IN EVANG. LUCÆ, XV1-2, 3, 4. IN EVANG. LUCÆ, XV1-2, 3, 4.

inspirationem cogitationis in corde, ali- inspirationem cogitationis in corde, ali- quando per flagellum, aliquando per quando per flagellum, aliquando per beneficium, aliquando per Doctorem beneficium, aliquando per Doctorem extrinsecum. Matth. xv, 23: Assimila- extrinsecum. Matth. xv, 23: Assimila- tum est regnum cælorum homini regi, tum est regnum cælorum homini regi, qui voluit rationem ponere cum servis qui voluit rationem ponere cum servis suis. Matth. x11, 36: Omne verbum otio- suis. Matth. x11, 36: Omne verbum otio- sum, quod locuti fuerint homines, reddent sum, quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die judicii. Hoc dixit rationem de eo in die judicii. Hoc dixit Scriptura articulorum manus scribentis Scriptura articulorum manus scribentis in pariete, Daniel. v, 25 et seq., Mane, in pariete, Daniel. v, 25 et seq., Mane, Thecel, Phares. Numeratum, pondera- Thecel, Phares. Numeratum, pondera- tum, divisum. Numeratum in ratione tum, divisum. Numeratum in ratione dispensationis, ponderatum secundum dispensationis, ponderatum secundum pondus bonæ vel malæ intentionis, divi- pondus bonæ vel malæ intentionis, divi- sum ab ipso secundum exigentiam ini- sum ab ipso secundum exigentiam ini- quæ operationis. Ideo dicit, Matth. v, quæ operationis. Ideo dicit, Matth. v, 25 et 26 Esto consentiens adversario 25 et 26 Esto consentiens adversario tuo cito dum es in via cum eo: ne forte tuo cito dum es in via cum eo: ne forte tradat te adversarius judici, et judex tradat te adversarius judici, et judex tradat te ministro, et in carcerem mitta- tradat te ministro, et in carcerem mitta- ris. Amen dico tibi, non exies inde, do- ris. Amen dico tibi, non exies inde, do- nec reddas novissimum quadrantem. Sic nec reddas novissimum quadrantem. Sic ergo redde rationem. Matth. xviii, ergo redde rationem. Matth. xviii, Redde quod debes. Redde quod debes.

28: 28:

« Jam enim non poteris villicare. » « Jam enim non poteris villicare. »

Ecce constantia. Non enim fecit sicut Ecce constantia. Non enim fecit sicut nostri temporis Prælati faciunt, qui nostri temporis Prælati faciunt, qui partem prædationis vel extorti a mini- partem prædationis vel extorti a mini- stris accipiunt, et iterum extorquere stris accipiunt, et iterum extorquere permittunt. Sed iste depositionem con- permittunt. Sed iste depositionem con- firmavit, ne iterum populum torqueret. firmavit, ne iterum populum torqueret. Proverb. VI, 34 et 35: Zelus et furor Proverb. VI, 34 et 35: Zelus et furor viri non parcet in die vindictæ, nec viri non parcet in die vindictæ, nec acquiescet cujusquam precibus, nec sus- acquiescet cujusquam precibus, nec sus- cipiet pro redemptione dona plurima. cipiet pro redemptione dona plurima. Job, XLI, 3: Non parcam ei, et verbis Job, XLI, 3: Non parcam ei, et verbis potentibus, et ad deprecandum compo- potentibus, et ad deprecandum compo- sitis. Potentia ad impetrandum verba sitis. Potentia ad impetrandum verba sunt, quæ sic sunt composita, quod sunt, quæ sic sunt composita, quod possunt et valent inducere ad impetran- possunt et valent inducere ad impetran- dum. Iste ergo constans est, et malum dum. Iste ergo constans est, et malum deponit ministrum. Isa. XXII, 19: Ex- deponit ministrum. Isa. XXII, 19: Ex- pellam te de statione tua, et de ministe- pellam te de statione tua, et de ministe- rio tuo deponam te. rio tuo deponam te.

419 419

« Ait autem villicus intra se: Quid « Ait autem villicus intra se: Quid faciam, quia dominus meus aufert a faciam, quia dominus meus aufert a me villicationem ? Fodere non valeo, me villicationem ? Fodere non valeo, mendicare erubesco. mendicare erubesco.

Scio quid faciam, ut cum amotus Scio quid faciam, ut cum amotus fuero a villicationo, recipiant me in fuero a villicationo, recipiant me in domos suas. >> domos suas. >>

Hic tangitur providentia, in qua lau- Hic tangitur providentia, in qua lau- datur villicus. Non enim laudatur de datur villicus. Non enim laudatur de iniquitate, sed de providentia sui: sicut iniquitate, sed de providentia sui: sicut sæpe bonæ proprietates inveniuntur in sæpe bonæ proprietates inveniuntur in malis, sicut dicit Dionysius. malis, sicut dicit Dionysius.

Tangit autem hic septem, in quibus Tangit autem hic septem, in quibus laudatur istius prudentia villici: quorum laudatur istius prudentia villici: quorum primum est rerum futurarum apud se primum est rerum futurarum apud se pertractatio: secundum, dubiorum dili- pertractatio: secundum, dubiorum dili- gens inquisitio: tertium, periculi sui in gens inquisitio: tertium, periculi sui in depositione ab officio solers prævisio : depositione ab officio solers prævisio : quartum, sui ad alium actum, quo ne- quartum, sui ad alium actum, quo ne- cessaria conquireret, nulla dispositio: cessaria conquireret, nulla dispositio: quintum autem faciendorum certa diffi- quintum autem faciendorum certa diffi- nitio sextum rationis utilis ad facienda nitio sextum rationis utilis ad facienda adhibitio septimum autem, eorum quæ adhibitio septimum autem, eorum quæ sic diffiniuntur efficax per opus impletio. sic diffiniuntur efficax per opus impletio. Et hæc septem per ordinem jacent in Et hæc septem per ordinem jacent in Littera. Littera.

De primo dicit Evangelista : De primo dicit Evangelista :

« Ait autem villicus intra se. » « Ait autem villicus intra se. »

Apud se futura sibi convenientia per- Apud se futura sibi convenientia per- tractans et disponens. Hoc enim sapientis tractans et disponens. Hoc enim sapientis est, prius omnia apud se pertractare, et est, prius omnia apud se pertractare, et examinare. Job, v, 27: Ecce hoc, ut in- examinare. Job, v, 27: Ecce hoc, ut in- vestigavimus, ita est. Quod auditum, vestigavimus, ita est. Quod auditum, mente pertracta. Sic enim pertractavit mente pertracta. Sic enim pertractavit apud se quod audivit a domino. Psal. apud se quod audivit a domino. Psal. CXVIII, 11: In corde meo abscondi eloquia CXVIII, 11: In corde meo abscondi eloquia tua. Psal. LXXVI, 7 Meditatus sum tua. Psal. LXXVI, 7 Meditatus sum nocte cum corde meo. nocte cum corde meo.

« Quid faciam ? »> « Quid faciam ? »>

Ecce dubiorum inquisitio et discussio. Ecce dubiorum inquisitio et discussio. Job, xxix, 16: Causam quam nescie- Job, xxix, 16: Causam quam nescie- bam, diligentissime investigabam. Dis- bam, diligentissime investigabam. Dis- cussio enim et investigatio aperiunt cussio enim et investigatio aperiunt

420 420

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dubia. Daniel. XIII, 22: Angustiæ sunt dubia. Daniel. XIII, 22: Angustiæ sunt mihi undique. Ad Philip. 1, 22: Quid mihi undique. Ad Philip. 1, 22: Quid eligam ignoro. eligam ignoro.

« Quia dominus meus aufert, etc. » « Quia dominus meus aufert, etc. »

Ecce periculi sui solers prævisio. Gre- Ecce periculi sui solers prævisio. Gre- gorius: « Minus enim jacula feriunt quæ gorius: « Minus enim jacula feriunt quæ prævidentur. Et nos tolerabilius mun- prævidentur. Et nos tolerabilius mun-

« «

« «

« di mala suscipimus, si contra hæc por « di mala suscipimus, si contra hæc por clypeum providentiæ præmunimur. » clypeum providentiæ præmunimur. » Ideo stultus reprehenditur, Proverb. vii, Ideo stultus reprehenditur, Proverb. vii, 22 et 23: Ignorans quod ad vincula 22 et 23: Ignorans quod ad vincula stultus trahatur, donec transfigat sagitta stultus trahatur, donec transfigat sagitta jecur ejus: velut si avis festinet ad la- jecur ejus: velut si avis festinet ad la- queum, et nescit quod de periculo animæ queum, et nescit quod de periculo animæ illius agitur. Dominus enim jus et vo- illius agitur. Dominus enim jus et vo- luntatem habet auferendi, et ipse jam luntatem habet auferendi, et ipse jam conscientia dictante villicationem per conscientia dictante villicationem per malum demeruit meritum. Isa. xiv, malum demeruit meritum. Isa. xiv, 20: 20: Non vocabitur in æternum semen pessi- Non vocabitur in æternum semen pessi- morum. Ideo enim, quia dominantes morum. Ideo enim, quia dominantes vitam demerentur, dicitur, Eccli. x, 11: vitam demerentur, dicitur, Eccli. x, 11: Omnis potentatus brevis vita. Proverb. Omnis potentatus brevis vita. Proverb. XXVII, 24: Non habetis jugiter potestatem. XXVII, 24: Non habetis jugiter potestatem.

« Fodere non valeo. » « Fodere non valeo. »

Hoc dicit sui ad alium acquisitionis Hoc dicit sui ad alium acquisitionis actum nullam videns esse dispositionem. actum nullam videns esse dispositionem. Et de actu quidem laboris dicit: «Fodere Et de actu quidem laboris dicit: «Fodere non valeo » terram in agro vel vinea. non valeo » terram in agro vel vinea. Eccle. ix, 10: Nec opus, nec ratio, nec Eccle. ix, 10: Nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud infe- sapientia, nec scientia erunt apud infe- ros, quo tu properas. Joan. 1x, 4: Me ros, quo tu properas. Joan. 1x, 4: Me oportet operari opera ejus qui misit me oportet operari opera ejus qui misit me dum dies est venit nox, quando nemo dum dies est venit nox, quando nemo potest operari. Ad Galat. vi, 10: Ergo potest operari. Ad Galat. vi, 10: Ergo dum tempus habemus, operemur bonum dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes quia amoti a villicatione, ad omnes quia amoti a villicatione, operari et fodere non valemus. operari et fodere non valemus.

«Mendicare erubesco. » «Mendicare erubesco. »

Erubescentia enim est mendicare. Sed Erubescentia enim est mendicare. Sed destituta villicatione, nemo mendicanti destituta villicatione, nemo mendicanti

1 Cf. Luc. XVI, 24 et 25. 1 Cf. Luc. XVI, 24 et 25.

2 Cf. Matth. xxv, 11 et seq. 2 Cf. Matth. xxv, 11 et seq.

dabit, ex quo dives epulo a patre miseri- dabit, ex quo dives epulo a patre miseri- cordiarum Abraham guttam aquæ obti- cordiarum Abraham guttam aquæ obti- nere non potuit. Eccli, XL, 29: Fili, in nere non potuit. Eccli, XL, 29: Fili, in tempore vitæ tuæ ne indigeas: melius tempore vitæ tuæ ne indigeas: melius est enim mori quam indigere. Fatuis est enim mori quam indigere. Fatuis etiam virginibus mendicantibus oleum, etiam virginibus mendicantibus oleum, a consodalibus prudentibus virginibus a consodalibus prudentibus virginibus denegatum est. Quia non in tempore denegatum est. Quia non in tempore congruo misericordiam petierunt. Pro- congruo misericordiam petierunt. Pro- verb. xx, 4 Mendicabit æstate (futura verb. xx, 4 Mendicabit æstate (futura serenitatis) et non dabitur illi. Sic ergo serenitatis) et non dabitur illi. Sic ergo prævidet ad actus talis acquisitionis se prævidet ad actus talis acquisitionis se non esse dispositum. non esse dispositum.

« Scio quid faciam. » « Scio quid faciam. »

Ecce faciendorum certa diffinitio. Ecce faciendorum certa diffinitio. Scientia enim necessariorum et certo- Scientia enim necessariorum et certo- rum est acceptio. Et hoc quidem conve- rum est acceptio. Et hoc quidem conve- nit Sanctis, quando certificantur ex nit Sanctis, quando certificantur ex consilio sancti Spiritus. Isa. 1x, 6: Vo- consilio sancti Spiritus. Isa. 1x, 6: Vo- cabitur Admirabilis, Consiliarius. Isa. cabitur Admirabilis, Consiliarius. Isa. XLVI, 10 Consilium meum stabit, et XLVI, 10 Consilium meum stabit, et omnis voluntas mea fiet. Eccli. xxx, omnis voluntas mea fiet. Eccli. xxx, 24 Fili, sine consilio nil facias, et post 24 Fili, sine consilio nil facias, et post factum non pænitebis. factum non pænitebis.

"Ut cum amotus fuero, etc. »> "Ut cum amotus fuero, etc. »>

Ecce rationis utilis ad facienda adhibi- Ecce rationis utilis ad facienda adhibi- tio. tio.

« Recipiant me in domos suas. » Illi « Recipiant me in domos suas. » Illi scilicet, quibus ex alieno benefecero in scilicet, quibus ex alieno benefecero in hunc modum. I Reg. xx, 14, dixit Jona- hunc modum. I Reg. xx, 14, dixit Jona- thas ad David: Si vixero, facies mihi thas ad David: Si vixero, facies mihi misericordiam Domini. Sic Raguel reci- misericordiam Domini. Sic Raguel reci- piens Tobiam juniorem in domum suam, piens Tobiam juniorem in domum suam, dixit: Benedictio sit tibi, fili mi, quia dixit: Benedictio sit tibi, fili mi, quia boni et optimi viri filius es, et facientis boni et optimi viri filius es, et facientis eleemosynas 3. Eccli. xxix, 20 : Gratiam eleemosynas 3. Eccli. xxix, 20 : Gratiam fidejussoris ne obliviscaris dedit enim fidejussoris ne obliviscaris dedit enim pro te animam suam. Eccli. xiv, 15 et pro te animam suam. Eccli. xiv, 15 et 16: Nonne aliis relinques dolores et la- 16: Nonne aliis relinques dolores et la- bores tuos in divisione Fortis ? Da et acci- bores tuos in divisione Fortis ? Da et acci- pe,et justifica animam tuam. Fidejussor pe,et justifica animam tuam. Fidejussor enim quidam est similia recipiendi in fu- enim quidam est similia recipiendi in fu-

3 Tob. VII, 7. 3 Tob. VII, 7.

IN EVANG. LUCÆ, XVI-3, 6, 7, 8. IN EVANG. LUCÆ, XVI-3, 6, 7, 8.

turum, beneficium impensum. In divi- turum, beneficium impensum. In divi- sione enim sortis dat et accipit, qui sione enim sortis dat et accipit, qui dat, ut primo secundo ab eodem bene dat, ut primo secundo ab eodem bene ficium repensum accipiat. ficium repensum accipiat.

« Convocatis itaque singulis debito- « Convocatis itaque singulis debito- ribus domini sui, dicebat primo : ribus domini sui, dicebat primo : Quantum debes domino meo? Quantum debes domino meo?

At ille dixit: Centum cados olei. At ille dixit: Centum cados olei. Dixitque illi Accipe cautionem tuam: Dixitque illi Accipe cautionem tuam: et sede cito, scribe quinquaginta. et sede cito, scribe quinquaginta. Deinde alii dixit: Tu vero quantum Deinde alii dixit: Tu vero quantum debes? Qui ait: Centum coros tritici. debes? Qui ait: Centum coros tritici. Ait illi Accipe litteras tuas, et scribe Ait illi Accipe litteras tuas, et scribe octoginta. octoginta.

Et laudavit dominus villicum ini- Et laudavit dominus villicum ini- quitatis, quia prudenter fecisset: quia quitatis, quia prudenter fecisset: quia filii hujus sæculi prudentiores filiis filii hujus sæculi prudentiores filiis lucis in generatione sua sunt. » lucis in generatione sua sunt. »

Ecce ejus, quod diffinivit, per opus Ecce ejus, quod diffinivit, per opus impletio. Multi enim sunt qui optime impletio. Multi enim sunt qui optime consiliantur, et non faciunt per opus. consiliantur, et non faciunt per opus. Hic autem et prudens fuit in consilio, et Hic autem et prudens fuit in consilio, et efficax in opere. efficax in opere.

Dicit autem hic duo: primo quidem Dicit autem hic duo: primo quidem quod vocavit debitores: secundo autem quod vocavit debitores: secundo autem quod rationabiliter debita diminuit eis. quod rationabiliter debita diminuit eis.

>> >>

De primo dicit : « Convocatis itaque. De primo dicit : « Convocatis itaque. Omnes simul convocavit: ut si unus ne- Omnes simul convocavit: ut si unus ne- gare debitum vellet, hoc facere coram gare debitum vellet, hoc facere coram altero non auderet, et ut ab aliis convin- altero non auderet, et ut ab aliis convin- ceretur. ceretur.

« Singulis debitoribus, » hoc est, qui « Singulis debitoribus, » hoc est, qui reditus annuos domino solvere de terris reditus annuos domino solvere de terris debebant. Matth. XVIII, 24: Cum cœpis- debebant. Matth. XVIII, 24: Cum cœpis- set rationem ponere, oblatus est unus qui set rationem ponere, oblatus est unus qui debebat ei decem millia talenta. Luc. debebat ei decem millia talenta. Luc. VII, 41 Duo debitores erant cuidam VII, 41 Duo debitores erant cuidam fæeneratori: unus debebat denarios quin- fæeneratori: unus debebat denarios quin- gentos, et alius quinquaginta. Ex om- gentos, et alius quinquaginta. Ex om- nibus enim commissis, et omissis, et nibus enim commissis, et omissis, et contra prohibitionem perpetratis, Deo contra prohibitionem perpetratis, Deo sumus debitores. Et hi Prælati, quibus sumus debitores. Et hi Prælati, quibus commissi sumus, rationem in judicio commissi sumus, rationem in judicio poenitentiæ de nobis audiunt, et quan- poenitentiæ de nobis audiunt, et quan-

421 421

tum onera nostra ex discretione et mise- tum onera nostra ex discretione et mise- ricordia diminuunt, tantum sibi rece- ricordia diminuunt, tantum sibi rece- ptionis in æterna tabernacula construunt, ptionis in æterna tabernacula construunt, Et hoc est quod intendit. Et hoc est quod intendit.

« Dixit primo, » « Dixit primo, »

Hoc est, principale debitum debenti. Hoc est, principale debitum debenti. Principale enim debitum est in mensura Principale enim debitum est in mensura olei et tritici, ex quo conficitur panis ver- olei et tritici, ex quo conficitur panis ver- bi, et panis gratiæ, et panis sacramenti. bi, et panis gratiæ, et panis sacramenti. Unde, Matth. xxiv, 45, et Luc. x11, 42: Unde, Matth. xxiv, 45, et Luc. x11, 42: Quis, putas, est fidelis dispensator, et Quis, putas, est fidelis dispensator, et prudens, quem constituit dominus supra prudens, quem constituit dominus supra familiam suam, ut det illis in tempore familiam suam, ut det illis in tempore tritici mensuram? Psal. CXLV11, 14: tritici mensuram? Psal. CXLV11, 14: Adipe frumenti satiat te. Hoc ergo est Adipe frumenti satiat te. Hoc ergo est primum debitum, quod Dominus a suis primum debitum, quod Dominus a suis requirit cultoribus. requirit cultoribus.

« Quantum debes domino meo? » « Quantum debes domino meo? »

Hæc quæstio fit in confessione de pec- Hæc quæstio fit in confessione de pec- catis et delictis. Unde, Matth. vi, 12: catis et delictis. Unde, Matth. vi, 12: Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Hoc dimittimus debitoribus nostris. Hoc enim debitum minister debet discrete enim debitum minister debet discrete requirere et quod ultra vires est, mise- requirere et quod ultra vires est, mise- ricorditer debet relaxare. Isa. XLIII, 26: ricorditer debet relaxare. Isa. XLIII, 26: Narra si quid habes ut justificeris. Narra si quid habes ut justificeris. Josue, VII, 19: Fili mi, da gloriam Do- Josue, VII, 19: Fili mi, da gloriam Do- mino Deo Israel, et confitere, atque in- mino Deo Israel, et confitere, atque in- dica mihi quid feceris, ne abscondas. dica mihi quid feceris, ne abscondas.

« At ille dixit, » « At ille dixit, »

Simpliciter et vere confitens: « Cen- Simpliciter et vere confitens: « Cen- tum cados olei. » Beda dicit, quod cadus tum cados olei. » Beda dicit, quod cadus græce est amphora latine, continens græce est amphora latine, continens urnas tres. Dicit autem Isidorus, quod urnas tres. Dicit autem Isidorus, quod urna est mensura quam quaternam vo- urna est mensura quam quaternam vo- cant, sicut nos vocamus quartale. Scias cant, sicut nos vocamus quartale. Scias autem quod urna proprie est vas, in quo autem quod urna proprie est vas, in quo mortuorum cineres vel busta reponun- mortuorum cineres vel busta reponun- tur. Hic autem pro usuali mensura poni- tur. Hic autem pro usuali mensura poni- tur liquidorum. Sunt autem urne cen- tur liquidorum. Sunt autem urne cen- tum olei, mensuræ misericordiæ retentæ tum olei, mensuræ misericordiæ retentæ quæ non est expensa in familiam Do- quæ non est expensa in familiam Do-

422 422

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mini sicut bona Ecclesiarum retinenti, mini sicut bona Ecclesiarum retinenti, quæ sunt oleum eorum, qui eleemosynas quæ sunt oleum eorum, qui eleemosynas in pauperes dederunt, et Ecclesiis com- in pauperes dederunt, et Ecclesiis com- mittuntur et quæ non distribuuntur, sunt mittuntur et quæ non distribuuntur, sunt Domino retenta et debita. Unde, II Domino retenta et debita. Unde, II Machab. 11, 10 et 11, de his quæ in æra- Machab. 11, 10 et 11, de his quæ in æra- rio Ecclesiæ continebantur, dicitur: rio Ecclesiæ continebantur, dicitur: Summus sacerdos ostendit deposita esse Summus sacerdos ostendit deposita esse hæc, et victualia viduarum et pupillo- hæc, et victualia viduarum et pupillo- rum quædam vero esse Hircani Tobiæ, rum quædam vero esse Hircani Tobiæ, viri valde eminentis. Sic enim est in viri valde eminentis. Sic enim est in Ecclesiarum et aliarum possessionum Ecclesiarum et aliarum possessionum reditibus, qui sunt ultra sustentationem reditibus, qui sunt ultra sustentationem honestarum personarum, quæ per Hirca- honestarum personarum, quæ per Hirca- num significantur, sunt victualia vidua- num significantur, sunt victualia vidua- rum et pupillorum, et sunt oleum mise- rum et pupillorum, et sunt oleum mise- ricordiæ commissum Ecclesiæ. Debitor ricordiæ commissum Ecclesiæ. Debitor autem centum cadorum, est debitor ille, autem centum cadorum, est debitor ille, qui non solvit mandata in illis novem qui non solvit mandata in illis novem perfectionibus, quæ Angelis attribuuntur, perfectionibus, quæ Angelis attribuuntur, et una decima, quæ est omnium redu- et una decima, quæ est omnium redu- ctio in Deum. Decies enim decem sunt ctio in Deum. Decies enim decem sunt centum. Tres autem urnæ quæ sunt in centum. Tres autem urnæ quæ sunt in cado, fides sunt Trinitatis. Quia, sicut cado, fides sunt Trinitatis. Quia, sicut dicitur, ad Hebr. x1, 5: Sine fide impos- dicitur, ad Hebr. x1, 5: Sine fide impos- sibile est placere Deo. Omnia autem hæc sibile est placere Deo. Omnia autem hæc in misericordia debent et reddi et exigi. in misericordia debent et reddi et exigi. Jacob. II, 13 Superexaltat autem mise- Jacob. II, 13 Superexaltat autem mise- ricordia judicium. ricordia judicium.

Misericordia autem habet etiam tria. Misericordia autem habet etiam tria. Primo quidem quod ordinata sit, et a se Primo quidem quod ordinata sit, et a se incipiat. Eccli. XXX, incipiat. Eccli. XXX, 24: Miserere ani- 24: Miserere ani- mæ tuæ placens Deo: quia, Eccli. xiv, 5: mæ tuæ placens Deo: quia, Eccli. xiv, 5: Qui sibi nequam est, cui alii bonus erit ? Qui sibi nequam est, cui alii bonus erit ? 5. Secunda mensura est, ut sit ex com- 5. Secunda mensura est, ut sit ex com- passione cordis. Isa. LVII, 10: Cum effu- passione cordis. Isa. LVII, 10: Cum effu- deris esurienti animam tuam, etc. Job, deris esurienti animam tuam, etc. Job, xxx, 25 Flebam quondam super eo qui xxx, 25 Flebam quondam super eo qui afflictus erat, et compatiebatur anima afflictus erat, et compatiebatur anima mea pauperi. Tertia est mensura, ut sit mea pauperi. Tertia est mensura, ut sit secundum quantitatem facultatum, To- secundum quantitatem facultatum, To- biæ, IV, biæ, IV, 9: Si multum tibi fuerit, abun- 9: Si multum tibi fuerit, abun- danter tribue si exiguum tibi fuerit, danter tribue si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum impertiri stude. Si enim etiam exiguum impertiri stude. Si enim ita nos habemus in bonis nobis commis- ita nos habemus in bonis nobis commis- sis a Domino ad alios, sive sint bona sis a Domino ad alios, sive sint bona spiritualia, sive temporalia: ut aliis di- spiritualia, sive temporalia: ut aliis di- mittentes debita, vel donantes nobis mittentes debita, vel donantes nobis commissa, secundum possibilitatem sub- commissa, secundum possibilitatem sub-

: :

veniamus: tunc etiam ipsi nobis apud veniamus: tunc etiam ipsi nobis apud Patrem cœlestem subveniunt. Patrem cœlestem subveniunt. Et hoc est quod dicit. Et hoc est quod dicit.

« «

Dixitque illi, » Dixitque illi, »

Villicus debitori: «Accipe cautionem Villicus debitori: «Accipe cautionem tuam. » Littera in qua cautum est de tuam. » Littera in qua cautum est de debito, cautio vocatur. Et notatur in hoc debito, cautio vocatur. Et notatur in hoc prudentia villici, qui cautione instru- prudentia villici, qui cautione instru- menti publici debitum confirmari fecit. menti publici debitum confirmari fecit. Jerem. xxxII, 11: Accepi librum posses- Jerem. xxxII, 11: Accepi librum posses- sionis signatum, et stipulationes, et rata, sionis signatum, et stipulationes, et rata, et signa forinsecus. Talis autem liber et signa forinsecus. Talis autem liber monimenti accipitur, a discreto Prælato, monimenti accipitur, a discreto Prælato, vel villico, relaxatio quasi in libro re- vel villico, relaxatio quasi in libro re- cordationis divinæ conscribitur. Job, cordationis divinæ conscribitur. Job, xxx1, 35 et 36: Librum scribat ipse qui xxx1, 35 et 36: Librum scribat ipse qui judicat, ut in humero meo portem illum. judicat, ut in humero meo portem illum. « Et sede, » hoc est, quiesce: ne de « Et sede, » hoc est, quiesce: ne de cætero debitum adaugeas. Isa. LII, 2: cætero debitum adaugeas. Isa. LII, 2: Sede, Jerusalem: solve vincula colli tui, Sede, Jerusalem: solve vincula colli tui, captiva filia Sion. Vincula, inquam, captiva filia Sion. Vincula, inquam, quibus pro debito teneris captiva. Thren. quibus pro debito teneris captiva. Thren. III, 28: Sedebit solitarius et tacebit : III, 28: Sedebit solitarius et tacebit : quia levavit super se. quia levavit super se.

« Cito » autem scribit, quia vehemen- « Cito » autem scribit, quia vehemen- tia doloris tempus, quod perdidit, recu- tia doloris tempus, quod perdidit, recu- perat. Psal. XLIV, 2: Lingua mea cala- perat. Psal. XLIV, 2: Lingua mea cala- mus scribæ velociter scribentis. Lingua mus scribæ velociter scribentis. Lingua autem hæc est lingua devotionis, qua ad autem hæc est lingua devotionis, qua ad Deum loquimur in oratione, petentes Deum loquimur in oratione, petentes nobis quod ultra vires est debitum dimit- nobis quod ultra vires est debitum dimit- ti dicentes illud Matthæi. vi, 12: Dimit- ti dicentes illud Matthæi. vi, 12: Dimit- le nobis debita nostra, sicut et nos dimit- le nobis debita nostra, sicut et nos dimit- timus debitoribus nostris. timus debitoribus nostris.

« Scribe quinquaginta, « Scribe quinquaginta,

» »

Qui est numerus jubilei, et remissionis. Qui est numerus jubilei, et remissionis. Et dimittit dimidium debiti, quia cogno- Et dimittit dimidium debiti, quia cogno- vit esse ultra vires debitoris. Sic enim de- vit esse ultra vires debitoris. Sic enim de- bet facere discretus dispensator, quod om- bet facere discretus dispensator, quod om- ne onus dimittat, quod vires pœnitentium ne onus dimittat, quod vires pœnitentium novit excedere. Hic autem dimittit me- novit excedere. Hic autem dimittit me- diam partem debiti, eo quod ipse partem diam partem debiti, eo quod ipse partem dimidiam vi clavium, et virtute conso lato- dimidiam vi clavium, et virtute conso lato- rii sermonis, et exhortationis, et suppor- rii sermonis, et exhortationis, et suppor- tationis alleviat: cavens ne dicatur illud tationis alleviat: cavens ne dicatur illud

IN EVANG. LUCÆ, XVI-6, 7, 8, IN EVANG. LUCÆ, XVI-6, 7, 8,

Lucæ, x1, 46, et Matthæi, xxIII, 4: Al- Lucæ, x1, 46, et Matthæi, xxIII, 4: Al- ligant enim onera gravia et importabi- ligant enim onera gravia et importabi- lia, et imponunt in humeros hominum, lia, et imponunt in humeros hominum, digito autem suo nolunt ea movere. E digito autem suo nolunt ea movere. E contra de bono et prudenti dispensatore contra de bono et prudenti dispensatore dicit Apostolus, II ad Corinth. 11, 10: dicit Apostolus, II ad Corinth. 11, 10: Cui autem aliquid donastis, et ego : nam Cui autem aliquid donastis, et ego : nam et ego quod donavi, si quid donavi, et ego quod donavi, si quid donavi, propter vos, in persona Christi. Isa. propter vos, in persona Christi. Isa. LVII, 6: Solve colligationes impietatis, LVII, 6: Solve colligationes impietatis, solve fasciculos deprimentes. Quidquid solve fasciculos deprimentes. Quidquid enim est ultra vires subditorum, sive enim est ultra vires subditorum, sive in corpore, sive in rebus, debet mode- in corpore, sive in rebus, debet mode- rari discretus dispensator, ut per inter- rari discretus dispensator, ut per inter- cessionem et meritum pietatis illius cessionem et meritum pietatis illius quam habet in subditos, Deus etiam quam habet in subditos, Deus etiam moderetur suum pondus cum defecerit. moderetur suum pondus cum defecerit.

« Deinde alii dixit, » « Deinde alii dixit, »

Qui etiam de principali debito debuit. Qui etiam de principali debito debuit. Oleum enim misericordiæ et triticum re- Oleum enim misericordiæ et triticum re- fectionis familiæ principaliter debemus. fectionis familiæ principaliter debemus. Vinum autem spiritualis jucunditatis et Vinum autem spiritualis jucunditatis et lætitiæ lætitiæ

non committitur dispensatori- non committitur dispensatori- bus sed unusquisque colit hoc, et bibit bus sed unusquisque colit hoc, et bibit inter se et Deum. inter se et Deum.

: :

: :

« Tu vero quantum debes ? » Hæc « Tu vero quantum debes ? » Hæc quæstio est discreti dispensatoris circa quæstio est discreti dispensatoris circa subditum, ut quærat de oneribus debito- subditum, ut quærat de oneribus debito- rum, et alleviet ubi potest prævia ra- rum, et alleviet ubi potest prævia ra- tione attendens semper quod dixit tione attendens semper quod dixit Jacob, Genes. XXXIII, 13: Nosti, domine Jacob, Genes. XXXIII, 13: Nosti, domine mi, quod parvulos habeam teneros, et mi, quod parvulos habeam teneros, et oves, et boves foetas mecum: quas si plus oves, et boves foetas mecum: quas si plus in ambulando fecero laborare, morien- in ambulando fecero laborare, morien- tur una die cuncti greges. tur una die cuncti greges.

« Qui ait: Centum coros tritici. »> « Qui ait: Centum coros tritici. »>

Centum cori sunt, de quorum cente- Centum cori sunt, de quorum cente- nario perfectionis jam dictum est. Dum nario perfectionis jam dictum est. Dum scilicet quodlibet mandatorum perficitur scilicet quodlibet mandatorum perficitur in fervore charitatis, et in luce summæ in fervore charitatis, et in luce summæ veritatis, et in tranquillitate discreti ju- veritatis, et in tranquillitate discreti ju- dicii cordis, et in altitudine dominalis dicii cordis, et in altitudine dominalis

1 I ad Timoth. 1, 5. 1 I ad Timoth. 1, 5. 2 Ad Titum, II, 12. 2 Ad Titum, II, 12.

423 423

virtutis nusquam ad infima inclinante, et virtutis nusquam ad infima inclinante, et in vigore virtutis invicibilis, et in ordi- in vigore virtutis invicibilis, et in ordi- natione ecclesiasticæ potestatis, et in natione ecclesiasticæ potestatis, et in opere decreto a principe Deo, et secun- opere decreto a principe Deo, et secun- dum virtutis alicujus custodiam, secun- dum virtutis alicujus custodiam, secun- dum quod alibi diximus. Et hæc omnia dum quod alibi diximus. Et hæc omnia referuntur ad Deum tamquam in sum- referuntur ad Deum tamquam in sum- mum perfectorem. Hæc enim decem mum perfectorem. Hæc enim decem præcepta multiplicata faciunt centum. præcepta multiplicata faciunt centum. Sed de hoc debito solvendo frequenter Sed de hoc debito solvendo frequenter non prævalet humana infirmitas: et tunc non prævalet humana infirmitas: et tunc moderandum est a prudenti dispensa- moderandum est a prudenti dispensa- tore. Corus autem sic dicitur, Isa. v, 10, tore. Corus autem sic dicitur, Isa. v, 10, et triginta modiis usualibus impletur. et triginta modiis usualibus impletur. Modius autem mensura est aridorum, et Modius autem mensura est aridorum, et variatur secundum usum Gentium diver- variatur secundum usum Gentium diver- sarum. Triginta autem modii, fidem si- sarum. Triginta autem modii, fidem si- gnificant Trinitatis cum decalogo, in gnificant Trinitatis cum decalogo, in fidem illam ducto: vel melius, quod im- fidem illam ducto: vel melius, quod im- pleatur decalogus in quolibet præcepto pleatur decalogus in quolibet præcepto fide veritatis, spe æternæ retributionis, fide veritatis, spe æternæ retributionis, et charitate divini amoris. Tunc enim et charitate divini amoris. Tunc enim quilibet corus triginta habebit mensuras. quilibet corus triginta habebit mensuras. Vel, quod impleatur de corde puro, et Vel, quod impleatur de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta'. conscientia bona, et fide non ficta'. Vel, sobrie, et juste, et pie vivamus in Vel, sobrie, et juste, et pie vivamus in hoc sæculo 2, Vel, ex toto corde, ex tota hoc sæculo 2, Vel, ex toto corde, ex tota anima, et ex omnibus viribus ³. De om- anima, et ex omnibus viribus ³. De om- ni autem hoc debito remanet ex imper- ni autem hoc debito remanet ex imper- fectione humana. Et hoc est quod discre- fectione humana. Et hoc est quod discre- tus quærit minister. tus quærit minister.

« Dixitque illi, › « Dixitque illi, ›

» »

Prævia discretione videns importabile Prævia discretione videns importabile pondus esse debitorum, dicentibus sub- pondus esse debitorum, dicentibus sub- ditis Pater tuus durissimum jugum ditis Pater tuus durissimum jugum imposuit nobis: tu itaque nunc im- imposuit nobis: tu itaque nunc im- minue paululum de imperio patris minue paululum de imperio patris tui durissimo, et de jugo gravissimo tui durissimo, et de jugo gravissimo quod imposuit nobis. Psal. xxXVII, 5: quod imposuit nobis. Psal. xxXVII, 5: Sicut onus grave gravatæ sunt super Sicut onus grave gravatæ sunt super me. Thren. I, 14: Vigilavit jugum me. Thren. I, 14: Vigilavit jugum iniquitatum mearum in manu ejus iniquitatum mearum in manu ejus convolutæ sunt, et impositæ collo convolutæ sunt, et impositæ collo meo infirmata est virtus mea : meo infirmata est virtus mea :

3 Cf. Matth. xxII, 37. 3 Cf. Matth. xxII, 37.

4 III Reg. x1, 4. 4 III Reg. x1, 4.

424 424

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dedit me Dominus in manu de qua dedit me Dominus in manu de qua non potero surgere. Sic enim dicit pœ- non potero surgere. Sic enim dicit pœ- nitens ultra vires oppressus. nitens ultra vires oppressus.

Et ideo minister de prudentia a Deo Et ideo minister de prudentia a Deo laudatus, dicit: laudatus, dicit:

« Accipe litteras tuas, » « Accipe litteras tuas, »

Hoc est, cautionis instrumentum, in Hoc est, cautionis instrumentum, in quo cautum facias dominum meum. Et quo cautum facias dominum meum. Et hoc est promissio firma obediendi, et hoc est promissio firma obediendi, et memoria retinendi, et explendi injun- memoria retinendi, et explendi injun- ctum. Habacuc, II, 2: Scribe visum, et ctum. Habacuc, II, 2: Scribe visum, et explana eum super tabulas ut per- explana eum super tabulas ut per- currat qui legerit eum. currat qui legerit eum.

Et scribe, » hoc est, confirma ad Et scribe, » hoc est, confirma ad memoriam. Isa. xxx, 8: Ingressus scri- memoriam. Isa. xxx, 8: Ingressus scri- be ei super buxum, et in libro diligen- be ei super buxum, et in libro diligen- ter exara illud. ter exara illud.

«< Octoginta, » «< Octoginta, »

Quintam partem injuncti debiti aufe- Quintam partem injuncti debiti aufe- rendo. Hæc enim accepta habet Domi- rendo. Hæc enim accepta habet Domi- nus quia et ipse aufert quintam, reli- nus quia et ipse aufert quintam, reli- quas quatuor in pœnitente requirens. quas quatuor in pœnitente requirens. Requitur enim in dolore voluntatis in Requitur enim in dolore voluntatis in compunctione, in veritate oris in con- compunctione, in veritate oris in con- fessione, in virtute operis in satisfactio- fessione, in virtute operis in satisfactio- ne, et in perseverantia pœnitentiæ in ne, et in perseverantia pœnitentiæ in continuatione. Et dimittit quintum, quod continuatione. Et dimittit quintum, quod erat in inferni et purgatorii expiatione. erat in inferni et purgatorii expiatione. Luc. xix, 8 Si quid aliquem defrau- Luc. xix, 8 Si quid aliquem defrau- davi, reddo quadruplum. Proverb. VI, davi, reddo quadruplum. Proverb. VI, 31 Deprehensus reddet septuplum. Sic 31 Deprehensus reddet septuplum. Sic enim solvitur usque ad novissimum enim solvitur usque ad novissimum quadrantem. Quintum autem solvi non quadrantem. Quintum autem solvi non potest, et hoc est dimittendum. Sic pru- potest, et hoc est dimittendum. Sic pru- dens minister implens hoc quod dicitur, dens minister implens hoc quod dicitur, Isa. LVIII, 6 Dimitte eos, qui confracti Isa. LVIII, 6 Dimitte eos, qui confracti sunt, liberos et omne onus dirumpe. sunt, liberos et omne onus dirumpe. Sic conformat se Domino suo qui dicit, Sic conformat se Domino suo qui dicit, Matth. x, 28 et seq. Venite ad me, Matth. x, 28 et seq. Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Tollite jugum meum ego reficiam vos. Tollite jugum meum super vos, et discite a me, quia mitis super vos, et discite a me, quia mitis sum, imponendo jugum : et humilis sum, imponendo jugum : et humilis

1 Cf. Matth. v, 26. 1 Cf. Matth. v, 26.

corde, in exigendo debitum, et vos non corde, in exigendo debitum, et vos non opprimo per potentiam. Jugum enim opprimo per potentiam. Jugum enim meum suave est, et onus meum leve. meum suave est, et onus meum leve. Et ideo sequitur : Et ideo sequitur :

« Et laudavit Dominus villicum ini- « Et laudavit Dominus villicum ini- quitatis, » quitatis, »

Non quidem de iniquitate, quia in hac Non quidem de iniquitate, quia in hac non erat laudabilis. I ad Corinth. XI, non erat laudabilis. I ad Corinth. XI, 22 Laudo vos? in hoc non laudo. 22 Laudo vos? in hoc non laudo.

« Quia prudenter egisset. » In hoc « Quia prudenter egisset. » In hoc ergo laudatur, quia prudenter egit, et ergo laudatur, quia prudenter egit, et secum, et cum familia domini: quam secum, et cum familia domini: quam propter onera debitorum relinquere propter onera debitorum relinquere oportebat rura, et villas, et culturam oportebat rura, et villas, et culturam domini nisi debitum diminueretur. domini nisi debitum diminueretur.

Tangit autem rationem laudis, di- Tangit autem rationem laudis, di- cens: « Quia, » frequenter, « filii hujus cens: « Quia, » frequenter, « filii hujus sæculi, » hoc est, qui nativitates suas ad sæculi, » hoc est, qui nativitates suas ad sæcularia lucra referunt, « prudentio- sæcularia lucra referunt, « prudentio- res, » hoc est, providentiores, « sunt in res, » hoc est, providentiores, « sunt in generatione sua, » hoc est, inter suos generatione sua, » hoc est, inter suos consortes. Baruch, III, 23: Filii Agar, consortes. Baruch, III, 23: Filii Agar, qui exquirunt prudentiam, quæ de terra qui exquirunt prudentiam, quæ de terra est, negotiatores Merrhæ. est, negotiatores Merrhæ.

« Filiis lucis, » hoc est, quam filii « Filiis lucis, » hoc est, quam filii nati ad lucem æternam. Ad Ephes. v, nati ad lucem æternam. Ad Ephes. v, 8: Ut filii lucis ambulate. Causa autem 8: Ut filii lucis ambulate. Causa autem hujus prudentiæ est, quia filii lucis non hujus prudentiæ est, quia filii lucis non convertunt industriam suam ad terrena, convertunt industriam suam ad terrena, et ideo simplices sunt in terrenis provi- et ideo simplices sunt in terrenis provi- dentiis. I ad Corinth. VI, 4: Sæcularia dentiis. I ad Corinth. VI, 4: Sæcularia judicia si habueritis, contemptibiles qui judicia si habueritis, contemptibiles qui sunt in Ecclesia, illos constituite ad ju- sunt in Ecclesia, illos constituite ad ju- dicandum. Contemptibiles autem dicun- dicandum. Contemptibiles autem dicun- tur illi, qui ad spiritualium dispensatio- tur illi, qui ad spiritualium dispensatio- nem non sunt idonei. Nec in hoc detra- nem non sunt idonei. Nec in hoc detra- hitur viris spiritualibus, quia ipsi sunt hitur viris spiritualibus, quia ipsi sunt melioribus dediti: sicut nec detrahitur melioribus dediti: sicut nec detrahitur herodio quia de nocte non videt, cum de herodio quia de nocte non videt, cum de die videat lucem in rota solis: nec lau- die videat lucem in rota solis: nec lau- datur vespertilio in hoc quod noctibus datur vespertilio in hoc quod noctibus videt, cum de die lucem solis non videns videt, cum de die lucem solis non videns cadat in terram. Tamen hoc est præci- cadat in terram. Tamen hoc est præci- pue quod Prælati nostri temporis viris pue quod Prælati nostri temporis viris spiritualibus opponunt, quod dicunt eos spiritualibus opponunt, quod dicunt eos

Ο Ο

IN EVANG. LUCÆ, XVI-9, 10, 11, 12. IN EVANG. LUCÆ, XVI-9, 10, 11, 12.

simplices esse ad temporalium dispensa- simplices esse ad temporalium dispensa- tionem non attendentes quod David tionem non attendentes quod David non erat consuetus armis Saulis, et ta- non erat consuetus armis Saulis, et ta- men in armis simplicitatis suæ, funda men in armis simplicitatis suæ, funda Scripturæ, et lapide solidæ veritatis pro Scripturæ, et lapide solidæ veritatis pro stravit eum, quem docti ad proelium, lo- stravit eum, quem docti ad proelium, lo- ricati, et galeati invadere non aude- ricati, et galeati invadere non aude- bant 1. bant 1.

« Et ego vobis dico: Facite vobis « Et ego vobis dico: Facite vobis amicos de mammona iniquitatis: ut, amicos de mammona iniquitatis: ut, cum defeceritis, recipiant vos in æter- cum defeceritis, recipiant vos in æter- na tabernacula. » na tabernacula. »

Accipit hic doctrinam juxta inductam Accipit hic doctrinam juxta inductam similitudinem. similitudinem.

« Facite vobis amicos, » pauperes per « Facite vobis amicos, » pauperes per eleemosynam, et subditos per debitorum eleemosynam, et subditos per debitorum sublevationem. II ad Corinth. VIII, 14 et sublevationem. II ad Corinth. VIII, 14 et 15: In præsenti tempore vestra abun- 15: In præsenti tempore vestra abun- dantia illorum inopiam suppleat, ut et dantia illorum inopiam suppleat, ut et illorum abundantia vestræ inopiæ sit illorum abundantia vestræ inopiæ sit supplementum, ut fiat æqualitas, sicut supplementum, ut fiat æqualitas, sicut scriptum est Qui multum, non abun- scriptum est Qui multum, non abun- davit et qui modicum, non minora- davit et qui modicum, non minora- vit. Abundantia in præsenti tempora- vit. Abundantia in præsenti tempora- lium suppleat defectum pauperum. Et lium suppleat defectum pauperum. Et abundantia pauperum in futuro in re- abundantia pauperum in futuro in re- gno, suppleat defectum eorum, qui nunc gno, suppleat defectum eorum, qui nunc in præsenti divites esse videntur. Hos in præsenti divites esse videntur. Hos ergo facite vobis amicos, quia illorum ergo facite vobis amicos, quia illorum erit regnum. Jacob. 11, 5: Nonne Deus erit regnum. Jacob. 11, 5: Nonne Deus elegit pauperes in hoc mundo, divites in elegit pauperes in hoc mundo, divites in fide, et hæredes regni quod repromisit fide, et hæredes regni quod repromisit Deus diligentibus se. Deus diligentibus se.

«< De mammona iniquitatis. » «< De mammona iniquitatis. »

Mammon, ut dicit Gregorius, græ- Mammon, ut dicit Gregorius, græ- cismus vocatur divitiarum, vel dæmon cismus vocatur divitiarum, vel dæmon cui commissum est de divitiis tentare. cui commissum est de divitiis tentare. Sed mammona syriaca lingua vocantur Sed mammona syriaca lingua vocantur divitiæ quæ dicuntur « iniquitatis, » divitiæ quæ dicuntur « iniquitatis, » non quod semper ex iniquo congregatæ non quod semper ex iniquo congregatæ sint sed quia commissæ a Deo, sæpe sint sed quia commissæ a Deo, sæpe

1 Cf. I Reg. XVII, 38 et seq. 1 Cf. I Reg. XVII, 38 et seq.

425 425

sint inique retentæ, hoc est, inæqualiter sint inique retentæ, hoc est, inæqualiter et inæqualiter divisæ. De hoc ergo mam- et inæqualiter divisæ. De hoc ergo mam- mona inæqualiter vobis sicut dispensato- mona inæqualiter vobis sicut dispensato- ribus commisso, sicut de bonis alienis, ribus commisso, sicut de bonis alienis, quæ Dei sunt, facite vobis amicos pau- quæ Dei sunt, facite vobis amicos pau- peres, onera eorum sublevando. peres, onera eorum sublevando.

« Ut cum defeceritis, » « Ut cum defeceritis, »

A præsenti vita. Psal. Lxx, 9: Cum A præsenti vita. Psal. Lxx, 9: Cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me, defecerit virtus mea, ne derelinquas me, Domine. Domine.

« Recipiant vos, » sicut domini regni. « Recipiant vos, » sicut domini regni. Matth. v, 3, vera littera: Beati men- Matth. v, 3, vera littera: Beati men- dici spiritu, quia vestrum est regnum dici spiritu, quia vestrum est regnum coelorum. Luc. xv1, 22: Factum est ut coelorum. Luc. xv1, 22: Factum est ut moreretur mendicus, et portaretur ab moreretur mendicus, et portaretur ab Angelis in sinum Abrahæ. Angelis in sinum Abrahæ.

« In æterna tabernacula, » hoc est, « In æterna tabernacula, » hoc est, in æterna domicilia. Psal. LXXXIII, 2 et in æterna domicilia. Psal. LXXXIII, 2 et 3 Quam dilecta tabernacula tua, Do- 3 Quam dilecta tabernacula tua, Do- mine virtutum! concupiscit, et deficit mine virtutum! concupiscit, et deficit anima mea in atria Domini. Numer. anima mea in atria Domini. Numer.

xxiv, 5: Quam pulchra tabernacula tua, xxiv, 5: Quam pulchra tabernacula tua, Jacob, et tentatoria tua, Israel! Apocal. Jacob, et tentatoria tua, Israel! Apocal. XXI, 3 Ecce tabernaculum Dei cum ho- XXI, 3 Ecce tabernaculum Dei cum ho- minibus, et habitavit cum eis. Isa. minibus, et habitavit cum eis. Isa. XXXII, 18 Sedebit populus meus in pul- XXXII, 18 Sedebit populus meus in pul- chritudine pacis, et in tabernaculis fidu- chritudine pacis, et in tabernaculis fidu- ciæ, et in requie opulenta, in quibus ciæ, et in requie opulenta, in quibus Rex regum in castris cum coeli militibus Rex regum in castris cum coeli militibus gloriatur. gloriatur.

« Qui fidelis est in minimo, et in « Qui fidelis est in minimo, et in majoris fidelis est et qui in modico majoris fidelis est et qui in modico iniquus est, et in majori iniquus est. iniquus est, et in majori iniquus est.

Si ergo in iniquo mammona fideles Si ergo in iniquo mammona fideles non fuistis, quod verum est quis cre- non fuistis, quod verum est quis cre- det vobis ? det vobis ?

Et si in alieno fideles non fuistis, Et si in alieno fideles non fuistis, quod vestrum est quid dabit vobis ? »> quod vestrum est quid dabit vobis ? »>

Hic incipit ponere rationes ad id quod Hic incipit ponere rationes ad id quod docuit per doctrinam exemplarem. docuit per doctrinam exemplarem. Ponit autem rationes a duobus com- Ponit autem rationes a duobus com-

2 Exod. VI, 18. 2 Exod. VI, 18.

10 10

11 11

12 12

426 426

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

parationibus sumptas. Primo enim su- parationibus sumptas. Primo enim su- mit comparationes ex ratione majoris et mit comparationes ex ratione majoris et minoris secundo autem, ex compara- minoris secundo autem, ex compara- tione contrarietatis. tione contrarietatis.

In primo horum duas facit compara- In primo horum duas facit compara- tiones a majori in comparatione ad mi- tiones a majori in comparatione ad mi- nus sumptas. Primo enim comparat mo- nus sumptas. Primo enim comparat mo- dicum ad grande, et secundo comparat dicum ad grande, et secundo comparat alienum ad proprium. Et postquam illas alienum ad proprium. Et postquam illas comparationes præmisit, de utraque in- comparationes præmisit, de utraque in- fidelitatem Pharisæorum arguit. Præ- fidelitatem Pharisæorum arguit. Præ- mittit igitur generale primæ compara- mittit igitur generale primæ compara- tionis principium, a quo etiam suum tionis principium, a quo etiam suum confirmat argumentum. Est argumen- confirmat argumentum. Est argumen- tatio ista logica. tatio ista logica.

« Qui fidelis est in minimo. >> « Qui fidelis est in minimo. >>

Cum census, Cum census, ut dicit Beatus Bernar- ut dicit Beatus Bernar- dus, non sit in crimine, sed affectus, dus, non sit in crimine, sed affectus, « et in majori fidelis est. » Hoc enim « et in majori fidelis est. » Hoc enim est probabile, et præsumptionem gene- est probabile, et præsumptionem gene- rat quia infidelis in parvo, minus præ- rat quia infidelis in parvo, minus præ- sumit se deprehendi quam in magno, et sumit se deprehendi quam in magno, et ideo infidelitatem suam citius in hoc ideo infidelitatem suam citius in hoc ostendit et consuescens in parvo, tunc ostendit et consuescens in parvo, tunc demum in magno incipit esse infidelis. demum in magno incipit esse infidelis. Minimum autem est hoc præsens tem- Minimum autem est hoc præsens tem- porale quod delectat. Et ideo qui in hoc porale quod delectat. Et ideo qui in hoc infidelis est et fraudulentus, in magno, infidelis est et fraudulentus, in magno, quod spirituale est, procul dubio semper quod spirituale est, procul dubio semper erit infidelis. Nec sibi est aliqualiter con- erit infidelis. Nec sibi est aliqualiter con- fidendum quia spirituale pro tempo- fidendum quia spirituale pro tempo- rali commutabit, suæ consulens avari- rali commutabit, suæ consulens avari- tiæ. tiæ.

Hoc est igitur quod dicit : « Qui in Hoc est igitur quod dicit : « Qui in minimo. » I ad Corinth. vI, 2, temporale minimo. » I ad Corinth. vI, 2, temporale vocatur minimum, dicente Apostolo : vocatur minimum, dicente Apostolo : Si in vobis judicabitur mundus, indigni Si in vobis judicabitur mundus, indigni estis qui de minimis judicetis. Et ideo, estis qui de minimis judicetis. Et ideo, ad Philip. II, 8, temporalia reputantur ad Philip. II, 8, temporalia reputantur stercora Existimo omnia detrimentum stercora Existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Jesu esse propter eminentem scientiam Jesu Christi Domini mei: propter quem om- Christi Domini mei: propter quem om- nia detrimentum feci, et arbitror ut nia detrimentum feci, et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam. Hæc stercora, ut Christum lucrifaciam. Hæc est etiam causa, quod in petendo, hæc est etiam causa, quod in petendo, hæc sunt spiritualibus adjecta. Matth. vi, sunt spiritualibus adjecta. Matth. vi, 33 Quærite primum regnum Dei et ju- 33 Quærite primum regnum Dei et ju-

stitiam ejus, et hæc omnia adjicientur stitiam ejus, et hæc omnia adjicientur vobis. Hæc etiam est causa, quod vocan- vobis. Hæc etiam est causa, quod vocan- tur munera filiorum concubinarum. Ge- tur munera filiorum concubinarum. Ge- nes. xxv, 6 Filiis autem concubina- nes. xxv, 6 Filiis autem concubina- rum largitus est munera filio autem rum largitus est munera filio autem suo per liberam uxorem dimisit hæredi- suo per liberam uxorem dimisit hæredi- tatem. Hæc etiam ideo reputantur non tatem. Hæc etiam ideo reputantur non bona simpliciter, sed bona hujus vitæ bona simpliciter, sed bona hujus vitæ ad iniquos pertinentia. Luc. XVI, 25 : ad iniquos pertinentia. Luc. XVI, 25 : Fili, recordare quia recepisti bona in Fili, recordare quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala. vita tua, et Lazarus similiter mala. Hinc est etiam, quod in potestate sua Hinc est etiam, quod in potestate sua reputat ea Satanas, Matth. IV, 9: Hæc reputat ea Satanas, Matth. IV, 9: Hæc omnia tibi dabo, si cadens adoraveris omnia tibi dabo, si cadens adoraveris me. Joan. xiv, 30: Venit enim princeps me. Joan. xiv, 30: Venit enim princeps mundi hujus, et in me non habet quid- mundi hujus, et in me non habet quid- quam. Sic ergo vocantur minima. Quia quam. Sic ergo vocantur minima. Quia sicut in nullo genere est aliquid minus sicut in nullo genere est aliquid minus minimo, ita in donis Dei nihil est minus minimo, ita in donis Dei nihil est minus istis. Isti enim sunt quibus minimum istis. Isti enim sunt quibus minimum placet pro magno, sicut dicitur, Eccli. placet pro magno, sicut dicitur, Eccli. XXIX, 30. XXIX, 30.

« Et in majori fidelis est, » « Et in majori fidelis est, »

« Hoc est, in spirituali, quod simpli- « Hoc est, in spirituali, quod simpli- citer magnum est. Nec proprie dicitur citer magnum est. Nec proprie dicitur majus temporali annexo: sed abusio est majus temporali annexo: sed abusio est in comparativo, quia fidelis in parvo in comparativo, quia fidelis in parvo est, qui fidelis domino in parvo in fa‍ est, qui fidelis domino in parvo in fa‍ milia domini dispensando et ille etiam milia domini dispensando et ille etiam in spiritualibus dispensandis est fidelis. in spiritualibus dispensandis est fidelis. Beatus Bernardus : « Fidelis profecto Beatus Bernardus : « Fidelis profecto « minister eris, si de universa gloria Do- « minister eris, si de universa gloria Do- << mini tui, etsi transeunte per te, nihil << mini tui, etsi transeunte per te, nihil << manibus tuis adhærere contingat. » << manibus tuis adhærere contingat. » Matth. xxv, 21, 23: Euge, serve bone Matth. xxv, 21, 23: Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam, intra in gau- super multa te constituam, intra in gau- dium domini tui. dium domini tui.

« Et qui in modico iniquus est. » « Et qui in modico iniquus est. »

Secunda comparatio. Modicum autem Secunda comparatio. Modicum autem vocatur hic, quod modicum est in jure, vocatur hic, quod modicum est in jure, et in valore. In jure quidem, quia alie- et in valore. In jure quidem, quia alie- num est, et nobis non nisi commissum. num est, et nobis non nisi commissum. Matth. xxv, 14: Tradidit illis bona sua, Matth. xxv, 14: Tradidit illis bona sua,

IN EVANG. LUCÆ, XVI-10, 11, 12. IN EVANG. LUCÆ, XVI-10, 11, 12.

et dixit Negotiamini dum venio 1. No- et dixit Negotiamini dum venio 1. No- bis ergo commissus est usus ad lucra, bis ergo commissus est usus ad lucra, sed possessio est Domini. Osee, 11, 8 : sed possessio est Domini. Osee, 11, 8 : Hæc nescivit, quia ego dedi ei frumen- Hæc nescivit, quia ego dedi ei frumen- tum, et vinum, et oleum, et argentum tum, et vinum, et oleum, et argentum multiplicavi ei, et aurum, quæ fecerunt multiplicavi ei, et aurum, quæ fecerunt Baal. Et ideo de male utentibus post Baal. Et ideo de male utentibus post pauca dicit, . 9 Liberabo lanam pauca dicit, . 9 Liberabo lanam meam, et linum meum, quæ operiebant meam, et linum meum, quæ operiebant ignominiam ejus. Modica etiam sunt in ignominiam ejus. Modica etiam sunt in valore. Unde Ambrosius : << Non sunt valore. Unde Ambrosius : << Non sunt « bona homini, quæ secum portare non « bona homini, quæ secum portare non « potest. Sola misericordia comes est de- « potest. Sola misericordia comes est de- « functorum. » Et ideo hæc omnia modica « functorum. » Et ideo hæc omnia modica sunt et parva. sunt et parva.

«Qui» autem « in hoc modico ini- «Qui» autem « in hoc modico ini- quus est, » sibi illud usurpando, et non quus est, » sibi illud usurpando, et non familiæ Dei dispensando, est fraudulen- familiæ Dei dispensando, est fraudulen- tus, et fur, et crudelia viscera habens. tus, et fur, et crudelia viscera habens. De fraudulento autem dicitur, Isa. De fraudulento autem dicitur, Isa. 7: Fraudulenti vasa pessima 7: Fraudulenti vasa pessima sunt ipse enim cogitationes concinnavit sunt ipse enim cogitationes concinnavit ad perdendos mites. Has autem concin- ad perdendos mites. Has autem concin- nat, quando ea quæ sibi dispensanda nat, quando ea quæ sibi dispensanda tradita sunt, in periculum vitæ paupe- tradita sunt, in periculum vitæ paupe- rum sibi usurpat. rum sibi usurpat.

XXXII, XXXII,

De fure, Abdiæ, y. 5: Si fures in- De fure, Abdiæ, y. 5: Si fures in- troissent ad te, si latrones per noctem, troissent ad te, si latrones per noctem, quomodo conticuisses? Nonne furati quomodo conticuisses? Nonne furati essent sufficientia sibi? Joan. x, 10 : essent sufficientia sibi? Joan. x, 10 : Fur non venit nisi ut furetur. Psal. Fur non venit nisi ut furetur. Psal. XLIX, 18 Si videbas furem, currebas XLIX, 18 Si videbas furem, currebas

cum eo. cum eo.

De crudelitate dicitur, Jerem. vi, De crudelitate dicitur, Jerem. vi, 23 Crudelis est, et non miserebitur. 23 Crudelis est, et non miserebitur. Talis igitur in isto modico infidelis est, Talis igitur in isto modico infidelis est, « et iniquus, » hoc est, non æquus, qui « et iniquus, » hoc est, non æquus, qui sibi totum, et familiæ domini sui nihil sibi totum, et familiæ domini sui nihil dividit. Genes. IV, 7: Nonne si bene ege- dividit. Genes. IV, 7: Nonne si bene ege- ris, recipies sine autem male, statim ris, recipies sine autem male, statim in foribus peccatum aderit? in foribus peccatum aderit?

<< Et in majori, << Et in majori,

» »

Hoc est, in spirituali simpliciter mag- Hoc est, in spirituali simpliciter mag- no, « iniquus est » dispensator: et ideo no, « iniquus est » dispensator: et ideo illi non debet committi dispensatio ta- illi non debet committi dispensatio ta-

1 Luc. xix, 3. 1 Luc. xix, 3.

427 427

lium quia pro certo, temporali ille- lium quia pro certo, temporali ille- ctus et abstractus, male dispensabit. ctus et abstractus, male dispensabit. Unde, Isa. 1, 23, ubi loquitur de infide- Unde, Isa. 1, 23, ubi loquitur de infide- libus et malis dispensatoribus, dicit libus et malis dispensatoribus, dicit Principes tui infideles, socii furum, om- Principes tui infideles, socii furum, om- nes diligunt munera, sequuntur retri- nes diligunt munera, sequuntur retri- butiones. butiones.

Istis præmissis generalibus principiis, Istis præmissis generalibus principiis, concludit sub hypothesi jam certificata concludit sub hypothesi jam certificata contra Pharisæos. contra Pharisæos. Dicit: Dicit:

« Si ergo in iniquo mammona, » « Si ergo in iniquo mammona, »

Hoc est, in divitiis, quæ faciunt non Hoc est, in divitiis, quæ faciunt non æquos: et ideo sunt abjiciendæ. Nec ad æquos: et ideo sunt abjiciendæ. Nec ad veritatem vitæ pertinent. Quia cum veri- veritatem vitæ pertinent. Quia cum veri- tas, ut dicit Anselmus, sit rectitudo sola tas, ut dicit Anselmus, sit rectitudo sola mente perceptibilis pro certo, quod mente perceptibilis pro certo, quod iniquum est, rectum non est et ideo iniquum est, rectum non est et ideo veritati vitæ hominis non est consonum. veritati vitæ hominis non est consonum. Nec tamen est falsum bonum, sed est Nec tamen est falsum bonum, sed est apparens, ut hic et nunc, et non bonum apparens, ut hic et nunc, et non bonum simpliciter in se : ergo est bona creatu- simpliciter in se : ergo est bona creatu- ra. Genes. 1, 31: Vidit Deus cuncta quæ ra. Genes. 1, 31: Vidit Deus cuncta quæ fecerat et erant valde bona. In usu fecerat et erant valde bona. In usu autem cum non remaneant, non sunt autem cum non remaneant, non sunt vera bona, sed apparentia et veritati vera bona, sed apparentia et veritati vitæ non commensurata, sed per effe- vitæ non commensurata, sed per effe- ctum in usu sunt iniqua. Sapient. xiv, ctum in usu sunt iniqua. Sapient. xiv, 11 Creaturæ Dei in odium factæ sunt, 11 Creaturæ Dei in odium factæ sunt, et in tentationem animabus hominem, et et in tentationem animabus hominem, et in muscipulam pedibus insipientium. in muscipulam pedibus insipientium.

Si ergo in illo sic iniquo, o Pharisæi, Si ergo in illo sic iniquo, o Pharisæi, « fideles non fuistis, » sed vobis illa « fideles non fuistis, » sed vobis illa attribuistis, fraudatis pauperibus, « quod attribuistis, fraudatis pauperibus, « quod verum est, » hoc est, de veritate vitæ, verum est, » hoc est, de veritate vitæ, sicut spirituale ad vitam pertinens, sicut spirituale ad vitam pertinens, « quis credet vobis, » hoc est, committet « quis credet vobis, » hoc est, committet vobis. Hoc autem dixit Dominus, quia vobis. Hoc autem dixit Dominus, quia omnia, et legem, et intellectum legis, et omnia, et legem, et intellectum legis, et traditiones, et vitam ipsam Pharisæi traditiones, et vitam ipsam Pharisæi converterunt ad lucrum. Et ideo digni converterunt ad lucrum. Et ideo digni fuerunt reprobatione, quod repellerentur fuerunt reprobatione, quod repellerentur a commissione spiritualium novæ legis. a commissione spiritualium novæ legis. Matth. xxi, 43: Auferetur a vobis re- Matth. xxi, 43: Auferetur a vobis re- gnum Dei, et dabitur genti facienti fru- gnum Dei, et dabitur genti facienti fru-

428 428

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctus ejus. Ibidem, . 41: Malos male ctus ejus. Ibidem, . 41: Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis, qui reddant ei fructum tem- agricolis, qui reddant ei fructum tem- poribus suis. poribus suis.

« Et si in alieno fideles non fui- « Et si in alieno fideles non fui- stis. » stis. »

Alienum est, ut dicit Beda, quidquid Alienum est, ut dicit Beda, quidquid sæculi est, et est præter naturam: quia sæculi est, et est præter naturam: quia ad hoc non sumus nati, sed ad scientias, ad hoc non sumus nati, sed ad scientias, et virtutes. Alienum autem, maxime se- et virtutes. Alienum autem, maxime se- cundum intellectum litteræ, est, quod le- cundum intellectum litteræ, est, quod le- gem et sacramenta, quæ sua non fue- gem et sacramenta, quæ sua non fue- runt, et traditiones, et observantias vitæ runt, et traditiones, et observantias vitæ et legis, in magnum onus et gravamen et legis, in magnum onus et gravamen populi converterunt in instrumenta suæ populi converterunt in instrumenta suæ avaritiæ cum tamen hæc sua non essent, avaritiæ cum tamen hæc sua non essent, sed Dei, et eis tantum commissa. Hoc sed Dei, et eis tantum commissa. Hoc enim quod ad utilitatem populi Dominus enim quod ad utilitatem populi Dominus promulgavit, ipsi in onus populi ad lu- promulgavit, ipsi in onus populi ad lu- cra converterunt. Act. xv, 10: Quid cra converterunt. Act. xv, 10: Quid tentatis Deum imponere jugum super tentatis Deum imponere jugum super cervices discipulorum, quod neque pa- cervices discipulorum, quod neque pa- tres nostri neque nos portare potuimus? tres nostri neque nos portare potuimus?

« Quod vestrum est, » « Quod vestrum est, »

Sicut labor, et opera, et sudor in spi- Sicut labor, et opera, et sudor in spi- ritualibus bonis, « quis dabit vobis ? » ritualibus bonis, « quis dabit vobis ? » supple, dispensandum. Quasi dicat : supple, dispensandum. Quasi dicat : Nullus. Non enim essent ministri ido- Nullus. Non enim essent ministri ido- nei. Ideo fidelis Apostolus gloriatur sibi nei. Ideo fidelis Apostolus gloriatur sibi tamquam fideli creditum esse ministe- tamquam fideli creditum esse ministe- rium, II ad Corinth. II, 6: Qui idoneos rium, II ad Corinth. II, 6: Qui idoneos nos fecit ministros Novi Testamenti. Si nos fecit ministros Novi Testamenti. Si autem aliquis esset ausus dicere: Omnia autem aliquis esset ausus dicere: Omnia propter quæ dicit esse reprobandos mi- propter quæ dicit esse reprobandos mi- nistros Veteris Testamenti, hodie in mi- nistros Veteris Testamenti, hodie in mi- nistris Novi Testamenti, Episcopis, et nistris Novi Testamenti, Episcopis, et Sacerdotibus, et Clericis inveniuntur : Sacerdotibus, et Clericis inveniuntur : et per ea quæ Dominus reprobat, magis et per ea quæ Dominus reprobat, magis ac magis approbantur. Et ideo timen- ac magis approbantur. Et ideo timen- dum est, ne de eis dicatur illud Mala- dum est, ne de eis dicatur illud Mala- chiæ, 1, 10: Non est mihi voluntas in chiæ, 1, 10: Non est mihi voluntas in vobis, dicit Dominus exercituum et vobis, dicit Dominus exercituum et munus non suscipiam de manu vestra. munus non suscipiam de manu vestra.

: :

« Nemo servus potest duobus domi- « Nemo servus potest duobus domi- nis servire aut enim unum odiet, et nis servire aut enim unum odiet, et alterum diliget: aut uni adhærebit, et alterum diliget: aut uni adhærebit, et alterum contemnet. Non potestis Deo alterum contemnet. Non potestis Deo servire et mammonæ. » servire et mammonæ. »

Hic incipit secunda comparatio de Hic incipit secunda comparatio de ordine servitii ad Deum, vel ad lucrum. ordine servitii ad Deum, vel ad lucrum. Et est antipophora ejus responsionis Et est antipophora ejus responsionis occultæ, quam multi faciunt, consolantes occultæ, quam multi faciunt, consolantes false semetipsos. Volunt enim et Deo false semetipsos. Volunt enim et Deo servire, et lucris propriis, dicentes utrum- servire, et lucris propriis, dicentes utrum- que bene posse fieri. I ad Corinth. VII, que bene posse fieri. I ad Corinth. VII, 33 Qui cum uxore est, sollicitus est 33 Qui cum uxore est, sollicitus est quæ sunt mundi,quomodo placeat uxori, quæ sunt mundi,quomodo placeat uxori, et divisus est. Ita dicunt, quod partim et divisus est. Ita dicunt, quod partim sibi, partim Deo possint servire, non sibi, partim Deo possint servire, non attendentes, quod uxor debito suo sub attendentes, quod uxor debito suo sub dominio et ordinatione domini est et dominio et ordinatione domini est et ubi unum est propter alterum, ibi unum ubi unum est propter alterum, ibi unum est tantum. Sed hoc habet quod est utro- est tantum. Sed hoc habet quod est utro- bique: quia in superiori sicut in ordi- bique: quia in superiori sicut in ordi- nante, et inferiori sicut ordinato. Ita lex nante, et inferiori sicut ordinato. Ita lex uxoris sub lege Domini est et ideo una uxoris sub lege Domini est et ideo una lex tantum. Tamen ita dicebant Phari- lex tantum. Tamen ita dicebant Phari- sæi, quod legem servando, Domino ser- sæi, quod legem servando, Domino ser- vire possent legem autem ad lucra vire possent legem autem ad lucra convertendo in votis, sacramentis, et convertendo in votis, sacramentis, et pœnis, possent servire sibi in lucris. Et pœnis, possent servire sibi in lucris. Et ad hoc excludendum dicit Dominus, ad hoc excludendum dicit Dominus, generalem propositionem primo præmit- generalem propositionem primo præmit- tens, et deinde probationem ejusdem tens, et deinde probationem ejusdem sententiæ et explanationem subinferens, sententiæ et explanationem subinferens, tertio ex ea contra Pharisæos propositum tertio ex ea contra Pharisæos propositum concludens. concludens.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Nemo servus. » « Nemo servus. »

Et in hac propositione innuit indivi- Et in hac propositione innuit indivi- sibilitatem servientis, et contrarietatem sibilitatem servientis, et contrarietatem dominorum, et servitium quod impen- dominorum, et servitium quod impen- ditur. ditur.

Indivisibilitatem servientis innuit per Indivisibilitatem servientis innuit per hoc quod dicit: « Nemo, » hoc est, nullus hoc quod dicit: « Nemo, » hoc est, nullus indivisibilis homo. Quia, sicut dicit Philo- indivisibilis homo. Quia, sicut dicit Philo- sophus, eadem est ratio hominis, et sophus, eadem est ratio hominis, et unius tantum hominis. Unum autem (ut unius tantum hominis. Unum autem (ut

18 18

IN EVANG. LUCÆ, XVI-13. IN EVANG. LUCÆ, XVI-13.

idem dicit) est indivisum in se, et divi- idem dicit) est indivisum in se, et divi- sum ab aliis. Omnes enim vires hominis sum ab aliis. Omnes enim vires hominis ad idem secundum ordinem imperantis ad idem secundum ordinem imperantis et imperati referuntur. Et ideo dicitur, et imperati referuntur. Et ideo dicitur, Reg. xvIII, 21: Usquequo claudicatis Reg. xvIII, 21: Usquequo claudicatis in duas partes? Quia ad duas partes ex in duas partes? Quia ad duas partes ex equo nullus indivisus ire potest. Eccli. equo nullus indivisus ire potest. Eccli. 11, 14 Væ duplici corde, et labiis scelc- 11, 14 Væ duplici corde, et labiis scelc- stis, et manibus malefacientibus, et pec- stis, et manibus malefacientibus, et pec- catori terram ingredienti duabus viis. catori terram ingredienti duabus viis. Nulla enim linea recta ad duo puncta in Nulla enim linea recta ad duo puncta in eamdem partem terminatur. Neque ali- eamdem partem terminatur. Neque ali- quis bos duo juga portat simul: neque quis bos duo juga portat simul: neque avis simul intendit duobus nidis, suo et avis simul intendit duobus nidis, suo et alterius speciei avis: nec apis una ducit alterius speciei avis: nec apis una ducit ad duo alvearia simul. Sic ergo indivisus ad duo alvearia simul. Sic ergo indivisus non servit duobus. Osee, x, 2: Divisum non servit duobus. Osee, x, 2: Divisum est cor corum, nunc interibunt. Non ergo est cor corum, nunc interibunt. Non ergo hoc ex indiviso et toto homine fieri pot- hoc ex indiviso et toto homine fieri pot-