» »

IN EVANG. LUCÆ, XV-7, 8. IN EVANG. LUCÆ, XV-7, 8.

« centiam, quam qui condignam agat « centiam, quam qui condignam agat pœnitentiam. » Unum enim de mirabili- pœnitentiam. » Unum enim de mirabili- bús Dei est, quod homo aversus rever- bús Dei est, quod homo aversus rever- tatur, et quod de faucibus inferni extra- tatur, et quod de faucibus inferni extra- hatur ad sinum Abrahæ. Et tamen fit, hatur ad sinum Abrahæ. Et tamen fit, et est de gloriosis operibus misericordiæ et est de gloriosis operibus misericordiæ Dei. Psal. LXVII, 23: Dixit Dominus: Dei. Psal. LXVII, 23: Dixit Dominus: Ex Basan, hoc est, confusione, conver- Ex Basan, hoc est, confusione, conver- tam in profundum maris, hoc est, ama- tam in profundum maris, hoc est, ama- ritudinis pœnitentiæ. I Reg. 11, 8: Susci- ritudinis pœnitentiæ. I Reg. 11, 8: Susci- tat de pulvere egenum, et de stercore tat de pulvere egenum, et de stercore elevat pauperem: ut sedeat cum princi- elevat pauperem: ut sedeat cum princi- pibus, et solium gloriæ teneat. Ad Galat. pibus, et solium gloriæ teneat. Ad Galat.

I, I,

23 et 24 Auditum habebant de me, 23 et 24 Auditum habebant de me, quoniam qui persequabatur nos aliquan- quoniam qui persequabatur nos aliquan- do, nunc autem evangelizat fidem quam do, nunc autem evangelizat fidem quam aliquando expugnabat: et in me clari- aliquando expugnabat: et in me clari- ficabant Deum. ficabant Deum.

« Quam super nonaginta novem « Quam super nonaginta novem justis. » justis. »

10: Gaudium et 10: Gaudium et

Hoc in applausu exteriori Sanctorum Hoc in applausu exteriori Sanctorum semper verum est. « Qui, » hoc est, semper verum est. « Qui, » hoc est, quia illi« non indigent pœnitentia. » Et quia illi« non indigent pœnitentia. » Et ideo non est nova materia gaudii eorum, ideo non est nova materia gaudii eorum, neque rara. Isa. xxxv, neque rara. Isa. xxxv, lætitiam obtinebunt, et fugiet dolor et lætitiam obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus. Isa. LXVI, 10: Gaudete cum ea gemitus. Isa. LXVI, 10: Gaudete cum ea gaudio, universi qui lugetis super eam. gaudio, universi qui lugetis super eam. Sic novum gaudium fuit in sanatione Sic novum gaudium fuit in sanatione beati Job . Sic nova gaudia in illumina- beati Job . Sic nova gaudia in illumina- tione Tobiæ senioris, et reditu junioris tione Tobiæ senioris, et reditu junioris Tobiæ,, plusquam si pater continuo Tobiæ,, plusquam si pater continuo vidisset, et filius numquam exsulasset. vidisset, et filius numquam exsulasset. Et idem probatur in multis similibus. Et idem probatur in multis similibus.

« Aut quæ mulier habens drach- « Aut quæ mulier habens drach- mas decem, si perdiderit drachmam mas decem, si perdiderit drachmam

unam. » unam. »

Secunda parabola est de eodem de Secunda parabola est de eodem de inventione et restitutione in peccatore inventione et restitutione in peccatore primæ imaginis, contra negligentiam primæ imaginis, contra negligentiam

1 Cf. Job, XLII, 10 et seq. 1 Cf. Job, XLII, 10 et seq.

2 Cf. Tob. XII, 3. 2 Cf. Tob. XII, 3.

3 Cf. I Reg. xxv, 23 et seq. 3 Cf. I Reg. xxv, 23 et seq.

389 389

Pharisæorum et Scribarum : quia in ta- Pharisæorum et Scribarum : quia in ta- libus nullum studium posuerunt. libus nullum studium posuerunt.

Dividitur autem hæc parabola in qua- Dividitur autem hæc parabola in qua- tuor. In primo ostenditur possessio abun- tuor. In primo ostenditur possessio abun- dantissimæ et in decoris ornatu mulie- dantissimæ et in decoris ornatu mulie- ris secundo, perditio hujus tanti deco- ris secundo, perditio hujus tanti deco- ris tertio, sollicitudo inquisitionis: et ris tertio, sollicitudo inquisitionis: et quarto, gaudium decorem istum inve- quarto, gaudium decorem istum inve- nientis. nientis.

De primo horum dicit tria: dispositio- De primo horum dicit tria: dispositio- nem possidentis, habitum, et ornatum. nem possidentis, habitum, et ornatum.

De dispositione possidentis dicit: De dispositione possidentis dicit: « Quæ mulier. » Quasi dicat: Rara est « Quæ mulier. » Quasi dicat: Rara est enim. Et est illa sola de qua, Proverb. enim. Et est illa sola de qua, Proverb. xxx1, 29, dicitur: Multæ filiæ congrega- xxx1, 29, dicitur: Multæ filiæ congrega- verunt divitias, tu supergressa es univer- verunt divitias, tu supergressa es univer-

sas. sas.

« Mulier,» sapientia Dei summi. Vel, « Mulier,» sapientia Dei summi. Vel, Ecclesia filia sapientiæ, ab ipsa sapientia Ecclesia filia sapientiæ, ab ipsa sapientia redimita. Proverb. xxxi, 10: Procul, et redimita. Proverb. xxxi, 10: Procul, et de ultimis finibus pretium ejus. Hæc de ultimis finibus pretium ejus. Hæc enim et Herum mollit summum. Sic enim et Herum mollit summum. Sic Ruth emollivit Booz, qui firmitas inter- Ruth emollivit Booz, qui firmitas inter- pretatur. Hæc iram Herois avertit: sicut pretatur. Hæc iram Herois avertit: sicut Abigail emollivit David ³, quæ patris Abigail emollivit David ³, quæ patris mei involutio interpretatur. Quia ita in- mei involutio interpretatur. Quia ita in- volvit eum sapientia et dulcedine, quod volvit eum sapientia et dulcedine, quod avertit ab ira. Hæc est quæ frigidum et avertit ab ira. Hæc est quæ frigidum et inflexibilem Regem fovet et calefacit: inflexibilem Regem fovet et calefacit: sicut Abisag", quæ patris mei gaudium sicut Abisag", quæ patris mei gaudium interpretatur, et charitatem significat. interpretatur, et charitatem significat. Hæc est igitur mulier de qua dicitur, Hæc est igitur mulier de qua dicitur, Ruth, 111, 11: Scit omnis Israel mulie- Ruth, 111, 11: Scit omnis Israel mulie- rem te esse virtutis. rem te esse virtutis.

Hæc est igitur descriptio istius mulie- Hæc est igitur descriptio istius mulie- ris. ris.

<< Habens, » << Habens, »

In possessione divitiarum, « drach- In possessione divitiarum, « drach- mas decem. » Drachma pondus est in mas decem. » Drachma pondus est in quo numismatis imago est impressa. quo numismatis imago est impressa. Hæc autem est imago summi Regis. Hæc autem est imago summi Regis. Et hæc drachma est homo factus ad Et hæc drachma est homo factus ad imaginem et similitudinem divinam *. imaginem et similitudinem divinam *.

4 Cf. III Reg. 1, 1 et seq. 4 Cf. III Reg. 1, 1 et seq.

5 Cf. Genes. 1, 26; Eccli. XVII, 1. 5 Cf. Genes. 1, 26; Eccli. XVII, 1.

390 390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hæc imago pondus habet gratiæ : Hæc imago pondus habet gratiæ : quia dicitur, Eccli. XVII, 2, quod Deus quia dicitur, Eccli. XVII, 2, quod Deus hominem creatum secundum seipsum hominem creatum secundum seipsum vestivit virtute. Et ideo dicit Beda, quod vestivit virtute. Et ideo dicit Beda, quod drachma regis etiam continet superscri- drachma regis etiam continet superscri- ptionem. Matth. xx, 20 et 21: Cujus ptionem. Matth. xx, 20 et 21: Cujus est imago hæc et superscriptio? Dicunt est imago hæc et superscriptio? Dicunt ei ei

Cæsaris. Inscriptio autem hæc est Cæsaris. Inscriptio autem hæc est juris naturalis faciendorum, et cognitio juris naturalis faciendorum, et cognitio Dei, inscripta in cordibus: quæ (sicut Dei, inscripta in cordibus: quæ (sicut dicit Damascenus) omnibus ab ipsa crea- dicit Damascenus) omnibus ab ipsa crea- tione impressa sunt. Jerem. tione impressa sunt. Jerem. 33: 33:

XXXI, XXXI,

licam accepit similitudinem, perditur a licam accepit similitudinem, perditur a Deo quando valde sibi est dissimilis. Deo quando valde sibi est dissimilis. Thren. IV, 2: Filii Sion inclyti, et ami- Thren. IV, 2: Filii Sion inclyti, et ami- cti auro primo, quomodo reputati sunt cti auro primo, quomodo reputati sunt in vasa testea, opus manuum figuli? in vasa testea, opus manuum figuli? In tanta enim dissimilitudine, decorus et In tanta enim dissimilitudine, decorus et speciosus forma, imaginem suam non re- speciosus forma, imaginem suam non re- cognoscit. Matth.vn, 23: Confitebor illis: cognoscit. Matth.vn, 23: Confitebor illis: Quia numquam novi vos. Nahum, 11, 10: Quia numquam novi vos. Nahum, 11, 10: Facies omnium eorum sicut nigredo Facies omnium eorum sicut nigredo ollæ sunt enim sic combusti per ignem ollæ sunt enim sic combusti per ignem naturalis concupiscentiæ. Thren. iv, 8: naturalis concupiscentiæ. Thren. iv, 8:

Dabo legem meam in visceribus eorum, Denigrata est super carbones facies eo- Dabo legem meam in visceribus eorum, Denigrata est super carbones facies eo- et in corde eorum scribam eam. et in corde eorum scribam eam. rum. Et ideo facies ista et imago est rum. Et ideo facies ista et imago est plusquam perdita, quando sic est detur- plusquam perdita, quando sic est detur- pata. In epistola Jeremiæ, Baruch, vi, pata. In epistola Jeremiæ, Baruch, vi, 20: Nigræ fiunt facies eorum a fumo 20: Nigræ fiunt facies eorum a fumo qui in domo fit. Sic ergo perdit unam, qui in domo fit. Sic ergo perdit unam, quæ non est in Deum reducta, sed ab- quæ non est in Deum reducta, sed ab- ducta in similitudinem diaboli. ducta in similitudinem diaboli.

Hæ drachmæ decem sunt: quia decem Hæ drachmæ decem sunt: quia decem operibus mandatorum perfectæ, et decem operibus mandatorum perfectæ, et decem ornatibus pretiosis redimitæ. Decem au- ornatibus pretiosis redimitæ. Decem au- tem præcepta sunt decem mandata 1. De- tem præcepta sunt decem mandata 1. De- cem autem ornatus sunt quidem ter ter- cem autem ornatus sunt quidem ter ter- ni Angelorum qui supradicti sunt, et unus ni Angelorum qui supradicti sunt, et unus qui est omnium illorum reductio in qui est omnium illorum reductio in Deum, sicut jam ante diximus. Et ideo Deum, sicut jam ante diximus. Et ideo idem significatur per decem drachmas, idem significatur per decem drachmas, quod per centum oves: quamvis non si- quod per centum oves: quamvis non si- gnificetur eodem modo, sicut patet in gnificetur eodem modo, sicut patet in differentia parabolarum quam induxi- differentia parabolarum quam induxi-

mus. mus.

Istæ sunt igitur drachmæ, II Machab. Istæ sunt igitur drachmæ, II Machab. XII, 43 Duodecim millia drachmas ar- XII, 43 Duodecim millia drachmas ar- genti misit Judas Jerosolymam offerri genti misit Judas Jerosolymam offerri pro peccatis mortuorum sacrificium. pro peccatis mortuorum sacrificium. Drachma enim est quam diximus. Duo- Drachma enim est quam diximus. Duo- decim autem millia, sunt perfectiones decim autem millia, sunt perfectiones acceptæ ad doctrinam duodecim Patriar- acceptæ ad doctrinam duodecim Patriar- charum, vel Apostolorum. Hæ enim sunt charum, vel Apostolorum. Hæ enim sunt optimum sacrificium pro peccatis mor- optimum sacrificium pro peccatis mor- tuorum ut resurgant. tuorum ut resurgant.

« Si perdiderit drachmam unam. » « Si perdiderit drachmam unam. »

Hic tangitur drachmæ habitæ perditio: Hic tangitur drachmæ habitæ perditio: quod idem est, quod imaginis ad simili- quod idem est, quod imaginis ad simili- tudinem Dei creatæ deturpatio et perdi- tudinem Dei creatæ deturpatio et perdi- tio. Quamvis enim in Psalmo xxx111, 7, tio. Quamvis enim in Psalmo xxx111, 7, dicatur, quod in imagine pertransit ho- dicatur, quod in imagine pertransit ho- mo, retinendo essentiam imaginis: ta- mo, retinendo essentiam imaginis: ta- men quia multum deturpatur, et diabo- men quia multum deturpatur, et diabo-

1 Cf. Exod. xx, 3 et seq. 1 Cf. Exod. xx, 3 et seq.

« Ex illis,» ad numerum salvando- « Ex illis,» ad numerum salvando- rum pertinentem, Illa enim est pretiosa. rum pertinentem, Illa enim est pretiosa.

<< Nonne accendit lucernam, et ever- << Nonne accendit lucernam, et ever- rit domum, et quærit diligenter, do- rit domum, et quærit diligenter, do- nec inveniat ? » nec inveniat ? »

Hic tangit diligentem drachmæ inqui- Hic tangit diligentem drachmæ inqui- sitionem. sitionem.

Dicit autem tria lucernæ accensio- Dicit autem tria lucernæ accensio- nem, et domus eversionem, et diligen- nem, et domus eversionem, et diligen- tem inquisitionem. tem inquisitionem.

Et mulier quidem Dei sapientia lucer- Et mulier quidem Dei sapientia lucer- nam accendit, quando in incarnatione nam accendit, quando in incarnatione Filii Dei testam humanæ naturæ flamma Filii Dei testam humanæ naturæ flamma suæ deitatis implevit: ponens animam suæ deitatis implevit: ponens animam Christi pro lychno flammam tenente, Christi pro lychno flammam tenente, et oleum gratiæ pro ignis nutrimento. et oleum gratiæ pro ignis nutrimento. Isa. LXII, 1: Egrediatur ut splendor Ju- Isa. LXII, 1: Egrediatur ut splendor Ju- stus ejus,et Salvator ejus ut lampas ac- stus ejus,et Salvator ejus ut lampas ac- cendatur. Mulier autem Ecclesia lucer- cendatur. Mulier autem Ecclesia lucer- nam accendit, quando Prælatum sicut nam accendit, quando Prælatum sicut patremfamilias domus in testa corporis patremfamilias domus in testa corporis facit castitatis perspicuæ, et in intellectu facit castitatis perspicuæ, et in intellectu animæ facit radiantem in veritatis ful- animæ facit radiantem in veritatis ful- gore, et in mente et visceribus facit pie- gore, et in mente et visceribus facit pie- tatis et misericordiæ oleo fluere, et in tatis et misericordiæ oleo fluere, et in

IN EVANG. LUCÆ, XV-8, 9. IN EVANG. LUCÆ, XV-8, 9.

affectu igne charitatis et zeli animarum affectu igne charitatis et zeli animarum ardere. Joan. v, 35: Ille erat lucerna ardere. Joan. v, 35: Ille erat lucerna ardens, et lucens. Vos autem voluistis ardens, et lucens. Vos autem voluistis ad horam exsultare in luce ejus. Supra, ad horam exsultare in luce ejus. Supra, XI, 33 Nemo lucernam accendit, et in XI, 33 Nemo lucernam accendit, et in abscondito ponit, neque sub modio, sed abscondito ponit, neque sub modio, sed super candelabrum, ut qui ingrediuntur, super candelabrum, ut qui ingrediuntur, lumen videant. Attende autem, quod ad lumen videant. Attende autem, quod ad quærendam drachmam perditam, lucer- quærendam drachmam perditam, lucer- nam oportet accendere: quia lumen ful- nam oportet accendere: quia lumen ful- goris sui perdidit, et non nisi lumine goris sui perdidit, et non nisi lumine alieno manifestatur ad inveniendum. alieno manifestatur ad inveniendum. Non perdita autem drachma manifesta- Non perdita autem drachma manifesta- tur proprio splendore. Ad Philip. 11, 15: tur proprio splendore. Ad Philip. 11, 15: Inter quos lucetis sicut luminaria in Inter quos lucetis sicut luminaria in mundo. mundo.

« Et evertit domum, » « Et evertit domum, »

Hæc domus, est domus conscientiæ Hæc domus, est domus conscientiæ interioris, quam totam oportet evertere interioris, quam totam oportet evertere in compunctione et confessione: ut dra- in compunctione et confessione: ut dra- chma inveniatur ad splendorem. Proverb. chma inveniatur ad splendorem. Proverb. XXXI, 27 Consideravit semitas domus XXXI, 27 Consideravit semitas domus suæ, et panem otiosa non comedit. So- suæ, et panem otiosa non comedit. So- phon. 1, 12: Scrutabor Jerusalem in phon. 1, 12: Scrutabor Jerusalem in lucernis. I ad Corinth. 1v, 5 : Illumina- lucernis. I ad Corinth. 1v, 5 : Illumina- bit abscondita tenebrarum, et manife- bit abscondita tenebrarum, et manife-

stabit consilia cordium. stabit consilia cordium.

« Et quærit diligenter. « Et quærit diligenter.

>> >>

Ecce diligentia inquisitionis. Hæc au- Ecce diligentia inquisitionis. Hæc au- tem diligentia est in discussione con- tem diligentia est in discussione con- scientiarum peccatorum, quas prædicta scientiarum peccatorum, quas prædicta lucerna illuminat: et vias, et actus, et lucerna illuminat: et vias, et actus, et causas, et circumstantias peccatorum causas, et circumstantias peccatorum ostendit, et ante oculos ponit. Ad Ephes. ostendit, et ante oculos ponit. Ad Ephes. v, 13: Quæ, scilicet a lumine, arguun- v, 13: Quæ, scilicet a lumine, arguun- tur, a lumine manifestantur. Job, x11, tur, a lumine manifestantur. Job, x11, 15 et 16 Vias meas in conspectu ejus 15 et 16 Vias meas in conspectu ejus arguam et ipse erit salvator meus. arguam et ipse erit salvator meus.

« Donec inveniat: » quia non sufficit « Donec inveniat: » quia non sufficit nisi drachma inveniatur. Cantic. 1, 2: nisi drachma inveniatur. Cantic. 1, 2: Quæram quem diligit anima mea. Et Quæram quem diligit anima mea. Et post modicum, y. 4: Inveni quem diligit post modicum, y. 4: Inveni quem diligit anima mea. Deuter. xxx, 10: Inveni anima mea. Deuter. xxx, 10: Inveni

1 Vulgata habet, everrit. 1 Vulgata habet, everrit.

391 391

eum in terra deserta, in loco horroris, et eum in terra deserta, in loco horroris, et vastæ solitudinis. Deserta enim terra vastæ solitudinis. Deserta enim terra sterilis est conscientia peccatorum. Hæc sterilis est conscientia peccatorum. Hæc est locus horroris, in quo horrendæ sunt est locus horroris, in quo horrendæ sunt dæmonum figuræ occurrentes. Vasta au- dæmonum figuræ occurrentes. Vasta au- tem solitudo, propter boni naturalis de- tem solitudo, propter boni naturalis de- solationem. Ibi ergo invenitur drachma solationem. Ibi ergo invenitur drachma ad recuperationem. ad recuperationem.

« Et cum invenerit, convocat ami- « Et cum invenerit, convocat ami- cas et vicinas, dicens: Congratulami- cas et vicinas, dicens: Congratulami- ni mihi, quia inveni drachmam ni mihi, quia inveni drachmam quam perdideram. » quam perdideram. »

Hic tangitur congratulatio inventæ Hic tangitur congratulatio inventæ drachmæ. drachmæ.

Et dicit tria causam gaudii, convoca- Et dicit tria causam gaudii, convoca- tionem amicorum, et congratulationem. tionem amicorum, et congratulationem. De primo dicit: « Et cum invenerit. » De primo dicit: « Et cum invenerit. » Invenire enim causa est gaudii: quia Invenire enim causa est gaudii: quia peccator invenitur ad recuperationem. peccator invenitur ad recuperationem. Ad Philip. 1, 18: In hoc gaudeo, sed et Ad Philip. 1, 18: In hoc gaudeo, sed et gaudebo. gaudebo.

« Convocat amicas, » in charitate con- « Convocat amicas, » in charitate con- junctas Sanctorum animas. Baruch, iv, junctas Sanctorum animas. Baruch, iv, 29: Ipse rursum adducet vobis sempiter- 29: Ipse rursum adducet vobis sempiter- nam jucunditatem cum salute vestra. nam jucunditatem cum salute vestra.

« Et vicinas,» in vico coelesti secum « Et vicinas,» in vico coelesti secum mansionem habentes coelestes essentias. mansionem habentes coelestes essentias. Isa. Lx, 4: Leva in circuitu oculos tuos, Isa. Lx, 4: Leva in circuitu oculos tuos, et vide: omnes isti congregati sunt, ve- et vide: omnes isti congregati sunt, ve- nerunt tibi ut tecum scilicet jucunden- nerunt tibi ut tecum scilicet jucunden- tur. tur.

« Congratulamini mihi. » « Congratulamini mihi. »

Baruch, IV, 36 Circumspice, Jerusa- Baruch, IV, 36 Circumspice, Jerusa- lem, ad Orientem, et vide jucunditatem lem, ad Orientem, et vide jucunditatem a Deo tibi venientem. a Deo tibi venientem.

« «

Quia inveni, » ad gratiam, « drach- Quia inveni, » ad gratiam, « drach- mam,» imaginis, « quam perdideram »> mam,» imaginis, « quam perdideram »> per peccatum, et imaginem depravan- per peccatum, et imaginem depravan- tem. Baruch, iv, 37: Ecce enim veniunt tem. Baruch, iv, 37: Ecce enim veniunt filii tui, quos dimisisti dispersos, ve- filii tui, quos dimisisti dispersos, ve- niunt collecti ab oriente usque ad occiden- niunt collecti ab oriente usque ad occiden-

10 10

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tem, in verbo sancti gaudentes in hono- tem, in verbo sancti gaudentes in hono- rem Dei. Psal. cv, 5: In lætitia gentis rem Dei. Psal. cv, 5: In lætitia gentis tuæ, ut lauderis cum hæreditate tua. tuæ, ut lauderis cum hæreditate tua.

« Ita dico vobis, gaudium erit co- « Ita dico vobis, gaudium erit co- ram Angelis Dei super uno peccatore ram Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente. » poenitentiam agente. »

Adaptatio est similitudinis. Adaptatio est similitudinis.

« Gaudium enim est Angelis Dei, » « Gaudium enim est Angelis Dei, » quia omnes sunt administratorii spiritus, quia omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium missi propter eos qui hæ- in ministerium missi propter eos qui hæ- reditatem capient salutis ¹. Et ideo gau- reditatem capient salutis ¹. Et ideo gau- dent de conversione: quia tunc non fru- dent de conversione: quia tunc non fru- stratur suæ diligentia custodiæ. Psal. xc, stratur suæ diligentia custodiæ. Psal. xc, 11 Angelis suis mandavit de te, ut cu- 11 Angelis suis mandavit de te, ut cu- stodiant te in omnibus viis tuis. Vel, An- stodiant te in omnibus viis tuis. Vel, An- gelis Sacerdotibus coelestibus. Malach. gelis Sacerdotibus coelestibus. Malach. II, 7: Angelus Domini exercituum est II, 7: Angelus Domini exercituum est sacerdos. In exterioribus enim suscitant sacerdos. In exterioribus enim suscitant applausum, sicut diximus. applausum, sicut diximus.

« «

Super uno peccatore, » qui ab uno Super uno peccatore, » qui ab uno fuit aversus quod solum est necessarium. fuit aversus quod solum est necessarium. Luc. x, 42 Porro unum est necessa- Luc. x, 42 Porro unum est necessa-

rium. Hoc est unum, de quo dicitur, rium. Hoc est unum, de quo dicitur, Jacob. 11, 10 Qui offendit in uno, fa- Jacob. 11, 10 Qui offendit in uno, fa- ctus est omnium reus. ctus est omnium reus.

« Poenitentiam agente, » hoc est pœnæ « Poenitentiam agente, » hoc est pœnæ tenentiam, ut perseveret in dolore: ut, tenentiam, ut perseveret in dolore: ut, sicut dicit Gregorius, « mala commissa de- sicut dicit Gregorius, « mala commissa de- « fleat, et deflenda ulterius non commit- « fleat, et deflenda ulterius non commit- << tat.» Illi enim per poenitentiam regnum << tat.» Illi enim per poenitentiam regnum coelorum appropinquat: sicut dicitur, coelorum appropinquat: sicut dicitur, Matth. 1, 2 Poenitentiam agite: ap- Matth. 1, 2 Poenitentiam agite: ap- propinquavit enim regnum cælorum. propinquavit enim regnum cælorum.

Sic ergo finitur hæc secunda contra Sic ergo finitur hæc secunda contra Pharisæos parabola. Pharisæos parabola.

« Ait autem: Homo quidam habuit « Ait autem: Homo quidam habuit duos filios. » duos filios. »

Hic tertia inducitur parabola, in qua Hic tertia inducitur parabola, in qua ostenditur quam benigne peccator ad ostenditur quam benigne peccator ad pœnitentiam rediens est suscipiendus, et pœnitentiam rediens est suscipiendus, et quam large, et quam magnifice, et quam quam large, et quam magnifice, et quam

1 Ad Hebr. 1, 14. 1 Ad Hebr. 1, 14.

honeste exhibendus et pertractandus. honeste exhibendus et pertractandus. Quod est contra Pharisæorum et Scriba- Quod est contra Pharisæorum et Scriba- rum avaritiam, qui de suo pauperibus rum avaritiam, qui de suo pauperibus redeuntibus nihil exhibebant. Et insuper redeuntibus nihil exhibebant. Et insuper si qua habebant, rapiebant: quia, sicut si qua habebant, rapiebant: quia, sicut dicitur, Isa. v, 23, justificabant impium dicitur, Isa. v, 23, justificabant impium pro muneribus, et justitiam justi aufe- pro muneribus, et justitiam justi aufe- rebant ab eo. Hoc ergo generaliter inten- rebant ab eo. Hoc ergo generaliter inten- ditur in hac parabola, sicut patet cuili- ditur in hac parabola, sicut patet cuili- bet quamvis allegorice de Gentili et bet quamvis allegorice de Gentili et Judæo in Glossis exponatur. Primam Judæo in Glossis exponatur. Primam ergo nos prosequimur expositionem: ergo nos prosequimur expositionem: et tandem etiam de ultima, quantum et tandem etiam de ultima, quantum sufficit, mentionem faciemus. sufficit, mentionem faciemus.

Dividitur autem hæc parabola in qua- Dividitur autem hæc parabola in qua- tuor partes in quarum prima ostenditur tuor partes in quarum prima ostenditur patrisfamilias naturalis decor in duobus patrisfamilias naturalis decor in duobus filiis, et innuitur fortunæ successus in filiis, et innuitur fortunæ successus in abundantibus bonis. Secundo, inducitur abundantibus bonis. Secundo, inducitur ex dissoluto juvenili sensu a patre reces- ex dissoluto juvenili sensu a patre reces- sus junioris, et infaustus successus in bo- sus junioris, et infaustus successus in bo- nis. Tertio, inducitur qualiter egestate nis. Tertio, inducitur qualiter egestate compulsus, rediit ad supplicationem compulsus, rediit ad supplicationem quam demeruerat gratiæ patris. Quarto quam demeruerat gratiæ patris. Quarto et ultimo, ostenditur ejusdem benigni, et ultimo, ostenditur ejusdem benigni, et liberalis et magnifica susceptio patris. et liberalis et magnifica susceptio patris.

Prima harum parva est, de qua dicit: Prima harum parva est, de qua dicit: « Ait autem ad illos, » hoc est, ad utili- « Ait autem ad illos, » hoc est, ad utili- tatem instructionis et ædificationis Scri- tatem instructionis et ædificationis Scri- barum et Pharisæorum. Isa. XL, 2: Lo- barum et Pharisæorum. Isa. XL, 2: Lo- quimini ad cor Jerusalem, et advocate quimini ad cor Jerusalem, et advocate eam, hoc est, ad intellectum dictorum eam, hoc est, ad intellectum dictorum

vocare. vocare.

« Homo quidam. » « Homo quidam. »

Ut de humanis exempla dentur, dicit Ut de humanis exempla dentur, dicit hominem, Pharisæos ejusdem naturæ hominem, Pharisæos ejusdem naturæ cum illo significans, et debere erube- cum illo significans, et debere erube- scere, si similia ad filios non faciant. Pa- scere, si similia ad filios non faciant. Pa- tres enim se cognoscere debent, et affe- tres enim se cognoscere debent, et affe- ctu paterno sibi subditos diligere, Joan. ctu paterno sibi subditos diligere, Joan. 111, 35 Pater diligit Filium, et omnia 111, 35 Pater diligit Filium, et omnia dedit in manu ejus. Unde de eo qui cu- dedit in manu ejus. Unde de eo qui cu- ram suscepit filiorum, dicitur, Numer. ram suscepit filiorum, dicitur, Numer. x11, 3 Erat enim Moyses vir mitissimus x11, 3 Erat enim Moyses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in super omnes homines qui morabantur in

IN EVANG. LUCÆ, XV-11, 12. IN EVANG. LUCÆ, XV-11, 12.

terra. Homo ergo erat, mollis ad filios, terra. Homo ergo erat, mollis ad filios, et non durus. Natura enim struthionis et non durus. Natura enim struthionis et non hominis, durari ad filios: Job, et non hominis, durari ad filios: Job, XXXIX, 16 Duratur ad filios suos, quasi XXXIX, 16 Duratur ad filios suos, quasi

non sint sui. non sint sui.

Hic autem quidam » dicitur singu- Hic autem quidam » dicitur singu- laris benignitatis in suos. Isa. XLIX, 15: laris benignitatis in suos. Isa. XLIX, 15: Numquid oblivisci potest mulier infan- Numquid oblivisci potest mulier infan- tem suum, ut non misereatur filio uteri tem suum, ut non misereatur filio uteri sui? Et si illa oblita fuerit, ego tamen sui? Et si illa oblita fuerit, ego tamen non obliviscar tui. III Reg. III, 26: Com- non obliviscar tui. III Reg. III, 26: Com- mota sunt quippe viscera ejus super filio mota sunt quippe viscera ejus super filio suo. Genes. XLIII, 30: Commota fuerant suo. Genes. XLIII, 30: Commota fuerant viscera ejus super fratre suo. viscera ejus super fratre suo.

393 393

nem sequentes, et concupiscentiam. Sa- nem sequentes, et concupiscentiam. Sa- pient. x1, 25: Diligis enim omnia quæ pient. x1, 25: Diligis enim omnia quæ sunt, nihil odisti eorum quæ fecisti. sunt, nihil odisti eorum quæ fecisti.

« Et dixit adolescentior ex illis « Et dixit adolescentior ex illis patri. » patri. »

Hic incipit agere de recessu unius a Hic incipit agere de recessu unius a cura patris. cura patris.

Et dividitur in partes tres de acce- Et dividitur in partes tres de acce- ptione substantiæ et separatione primo: ptione substantiæ et separatione primo: et de congregatione, et recessu, et dissi- et de congregatione, et recessu, et dissi- patione tangit secundo: et de egestate patione tangit secundo: et de egestate

Iste ergo est « homo quidam,» sic lasciviam ejus premente agit tertio. Iste ergo est « homo quidam,» sic lasciviam ejus premente agit tertio. benignus ad filios. benignus ad filios.

<< Habuit, »> << Habuit, »>

Et habebat adhuc in cura et regimine. Et habebat adhuc in cura et regimine. Ad Galat. IV, Ad Galat. IV, 1 et 2: Quanto tempore 1 et 2: Quanto tempore hæres parvulus est, nihil differt a servo, hæres parvulus est, nihil differt a servo, cum sit dominus omnium: sed sub tu- cum sit dominus omnium: sed sub tu- toribus et actoribus est usque ad præfi- toribus et actoribus est usque ad præfi- nitum tempus a patre. Sic ergo habebat nitum tempus a patre. Sic ergo habebat eos in cura ut pater, et sollicitudine re- eos in cura ut pater, et sollicitudine re- giminis. giminis.

« Duos filios. »> « Duos filios. »>

Ecce flos naturæ qua refloruit, I Ma- Ecce flos naturæ qua refloruit, I Ma- chab. 11, chab. 11, 17: Princeps, et clarissimus, et 17: Princeps, et clarissimus, et magnus es in hac civitate, et ornatus magnus es in hac civitate, et ornatus filiis, et fratribus. E contra de abjectis filiis, et fratribus. E contra de abjectis dicitur, Jerem. XXII, 30: Scribe virum dicitur, Jerem. XXII, 30: Scribe virum istum sterilem, virum qui non in diebus istum sterilem, virum qui non in diebus suis prosperabitur. suis prosperabitur.

« Duos » autem habuit geminæ dile- « Duos » autem habuit geminæ dile- ctionis vinculo in Deo, et inter se colli- ctionis vinculo in Deo, et inter se colli- gandos. Genes. XLVIII, 5: Duo filii tui, gandos. Genes. XLVIII, 5: Duo filii tui, qui nati sunt tibi in terra Ægypti ante- qui nati sunt tibi in terra Ægypti ante- quam huc venirem ad te, mei erunt. Iste quam huc venirem ad te, mei erunt. Iste enim homo Deum significat, Isa. LXVI, enim homo Deum significat, Isa. LXVI, 9: Si ego, qui generationem cæteris tri- 9: Si ego, qui generationem cæteris tri- buo, sterilis ero, ait Dominus? Iste duos buo, sterilis ero, ait Dominus? Iste duos genuit, sicut dicitur, Isa. XLVI, 3: Qui genuit, sicut dicitur, Isa. XLVI, 3: Qui portamini a meo utero, qui gestamini a portamini a meo utero, qui gestamini a mea vulva. Duo autem sunt, divisi in mea vulva. Duo autem sunt, divisi in rationabiles et irrationabiles: in ratio- rationabiles et irrationabiles: in ratio-

Dicit igitur: «Et dixit. » Dicit igitur: «Et dixit. »

Tangit autem tria: stultitiam impel- Tangit autem tria: stultitiam impel- lentem ad recessum, postulationem par- lentem ad recessum, postulationem par- tis, et acceptionem. tis, et acceptionem.

De primo dicit: « Dixit. » Psal. XIII, De primo dicit: « Dixit. » Psal. XIII, 1: Dixit insipiens in corde suo: Non 1: Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus. Psal. xxxv, 2: Dixit injustus est Deus. Psal. xxxv, 2: Dixit injustus ut delinquat in semetipso: non est timor ut delinquat in semetipso: non est timor Dei ante oculos ejus. Dei ante oculos ejus.

« Adolescentior, >> « Adolescentior, >>

Hoc est, desideria adolescentiæ secu- Hoc est, desideria adolescentiæ secu- tus. In pueritia enim propter multum tus. In pueritia enim propter multum humidum, non sunt adhuc acuti aculei humidum, non sunt adhuc acuti aculei concupiscentiæ: sed paululum exsicca- concupiscentiæ: sed paululum exsicca- to humido et non remisso calido, circa to humido et non remisso calido, circa annum quartumdecimum incipiunt senti- annum quartumdecimum incipiunt senti- ri stimuli. Et tunc est adolescentia. Et ri stimuli. Et tunc est adolescentia. Et ideo, Proverb. xxx, 18 et 19, dicitur: ideo, Proverb. xxx, 18 et 19, dicitur: Tria sunt difficilia mihi, et quartum Tria sunt difficilia mihi, et quartum penitus ignoro: viam aquilæ in cælo, penitus ignoro: viam aquilæ in cælo, viam colubri super petram, viam viam colubri super petram, viam navis in medio mari, et viam viri navis in medio mari, et viam viri in adolescentia. Levis enim et alti- in adolescentia. Levis enim et alti- volus in evagatione efficitur ut aquila, volus in evagatione efficitur ut aquila, tortuosus in desideriis ut coluber, tortuosus in desideriis ut coluber, natans ut navis in concupiscentia, et natans ut navis in concupiscentia, et inconstans et incontinens ut juvenis in inconstans et incontinens ut juvenis in adolescentia. Proverb. VII, 7 et seq. : adolescentia. Proverb. VII, 7 et seq. : Considero vecordem juvenem qui transit Considero vecordem juvenem qui transit per plateam juxta angulum, et prope per plateam juxta angulum, et prope viam domus meretricis graditur in obs- viam domus meretricis graditur in obs- curo, advesperascente die, in noctis tene- curo, advesperascente die, in noctis tene-

12 12

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bris et caligine. Job, xxiv, 15: Oculus bris et caligine. Job, xxiv, 15: Oculus adulteri observat caliginem, dicens: Non adulteri observat caliginem, dicens: Non me videbit oculus. Sic quidem quilibet me videbit oculus. Sic quidem quilibet facit, juvenilia desideria sequens. Unde, facit, juvenilia desideria sequens. Unde, II ad Timoth. 11, 22: Juvenilia desideria II ad Timoth. 11, 22: Juvenilia desideria fuge. Sic etiam fecit Gentilis populus, fuge. Sic etiam fecit Gentilis populus, sequens concupiscentias, nulla lege fræ- sequens concupiscentias, nulla lege fræ- natus qui ideo dicitur adolescentior, natus qui ideo dicitur adolescentior, quia lege frænatus populus in Adam et quia lege frænatus populus in Adam et Heva in paradiso fuit, et non frænatus a Heva in paradiso fuit, et non frænatus a Cain filio eorum incepit. Bonum enim Cain filio eorum incepit. Bonum enim semper est ante malum, et legale ante semper est ante malum, et legale ante illegale. Lex enim data in Paradiso pro- illegale. Lex enim data in Paradiso pro- fecit per legem Moysi, et per legem fecit per legem Moysi, et per legem Christi et gratiam est consummata. Ista Christi et gratiam est consummata. Ista ergo causa dissolutus iste est adolescen- ergo causa dissolutus iste est adolescen- tior. tior.

Dixit autem « Patri, » qui paterno Dixit autem « Patri, » qui paterno affectu etiam stultos diligit filios. Jerem. affectu etiam stultos diligit filios. Jerem. XXXI, 20 Si filius honorabilis mihi XXXI, 20 Si filius honorabilis mihi Ephraim, si puer delicatus! Quasi di- Ephraim, si puer delicatus! Quasi di- cat Non est. Et tamen sequitur: Quia cat Non est. Et tamen sequitur: Quia ex quo locutus sum de eo, adhuc recor- ex quo locutus sum de eo, adhuc recor- dabor ejus. dabor ejus.

« Pater, da mihi portionem sub- « Pater, da mihi portionem sub- stantiæ quæ me contingit. Et divisit stantiæ quæ me contingit. Et divisit illis substantiam. illis substantiam.

Ecce postulatio stulta portionis, quæ Ecce postulatio stulta portionis, quæ in manibus remanens custodita, au- in manibus remanens custodita, au- genda erat et data stulto, consumenda. genda erat et data stulto, consumenda.

Dicit autem tria: primo, jus naturæ Dicit autem tria: primo, jus naturæ patri ad mentem reducit: secundo, de- patri ad mentem reducit: secundo, de- bitum quomodo requirit: tertio, de quo bitum quomodo requirit: tertio, de quo debitum sit, subjungit, et qua ratione. debitum sit, subjungit, et qua ratione.

Dicit igitur « Pater. » Quasi dicat: Dicit igitur « Pater. » Quasi dicat: Hoc ex jure naturali denegare non Hoc ex jure naturali denegare non debet. Dicit enim Philosophus natura- debet. Dicit enim Philosophus natura- lis, quod sicut filius egreditur cum par- lis, quod sicut filius egreditur cum par- te substantiæ de corpore patris per te substantiæ de corpore patris per generationem, ita cum parte facultatis generationem, ita cum parte facultatis de domo patris debet emitti. II ad Co- de domo patris debet emitti. II ad Co- rinth. XII, 14: Non debent filii paren- rinth. XII, 14: Non debent filii paren- tibus thesaurizare, sed parentes filiis. tibus thesaurizare, sed parentes filiis.

Hac igitur de causa dicit : « Pater, da Hac igitur de causa dicit : « Pater, da mihi, » ad usus meos. Quasi dicat illud mihi, » ad usus meos. Quasi dicat illud Genesis, xxx, 30 Justum est ut ali- Genesis, xxx, 30 Justum est ut ali- quando provideam etiam domui meæ. quando provideam etiam domui meæ.

Non semper debeo sub tutore esse, et ad Non semper debeo sub tutore esse, et ad alienam respicere manum. alienam respicere manum.

« Portionem, » « Portionem, »

Scilicet meam, quia aliqua portio et ma- Scilicet meam, quia aliqua portio et ma- jor debebatur seniori, aliqua etiam de- jor debebatur seniori, aliqua etiam de- bebatur patri Et ideo temperat postulatio- bebatur patri Et ideo temperat postulatio- nem, dicens «Portionem, » quæcum- nem, dicens «Portionem, » quæcum- que est illa. Numer. xxvII, 6: Justam que est illa. Numer. xxvII, 6: Justam rem postulant filiæ Salphaad: da eis rem postulant filiæ Salphaad: da eis possessionem inter cognatos patris sui. possessionem inter cognatos patris sui.

Quæ sit autem ista portio, quam filius Quæ sit autem ista portio, quam filius accipit a patre, dicunt Sancti quod est accipit a patre, dicunt Sancti quod est bonum naturale, et cum natura datum, bonum naturale, et cum natura datum, et donatum, et acquisitum. Bonum au- et donatum, et acquisitum. Bonum au- tem naturale est aptitudo naturæ habi- tem naturale est aptitudo naturæ habi- tualis ad verum et bonum. Cum natura tualis ad verum et bonum. Cum natura datum, est intellectus, perspicacitas, in- datum, est intellectus, perspicacitas, in- genii subtilitas, solertia, liberum arbi- genii subtilitas, solertia, liberum arbi- trium, sensus, et omnia alia talia. Dona- trium, sensus, et omnia alia talia. Dona- tum autem est fortitudo corporis, pul- tum autem est fortitudo corporis, pul- chritudo, nobilitas, et hujusmodi. Ac- chritudo, nobilitas, et hujusmodi. Ac- quisitum, scientiæ, honores, bona tem- quisitum, scientiæ, honores, bona tem- poralia, et hujusmodi. Hæc omnia enim poralia, et hujusmodi. Hæc omnia enim a Deo Patre accipimus pro portione. a Deo Patre accipimus pro portione. Matth. xxv, 15: Dedit... unicuique se- Matth. xxv, 15: Dedit... unicuique se- cundum propriam virtutem. Ad Ephes. cundum propriam virtutem. Ad Ephes. IV, 8: Dedit dona hominibus. Esther, 11, IV, 8: Dedit dona hominibus. Esther, 11, 18: Dona largitus est secundum magni- 18: Dona largitus est secundum magni- ficentiam principalem. ficentiam principalem.

« Substantiæ quæ me contingit. » « Substantiæ quæ me contingit. »

Tangit de quo egrediens de domo quæ- Tangit de quo egrediens de domo quæ- rit portionem : quia substantiæ. » rit portionem : quia substantiæ. » Substantiæ autem dicuntur facultates, Substantiæ autem dicuntur facultates, quæ sunt datæ ad subsistendum in sub- quæ sunt datæ ad subsistendum in sub- stantia individuæ personæ hominis, et stantia individuæ personæ hominis, et ad substandum in domo. Proverb. I, ad substandum in domo. Proverb. I, 9: Honora Dominum de tua substantia, 9: Honora Dominum de tua substantia, et de primitiis omnium frugum tuarum et de primitiis omnium frugum tuarum da ei. Sic dicitur de Job, 1, 13 et seq., da ei. Sic dicitur de Job, 1, 13 et seq., quod perdidit omnem substantiam suam. quod perdidit omnem substantiam suam.

: :

Tangit autem rationem justitiæ, quan- Tangit autem rationem justitiæ, quan- do addit «Quæ me contingit,» jure hæ- do addit «Quæ me contingit,» jure hæ- reditatis. Decrevit enim Dominus, Nu- reditatis. Decrevit enim Dominus, Nu- mer. xxvii, 8, quod substantia patris de- mer. xxvii, 8, quod substantia patris de-

13 13

IN EVANG. LUCÆ, XV-12, 13. IN EVANG. LUCÆ, XV-12, 13.

volvitur ad filios, si filios habet. Hic volvitur ad filios, si filios habet. Hic autem filius ea quæ accipit a Domino, autem filius ea quæ accipit a Domino, sibi dari petit ut propria voluntate his sibi dari petit ut propria voluntate his utens fruatur ad libitum. Eccli. xvi, utens fruatur ad libitum. Eccli. xvi, 3: 3: Dedit illi potestatem eorum quæ sunt Dedit illi potestatem eorum quæ sunt super terram. Eccli. xv, 14: Deus ab super terram. Eccli. xv, 14: Deus ab initio constituit hominem, et reliquit initio constituit hominem, et reliquit illum in manu consilii sui. illum in manu consilii sui.

« Et divisit illis substantiam. »> « Et divisit illis substantiam. »>

Tertium est quod sibi debitam obtinuit Tertium est quod sibi debitam obtinuit portionem quia pater ordinem naturæ portionem quia pater ordinem naturæ attendens, nec ordinem illum corrum- attendens, nec ordinem illum corrum- pere volens, divisit substantiam inter fi- pere volens, divisit substantiam inter fi- lios volenti recedere donans suam, et lios volenti recedere donans suam, et volentis secum manere filii, cum sua in volentis secum manere filii, cum sua in manibus tenens et augens. Et hoc est manibus tenens et augens. Et hoc est quod interdicit Apostolus, ad Hebr. 111, quod interdicit Apostolus, ad Hebr. 111, 12 Ne forte sit in aliquo vestrum cor 12 Ne forte sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis, discedendi a Deo malum incredulitatis, discedendi a Deo vivo. Tamen pater ordinem naturæ cor- vivo. Tamen pater ordinem naturæ cor- rumpere nolens, dat ei quod suum est. rumpere nolens, dat ei quod suum est. Matth. xx, 14: Tolle quod tuum est, et Matth. xx, 14: Tolle quod tuum est, et vade. Ad Roman. xi, 7: Reddite om- vade. Ad Roman. xi, 7: Reddite om- nibus debita. nibus debita.

« Et non post multos dies, congre- « Et non post multos dies, congre- gatis omnibus, adolescentior filius gatis omnibus, adolescentior filius peregre profectus est in regionem peregre profectus est in regionem longinquam, et ibi dissipavit substan- longinquam, et ibi dissipavit substan- tiam suam, vivendo luxuriose. » tiam suam, vivendo luxuriose. »

tre. tre.

395 395

diu ergo reverentia paterna remansit in diu ergo reverentia paterna remansit in corde et doctrina patris (quod fuit par- corde et doctrina patris (quod fuit par- vum tempus) remansit verecundia reten- vum tempus) remansit verecundia reten- tus. De talibus dicitur, Matth. XIII, 21, tus. De talibus dicitur, Matth. XIII, 21, et Luc. VIII, 13, quod temporalis est : et Luc. VIII, 13, quod temporalis est : quia ad tempus credunt, et in tempore quia ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt. tentationis recedunt.

Dicit autem « Dies, » quia dies fuit Dicit autem « Dies, » quia dies fuit quamdiu in conspectu patris remansit. quamdiu in conspectu patris remansit. Joan. ix, 4 Me oportet operari opera Joan. ix, 4 Me oportet operari opera ejus qui misit me donec dies est: venit ejus qui misit me donec dies est: venit nox, quando nemo potest operari. Unde nox, quando nemo potest operari. Unde etiam cum proditor exivit de domo Christi, etiam cum proditor exivit de domo Christi, Joan. xi, 30, dicitur: Cum accepisset Joan. xi, 30, dicitur: Cum accepisset ille buccellam, sicut portionem quæ eum ille buccellam, sicut portionem quæ eum contingebat, exivit continuo erat autem contingebat, exivit continuo erat autem

пох. пох.

« Congregatis omnibus. » « Congregatis omnibus. »

Duo dicit, et quod facultates omnes Duo dicit, et quod facultates omnes congregavit, et quod cum omnibus pere- congregavit, et quod cum omnibus pere- gre est profectus. gre est profectus.

De primo dicit « Congregatis omni- De primo dicit « Congregatis omni- bus, ut omnia referret ad ministerium bus, ut omnia referret ad ministerium lasciviæ et iniquitatis, intellectum, et in- lasciviæ et iniquitatis, intellectum, et in- genium, et omnia quæ ad bonum dedit genium, et omnia quæ ad bonum dedit illi Deus et omnibus illis Deum pium illi Deus et omnibus illis Deum pium Patrem impugnaret, ut quasi fieret in Patrem impugnaret, ut quasi fieret in eo quod dicit Psalmus LXX11, 7: Prodiit eo quod dicit Psalmus LXX11, 7: Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum. Job, xv, quasi ex adipe iniquitas eorum. Job, xv, 26 Cucurrit adversus Deum extento 26 Cucurrit adversus Deum extento collo, et pingui cervice armatus est. collo, et pingui cervice armatus est. Deuter. xxxII, 15: Incrassatus est dile- Deuter. xxxII, 15: Incrassatus est dile-

Hic agitur de filii stulti recessu a pa- ctus, et recalcitravit incrassatus, im- Hic agitur de filii stulti recessu a pa- ctus, et recalcitravit incrassatus, im-

Et dicit quatuor, scilicet, quod cito Et dicit quatuor, scilicet, quod cito recessit a patre, quod omnia secum con- recessit a patre, quod omnia secum con- gregata detulit, quod in regionem lon- gregata detulit, quod in regionem lon- ginquam peregre abiit, quod ibi omnia ginquam peregre abiit, quod ibi omnia sua turpiter consumpsit. sua turpiter consumpsit.

De primo dicit « Non post multos De primo dicit « Non post multos dies. » Hoc fuit tempus breve, quo re- dies. » Hoc fuit tempus breve, quo re- verentia tanti patris, et ordinatio domus verentia tanti patris, et ordinatio domus patris adhuc in corde remansit. Genes. patris adhuc in corde remansit. Genes. XXXI, 42: Nisi Deus patris mei Abra- XXXI, 42: Nisi Deus patris mei Abra- ham, et timor Isaac affuisset mihi, for- ham, et timor Isaac affuisset mihi, for- sitan modo nudum me dimisisses. Quam- sitan modo nudum me dimisisses. Quam-

pinguatus, dilatatus, dereliquit Deum pinguatus, dilatatus, dereliquit Deum factorem suum, et recessit a Deo saluta- factorem suum, et recessit a Deo saluta- ri suo. Et hoc est quod dicit, Osee, 11, 8: ri suo. Et hoc est quod dicit, Osee, 11, 8: Hæc nescivit, quia ego dedi ei frumen- Hæc nescivit, quia ego dedi ei frumen- tum, et vinum, et oleum, et argentum tum, et vinum, et oleum, et argentum multiplicavi ei, et aurum, quæ fecerunt multiplicavi ei, et aurum, quæ fecerunt Baal (hoc est, absque jugo: quia hoc Baal (hoc est, absque jugo: quia hoc Baal interpretatur). Frumentum verbi Baal interpretatur). Frumentum verbi quod confortat cor hominis, vinum ju- quod confortat cor hominis, vinum ju- cunditatis spiritualis, oleum pinguedinis cunditatis spiritualis, oleum pinguedinis in devotione, argentum eloquentiæ, et in devotione, argentum eloquentiæ, et aurum sapientiæ. Et ex omnibus illis re- aurum sapientiæ. Et ex omnibus illis re- cedens, efficitur suæ libertatis, impugna- cedens, efficitur suæ libertatis, impugna-

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tor patris, et consumptor substantiæ tor patris, et consumptor substantiæ ipsius. ipsius.

« Adolescentior filius, » « Adolescentior filius, »

Plus lascivia mentis quam ætatis. Phi- Plus lascivia mentis quam ætatis. Phi- losophus «Non ab ætate defectio est, losophus «Non ab ætate defectio est, sed est a passione. » Isa. LXV, 20: Puer sed est a passione. » Isa. LXV, 20: Puer centum annorum morietur, et peccator centum annorum morietur, et peccator centum annorum maledictus erit. centum annorum maledictus erit.

<< Peregre. » << Peregre. »

Ut peregrinus esset a conspectu tam Ut peregrinus esset a conspectu tam reverendi patris. Isa. xxviii, 21: Pere- reverendi patris. Isa. xxviii, 21: Pere- grinum est opus ejus ab eo. Jerem. xiv, grinum est opus ejus ab eo. Jerem. xiv, 8: Quare quasi colonus futurus es in 8: Quare quasi colonus futurus es in terra, et quasi viator declinans ad ma- terra, et quasi viator declinans ad ma- nendum? Homo enim secundum divi- nendum? Homo enim secundum divi- num intellectum in contemplatione veri- num intellectum in contemplatione veri- tatis habet patriam, et peregrinus est in tatis habet patriam, et peregrinus est in aliis caducis et abducentibus animum. aliis caducis et abducentibus animum. Unde, I Petr. 11, 11: Obsecro vos tam- Unde, I Petr. 11, 11: Obsecro vos tam- quam advenas et peregrinos abstinere quam advenas et peregrinos abstinere vos a carnalibus desideriis. vos a carnalibus desideriis.

animam, et res consumit. Job, xxxi, 12: animam, et res consumit. Job, xxxi, 12: Ignis est usque ad perditionem devorans, Ignis est usque ad perditionem devorans, et omnia eradicans genimina. Proverb. et omnia eradicans genimina. Proverb. XXIX, 3 Qui nutrit scorta, perdet sub- XXIX, 3 Qui nutrit scorta, perdet sub- stantiam. Proverb. xxi, 17: Qui diligit stantiam. Proverb. xxi, 17: Qui diligit epulas, in egestate erit. Ista enim est lex epulas, in egestate erit. Ista enim est lex lasciviæ, quod omnia consumit: sicul lasciviæ, quod omnia consumit: sicul Helena consumpsit Græciam, et Phry- Helena consumpsit Græciam, et Phry- giam, ædes combussit, et omnia redegit giam, ædes combussit, et omnia redegit in nihilum. Et hoc est ideo, quia consi- in nihilum. Et hoc est ideo, quia consi- lio non regitur, fræna non patitur, et lio non regitur, fræna non patitur, et nullum sibi ponit modum. Proverb. nullum sibi ponit modum. Proverb. XV, 22 Dissipantur cogitationes, ubi XV, 22 Dissipantur cogitationes, ubi non est consilium. Proverb. xxx, 15 non est consilium. Proverb. xxx, 15 16 Tria sunt insaturabilia, et quar- 16 Tria sunt insaturabilia, et quar- tum numquam dicit: Sufficit. Infer- tum numquam dicit: Sufficit. Infer- nus, et os vulvæ, et terra quæ non satia- nus, et os vulvæ, et terra quæ non satia- tur aqua ignis vero numquam dicit : tur aqua ignis vero numquam dicit : Sufficit. Juxta Platonem, concupiscentia Sufficit. Juxta Platonem, concupiscentia sepulta est in inferno: et ideo voracitas sepulta est in inferno: et ideo voracitas concupiscentiæ dicitur infernus. Os au- concupiscentiæ dicitur infernus. Os au- tem vulvæ (a volvendo dictum) vocatur tem vulvæ (a volvendo dictum) vocatur delectatio ligans mentem, quæ non satia- delectatio ligans mentem, quæ non satia- tur, sed per rememorationem semper tur, sed per rememorationem semper similes suscitat appetitus. Terra autem, similes suscitat appetitus. Terra autem, terrenitas hians est semper ad bibendum terrenitas hians est semper ad bibendum

« Profectus est in regionem longin- delectabilia. Ignis est incendium fomitis. « Profectus est in regionem longin- delectabilia. Ignis est incendium fomitis. quam. » quam. » Ista ergo totum consumunt. Ista ergo totum consumunt.

Longinquitas ista est per distantiam Longinquitas ista est per distantiam similitudinis paternæ, et non per distan- similitudinis paternæ, et non per distan- tiam locorum. Et maxima longinquitas, tiam locorum. Et maxima longinquitas, est recedere usque ad oblivionem Dei est recedere usque ad oblivionem Dei Patris. Psal. cxVIII, 155: Longe a pec- Patris. Psal. cxVIII, 155: Longe a pec- catoribus salus. Proverb. xv, 29: Longe catoribus salus. Proverb. xv, 29: Longe est Dominus ab impiis. Mich. IV, 10: est Dominus ab impiis. Mich. IV, 10: Egredieris de civitate, et habitabis in re- Egredieris de civitate, et habitabis in re- gione et venies usque ad Babylonem. Et gione et venies usque ad Babylonem. Et in hac longinquitate maxime fuit error in hac longinquitate maxime fuit error gentilis. gentilis.

<< Et ibi, » << Et ibi, »

» »

Non reveritus vultum patris, « dissi- Non reveritus vultum patris, « dissi- pavit substantiam suam, » omnia bona pavit substantiam suam, » omnia bona accepta a patre, « vivendo luxuriose, accepta a patre, « vivendo luxuriose, hoc est, ad luxum concupiscentiæ. Sa- hoc est, ad luxum concupiscentiæ. Sa- pient. xv, 12 Estimaverunt lusum esse pient. xv, 12 Estimaverunt lusum esse vitam nostram. Talis enim vita corpus, vitam nostram. Talis enim vita corpus,

« Et postquam omnia consummas- « Et postquam omnia consummas- set, facta est fames valida in regione set, facta est fames valida in regione illa, et ipse coepit egere. » illa, et ipse coepit egere. »

Hic tangitur de egestate ad reditum Hic tangitur de egestate ad reditum compellente. compellente.

sa, sa,

Et hæc exaggeratur a quatuor: a cau- Et hæc exaggeratur a quatuor: a cau- ab effectu, a frustratione laboris inu- ab effectu, a frustratione laboris inu- tilis, a penuria, qua etiam vilem cibum tilis, a penuria, qua etiam vilem cibum mereri non valuit. mereri non valuit.

De causa dicit: « Et postquam con- De causa dicit: « Et postquam con- summasset omnia, » quæ a manu Do- summasset omnia, » quæ a manu Do- mini acceperat, et viribus consumptis. mini acceperat, et viribus consumptis. Genes. XLVII, 18 et 19: Non celabimus Genes. XLVII, 18 et 19: Non celabimus dominum nostrum quod deficiente pecu- dominum nostrum quod deficiente pecu- nia, pecora simul defecerunt: nec clam nia, pecora simul defecerunt: nec clam te est, quod absque corporibus et terra te est, quod absque corporibus et terra nihil habeamus. Cur ergo moriemur te nihil habeamus. Cur ergo moriemur te vidente? Consumpta est pecunia sapien- vidente? Consumpta est pecunia sapien-

14 14

IN EVANG. LUCÆ, XV-14, 15. IN EVANG. LUCÆ, XV-14, 15.

tie et eloquentiæ. Pecora autem defece- tie et eloquentiæ. Pecora autem defece- runt, quando etiam pecorinæ vires defi- runt, quando etiam pecorinæ vires defi- ciunt ad voluntatem hominis explen- ciunt ad voluntatem hominis explen- dam, et nihil remanet nisi marcidum dam, et nihil remanet nisi marcidum corpus, et pondus terrenum in ultima corpus, et pondus terrenum in ultima senectute. Psal. xш11, 1: Corrupti sunt, senectute. Psal. xш11, 1: Corrupti sunt, et abominabiles facti sunt in studiis et abominabiles facti sunt in studiis suis. Sapient. v, 13: Virtutis quidem suis. Sapient. v, 13: Virtutis quidem nullum signum valuimus ostendere: in nullum signum valuimus ostendere: in malignitate autem nostra consumpti su- malignitate autem nostra consumpti su-

mus. mus.

« Facta est fames valida in terra « Facta est fames valida in terra illa. » illa. »

Hæc est secunda causa, et effectus pri- Hæc est secunda causa, et effectus pri- mæ. Hæc autem fames est destitutio au- mæ. Hæc autem fames est destitutio au-

diendæ veritatis per verbum, et perci- diendæ veritatis per verbum, et perci- piendæ per sacramenta. Genes. XLIII, 1: piendæ per sacramenta. Genes. XLIII, 1: Interim fames omnem terram vehemen- Interim fames omnem terram vehemen- ler premebat. Amos, vir, 11: Mittam ler premebat. Amos, vir, 11: Mittam famem in terram: non famem panis, ne- famem in terram: non famem panis, ne- que sitim aquæ, sed audiendi verbum que sitim aquæ, sed audiendi verbum Domini. Job, xxx, 3: Egestate et fame Domini. Job, xxx, 3: Egestate et fame steriles, qui rodebant in solitudine, steriles, qui rodebant in solitudine, squalentes calamitate et miseria. Omnis squalentes calamitate et miseria. Omnis enim humor boni exsiccatur in talibus, enim humor boni exsiccatur in talibus, et rodunt in solitudine silvestri, ubi pi- et rodunt in solitudine silvestri, ubi pi- losi saltant, hoc est, dæmones: et squa- losi saltant, hoc est, dæmones: et squa- lent egestate spiritualis boni et miseria. lent egestate spiritualis boni et miseria. Hæc igitur fames est effectus consum- Hæc igitur fames est effectus consum- ptionis substantiæ, et premit istum mise- ptionis substantiæ, et premit istum mise- rum destitutum omni bono paterno. rum destitutum omni bono paterno.

« Et ipse cœpit egere. » « Et ipse cœpit egere. »

Hoc est secundum, effectus duorum. Hoc est secundum, effectus duorum. Eguit autem quandoquidem voluntatem Eguit autem quandoquidem voluntatem fruendi peccato habuit et valetudinem fruendi peccato habuit et valetudinem non habuit, quia perficere non potuit. non habuit, quia perficere non potuit. Psal. xxx, 11: Divites eguerunt, et Psal. xxx, 11: Divites eguerunt, et esurierunt: inquirentes autem Dominum esurierunt: inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Proverb. III, non minuentur omni bono. Proverb. III, 33: Egestas a Domino in domo impii. 33: Egestas a Domino in domo impii. Proverb. x, 18: Egestas, et ignominia Proverb. x, 18: Egestas, et ignominia ei qui deserit disciplinam. Proverb, xix, ei qui deserit disciplinam. Proverb, xix, 15 Anima dissoluta esuriet. Proverb. 15 Anima dissoluta esuriet. Proverb. XIV, 34 Miseros facit populos pecca- XIV, 34 Miseros facit populos pecca-

397 397

tum. Unde dicit Beda: « Omnis locus tum. Unde dicit Beda: « Omnis locus «< absente patre penuria est. » «< absente patre penuria est. »

« Et abiit, et adhæsit uni civium re- « Et abiit, et adhæsit uni civium re- gionis illius, et misit illum in villam. gionis illius, et misit illum in villam. suam ut pasceret porcos. » suam ut pasceret porcos. »

Ecce tertium, quod est frustratio labo- Ecce tertium, quod est frustratio labo- ris inutilis. ris inutilis.

Dicit autem quatuor, scilicet, quod Dicit autem quatuor, scilicet, quod abiit a se, quod malo adhæsit, quod vili abiit a se, quod malo adhæsit, quod vili labore se occupavit, quod labor sibi inu- labore se occupavit, quod labor sibi inu- tilis fuit. tilis fuit.

De primo dicit : « Et abiit, » a semet- De primo dicit : « Et abiit, » a semet- ipso, et ipsius bono recessit in quam- ipso, et ipsius bono recessit in quam- dam redeundi desperationem. Psal. 1, 1 : dam redeundi desperationem. Psal. 1, 1 : Beatus vir qui non abiit in consilio im- Beatus vir qui non abiit in consilio im- piorum. piorum.

« Et adhæsit, » « Et adhæsit, »

Illicito amore et communione illicita. Illicito amore et communione illicita. Isa., II, 6: Pueris alienis adhæserunt. Isa., II, 6: Pueris alienis adhæserunt. « Uni civium regionis illius » pessimæ. « Uni civium regionis illius » pessimæ. Genes. XIV, Genes. XIV, 13: Homines Sodomitæ pessi- 13: Homines Sodomitæ pessi- mi erant, et peccatores coram Domino mi erant, et peccatores coram Domino nimis. Nec dicitur civis, eo quod esset nimis. Nec dicitur civis, eo quod esset aliqua civilitate dispositus: sed quia ad aliqua civilitate dispositus: sed quia ad modum civis concorditer malis cohabi- modum civis concorditer malis cohabi- tavit. Quæ concordia pessima, est una- tavit. Quæ concordia pessima, est una- nimis consensus ad peccandum. Psal. nimis consensus ad peccandum. Psal. LXXII, 3: Zelavi super iniquos, pacem LXXII, 3: Zelavi super iniquos, pacem peccatorum videns. Iste ergo misero ad- peccatorum videns. Iste ergo misero ad- hæsit. hæsit.

« Et misit illum in villam suam. » « Et misit illum in villam suam. »

Ecce occupatio laboris inutilis. Hæc Ecce occupatio laboris inutilis. Hæc autem est villa, in qua terra ad concu- autem est villa, in qua terra ad concu- piscentias excolitur. Luc. xiv, 18: Vil- piscentias excolitur. Luc. xiv, 18: Vil- lam emi, habeo exire, et videre illam. lam emi, habeo exire, et videre illam. Genes. III, 18: Spinas et tribulos ger- Genes. III, 18: Spinas et tribulos ger- minabit tibi, hoc est, punctiones solli- minabit tibi, hoc est, punctiones solli- citudinum, et aculeos libidinum. Pro- citudinum, et aculeos libidinum. Pro- verb. xxiv, 30 et 31: Per agrum pigri verb. xxiv, 30 et 31: Per agrum pigri hominis transivi, et per vineam viri hominis transivi, et per vineam viri stulti et ecce totum repleverant urticæ, stulti et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ. et operuerant superficiem ejus spinæ.

15 15

398 398

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ager enim in quo agit stultus, est con- Ager enim in quo agit stultus, est con- cupiscentia corporis et vinea est gau- cupiscentia corporis et vinea est gau- dium hujus mundi, quæ operta sunt dium hujus mundi, quæ operta sunt urtica (quæ ab urendo dicitur) libidi- urtica (quæ ab urendo dicitur) libidi- num, et spina sollicitudinum vanarum. num, et spina sollicitudinum vanarum.

In hanc ergo villam misit eum, ut In hanc ergo villam misit eum, ut abominatam coleret concupiscentiam. abominatam coleret concupiscentiam. Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Ut pasceret porcos. » « Ut pasceret porcos. »

Porcus nomine suo quasi spurcus di- Porcus nomine suo quasi spurcus di- citur, quia spurcitiis gaudet. Et nos qui- citur, quia spurcitiis gaudet. Et nos qui- dem jam in præhabitis, et super Mat- dem jam in præhabitis, et super Mat- thæum propria porci diximus tamen thæum propria porci diximus tamen et hic aliqua dicemus. et hic aliqua dicemus.

1 1

Dicit autem Glossa, quod porci sunt Dicit autem Glossa, quod porci sunt dæmones, qui spurcitiis delectantur. dæmones, qui spurcitiis delectantur. Psal. xvi, 11 Saturati sunt filiis, sci- Psal. xvi, 11 Saturati sunt filiis, sci- licet re porcina, el diviserunt reliquias licet re porcina, el diviserunt reliquias suas parvulis suis. Hos iste pavit, suas parvulis suis. Hos iste pavit, quando voluntati eorum satisfecit. Isa. quando voluntati eorum satisfecit. Isa. LXV, 4 Qui comedunt carnem suillam, LXV, 4 Qui comedunt carnem suillam, et jus profanum in vasis eorum. et jus profanum in vasis eorum.

Luxuria autem præcipue est porcina. Luxuria autem præcipue est porcina. Proverb. xi, 22: Circulus aureus in Proverb. xi, 22: Circulus aureus in naribus suis, sive porcæ, mulier fatua naribus suis, sive porcæ, mulier fatua et pulchra. Statim enim gemmam an- et pulchra. Statim enim gemmam an- nuli ponit in stercore. Et sic facit luxu- nuli ponit in stercore. Et sic facit luxu- riosus, omnem decorem suum abscondit riosus, omnem decorem suum abscondit in infamia luxuriæ. in infamia luxuriæ.

Porcus etiam ferventis est iræ : et ideo Porcus etiam ferventis est iræ : et ideo corrixatio proprie est porcorum. Psal. corrixatio proprie est porcorum. Psal. LXXIX, 14 Singularis ferus, hoc est, LXXIX, 14 Singularis ferus, hoc est, porcus, depastus est eam, Domini scilicet porcus, depastus est eam, Domini scilicet

vineam. vineam.

Est etiam porcus aper indignanter Est etiam porcus aper indignanter superbus et ideo alia secat animalia, superbus et ideo alia secat animalia, nec patitur societatem aliorum. Matth. nec patitur societatem aliorum. Matth. VII, 6 Nolite dare sanctum canibus, VII, 6 Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas vestras ante neque mittatis margaritas vestras ante porcos ne forte conculcent eas pedibus porcos ne forte conculcent eas pedibus suis, et conversi dirumpant vos. suis, et conversi dirumpant vos.

Cupidi etiam valde sunt porci, et soli Cupidi etiam valde sunt porci, et soli volentes possidere suam habitationem : volentes possidere suam habitationem : et ideo significant avaros. Matth. vIII, et ideo significant avaros. Matth. vIII,

1 Cf. Opp. B. Alberti. Enarrationes in Mat- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Enarrationes in Mat- thæum, viii, 31. Tom. XX hujusce novæ edi- thæum, viii, 31. Tom. XX hujusce novæ edi-

31 Si ejicis nos hinc, mitte nos in 31 Si ejicis nos hinc, mitte nos in gregem porcorum. gregem porcorum.

Est etiam ventrosus porcus: et ideo Est etiam ventrosus porcus: et ideo significat gastrimargiam, quæ est ventris significat gastrimargiam, quæ est ventris insania. II Petr. 11, 22: Canis reversus insania. II Petr. 11, 22: Canis reversus ad vomitum, et, Sus lota in volutabro ad vomitum, et, Sus lota in volutabro luti. luti.

Est etiam porcus piger propter carnis Est etiam porcus piger propter carnis pondus et significat pigritiam, quæ est pondus et significat pigritiam, quæ est acidia. Levit. XI, 7: Sus, qui cum ungu- acidia. Levit. XI, 7: Sus, qui cum ungu- lam dividat, non ruminat, immunda erit lam dividat, non ruminat, immunda erit vobis. Non enim habet discretivam vim, vobis. Non enim habet discretivam vim, ad discernendum inter spiritualia (in ad discernendum inter spiritualia (in quibus veloces esse debemus) et carnalia quibus veloces esse debemus) et carnalia (ad quæ tardi esse deberemus). (ad quæ tardi esse deberemus).

Hos igitur porcos misit eum pascere Hos igitur porcos misit eum pascere civis regionis ignominiosæ, quæ tota est civis regionis ignominiosæ, quæ tota est plena puteis bituminis voluptatum, sicut plena puteis bituminis voluptatum, sicut Sodoma sicut dicitur, Genes. XIII, 13: Sodoma sicut dicitur, Genes. XIII, 13: Et hæc fuit occupatio sua in labore vili Et hæc fuit occupatio sua in labore vili

et inutili. et inutili.

: :

« Et cupiebat implere ventrem suum « Et cupiebat implere ventrem suum de siliquis quas porci manducabant : de siliquis quas porci manducabant : et nemo illi dabat. » et nemo illi dabat. »

Hic tangitur laboris inutilis frustratio. Hic tangitur laboris inutilis frustratio. Et dicit tria turpe desiderium, porci- Et dicit tria turpe desiderium, porci- num cibum desideratum, et desiderii num cibum desideratum, et desiderii frustrationem. frustrationem.

De primo dicit : « Cupiebat, » ar- De primo dicit : « Cupiebat, » ar- denti concupiscentia. Jacob. IV, 3 : Pe- denti concupiscentia. Jacob. IV, 3 : Pe- titis et non accipitis, eo quod male titis et non accipitis, eo quod male petatis: ut in concupiscentiis vestris in- petatis: ut in concupiscentiis vestris in-

sumatis. sumatis.

Hic enim nihil cupiebat nisi insumere Hic enim nihil cupiebat nisi insumere sicut pecus, et « implere ventrem suum,» sicut pecus, et « implere ventrem suum,» hoc est, carnalem concupiscentiam. Ad hoc est, carnalem concupiscentiam. Ad Philip. 111, 19: Quorum deus venter est, Philip. 111, 19: Quorum deus venter est, et gloria in confusione ipsorum qui ter- et gloria in confusione ipsorum qui ter- rena sapiunt. Eccle. 11, 25: Quis ita de- rena sapiunt. Eccle. 11, 25: Quis ita de- vorabit, et deliciis affluet ut ego? Et vorabit, et deliciis affluet ut ego? Et nota quod dicit: Implere ventrem suum: nota quod dicit: Implere ventrem suum: quia ad tantam erat reductus necessita- quia ad tantam erat reductus necessita- tem, quod jam non cogitabat sapores : tem, quod jam non cogitabat sapores :

tionis. tionis.

16 16

IN EVANG. LUCÆ, XV-16, 17. IN EVANG. LUCÆ, XV-16, 17.

dummodo venter quocumque secundum dummodo venter quocumque secundum quantitatem impleretur. Job, vi, 7 : Quæ quantitatem impleretur. Job, vi, 7 : Quæ prius nolebat tangere anima mea, nunc prius nolebat tangere anima mea, nunc præ angustia cibi mei sunt. præ angustia cibi mei sunt.

« Et nemo illi dabat. » « Et nemo illi dabat. »

399 399

Quia ea in usum sumere vel non va- Quia ea in usum sumere vel non va- lebat, vel propter confusionem non lebat, vel propter confusionem non licebat. IV Reg. VII, 19: Videbis oculis licebat. IV Reg. VII, 19: Videbis oculis

«< De siliquis quas porci manduca- tuis, et inde non comedes. Psal. Cix, 10: «< De siliquis quas porci manduca- tuis, et inde non comedes. Psal. Cix, 10:

bant. » bant. »

Siliqua, secundum Glossam, est genus Siliqua, secundum Glossam, est genus leguminis, habens folles sicut faba vel leguminis, habens folles sicut faba vel pisa. Et dicit quod est legumen conca- pisa. Et dicit quod est legumen conca- vum, multum habens de folle, et parum vum, multum habens de folle, et parum de substantia. Dicunt autem alii, quod de substantia. Dicunt autem alii, quod est fructus cujusdam arboris. Secundum est fructus cujusdam arboris. Secundum Philosophum autem naturalem in scientia Philosophum autem naturalem in scientia de Vegetabilibus, non dicitur siliqua ali- de Vegetabilibus, non dicitur siliqua ali- quis fructus, vel semen, vel legumen : quis fructus, vel semen, vel legumen : sed generaliter omnis folliculus conca- sed generaliter omnis folliculus conca- vus, in quo semina, vel fructus, vel legu- vus, in quo semina, vel fructus, vel legu- mina continentur, siliqua vocatur. Famis mina continentur, siliqua vocatur. Famis enim tempore, dominus porcorum fru- enim tempore, dominus porcorum fru- ctus et legumina comedendo, vel ven- ctus et legumina comedendo, vel ven- dendo, in usus proprios redegerat : et dendo, in usus proprios redegerat : et porcis, et custodi porcorum siliquas, porcis, et custodi porcorum siliquas, ad infelicem vitam sustentandam, in ci- ad infelicem vitam sustentandam, in ci- bum ministrabat. bum ministrabat.