, 52, diximus . Et quia jam fides pra, 1x, 52, diximus . Et quia jam fides ibi pullulare sicut granum sinapis cœ- ibi pullulare sicut granum sinapis cœ- perat, ideo ibi conveniens fuit ut virtus perat, ideo ibi conveniens fuit ut virtus ejus ostenderetur. Sic ergo transibat per ejus ostenderetur. Sic ergo transibat per mediam Samariam, ut undique ad eum mediam Samariam, ut undique ad eum confluere possent qui salutem cupie- confluere possent qui salutem cupie- bant. bant.

« Et Galilæam, » « Et Galilæam, »

Quia et ab illa prædicare incepit. Et Quia et ab illa prædicare incepit. Et de Galilæa præcipuos ex Apostolis et de Galilæa præcipuos ex Apostolis et discipulis vocavit. Unde et Galilæi disci- discipulis vocavit. Unde et Galilæi disci- puli vocabantur. Act. 11, 7: Nonne ecce puli vocabantur. Act. 11, 7: Nonne ecce omnes isti qui loquuntur, Galilæi sunt? omnes isti qui loquuntur, Galilæi sunt? Confortando ergo illos Confortando ergo illos per miracula, per miracula, qui jam de his regionibus credere ince- qui jam de his regionibus credere ince- perant, per ipsas præcipue transibant. perant, per ipsas præcipue transibant.

« Et cum ingrederetur quoddam ca- « Et cum ingrederetur quoddam ca- stellum, » stellum, »

Hoc est, oppidum incastellatum : quia Hoc est, oppidum incastellatum : quia cum multis discipulorum turbis ibat: cum multis discipulorum turbis ibat: nec poterant eum capere loca parva: et nec poterant eum capere loca parva: et ideo frequenter ibat ad civitates, et op. ideo frequenter ibat ad civitates, et op. pida. Maxime quia ibi plures erant qui- pida. Maxime quia ibi plures erant qui- bus verbum salutis prodesse poterat. bus verbum salutis prodesse poterat. Adhuc autem, quia et facto mystice do- Adhuc autem, quia et facto mystice do- cuit, ut nos et nostra semper in tuto cuit, ut nos et nostra semper in tuto loco collocaremus. Dixerat enim per lin- loco collocaremus. Dixerat enim per lin- guam Ecclesiastæ, x, 15: Labor stultorum guam Ecclesiastæ, x, 15: Labor stultorum affliget eos qui nesciunt in urbem per- affliget eos qui nesciunt in urbem per- gere. In cujus rei figuram, 11 Reg. v, 9 : gere. In cujus rei figuram, 11 Reg. v, 9 : Habitavit David in arce, et vocavit Habitavit David in arce, et vocavit eam Civitatem David: ut et nos eam Civitatem David: ut et nos cipientes Dominum, in locum munitum cipientes Dominum, in locum munitum recipiamus eum : ubi sunt fossata hu- recipiamus eum : ubi sunt fossata hu- militatum ubi sunt muri sacramento- militatum ubi sunt muri sacramento- rum, et præceptorum, et consiliorum : rum, et præceptorum, et consiliorum : ubi sunt turres vitæ et contemplationis ubi sunt turres vitæ et contemplationis altitudinum ubi sunt portæ virtutum : altitudinum ubi sunt portæ virtutum : ubi præsidia Angelorum, et Sanctorum. ubi præsidia Angelorum, et Sanctorum.

re- re-

1 Cf. Enarrationes in Evangelium Lucæ, ix, 1 Cf. Enarrationes in Evangelium Lucæ, ix, 52. Tom. XXII Opp. B. Alberti in nostra nova 52. Tom. XXII Opp. B. Alberti in nostra nova editione. editione.

469 469

Profundum quippe humilitatis est fos- Profundum quippe humilitatis est fos- satum sicut dicitur, Ezechiel. xLiu, satum sicut dicitur, Ezechiel. xLiu, 13: Hæc quoque erat fossa altaris. Quia 13: Hæc quoque erat fossa altaris. Quia terrenos affectus effodientes, in ima hu- terrenos affectus effodientes, in ima hu- militatis pervenire debemus. militatis pervenire debemus.

Custodia autem sacramentorum, et Custodia autem sacramentorum, et præceptorum, et consiliorum solido- præceptorum, et consiliorum solido- rum et ad voluntatem, et opus, et de- rum et ad voluntatem, et opus, et de- bitas circumstantias, et bonum finem bitas circumstantias, et bonum finem quadratorum, fortissimum perficit mu- quadratorum, fortissimum perficit mu- rum hospitii Domini, in quo tute collo- rum hospitii Domini, in quo tute collo- catur. Isa. xxvi, 1: Ponetur in ea mu- catur. Isa. xxvi, 1: Ponetur in ea mu- rus, et antemurale. rus, et antemurale.

Turres autem sunt vitæ et contempla- Turres autem sunt vitæ et contempla- tionis fastigia. Judith, XIII, 1: Et dixit tionis fastigia. Judith, XIII, 1: Et dixit Judith a longe custodibus murorum : Judith a longe custodibus murorum : Aperite portas, quoniam nobiscum est Aperite portas, quoniam nobiscum est Deus, qui fecit virtutem in Israel. Deus, qui fecit virtutem in Israel. Psal. cxxi, 7 Fiat pax in virtute tua, Psal. cxxi, 7 Fiat pax in virtute tua, et abundantia in turribus tuis. et abundantia in turribus tuis.

De portis autem virtutum dicitur in De portis autem virtutum dicitur in Psalmo cxvi, 19 Aperite mihi portas Psalmo cxvi, 19 Aperite mihi portas justitiæ, etc. justitiæ, etc.

Præsidia Angelorum etiam non de- Præsidia Angelorum etiam non de- sunt. Hæc enim sunt illa præsidia, de sunt. Hæc enim sunt illa præsidia, de quibus dixit Jacob, quod vocantur Ma- quibus dixit Jacob, quod vocantur Ma- hanaim, hoc est, castra. Castra enim hanaim, hoc est, castra. Castra enim Dei sunt hæc 2. Dei sunt hæc 2.

In hoc enim castellum intrat tute Je- In hoc enim castellum intrat tute Je- sus cum discipulis suis Galilæis qui vo- sus cum discipulis suis Galilæis qui vo- luerunt eum præcipitare 3, et Samari- luerunt eum præcipitare 3, et Samari- tanis qui noluerunt eum recipere 4, per- tanis qui noluerunt eum recipere 4, per- transiens. Sic igitur docet mystice quod transiens. Sic igitur docet mystice quod vel quale sit sibi tutum hospitium. vel quale sit sibi tutum hospitium. Omnis enim Christi actio nostra est in- Omnis enim Christi actio nostra est in- structio. structio.

« Occurrerunt ei, » « Occurrerunt ei, »

Per devotionem, et sibi offerentes. Per devotionem, et sibi offerentes. Amos, IV, 12 et 13: Præparare in Amos, IV, 12 et 13: Præparare in occursum Dei tui, Israel. Quia ecce for- occursum Dei tui, Israel. Quia ecce for- mans montes, et creans ventum, et an- mans montes, et creans ventum, et an- nuntians homini eloquium suum, fa- nuntians homini eloquium suum, fa- ciens matutinam nebulam, et gradiens ciens matutinam nebulam, et gradiens

2 Genes XXXII, 2. 2 Genes XXXII, 2.

3 Cf. Luc. IV, 29. 3 Cf. Luc. IV, 29. + Cf. Luc. 1x, 53. + Cf. Luc. 1x, 53.

470 470

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

super excelsa terræ: Dominus Deus exer- super excelsa terræ: Dominus Deus exer- cituum nomen ejus. cituum nomen ejus.

Quinque gratias tangit, quas exhibet Quinque gratias tangit, quas exhibet occurrenti. Facit enim montes altissimæ occurrenti. Facit enim montes altissimæ justitiæ, de quibus, Jerem. xxXI, 23: justitiæ, de quibus, Jerem. xxXI, 23: Benedicat tibi Dominus, pulchritudo Benedicat tibi Dominus, pulchritudo justitiæ, mons sanctus. Psal. LXVII, 17: justitiæ, mons sanctus. Psal. LXVII, 17: Mons in quo beneplacitum est Deo ha- Mons in quo beneplacitum est Deo ha- bitare in eo. Hic est qui creat ventum bitare in eo. Hic est qui creat ventum in refrigerio concupiscentiæ per flatum in refrigerio concupiscentiæ per flatum Sancti Spiritus. Daniel. III, 50: Fecit Sancti Spiritus. Daniel. III, 50: Fecit medium fornacis quasi ventum roris medium fornacis quasi ventum roris flantem. Hic facit homini annuntiari flantem. Hic facit homini annuntiari eloquium suum per veritatis inspiratio eloquium suum per veritatis inspiratio nem ad intellectum. Psal. LXXXIV, 9: nem ad intellectum. Psal. LXXXIV, 9: Audiam quid loquatur in me Dominus Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. Hic facit matutinam nebulam. Deus. Hic facit matutinam nebulam. Hæc autem est fumus, et vapor devotio- Hæc autem est fumus, et vapor devotio- nis ad elevationem solis in corde et lu- nis ad elevationem solis in corde et lu- cis ut mane a diebus juventutis eleve- cis ut mane a diebus juventutis eleve- tur hæc nebula. Eccli. XLIII, 24: Medi- tur hæc nebula. Eccli. XLIII, 24: Medi- cina omnium in festinatione nebulæ. cina omnium in festinatione nebulæ. Osee, VI, 4 Misericordia vestra quasi Osee, VI, 4 Misericordia vestra quasi nubes matutina. Hic graditur concul- nubes matutina. Hic graditur concul- cando, et despiciendo super excelsa ter- cando, et despiciendo super excelsa ter- ræ. Despicit enim omnia ad excelsa ter- ræ. Despicit enim omnia ad excelsa ter- renæ altitudinis pertinentia, dicens illud renæ altitudinis pertinentia, dicens illud Judicum, v, 21: Conculca, anima mea, Judicum, v, 21: Conculca, anima mea, robustos. Et illud Malachiæ, IV, 3: Cal- robustos. Et illud Malachiæ, IV, 3: Cal- cabitis impios, cum fuerint cinis sub cabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum. Hic est Domi- planta pedum vestrorum. Hic est Domi- nus Deus noster, cui omnes infirmi de- nus Deus noster, cui omnes infirmi de- bent occurrere, quia in his gratiis reci- bent occurrere, quia in his gratiis reci- piunt sanitatem. piunt sanitatem.

« Decém viri leprosi. « Decém viri leprosi.

» »

Numero, sexu, et ægritudine descri- Numero, sexu, et ægritudine descri- buntur. buntur.

Numero enim decem, quia decem de- Numero enim decem, quia decem de- fectibus subjacebant horum quibus om- fectibus subjacebant horum quibus om- nis ordo divinus perficitur ad numerum nis ordo divinus perficitur ad numerum salutis et perfectionis. In opere enim salutis et perfectionis. In opere enim deficiebant a rectitudine virtutis, a con- deficiebant a rectitudine virtutis, a con- silio sive prudentia ordinis, et a dire. silio sive prudentia ordinis, et a dire. ctione legis. Opus enim nostrum lege ctione legis. Opus enim nostrum lege regulatur ut sit licitum prudentia or- regulatur ut sit licitum prudentia or- dinatur, ut sit honestum virtute autem dinatur, ut sit honestum virtute autem perficitur, ut sit ædificatorium. De qui- perficitur, ut sit ædificatorium. De qui-

bus dicit Apostolus, I ad Corinth. vi, bus dicit Apostolus, I ad Corinth. vi, 12 Omnia mihi licent, sed non omnia 12 Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt. Omnia mihi licent, sed ego expediunt. Omnia mihi licent, sed ego sub nullius redigar potestate. His igi- sub nullius redigar potestate. His igi- tur deficiebant in opere et erat opus tur deficiebant in opere et erat opus eorum fœde maculatum, et lepra resper- eorum fœde maculatum, et lepra resper- sum ad deformitatem morpheam. sum ad deformitatem morpheam.

In virtute autem operativa, sive spi- In virtute autem operativa, sive spi- ritus, sive corporis, a tribus deficiebant. ritus, sive corporis, a tribus deficiebant. Virtus enim operativa triplex est : ra- Virtus enim operativa triplex est : ra- tionabilis, opus quidem decernens : con- tionabilis, opus quidem decernens : con- cupiscibilis, bonam voluntatem dispo- cupiscibilis, bonam voluntatem dispo- nens et irascibilis, contraria bono, et nens et irascibilis, contraria bono, et impedimenta removens. Lepra autem in impedimenta removens. Lepra autem in rationabili, est protervitas phantastica : rationabili, est protervitas phantastica : lepra vero in concupiscibili, est concu- lepra vero in concupiscibili, est concu- piscentia mundana : lepra autem in ira- piscentia mundana : lepra autem in ira- scibili, est indignatio ad id quod ad bo- scibili, est indignatio ad id quod ad bo- num promovet et inclinat. Primum est num promovet et inclinat. Primum est lepra insipientiæ: secundum, lepra libi- lepra insipientiæ: secundum, lepra libi- dinosæ concupiscentiæ tertium autem, dinosæ concupiscentiæ tertium autem, lepra famosæ iræ. De primo dicitur in lepra famosæ iræ. De primo dicitur in Psalmo XIII, 1: Corrupti sunt, et abo- Psalmo XIII, 1: Corrupti sunt, et abo- minabiles facti sunt in studiis suis. minabiles facti sunt in studiis suis. De secundo, Psal. x, 3 : Omnes de- De secundo, Psal. x, 3 : Omnes de- clivarunt. De tertio autem dicitur, Ibi- clivarunt. De tertio autem dicitur, Ibi- dem, XIII, 3, quod simul inutiles facti dem, XIII, 3, quod simul inutiles facti sunt quia prorsus inutilis est, qui sunt quia prorsus inutilis est, qui bono indignatur, et malum amplectitur. bono indignatur, et malum amplectitur. Hæc est enim malitia dæmoniaca. Hæc est enim malitia dæmoniaca.

Similiter in cordis imagine sunt qua- Similiter in cordis imagine sunt qua- tuor corruptiones. Imago Dei debet esse tuor corruptiones. Imago Dei debet esse thesaurus divinorum bonorum per me- thesaurus divinorum bonorum per me- moriam, debet esse lucerna veritatis per moriam, debet esse lucerna veritatis per intellectum, debet esse dulcedo divinæ intellectum, debet esse dulcedo divinæ bonitatis per voluntatem, debet esse bonitatis per voluntatem, debet esse imago totius Trinitatis per assimilatio- imago totius Trinitatis per assimilatio- nem. Lepra autem respergens memo- nem. Lepra autem respergens memo- riam, est Dei oblivio: lepra inficiens in- riam, est Dei oblivio: lepra inficiens in- tellectum, est. vanitatis intuitio: lepra tellectum, est. vanitatis intuitio: lepra respergens voluntatem et corrumpens, respergens voluntatem et corrumpens, est in caducis delectatio: lepra autem est in caducis delectatio: lepra autem totam faciem animæ deformans, est ima- totam faciem animæ deformans, est ima- ginis diaboli vel mundi conformatio. De ginis diaboli vel mundi conformatio. De primo horum dicitur, Isa. LVI, 11: primo horum dicitur, Isa. LVI, 11: Mentita es, et mei non es recordata. De Mentita es, et mei non es recordata. De secundo, dicitur, Isa. xxvi, 15: Posui- secundo, dicitur, Isa. xxvi, 15: Posui- mus mendacium spem nostram, et men- mus mendacium spem nostram, et men- dacio protecti sumus. De tertio, dici- dacio protecti sumus. De tertio, dici-

IN EVANG. LUCÆ, XVII-11, 12. IN EVANG. LUCÆ, XVII-11, 12.

tur, Joan. vIII, 44: Vos ex patre dia- tur, Joan. vIII, 44: Vos ex patre dia- bolo estis, et desideria patris vestri bolo estis, et desideria patris vestri vultis facere. Desideria autem diaboli vultis facere. Desideria autem diaboli sunt in mala et perversa voluntate, et sunt in mala et perversa voluntate, et pertinaciter corrupta. De quarto autem pertinaciter corrupta. De quarto autem dicitur, Isa. 1, 4: Dereliquerunt Domi- dicitur, Isa. 1, 4: Dereliquerunt Domi- num, blasphemaverunt sanctum Israel, num, blasphemaverunt sanctum Israel, abalienati sunt retrorsum. Isa. Lix, 13: abalienati sunt retrorsum. Isa. Lix, 13: Aversi sumus ne iremus post tergum Aversi sumus ne iremus post tergum Dei nostri. Imitando enim diabolum, Dei nostri. Imitando enim diabolum, imaginem Dei in similitudinem diaboli- imaginem Dei in similitudinem diaboli- cam convertunt: et sic lepra deforman- cam convertunt: et sic lepra deforman- te, imago maculatur. te, imago maculatur.

Istæ decem lepræ decem sunt leprosi. Istæ decem lepræ decem sunt leprosi. Sed primi tres lepram habent in exte- Sed primi tres lepram habent in exte- rioribus. rioribus.

Et prima quidem lepra, lepra manus Et prima quidem lepra, lepra manus Moysi, quæ facta est leprosa per edu- Moysi, quæ facta est leprosa per edu- ctionem de sinu. Manus enim refertur ad ctionem de sinu. Manus enim refertur ad opera et hæc inficitur, quando in occul- opera et hæc inficitur, quando in occul- to sinus, nec lege, nec consilio honesta- to sinus, nec lege, nec consilio honesta- tis, nec rectitudine virtutis regulatur. tis, nec rectitudine virtutis regulatur. Virtutis autem defectus in opere manum Virtutis autem defectus in opere manum maxime inficit. maxime inficit.

Secunda lepra est, quæ est ex defectu Secunda lepra est, quæ est ex defectu consilii et honestatis, quando homo totus consilii et honestatis, quando homo totus turpis in opere et inhonestus efficitur, turpis in opere et inhonestus efficitur, nihil agens consulte. Luc. v, 12: Ecce nihil agens consulte. Luc. v, 12: Ecce vir plenus lepra, et videns Jesum, et pro- vir plenus lepra, et videns Jesum, et pro- cidens in faciem, rogavit eum, dicens : cidens in faciem, rogavit eum, dicens : Domine, si vis, potes me mundare. Domine, si vis, potes me mundare.

Tertia lepra est, quæ est in opere ex Tertia lepra est, quæ est in opere ex -defectu liciti, quia fit contra legem. Di- -defectu liciti, quia fit contra legem. Di- cit enim Augustinus, quod peccatum est cit enim Augustinus, quod peccatum est dictum, vel factum minus rectum contra dictum, vel factum minus rectum contra legem Dei. Dicitur, II Paralip. xxvi, 21: legem Dei. Dicitur, II Paralip. xxvi, 21: Habitavit Ozias in domo separata, ple- Habitavit Ozias in domo separata, ple- nus lepra. Tales enim legi non obedien- nus lepra. Tales enim legi non obedien- tes, semper se ab aliis separant, et sunt tes, semper se ab aliis separant, et sunt excommunicati a Domino. excommunicati a Domino.

Lepra autem quarta quæ est rationis Lepra autem quarta quæ est rationis opus decernere debentis, est lepra Simo- opus decernere debentis, est lepra Simo- nis, qui obediens interpretatur, ex quo a nis, qui obediens interpretatur, ex quo a lepra est purgatus: sed antequam cura- lepra est purgatus: sed antequam cura- retur Dominum hospitio non recepit, sed retur Dominum hospitio non recepit, sed

1 Cf. Exod. IV, 6. 1 Cf. Exod. IV, 6.

2 Cf. Luc. VII, 39. 2 Cf. Luc. VII, 39.

3 Cf. Numer. XI, 10. 3 Cf. Numer. XI, 10.

471 471

de factis Domini perverse murmuravit 2. de factis Domini perverse murmuravit 2.

Lepra autem concupiscibilis, est lepra Lepra autem concupiscibilis, est lepra scilicet Mariæ 3, in cujus fronte apparuit scilicet Mariæ 3, in cujus fronte apparuit lepra quia concupiscentia procedit lepra quia concupiscentia procedit ad notitiam et cum verecundia: quia ad notitiam et cum verecundia: quia etiam ipsa frequenter denudat verecunda. etiam ipsa frequenter denudat verecunda.

Lepra autem irascibilis distortæ, est le- Lepra autem irascibilis distortæ, est le- pra Naaman Syri*, quæ per ablutionem pra Naaman Syri*, quæ per ablutionem Jordanis, qui humilis descensus inter- Jordanis, qui humilis descensus inter- pretatur, curata est: quia talis indigna- pretatur, curata est: quia talis indigna- tio non procedit nisi ex superbia et fastu tio non procedit nisi ex superbia et fastu ne curatur nisi per humilitatem. ne curatur nisi per humilitatem.

Quatuor autem imaginis lepræ sunt Quatuor autem imaginis lepræ sunt significatæ per quatuor leprosos seden- significatæ per quatuor leprosos seden- tes in porta Samariæ, qui ad castra Sy- tes in porta Samariæ, qui ad castra Sy- rorum Dei inimicorum transfugere cogi- rorum Dei inimicorum transfugere cogi- taverunt, et bonis illorum suas supplere taverunt, et bonis illorum suas supplere inopias 5. inopias 5.

Sic ergo sunt decem leprosi. Sic ergo sunt decem leprosi.

Isti omnes qui ad Dominum veniunt Isti omnes qui ad Dominum veniunt sunt viri,» virilem animum induentes: sunt viri,» virilem animum induentes: quia spem et fidem habentes, ad Salva- quia spem et fidem habentes, ad Salva- torem viriliter venerunt. Hoc enim fuit torem viriliter venerunt. Hoc enim fuit opus viri. Job, xxxiv, 10: Viri cordati, opus viri. Job, xxxiv, 10: Viri cordati, audite me. Ad Ephes. IV, 13: Occurra- audite me. Ad Ephes. IV, 13: Occurra- mus omnes in unitatem fidei, et agnitio- mus omnes in unitatem fidei, et agnitio- nis Filii Dei, in virum perfectum, in nis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram ætatis plenitudinis Christi. mensuram ætatis plenitudinis Christi.

Hi dicuntur «leprosi,» sicut dictum Hi dicuntur «leprosi,» sicut dictum est quia cum lepra sit corruptio nutri- est quia cum lepra sit corruptio nutri- menti, ex corruptione vasorum proce- menti, ex corruptione vasorum proce- dens, et usque ad fontes membrorum dens, et usque ad fontes membrorum pertingens: propter quod etiam incura- pertingens: propter quod etiam incura- bilis est, nisi per miraculum magnum. bilis est, nisi per miraculum magnum. Vasa autem in quibus omne nutrimen- Vasa autem in quibus omne nutrimen- tum est bonæ vitæ, sicut potentiæ divinæ tum est bonæ vitæ, sicut potentiæ divinæ imaginis, et vires motivæ in ipsis, sunt imaginis, et vires motivæ in ipsis, sunt corruptiones prius inductæ : et pertin- corruptiones prius inductæ : et pertin- gunt ad fontes membrorum, operum gunt ad fontes membrorum, operum scilicet, quæ inficiuntur, ex quorum con- scilicet, quæ inficiuntur, ex quorum con- gerie sicut ex membris constituitur cor- gerie sicut ex membris constituitur cor- pus humanæ vitæ. Unde Dominus, Le- pus humanæ vitæ. Unde Dominus, Le- vit. x et xiv, passim, dat multas leges vit. x et xiv, passim, dat multas leges et mandata de lepra. Et dicit caven- et mandata de lepra. Et dicit caven- dum a lepra corporis, quæ est sicut dum a lepra corporis, quæ est sicut

* Cf. IV Regum, v, 14. * Cf. IV Regum, v, 14.

5 Cf. IV Regumi, VII, 3 et seq. 5 Cf. IV Regumi, VII, 3 et seq.

13 13

472 472

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

lepra imaginis ct a lepra vestis, quæ lepra imaginis ct a lepra vestis, quæ adhærct corpori, et est significans le- adhærct corpori, et est significans le- pram motivarum sive operativarum vir- pram motivarum sive operativarum vir- tutum et a lepra domus, quæ significat tutum et a lepra domus, quæ significat lepiam operum, eo quod est in exterio- lepiam operum, eo quod est in exterio-

ribus sicut domus. ribus sicut domus.

« Qui steterunt a longe: « Qui steterunt a longe: Et levaverunt vocem, dicentes. » Et levaverunt vocem, dicentes. »