IN EVANG. LUCÆ, XIV-25, 26. IN EVANG. LUCÆ, XIV-25, 26.

ut canes... et circuibunt civitatem: si vero ut canes... et circuibunt civitatem: si vero non fuerint saturati, et murmurabunt. non fuerint saturati, et murmurabunt. Isa. Lxv, 13 Ecce servi mei comedent, Isa. Lxv, 13 Ecce servi mei comedent, et vos esurietis: ecce servi mei bibent, et vos esurietis: ecce servi mei bibent, el vos sitietis. In Matthæo autem, xxII, 8, el vos sitietis. In Matthæo autem, xxII, 8, redditur ratio, ubi dicitur: Nuptiæ qui- redditur ratio, ubi dicitur: Nuptiæ qui- dem paratæ sunt, sed qui invitati erant dem paratæ sunt, sed qui invitati erant non fuerunt digni: quia se indignos non fuerunt digni: quia se indignos effecerunt per incredulitatem, sicut jam effecerunt per incredulitatem, sicut jam dictum est. dictum est.

« Ibant autem turbæ multæ cum « Ibant autem turbæ multæ cum eo et conversus dixit ad illos: eo et conversus dixit ad illos:

Si quis venit ad me, et non odit Si quis venit ad me, et non odit patrem suum, et matrem, et uxorem patrem suum, et matrem, et uxorem et filios, et fratres, et sorores, adhuc et filios, et fratres, et sorores, adhuc autem et animam suam, non potest autem et animam suam, non potest meus esse discipulus. » meus esse discipulus. »

Hic ostendit quale impedimentum Hic ostendit quale impedimentum præstant temporalia carnaliter dilecta præstant temporalia carnaliter dilecta ad sequendum eum. ad sequendum eum.

Dicit autem duo circa partem istam : Dicit autem duo circa partem istam : quorum unum quidem est, quod Evan- quorum unum quidem est, quod Evan- gelista ostendit qualiter ventum est ad gelista ostendit qualiter ventum est ad hanc doctrinam : secundum autem est hanc doctrinam : secundum autem est doctrina ipsa. doctrina ipsa.

De primo dicit : « Ibant autem turbæ De primo dicit : « Ibant autem turbæ multæ cum eo: » et ideo habens occa- multæ cum eo: » et ideo habens occa- sionem ut multis prodesset, dixit ea quæ sionem ut multis prodesset, dixit ea quæ erant perfectionis. Joan. vi, 2: Seque- erant perfectionis. Joan. vi, 2: Seque- bantur eum multitudo magna, quia vi- bantur eum multitudo magna, quia vi- debant signa quæ faciebat super his qui debant signa quæ faciebat super his qui infirmabantur. Ibant autem multi, qui- infirmabantur. Ibant autem multi, qui- dam propter verba, multi autem propter dam propter verba, multi autem propter signa. Joan. v1, 69: Verba vitæ æternæ signa. Joan. v1, 69: Verba vitæ æternæ habes. Joan. VII, 46: Numquam sic lo- habes. Joan. VII, 46: Numquam sic lo- cutus est homo sicut hic homo. Multi au- cutus est homo sicut hic homo. Multi au- tem etiam ibant propter temporalium tem etiam ibant propter temporalium amorem, quia aliquando reficiebantur amorem, quia aliquando reficiebantur ab ipso. Quidam etiam cum ipso invita- ab ipso. Quidam etiam cum ipso invita- bautur et ideo ut affectum omnium a bautur et ideo ut affectum omnium a temporalibus revocaret, dixit ipse. temporalibus revocaret, dixit ipse.

Et istud significat modus loquendi, Et istud significat modus loquendi, cum dicit « Et conversus dixit ad il- cum dicit « Et conversus dixit ad il- los» quia directio docentis ad audien- los» quia directio docentis ad audien- tem, multum facit ad impressionem ser- tem, multum facit ad impressionem ser-

359 359

monis. Conversione enim corporis docuit monis. Conversione enim corporis docuit etiam illos converti ad ipsum. Thren. v, etiam illos converti ad ipsum. Thren. v, 21 Converte nos, Domine ad te, et 21 Converte nos, Domine ad te, et convertemur: innova dies nostros sicut a convertemur: innova dies nostros sicut a principio. Psal. LXXXIX, 13: Convetere, principio. Psal. LXXXIX, 13: Convetere, Domine, usquequo, et deprecabilis esto Domine, usquequo, et deprecabilis esto super servos tuos. super servos tuos.

« Si quis venit ad me. » « Si quis venit ad me. »

Duo dicit, intentionem veniendi, et Duo dicit, intentionem veniendi, et impedimenta. impedimenta.

De primo dicit : « Si quis venit ad De primo dicit : « Si quis venit ad me, » hoc est, venire intendit, sicut om- me, » hoc est, venire intendit, sicut om- nes salvandos venire oportet, quia aliter nes salvandos venire oportet, quia aliter non intrabunt per ostium, quod est ipse non intrabunt per ostium, quod est ipse Christus, quia ipse est forma intrandi. Christus, quia ipse est forma intrandi. Psal. xxx, 12 Venite, filii, audite Psal. xxx, 12 Venite, filii, audite me timorem Domini docebo vos. Eccli. me timorem Domini docebo vos. Eccli. LI, 31 Appropiate ad me, indocti, e LI, 31 Appropiate ad me, indocti, e congregate vos in domum disciplinæ. congregate vos in domum disciplinæ.

Quicumque ergo sic per disciplinam Quicumque ergo sic per disciplinam Christi venit ad Christum, Christi venit ad Christum,

« Et non odit, etc. » « Et non odit, etc. »

Septem hic proponit odienda, propter Septem hic proponit odienda, propter quæ carnaliter diliguntur, quæcumque quæ carnaliter diliguntur, quæcumque carnaliter diliguntur. Hæc autem sic ac- carnaliter diliguntur. Hæc autem sic ac- cipiuntur. Aut enim carnalis dilectio est cipiuntur. Aut enim carnalis dilectio est in homine, aut in sibi conjunctis. Si est in homine, aut in sibi conjunctis. Si est in ipso, tunc est ille qui diligit animam in ipso, tunc est ille qui diligit animam suam. Si est in sibi conjunctis: aut est suam. Si est in sibi conjunctis: aut est in sibi conjuncto ad naturæ in specie in sibi conjuncto ad naturæ in specie salvationem, et sic diligitur uxor : aut salvationem, et sic diligitur uxor : aut in sibi conjuncto secundum individualis in sibi conjuncto secundum individualis naturæ dilectionem et hoc est triplici- naturæ dilectionem et hoc est triplici- ter secundum relationem originis active ter secundum relationem originis active aut passive. Passivæ quidem dupliciter, aut passive. Passivæ quidem dupliciter, scilicet, secundum relationem ad eos, a scilicet, secundum relationem ad eos, a quibus ducimus originem: aut lateraliter quibus ducimus originem: aut lateraliter secundum eos, qui ab eisdem originem secundum eos, qui ab eisdem originem passivam ducunt nobiscum. Et prior passivam ducunt nobiscum. Et prior quidem modo sunt pater sicut agens, et quidem modo sunt pater sicut agens, et mater materiam ministrans : secundo mater materiam ministrans : secundo autem modo sunt frater et soror. Se- autem modo sunt frater et soror. Se- cundum generationem activam conjun- cundum generationem activam conjun- guntur nobis filius et filia. Et propter guntur nobis filius et filia. Et propter hæc septem diligibilia diligitur quidquid hæc septem diligibilia diligitur quidquid

360 360

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

carnaliter diligitur. Pecunia vero, ut di- carnaliter diligitur. Pecunia vero, ut di- cit Aristoteles, non diligitur propter se, cit Aristoteles, non diligitur propter se, sed quia fidejussor est futuræ necessitatis sed quia fidejussor est futuræ necessitatis in nobis, vel in conjunctis accepta. in nobis, vel in conjunctis accepta. Dicit ergo: Dicit ergo:

« Et non odit patrem suum et ma- « Et non odit patrem suum et ma- trem, » trem, »

Non quidem naturam, sed vitium in Non quidem naturam, sed vitium in quo est pater. Pater enim hic dicitur quo est pater. Pater enim hic dicitur terrenus, portans imaginem terreni pa- terrenus, portans imaginem terreni pa- tris, in trahendo nos ad peccatum. I ad tris, in trahendo nos ad peccatum. I ad Corinth. xv, 48: Qualis terrenus, tales Corinth. xv, 48: Qualis terrenus, tales .et terreni. Ezechiel. xv, 48: Radix tua .et terreni. Ezechiel. xv, 48: Radix tua et generatio tua de terra Chanaan: pa- et generatio tua de terra Chanaan: pa- ter tuus Amorrhæus, et mater tua Ce- ter tuus Amorrhæus, et mater tua Ce- thea. Et quando nata est, in die ortus thea. Et quando nata est, in die ortus tui non est præcisus umbilicus tuus. tui non est præcisus umbilicus tuus. Chanaan qui interpretatur servituti ad- Chanaan qui interpretatur servituti ad- dictus, est ille qui, sicut dicitur, Joan. dictus, est ille qui, sicut dicitur, Joan. VIII, 44, servus est peccati, qui ex patre VIII, 44, servus est peccati, qui ex patre diabolo est, et opera illius vult facere. diabolo est, et opera illius vult facere. Amorrhæus autem amaricans interpre- Amorrhæus autem amaricans interpre- tatur et significat eum qui ex contemp- tatur et significat eum qui ex contemp- tu et superbia, dulcem secundum natu- tu et superbia, dulcem secundum natu- ram Patrem cœlestem provocat ad ama- ram Patrem cœlestem provocat ad ama- ritudinem. Cethæa autem insaniens, ritudinem. Cethæa autem insaniens, concupiscentiam significat, quæ est igno- concupiscentiam significat, quæ est igno- miniosa mater. Et in talibus vitiis exi- miniosa mater. Et in talibus vitiis exi- stentes, non honorare sed odire debemus stentes, non honorare sed odire debemus patrem et matrem, dicentes cum Moyse, patrem et matrem, dicentes cum Moyse, Deuter. xxx111, 9: Qui dixit patri suo Deuter. xxx111, 9: Qui dixit patri suo et matri suæ: Nescio vos: et fratribus et matri suæ: Nescio vos: et fratribus suis Ignoro vos: et nescierunt filios suis Ignoro vos: et nescierunt filios suos. Hi custodierunt eloquium tuum, suos. Hi custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum servaverunt. Sic igitur et pactum tuum servaverunt. Sic igitur odiendus est pater et mater. Sic enim odiendus est pater et mater. Sic enim pater fovet peccatum in filio, quod filius pater fovet peccatum in filio, quod filius a patre contraxit: et mater nutrit cor- a patre contraxit: et mater nutrit cor- ruptionem, quam generando transfudit ruptionem, quam generando transfudit in natum. Nisi enim sic exponatur, tunc in natum. Nisi enim sic exponatur, tunc contrarium erit ei quod dicitur, Exod. contrarium erit ei quod dicitur, Exod. xx, 12 Honora patrem tuum et ma- xx, 12 Honora patrem tuum et ma- trem tuam, ut sis longævus super ter- trem tuam, ut sis longævus super ter- ram. Tob. IV, 3 et 4: Honorem habebis ram. Tob. IV, 3 et 4: Honorem habebis matri tuæ omnibus diebus vitæ ejus : matri tuæ omnibus diebus vitæ ejus : memor enim esse debes quæ et quanta memor enim esse debes quæ et quanta pericula passa sit propter te in utero suo. pericula passa sit propter te in utero suo.

« Et uxorem, »> « Et uxorem, »>

Hoc est, conjunctum secundum salva- Hoc est, conjunctum secundum salva- tionem naturæ in specie, cum homine tionem naturæ in specie, cum homine individuam vitam retinens. Et quod plus individuam vitam retinens. Et quod plus est, individuæ vitæ consuetudinem. Est est, individuæ vitæ consuetudinem. Est autem uxor illa odienda, quæ non vult autem uxor illa odienda, quæ non vult cohabitare nisi in contumeliam Creatoris, cohabitare nisi in contumeliam Creatoris, vel verbo, vel opere, vel utroque. Hæc vel verbo, vel opere, vel utroque. Hæc enim, sicut dicitur, Luc. XVII, 34, est enim, sicut dicitur, Luc. XVII, 34, est una de illis, quando duo sunt in lecto una de illis, quando duo sunt in lecto uno, et unus assumetur, scilicet vir bo- uno, et unus assumetur, scilicet vir bo- nus, alter relinquetur, hoc est, uxor ma- nus, alter relinquetur, hoc est, uxor ma- la. Eccle. VII, 27: Invent amariorem la. Eccle. VII, 27: Invent amariorem morte mulierem, quæ laqueus venato- morte mulierem, quæ laqueus venato- rum est. Sicut in vitio Job odivit uxorem rum est. Sicut in vitio Job odivit uxorem suam, quando dixit, Job, 11, 10: Quasi suam, quando dixit, Job, 11, 10: Quasi una de stultis mulieribus locuta es. Ec- una de stultis mulieribus locuta es. Ec- cli. xxvi, 10: Sicut boum jugum quod cli. xxvi, 10: Sicut boum jugum quod movetur, ita et mulier nequam: qui te- movetur, ita et mulier nequam: qui te- net illam, quasi qui apprehendit scor- net illam, quasi qui apprehendit scor- pionem. Talis ergo mulier odienda est. pionem. Talis ergo mulier odienda est. Qui vellet illam diligere in vitiis (cum Qui vellet illam diligere in vitiis (cum non possit esse dilectio nisi similium) non possit esse dilectio nisi similium) oporteret quod sibi similis efficeretur. oporteret quod sibi similis efficeretur.

<< Et filios, << Et filios,

» »

In quibus etiam filiæ intelliguntur : In quibus etiam filiæ intelliguntur : quia masculinum concipit fœmininum in quia masculinum concipit fœmininum in grammaticis. Et iterum intelliguntur per grammaticis. Et iterum intelliguntur per hoc filii contumaces, monita boni patris hoc filii contumaces, monita boni patris non audientes: sicut dicitur, Deuter. xxi, non audientes: sicut dicitur, Deuter. xxi, 19, quod tales filii a patribus ad judicium 19, quod tales filii a patribus ad judicium producendi sunt ut lapidentur. Proverb. producendi sunt ut lapidentur. Proverb. x, 1 Filius sapiens lætificat patrem, x, 1 Filius sapiens lætificat patrem, filius vero stultus mæstitia est matris filius vero stultus mæstitia est matris

suæ. suæ.

« Et fratres, et sorores, » « Et fratres, et sorores, »

Qui contra Deum vivunt, neque redire Qui contra Deum vivunt, neque redire volunt. Quia illi alienaverunt se a sum- volunt. Quia illi alienaverunt se a sum- mo Patre coelesti: et ideo quia negaverunt mo Patre coelesti: et ideo quia negaverunt illum, fraternitatem nobiscum habere illum, fraternitatem nobiscum habere non possunt. Psal. xvi, 46: Filii alieni non possunt. Psal. xvi, 46: Filii alieni mentiti sunt mihi: filii alieni inveterati mentiti sunt mihi: filii alieni inveterati sunt, et claudicaverunt a semitis suis. sunt, et claudicaverunt a semitis suis. Isti sunt de quibus dicitur, Osee, 1, 2: Isti sunt de quibus dicitur, Osee, 1, 2:

IN EVANG. LUCÆ, XIV-26. IN EVANG. LUCÆ, XIV-26.

Fac tibi filios fornicationum, quia for- Fac tibi filios fornicationum, quia for- nicans fornicabitur terra a Domino. Et nicans fornicabitur terra a Domino. Et ideo illi non sunt fratres, aut sorores: ideo illi non sunt fratres, aut sorores: quia nulla fraternitas ejus est, qui negat quia nulla fraternitas ejus est, qui negat Patrem Deum, et uterum matris Eccle- Patrem Deum, et uterum matris Eccle- siæ. Psal. LVII, 4: Alienati sunt peccato- siæ. Psal. LVII, 4: Alienati sunt peccato- res a vulva, erraverunt ab utero, locuti res a vulva, erraverunt ab utero, locuti sunt falsa. sunt falsa.

« Adhuc autem et animam suam, » « Adhuc autem et animam suam, »

Hoc est, animalem vitam suam: quia Hoc est, animalem vitam suam: quia anima hic dicitur ab animalitate, quæ anima hic dicitur ab animalitate, quæ semper est in concupiscentiis sensibilium semper est in concupiscentiis sensibilium contra bonos mores, et in phantasticis contra bonos mores, et in phantasticis rationibus contra fidem. De concupiscen- rationibus contra fidem. De concupiscen- tiis dicitur, Eccli. XVI, 31: Si præstes tiis dicitur, Eccli. XVI, 31: Si præstes animæ tuæ concupiscentias ejus, faciet animæ tuæ concupiscentias ejus, faciet te in gaudium inimicis tuis. De phanta- te in gaudium inimicis tuis. De phanta- siis contra fidem dicitur, I ad Corinth. siis contra fidem dicitur, I ad Corinth. 11, 14 Animalis homo non percipit ea 11, 14 Animalis homo non percipit ea quæ sunt spiritus Dei. Stultitia enim est quæ sunt spiritus Dei. Stultitia enim est illi, et non potest intelligere, quia spiri- illi, et non potest intelligere, quia spiri- tualiter examinatur. Joan. XII, 25: Qui tualiter examinatur. Joan. XII, 25: Qui amat animam suam, perdet eam: et qui amat animam suam, perdet eam: et qui odit animam suam in hoc mundo, in vi- odit animam suam in hoc mundo, in vi- tam æternam custodit eam. Hæc est ani- tam æternam custodit eam. Hæc est ani- malitas sive brutalitas in homine conti- malitas sive brutalitas in homine conti- nuo destruenda: quia quanto magis nuo destruenda: quia quanto magis destruitur, tanto magis bonum rationis destruitur, tanto magis bonum rationis et intellectus construitur: et hoc est hu- et intellectus construitur: et hoc est hu- manitas. Et quanto magis animalitas manitas. Et quanto magis animalitas construitur, tanto magis destruitur bo- construitur, tanto magis destruitur bo- num humanum. Psal. XLVIII, 13: Homo, num humanum. Psal. XLVIII, 13: Homo, cum in honore esset, non intellexit : com- cum in honore esset, non intellexit : com- paratus est jumentis insipientibus, et si- paratus est jumentis insipientibus, et si- milis factus est illis. Daniel. IV, 13: Cor milis factus est illis. Daniel. IV, 13: Cor ejus ab humano commutetur, et cor feræ ejus ab humano commutetur, et cor feræ detur ei. detur ei.

Sic ergo ista sunt odienda: et qui non Sic ergo ista sunt odienda: et qui non sic odit, sic odit,

<< Non potest meus esse discipulus, » << Non potest meus esse discipulus, »

Causæ autem sunt: quia discipulus est Causæ autem sunt: quia discipulus est qui disciplinis magistri est imbutus: et qui disciplinis magistri est imbutus: et cum tota disciplina Christi sit de fide et cum tota disciplina Christi sit de fide et moribus et amor carnalis ad seipsum, moribus et amor carnalis ad seipsum,

361 361

vel ad suos, ab his avertant: non potest vel ad suos, ab his avertant: non potest esse discipulus Christi qui talem habet esse discipulus Christi qui talem habet affectum. affectum.

Ad disciplinam enim Christi quinque Ad disciplinam enim Christi quinque exiguntur, quibus affectus carnalis contra- exiguntur, quibus affectus carnalis contra- riatur: quorum primum est, congregatio riatur: quorum primum est, congregatio totius animæ ad auditum percipiendum. totius animæ ad auditum percipiendum. Eccli. LI, 31 Appropiate ad me, indocti, Eccli. LI, 31 Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in domum disciplinæ. et congregate vos in domum disciplinæ. Genes. XLIX, 2: Congregamini et audite, Genes. XLIX, 2: Congregamini et audite, filii Jacob, audite Israel patrem vestrum. filii Jacob, audite Israel patrem vestrum. Hæc autem quæ dicta sunt, carnaliter di- Hæc autem quæ dicta sunt, carnaliter di- lecta, dissolvunt mentem et dispergunt. lecta, dissolvunt mentem et dispergunt.

Secundum autem est, totius intellectus Secundum autem est, totius intellectus humiliatio et inclinatio, ad accipiendum humiliatio et inclinatio, ad accipiendum quidquid auditur sine omni contradi- quidquid auditur sine omni contradi- ctione. Deuter. XXXIII, 3: Qui appro- ctione. Deuter. XXXIII, 3: Qui appro- pinquant pedibus ejus, accipient de pinquant pedibus ejus, accipient de doctrina illius, hoc est, qui se ad pedes doctrina illius, hoc est, qui se ad pedes humiliant. Psal. XLIV, 11 et 12: Audi, humiliant. Psal. XLIV, 11 et 12: Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam:... filia, et vide, et inclina aurem tuam:... et concupiscet rex decorem tuum. Non et concupiscet rex decorem tuum. Non autem humiliatur ille, quem affectus autem humiliatur ille, quem affectus carnalis avertit. Unde sequitur: Oblivi- carnalis avertit. Unde sequitur: Oblivi- scere populum tuum, et domum patris scere populum tuum, et domum patris tui. tui.

Tertium autem est, veritatis verborum Tertium autem est, veritatis verborum Christi perfecta retentio. Joan. VIII, 31 Christi perfecta retentio. Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in sermone meo, et 32: Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis, et cognoscetis vere discipuli mei eritis, et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. Hæc veritatem, et veritas liberabit vos. Hæc autem omnia quæ dicta sunt, vanitatem autem omnia quæ dicta sunt, vanitatem et falsitatem fugerunt. et falsitatem fugerunt.

Quartum est, dilectio tam disciplinæ Quartum est, dilectio tam disciplinæ quam magistri, quam etiam condiscipu- quam magistri, quam etiam condiscipu- lorum. Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent lorum. Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dile- omnes quia discipuli mei estis, si dile- ctionem habueritis ad invicem. ctionem habueritis ad invicem.

«Hæc enim dilectio vera est, ut dicit «Hæc enim dilectio vera est, ut dicit Hieronymus in Proœmio galeato, ubi illa Hieronymus in Proœmio galeato, ubi illa necessitudo est, et Christi glutino copu- necessitudo est, et Christi glutino copu- lata quam non præsentia tantum cor- lata quam non præsentia tantum cor- porum, quam non subdola et palpans porum, quam non subdola et palpans adulatio, sed Christi nectit amor, et di- adulatio, sed Christi nectit amor, et di- vinarum Scripturarum studia conciliant.»> vinarum Scripturarum studia conciliant.»>

Quintum est, mansuetum esse ad au- Quintum est, mansuetum esse ad au- ditum. Jacob. I, 21: In mansuetudine ditum. Jacob. I, 21: In mansuetudine suscipite insitum verbum, quod potest suscipite insitum verbum, quod potest salvare animas vestras. Ad Hebr. XIII, salvare animas vestras. Ad Hebr. XIII,

27 27

362 362

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

22: Rogo vos, fratres, ut sufferatis ver- 22: Rogo vos, fratres, ut sufferatis ver-

bum solatii. bum solatii.

Hæc autem quæ inducta sunt, et dile- Hæc autem quæ inducta sunt, et dile- ctionem veram evacuant, et mansuetudi- ctionem veram evacuant, et mansuetudi- nem destruunt: quia sermo auditus peni- nem destruunt: quia sermo auditus peni- tus est adversarius eorum. Istæ igitur tus est adversarius eorum. Istæ igitur sunt causæ, quare iste affectus impedit sunt causæ, quare iste affectus impedit venire ad Christum: et ideo evacuant venire ad Christum: et ideo evacuant suum discipulatum, quia nullus venit ad suum discipulatum, quia nullus venit ad ipsum nisi discipulus. ipsum nisi discipulus.

« Et qui non bajulat crucem suam, « Et qui non bajulat crucem suam, et venit post me, non potest meus esse et venit post me, non potest meus esse discipulus. » discipulus. »

Hic tangitur qualiter venitur ad Chri- Hic tangitur qualiter venitur ad Chri-

stum. stum.

Et tangit tria: unum quidem quod est Et tangit tria: unum quidem quod est similitudinis, et conformationis: secun- similitudinis, et conformationis: secun- dum autem, quod est imitationis et inse- dum autem, quod est imitationis et inse- cutionis tertium autem, quod est per- cutionis tertium autem, quod est per- fectionis et consummationis. fectionis et consummationis.

Primum est quod dicit: Primum est quod dicit:

« Qui non bajulat crucem suam. » « Qui non bajulat crucem suam. »

In primo horum dicit quinque, quo- In primo horum dicit quinque, quo- rum unum est antecedens ad ea quæ di- rum unum est antecedens ad ea quæ di- cuntur, et hoc est crucem tollere: secun- cuntur, et hoc est crucem tollere: secun- dum quod dicitur, est crucem bajulare: dum quod dicitur, est crucem bajulare: tertium est, crucis cruciatui communi- tertium est, crucis cruciatui communi- care quartum autem est, suam crucem care quartum autem est, suam crucem ferre et non alterius: quintum autem est ferre et non alterius: quintum autem est hoc consequens, cruci Christi et passio- hoc consequens, cruci Christi et passio- nibus communicare. nibus communicare.

In primo autem horum adhuc duo In primo autem horum adhuc duo sunt, scilicet, crucis acceptio, et crucis sunt, scilicet, crucis acceptio, et crucis exaltatio. exaltatio.

Crucis quidem acceptio Christo nos Crucis quidem acceptio Christo nos configurat et hoc fit, quando cruciatus configurat et hoc fit, quando cruciatus Christi in pœnis animalitatis et carnali- Christi in pœnis animalitatis et carnali- tatis domandis et mortificandis nobis ac- tatis domandis et mortificandis nobis ac- cipimus in voto vel pœnitentia. Sic con- cipimus in voto vel pœnitentia. Sic con- figuratus fuit Apostolus, ad Philip. III, 10 figuratus fuit Apostolus, ad Philip. III, 10 et 11: Configuratus morti ejus, si quo- et 11: Configuratus morti ejus, si quo- modo occurram ad resurrectionem quæ modo occurram ad resurrectionem quæ est ex mortuis. Ad Roman. vi, 5: Com- est ex mortuis. Ad Roman. vi, 5: Com-

plantati facti sumus similitudini mortis plantati facti sumus similitudini mortis ejus. Quando enim vitia et animalem ejus. Quando enim vitia et animalem vitam in nobis exstinguimus jejuniis et vitam in nobis exstinguimus jejuniis et abstinentiis delectabilium, spe gloriæ re- abstinentiis delectabilium, spe gloriæ re- surrectionis, tunc cruci Christi configu- surrectionis, tunc cruci Christi configu- mur. Ad Galat. vi, 17: De cætero nemo mur. Ad Galat. vi, 17: De cætero nemo mihi molestus sit, ego enim stigmata mihi molestus sit, ego enim stigmata Domini JESU in corpore meo porto. Ad Domini JESU in corpore meo porto. Ad Galat. II, 19 Christo confixus sum cru- Galat. II, 19 Christo confixus sum cru- ci. Ad Galat. v, 24: Qui sunt Christi, ci. Ad Galat. v, 24: Qui sunt Christi, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis. Qui enim sic crucifixus concupiscentiis. Qui enim sic crucifixus est, nihil carnaliter diligit. II ad Corinth. est, nihil carnaliter diligit. II ad Corinth. v, 16 Itaque nos ex hoc neminem novi- v, 16 Itaque nos ex hoc neminem novi- mus secundum carnem. Et si cognovi- mus secundum carnem. Et si cognovi- mus secundum carnem Christum, sed mus secundum carnem Christum, sed nunc jam non novimus. In his talibus nunc jam non novimus. In his talibus totus carnis affectus exstinctus est, totus carnis affectus exstinctus est, et vivit spiritus in Deo, et spiritualis et vivit spiritus in Deo, et spiritualis affectus. affectus.

Tollere autem crucem, est exaltare in Tollere autem crucem, est exaltare in se Christi passionem ab omnibus terre- se Christi passionem ab omnibus terre- nis, et omnia trahere ad spiritualem af- nis, et omnia trahere ad spiritualem af- fectum. Joan. XII, 32: Ego si exaltatus fectum. Joan. XII, 32: Ego si exaltatus fuerò a terra, omnia traham ad me ip- fuerò a terra, omnia traham ad me ip- sum. Hoc enim non Christus fecit in se sum. Hoc enim non Christus fecit in se solum, sed quotidie facit in membris. solum, sed quotidie facit in membris. Psal. xx, 14 Exaltare, Domine, in vir- Psal. xx, 14 Exaltare, Domine, in vir- virtute tua, hoc est, in virtute crucis, in virtute tua, hoc est, in virtute crucis, in qua vicisti peccatum, et diabolum, et qua vicisti peccatum, et diabolum, et carnem, et mundum. Sic, Numer. xxi, carnem, et mundum. Sic, Numer. xxi, 9, Moyses fecit serpentem æneum, et 9, Moyses fecit serpentem æneum, et erexit eum in palo: et qui adspexit eum, erexit eum in palo: et qui adspexit eum, salvabatur a morsibus venenatorum. salvabatur a morsibus venenatorum. Serpens enim æneus figuram habet ser- Serpens enim æneus figuram habet ser- pentis, et non venenum. Et hæc est pru- pentis, et non venenum. Et hæc est pru- dentia spiritus, erecta et exaltata in palo dentia spiritus, erecta et exaltata in palo crucis, sanans a venenato morsu pru- crucis, sanans a venenato morsu pru- dentiæ animalis, quæ est diabolica. Qui dentiæ animalis, quæ est diabolica. Qui enim adspicit ad spiritum exaltatum, non enim adspicit ad spiritum exaltatum, non curat, et excludit venena reptilium, quæ curat, et excludit venena reptilium, quæ ventre et pectore repunt ad delectabilia ventre et pectore repunt ad delectabilia terrenorum, Genes. III, 14, secundum terrenorum, Genes. III, 14, secundum Septuaginta, pectore et ventre repet in Septuaginta, pectore et ventre repet in cogitatione turpitudinis, et pollutione cogitatione turpitudinis, et pollutione carnalis delectationis. Joan. 111, 14 : Sic- carnalis delectationis. Joan. 111, 14 : Sic- ut Moyses exaltavit serpentem in deser- ut Moyses exaltavit serpentem in deser- to, ita exaltari oportet Filium hominis, to, ita exaltari oportet Filium hominis, scilicet in se, et in membris. scilicet in se, et in membris.

: :

IN EVANG. LUCÆ, XIV-27. IN EVANG. LUCÆ, XIV-27.

Secundum autem est, crucem bajulare, Secundum autem est, crucem bajulare, hoc est, portare: non quidem in anga- hoc est, portare: non quidem in anga- ria, sicut Simon Cyrenæus 1 : neque in ria, sicut Simon Cyrenæus 1 : neque in supplicium tantum, sicut fecit latro repro- supplicium tantum, sicut fecit latro repro- batus sed sicut in gaudio et profectu batus sed sicut in gaudio et profectu continuo fecit Christus. Joan. xix, 17: continuo fecit Christus. Joan. xix, 17: Bajulans sibi crucem, exivit in eum, qui Bajulans sibi crucem, exivit in eum, qui dicitur Calvariæ locum, Hebraice autem dicitur Calvariæ locum, Hebraice autem Golgotha. In exitu enim profectus signi- Golgotha. In exitu enim profectus signi- ficatur continuus: in bajulatione autem ficatur continuus: in bajulatione autem gaudium. gaudium.

De effectu crucis, qui est redemptio et De effectu crucis, qui est redemptio et gloria consequens redemptionem, ad gloria consequens redemptionem, ad Hebr. x, 2: Adspicientes in auctorem Hebr. x, 2: Adspicientes in auctorem fidei et consummatorem, JESUM, qui pro- fidei et consummatorem, JESUM, qui pro- posito sibi gaudio sustinuit crucem, con- posito sibi gaudio sustinuit crucem, con- fusione contempta: atque in dextera sedis fusione contempta: atque in dextera sedis Dei sedet. Sic, Exod. XII, et seq., Dei sedet. Sic, Exod. XII, et seq., filii filii Israel sub signo sanguinis profecti sunt Israel sub signo sanguinis profecti sunt de Ægypto, ad terram tendentes promis- de Ægypto, ad terram tendentes promis- sionis. Sic dicit Apostolus, ad Hebr. xı, sionis. Sic dicit Apostolus, ad Hebr. xı, 12 et 13: Jesus, ut sanctificaret per suum 12 et 13: Jesus, ut sanctificaret per suum sanguinem populum, extra portam pas- sanguinem populum, extra portam pas- sus est. Exeamus igitur ad eum extra sus est. Exeamus igitur ad eum extra castra, improperium ejus portantes. castra, improperium ejus portantes.

Crucem autem debemus bajulare, ut Crucem autem debemus bajulare, ut toti in ea simus distenti, ut totæ extre- toti in ea simus distenti, ut totæ extre- mitates sint expassæ, ut manibus et pedi- mitates sint expassæ, ut manibus et pedi- bus sumus confossi, ut latere aperto bus sumus confossi, ut latere aperto simus lanceati, ut ab omnibus hujus mun- simus lanceati, ut ab omnibus hujus mun- di rebus simus denudati, ut toto capite di rebus simus denudati, ut toto capite spinosi, ut toto gustu fellea simus ama- spinosi, ut toto gustu fellea simus ama- ritudine infusi, nihil gloriæ habentes nisi ritudine infusi, nihil gloriæ habentes nisi in solo titulo crucis. in solo titulo crucis.

Est autem crucis distensio, nostri ad Est autem crucis distensio, nostri ad Christum secundum virtutem extensio. Christum secundum virtutem extensio. Psal. xx1, 18: Dinumeraverunt omnia Psal. xx1, 18: Dinumeraverunt omnia ossa mea, hoc est, nimia distensione di- ossa mea, hoc est, nimia distensione di- numerabilia fecerunt. Et hoc fit, quando numerabilia fecerunt. Et hoc fit, quando nos sic ad Deum distendimus, ut omnia nos sic ad Deum distendimus, ut omnia nostra in nobis dinumerentur, quasi nostra in nobis dinumerentur, quasi unum membrum solum a compage alte- unum membrum solum a compage alte- rius præ altero festinet ad Christum. Da- rius præ altero festinet ad Christum. Da- niel. x, 16 Domine mi, in visione tua niel. x, 16 Domine mi, in visione tua solutæ sunt compages meæ, et nihil in solutæ sunt compages meæ, et nihil in mẹ remansit virium: quia totum ad te mẹ remansit virium: quia totum ad te est distensum et extentum. est distensum et extentum.

1 Cf. Luc. xx11, 26. 1 Cf. Luc. xx11, 26.

363 363

Expassis autem extremitatibus sumus, Expassis autem extremitatibus sumus, in amplitudine charitatis omnes ample- in amplitudine charitatis omnes ample- xantes. Isa. LXV, 2: Expandi manus xantes. Isa. LXV, 2: Expandi manus meas tota die. Psal. CLX, 2: Elevatio meas tota die. Psal. CLX, 2: Elevatio manuum mearum sacrificium vesperti- manuum mearum sacrificium vesperti- num. Sacrificium autem in ultima ve- num. Sacrificium autem in ultima ve- spera in fine mundi oblatum, est Christus spera in fine mundi oblatum, est Christus in cruce. Sic expandit se Propheta, ma- in cruce. Sic expandit se Propheta, ma- gnus in opere et sermone, super puerum gnus in opere et sermone, super puerum mortuum, et reviviscit, hoc est, super mortuum, et reviviscit, hoc est, super spiritum 2. spiritum 2.

Confossi autem manibus et pedibus Confossi autem manibus et pedibus sumus, per fossuram operum et affe- sumus, per fossuram operum et affe- ctuum, per verbum nos cruci affigens, et ctuum, per verbum nos cruci affigens, et immobiliter in ea retinens. Eccle. XII, 11: immobiliter in ea retinens. Eccle. XII, 11: Verba sapientium sicut stimuli, et quasi Verba sapientium sicut stimuli, et quasi clavi in altum, sive profundum, defixi. clavi in altum, sive profundum, defixi. Isa. XLI, 7: Confortavit eum clavis, ut Isa. XLI, 7: Confortavit eum clavis, ut non moveretur. Habacuc, III, 4 et 5: non moveretur. Habacuc, III, 4 et 5: Cornua in manibus ejus: ibi abscondita Cornua in manibus ejus: ibi abscondita est fortitudo ejus. Ante faciem ejus ibit est fortitudo ejus. Ante faciem ejus ibit mors et egredietur diabolus ante pedes mors et egredietur diabolus ante pedes ejus. Et ut dicit Beda: Figura gramma- ejus. Et ut dicit Beda: Figura gramma- ticæ est in constructione, quam Græci di- ticæ est in constructione, quam Græci di- cunt hypallage. Et est sensus: Manus ejus, cunt hypallage. Et est sensus: Manus ejus, scilicet Christi et membrorum, sunt in cor- scilicet Christi et membrorum, sunt in cor- nibus crucis, videlicet affixæ. Et ibi abs- nibus crucis, videlicet affixæ. Et ibi abs- conditur omnis fortitudo hominis, ut Dei conditur omnis fortitudo hominis, ut Dei virtus appareat. Et ideo virtute divina virtus appareat. Et ideo virtute divina ante faciem sic in cruce confixi, vadit ante faciem sic in cruce confixi, vadit mors et stimulus mortis peccatum. Et mors et stimulus mortis peccatum. Et ante pedes sic stantis, egreditur et conte- ante pedes sic stantis, egreditur et conte- ritur diabolus. ritur diabolus.

Sic latere lanceati, et vulnerati per Sic latere lanceati, et vulnerati per 'charitatem Dei, stamus exhibiti, dicentes 'charitatem Dei, stamus exhibiti, dicentes illud Canticorum, v, 7: Invenerunt me illud Canticorum, v, 7: Invenerunt me custodes..., et vulneraverunt me. Et illud custodes..., et vulneraverunt me. Et illud Canticorum, v, 8: Nuntiate dilecto quia Canticorum, v, 8: Nuntiate dilecto quia amore langueo. Ad Philip. 1, 23 : Desi- amore langueo. Ad Philip. 1, 23 : Desi- derium habens dissolvi, et esse cum Chri- derium habens dissolvi, et esse cum Chri- sto, multo magis melius. Eo quod trans- sto, multo magis melius. Eo quod trans- verberavit nos gladius, quem in corpore verberavit nos gladius, quem in corpore sensit Christus in animæ intimis: sicut sensit Christus in animæ intimis: sicut dicitur, Luc. 11, 35: Tuam ipsius ani- dicitur, Luc. 11, 35: Tuam ipsius ani- mam pertransibit gladius. Et illud Job, mam pertransibit gladius. Et illud Job, XVI, 14 et 15: Circumdedit me lanceis XVI, 14 et 15: Circumdedit me lanceis suis, convulneravit lumbos meos,... suis, convulneravit lumbos meos,...

2 Cf. IV Regum, iv, 34 et 35. 2 Cf. IV Regum, iv, 34 et 35.

364 364

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et concidit me vulnere super vulnus. et concidit me vulnere super vulnus.

Ab hujus mundi etiam omni vestitu Ab hujus mundi etiam omni vestitu sumus denudati: ita quod de suo nihil sumus denudati: ita quod de suo nihil inveniat in nobis mundus, dicentibus inveniat in nobis mundus, dicentibus cum beato Job, 1, 21 Nudus egressus cum beato Job, 1, 21 Nudus egressus sum de utero matris meæ, et nudus re- sum de utero matris meæ, et nudus re- vertar illuc. Cum nuda veritate nudi vertar illuc. Cum nuda veritate nudi pendentes. Nihil palliationis vel dolosita- pendentes. Nihil palliationis vel dolosita- tis habentes (quæ sunt mundi vestimenta) tis habentes (quæ sunt mundi vestimenta) vel etiam excusationis in peccatis, quæ vel etiam excusationis in peccatis, quæ sunt perizomata, quæ sibi primi peccan- sunt perizomata, quæ sibi primi peccan- tes adhibuerunt 1. Isa. xx, 3: Sicut am- tes adhibuerunt 1. Isa. xx, 3: Sicut am- bulavit servus meus Isaias nudus et dis- bulavit servus meus Isaias nudus et dis- calceatus (qui est figura Christi), ita calceatus (qui est figura Christi), ita nudi cum Christo pendeamus in cruce. nudi cum Christo pendeamus in cruce.

Toto autem capite spinis sumus hir- Toto autem capite spinis sumus hir- suti, quando a nostra mente, quæ caput suti, quando a nostra mente, quæ caput est animæ, numquam recedit asperitas est animæ, numquam recedit asperitas passionum, et spinarum Christi, cujus passionum, et spinarum Christi, cujus nos causam dedimus per peccatum. nos causam dedimus per peccatum. Thren. II, 19 Recordare paupertatis, Thren. II, 19 Recordare paupertatis, et transgressionis meæ, absynthii, et et transgressionis meæ, absynthii, et fellis. Et sequitur, y. 20: Memoria me- fellis. Et sequitur, y. 20: Memoria me- mor ero, et tabescet in me anima mea. mor ero, et tabescet in me anima mea. Isti enim sunt aculei spinarum, in quos Isti enim sunt aculei spinarum, in quos supernum per passionem cecidit Ver- supernum per passionem cecidit Ver- bum, et quoad vitam naturalem in cruce bum, et quoad vitam naturalem in cruce suffocatum. Sic implemus quod dicitur, suffocatum. Sic implemus quod dicitur, Cantic. III, 11 Egredimini, scilicet Cantic. III, 11 Egredimini, scilicet mente et contemplatione, et videte, filiæ mente et contemplatione, et videte, filiæ Sion, regem Salomonem in diademate, Sion, regem Salomonem in diademate, quo coronavit illum mater sua, scilicet quo coronavit illum mater sua, scilicet Synagoga. Sic, Genes. II, 18, terra Synagoga. Sic, Genes. II, 18, terra quam operati sumus, spinas et tribulos quam operati sumus, spinas et tribulos germinavit Christo. Sic, ad Galat. 111, 1: germinavit Christo. Sic, ad Galat. 111, 1: Ante nostros oculos Jesus Christus præ- Ante nostros oculos Jesus Christus præ- scriptus est, in nobis crucifixus, hoc est, scriptus est, in nobis crucifixus, hoc est, in causa nostra. in causa nostra.

Toto autem gustu felliti sumus in ama- Toto autem gustu felliti sumus in ama- ritudine animæ nostræ, recogitantes qua- ritudine animæ nostræ, recogitantes qua- liter Christum sitientem salutem nostram liter Christum sitientem salutem nostram aceto et felle potavimus nostrorum pec- aceto et felle potavimus nostrorum pec- catorum. Deuter. xxx, 32 et 33: Uva catorum. Deuter. xxx, 32 et 33: Uva eorum uva fellis, et botri amarissimi: eorum uva fellis, et botri amarissimi: fel draconum vinum eorum. Nihil au- fel draconum vinum eorum. Nihil au- tem habemus gloriæ nisi in titulo crucis, tem habemus gloriæ nisi in titulo crucis, si scilicet cum Jesu participes sumus sa- si scilicet cum Jesu participes sumus sa-

1 Cf. Genes. III, 7. 1 Cf. Genes. III, 7.

lutis, si cum Nazareno floreamus flore lutis, si cum Nazareno floreamus flore virtutis, in spe fructificandæ beatitudinis, virtutis, in spe fructificandæ beatitudinis, et odore optimæ famæ laudabilis, et pul- et odore optimæ famæ laudabilis, et pul- chritudine honestæ conversationis. Si chritudine honestæ conversationis. Si cum Rege regum regnum adipiscamur cum Rege regum regnum adipiscamur justitiæ decoris. Si cum spiritualibus Ju- justitiæ decoris. Si cum spiritualibus Ju- dæis (qui in spiritu, non in littera sunt) dæis (qui in spiritu, non in littera sunt) confessionem habemus veritatis, et divi- confessionem habemus veritatis, et divi- næ laudis. Joan. xix, 19: Scripsit au- næ laudis. Joan. xix, 19: Scripsit au- tem titulum et Pilatus: Jesus Nazare- tem titulum et Pilatus: Jesus Nazare- nus, Rex Judæorum. Ideo dicitur, ad nus, Rex Judæorum. Ideo dicitur, ad Galat. vi, 14 Mihi absit gloriari nisi in Galat. vi, 14 Mihi absit gloriari nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi, per cruce Domini nostri Jesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est, et ego quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. mundo.

: :

Hanc autem crucem quilibet debet fa- Hanc autem crucem quilibet debet fa- cere « suam, » ut ad mensuram virium cere « suam, » ut ad mensuram virium suarum quia qui plus potest, debet suarum quia qui plus potest, debet portare gravius: et qui minus potest, portare gravius: et qui minus potest, debet portare minus: ita tamen quod debet portare minus: ita tamen quod quilibet portet. Matth. XVI, 24: Si quis quilibet portet. Matth. XVI, 24: Si quis vult post me venire, abneget semetipsum, vult post me venire, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me. et tollat crucem suam, et sequatur me.

Est etiam alio modo « sua, » hoc est, Est etiam alio modo « sua, » hoc est, sibi debita. Et tunc iterum crux est in- sibi debita. Et tunc iterum crux est in- æqualis; quia unus plus debet quam alter, æqualis; quia unus plus debet quam alter, secundum quod plus et minus peccavit. secundum quod plus et minus peccavit. Cantic. I, 12 Fasciculus myrrhæ dile- Cantic. I, 12 Fasciculus myrrhæ dile- ctus meus mihi: inter ubera mea com- ctus meus mihi: inter ubera mea com- morabitur. Fasciculus enim est inter morabitur. Fasciculus enim est inter ubera, quando ad proportionem debi- ubera, quando ad proportionem debi- tam peccatis, amaritudo Christi portatur. tam peccatis, amaritudo Christi portatur.

tem tem

Est tertio modo unicuique tollenda Est tertio modo unicuique tollenda crux sua, quando secundum congruita- crux sua, quando secundum congruita- personæ commensuratur. Magis personæ commensuratur. Magis enim de cruce debet apparere in Vicario enim de cruce debet apparere in Vicario Christi quam in aliis: et magis in Patriar- Christi quam in aliis: et magis in Patriar- chis et Episcopis quam in aliis et magis chis et Episcopis quam in aliis et magis in Prælatis quam in subditis, secundum in Prælatis quam in subditis, secundum quod Christi locum tenent majorem vel quod Christi locum tenent majorem vel minorem. Numer. xxv, 4: Tolle cunctos minorem. Numer. xxv, 4: Tolle cunctos principes populi, et suspende eos contra principes populi, et suspende eos contra solem in patibulis, ut avertatur furor solem in patibulis, ut avertatur furor meus ab Israel. Nisi enim in cruce sua meus ab Israel. Nisi enim in cruce sua sit princeps populi, non avertetur furor sit princeps populi, non avertetur furor Domini. Sic ergo quilibet suspensus sit, Domini. Sic ergo quilibet suspensus sit, ut dicat illud Job, VII, 15: Elegit sus- ut dicat illud Job, VII, 15: Elegit sus-

IN EVANG. LUCÆ, XIV-27. IN EVANG. LUCÆ, XIV-27.

pendium anima mea, et mortem ossa pendium anima mea, et mortem ossa mea ut quidquid roboris est in homine mea ut quidquid roboris est in homine ad peccatum, moriatur. Sic enim id ad peccatum, moriatur. Sic enim id quod consequens est habebimus, hoc quod consequens est habebimus, hoc est, communicationes Christi passionum. est, communicationes Christi passionum. Petr. IV, 13: Communicantes Christi Petr. IV, 13: Communicantes Christi passionibus, gaudete ut et in revela- passionibus, gaudete ut et in revela- tione gloriæ ejus gaudeatis, exsultantes. tione gloriæ ejus gaudeatis, exsultantes. Sic enim communicatione passionum in- Sic enim communicatione passionum in- tramus cum Christo in regnum. Luc. tramus cum Christo in regnum. Luc. XXIV, 26 Hæc oportuit pati Christum, XXIV, 26 Hæc oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam. Sic, et ita intrare in gloriam suam. Sic, Ezechiel. ix, 4, signatur thau super fron- Ezechiel. ix, 4, signatur thau super fron- tes virorum gementium et dolentium, ut tes virorum gementium et dolentium, ut liberentur a percussore. Sic clamatur in liberentur a percussore. Sic clamatur in Apocalypsi, VII, 3: Nolite nocere terræ, Apocalypsi, VII, 3: Nolite nocere terræ, et mari, neque arboribus, quoadusque et mari, neque arboribus, quoadusque signemus servos Dei nostri in frontibus signemus servos Dei nostri in frontibus eorum. Ideo dicit Petrus in epist. I, IV, 1 eorum. Ideo dicit Petrus in epist. I, IV, 1 et 2 Christo igitur passo in carne, et vos et 2 Christo igitur passo in carne, et vos cadem cogitatione armamini : quia qui cadem cogitatione armamini : quia qui passus est in carne, desiit a peccatis: ut passus est in carne, desiit a peccatis: ut jam non desideriis hominum, sed volun- jam non desideriis hominum, sed volun- tati Dei, quod reliquum est in carne vi- tati Dei, quod reliquum est in carne vi- vat temporis. Ad Coloss. II, 3: Mortui vat temporis. Ad Coloss. II, 3: Mortui enim estis, et vita vestra est abscondita enim estis, et vita vestra est abscondita cum Christo in Deo. cum Christo in Deo.

« Et venit post me. » « Et venit post me. »

Hoc est imitationis, et consecutionis. Hoc est imitationis, et consecutionis. Venire enim, est motus perfectionis ad Venire enim, est motus perfectionis ad Christum. Post Christum autem venire, Christum. Post Christum autem venire, est humiliari ab ipso, et eum imitari. est humiliari ab ipso, et eum imitari.

Notantur igitur in hoc quinque. Ve- Notantur igitur in hoc quinque. Ve- nitur enim post Christum, sicut post nitur enim post Christum, sicut post exemplar. Venitur post ipsum, sicut post exemplar. Venitur post ipsum, sicut post ducem. Venitur post ipsum, quia non ducem. Venitur post ipsum, quia non possumus usque ad ipsum: et ideo hu- possumus usque ad ipsum: et ideo hu- miliati sequimur ipsum. Venitur post miliati sequimur ipsum. Venitur post ipsum, imitando ipsum. Venitur post ipsum, imitando ipsum. Venitur post ipsum, consequendo ipsum, et gloriam ipsum, consequendo ipsum, et gloriam ipsius. ipsius.

De primo quidem dicitur, Joan. XIII, De primo quidem dicitur, Joan. XIII, 15: Exemplum enim dedi vobis,ut quem- 15: Exemplum enim dedi vobis,ut quem- admodum ego feci vobis, ita et vos fa- admodum ego feci vobis, ita et vos fa- ciatis. Ad Hebr. VIII, 5: Vide, inquit, om- ciatis. Ad Hebr. VIII, 5: Vide, inquit, om- nia facito secundum exemplar, quod tibi nia facito secundum exemplar, quod tibi ostensum est in monte. Hoc idem dicitur, ostensum est in monte. Hoc idem dicitur,

365 365

Exod. xxv, 40. Ita voluit imitari nos Exod. xxv, 40. Ita voluit imitari nos Christum qui dixit, ad Hebr. xII, 3 et 4: Christum qui dixit, ad Hebr. xII, 3 et 4: Recogitate eum qui talem sustinuit a Recogitate eum qui talem sustinuit a peccatoribus adversus semetipsum con- peccatoribus adversus semetipsum con- tradictionem, ut ne fatigemini, animis tradictionem, ut ne fatigemini, animis vestris deficientes. Nondum enim usque vestris deficientes. Nondum enim usque ad sanguinem restitistis, adversus pecca- ad sanguinem restitistis, adversus pecca- tum repugnantes. tum repugnantes.

De sequela ducis dicitur, Michææ, 11, De sequela ducis dicitur, Michææ, 11, 13: Ipse ascendet, pandens iter ante eos. 13: Ipse ascendet, pandens iter ante eos. Deuter. xxx11, 12: Dominus solus dux Deuter. xxx11, 12: Dominus solus dux ejus fuit, et non erat cum eo deus alie- ejus fuit, et non erat cum eo deus alie- nus. Psal. LXXII, 24: Tenuisti manum nus. Psal. LXXII, 24: Tenuisti manum dexteram meam, et in voluntate tua de- dexteram meam, et in voluntate tua de- duxisti me, et cum gloria suscepisti me. duxisti me, et cum gloria suscepisti me. Isa. LXIII, 14 Sic adduxisti populum Isa. LXIII, 14 Sic adduxisti populum tuum, ut faceres tibi nomen gloriæ. tuum, ut faceres tibi nomen gloriæ.

De humilitate autem sequendi eum, De humilitate autem sequendi eum, quia non possumus usque ad ipsum. Da- quia non possumus usque ad ipsum. Da- niel. II, 41 et 42: Et nunc sequimur te niel. II, 41 et 42: Et nunc sequimur te in toto corde, et timemus te…….. ne con- in toto corde, et timemus te…….. ne con- fundas nos. Hoc signatum est in Prin- fundas nos. Hoc signatum est in Prin- cipe Apostolorum perfectissimo, de quo cipe Apostolorum perfectissimo, de quo dicitur, Matth. xxvi, 58: Petrus autem dicitur, Matth. xxvi, 58: Petrus autem sequebatur eum a longe, quia comitari sequebatur eum a longe, quia comitari nemo potest eum, qui omnes præcedit. nemo potest eum, qui omnes præcedit. Psal. XVIII, 6 et 7: Exsultavit ut Psal. XVIII, 6 et 7: Exsultavit ut gigas ad currendam viam: a summo gigas ad currendam viam: a summo coelo egressio ejus. Prope etiam sequi, coelo egressio ejus. Prope etiam sequi, non est qui possit. Job, xxxvi, 25: non est qui possit. Job, xxxvi, 25: Omnes homines vident eum: unusquis- Omnes homines vident eum: unusquis- que intuetur procul. Sequuntur ergo a que intuetur procul. Sequuntur ergo a longe utcumque vestigia ejus. Job, xxIII, longe utcumque vestigia ejus. Job, xxIII, 11 Vestigia ejus secutus est pes meus, 11 Vestigia ejus secutus est pes meus, viam ejus custodivi. viam ejus custodivi.

De quarto autem quod est sequi ip- De quarto autem quod est sequi ip- sum imitando ipsum, dicitur, Jerem. 11, sum imitando ipsum, dicitur, Jerem. 11, 2: Recordatus sum tui, miserans adole- 2: Recordatus sum tui, miserans adole- scentiam tuam,...quando secuta es me in scentiam tuam,...quando secuta es me in deserto. Sic, Joan. xx1, 19, dixit Domi- deserto. Sic, Joan. xx1, 19, dixit Domi- nus Petro Sequere me. Matth. iv, 19: nus Petro Sequere me. Matth. iv, 19: Venite post me. Venite post me.

De quinto autem modo consecutionis De quinto autem modo consecutionis præmii et gloriæ cum ipso, Matth. xix, præmii et gloriæ cum ipso, Matth. xix, 27 et seq. Ecce nos reliquimus omnia, 27 et seq. Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te. Quid ergo erit nobis ? et secuti sumus te. Quid ergo erit nobis ? Jesus autem dixit illis: Amen dico vo- Jesus autem dixit illis: Amen dico vo- bis, quod vos qui secuti estis me,... cen- bis, quod vos qui secuti estis me,... cen- tuplum accipietis, et vitam æternam pós- tuplum accipietis, et vitam æternam pós-

366 366

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sidebitis. Osee, VI, 3: Sciemus sequemur sidebitis. Osee, VI, 3: Sciemus sequemur que, ut cognoscamus Dominum. Isti ergo que, ut cognoscamus Dominum. Isti ergo intrant in gaudium cum Christo. intrant in gaudium cum Christo.

honorificabit eum Pater meus. Ideo dicit honorificabit eum Pater meus. Ideo dicit discipulis Christus, ibidem: Et ubi ego discipulis Christus, ibidem: Et ubi ego sum, illic et minister meus erit, hoc est, sum, illic et minister meus erit, hoc est,

Et hoc est quod dicit : « Et venit post in beatitudine Patris. Ibi enim eritis Et hoc est quod dicit : « Et venit post in beatitudine Patris. Ibi enim eritis

me. » me. »

<< Non potest meus esse discipulus. » << Non potest meus esse discipulus. »

Quomodo efficeretur enim discipulus Quomodo efficeretur enim discipulus ejus, quem in doctrina non imitaretur? ejus, quem in doctrina non imitaretur? In quatuor in forma scilicet vivendi, In quatuor in forma scilicet vivendi, dicit Apostolus, ad Philip. 11, 17: Am- dicit Apostolus, ad Philip. 11, 17: Am- bulate sicut habetis formam nostram. bulate sicut habetis formam nostram. II ad Corinth. VII, 2: Capite nos. Ne- II ad Corinth. VII, 2: Capite nos. Ne- minem læsimus, neminem corrupimus, minem læsimus, neminem corrupimus, neminem circumvenimus, hoc est, ha- neminem circumvenimus, hoc est, ha- bete formam vitæ nostræ. bete formam vitæ nostræ.

In forma autem doctrinæ : ut eadem In forma autem doctrinæ : ut eadem

doceat, quæ magister docet. I ad Co- doceat, quæ magister docet. I ad Co- rinth. 1, 10 Idipsum dicatis omnes, et rinth. 1, 10 Idipsum dicatis omnes, et non sint in vobis schismata. I ad Co- non sint in vobis schismata. I ad Co- rinth. xi, 23: Ego enim accepi a Domi- rinth. xi, 23: Ego enim accepi a Domi- no quod et tradidi vobis. Ezechiel, 11, 7: no quod et tradidi vobis. Ezechiel, 11, 7: Loqueris verba mea ad eos. Job, xxix, Loqueris verba mea ad eos. Job, xxix, 22 Verbis meis addere nihil audebant, 22 Verbis meis addere nihil audebant, et super illos stillabat eloquium meum. et super illos stillabat eloquium meum.

De modo probationis, qui est per De modo probationis, qui est per exemplum, ad Roman. xv, 18: Non enim exemplum, ad Roman. xv, 18: Non enim audeo aliquid loqui eorum, quæ per me audeo aliquid loqui eorum, quæ per me non efficit Christus. Ideo dicitur testimo- non efficit Christus. Ideo dicitur testimo- nium, quia per facta testificatur. Psal. nium, quia per facta testificatur. Psal. XCII, 5: Testimonia tua credibilia facta XCII, 5: Testimonia tua credibilia facta sunt nimis. Ad Hebr. 11, 3 et 4: Ab eis sunt nimis. Ad Hebr. 11, 3 et 4: Ab eis qui audierunt, in nos confirmata est, qui audierunt, in nos confirmata est, contestante Deo signis, et portentis, et contestante Deo signis, et portentis, et variis virtutibus, et Spiritus sancti dis- variis virtutibus, et Spiritus sancti dis- tributionibus secundum suam volunta- tributionibus secundum suam volunta- tem. Psal. cxvIII, 129: Mirabilia testi- tem. Psal. cxvIII, 129: Mirabilia testi- monia tua ideo scrutata est ea anima monia tua ideo scrutata est ea anima

mea. mea.

In forma etiam permissionum magi- In forma etiam permissionum magi- stri, oportet discipulum conformari ma- stri, oportet discipulum conformari ma- gistro quia aliter doctrina finem non gistro quia aliter doctrina finem non haberet. Promittit enim omnis artifex haberet. Promittit enim omnis artifex finem doctrinæ suæ congruentem: sicut finem doctrinæ suæ congruentem: sicut magister morum promittit perfectionem magister morum promittit perfectionem felicitatis, et doctor fidei promittit bea- felicitatis, et doctor fidei promittit bea- titudinem patriæ: sicut Christus dicit, titudinem patriæ: sicut Christus dicit, Joan. xII, 26: Si quis mihi ministraverit, Joan. xII, 26: Si quis mihi ministraverit,

8: 8:

perfecti, et non ante: ubi omnia videbi- perfecti, et non ante: ubi omnia videbi- tis in facie Dei. Tunc enim experiemur tis in facie Dei. Tunc enim experiemur quod dicit Christus, Matth. XXIII, quod dicit Christus, Matth. XXIII, Unus est enim Magister vester, qui est in Unus est enim Magister vester, qui est in coelis. Istum autem discipulatum non coelis. Istum autem discipulatum non consequitur, nisi qui in cruce sequitur consequitur, nisi qui in cruce sequitur Christum. Christum.

Et hoc est quod dicit : « Non potest Et hoc est quod dicit : « Non potest meus esse discipulus. meus esse discipulus.

>> >>

« Quis enim ex vobis volens turrim 28 « Quis enim ex vobis volens turrim 28 ædificare, non prius sedens computat ædificare, non prius sedens computat sumptus qui necessarii sunt, si habeat sumptus qui necessarii sunt, si habeat ad perficiendum. ad perficiendum.

Ne, posteaquam posuerit funda- 29 Ne, posteaquam posuerit funda- 29 mentum, et non potuerit perficere, mentum, et non potuerit perficere, omnes qui vident, incipiant illudere omnes qui vident, incipiant illudere ei, ei,

Dicentes: Quia hic homo cœpit ædi- Dicentes: Quia hic homo cœpit ædi- ficare, et non potuit consummare. » ficare, et non potuit consummare. »

Hic ostendit donum perseverantiæ, Hic ostendit donum perseverantiæ, quod est ultimum istius doctrinæ. quod est ultimum istius doctrinæ.

Dicit autem tria hic qualiter scilicet Dicit autem tria hic qualiter scilicet vires proportionandæ sunt ad perseve- vires proportionandæ sunt ad perseve- rantiam: secundo, qualiter aliquis se rantiam: secundo, qualiter aliquis se debet præparare ad perseverandum : et debet præparare ad perseverandum : et tertio, quam inutiles sunt qui non perse- tertio, quam inutiles sunt qui non perse-

verant. verant.

Ad primum inducit duo exempla : Ad primum inducit duo exempla : quorum primum est de turris ædifica- quorum primum est de turris ædifica- tione in proportione ad sumptus: secun- tione in proportione ad sumptus: secun- dum autem est de volente committere dum autem est de volente committere bellum cum rege aliquo, et proportione bellum cum rege aliquo, et proportione

virium ad occurrendum. virium ad occurrendum.

Circa primum dicit quatuor: de pro- Circa primum dicit quatuor: de pro- posito scilicet volentis ædificare turrim, posito scilicet volentis ædificare turrim, de computatione expensarum, de provi- de computatione expensarum, de provi- sione perfectionis ædificii, de timore illu- sione perfectionis ædificii, de timore illu- sionis si non posset consummare quod in- sionis si non posset consummare quod in- cepit. cepit.

De primo igitur dicit tria: propositum De primo igitur dicit tria: propositum

30 30

IN EVANG. LUCÆ, XIV-28, 29, 30. IN EVANG. LUCÆ, XIV-28, 29, 30.

ædificantis, magnitudinem ædificii, et ædificantis, magnitudinem ædificii, et diligentiam, et fortitudinem operis. diligentiam, et fortitudinem operis.

De primo horum dicit: « Quis enim ex De primo horum dicit: « Quis enim ex vobis », Quasi dicat: Ratus. Glossa au- vobis », Quasi dicat: Ratus. Glossa au- tem illud legit remissive sic: « Quis ex tem illud legit remissive sic: « Quis ex vobis, hoc est, aliquis ex vobis: quia non vobis, hoc est, aliquis ex vobis: quia non omnis hominis est ista perfectio. » Cum omnis hominis est ista perfectio. » Cum enim duas similitudines inducat hic Do- enim duas similitudines inducat hic Do- minus, unam inducit secundum altitudi- minus, unam inducit secundum altitudi- nem contemplationis, alteram autem nem contemplationis, alteram autem inducit secundum perfectionem actionis. inducit secundum perfectionem actionis. Et de turri quidem inducit secundum Et de turri quidem inducit secundum contemplationis perfectionem. contemplationis perfectionem.

De proposito igitur talis ædificii dicit: De proposito igitur talis ædificii dicit: « Quis, » hoc est, aliquis, « volens, » « Quis, » hoc est, aliquis, « volens, » hoc est, proponens, « ædificare. » Hoc hoc est, proponens, « ædificare. » Hoc ipsum enim bonum est proponere erigere ipsum enim bonum est proponere erigere ædificium spirituale. III Reg. vi, 18: ædificium spirituale. III Reg. vi, 18: Quod cogitasti in corde tuo ædificare Quod cogitasti in corde tuo ædificare domum nomini meo, bene fecisti, hoc ip- domum nomini meo, bene fecisti, hoc ip- sum mente tractans. Propositum enim sum mente tractans. Propositum enim boni conducit ad boni operis inceptio- boni conducit ad boni operis inceptio- nem. II Reg. -VII, 3: Omne quod est in nem. II Reg. -VII, 3: Omne quod est in corde tuo, vade, fac, quia Dominus te- corde tuo, vade, fac, quia Dominus te- cum est. Sicut enim dictum est in cum est. Sicut enim dictum est in Psalmo LXXV, 11: Quoniam cogitatio Psalmo LXXV, 11: Quoniam cogitatio hominis confitebitur tibi, et reliquiæ co- hominis confitebitur tibi, et reliquiæ co- gitationis diem festum agent tibi. Cogi- gitationis diem festum agent tibi. Cogi- tatio enim Domini inchoat bonum: sed tatio enim Domini inchoat bonum: sed propositum ordinat, et opus incipit, et propositum ordinat, et opus incipit, et perficit usque in finem. perficit usque in finem.

<< Turrim. » << Turrim. »

Ecce ædificii sublimitas. Est autem tur- Ecce ædificii sublimitas. Est autem tur- ris Domini multiplex est enim turris ris Domini multiplex est enim turris David, et turris eburnea, et turris Libani, David, et turris eburnea, et turris Libani, et turris uberum sponsæ, et turris gregis et turris uberum sponsæ, et turris gregis nebulosa, et turris Hananeel, et turris nebulosa, et turris Hananeel, et turris fortissima nominis Domini. fortissima nominis Domini.

Turris quidem David manu fortis et Turris quidem David manu fortis et adspectu desiderabilis, est turris studii adspectu desiderabilis, est turris studii sacræ Scripturæ : in quam ascendere sacræ Scripturæ : in quam ascendere debet vir sanctus, ad videndum adspectu debet vir sanctus, ad videndum adspectu desiderabilem de qua dicitur, Cantic. desiderabilem de qua dicitur, Cantic. IV, 4 Sicut turris David collum tuum, IV, 4 Sicut turris David collum tuum, quæ ædificata est cum propugnaculis: quæ ædificata est cum propugnaculis: mille clypei pendent ex ea, omnis arma- mille clypei pendent ex ea, omnis arma- tura fortium. Et hoc est studium, vel tura fortium. Et hoc est studium, vel

367 367

meditatio sacrarum Scripturarum: ex meditatio sacrarum Scripturarum: ex qua pendent clypei insigniti signis Ange- qua pendent clypei insigniti signis Ange- lorum per revelationes et armatura for- lorum per revelationes et armatura for- tium, hoc est, gesta et virtutes Patrum, tium, hoc est, gesta et virtutes Patrum, qui fortia pro Deo fecerunt. qui fortia pro Deo fecerunt.

Turris autem eburnea est, de qua dici- Turris autem eburnea est, de qua dici- tur, Cantic. VII, 4: Collum tuum sieut tur, Cantic. VII, 4: Collum tuum sieut turris eburnea. Collum enim, sicut sæpe turris eburnea. Collum enim, sicut sæpe diximus, continuatio est capitis cum cor- diximus, continuatio est capitis cum cor- pore et significat mentem humanam, pore et significat mentem humanam, quæ nos capiti Christo continuat, quæ quæ nos capiti Christo continuat, quæ debet esse castitatis eburneæ, ut non debet esse castitatis eburneæ, ut non adulteretur per phantasias, vel rationes adulteretur per phantasias, vel rationes hæreticas, sed castam concipiat fidem. hæreticas, sed castam concipiat fidem.

Turris autem Libani est de qua dicitur, Turris autem Libani est de qua dicitur, Cantic. VII, 4: Nasus tuus sicut turris Cantic. VII, 4: Nasus tuus sicut turris Libani, quæ respicit contra Damascum. Libani, quæ respicit contra Damascum. Nasus enim per odorem habet vim dis- Nasus enim per odorem habet vim dis- cretivam convenientis ab inconvenienti ; cretivam convenientis ab inconvenienti ; et significat mentis vim, quæ convenien- et significat mentis vim, quæ convenien- tem veritatem divinam ab inconvenienti tem veritatem divinam ab inconvenienti mundana veritate discernit, et illam re- mundana veritate discernit, et illam re- cipit, hanc autem aspernatur. Cantic. Iv, cipit, hanc autem aspernatur. Cantic. Iv, 11 Odor vestimentorum tuorum sicut 11 Odor vestimentorum tuorum sicut odor thuris, hoc est, divini cullus et de- odor thuris, hoc est, divini cullus et de- votionis. Hæc respicit contra Damascum, votionis. Hæc respicit contra Damascum, hoc est, contra peccatum sanguinis: quia hoc est, contra peccatum sanguinis: quia omne quod est ex carne et sanguine omne quod est ex carne et sanguine foetet in conspectu ipsius. Unde, Cantic. foetet in conspectu ipsius. Unde, Cantic. IV, 14 Nardus et crocus, fistula et cin- IV, 14 Nardus et crocus, fistula et cin- namomum, cum universis lignis Libani. namomum, cum universis lignis Libani. In quo monte semper est odor thuris. In quo monte semper est odor thuris.

: :

: :

Turris autem uberum est turris lacta- Turris autem uberum est turris lacta- tionis, qua contemplans id quod haurit tionis, qua contemplans id quod haurit contemplando, profundit: uno quidem contemplando, profundit: uno quidem ubere, lac candidæ veritatis alio autem ubere, lac candidæ veritatis alio autem ubere consolationis, lac dulcissimæ de- ubere consolationis, lac dulcissimæ de- lectationis et jucunditatis spiritualis : et lectationis et jucunditatis spiritualis : et de hac dicitur, Cantic. VIII, 10: Ubera de hac dicitur, Cantic. VIII, 10: Ubera mea sicut turris. In ubere enim doctri- mea sicut turris. In ubere enim doctri- næ ascendit ignorans contra falsitatem et næ ascendit ignorans contra falsitatem et vanitatem. In ubere autem consolationi vanitatem. In ubere autem consolationi ascendit dejectus et desperans contra tri- ascendit dejectus et desperans contra tri- stitiam et desperationem. stitiam et desperationem.

Turris autem gregis, est turris custo- Turris autem gregis, est turris custo- diæ pastoralis commissæ. De qua dici- diæ pastoralis commissæ. De qua dici- tur, Mich. iv, 8: Tu turris gregis nebu- tur, Mich. iv, 8: Tu turris gregis nebu- losa, filia Sion, usque ad te veniet. Ne- losa, filia Sion, usque ad te veniet. Ne- bulosa enim est hæc turris propter mul- bulosa enim est hæc turris propter mul-

368 368

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tas angustias custodiendi gregis. Tamen tas angustias custodiendi gregis. Tamen usque ad hanc turrim veniet Dominus in usque ad hanc turrim veniet Dominus in potestate sua principali: quia ipse est potestate sua principali: quia ipse est pastor bonus, qui posuit animam suam pastor bonus, qui posuit animam suam pro ovibus suis, et pro quo grege mori pro ovibus suis, et pro quo grege mori dignatus est. dignatus est.

Turris autem Hananeel est turris fa- Turris autem Hananeel est turris fa- miliaritatis divinæ in devotione, et se- miliaritatis divinæ in devotione, et se- creto conscientiæ : quia Hananeel gra- creto conscientiæ : quia Hananeel gra- tus Deo interpretatur. Zachar. xiv, 10 et tus Deo interpretatur. Zachar. xiv, 10 et 11 A turre Hananeel usque ad torcu- 11 A turre Hananeel usque ad torcu- laria regis et habitabunt in ea, et ana- laria regis et habitabunt in ea, et ana- thema non erit amplius. Habitatio enim thema non erit amplius. Habitatio enim boni viri et grati Deo pertingit ab eleva- boni viri et grati Deo pertingit ab eleva- tione turrita contemplationis et familia- tione turrita contemplationis et familia- ritatis divinæ usque ad torcularia regis, ritatis divinæ usque ad torcularia regis, hoc est, usque ad expressionem rega- hoc est, usque ad expressionem rega- lium et divinorum gaudiorum, quæ in lium et divinorum gaudiorum, quæ in secreto mentis præstat Deus. Unde alia secreto mentis præstat Deus. Unde alia interpretatione Hananeel, cui dedit Deus, interpretatione Hananeel, cui dedit Deus, interpretatur. In his enim mens boni viri interpretatur. In his enim mens boni viri inhabitat, quatenus agendo in exteriori- inhabitat, quatenus agendo in exteriori- bus, anathema non incurrat. bus, anathema non incurrat.

Turris autem fortissima est turris spei Turris autem fortissima est turris spei nominis Domini, de qua dicitur, Pro- nominis Domini, de qua dicitur, Pro- verb. xvi, 10: Turris fortissima no- verb. xvi, 10: Turris fortissima no- men Domini, ad ipsum currit justus, et men Domini, ad ipsum currit justus, et exaltabitur. Psal. Lx, 7: Esto nobis, exaltabitur. Psal. Lx, 7: Esto nobis, Domine turris fortitudinis a facie ini- Domine turris fortitudinis a facie ini-

mici. mici.

De omnibus his turribus dicitur in De omnibus his turribus dicitur in Psalmo cxxi, 7: Fiat pax in virtute tua, Psalmo cxxi, 7: Fiat pax in virtute tua, et abundantia in turribus tuis. et abundantia in turribus tuis.

Hujusmodi turrim præsidii ædificavit Hujusmodi turrim præsidii ædificavit Dominus in vinea sua. Isa. v, 2: Ædifi- Dominus in vinea sua. Isa. v, 2: Ædifi- cavit turrim Dominus in medio ejus. cavit turrim Dominus in medio ejus. Ista est ergo ædificii sublimitas, quam Ista est ergo ædificii sublimitas, quam omnis bonus homo in virtute contem- omnis bonus homo in virtute contem- plationis vult et debet ædificare. Et de plationis vult et debet ædificare. Et de hac ædificatione dicitur, ad Ephes. 11, 20 hac ædificatione dicitur, ad Ephes. 11, 20 et seq. Superædificati super funda- et seq. Superædificati super funda- mentum Apostolorum et Prophetarum, mentum Apostolorum et Prophetarum, ipso summo angulari lapide Christo ipso summo angulari lapide Christo Jesu in quo omnis ædificatio constructa Jesu in quo omnis ædificatio constructa crescit in templum sanctum in Domi- crescit in templum sanctum in Domi- no in quo et vos coædificamini in habi- no in quo et vos coædificamini in habi-

taculum Dei in Spiritu. Ad hoc enim taculum Dei in Spiritu. Ad hoc enim ædificium diligentia magna exigitur : ut ædificium diligentia magna exigitur : ut super fundamentum forte (quod est fides super fundamentum forte (quod est fides Christi) excelsi parietes et fortes erigan- Christi) excelsi parietes et fortes erigan- tur per spem, et tectum decentissimum tur per spem, et tectum decentissimum (quod defendat totum ædificium) altissi- (quod defendat totum ædificium) altissi- mæ charitatis erigatur. mæ charitatis erigatur.

Et ideo subdit de hujusmodi structura, Et ideo subdit de hujusmodi structura, dicens: dicens:

<< Non prius sedens, etc. » << Non prius sedens, etc. »

Dicit autem tria diligentiam scilicet Dicit autem tria diligentiam scilicet supputantis expensas necessarias, et ip- supputantis expensas necessarias, et ip- sam supputationem, et causam tam di- sam supputationem, et causam tam di- ligentis supputationis. ligentis supputationis.