IN EVANG. LUCE, XIV-1. IN EVANG. LUCE, XIV-1.

IN CAPUT XIV LUCÆ IN CAPUT XIV LUCÆ

327 327

De primo dicit tria: istius facti divi- De primo dicit tria: istius facti divi- nam ordinationem, Domini ad princi- nam ordinationem, Domini ad princi- pem Sacerdotum vocationem, et insi- pem Sacerdotum vocationem, et insi- diantium machinationem. diantium machinationem.

De primo dicit : De primo dicit :

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et factum est, cum intraret Jesus « Et factum est, cum intraret Jesus in domum cujusdam principis Pha- in domum cujusdam principis Pha- risæorum sabbato manducare panem, risæorum sabbato manducare panem, et ipsi observabant eum. » et ipsi observabant eum. »

docet docet

Hic incipit pars illa, in qua Hic incipit pars illa, in qua qualiter conversi et præparati ad judi- qualiter conversi et præparati ad judi- cium debent venire ad ipsum, et post cium debent venire ad ipsum, et post ipsum. ipsum.

Et dividitur hæc pars in duas partes, Et dividitur hæc pars in duas partes, secundum documenta quibus venitur ad secundum documenta quibus venitur ad Christum. Hæc enim documenta, aut Christum. Hæc enim documenta, aut sunt secundum fidem spiritualis intelli- sunt secundum fidem spiritualis intelli- gentiæ aut sunt secundum mores, hoc gentiæ aut sunt secundum mores, hoc est, secundum opera virtutum. Et ideo est, secundum opera virtutum. Et ideo in prima parte per sanationem hydropi- in prima parte per sanationem hydropi- ci in sabbato, docet legis spiritualem ci in sabbato, docet legis spiritualem intellectum, et carnaliter legem implen- intellectum, et carnaliter legem implen- tem non posse sequi ipsum. In secunda tem non posse sequi ipsum. In secunda autem, docet per exercitium virtutum autem, docet per exercitium virtutum vere homines converti ad ipsum, et se- vere homines converti ad ipsum, et se- qui ipsum, et illos secundum rectam qui ipsum, et illos secundum rectam rationem ad regnum Dei esse præpara- rationem ad regnum Dei esse præpara-

tos. tos.

Prima harum habet tres particulas : Prima harum habet tres particulas : in quarum prima tanguntur insidiæ eo- in quarum prima tanguntur insidiæ eo- rum, qui carnaliter legem observari di- rum, qui carnaliter legem observari di- cebant in secunda, ponitur beneficium cebant in secunda, ponitur beneficium quod spiritualiter legem implebat: in quod spiritualiter legem implebat: in tertia, ratio Christi ab illorum operibus tertia, ratio Christi ab illorum operibus sumpta, ostendens, quod hoc contra le- sumpta, ostendens, quod hoc contra le- gem secundum legis spiritualem inten- gem secundum legis spiritualem inten- tionem non erat. tionem non erat.

Adhuc, In prima harum sunt duo pa- Adhuc, In prima harum sunt duo pa- ragraphi in quorum primo ponitur ragraphi in quorum primo ponitur Domini cum insidiantibus invitatio: in Domini cum insidiantibus invitatio: in secundo, dictum et factum, ex quo su- secundo, dictum et factum, ex quo su- mebatur insidiantium machinatio. mebatur insidiantium machinatio.

« Et factum est, » « Et factum est, »

Divina ordinatione, quæ in factis Divina ordinatione, quæ in factis Christi ponit ordinem, et non successio- Christi ponit ordinem, et non successio- nem temporis. Joan. xvi, 4: Opus con- nem temporis. Joan. xvi, 4: Opus con- summavi, quod dedisti mihi ut faciam. summavi, quod dedisti mihi ut faciam. Et ideo facta ista aliter ordinantur a Lu- Et ideo facta ista aliter ordinantur a Lu- ca, et aliter a Matthæo, secundum quod ca, et aliter a Matthæo, secundum quod ad diversas intentiones eorum probandas ad diversas intentiones eorum probandas inducuntur sicut jam in ante habitis inducuntur sicut jam in ante habitis sæpius dictum est. sæpius dictum est.

<< Cum intraret in domum, » << Cum intraret in domum, »

Invitatus, et salutem eorum qui in Invitatus, et salutem eorum qui in domo erant procuraturus. Sic enim et domo erant procuraturus. Sic enim et non alia de causa intrabat principaliter. non alia de causa intrabat principaliter. Luc. XIX, Luc. XIX, 9: Hodie salus domui huic 9: Hodie salus domui huic facta est. Hinc est quod, Matth. x, 12, facta est. Hinc est quod, Matth. x, 12, præcipit discipulis : Intrantes in domum, præcipit discipulis : Intrantes in domum, salutate eum qui in ea dignus est, di- salutate eum qui in ea dignus est, di- centes Pax huic domui. Pax autem centes Pax huic domui. Pax autem est salus Salvatoris, et reconciliatio est salus Salvatoris, et reconciliatio peccatorum. peccatorum.

Describit autem patremfamilias do- Describit autem patremfamilias do- mus, non a nomine: quia nomine insi- mus, non a nomine: quia nomine insi- diator non erat dignus. Psal. xv, 4: diator non erat dignus. Psal. xv, 4: Nec memor ero nominum eorum per la- Nec memor ero nominum eorum per la- bia mea. Sed describit a dignitate, di- bia mea. Sed describit a dignitate, di-

cens: cens:

« Cujusdam principis Pharisæo- « Cujusdam principis Pharisæo-

rum, rum,

D D

Qui, Joan. x1, 53: Consilium fece- Qui, Joan. x1, 53: Consilium fece- runt ut Jesum dolo tenerent, et occide- runt ut Jesum dolo tenerent, et occide- rent. Idem dicitur, Matth. xxv, 4. I Es- rent. Idem dicitur, Matth. xxv, 4. I Es- dræ, ix, 2 Manus principum et ma- dræ, ix, 2 Manus principum et ma- gistratuum fuit in transgressione hac gistratuum fuit in transgressione hac prima. prima.

328 328

<< Sabbato. » << Sabbato. »

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Fit mentio de tempore, ut habeat lo- Fit mentio de tempore, ut habeat lo- cum calumnia quia maxime calum- cum calumnia quia maxime calum- niantur facta Christi propter sabbatum, niantur facta Christi propter sabbatum, quod eum violare dicebant. Joan. 1x, quod eum violare dicebant. Joan. 1x, 16: Non est hic homo a Deo, qui sabba- 16: Non est hic homo a Deo, qui sabba-

tum non custodit. tum non custodit.

« Manducare panem. » « Manducare panem. »

Hoc fuit quantum ad exterius causa Hoc fuit quantum ad exterius causa invitationis : interius autem erant ca- invitationis : interius autem erant ca- lumniatores pessimi, sub pallio honesta- lumniatores pessimi, sub pallio honesta- tis quærentes mordere Dominum. Matth. tis quærentes mordere Dominum. Matth. VII, 15 Veniunt ad vos in vestimentis VII, 15 Veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi ra- ovium, intrinsecus autem sunt lupi ra- paces. paces.

Et hoc est quod sequitur: « Et ipsi Et hoc est quod sequitur: « Et ipsi observabant eum, » ut accusarent. Eccli. observabant eum, » ut accusarent. Eccli. vi, 14 Ne contra faciem stes contu- vi, 14 Ne contra faciem stes contu- meliosi, ne sedeat quasi insidiator ori meliosi, ne sedeat quasi insidiator ori tuo. I Reg. xxII, 13: Consuluisti pro eo tuo. I Reg. xxII, 13: Consuluisti pro eo Deum ut consurgeret adversum me ser- Deum ut consurgeret adversum me ser- vus meus, insidiator usque hodie vus meus, insidiator usque hodie perma- perma-

infirmi inexcusabilitatem, quando dicit: infirmi inexcusabilitatem, quando dicit: «Erat ante illum. » «Erat ante illum. »

De primo horum dicit : « Et ecce. » De primo horum dicit : « Et ecce. » Isa. LXIV, 9 : Ecce, Domine, respice, po- Isa. LXIV, 9 : Ecce, Domine, respice, po- pulus tuus omnes nos. Psal. xxiv, 16: pulus tuus omnes nos. Psal. xxiv, 16: Respice, Domine, in me, et miserere Respice, Domine, in me, et miserere mei : quia unicus et pauper sum ego. mei : quia unicus et pauper sum ego.

« Homo quidam » rationalis, cui mi- « Homo quidam » rationalis, cui mi- serendum est. Osee, v1, 6: Quia mise- serendum est. Osee, v1, 6: Quia mise- ricordiam volui, et non sacrificium: et ricordiam volui, et non sacrificium: et scientiam Dei plusquam holocausta. scientiam Dei plusquam holocausta. Luc. xi, 16 Hanc filiam Abrahæ... Luc. xi, 16 Hanc filiam Abrahæ... non oportuit solvi a vinculo isto die non oportuit solvi a vinculo isto die sabbati? Quasi dicat: Sic oportuit. sabbati? Quasi dicat: Sic oportuit.

« Hydropicus erat ante illum. » « Hydropicus erat ante illum. »

Ecce expositio infirmitatis et miseriæ. Ecce expositio infirmitatis et miseriæ. Dicit autem hic glossa Bedæ, quod hy- Dicit autem hic glossa Bedæ, quod hy- dropisis est morbus aquosus ab humore dropisis est morbus aquosus ab humore subcutaneo dictus, a vitio vesicæ natus, subcutaneo dictus, a vitio vesicæ natus, anhelitu foetido, et corpore turgente. Et anhelitu foetido, et corpore turgente. Et hic humor in principio quidem est sub- hic humor in principio quidem est sub- cutaneus, postea autem totam cutaneus, postea autem totam carnem. Nec est a vitio vesicæ per vi- carnem. Nec est a vitio vesicæ per vi- tium vesicæ sed quia hepar humorem tium vesicæ sed quia hepar humorem aqueum a carne non separat, ideo vesica aqueum a carne non separat, ideo vesica « Et ecce homo quidam hydropicus humorem aquosum ad se non directum « Et ecce homo quidam hydropicus humorem aquosum ad se non directum

nens. nens.

erat ante illum. »> erat ante illum. »>

Hic incipit factum de quo insidiaban- Hic incipit factum de quo insidiaban-

tur. tur.

Et dicit quinque, quorum primum est Et dicit quinque, quorum primum est oblatio hydropici: secundum autem, in- oblatio hydropici: secundum autem, in- terrogatio de observatione sabbati: ter- terrogatio de observatione sabbati: ter- tium autem, curatio facta in die sabba- tium autem, curatio facta in die sabba- ti quartum, confutatio de carnali ob- ti quartum, confutatio de carnali ob- servantia sabbati quintum autem est servantia sabbati quintum autem est erubescentia eorum, qui insidiabantur erubescentia eorum, qui insidiabantur de operatione facta in die sabbati. de operatione facta in die sabbati.

De primo dicit : « Et ecce. » Quatuor De primo dicit : « Et ecce. » Quatuor dicit. Primo enim ponit miseriæ de- dicit. Primo enim ponit miseriæ de- monstrabilitatem, cum dicit : « Et monstrabilitatem, cum dicit : « Et ecce. » Secundo, ponit miseri rationabi- ecce. » Secundo, ponit miseri rationabi- litatem, cum dicit : « Homo quidam. litatem, cum dicit : « Homo quidam. Tertio, explanat magnam miseri infir- Tertio, explanat magnam miseri infir- mitatem, cum dicit : « Hydropicus. » mitatem, cum dicit : « Hydropicus. » Quarto, ponit misericordis a præsentia Quarto, ponit misericordis a præsentia

>> >>

inflat inflat

non attrahit, et ideo pellis et corpus non attrahit, et ideo pellis et corpus turgent. Anhelitus autem foetet propter turgent. Anhelitus autem foetet propter spiritualium oppressionem, et corrup- spiritualium oppressionem, et corrup- tionem. Hic etiam habet proprietatem, tionem. Hic etiam habet proprietatem, quod quanto plus bibit, tanto plus sitit : quod quanto plus bibit, tanto plus sitit : quia membra interius non nutriuntur, quia membra interius non nutriuntur, et ideo semper desiderant, et pațiuntur et ideo semper desiderant, et pațiuntur magnam spiritualium oppressionem. Et magnam spiritualium oppressionem. Et hæc sunt morbi istius accidentia, et mi- hæc sunt morbi istius accidentia, et mi- seria Christo præsentialiter exhibita. seria Christo præsentialiter exhibita.

Significat hic morbus avaritiam rerum Significat hic morbus avaritiam rerum hujus mundi, et accidentia. Avaritia hujus mundi, et accidentia. Avaritia enim humorem frigidarum consolatio- enim humorem frigidarum consolatio- num hujus mundi appetit, quæ per num hujus mundi appetit, quæ per aquam significantur. Unde, Proverb. aquam significantur. Unde, Proverb. xxx, 16 Terra non satiatur aqua. Hæc xxx, 16 Terra non satiatur aqua. Hæc anima avari aridam se replens, num- anima avari aridam se replens, num- quam satiatur appetitu terrenæ acquisi- quam satiatur appetitu terrenæ acquisi- tionis, et consolationis mundanorum. tionis, et consolationis mundanorum. Psal. CXLII, 6: Anima mea sicut terra Psal. CXLII, 6: Anima mea sicut terra

IN EVANG. LUCÆ, XIV-2, 3, 4. IN EVANG. LUCÆ, XIV-2, 3, 4.

sine aqua tibi. Hæ sunt aquæ Tantali, sine aqua tibi. Hæ sunt aquæ Tantali, de quibus dicit Poeta: de quibus dicit Poeta:

Quo plus sunt potæ, plus sitiuntur aquæ. Quo plus sunt potæ, plus sitiuntur aquæ.

Ad Hebr. vi, 7: Terra sæpe venientem Ad Hebr. vi, 7: Terra sæpe venientem super se bibens imbrem. Isti sunt qui super se bibens imbrem. Isti sunt qui dicunt illud Judicum, 1, 15 Terram dicunt illud Judicum, 1, 15 Terram arentem dedisti mihi. Eccle. v, 9: Ava- arentem dedisti mihi. Eccle. v, 9: Ava- rus non implebitur pecunia. Et quo plus rus non implebitur pecunia. Et quo plus habet, eo magis sitit. Job, XVIII, 9: habet, eo magis sitit. Job, XVIII, 9: Exardescet contra eum sitis. Exardescet contra eum sitis.

Sed attracto humore, pellis et corpus Sed attracto humore, pellis et corpus turgent quia abundantia temporalium turgent quia abundantia temporalium inflationem inducit superbiæ et ambitio- inflationem inducit superbiæ et ambitio- nis. Exod. 1x, 10 et 11: Facta sunt ul- nis. Exod. 1x, 10 et 11: Facta sunt ul- cera vesicarum turgentium in hominibus cera vesicarum turgentium in hominibus et jumentis. Nec poterant malefici stare et jumentis. Nec poterant malefici stare coram Moyse propter ulcera quæ in illis coram Moyse propter ulcera quæ in illis erant. Turgent enim homines et jumen- erant. Turgent enim homines et jumen- tini, et malefici ex jactantia divitiarum. tini, et malefici ex jactantia divitiarum.

Foetet etiam anhelitus hydropici propter Foetet etiam anhelitus hydropici propter spiritualium oppressionem: quia tales spiritualium oppressionem: quia tales non nisi de fœtidis et corruptis rebus lo- non nisi de fœtidis et corruptis rebus lo- quuntur. Psal. v, 11: Sepulcrum patens quuntur. Psal. v, 11: Sepulcrum patens est guttur eorum, linguis suis dolose est guttur eorum, linguis suis dolose agebant. Sic ergo et humorem attrahit, agebant. Sic ergo et humorem attrahit, et sitit, et fœtet. Isa. xxxiv, 3: De cada- et sitit, et fœtet. Isa. xxxiv, 3: De cada- veribus eorum ascendet fæetor. veribus eorum ascendet fæetor.

Iste morbus etiam spiritualia oppri- Iste morbus etiam spiritualia oppri- mit et ideo spirant anhelitu gravi. I ad mit et ideo spirant anhelitu gravi. I ad Corinth. 11, 14: Animalis homo non per- Corinth. 11, 14: Animalis homo non per- cipit ea quæ sunt Spiritus Dei. Sultitia cipit ea quæ sunt Spiritus Dei. Sultitia enim est illi, et non potest intelligere, enim est illi, et non potest intelligere, quia spiritualiter examinatur. Tales quia spiritualiter examinatur. Tales enim sunt de quibus dicitur, ad Coloss. enim sunt de quibus dicitur, ad Coloss. II, 18 et 19 Inflatus sensu carnis II, 18 et 19 Inflatus sensu carnis suæ, et non tenens caput, ex quo suæ, et non tenens caput, ex quo et et corpus, per nexus corpus, per nexus junctiones subministratum et constru- junctiones subministratum et constru- ctum, crescit in augmentum Dei. Sed ctum, crescit in augmentum Dei. Sed sicut hydropico solvuntur juncturæ, ita sicut hydropico solvuntur juncturæ, ita ipse solutus a junctura Christi, nihil spi- ipse solutus a junctura Christi, nihil spi- ritualium intelligit. ritualium intelligit.

totum totum

con- con-

Hic morbus etiam semper interius Hic morbus etiam semper interius inanis remanet, quia cupit ea quæ non inanis remanet, quia cupit ea quæ non nutriunt, sed opprimunt. Habacuc, 11, 6: nutriunt, sed opprimunt. Habacuc, 11, 6: Væ ei qui multiplicat non sua: usquequo Væ ei qui multiplicat non sua: usquequo et aggravat contra se densum lutum ? et aggravat contra se densum lutum ?

329 329

Habet etiam hic morbus frequenter Habet etiam hic morbus frequenter genitalium inflationem: quia frequenter genitalium inflationem: quia frequenter abundantia temporalium luxuriam indu- abundantia temporalium luxuriam indu- cit. Eccli. XLVII, 21 et 22: Inclinasti fe- cit. Eccli. XLVII, 21 et 22: Inclinasti fe- mora tua mulieribus:... dedisti macu- mora tua mulieribus:... dedisti macu- lam in gloria tua. lam in gloria tua.

Pedes etiam hic morbus facit pigros, Pedes etiam hic morbus facit pigros, hoc est, affectus ad bonum pigrescentes. hoc est, affectus ad bonum pigrescentes. Sapient. xv, 15: Pedes eorum pigri sunt Sapient. xv, 15: Pedes eorum pigri sunt ad ambulandum. Psal. CXIII, 7: Pedes ad ambulandum. Psal. CXIII, 7: Pedes habent, et non ambulabunt. habent, et non ambulabunt.

Habet etiam hic morbus cutis infectio- Habet etiam hic morbus cutis infectio- nem per variolas, et vesicas, per mor- nem per variolas, et vesicas, per mor- pheas. Quod significat exterioris con- pheas. Quod significat exterioris con- versationis deformitatem. Thren. IV, 2: versationis deformitatem. Thren. IV, 2: Filii Sion inclyti, et amicti auro primo: Filii Sion inclyti, et amicti auro primo: quomodo reputati sunt in vasa testea, quomodo reputati sunt in vasa testea, opus manuum figuli? Tales enim etsi opus manuum figuli? Tales enim etsi quandoque quærant pulchritudines ve- quandoque quærant pulchritudines ve- stium, hoc faciunt ut pallient incomposi- stium, hoc faciunt ut pallient incomposi- tionem interiorem. Unde Beatus Bernar- tionem interiorem. Unde Beatus Bernar- dus: « Hæc forma vestium, deformitatis dus: « Hæc forma vestium, deformitatis << mentium et morum indicium est. » << mentium et morum indicium est. »

Hæ sunt igitur proprietates istius Hæ sunt igitur proprietates istius morbi, quem Sacerdotes et Pharisæi ma- morbi, quem Sacerdotes et Pharisæi ma- gis interius in anima, quam iste exterius gis interius in anima, quam iste exterius in corpore patiebatur. Et ideo etiam hoc in corpore patiebatur. Et ideo etiam hoc factum est quod erubescerent, se interius factum est quod erubescerent, se interius Salvatori non ostendentes, cum ille exte- Salvatori non ostendentes, cum ille exte- rius salutem expeteret. Sic enim hydropi- rius salutem expeteret. Sic enim hydropi- cus «< erat ante illum » salutem expetens, cus «< erat ante illum » salutem expetens, et miseriam ostendens medico Salvatori: et miseriam ostendens medico Salvatori:

« Et respondens Jesus dixit ad legis- « Et respondens Jesus dixit ad legis- peritos, et Pharisæos, dicens: Si licet peritos, et Pharisæos, dicens: Si licet sabbato curare? sabbato curare?

At illi tacuerunt. » At illi tacuerunt. »

Hic ponitur spiritualis intelligentiæ de Hic ponitur spiritualis intelligentiæ de lege inquisitio. lege inquisitio.

Et dicit: «Respondens. » Non quod Et dicit: «Respondens. » Non quod aliquid dixerint, sed quia cogitationibus aliquid dixerint, sed quia cogitationibus observantium respondit. I Reg. xv1, 7: observantium respondit. I Reg. xv1, 7: Homo videt ea quæ parent, Dominus Homo videt ea quæ parent, Dominus · autem intuetur cor. · autem intuetur cor.

« Dixit ad legisperitos, » quorum erat « Dixit ad legisperitos, » quorum erat intelligere legem. Matth. xxIII, 13: Væ intelligere legem. Matth. xxIII, 13: Væ

330 330

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vobis, Scribæ et Pharisæi hypocritæ : quia vobis, Scribæ et Pharisæi hypocritæ : quia clauditis regnum cælorum ante homines. clauditis regnum cælorum ante homines. Luc. XI, 52 Væ vobis Legisperitis, quia Luc. XI, 52 Væ vobis Legisperitis, quia tulistis clavem scientiæ. tulistis clavem scientiæ.

« Et Pharisæos, » qui de religione « Et Pharisæos, » qui de religione singulariter gloriabantur. Ad Roman. 11, singulariter gloriabantur. Ad Roman. 11, 23: Qui in lege gloriaris, per prævari- 23: Qui in lege gloriaris, per prævari- cationem legis Deum inhonoras ? cationem legis Deum inhonoras ?

De sacerdotibus tacet, propter honorem De sacerdotibus tacet, propter honorem hospitis qui princeps Sacerdotum erat, hospitis qui princeps Sacerdotum erat, ne eum videatur confundere. ne eum videatur confundere.

« Si licet sabbato curare? » « Si licet sabbato curare? »

Cum enim omnia ad curam hominis Cum enim omnia ad curam hominis facta sint, et propter hominem: et eum facta sint, et propter hominem: et eum curare non sit opus servile, sed spiri- curare non sit opus servile, sed spiri- tuale et non possit nisi virtute divina tuale et non possit nisi virtute divina fieri, quando fit sine invocatione et sine fieri, quando fit sine invocatione et sine sacramento, per solum imperium. Unde, sacramento, per solum imperium. Unde, Marc. 111, 4: Licet sabbatis benefacere, Marc. 111, 4: Licet sabbatis benefacere, an male? animam salvam facere, an an male? animam salvam facere, an perdere ? perdere ?

« At illi tacuerunt. >> « At illi tacuerunt. >>

Merito tacent, qui contra se esse vident Merito tacent, qui contra se esse vident quidquid dixerint. Oportuit enim alteram quidquid dixerint. Oportuit enim alteram partem respondere contradictionis: et partem respondere contradictionis: et quamcumque responderint obligati sunt. quamcumque responderint obligati sunt. Si enim dicant quod non licet, dicetur Si enim dicant quod non licet, dicetur eis Quare ipsi animalia curent? Si dixe- eis Quare ipsi animalia curent? Si dixe- rint quod licet, dicetur eis: Quare Chri- rint quod licet, dicetur eis: Quare Chri- stum curantem observant? Et ideo tacue- stum curantem observant? Et ideo tacue- runt. Psal. LXII, 12: Obstructum est os runt. Psal. LXII, 12: Obstructum est os loquentium iniqua. Sic, Daniel. xiv, 26, loquentium iniqua. Sic, Daniel. xiv, 26, os draconis obstructum est, ne aliquid os draconis obstructum est, ne aliquid posset contra Danielem. posset contra Danielem.

Ipse vero apprehensum sanavit eum, Ipse vero apprehensum sanavit eum, ac dimisit. ac dimisit.

Et respondens ad illos, dixit: Cujus Et respondens ad illos, dixit: Cujus vestrum asinus aut bos in puteum ca- vestrum asinus aut bos in puteum ca- det, et non continuo extrahet illum det, et non continuo extrahet illum die sabbati? die sabbati?

1 Cf. IV Reg. v, 10. 1 Cf. IV Reg. v, 10.

Et non poterant ad hæc respondere Et non poterant ad hæc respondere illi. » illi. »

Hic ponitur miraculi et beneficii per- Hic ponitur miraculi et beneficii per- fectio. fectio.

Dicit ergo « Ipse vero, » Jesus salva- Dicit ergo « Ipse vero, » Jesus salva- tor omnium miserorum, attendens quid tor omnium miserorum, attendens quid Propheta dicit de eo, Psal. x sec. Hebr. Propheta dicit de eo, Psal. x sec. Hebr. 14: Tibi derelictus est pauper, orphano 14: Tibi derelictus est pauper, orphano tu eris adjutor. tu eris adjutor.

« Apprehensum » autem charitate et « Apprehensum » autem charitate et misericordia. Jerem. xxxi, 3: In chari- misericordia. Jerem. xxxi, 3: In chari- tate perpetua dilexi te: ideo attraxi te tate perpetua dilexi te: ideo attraxi te miserans. Apprehendit tamen etiam miserans. Apprehendit tamen etiam manuut ostenderet quod virtus deitatis manuut ostenderet quod virtus deitatis exiret de carne propter nos assumpta. exiret de carne propter nos assumpta. Matth. v,3 Tetigit eum, dicens: Volo, Matth. v,3 Tetigit eum, dicens: Volo, mundare. mundare.

« Sanavit eum, » hoc est, ab hydro- « Sanavit eum, » hoc est, ab hydro- pisi curavit. Osee, xiv, 5: Sanabo con- pisi curavit. Osee, xiv, 5: Sanabo con- tritiones eorum, diligam eos spontanee : tritiones eorum, diligam eos spontanee : quia aversus est furor meus ab eis. Iste quia aversus est furor meus ab eis. Iste est medicus, de quo dicitur, Eccli. xxxviii, est medicus, de quo dicitur, Eccli. xxxviii, 1 Honora medicum propter necessita- 1 Honora medicum propter necessita- tem, etenim illum creavit Altissimus. tem, etenim illum creavit Altissimus. Jerem. xvII, 14: Sana me, Domine, et Jerem. xvII, 14: Sana me, Domine, et sanabor. sanabor.

« Ac dimisit » sic eum corporaliter sa- « Ac dimisit » sic eum corporaliter sa- natum. Dimisit liberum, quem obsequiis natum. Dimisit liberum, quem obsequiis retinere poterat pro mercede sanationis: retinere poterat pro mercede sanationis: ut ipse opere doceret quod dixerat, ut ipse opere doceret quod dixerat, Matth. x. 8: Gratis accepistis, gratis Matth. x. 8: Gratis accepistis, gratis date. Sic dimisit Eliseus Naaman sana- date. Sic dimisit Eliseus Naaman sana- tum. Dimisit etiam liberum, ut libera tum. Dimisit etiam liberum, ut libera mente confiteretur, et crederet, et gra- mente confiteretur, et crederet, et gra- tias ageret Deo. Joan. v, 14: Ecce sanus tias ageret Deo. Joan. v, 14: Ecce sanus factus es: jam noli peccare, ne deterius factus es: jam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat. tibi aliquid contingat.

« Et respondens ad illos, » « Et respondens ad illos, »

Scilicet insidiatores et observatores, Scilicet insidiatores et observatores, potius attendens malitiam cordis quam potius attendens malitiam cordis quam verba: quia verbis nihil dixerant. verba: quia verbis nihil dixerant.

«Dixit: Cujus vestrum, » possessus «Dixit: Cujus vestrum, » possessus a vobis, « asinus aut bos, » hoc est, a vobis, « asinus aut bos, » hoc est, mundum vel immundum jumentum, mundum vel immundum jumentum,

IN EVANG. LUCÆ, XIV-6, 7. IN EVANG. LUCÆ, XIV-6, 7.

" in puteum, » hoc est, in foveam ali- " in puteum, » hoc est, in foveam ali- quam, «cadet, et non continuo, » ne mo- quam, «cadet, et non continuo, » ne mo- ram trahat periculum læsionis, vel mor- ram trahat periculum læsionis, vel mor- tis, « extrahet illum, » quod tamen est tis, « extrahet illum, » quod tamen est opus servile, et pro servili jumento, « die opus servile, et pro servili jumento, « die sabbati, » in quo a servilibus præceptum sabbati, » in quo a servilibus præceptum est feriare? Hoc autem accipiebant ab est feriare? Hoc autem accipiebant ab illo quod dictum est, Exod. xx111, 4: Si illo quod dictum est, Exod. xx111, 4: Si occurreris bovi inimici tui, aut asino er- occurreris bovi inimici tui, aut asino er- ranti, reduc ad eum. Cum enim præcepta ranti, reduc ad eum. Cum enim præcepta talia moralia ad utilitatem proximi sunt talia moralia ad utilitatem proximi sunt data, oportet quod si aliquis in sabbato data, oportet quod si aliquis in sabbato errans animal inveniat, quod statim redu- errans animal inveniat, quod statim redu- cat quia aliter perderetur animal. Et cat quia aliter perderetur animal. Et cum charitas sit ordinata, in suo animali cum charitas sit ordinata, in suo animali multo potius est hoc observandum. Quia, multo potius est hoc observandum. Quia, Matth. xn, 12, dictum est, quod magis Matth. xn, 12, dictum est, quod magis melior est homo ove. I ad Corinth. Ix, melior est homo ove. I ad Corinth. Ix, 9 et 10 Numquid de bobus cura est 9 et 10 Numquid de bobus cura est Deo? An propter nos utique hoc dicit? Deo? An propter nos utique hoc dicit? Multo magis in omni hora subveniendum Multo magis in omni hora subveniendum est homini in necessitatis articulo consti- est homini in necessitatis articulo consti- tuto. tuto.

Et quia hæc ratio incontradicibilis est, Et quia hæc ratio incontradicibilis est, ideo sequitur: ideo sequitur:

« Et non poterant ad hæc respon- « Et non poterant ad hæc respon- dere illi. » dere illi. »

Job, 1x, Job, 1x, 3: Si voluerit contendere cum 3: Si voluerit contendere cum co, non poterit respondere ei unum pro co, non poterit respondere ei unum pro mille. Act. vi, 10: Non poterant resistere mille. Act. vi, 10: Non poterant resistere sapientiæ et Spiritui qui loquebatur. sapientiæ et Spiritui qui loquebatur.

Bos autem et asinus significant littera- Bos autem et asinus significant littera- tum et idiotam, sive sapientem et stul- tum et idiotam, sive sapientem et stul- tum. Job, 1, 14: Boves arabant, et asinæ tum. Job, 1, 14: Boves arabant, et asinæ pascebantur juxta eos, qui de fovea pec- pascebantur juxta eos, qui de fovea pec- cati et perditionis continuo sunt extra- cati et perditionis continuo sunt extra- hendi. Proverb. xxiv, 11: Erue eos qui hendi. Proverb. xxiv, 11: Erue eos qui ducuntur ad mortem et qui trahuntur ducuntur ad mortem et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses. ad interitum, liberare ne cesses.

Sic ergo terminata est pars illa, in qua Sic ergo terminata est pars illa, in qua docet, quod spirituali intelligentia legis docet, quod spirituali intelligentia legis redeundum est ad ipsum. redeundum est ad ipsum.

« Dicebat autem et ad invitatos pa- « Dicebat autem et ad invitatos pa- rabolam, intendens quomodo primos rabolam, intendens quomodo primos accubitus eligerent. accubitus eligerent.

» »

331 331

Hic autem tria instruit secundum tres Hic autem tria instruit secundum tres virtutes, quæ nos Christo conformant, et virtutes, quæ nos Christo conformant, et faciunt ad suam invitationem devenire: faciunt ad suam invitationem devenire: quarum prima est humilitas, nos sibi quarum prima est humilitas, nos sibi subjiciens: secunda autem voluntaria subjiciens: secunda autem voluntaria paupertas, nos sibi conformans: tertia paupertas, nos sibi conformans: tertia autem perseverantia, ab ipso coronam autem perseverantia, ab ipso coronam accipiens. Sic enim ad judicium præpa- accipiens. Sic enim ad judicium præpa- rati, intrabimus cum Domino. rati, intrabimus cum Domino.

Circa instructionem humilitatis duo Circa instructionem humilitatis duo dicuntur. Primo enim Evangelista osten- dicuntur. Primo enim Evangelista osten- dit occasionem, qualiter ad hanc instru- dit occasionem, qualiter ad hanc instru- ctionem venit Dominus: secundo, ponit ctionem venit Dominus: secundo, ponit instructionem. instructionem.

In primo horum tria dicit: quibus vi- In primo horum tria dicit: quibus vi- delicet dixit, modum dicendi, et causam. delicet dixit, modum dicendi, et causam.

De primo sumitur dicti congruentia : De primo sumitur dicti congruentia : quia sermones secundum materiam in- quia sermones secundum materiam in- quirendi sunt. Audientes autem sunt quirendi sunt. Audientes autem sunt materia prædicantis, ut dicit Gregorius. materia prædicantis, ut dicit Gregorius. Ex secundo, sumitur intellectus dictorum. Ex secundo, sumitur intellectus dictorum. Et ex tertio, necessitas. Et ex tertio, necessitas. Dicit ergo: Dicit ergo:

« Dicebat autem. » « Dicebat autem. »

Et hoc est etiam non solum confutans Et hoc est etiam non solum confutans Sacerdotes, Scribas, et Pharisæos: sed Sacerdotes, Scribas, et Pharisæos: sed etiam docens devotos, et reprehendens etiam docens devotos, et reprehendens superbos. Ad Roman. 1, 14 et 15: Sa- superbos. Ad Roman. 1, 14 et 15: Sa- pientibus et insipientibus debitor sum: pientibus et insipientibus debitor sum: ita quod in me promptum est. ita quod in me promptum est.

« Ad invitatos. » « Ad invitatos. »

Honorem enim volens facere Domino Honorem enim volens facere Domino in die festo, multos secum invitavit. Tob. in die festo, multos secum invitavit. Tob. II, 1 et 2: Cum esset dies festus Domini, II, 1 et 2: Cum esset dies festus Domini, et factum esset prandium bonum in do- et factum esset prandium bonum in do- mo Tobiæ, dixit filio suo: Vade, et mo Tobiæ, dixit filio suo: Vade, et adduc aliquos de tribu nostra timentes adduc aliquos de tribu nostra timentes Deum, ut epulentur nobiscum. Isti au- Deum, ut epulentur nobiscum. Isti au- tem propter epulas, et propter hoc quod tem propter epulas, et propter hoc quod ibi in honore viderentur honorati a ibi in honore viderentur honorati a principe, venerunt ad convivium. Ad principe, venerunt ad convivium. Ad hos ergo direxit sermonem. Esther, v, hos ergo direxit sermonem. Esther, v, 11 et 12 Exposuit Aman amicis suis 11 et 12 Exposuit Aman amicis suis magnitudinem divitiarum suarum, filio- magnitudinem divitiarum suarum, filio- rumque turbam, et post hæc ait: Regina rumque turbam, et post hæc ait: Regina

332 332

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quoque Esther nullum alium vocavit ad quoque Esther nullum alium vocavit ad convivium cum rege præter me: apud convivium cum rege præter me: apud quam etiam cras cum rege pransurus quam etiam cras cum rege pransurus

sum. sum.

« Parabolam >> « Parabolam >>

Istam, hoc est, sermonem similitudi- Istam, hoc est, sermonem similitudi- nis quia parabola proprie vocatur, ubi nis quia parabola proprie vocatur, ubi negotium negotio comparatur. Quod negotium negotio comparatur. Quod non fit hic quia hic plana ponitur in- non fit hic quia hic plana ponitur in- structio humilitatis. Sed quia per simili- structio humilitatis. Sed quia per simili- tudinem vocatorum ad nuptias docet, tudinem vocatorum ad nuptias docet, ideo large sumpto vocabulo parabolam ideo large sumpto vocabulo parabolam vocat. Proverb. 1, 6: Animadvertet pa- vocat. Proverb. 1, 6: Animadvertet pa- rabolam et interpretationem, verba sa- rabolam et interpretationem, verba sa- pientum et ænigmata eorum. Ex hoc igi- pientum et ænigmata eorum. Ex hoc igi- tur modus accipitur istius doctrinæ. tur modus accipitur istius doctrinæ.

<< Intendens, » << Intendens, »

Hoc est, intendere sive intelligere eos Hoc est, intendere sive intelligere eos faciens. Psal. XLIX, 21: Arguam te, et faciens. Psal. XLIX, 21: Arguam te, et statuam te contra faciem tuam. Isti enim statuam te contra faciem tuam. Isti enim non videbant seipsos. non videbant seipsos.

« Quomodo, » hoc est, quam indecen- « Quomodo, » hoc est, quam indecen- ter, «primos accubitus, » hoc est, sine ter, «primos accubitus, » hoc est, sine merito virtutis acciperent cathedras ho- merito virtutis acciperent cathedras ho- noris et dignitatis, « eligerent, » propria noris et dignitatis, « eligerent, » propria voluntate, non vocati ad eas auctoritate voluntate, non vocati ad eas auctoritate superioris.Et hæc est discendi necessitas. superioris.Et hæc est discendi necessitas. Eccli. VII, 4: Noli quærere a domino Eccli. VII, 4: Noli quærere a domino ducatum, neque a rege cathedram hono- ducatum, neque a rege cathedram hono- ris. Eccli. x, 17: Sedes ducum superbo- ris. Eccli. x, 17: Sedes ducum superbo- rum destruxit Deus. Luc. 52: Depo- rum destruxit Deus. Luc. 52: Depo- suit potentes de sede. Est enim simile, ut suit potentes de sede. Est enim simile, ut simia in throno regni sedeat, quando simia in throno regni sedeat, quando idolum et non veritas ponitur in cathe- idolum et non veritas ponitur in cathe- dra honoris. Eccle. x, 5 et 6: Est malum dra honoris. Eccle. x, 5 et 6: Est malum quod vidi sub sole, quasi per errorem quod vidi sub sole, quasi per errorem egrediens a facie principis positum egrediens a facie principis positum stultum in dignitate sublimi, et divites stultum in dignitate sublimi, et divites sedere deorsum. Hac ergo necessitate fuit. sedere deorsum. Hac ergo necessitate fuit.

<< Dicens ad eos: << Dicens ad eos:

Cum invitatus fueris ad nuptias, non Cum invitatus fueris ad nuptias, non

discumbas in primo loco, ne forte ho- discumbas in primo loco, ne forte ho- noratior te sit invitatus ab illo. » noratior te sit invitatus ab illo. »

Hic incipit instructio. Hic incipit instructio.

Et habet duas partes, scilicet, instru- Et habet duas partes, scilicet, instru- ctionem per similitudinem, et instructio- ctionem per similitudinem, et instructio- nis conclusionem. nis conclusionem.

Instructio ipsa habet partes duas, sci- Instructio ipsa habet partes duas, sci- licet, cautelam contra humiliationis vere- licet, cautelam contra humiliationis vere- cundiam et instructionem ad humilita- cundiam et instructionem ad humilita- tis gloriam consequendam. tis gloriam consequendam.

De primo dicit tria: honorem scilicet De primo dicit tria: honorem scilicet vocationis, cautelam ne incurratur vere- vocationis, cautelam ne incurratur vere- cundia confusionis, et modum qualiter cundia confusionis, et modum qualiter frequenter incurritur verecundia confu- frequenter incurritur verecundia confu- sionis. sionis.

De primo dicit: De primo dicit:

<< Cum invitatus fueris ad nuptias. » << Cum invitatus fueris ad nuptias. »

In In

quo duo notantur, honor vocationis, quo duo notantur, honor vocationis, et participatio gaudii vocantis. et participatio gaudii vocantis.

Honor exprimitur cum dicit: « Cum Honor exprimitur cum dicit: « Cum invitatus fueris. » Est enim honor ma- invitatus fueris. » Est enim honor ma- gnus, a magno ad festum vocari: et præ- gnus, a magno ad festum vocari: et præ- cipue a Deo. Apocal. xix, 9: Beati qui cipue a Deo. Apocal. xix, 9: Beati qui ad cœnam nuptiarum Agni vocati sunt. ad cœnam nuptiarum Agni vocati sunt. Proverb. ix, 2 et 3: Proposuit mensam Proverb. ix, 2 et 3: Proposuit mensam suam. Misit ancillas suas ut vocarent suam. Misit ancillas suas ut vocarent ad arcem, et ad mania civitatis. ad arcem, et ad mania civitatis.

« Ad nuptias, » ut particeps gaudii te « Ad nuptias, » ut particeps gaudii te vocantis. Et præcipue si Deus Rex cœ- vocantis. Et præcipue si Deus Rex cœ- lestis ad hæc gaudia te vocat. Sicut enim lestis ad hæc gaudia te vocat. Sicut enim dicitur, Matth. XXII, 2: Simile factum dicitur, Matth. XXII, 2: Simile factum est regnum cælorum homini regi, qui est regnum cælorum homini regi, qui fecit nuptias filio suo, hoc est, despon- fecit nuptias filio suo, hoc est, despon- sationis humanæ naturæ cum divina, et sationis humanæ naturæ cum divina, et fidelis animæ cum Filio Dei, et intelle- fidelis animæ cum Filio Dei, et intelle- ctus hominis cum sapientia, et cordis ctus hominis cum sapientia, et cordis humani cum justitia, et boni Prælati humani cum justitia, et boni Prælati cum Ecclesia. cum Ecclesia.

De primis nuptiis dicitur, Apocal. xix, De primis nuptiis dicitur, Apocal. xix, 7 et 8: Venerunt nuptiæ Agni, et uxor 7 et 8: Venerunt nuptiæ Agni, et uxor ejus, hoc est, humana natura, præpara- ejus, hoc est, humana natura, præpara- vit se. Et datum est illi ut cooperiat se vit se. Et datum est illi ut cooperiat se byssino. Quia humana natura candore byssino. Quia humana natura candore innocentiæ et gratiæ, et splendore divi- innocentiæ et gratiæ, et splendore divi- nitatis est perfusa, et operta in sanctitate nitatis est perfusa, et operta in sanctitate justificationis. Apocal. xix, 8: Byssi- justificationis. Apocal. xix, 8: Byssi-

IN EVANG. LUCÆ, XIV-8, 9. IN EVANG. LUCÆ, XIV-8, 9.

mum enim justificationes sunt Sancto- mum enim justificationes sunt Sancto-

rum. rum.

: :

De secundis nuptiis dicitur, Luc. XII, De secundis nuptiis dicitur, Luc. XII, 36 Vos similes hominibus exspectanti- 36 Vos similes hominibus exspectanti- bus dominum suum, quando revertatur bus dominum suum, quando revertatur a nuptiis. Hæ sunt nuptiæ Assueri re- a nuptiis. Hæ sunt nuptiæ Assueri re- gis, qui interpretatur beatus, et Esther, gis, qui interpretatur beatus, et Esther, quæ abscondita propter humilitatem in- quæ abscondita propter humilitatem in- terpretatur. terpretatur.

De tertiis dicitur, Sapient. v, 2: De tertiis dicitur, Sapient. v, 2: Hanc amavi, et exquisivi a juvente mea, Hanc amavi, et exquisivi a juvente mea, et quæsivi mihi eam sponsam assume- et quæsivi mihi eam sponsam assume- re, et amator factus sum formæ illius. re, et amator factus sum formæ illius. De quartis dicitur, Malach. 11, 14: De quartis dicitur, Malach. 11, 14: Dominus testificatus est inter te et uxo- Dominus testificatus est inter te et uxo- rem pubertatis tuæ, quam tu despe- rem pubertatis tuæ, quam tu despe- risti et hæc particeps tua, et uxor fœ- risti et hæc particeps tua, et uxor fœ- deris tui. Leges enim justitiæ cum corde deris tui. Leges enim justitiæ cum corde tuo foedus habere debent quamvis hæc tuo foedus habere debent quamvis hæc uxor ab isto viro frequenter despiciatur, uxor ab isto viro frequenter despiciatur, et detur ei libellus repudii. et detur ei libellus repudii.

De quintis nuptiis dicitur, Tob. vi, 11 De quintis nuptiis dicitur, Tob. vi, 11 et 12 Est hic Raguel nomine, vir pro- et 12 Est hic Raguel nomine, vir pro- pinquus de tribu tua et hic habet fi- pinquus de tribu tua et hic habet fi- lium nomine Saram, sed neque mascu- lium nomine Saram, sed neque mascu- lam, neque fœminam ullam habet aliam lam, neque fœminam ullam habet aliam præter eam. Tibi debetur omnis substan- præter eam. Tibi debetur omnis substan- tia ejus, et oportet eam te accipere con- tia ejus, et oportet eam te accipere con- jugem. Raguel interpretatur pastor Dei, jugem. Raguel interpretatur pastor Dei, et significat Christum, quem Deus Pater et significat Christum, quem Deus Pater in mundum pro pastore destinavit. Hu- in mundum pro pastore destinavit. Hu- jus filia est Ecclesia unica, præter quam jus filia est Ecclesia unica, præter quam non habet prolem. Et ideo hanc Tobiæ non habet prolem. Et ideo hanc Tobiæ (qui interpretatur bonus Domini) hoc (qui interpretatur bonus Domini) hoc est, fideli pastori conjungit, et illi omnis est, fideli pastori conjungit, et illi omnis substantia ejus debetur: quia quidquid substantia ejus debetur: quia quidquid redituum est in Ecclesia debetur tali redituum est in Ecclesia debetur tali pastori. pastori.

Hæ sunt igitur nuptiæ ad quas vocat Hæ sunt igitur nuptiæ ad quas vocat nos Rex summus. Est autem et genera- nos Rex summus. Est autem et genera- liter cautum et bonum omnibus vocatis liter cautum et bonum omnibus vocatis ad quascumque nuptias, hoc quod dicit ad quascumque nuptias, hoc quod dicit Dominus. Dominus.

Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

«Non discumbas in primo, »> «Non discumbas in primo, »>

Hoc est, honoratiori « loco, » tua pro- Hoc est, honoratiori « loco, » tua pro- pria auctoritate innatum enim est ho- pria auctoritate innatum enim est ho-

333 333

minibus vilibus concupiscere alta loca: minibus vilibus concupiscere alta loca: et ideo si recumbas tua electione in ma- et ideo si recumbas tua electione in ma- gno loco, vilis es et vilis reputaberis : gno loco, vilis es et vilis reputaberis : sicut Lucifer, Isa. xiv, 13, altum locum sicut Lucifer, Isa. xiv, 13, altum locum per seipsum concupivit, et ad imum de- per seipsum concupivit, et ad imum de- jectus est : Sedebo (inquit) in monte te- jectus est : Sedebo (inquit) in monte te- stamenti, in lateribus Aquilonis. Item, stamenti, in lateribus Aquilonis. Item, . 13: Super astra Dei exaltabo solium . 13: Super astra Dei exaltabo solium meum. Et post modicum dictum est ei, meum. Et post modicum dictum est ei, . 15: Verumtamen ad infernum detra- . 15: Verumtamen ad infernum detra- heris, in profundum laci. E contra dici- heris, in profundum laci. E contra dici- tur de Filio Dei, ad Philip. 11, 7 : Semet- tur de Filio Dei, ad Philip. 11, 7 : Semet- ipsum exinanivit, formam servi acci- ipsum exinanivit, formam servi acci- piens. Ad Galat. Iv, 1: Nihil differt a piens. Ad Galat. Iv, 1: Nihil differt a servo, cum sit dominus omnium. Eccli. servo, cum sit dominus omnium. Eccli. 111, 20: Quanto magnus es, humilia te 111, 20: Quanto magnus es, humilia te in omnibus. in omnibus.

« Ne forte honoratior te sit invita- « Ne forte honoratior te sit invita- tus. » tus. »

Ecce ratio cautelæ. Et hoc quilibet de- Ecce ratio cautelæ. Et hoc quilibet de- bet reputare in corde suo, quod scilicet bet reputare in corde suo, quod scilicet quilibet invitatorum sit eo honoratior. Ad quilibet invitatorum sit eo honoratior. Ad Roman. xi, 10: Honore invicem præve- Roman. xi, 10: Honore invicem præve- nientes. Psal. cxxxvi, 17: Nimis hono- nientes. Psal. cxxxvi, 17: Nimis hono- rificati sunt amici tui, Deus, nimis con- rificati sunt amici tui, Deus, nimis con- fortatus est principatus eorum. Omnes fortatus est principatus eorum. Omnes enim super se reputat esse, qui vere enim super se reputat esse, qui vere humilis est. Ad Ephes. III, 8: Mihi om- humilis est. Ad Ephes. III, 8: Mihi om- nium sanctorum minimo data est gratia nium sanctorum minimo data est gratia hæc. I ad Corinth.xv, 9 : Ego enim sum hæc. I ad Corinth.xv, 9 : Ego enim sum minimus Apostolorum, qui non sum di- minimus Apostolorum, qui non sum di- gnus vocari Apostolus, quoniam perse- gnus vocari Apostolus, quoniam perse- cutus sum Ecclesiam Dei. Ecce novissi- cutus sum Ecclesiam Dei. Ecce novissi- mus locus in quo recumbit summus mus locus in quo recumbit summus Apostolorum Paulus. Apostolorum Paulus.

<< Et veniens is qui te et illum voca- << Et veniens is qui te et illum voca- vit, dicat tibi: Da huic locum: et vit, dicat tibi: Da huic locum: et tunc incipias cum rubore novissi- tunc incipias cum rubore novissi- mum locum tenere. »> mum locum tenere. »>

Tangit hic urbanitatem inivtantis : Tangit hic urbanitatem inivtantis : quia intrat ut videat discumbentes, et quia intrat ut videat discumbentes, et ordinem ipsorum. ordinem ipsorum.

Et hoc est quod dicit : « Et veniens is Et hoc est quod dicit : « Et veniens is

01 01

334 334

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

qui te et illum vocavit. » Matth. xx, qui te et illum vocavit. » Matth. xx,

11 Intravit autem rex ut videret dis- 11 Intravit autem rex ut videret dis- cumbentes. Hic est ordo de quo dicitur, cumbentes. Hic est ordo de quo dicitur, III Reg. x, 5, quod regina Saba videns III Reg. x, 5, quod regina Saba videns ordinem ministrantium, non habebat ordinem ministrantium, non habebat ultra spiritum. Nimis enim mirabile est, ultra spiritum. Nimis enim mirabile est, ut in oculis omnium superior existens, ut in oculis omnium superior existens, in solis tuis oculis in inferiori sede re- in solis tuis oculis in inferiori sede re- cumbas aut quod in oculis omnium cumbas aut quod in oculis omnium in inferiori sede recumbere debens, in so- in inferiori sede recumbere debens, in so- lis tuis oculis superiorem sedem usurpes. lis tuis oculis superiorem sedem usurpes. Et tunc is qui te invitavit, «dicat tibi: Et tunc is qui te invitavit, «dicat tibi: Da huic locum. » Superbiam enim Da huic locum. » Superbiam enim pati non potest, qui humilis corde est. pati non potest, qui humilis corde est. Job, XL, 6 et 7: Disperge superbos in Job, XL, 6 et 7: Disperge superbos in furore tuo, et respiciens omnem arro- furore tuo, et respiciens omnem arro- gantem humilia. Respice cunctos super- gantem humilia. Respice cunctos super- bos, et confunde eos, et contere impios bos, et confunde eos, et contere impios in loco suo. in loco suo.

« Et tunc incipias cum rubore novis- « Et tunc incipias cum rubore novis- simum locum tenere. » Hæc enim maxi- simum locum tenere. » Hæc enim maxi- ma est confusio, ut depositus a sede ma est confusio, ut depositus a sede majestatis, ad ima projiciaris. Isa. xx11, majestatis, ad ima projiciaris. Isa. xx11, 19: Expellam te de statione tua, et de 19: Expellam te de statione tua, et de ministerio tuo deponam te. Proverb. ministerio tuo deponam te. Proverb. XXIX, 23 Superbum sequitur humilitas, XXIX, 23 Superbum sequitur humilitas, et humilem spiritu suscipiet gloria. et humilem spiritu suscipiet gloria. Eccli. x, 17 Sedes ducum superborum Eccli. x, 17 Sedes ducum superborum destruxit Deus, et sedere fecit mites pro destruxit Deus, et sedere fecit mites pro eis. eis.

>> >>

Dicit autem : « Incipias, Dicit autem : « Incipias, quia sic quia sic incipit, quod confusionem nunquam incipit, quod confusionem nunquam consummabit, sed in æternum in confu- consummabit, sed in æternum in confu- sione erit. sione erit.

Et dicit: «Novissimum, » quia sicut Et dicit: «Novissimum, » quia sicut primum concupivit, et superbia ejus primum concupivit, et superbia ejus semper ascendit, ita semper descendit semper ascendit, ita semper descendit usque ad fundamenta laci. Isa. xiv, 15: usque ad fundamenta laci. Isa. xiv, 15: Verumtamen ad infernum detraheris, Verumtamen ad infernum detraheris, in profundum laci. in profundum laci.

« Sed cum vocatus fueris, vade, re- « Sed cum vocatus fueris, vade, re- cumbe in novissimo loco: ut, cum cumbe in novissimo loco: ut, cum venerit qui te invitavit, dicat tibi: venerit qui te invitavit, dicat tibi: Amice, ascende superius. Tunc erit Amice, ascende superius. Tunc erit tibi gloria coram simul discumbenti- tibi gloria coram simul discumbenti- bus: bus:

Quia omnis qui se exaltat humilia- Quia omnis qui se exaltat humilia- bitur, et qui se humiliat exaltabitur. » bitur, et qui se humiliat exaltabitur. »

Documentum est humilitatis. Documentum est humilitatis.

Omnes autem Deus vocat ad nuptias Omnes autem Deus vocat ad nuptias quinque supra dictas, habentes vestem quinque supra dictas, habentes vestem nuptialem, hoc est, dignam suis nuptiis nuptialem, hoc est, dignam suis nuptiis conversationem. I ad Timoth. 1, 4: Qui conversationem. I ad Timoth. 1, 4: Qui omnes homines vult salvos fieri, et ad omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. Matth. XI, agnitionem veritatis venire. Matth. XI, 28 Venite ad me, omnes qui laboratis, 28 Venite ad me, omnes qui laboratis,

etc. etc.

« Vade et recumbe in novissimo « Vade et recumbe in novissimo loco. » loco. »

Tria dicit. Humilitatis profectum no- Tria dicit. Humilitatis profectum no- tat per hoc quod dicit: « Vade. » Psal. tat per hoc quod dicit: « Vade. » Psal. LXXXIII, 8 Ibunt de virtute in virtutem. LXXXIII, 8 Ibunt de virtute in virtutem.

Humilitatis affectum notat per hoc Humilitatis affectum notat per hoc quod dicit : « Recumbe. » Ad commodum quod dicit : « Recumbe. » Ad commodum enim et ad affectum sedet, qui ex corde enim et ad affectum sedet, qui ex corde humiliari desiderat. II Reg. vi, 22 : Lu- humiliari desiderat. II Reg. vi, 22 : Lu- dam, et vilior fiam plusquam factus dam, et vilior fiam plusquam factus sum. I Reg. xv, 17: Cum parvulus esses sum. I Reg. xv, 17: Cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es. Psal. LXXXIII, 11: Elegi abje- factus es. Psal. LXXXIII, 11: Elegi abje- ctus esse in domo Dei mei, magis quam ctus esse in domo Dei mei, magis quam habitare in tabernaculis peccatorum. habitare in tabernaculis peccatorum.

Tertio, dicit humilitatis locum, cum Tertio, dicit humilitatis locum, cum dicit: «In novissimo loco. » I Reg. 11, dicit: «In novissimo loco. » I Reg. 11, 8: Suscitat de pulvere egenum, et de 8: Suscitat de pulvere egenum, et de stercore elevat pauperem. In stercore stercore elevat pauperem. In stercore enim est locus novissimus. enim est locus novissimus.

« Ut cum venerit qui te invitavit. » « Ut cum venerit qui te invitavit. »

Non dicit, qui te et illum invitavit : Non dicit, qui te et illum invitavit : quia specialiter placet ei humilitas, et quia specialiter placet ei humilitas, et illum specialiter invitavit. Jacob. iv, 6 : illum specialiter invitavit. Jacob. iv, 6 : Deus superbis resistit, humilibus autem Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Judith, 1x, 16: Nec super- dat gratiam. Judith, 1x, 16: Nec super- bi ab initio placuerunt tibi, sed humi- bi ab initio placuerunt tibi, sed humi- lium et mansuetorum semper tibi pla- lium et mansuetorum semper tibi pla- cuit deprecatio. cuit deprecatio.

« Dicat tibi: Amice. » « Dicat tibi: Amice. »

Tangit humilitatis gratiam et præ- Tangit humilitatis gratiam et præ-

11 11

IN EVANG. LUCÆ, XIV-10, 11. IN EVANG. LUCÆ, XIV-10, 11.

mium. Gratiam quidem cum dicit: mium. Gratiam quidem cum dicit: « Amice. » Superbus enim nullius ami- « Amice. » Superbus enim nullius ami- cus est quia inter superbos semper cus est quia inter superbos semper jurgia sunt sed humilis, amicus Dei jurgia sunt sed humilis, amicus Dei est quia amicitia similitudo quædam est quia amicitia similitudo quædam estet Christus dicit, Matth. x1, 29: estet Christus dicit, Matth. x1, 29: Discite a me quia mitis sum, et humilis Discite a me quia mitis sum, et humilis corde. Isa. LXVI, 2: Ad quem respiciam, corde. Isa. LXVI, 2: Ad quem respiciam, nisi ad pauperculum, et contritum spiri. nisi ad pauperculum, et contritum spiri. tu, et trementem sermones meos ? Ideo tu, et trementem sermones meos ? Ideo etiam, Daniel. 111, 39, dicitur : In animo etiam, Daniel. 111, 39, dicitur : In animo contrito et spiritu humilitatis suscipia- contrito et spiritu humilitatis suscipia- mur. Non autem aliquis suscipitur nisi mur. Non autem aliquis suscipitur nisi tantum amicus. tantum amicus.

« Ascende superius. » « Ascende superius. »

Ecce humilitatis præmium. Luc. 1, Ecce humilitatis præmium. Luc. 1, 32 Exaltavit humiles. Psal. CXII, 6 et 32 Exaltavit humiles. Psal. CXII, 6 et seq. Humilia respicit in cælo et in ter- seq. Humilia respicit in cælo et in ter- ra suscitans a terra inopem, et de ster- ra suscitans a terra inopem, et de ster- core erigens pauperem : ut collocet eum core erigens pauperem : ut collocet eum cum principibus, cum principibus popu- cum principibus, cum principibus popu- li sui. li sui.

335 335

« Quia omnis qui se exaltat, humi- « Quia omnis qui se exaltat, humi- liabitur. » liabitur. »

Ecce omnium inductorum conclusio. Ecce omnium inductorum conclusio. Quod enim exaltati humilientur, proba- Quod enim exaltati humilientur, proba- tur per divitem purpuratum, Luc. xvi, tur per divitem purpuratum, Luc. xvi, 22, qui sepultus est in inferno. Per Lu- 22, qui sepultus est in inferno. Per Lu- ciferum, qui super astra cœli exaltare ciferum, qui super astra cœli exaltare voluit solium suum, et ad infernum de- voluit solium suum, et ad infernum de- tractus est ad fundamenta laci 1. Per re- tractus est ad fundamenta laci 1. Per re- gem Tyri, qui in medio lapidum ignito- gem Tyri, qui in medio lapidum ignito- rum in paradiso posuit cor suum sicut rum in paradiso posuit cor suum sicut cor Dei, et de monte Dei projectus est cor Dei, et de monte Dei projectus est in terram 2. in terram 2.

« Et qui se humiliat, exaltabitur, » « Et qui se humiliat, exaltabitur, »

Per contrarium et hoc probatur per Per contrarium et hoc probatur per David, qui quoniam inter suos fratres David, qui quoniam inter suos fratres minor fuit, in regno exaltatus est 3. Psal. minor fuit, in regno exaltatus est 3. Psal. XXXIII, 19: Humiles spiritu salvabıt. XXXIII, 19: Humiles spiritu salvabıt. Ideo dicitur de Christo, ad Philip. 11, Ideo dicitur de Christo, ad Philip. 11, 7 Semetipsum exinanivit, formam ser- 7 Semetipsum exinanivit, formam ser- vi accipiens. Et post modicum sequitur, vi accipiens. Et post modicum sequitur, 9 et seq. Propter quod et Deus 9 et seq. Propter quod et Deus exaltavit illum, et donavit illi nomen exaltavit illum, et donavit illi nomen

« Tunc erit tibi gloria coram simul quod est super omne nomen, ut in no- « Tunc erit tibi gloria coram simul quod est super omne nomen, ut in no-

discumbentibus. » discumbentibus. »

Simul discumbentes in omnibus nu- Simul discumbentes in omnibus nu- ptiis, fideles sunt boni, coram quibus est ptiis, fideles sunt boni, coram quibus est gloria humili in novissimo loco discum- gloria humili in novissimo loco discum- benti. Quia quanto se aliis inferiorem re- benti. Quia quanto se aliis inferiorem re- putavit, tanto præfertur omnibus, exem- putavit, tanto præfertur omnibus, exem- plo ejus qui dixit, Joan. 13 et seq. : Vos plo ejus qui dixit, Joan. 13 et seq. : Vos vocatis me: Magister, et Domine : et bene vocatis me: Magister, et Domine : et bene dicitis, sum etenim. Si ergo ego lavi pe- dicitis, sum etenim. Si ergo ego lavi pe- des vestros Dominus et Magister, et vos des vestros Dominus et Magister, et vos debetis alter alterius lavare pedes. debetis alter alterius lavare pedes. Exemplum enim dedi vobis, ut quemad- Exemplum enim dedi vobis, ut quemad- modum ego feci vobis, ita et vos facia- modum ego feci vobis, ita et vos facia- tis. Luc. xxII, 26: Qui major est in vo- tis. Luc. xxII, 26: Qui major est in vo- bis, fiat sicut minor: et qui præcessor bis, fiat sicut minor: et qui præcessor est, sicut ministrator. Job, xxII, 29: est, sicut ministrator. Job, xxII, 29: Qui humiliatus fuerit, erit in gloria. Qui humiliatus fuerit, erit in gloria.

1 Cf. Isa. xiv, 13 et seq. 1 Cf. Isa. xiv, 13 et seq.

2 Cf. Ezechiel. XXVIII, 16. 2 Cf. Ezechiel. XXVIII, 16.

mine Jesu omne genu flectatur, cœle- mine Jesu omne genu flectatur, cœle- stium, terrestrium, et infernorum, et om- stium, terrestrium, et infernorum, et om- nis lingua confiteatur quia Dominus nis lingua confiteatur quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris. Jesus Christus in gloria est Dei Patris. Hæc est humilitas quæ specialiter ut Hæc est humilitas quæ specialiter ut Evangelica virtus prædicatur in Evan- Evangelica virtus prædicatur in Evan- gelio a Domino. Hanc laudat, hanc gelio a Domino. Hanc laudat, hanc suadet, hanc de toto thesauro sapien- suadet, hanc de toto thesauro sapien- tiæ et scientiæ Dei in se abscondi- tiæ et scientiæ Dei in se abscondi- to, specialiter docet imitandam. Et ideo to, specialiter docet imitandam. Et ideo etiam Evangelica virtus vocatur: quia etiam Evangelica virtus vocatur: quia per illam, ut dicit Augustinus, tumor sa- per illam, ut dicit Augustinus, tumor sa- natur nostræ miseriæ. Hanc eligit in natur nostræ miseriæ. Hanc eligit in matre quia sine humilitate nec castitas matre quia sine humilitate nec castitas ejus placuisset. Hanc diligit in omnibus, ejus placuisset. Hanc diligit in omnibus, nec aliquem suscipit sine humilitate. nec aliquem suscipit sine humilitate. Judith, VIII, 16 et 17: Humiliemus illi Judith, VIII, 16 et 17: Humiliemus illi animas nostras, et in spiritu constituti animas nostras, et in spiritu constituti humiliato, servientes illi, dicamus flen- humiliato, servientes illi, dicamus flen-

3 Cf. I Reg. xv, 17. 3 Cf. I Reg. xv, 17.

12 12

13 13

14 14

336 336

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tes Domino, ut secundum voluntatem tes Domino, ut secundum voluntatem suam sic faciat nobiscum misericordiam suam sic faciat nobiscum misericordiam suam quia cum humiliatis numquam suam quia cum humiliatis numquam faciet nisi misericordiam. Ideo dicit faciet nisi misericordiam. Ideo dicit Apostolus, ad Ephes. IV, 1 et 2: Obse- Apostolus, ad Ephes. IV, 1 et 2: Obse- cro vos, ego vinctus in Domino, ut digne cro vos, ego vinctus in Domino, ut digne ambuletis vocatione qua vocati estis: cum ambuletis vocatione qua vocati estis: cum omni humilitate, etc. omni humilitate, etc.

сое- сое-

« Dicebat autem et ei qui se invita- « Dicebat autem et ei qui se invita- verat Cum facis prandium, aut verat Cum facis prandium, aut nam, noli vocare amicos tuos, neque nam, noli vocare amicos tuos, neque fratres tuos, neque cognatos, neque fratres tuos, neque cognatos, neque vicinos divites, ne forte te et ipsi re- vicinos divites, ne forte te et ipsi re- invitent, et fiat tibi retributio. invitent, et fiat tibi retributio.

Sed cum facis convivium, voca Sed cum facis convivium, voca pauperes, debiles, claudos, et cæcos. pauperes, debiles, claudos, et cæcos. Et beatus eris, quia non habent re- Et beatus eris, quia non habent re- tribuere tibi retribuetur enim tibi in tribuere tibi retribuetur enim tibi in

resurrectione justorum. » resurrectione justorum. »

Hic incipit docere de voluntaria pau- Hic incipit docere de voluntaria pau- pertate. pertate.

Et dicit hic tria: quorum primum est Et dicit hic tria: quorum primum est quod docet, quibus, et qualiter tempora- quod docet, quibus, et qualiter tempora- lia quando reliquuntur sunt distribuen- lia quando reliquuntur sunt distribuen- da. Secundum autem est, quod ostendit da. Secundum autem est, quod ostendit quale impedimentum præstant ad se- quale impedimentum præstant ad se- quendum Christum si possideantur.cum quendum Christum si possideantur.cum amore. Tertio autem, ostendit incongrui- amore. Tertio autem, ostendit incongrui- tatem, quæ est inter diligentem tempo- tatem, quæ est inter diligentem tempo- ralia ad suum discipulatum. Quia qui ralia ad suum discipulatum. Quia qui aliquid istorum plus Deo diligit, non est aliquid istorum plus Deo diligit, non est dignus suo discipulatu. dignus suo discipulatu.

Circa primum autem dicit tria. Dicit Circa primum autem dicit tria. Dicit enim primo qui in convivium eorum qui enim primo qui in convivium eorum qui sua propter Deum distribuunt, non sunt sua propter Deum distribuunt, non sunt vocandi. Secundo autem, dicit qui sunt vocandi. Secundo autem, dicit qui sunt vocandi. Tertio, horum dicit rationem. vocandi. Tertio, horum dicit rationem.

Circa primum horum dicit quatuor. Circa primum horum dicit quatuor. Primo enim ostendit dictorum ad eum Primo enim ostendit dictorum ad eum qui audit convenientiam. Secundo, qui audit convenientiam. Secundo, ostendit eleemosynæ largitionem esse de- ostendit eleemosynæ largitionem esse de- bere temporaneam, et temporis habere bere temporaneam, et temporis habere debere congruentiam. Tertio, ostendit debere congruentiam. Tertio, ostendit refectionis pauperum præparationem de- refectionis pauperum præparationem de-

bitam. Quarto autem ostendit vocatio- bitam. Quarto autem ostendit vocatio- nem debere non esse carnali affectu nem debere non esse carnali affectu maculatam. maculatam.

De primo igitur dicit : « Dicebat au- De primo igitur dicit : « Dicebat au- tem et ei qui se invitaverat, » nolens tem et ei qui se invitaverat, » nolens temporalia sua metere nisi spiritualia temporalia sua metere nisi spiritualia seminaret. I ad Corinth. ix, 11: Si nos seminaret. I ad Corinth. ix, 11: Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum vobis spiritualia seminavimus, magnum est si nos carnalia vestra metamus? est si nos carnalia vestra metamus? Ad Galat. vi, 6: Communicet is qui ca- Ad Galat. vi, 6: Communicet is qui ca- techizatur verbo, ei qui se catechizat in techizatur verbo, ei qui se catechizat in omnibus bonis. Hinc est quod dicit Apo- omnibus bonis. Hinc est quod dicit Apo- stolus, II ad Thessal. 111, 8: Neque gratis stolus, II ad Thessal. 111, 8: Neque gratis panem manducavimus ab aliquo. panem manducavimus ab aliquo.

« Cum facis, etc. » « Cum facis, etc. »

Duo tangit temporis congruentiam, Duo tangit temporis congruentiam, et eleemosynam debere esse volunta- et eleemosynam debere esse volunta-

riam. riam.

Primum tangit dicens : « Cum, » hoc Primum tangit dicens : « Cum, » hoc est, quando, innuens non semper posse est, quando, innuens non semper posse fieri eleemosynam: quia non suppeterent fieri eleemosynam: quia non suppeterent facultates quia non esset ordo charita- facultates quia non esset ordo charita- tis se depauperare et aliis ministrare. tis se depauperare et aliis ministrare. II ad Corinth. VIII, 13: Non enim ut aliis II ad Corinth. VIII, 13: Non enim ut aliis sit remissio, vobis autem tribulatio. sit remissio, vobis autem tribulatio. Marc. XIV, 7: Semper pauperes habetis Marc. XIV, 7: Semper pauperes habetis vobiscum, et cum volueritis, potestis illis vobiscum, et cum volueritis, potestis illis benefacere, hoc est, cum opportunitas benefacere, hoc est, cum opportunitas temporis in facultatibus vestris hoc re- temporis in facultatibus vestris hoc re- quirit. Luc. XI, 41: Quod superest, date quirit. Luc. XI, 41: Quod superest, date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis. vobis.

<< Facis. >> << Facis. >>

Ostendit eleemosynam debere esse vo- Ostendit eleemosynam debere esse vo- luntariam et cum effectu. luntariam et cum effectu.

De primo dicit: « Facis,» ita quod De primo dicit: « Facis,» ita quod non sit coactio vel tristitia: sed sit fa- non sit coactio vel tristitia: sed sit fa- ctum meræ voluntatis. II ad Corinth. 1x, ctum meræ voluntatis. II ad Corinth. 1x, 7: Non ex tristitia aut ex necessitate. 7: Non ex tristitia aut ex necessitate. Hilarem enim datorem diligit Deus. Ad Hilarem enim datorem diligit Deus. Ad Roman. vi, 20: Si quod nolo, illud Roman. vi, 20: Si quod nolo, illud facio, jam non ego operor illud, sed facio, jam non ego operor illud, sed quod habitat in me peccatum, hoc est, quod habitat in me peccatum, hoc est, avaritia. avaritia.

Notatur etiam quod cum effectu esse Notatur etiam quod cum effectu esse

IN EVANG. LUCÆ, XIV-12, 13, 14. IN EVANG. LUCÆ, XIV-12, 13, 14.

debet, et non solum in verbo aut corde. debet, et non solum in verbo aut corde. Jacob. II, 15 et 16 : Si frater et soror Jacob. II, 15 et 16 : Si frater et soror mudi sunt, et indigeant victu quotidiano, mudi sunt, et indigeant victu quotidiano, dicat autem aliquis ex vobis illis: Ite, in dicat autem aliquis ex vobis illis: Ite, in pace, calefacimini et saturamini: non pace, calefacimini et saturamini: non dederitis autem eis quæ necessaria sunt dederitis autem eis quæ necessaria sunt corpori, quid proderit ? Unde, II ad corpori, quid proderit ? Unde, II ad Corinth. vi, 11 et 12: Nunc vero et Corinth. vi, 11 et 12: Nunc vero et facto perficite... Si enim voluntas prom- facto perficite... Si enim voluntas prom- pla est, secundum id quod habet, accepta pla est, secundum id quod habet, accepta est, non secundum id quod non habet. est, non secundum id quod non habet.

« Prandium aut cœnam. » « Prandium aut cœnam. »

Ecce præparatio. Ecce præparatio.

Dicitur enim prandium quasi paran- Dicitur enim prandium quasi paran- lium eo quod sunt in ipso multæ præ- lium eo quod sunt in ipso multæ præ- parationes refectionum. IV Reg. vi, 23 : parationes refectionum. IV Reg. vi, 23 : Apposita est eis ciborum magna præpa- Apposita est eis ciborum magna præpa- ratio: et comederunt, et biberunt. Matth. ratio: et comederunt, et biberunt. Matth. 4: Ecce prandium meum paravi, 4: Ecce prandium meum paravi, tauri mei et altilia occisa sunt, et omnia tauri mei et altilia occisa sunt, et omnia parata. parata.

XXII, XXII,

« Aut cœnam, » quæ est nocturna « Aut cœnam, » quæ est nocturna comestio, confecta ex. somniferis et di- comestio, confecta ex. somniferis et di- gestivis sicut super Matthæum notavi- gestivis sicut super Matthæum notavi- mus. Prandium enim est eleemosyna- mus. Prandium enim est eleemosyna- rum refectio vegetans ad gratiæ virtutes: rum refectio vegetans ad gratiæ virtutes: cœna autem, refectio pauperum vegetans cœna autem, refectio pauperum vegetans ad gloriam. His enim duabus refectioni- ad gloriam. His enim duabus refectioni- bus debent refici pauperes. Psal. xxı, 27: bus debent refici pauperes. Psal. xxı, 27: Edent pauperes, et saturabuntur et Edent pauperes, et saturabuntur et laudabunt Dominum qui requirunt eum. laudabunt Dominum qui requirunt eum. Ecce ad gratiam laudis divinæ. Vivent Ecce ad gratiam laudis divinæ. Vivent corda eorum in sæculum sæculi. Ecce corda eorum in sæculum sæculi. Ecce refectio ad gloriam ut in gloria perpetua refectio ad gloriam ut in gloria perpetua vivant. Isa. xx111, 18: Non condentur vivant. Isa. xx111, 18: Non condentur neque reponentur mercedes Tyri, quia neque reponentur mercedes Tyri, quia his qui habitaverint coram Domino erit his qui habitaverint coram Domino erit negotiatio ejus, ut manducent in saturi- negotiatio ejus, ut manducent in saturi- latem, et vestiantur usque ad vetustatem. latem, et vestiantur usque ad vetustatem. Glossa dicit : « Hoc est, veris pauperibus Glossa dicit : « Hoc est, veris pauperibus qui coram Domino steterunt hic in re- qui coram Domino steterunt hic in re- ctitudine gratiæ, et in futuro in rectitu- ctitudine gratiæ, et in futuro in rectitu- dine gloriæ. dine gloriæ.