IN EVANG. LUCÆ, XII-45. IN EVANG. LUCÆ, XII-45.

ante oculos ejus. Hæc enim in corde suo ante oculos ejus. Hæc enim in corde suo non diceret, nisi absorptam vitiis ratio- non diceret, nisi absorptam vitiis ratio- nem haberet. Osee, VII, 11: Ephraim nem haberet. Osee, VII, 11: Ephraim quasi columba seducta non habens cor. quasi columba seducta non habens cor.

«Moram facit dominus meus venire,»> «Moram facit dominus meus venire,»>

: :

Et ideo non erit ind'cium. Quasi dicat: Et ideo non erit ind'cium. Quasi dicat: Casu, vel fato, et naturæ necessitate mo- Casu, vel fato, et naturæ necessitate mo- vetur mundus, et non regitur providentia. vetur mundus, et non regitur providentia. Et ideo Dominus non veniet ad judicium. Et ideo Dominus non veniet ad judicium. Petr. II, 4 Ex quo patres dormierunt, Petr. II, 4 Ex quo patres dormierunt, omnia sic perseverant. Sapient. II, 1 et omnia sic perseverant. Sapient. II, 1 et 2: Non est refrigerium in fine hominis, 2: Non est refrigerium in fine hominis, et non est qui agnitus sit reversus ab in- et non est qui agnitus sit reversus ab in- feris. Quia ex nihilo nati sumus, et feris. Quia ex nihilo nati sumus, et post hoc erimus tamquam non fueri- post hoc erimus tamquam non fueri- mus, etc. Et infra, yy. 21 et 22: Ilæc mus, etc. Et infra, yy. 21 et 22: Ilæc cogitaverunt impii, et erraverunt : excæ- cogitaverunt impii, et erraverunt : excæ- cavit enim illos malitia eorum. Et nescie- cavit enim illos malitia eorum. Et nescie- runt sacramenta Dei: neque mercedem runt sacramenta Dei: neque mercedem speraverunt justitiæ, nec judicaverunt speraverunt justitiæ, nec judicaverunt honorem animarum sanctarum. Contra honorem animarum sanctarum. Contra quod dicitur, II Machab. vII, 34, 35: Noli quod dicitur, II Machab. vII, 34, 35: Noli frustra extolli vanis spebus, nondum frustra extolli vanis spebus, nondum enim omnipotentis Dei, et omnia inspi- enim omnipotentis Dei, et omnia inspi- cientis, judicium effugisti. cientis, judicium effugisti.

Dicit etiam aliquando malus servus Dicit etiam aliquando malus servus quod « moram facit dominus meus ve- quod « moram facit dominus meus ve- nire, » non quidem discredens judicium, nire, » non quidem discredens judicium, sed sibi longam vitam promittens. sed sibi longam vitam promittens. Matth. xxv, 5 Moram autem faciente Matth. xxv, 5 Moram autem faciente sponso, sponso, dormitaverunt omnes et dormie- dormitaverunt omnes et dormie- runt. Hic enim putat judicium esse dif- runt. Hic enim putat judicium esse dif- ferendum, dicens illud Isaiæ, xxvi, 13: ferendum, dicens illud Isaiæ, xxvi, 13: Exspecta, reexspecta: exspecta, reexspe- Exspecta, reexspecta: exspecta, reexspe- cla modicum ibi, modicum ibi. Hoc cla modicum ibi, modicum ibi. Hoc enim dicunt viri illusores, quorum vin- enim dicunt viri illusores, quorum vin- cula constringentur, ut ibidem, 14, dici- cula constringentur, ut ibidem, 14, dici- tur. Et sicut dicit Augustinus in Con/es- tur. Et sicut dicit Augustinus in Con/es- sionibus de se, cum Dominus invitaret sionibus de se, cum Dominus invitaret cum ad conversionem, sic dicens : « Non cum ad conversionem, sic dicens : « Non « crat quod responderem tibi d.centi mi- « crat quod responderem tibi d.centi mi- «hi Surge qui dormis, et exsurge a «hi Surge qui dormis, et exsurge a « mortuis nisi verba lenta et somno- « mortuis nisi verba lenta et somno-

« lenta Sine paupulum, et ecce paulu- « lenta Sine paupulum, et ecce paulu- «lum sine modo, et ecce modo, sine- «lum sine modo, et ecce modo, sine-

1 Ad Ephes. v, 14. 1 Ad Ephes. v, 14.

267 267

« que modo, et modo non habebat mo- « que modo, et modo non habebat mo- « dum, et paululum ibat in longum. » « dum, et paululum ibat in longum. » Hic enim servus recognoscit Dominum Hic enim servus recognoscit Dominum suum esse suum dominum, et videtur suum esse suum dominum, et videtur credere adventum ad judicium: sed credere adventum ad judicium: sed tantum fiduciam ponit in mora. Eccli. tantum fiduciam ponit in mora. Eccli. XVIII, 10 Vidit præsumptionem cordis XVIII, 10 Vidit præsumptionem cordis eorum quoniam mala est, et cognovit eorum quoniam mala est, et cognovit subversionem illorum quoniam nequam subversionem illorum quoniam nequam est. Hæc enim magna præsumptio, et est. Hæc enim magna præsumptio, et magna subversio rationis et cordis hu- magna subversio rationis et cordis hu- mani, quod in incerto et fallaci confi- mani, quod in incerto et fallaci confi- dens, negligit servitium Domini sui, in- dens, negligit servitium Domini sui, in- fideliter agit in bonis Domini. Jacob. IV, fideliter agit in bonis Domini. Jacob. IV, 15 Quæ est enim vita vestra ? Vapor 15 Quæ est enim vita vestra ? Vapor est ad modicum parens, et deinceps ex- est ad modicum parens, et deinceps ex- terminabitur. terminabitur.

« Et cœperit percutere servos et an- « Et cœperit percutere servos et an- cillas. » cillas. »

Ecce corruptio secundum irascibilem. Ecce corruptio secundum irascibilem. Tangit autem corruptionem et percus- Tangit autem corruptionem et percus- sorum infirmitatem, quibus potius erat sorum infirmitatem, quibus potius erat miserendum et ignoscendum, quam miserendum et ignoscendum, quam quod percuterentur. quod percuterentur.

De primo dicit: « Capit percutere » De primo dicit: « Capit percutere » tripliciter, verbo, verbere, et malo exem- tripliciter, verbo, verbere, et malo exem- plo. De percussione verbi dicitur, Eze- plo. De percussione verbi dicitur, Eze- chiel. xXXIV, 4 et 5: Cum austeritate chiel. xXXIV, 4 et 5: Cum austeritate imperabatis eis, et cum potentia: et dis- imperabatis eis, et cum potentia: et dis- persæ sunt oves meæ. De verbere in cor- persæ sunt oves meæ. De verbere in cor- pore et in rebus, Isa. 11, 15, 14: Quare pore et in rebus, Isa. 11, 15, 14: Quare facies pauperum commolitis,... et rapi- facies pauperum commolitis,... et rapi- na pauperis est in domo vestra? De na pauperis est in domo vestra? De verbere mali exempli, I ad Corinth. vi, verbere mali exempli, I ad Corinth. vi, 12 Sic peccantes in fratres, et percu- 12 Sic peccantes in fratres, et percu- tientes conscientiam eorum infirmam, tientes conscientiam eorum infirmam, in Christum peccatis. in Christum peccatis.

« Servos. » « Servos. »

Seu propter puritatem innocentiæ ho- Seu propter puritatem innocentiæ ho- norandi erant, et propter teneritatem æta- norandi erant, et propter teneritatem æta- tis erant miserandi ut parceretur eis. Ad tis erant miserandi ut parceretur eis. Ad Roman.xv, 1 et 2 : Debemus nos firmio- Roman.xv, 1 et 2 : Debemus nos firmio- res imbecillitates infirmorum sustinere, res imbecillitates infirmorum sustinere,

268 268

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et non nobis placere. Unusquisque ves- et non nobis placere. Unusquisque ves- trum proximo suo placeat in bonum, ad trum proximo suo placeat in bonum, ad ædificationem. Et ideo Paulus bonus dis- ædificationem. Et ideo Paulus bonus dis- pensator dixit, II ad Corinth. xi, 29: pensator dixit, II ad Corinth. xi, 29: Quis infirmatur, et ego non infirmor? Quis infirmatur, et ego non infirmor? Ideo etiam, Matth. xxiv, 37, gallinæ Ideo etiam, Matth. xxiv, 37, gallinæ comparatur, quæ infirmatur ad affectum comparatur, quæ infirmatur ad affectum et misericordiam pullorum Quoties et misericordiam pullorum Quoties volui congregare filios tuos, quemamo- volui congregare filios tuos, quemamo- dum gallina congregat pullos suos sub dum gallina congregat pullos suos sub alas? Hos ergo percutit malus servus. alas? Hos ergo percutit malus servus.

« Et ancillas. » « Et ancillas. »

Quibus parcendum est, et propter fra- Quibus parcendum est, et propter fra- gilem sexum et fovendæ sunt propter gilem sexum et fovendæ sunt propter obsequium, quod in nomine ancillæ im- obsequium, quod in nomine ancillæ im- portatur. Unde, Eccli. IV, 35: Noli esse portatur. Unde, Eccli. IV, 35: Noli esse sicut leo in domo tua, evertens domesti- sicut leo in domo tua, evertens domesti- cos tuos, et opprimens subjectos tibi. E cos tuos, et opprimens subjectos tibi. E contra sicut fortis mulier tales deberet contra sicut fortis mulier tales deberet honorare et pascere, Proverb. xxx1, 15: honorare et pascere, Proverb. xxx1, 15: Et de nocle surrexit, deditque præ- Et de nocle surrexit, deditque præ- dam domesticis suis, et cibaria ancillis dam domesticis suis, et cibaria ancillis suis. suis.

« Et edere, et bibere, et inebriari. » « Et edere, et bibere, et inebriari. »

Tangit hic corruptionem concupisci- Tangit hic corruptionem concupisci- bilis secundum duo, scilicet, secundum bilis secundum duo, scilicet, secundum qualitatem, et secundum quantitatem. qualitatem, et secundum quantitatem.

Secundum qualitatem quidem in duo- Secundum qualitatem quidem in duo- bus desideriis, quæ sunt appetitus calidi bus desideriis, quæ sunt appetitus calidi et sicci, et appetitus frigidi et humidi. et sicci, et appetitus frigidi et humidi.

De priori dicit « Edere. » Intelligi- De priori dicit « Edere. » Intelligi- tur profusio in delectabilibus gulæ. Isa. tur profusio in delectabilibus gulæ. Isa. XXII, 12 et 13: Vocabit Dominus Deus XXII, 12 et 13: Vocabit Dominus Deus exercituum in die illa ad fletum, et ad exercituum in die illa ad fletum, et ad planctum... et ecce gaudium et lætitia, planctum... et ecce gaudium et lætitia, occidere vitulos et jugulare arieles.com- occidere vitulos et jugulare arieles.com- edere carnes, et bibere vinum: Come- edere carnes, et bibere vinum: Come- damus, et bibamus. Sapient. 11, 9: Hæc damus, et bibamus. Sapient. 11, 9: Hæc est pars nostra, et hæc est sors. Eccle. est pars nostra, et hæc est sors. Eccle. 11, 25 Quis ita devoravit... ut ego. 11, 25 Quis ita devoravit... ut ego.

« Et bibere. » « Et bibere. »

Ecce secundum desiderium: et intelli- Ecce secundum desiderium: et intelli- gitur de delectantibus in potu. Sapient. gitur de delectantibus in potu. Sapient.

11, 7 Vino pretioso, et unguentis nos 11, 7 Vino pretioso, et unguentis nos impleamus. Isa. v, 22: Væ qui poten- impleamus. Isa. v, 22: Væ qui poten- tes estis ad bibendum vinum! De utro- tes estis ad bibendum vinum! De utro- que istorum simul dicitur, Amos, vi, 4 que istorum simul dicitur, Amos, vi, 4 et 6 Væ qui comeditis agnum de grege, et 6 Væ qui comeditis agnum de grege, et vitulos de medio armenti,.... bibentes et vitulos de medio armenti,.... bibentes vinum in phialis, et optimo unguento vinum in phialis, et optimo unguento delibuti, et nihil patiebantur super con- delibuti, et nihil patiebantur super con- tritione Joseph. Ad Philip. 11, 19: Quo- tritione Joseph. Ad Philip. 11, 19: Quo- rum Deus venter est, et gloria in confu- rum Deus venter est, et gloria in confu- sione ipsorum, qui terrena sapiunt. Hi sione ipsorum, qui terrena sapiunt. Hi gastrimargi dicuntur pro ventre infanien- gastrimargi dicuntur pro ventre infanien- tes. Γαστήρ enim venter est : et μαργάω, ας, tes. Γαστήρ enim venter est : et μαργάω, ας, est idem quod insanio, insanis. Daniel. est idem quod insanio, insanis. Daniel. XIV, 5 Non videtur tibi esse Bel vivens XIV, 5 Non videtur tibi esse Bel vivens deus? An non vides quanta comedat deus? An non vides quanta comedat et bibat quotidie ? et bibat quotidie ?

« Et inebriari. » « Et inebriari. »

Ecce de quantitate. Bria enim, ut dicit Ecce de quantitate. Bria enim, ut dicit Augustinus, est mensura sufficiens natu- Augustinus, est mensura sufficiens natu- ræ. Ebrius ergo est, hanc mensuram ex- ræ. Ebrius ergo est, hanc mensuram ex- cedens. Isa. XXVIII, 7 et 8: Sacerdos et cedens. Isa. XXVIII, 7 et 8: Sacerdos et propheta nescierunt præ ebrietate : ab- propheta nescierunt præ ebrietate : ab- sorpti sunt a vino, erraverunt in ebrie- sorpti sunt a vino, erraverunt in ebrie- tate, nescierunt videntem, ignoraverunt tate, nescierunt videntem, ignoraverunt judicium. Omnes enim mensæ repletæ judicium. Omnes enim mensæ repletæ sunt vomitu sordiumque, ita ut non esset sunt vomitu sordiumque, ita ut non esset ultra lorus. Eccle. x, 16: Væ tibi terra ultra lorus. Eccle. x, 16: Væ tibi terra cujus rex puer est, et cujus principes cujus rex puer est, et cujus principes mane comedunt ad ebrietatem. Eccli. mane comedunt ad ebrietatem. Eccli. xxxv, 34 Propter crapulam multi xxxv, 34 Propter crapulam multi obierunt. Proverb. xx, 1 : Luxuriosa res obierunt. Proverb. xx, 1 : Luxuriosa res vinum, et tumultuosa ebrietas: quicum- vinum, et tumultuosa ebrietas: quicum- que his delectatur, non erit sapiens. que his delectatur, non erit sapiens.

« Veniet dominus servi illius, in 46 « Veniet dominus servi illius, in 46 die qua die qua non sperat, et hora qua non sperat, et hora qua nescit. » nescit. »

Hic tangit talis servi condemnatio- Hic tangit talis servi condemnatio-

nem. nem.

Tangit autem tria, scilicet, adventum Tangit autem tria, scilicet, adventum potentis judicis, improvisionem adven- potentis judicis, improvisionem adven- tus, et poenam condemnat'onis. tus, et poenam condemnat'onis.

In primo horum tria dicuntur: judicii In primo horum tria dicuntur: judicii

IN EVANG. LUCÆ, XII-46. IN EVANG. LUCÆ, XII-46.

certitudo, potentia judicis, et justitia certitudo, potentia judicis, et justitia judicii. judicii.

Primum notatur in hoc quod dicit : Primum notatur in hoc quod dicit : « Veniet » Certissimum enim, Job, xix, « Veniet » Certissimum enim, Job, xix, 29 Scitote esse judicium. Et ideo dici- 29 Scitote esse judicium. Et ideo dici- tur, Habacuc, 11, 3: Si moram fecerit, tur, Habacuc, 11, 3: Si moram fecerit, exspecta illum: quia veniens veniet, et exspecta illum: quia veniens veniet, et non tardabit. Et si consideratur tempus non tardabit. Et si consideratur tempus brevitatis vitæ hominis, dicit Jacobus, brevitatis vitæ hominis, dicit Jacobus, v, 9 Ecce judex ante januam assistit. v, 9 Ecce judex ante januam assistit. Sophon. 1, 7 Silete a facie Domini Sophon. 1, 7 Silete a facie Domini Dei, quia juxta est dies Domini. Dei, quia juxta est dies Domini. Apocal. 11, 16: Veniam tibi cito. Cer- Apocal. 11, 16: Veniam tibi cito. Cer- tum est igitur judicium jam advenientis tum est igitur judicium jam advenientis Domini. Domini.

« Dominus. >> « Dominus. >>

Ecce potentia quia dicit Ambrosius, Ecce potentia quia dicit Ambrosius, quod Dominus est nomen potestatis. Sic quod Dominus est nomen potestatis. Sic etiam, Exod. vi, 2 et 3, dicitur, quod etiam, Exod. vi, 2 et 3, dicitur, quod nomen suum Adonai, quod non ostendit nomen suum Adonai, quod non ostendit patribus, ostendit duritie Pharaonis : patribus, ostendit duritie Pharaonis : quia Dominus est nomen timoris, et quia Dominus est nomen timoris, et potestatis prementis. Jerem. XXIII, 6: potestatis prementis. Jerem. XXIII, 6: Iloc est nomen quod vocabunt eum, Iloc est nomen quod vocabunt eum, minus justus noster. minus justus noster.

« Servi illius. » « Servi illius. »

Do- Do-

Ecce justitiam habeo judicare de ipso, Ecce justitiam habeo judicare de ipso, quia servus meus est. Ad Roman. xiv, quia servus meus est. Ad Roman. xiv, 4 Servus domino suo stat, aut cadit. 4 Servus domino suo stat, aut cadit. Servus enim habet judicari a domino Servus enim habet judicari a domino suo : nec judicium domini debet, vel suo : nec judicium domini debet, vel potest effugere servus. Unde, Matth. potest effugere servus. Unde, Matth. xxv, 19, dicitur, quod post multum xxv, 19, dicitur, quod post multum temporis, venit dominus rationem ponere temporis, venit dominus rationem ponere cum eis. cum eis.

« In die qua non sperat. » « In die qua non sperat. »

Quia adhuc sperat diutius: et ideo præ- Quia adhuc sperat diutius: et ideo præ- occupatur. Supra, in eodem, y. 20 : Stul- occupatur. Supra, in eodem, y. 20 : Stul- te,hac nocte animam tuam reperunt a te : te,hac nocte animam tuam reperunt a te : quæ autem parasti, cujus erunt? Daniel. quæ autem parasti, cujus erunt? Daniel. Iv, 10 et 11 Ecce vigil et sanctus de Iv, 10 et 11 Ecce vigil et sanctus de colo descendit : clamavit fortiter, et colo descendit : clamavit fortiter, et sic ait: Succidite arborem. sic ait: Succidite arborem.

: :

269 269

Dicitur autem « In die, » quia adhuc Dicitur autem « In die, » quia adhuc in luce prosperitatis hujus mundi sperat in luce prosperitatis hujus mundi sperat se victurum, quando vocatur ad tene- se victurum, quando vocatur ad tene- bras. Psal. LV, 4: Ab altitudine diei bras. Psal. LV, 4: Ab altitudine diei timebo. Job, III, 3 Pereat dies in qua timebo. Job, III, 3 Pereat dies in qua natus sum. Dum enim est in die pro- natus sum. Dum enim est in die pro- speritatis, non sperat Dominum esse ven- speritatis, non sperat Dominum esse ven-

turum. turum.

« Et hora qua nescit, » « Et hora qua nescit, »

Quia incerta est hora mortis, sicut in Quia incerta est hora mortis, sicut in antehabitis dictum est. Quod valde est antehabitis dictum est. Quod valde est periculosum : quia tunc et imparatus periculosum : quia tunc et imparatus rapitur ad judicium, et rationes excusa- rapitur ad judicium, et rationes excusa- tionum ordinare non potest, nec emen- tionum ordinare non potest, nec emen- dare potest delictum. Apocal. XVIII, 10: dare potest delictum. Apocal. XVIII, 10: Una hora venit judicium tuum. Job, Una hora venit judicium tuum. Job, XXI, 13 In puncto ad inferna descen- XXI, 13 In puncto ad inferna descen- dunt. Eccle. Ix, 12: Nescit homo finem dunt. Eccle. Ix, 12: Nescit homo finem suum sed sicut pisces capiuntur hamo, suum sed sicut pisces capiuntur hamo, et sicut aves laqueo comprehenduntur, et sicut aves laqueo comprehenduntur, sic capiuntur homines in tempore malo. sic capiuntur homines in tempore malo. Habacuc, 1, 14: Facies hominis quasi Habacuc, 1, 14: Facies hominis quasi pisces maris, et quasi reptile non ha- pisces maris, et quasi reptile non ha- bens principem. bens principem.

« Et dividet eum, partemque ejus « Et dividet eum, partemque ejus cum infidelibus ponet. » cum infidelibus ponet. »

Ecce poena. Ecce poena.

Tang t tria poenam separationis, pœ- Tang t tria poenam separationis, pœ- nam sortis, et poenam societatis. nam sortis, et poenam societatis.

De poena separationis dicit : « Dividet De poena separationis dicit : « Dividet eum. » Divisio autem ista tripliciter eum. » Divisio autem ista tripliciter intelligitur. Una est divisio separationis intelligitur. Una est divisio separationis a consortio Beatorum. Matth. xxv, 33: a consortio Beatorum. Matth. xxv, 33: Statuet oves quidem a dextris suis, hœ- Statuet oves quidem a dextris suis, hœ- dos autem a sinistris. Numer. xvi, 26: dos autem a sinistris. Numer. xvi, 26: Recedite a tabernaculis hominum impio- Recedite a tabernaculis hominum impio- rum. Apocal. XVIII, 4: Exite de illa, rum. Apocal. XVIII, 4: Exite de illa, populus meus. populus meus.

Secunda divisio est separata pondera- Secunda divisio est separata pondera- tio et numeratio culpæ cujuslibet, ut tio et numeratio culpæ cujuslibet, ut sit mensura pœnæ contra mensuram sit mensura pœnæ contra mensuram culpæ et separetur omnis concupiscen- culpæ et separetur omnis concupiscen- tia eorum a suis delectabilibus, et pœnæ tia eorum a suis delectabilibus, et pœnæ conjungatur. Daniel. v, 23, scripserunt conjungatur. Daniel. v, 23, scripserunt articuli scribentis in pariete: Mane, articuli scribentis in pariete: Mane,

270 270

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Thecel, Phares, hoc est, numeratum, Thecel, Phares, hoc est, numeratum, appensum, divisum. Numeratum, ut tot appensum, divisum. Numeratum, ut tot sint pœnæ quot sunt culpæ appensum, sint pœnæ quot sunt culpæ appensum, ut secundum pondus circumstantiarum ut secundum pondus circumstantiarum sit etiam pondus poenarum divisum sit etiam pondus poenarum divisum autem, ut in hoc etiam habeat tristi- autem, ut in hoc etiam habeat tristi- tiam, quia ab omnibus peccati delectabi- tiam, quia ab omnibus peccati delectabi- libus separatur. Isa. xxv, 8: In men- libus separatur. Isa. xxv, 8: In men- sura contra mensuram, cum abjecta sura contra mensuram, cum abjecta fuerit, judicabis eam. Deuter. xxv, 2: fuerit, judicabis eam. Deuter. xxv, 2: Pro mensura peccati erit et plagarum Pro mensura peccati erit et plagarum modus. Apocal. XVIII, 7: Quantum modus. Apocal. XVIII, 7: Quantum glorificavit se, et in deliciis fuit, tantum glorificavit se, et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum, et luctum. date illi tormentum, et luctum.

Tertia divisio est corporis, et animæ, Tertia divisio est corporis, et animæ, et facultatum. Corpus enim vermibus, et facultatum. Corpus enim vermibus, anima dæmonibus, et facultates mundi anima dæmonibus, et facultates mundi amicis dabuntur. Eccli. x, 13 Cum amicis dabuntur. Eccli. x, 13 Cum morietur homo, hæreditabit serpentes, morietur homo, hæreditabit serpentes, et bestias, et vermes. Serpentes sunt car- et bestias, et vermes. Serpentes sunt car- nales amici qui modo serpentium ser- nales amici qui modo serpentium ser- punt, occulte mordentes, ut bona tempo- punt, occulte mordentes, ut bona tempo- ralia diripiant. Bestiæ dictæ quasi vastiæ, ralia diripiant. Bestiæ dictæ quasi vastiæ, sunt dæmones qui crudeliter invadunt sunt dæmones qui crudeliter invadunt animam. Vermes sunt, qui cadaver cor- animam. Vermes sunt, qui cadaver cor- poris invadunt. Ecce qualiter divisus poris invadunt. Ecce qualiter divisus est iste. Osce, x, 2 : Divisum est cor est iste. Osce, x, 2 : Divisum est cor eorum, nunc interibunt. eorum, nunc interibunt.

« Partemque ejus, « Partemque ejus,

>> >>

Sortis scilicet suæ damnationis. Job, Sortis scilicet suæ damnationis. Job, XXIV, 18 Maledicta pars ejus in terra.Je- XXIV, 18 Maledicta pars ejus in terra.Je- rem.x,24 et 23 : Disseminabo cos quasi rem.x,24 et 23 : Disseminabo cos quasi stipulam quæ vento raptatur in deserto. stipulam quæ vento raptatur in deserto. Hæc sors tua, parsque mensuræ tuæ. Hæc sors tua, parsque mensuræ tuæ. Isa. xvi, 13 et 14 Rapietur sicut pul- Isa. xvi, 13 et 14 Rapietur sicut pul- vis montium a facic venti, et sicut turbo vis montium a facic venti, et sicut turbo coram tempestate... Hæc est pars corum coram tempestate... Hæc est pars corum qui vastaverunt nos, et sors diripien- qui vastaverunt nos, et sors diripien- tium nos. Job, xx, 26, 28 : Devorabit tium nos. Job, xx, 26, 28 : Devorabit eum ignis qui non succenditur, afflige- eum ignis qui non succenditur, afflige- tur relictus in tabernaculo suo,... de- tur relictus in tabernaculo suo,... de- trahelur in die furoris Domini. Hæc trahelur in die furoris Domini. Hæc est pars hominis impii, Psal. ✗, 7 : est pars hominis impii, Psal. ✗, 7 : Ignis, et sulphur, et spiritus procella- Ignis, et sulphur, et spiritus procella- rum, pars calicis eorum. rum, pars calicis eorum.

« Cum infidelibus ponet. » « Cum infidelibus ponet. »

Ecce societas malorum. Dicit autem Ecce societas malorum. Dicit autem quod ponet cum infidelibus, quia con- quod ponet cum infidelibus, quia con- stat de illorum damnatione. Marc. XVI, stat de illorum damnatione. Marc. XVI, 16 Qui vero non crediderit, condemna- 16 Qui vero non crediderit, condemna- bitur. Joan. III, 18 Qui non credit, bitur. Joan. III, 18 Qui non credit, jam judicatus est. Est autem justitiæ jam judicatus est. Est autem justitiæ ratio, quod pars mali dispensatoris sit ratio, quod pars mali dispensatoris sit cum infidelibus, quia infideliter egit con- cum infidelibus, quia infideliter egit con- tra dominum suum et proditiose. Et tra dominum suum et proditiose. Et similiter infideliter egit contra familiam : similiter infideliter egit contra familiam : et ideo justum est, ut partem infidelium et ideo justum est, ut partem infidelium sortiatur et pejor est, in eo quod vide- sortiatur et pejor est, in eo quod vide- tur fidelis extra, et infidelis est intra. tur fidelis extra, et infidelis est intra. Unde, Matth. xxiv, 51: Dividet eum, Unde, Matth. xxiv, 51: Dividet eum, partemque ejus ponet cum hypocritis. partemque ejus ponet cum hypocritis. Luc. XVI, 10 Qui in modico miquus Luc. XVI, 10 Qui in modico miquus est, etiam in majori iniquus est. Isa. est, etiam in majori iniquus est. Isa. XXXII, 7 Fraudulenti vasa pessima XXXII, 7 Fraudulenti vasa pessima sunt ipse enim cogitationes concinnavit sunt ipse enim cogitationes concinnavit ad perdendos mites. Et ille directe est ad perdendos mites. Et ille directe est malus dispensator. malus dispensator.

« Ille autem servus, qui cognovit « Ille autem servus, qui cognovit voluntatem domini sui, et non præ- voluntatem domini sui, et non præ- paravit, et non fecit secundum vo- paravit, et non fecit secundum vo- luntatem ejus, vapulabit multis : luntatem ejus, vapulabit multis :

Qui autem non cognovit, et fecit Qui autem non cognovit, et fecit digna plagis, vapulabit paucis. digna plagis, vapulabit paucis.

>> >>

In hoc loco Petri quæstio tota solvi- In hoc loco Petri quæstio tota solvi- tur. Ostenditur enim ad unum plus et tur. Ostenditur enim ad unum plus et ad alterum minus pertinere quod indu- ad alterum minus pertinere quod indu-

ctum est. ctum est.

Dividitur autem hæc pars in duas Dividitur autem hæc pars in duas partes: in quarum prima solvit quæ- partes: in quarum prima solvit quæ- stionem et in secunda, rationem inducit stionem et in secunda, rationem inducit solutionis. solutionis.

In prima autem harum sunt duo para- In prima autem harum sunt duo para- graphi : in quorum primo ostendit quod graphi : in quorum primo ostendit quod scientia aggravat peccatum in secundo scientia aggravat peccatum in secundo autem ostendit quia ignorantia simplex, autem ostendit quia ignorantia simplex, non crassa, nec affectata peccatum di- non crassa, nec affectata peccatum di- minuit. minuit.

Dicit ergo de primo. « Ille autem Dicit ergo de primo. « Ille autem servus, » qui debitor est domini sui ex servus, » qui debitor est domini sui ex

47 47

48 48

IN EVANG. LUCÆ, XII-47, 48. IN EVANG. LUCÆ, XII-47, 48.

ipsa servitute. Psal. cxxII, 2: Ecce sicut ipsa servitute. Psal. cxxII, 2: Ecce sicut oculi servorum in manibus dominorum oculi servorum in manibus dominorum suorum, sicut oculi ancillæ in manibus suorum, sicut oculi ancillæ in manibus dominæ suæ : ita oculi nostri ad Domi- dominæ suæ : ita oculi nostri ad Domi- num Deum nostrum. num Deum nostrum.

« Qui cognovit voluntatem domini « Qui cognovit voluntatem domini sui. » sui. »

Ilic cognoscere dicitur, vel qui cogno- Ilic cognoscere dicitur, vel qui cogno- vit, vel qui ex officio cognoscere de- vit, vel qui ex officio cognoscere de- buit buit

sicut Clerici, et Prælati. Baruch, sicut Clerici, et Prælati. Baruch, v, 5, 4 Animæquior esto, populus Dei, v, 5, 4 Animæquior esto, populus Dei, hoc est, Clerici... quia quæ Deo pla- hoc est, Clerici... quia quæ Deo pla- cent, manifesta sunt vobis. Psal. CXLVII, cent, manifesta sunt vobis. Psal. CXLVII, 20 Non fecit taliter omni nationi, et 20 Non fecit taliter omni nationi, et judicia sua non manifestavit eis. Sa- judicia sua non manifestavit eis. Sa- pient. xi, 1 Vani sunt omnes homi- pient. xi, 1 Vani sunt omnes homi- nes, in quibus non subest scientia Dei. nes, in quibus non subest scientia Dei. Sapient. xv, 3: Nosse te, consummata Sapient. xv, 3: Nosse te, consummata justitia est et scire justitiam et virtu- justitia est et scire justitiam et virtu- tem tuam, radix est immortalitatis. tem tuam, radix est immortalitatis. Præcepta enim, et judicia, et consilia Præcepta enim, et judicia, et consilia sunt signa voluntatis Domini: et littera- sunt signa voluntatis Domini: et littera- ti sunt in lege, qui hæc sciunt. ti sunt in lege, qui hæc sciunt.

« Et non præparavit, » vigilando et « Et non præparavit, » vigilando et dispensando, ut dictum est. Quia licet dispensando, ut dictum est. Quia licet homo sine gratia gratum faciente non homo sine gratia gratum faciente non possit illa perficere, tamen ad talia pot- possit illa perficere, tamen ad talia pot- est se præparare, et tunc Dominus ap- est se præparare, et tunc Dominus ap- ponet gratiam. Proverb. xvi, 1 : Homi- ponet gratiam. Proverb. xvi, 1 : Homi- nis est animam præparare, et Domini nis est animam præparare, et Domini gubernare linguam. Ideo dixit Samuel, gubernare linguam. Ideo dixit Samuel,

Reg. VII, 3 Præparate corda vestra Reg. VII, 3 Præparate corda vestra Domino, et servite ei soli, et eruet vos. Domino, et servite ei soli, et eruet vos. Quidam autem sunt qui nec Domino Quidam autem sunt qui nec Domino adhærent, nec mundo. Et de illis dicitur, adhærent, nec mundo. Et de illis dicitur, III Reg. xvin, 21: Usquequo claudicatis III Reg. xvin, 21: Usquequo claudicatis in duas partes? si Dominus est Deus, in duas partes? si Dominus est Deus, sequimini eum. Tales enim non se præ- sequimini eum. Tales enim non se præ- parant. parant.

Subjungit autem in quo se ad adven- Subjungit autem in quo se ad adven- tum domini non præpavarit : tum domini non præpavarit :

271 271

noluit dominus, fecit et contra volun- noluit dominus, fecit et contra volun- tatem domini, secundum propriam vixit tatem domini, secundum propriam vixit voluntatem. Psal. LI, 9: Ecce homo qui voluntatem. Psal. LI, 9: Ecce homo qui non posuit Deum adjutorem suum,... non posuit Deum adjutorem suum,... et prævaluit in vanitate sua, hoc est, et prævaluit in vanitate sua, hoc est, in vanitate propriæ voluntatis. Isa. 111, in vanitate propriæ voluntatis. Isa. 111, 8 Lingua eorum, et adinventiones 8 Lingua eorum, et adinventiones eorum contra Dominum, ut provoca- eorum contra Dominum, ut provoca- rent oculos majestatis ejus. Illi enim rent oculos majestatis ejus. Illi enim qui vel sciunt Scripturam, vel ex offi- qui vel sciunt Scripturam, vel ex offi- cio suscepto debent scire, et non fa- cio suscepto debent scire, et non fa- ciunt, duas deformitates habent in ciunt, duas deformitates habent in peccando quia scilicet in actu vitii de- peccando quia scilicet in actu vitii de- formiter agunt, et quia contra id quod formiter agunt, et quia contra id quod docent, vel docere debent, faciunt : et docent, vel docere debent, faciunt : et turpe est Doctori cum culpa redarguit turpe est Doctori cum culpa redarguit ipsum. Psal. cx, 10: Intellectus bonus ipsum. Psal. cx, 10: Intellectus bonus omnibus facientibus eum. Si autem non omnibus facientibus eum. Si autem non facit secundum intellectum quem habet, facit secundum intellectum quem habet, vel debet habere, dicitur ei illud Jacobi, vel debet habere, dicitur ei illud Jacobi, IV, 17 Scienti bonum facere, et non IV, 17 Scienti bonum facere, et non facienti, peccatum est illi. II Petr. 11, 21: facienti, peccatum est illi. II Petr. 11, 21: Melius erat illis non cognoscere viam Melius erat illis non cognoscere viam justitiæ, quam post agnitionem retror- justitiæ, quam post agnitionem retror- sum converti ab eo, quod illis traditum sum converti ab eo, quod illis traditum est, sancto mandato.Ideo, Sapient. vi, 6, est, sancto mandato.Ideo, Sapient. vi, 6, dicitur: Quoniam judicium durissimum dicitur: Quoniam judicium durissimum his qui præsunt, fiet. his qui præsunt, fiet.

«< «<

Vapulabit multis. » Vapulabit multis. »

Eccle. 1, 18 Eo quod in multa scien- Eccle. 1, 18 Eo quod in multa scien- tia multa sit indignatio: et qui addit tia multa sit indignatio: et qui addit scientiam, addit et laborem. Ideo profun- scientiam, addit et laborem. Ideo profun- dior fuit casus Luciferi : quia sicut præ dior fuit casus Luciferi : quia sicut præ aliis eminebat scientia, ita gravior fuit aliis eminebat scientia, ita gravior fuit cjus contemptus, et profundior casus. cjus contemptus, et profundior casus. I ad Corinth. vII, 1 : Scientia inflat, I ad Corinth. vII, 1 : Scientia inflat, charitas vero ædificat. Nec tamen prop- charitas vero ædificat. Nec tamen prop- ter hoc, ut dicit G'ossa Augustini, fu- ter hoc, ut dicit G'ossa Augustini, fu- giendum est ad latebras ignorantiæ : giendum est ad latebras ignorantiæ : quia ignorantia eorum qui scire debue- quia ignorantia eorum qui scire debue- runt et potuerunt, neminem excusat. runt et potuerunt, neminem excusat. Ex officio autem dispensator Domini Ex officio autem dispensator Domini

«Et non fecit secundum volunta- scire tenetur voluntatem Domini sui dis- «Et non fecit secundum volunta- scire tenetur voluntatem Domini sui dis- tem ejus, » tem ejus, »

pensando. I ad Corinth. xiv, 38: Si pensando. I ad Corinth. xiv, 38: Si quis ignorat, ignorabitur. Ambro.ius quis ignorat, ignorabitur. Ambro.ius Hoc est, non fecit que præcepit, et super Epist lam ad Romanos, 11, 4: Hoc est, non fecit que præcepit, et super Epist lam ad Romanos, 11, 4: voluit dominus suus. Quinimo, quæ « Gravissime peccas, si ignoras, hoc est, voluit dominus suus. Quinimo, quæ « Gravissime peccas, si ignoras, hoc est,

272 272

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« periculosissime, quia non redit ad « periculosissime, quia non redit ad « poenitentiam qui ignorat. » Osee, IV, « poenitentiam qui ignorat. » Osee, IV, 6: Quia tu scientiam repulisti, repellam 6: Quia tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. Isa. v, te, ne sacerdotio fungaris mihi. Isa. v, 13 Propterea captivus ductus est po- 13 Propterea captivus ductus est po- pulus meus, quia non habuit scientiam. pulus meus, quia non habuit scientiam. I Reg. 1, 12 et 13: Filii Heli, filii I Reg. 1, 12 et 13: Filii Heli, filii Belial, nescientes Dominum, neque offi- Belial, nescientes Dominum, neque offi- cium sacerdotum ad populum. Quasi cium sacerdotum ad populum. Quasi dicat Ideo filii Belial fuerunt, quia nec dicat Ideo filii Belial fuerunt, quia nec scientiam Dei, nec scientiam officii sa- scientiam Dei, nec scientiam officii sa- cerdotalis habuerunt. cerdotalis habuerunt.

De his autem qui simpliciter igno- De his autem qui simpliciter igno- rant, nec ex officio tenentur scire, sub- rant, nec ex officio tenentur scire, sub- jungit: jungit:

« Qui autem non cognovit, « Qui autem non cognovit,

>> >>

Nec cognoscere tenebatur, sicut sim- Nec cognoscere tenebatur, sicut sim- plex idiota, «et fecit digna plagis, » plex idiota, «et fecit digna plagis, » peccata aliqua ex ignorantia, « vapu- peccata aliqua ex ignorantia, « vapu- labit » quidem, sed « paucis, » respectu labit » quidem, sed « paucis, » respectu ejus qui scienter peccavit. Osee, iv, 14 : ejus qui scienter peccavit. Osee, iv, 14 : Populus non intelligens vapulabit. Je- Populus non intelligens vapulabit. Je- rem. v, 4 et 5: Pauperes sunt et stulti, rem. v, 4 et 5: Pauperes sunt et stulti, ignorantes viam Domini, judicium Dei ignorantes viam Domini, judicium Dei sui. Ibo igitur ad optimates, et loquar sui. Ibo igitur ad optimates, et loquar eis ipsi enim cognoverunt viam Domi- eis ipsi enim cognoverunt viam Domi- ni, et judicium Dei sui et ecce magis ni, et judicium Dei sui et ecce magis hi simul confregerunt jugum, ruperunt hi simul confregerunt jugum, ruperunt vincula. Et ideo, dicit Dominus, Luc. vincula. Et ideo, dicit Dominus, Luc. x1, 52 Væ vobis legisperitis, quia tu- x1, 52 Væ vobis legisperitis, quia tu- listis clavem scientiæ: ipsi non introistis, listis clavem scientiæ: ipsi non introistis, et eos qui introibant, prohibuistis, quia et eos qui introibant, prohibuistis, quia malo exemplo prohibetis. malo exemplo prohibetis.

« Omni autem cui multum datum « Omni autem cui multum datum est, multum quæretur ab eo et cui est, multum quæretur ab eo et cui commendaverunt multum, plus pe- commendaverunt multum, plus pe-

tent ab eo. » tent ab eo. »

Hic ponitur ratio solutionis inductæ. Hic ponitur ratio solutionis inductæ. Uterque enim vapulabit, et sciens, et Uterque enim vapulabit, et sciens, et non sciens qui se non præparavit : sed non sciens qui se non præparavit : sed sciens multis, et non sciens paucis. Hu- sciens multis, et non sciens paucis. Hu- jus autem ratio est et causa, quia ei cui jus autem ratio est et causa, quia ei cui multum donatum est, multum tenetur : multum donatum est, multum tenetur :

et cui parum donatum est, parum te- et cui parum donatum est, parum te-

netur. netur.

Dicit ergo duo, scilicet, exigentiam Dicit ergo duo, scilicet, exigentiam rationis de donato, et exigentiam ratio- rationis de donato, et exigentiam ratio- nis de commisso. nis de commisso.

De donato quidem dicit : « Omni au- De donato quidem dicit : « Omni au- tem, » hoc est, quia. Intellectus enim tem, » hoc est, quia. Intellectus enim conjunctionis (sicut dicit Pr.scianus) conjunctionis (sicut dicit Pr.scianus) accipitur ex conjunctis. Quia « cui mul- accipitur ex conjunctis. Quia « cui mul- tum, »in donis gratiarum interiorum tum, »in donis gratiarum interiorum et exteriorum, « datum est, » ut scientia, et exteriorum, « datum est, » ut scientia, sapientia, et gubernatonis consilium et sapientia, et gubernatonis consilium et prudentia, et hujusmodi. I ad Corinth. prudentia, et hujusmodi. I ad Corinth. 1, 5, 6 et 7 In omnibus divites facti 1, 5, 6 et 7 In omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo, et in omni estis in illo, in omni verbo, et in omni scientia: sicut testimonium Christi con- scientia: sicut testimonium Christi con- firmatum est in vobis: ita ut nihil vo- firmatum est in vobis: ita ut nihil vo- bis desit in nulla gratia. Matth. xxv, bis desit in nulla gratia. Matth. xxv, 14 et 13 Tradidit illis bona sua,... uni- 14 et 13 Tradidit illis bona sua,... uni- cuique secundum propriam virtutem. cuique secundum propriam virtutem. Luc. vi, 38 Mensuram bonam, et con- Luc. vi, 38 Mensuram bonam, et con- fertam, et coagitatam, et supere/fluen- fertam, et coagitatam, et supere/fluen- tem dabunt in sinum vestrum. tem dabunt in sinum vestrum.

« Multum quæretur ab eo, » « Multum quæretur ab eo, »

In ratione usus gratiæ donatæ. Il ad In ratione usus gratiæ donatæ. Il ad Corinth. vi, 1: Exhortamur ne in va- Corinth. vi, 1: Exhortamur ne in va- cuum gratiam Dei recipiatis. I ad Co- cuum gratiam Dei recipiatis. I ad Co- rinth. xv, 10: Gratia ejus in me vacua rinth. xv, 10: Gratia ejus in me vacua non fuit, sed abundantius illis omnibus non fuit, sed abundantius illis omnibus laboravi. Matth. XXV, 19 Venit domi- laboravi. Matth. XXV, 19 Venit domi- nus servorum, et posuit rationem cum nus servorum, et posuit rationem cum illis. Luc. xvi, 2: Redde rationem villi- illis. Luc. xvi, 2: Redde rationem villi- cationis tuæ. cationis tuæ.

« Et cui commendaverunt mul- « Et cui commendaverunt mul- tum, » tum, »

In commissione subjectorum, sicut In commissione subjectorum, sicut

Papæ et Episcopis, «plus petent ab eo, » Papæ et Episcopis, «plus petent ab eo, » quia de omnibus reddent rationem. Et quia de omnibus reddent rationem. Et ideo dicitur, Sapient. vi, 7: Exiguo con- ideo dicitur, Sapient. vi, 7: Exiguo con- ceditur misericordia: potentes autem po- ceditur misericordia: potentes autem po- tenter tormenta patientur. III Reg´xx, tenter tormenta patientur. III Reg´xx, 39 Custodi virum istum: qui si lapsus 39 Custodi virum istum: qui si lapsus fuerit, erit anima tua pro anima ejus. fuerit, erit anima tua pro anima ejus.

IN EVANG. LUCÆ, XII-49. IN EVANG. LUCÆ, XII-49.

« Ignem veni mittere in terram, et « Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut accendatur? » quid volo nisi ut accendatur? »

Ilic dicit ea quibus homo se præparat Ilic dicit ea quibus homo se præparat ad adventum Domini, quod est aliquid ad adventum Domini, quod est aliquid de solutione quæstionis Petri, sicut dicit de solutione quæstionis Petri, sicut dicit Beda. Ad omnes enim pertinet, quod Beda. Ad omnes enim pertinet, quod totam terram succendere habet: quam- totam terram succendere habet: quam- vis specialiter pertineat ad succendentes. vis specialiter pertineat ad succendentes.

Dicit autem tria ad omnes generali- Dicit autem tria ad omnes generali- ter, et specialiter ad quosdam pertinere ter, et specialiter ad quosdam pertinere charitatis accensionem, baptismatis pu- charitatis accensionem, baptismatis pu- rificationem, et bonornm contra malos rificationem, et bonornm contra malos in gladio verbi concertationem. in gladio verbi concertationem.

De primo dicit duo ignis charitatis De primo dicit duo ignis charitatis immissionem, et ejusdem accensionem. immissionem, et ejusdem accensionem.

De immissione istius ignis dicit tria: De immissione istius ignis dicit tria: quorum primum est, quod hoc est ad- quorum primum est, quod hoc est ad- ventus sui finis: 'secundum, quod cha- ventus sui finis: 'secundum, quod cha- ritas est, per eum immissus ignis: ter- ritas est, per eum immissus ignis: ter- tium est, quod terra est istius ignis tium est, quod terra est istius ignis proprium cremabile. proprium cremabile.

De primo dicit: De primo dicit:

« Ignem veni, » « Ignem veni, »

Quia ad hoc venit, ut ignem istum Quia ad hoc venit, ut ignem istum succenderet. Et hujus signum est, quia succenderet. Et hujus signum est, quia et ipse in igne isto venisse dicitur, et et ipse in igne isto venisse dicitur, et ignem istum injecit in sui adventus per- ignem istum injecit in sui adventus per- fectione. Quod enim in igne isto venerit fectione. Quod enim in igne isto venerit dicitur, Malach. 11, 2 et 3: Ipse quasi dicitur, Malach. 11, 2 et 3: Ipse quasi ignis conflans, et quasi herba fullonum: ignis conflans, et quasi herba fullonum: et sedebit conflans, et emundans argen- et sedebit conflans, et emundans argen- lum, et purgabit filios Levi. Ad Hebræos, lum, et purgabit filios Levi. Ad Hebræos, x11, 29, et Deuter. IV, 24: Deus noster x11, 29, et Deuter. IV, 24: Deus noster ignis consumens est. Hujus signum est ignis consumens est. Hujus signum est quod mons in quo descendit (qui digni- quod mons in quo descendit (qui digni- tatem humanæ naturæ significat, quam tatem humanæ naturæ significat, quam sibi univit) totus fumabat inflammatus sibi univit) totus fumabat inflammatus ex igne, ostendens quod ex tunc egre- ex igne, ostendens quod ex tunc egre- diebatur de sinu Patris ut splendor diebatur de sinu Patris ut splendor Justus noster, et Salvator noster ut lam- Justus noster, et Salvator noster ut lam- pas accensus est 2. Quod autem seipso pas accensus est 2. Quod autem seipso ignem istum injecit in Apostolos, dici- ignem istum injecit in Apostolos, dici-

1 Cf. Exod. xix, 18. 1 Cf. Exod. xix, 18.

2 Isa. LXII, 1 Propter Sion non tacebo, et prop- 2 Isa. LXII, 1 Propter Sion non tacebo, et prop- ter Jerusalem non quiescam, donec egrediatur ut ter Jerusalem non quiescam, donec egrediatur ut

XXIII XXIII

273 273

tur, Act. II, 3 et 4 Apparuerunt Apo- tur, Act. II, 3 et 4 Apparuerunt Apo- stolis dispertitæ linguæ tamquam ignis, stolis dispertitæ linguæ tamquam ignis, seditque supra singulos eorum: et repleti seditque supra singulos eorum: et repleti sunt omnes Spiritu sancto. sunt omnes Spiritu sancto.

In igne igitur Deus venit, et ad hoc In igne igitur Deus venit, et ad hoc quod ignem injiceret in omnes. quod ignem injiceret in omnes.

Ignis autem quem injecit est charitas, Ignis autem quem injecit est charitas, sex de causis ignis appellata. Quarum sex de causis ignis appellata. Quarum prima est, quod ignis præ omnibus pu- prima est, quod ignis præ omnibus pu- rificat: secunda, quod inflammat: ter- rificat: secunda, quod inflammat: ter- tia, quod illuminat: quarta, quod ele- tia, quod illuminat: quarta, quod ele- vat quinta, quod liquefacit: sexta, quod vat quinta, quod liquefacit: sexta, quod liquefactum dulcissime afficit, subtilis- liquefactum dulcissime afficit, subtilis- sime penetrando et uniendo cum ignito sime penetrando et uniendo cum ignito per amorem. per amorem.

Hæc enim facit charitas, quæ tantæ Hæc enim facit charitas, quæ tantæ est violentiæ in amatum, quod omne est violentiæ in amatum, quod omne contrarium amato consumit, et sic pu- contrarium amato consumit, et sic pu- ritatem affectionis inducit. Psal. xcvi, 3: ritatem affectionis inducit. Psal. xcvi, 3: Ignis in conspectu ejus præcedet, et in- Ignis in conspectu ejus præcedet, et in- flammabit in circuitu inimicos ejus. flammabit in circuitu inimicos ejus. Isa. XXXIII, 12: Spinæ congregalæ ign Isa. XXXIII, 12: Spinæ congregalæ ign comburentur, hoc est, compunctiones comburentur, hoc est, compunctiones peccatorum, vel tentationum. peccatorum, vel tentationum.

Quod autem inflammet ad accensionem, Quod autem inflammet ad accensionem, dicitur, Cantic. VIII, 6: Lampades ejus, dicitur, Cantic. VIII, 6: Lampades ejus, lampades ignis atque flammarum. Chry- lampades ignis atque flammarum. Chry- sostomus : « Magnum amor, et igne ve- sostomus : « Magnum amor, et igne ve- « hementius, et non aliquid quod ejus « hementius, et non aliquid quod ejus « proprium impetum valeat sustinere. » « proprium impetum valeat sustinere. »

Quod autem illuminet sicut ignis, di- Quod autem illuminet sicut ignis, di- citur, Isa. L, 11: Accendentes ignem ac- citur, Isa. L, 11: Accendentes ignem ac- cincti flammis, ambulate in lumine ignis cincti flammis, ambulate in lumine ignis vestri, et in flammis quas succendistis. vestri, et in flammis quas succendistis. Hinc est quod, II Machab. x11,9, dicitur, Hinc est quod, II Machab. x11,9, dicitur, quod ignis quem succendit Judas Macha- quod ignis quem succendit Judas Macha- bæus, lumine suo resplenduit usque Je- bæus, lumine suo resplenduit usque Je- rusalem. Charitas enim intus, in cœle- rusalem. Charitas enim intus, in cœle- stem naturam convertendo, lumen infun- stem naturam convertendo, lumen infun- dit, ut totum cor quasi luminare quoddam dit, ut totum cor quasi luminare quoddam ardens et lucens afficiatur et sic Sancti ardens et lucens afficiatur et sic Sancti sol vocantur, Eccli. XLIII, 3: Sol forna- sol vocantur, Eccli. XLIII, 3: Sol forna- cem custodiens in operibus ardoris. cem custodiens in operibus ardoris.

Quod autem id quod inflammat et Quod autem id quod inflammat et illuminat sursum elevet, et emoveat de illuminat sursum elevet, et emoveat de

splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. accendatur.

18 18

274 274

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

infimis ad superna transponendo, et sic infimis ad superna transponendo, et sic quamdam exstasim faciat, dicitur, Job, quamdam exstasim faciat, dicitur, Job, XXXVI, 32 et 33, et xxxvi, 1: In mani- XXXVI, 32 et 33, et xxxvi, 1: In mani- bus abscondit lucem.... Annuntiat de ea bus abscondit lucem.... Annuntiat de ea amico suo, quod possessio ejus sit, et amico suo, quod possessio ejus sit, et quod ad eam possit ascendere. Super hoc quod ad eam possit ascendere. Super hoc expavit cor meum, et emotum est de loco expavit cor meum, et emotum est de loco suo. Lucem enim charitatis veritatis suo. Lucem enim charitatis veritatis manibus amicis charitate dilectis exhi- manibus amicis charitate dilectis exhi- bet, dans per charitatem ad eam ascen- bet, dans per charitatem ad eam ascen- dendi vires. Et ideo cor ad magnitudi- dendi vires. Et ideo cor ad magnitudi- nem admiratione pavens de loco suo nem admiratione pavens de loco suo emovetur et totum exstasim passum, in emovetur et totum exstasim passum, in dilectum transponitur. Et hic est lan- dilectum transponitur. Et hic est lan- guor quo charitas destituit diligentem, guor quo charitas destituit diligentem, et reducit in exstasim : quia cor in aliud et reducit in exstasim : quia cor in aliud transpositum languet, se et suis viribus transpositum languet, se et suis viribus destitutum. Unde Dionysius in libro de destitutum. Unde Dionysius in libro de Divinis nominibus: « Est autem et ex- Divinis nominibus: « Est autem et ex- « stasim patiens divinus amor, non si- « stasim patiens divinus amor, non si- << nens ut amantes seipsos ament, sed << nens ut amantes seipsos ament, sed «< transponens in eos quos amant. » Can- «< transponens in eos quos amant. » Can- tic. v, 8 Nuntiate dilecto quia amore tic. v, 8 Nuntiate dilecto quia amore langueo. Hujus etiam signum est, quia langueo. Hujus etiam signum est, quia tacto pulsu amantis, velocius movetur tacto pulsu amantis, velocius movetur pulsus, quando nominatur is qui ama- pulsus, quando nominatur is qui ama- tur. Et hoc totum facit charitas per hoc, tur. Et hoc totum facit charitas per hoc, quod elevat et emovet cor quasi ignis quod elevat et emovet cor quasi ignis ascendens de infimis in dilectum Deum. ascendens de infimis in dilectum Deum.

Quinto etiam liquefacit ut ignis. Cor Quinto etiam liquefacit ut ignis. Cor enim diligens, pingue est, adipe devo- enim diligens, pingue est, adipe devo- tionis impinguatum et charitas intrans tionis impinguatum et charitas intrans in illud, resolvit ipsum et liquefacit, et in illud, resolvit ipsum et liquefacit, et liquefaciendo replet præcordia: ita quod liquefaciendo replet præcordia: ita quod quasi angustias patitur in præcordiis. quasi angustias patitur in præcordiis. Psal. LXII, 6: Sicut adipe et pinguedine Psal. LXII, 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea, et labiis exsulta- repleatur anima mea, et labiis exsulta- tionis laudabit os meum. Tali affectu tionis laudabit os meum. Tali affectu dictum est, Cantic. v, 6: Anima mea dictum est, Cantic. v, 6: Anima mea liquefacta est, ut locutus est, scilicet di- liquefacta est, ut locutus est, scilicet di- lectus meus. Non sustinens enim vocem lectus meus. Non sustinens enim vocem dilecti de dilectione loquentis, resoluta a dilecti de dilectione loquentis, resoluta a seipsa præ teneritudine loquentis, quasi seipsa præ teneritudine loquentis, quasi concidit ad amorem. Psal. xxxvIII, 4 : Con- concidit ad amorem. Psal. xxxvIII, 4 : Con- caluit cor meum intra me: et in medita- caluit cor meum intra me: et in medita- tione mea exardescet ignis. Et ideo in- tione mea exardescet ignis. Et ideo in- terius non liquefieri non potuit. terius non liquefieri non potuit.

1 Cf. Cantic. passim, et præcipue, IV, 1 et 1 Cf. Cantic. passim, et præcipue, IV, 1 et

Sexto, dulcissime afficit vivendo cum Sexto, dulcissime afficit vivendo cum amato. Cum enim quasi spiritualis ignis amato. Cum enim quasi spiritualis ignis omnibus quæ in amico invenit superler- omnibus quæ in amico invenit superler- vet, cuilibet quod in ipso est unita, vet, cuilibet quod in ipso est unita, suaviter superfervens ardet. Et ideo est, suaviter superfervens ardet. Et ideo est, quod in Canticis', omnia membra ejus quod in Canticis', omnia membra ejus singulariter describendo suaviter affici- singulariter describendo suaviter affici- tur dum de singulis meditando, dulce- tur dum de singulis meditando, dulce- dines amici imaginatur. Sic enim dicitur, dines amici imaginatur. Sic enim dicitur, I ad Corinth. vi, 17: Qui adhæret Do- I ad Corinth. vi, 17: Qui adhæret Do- mino, unus spiritus est. Psal. LXII, 9: mino, unus spiritus est. Psal. LXII, 9: Adhæsit anima eam post te me suscepit Adhæsit anima eam post te me suscepit dextera tua. Et ibidem, paulo supra, dextera tua. Et ibidem, paulo supra, . 2: Sitivit in te anima mea : quam . 2: Sitivit in te anima mea : quam multipliciter tibi caro mea. multipliciter tibi caro mea. Sic enim amor in quantum est ignis Sic enim amor in quantum est ignis operatur. operatur.

Hunc ergo ignem venit Hunc ergo ignem venit

« Mittere in terram, » « Mittere in terram, »

Ad omnem terram succendendam, et Ad omnem terram succendendam, et ad omnem terreneitatem comburendam. ad omnem terreneitatem comburendam. Sophon. 1, 18: In igne zeli devorabitur Sophon. 1, 18: In igne zeli devorabitur omnis terra ejus, quia consummationem omnis terra ejus, quia consummationem cum festinatione faciet cunctis habitan- cum festinatione faciet cunctis habitan- tibus terram. Omnis enim terreneitas tibus terram. Omnis enim terreneitas consumpta est per ignem sancti Spiritus. consumpta est per ignem sancti Spiritus. Et hoc fit cum festinatione, quia nescit Et hoc fit cum festinatione, quia nescit tarda rerum molimina Spiritus sancti tarda rerum molimina Spiritus sancti gratia. Desiderio enim Spiritus sancti gratia. Desiderio enim Spiritus sancti nihil satis festinum est. nihil satis festinum est.

Sic igitur Dominus ignem venit « mit- Sic igitur Dominus ignem venit « mit- tere in terram. » tere in terram. »

« Et quid volo nisi ut accendatur? » « Et quid volo nisi ut accendatur? »

Hic ostendit quod semper hunc ignem Hic ostendit quod semper hunc ignem magis ac magis in cordibus hominum ac- magis ac magis in cordibus hominum ac- cendi vult, et plus et plus exardescere. cendi vult, et plus et plus exardescere. In coelo enim viciniores sibi spiritus, no- In coelo enim viciniores sibi spiritus, no- mine ardoris Seraphim vocavit, qui su- mine ardoris Seraphim vocavit, qui su- per thronos superexaltati, viciniores sibi per thronos superexaltati, viciniores sibi existunt. Isa. vi, 2: Seraphim stabant existunt. Isa. vi, 2: Seraphim stabant super illud, sex alæ uni, et sex alæ al- super illud, sex alæ uni, et sex alæ al- teri. Sex enim alæ uni significant per- teri. Sex enim alæ uni significant per- fecte altivolum in veritate: et sex alæ fecte altivolum in veritate: et sex alæ

seq. seq.

IN EVANG. LUCÆ, XII-49. IN EVANG. LUCÆ, XII-49.

alteri significant perfecte altivolum in alteri significant perfecte altivolum in charitate. Sex enim in veritate sunt in- charitate. Sex enim in veritate sunt in- tuitusala una et summa, perceptio tuitusala una et summa, perceptio theophaniæ ala secunda sub illa, reve- theophaniæ ala secunda sub illa, reve- latio ala tertia, cognitio sacramentorum latio ala tertia, cognitio sacramentorum Ecclesiæ ala quarta (quia, sicut dicit Ecclesiæ ala quarta (quia, sicut dicit Hieronymus, multa per Ecclesiam An- Hieronymus, multa per Ecclesiam An- geli didicerunt) acceptio per tempora: geli didicerunt) acceptio per tempora: ala quinta, secundum quod ex tempore ala quinta, secundum quod ex tempore consilia Dei manifestantur: ala sexta, consilia Dei manifestantur: ala sexta, acceptio per subtilitatem intelligentiæ. acceptio per subtilitatem intelligentiæ. Sic etiam alæ charitatis sunt: adhæsio Sic etiam alæ charitatis sunt: adhæsio per spiritus unionem, ala summa et per spiritus unionem, ala summa et prima mutua permistio consensuum prima mutua permistio consensuum amicitiæ, ala secunda. Joan. xv, 15: amicitiæ, ala secunda. Joan. xv, 15: Vos dixi amicos: quia omnia quæ- Vos dixi amicos: quia omnia quæ- cumque audivi a Patre meo, nota feci cumque audivi a Patre meo, nota feci vobis. Experta notitia per receptio- vobis. Experta notitia per receptio- nem impressionis consolationis, ala ter- nem impressionis consolationis, ala ter- tia revelatio secretorum quæ fit amicis, tia revelatio secretorum quæ fit amicis, ala quarta conjectura cordis amici, per ala quarta conjectura cordis amici, per signa dilectionis, ala quinta: odor dul- signa dilectionis, ala quinta: odor dul- cedinis amici per quædam quæ sunt circa cedinis amici per quædam quæ sunt circa dilectum, ala sexta. Cantic. IV, 10: Odor dilectum, ala sexta. Cantic. IV, 10: Odor unguentorum tuorum super omnia aro- unguentorum tuorum super omnia aro- mata. In his ergo spiritibus quasi in mata. In his ergo spiritibus quasi in igne est in coelo. igne est in coelo.

Per hos succendit ignem in terra. Per hos succendit ignem in terra. Psal. cm, 4 Qui facis Angelos tuos spi- Psal. cm, 4 Qui facis Angelos tuos spi- ritus, et ministros tuos ignem urentem. ritus, et ministros tuos ignem urentem. Ilic est Deus, qui semper exaudit in suc- Ilic est Deus, qui semper exaudit in suc- censione hujus ignis, III Reg. xv, 24: censione hujus ignis, III Reg. xv, 24: Deus qui exaudierit per ignem, ipse sit Deus qui exaudierit per ignem, ipse sit Deus. Hinc est quod viri illi qui, Eze- Deus. Hinc est quod viri illi qui, Eze- chiel. x, 2, de templo egressi sunt, car- chiel. x, 2, de templo egressi sunt, car- bones acceperunt de medio quatuor ani- bones acceperunt de medio quatuor ani- malium, et projecerunt super civitatem malium, et projecerunt super civitatem ad accendendam civitatem. Hinc est ad accendendam civitatem. Hinc est quod tota visio Domini est in igne. quod tota visio Domini est in igne. Ezechiel. I, 4 et seq., hæc visio gloriæ Ezechiel. I, 4 et seq., hæc visio gloriæ Domini est in igne, splendor ignis, et de Domini est in igne, splendor ignis, et de igne fulgur egrediens. Ignis enim est igne fulgur egrediens. Ignis enim est fervor charitatis in corde. Splendor au- fervor charitatis in corde. Splendor au- tem ignis ardens ut facula, est opus in tem ignis ardens ut facula, est opus in virtutis exemplo. Fulgur autem cum to- virtutis exemplo. Fulgur autem cum to- nitruo egrediens, est ignitum eloquium nitruo egrediens, est ignitum eloquium in prædicationis sono. in prædicationis sono.

1 Cf. Levit. 1, passim, et III Reеg. xv, 24. 1 Cf. Levit. 1, passim, et III Reеg. xv, 24.

275 275

Sic ergo vult ut fortiter ille ignis cha- Sic ergo vult ut fortiter ille ignis cha- ritatis accendatur. ritatis accendatur.

Ex modo autem significandi videtur Ex modo autem significandi videtur innuere, quod nihil aliud vult nisi ut innuere, quod nihil aliud vult nisi ut accendatur quia accenso isto igne nul- accendatur quia accenso isto igne nul- lum malum poterit fieri, et omne bo- lum malum poterit fieri, et omne bo- num fieri potest: quia charitas, ut dici- num fieri potest: quia charitas, ut dici- tur, I ad Corinth. x, 5, malum non tur, I ad Corinth. x, 5, malum non operatur. Et charitas omne bonum ope- operatur. Et charitas omne bonum ope- ratur, quia dicitur, ad Roman. XIII, 10: ratur, quia dicitur, ad Roman. XIII, 10: Plenitudo legis est dilectio. Sicut enim Plenitudo legis est dilectio. Sicut enim in naturis dicit Philosophus, quia omnia in naturis dicit Philosophus, quia omnia alia materia sunt et erunt igni, ita etiam alia materia sunt et erunt igni, ita etiam in divinis quod quidquid est in bonis in divinis quod quidquid est in bonis moribus, igne charitatis inflammatur et moribus, igne charitatis inflammatur et informatur, et omne malum consumitur. informatur, et omne malum consumitur. Unde super omne sacrificium respicit Unde super omne sacrificium respicit Dominus per ignem 1. Quod autem omne Dominus per ignem 1. Quod autem omne malum igne isto consumitur, dicitur, I ad malum igne isto consumitur, dicitur, I ad Corinth. 1, 13 Uniuscujusque opus Corinth. 1, 13 Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. Quod una quale sit, ignis probabit. Quod una Glossa de igne sancti Spiritus exponit. Glossa de igne sancti Spiritus exponit.

Et ideo taliter loquitur: « Et quid Et ideo taliter loquitur: « Et quid volo nisi ut accendatur? » Ac si dicat: volo nisi ut accendatur? » Ac si dicat: Nihil aliud volo: quia illo habito, et Nihil aliud volo: quia illo habito, et omne bonum perficitur, et omne malum omne bonum perficitur, et omne malum flamma istius ignis absorbetur. Sicut flamma istius ignis absorbetur. Sicut enim dicitur, Isa. Lxvi, 15: Dominus in enim dicitur, Isa. Lxvi, 15: Dominus in igne veniet, et sic succendet omnem ter- igne veniet, et sic succendet omnem ter- ram. Hoc est quod petit Isaias, LXIV, 1. ram. Hoc est quod petit Isaias, LXIV, 1. et 2: Utinam dirump eres cælos, et de- et 2: Utinam dirump eres cælos, et de- scenderes a facie tua montes defluerent. scenderes a facie tua montes defluerent. Sicut exustio ignis tabescerent, etc. Sicut exustio ignis tabescerent, etc. Psal. LXVII, 3: Sicut fluit cera a facie Psal. LXVII, 3: Sicut fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatores a facie Dei. ignis, sic pereant peccatores a facie Dei. Hoc est ergo quod dicit. Ignis enim cha- Hoc est ergo quod dicit. Ignis enim cha- ritatis intrans in hominem, non cessat, ritatis intrans in hominem, non cessat, sed semper consumit ardore: ut dictum sed semper consumit ardore: ut dictum est. Semper erudit illuminatione, Thren. est. Semper erudit illuminatione, Thren. 1, 13: De exceleo misit ignem in ossibus 1, 13: De exceleo misit ignem in ossibus meis, et erudivit me. Semper ad bonum meis, et erudivit me. Semper ad bonum urget sui zeli incitatione, II ad Corinth. urget sui zeli incitatione, II ad Corinth. v, 14: Charitas Christi urget nos. Sem- v, 14: Charitas Christi urget nos. Sem- per fervet devotione, I ad Thessal. v, per fervet devotione, I ad Thessal. v, 19: Spiritum nolite exstinguere. Sem- 19: Spiritum nolite exstinguere. Sem- per ebullit nova opera, sua perfectione, per ebullit nova opera, sua perfectione, Gregorius: « Charitas magna operatur Gregorius: « Charitas magna operatur

50 50

276 276

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« si est: si autem cessat operari, charitas « si est: si autem cessat operari, charitas « non est. » I ad Corinth. XIII, 7: Om- « non est. » I ad Corinth. XIII, 7: Om- nia suffert, omnia credit, omnia sperat. nia suffert, omnia credit, omnia sperat. Semper cum Christo dilecto animæ esse Semper cum Christo dilecto animæ esse desiderat sua perfectione, ad Philip. 1, desiderat sua perfectione, ad Philip. 1, 23 Desiderium habens dissolvi, et esse 23 Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius. In cum Christo, multo magis melius. In hoc enim verum est quod dicitur, Pro- hoc enim verum est quod dicitur, Pro- verb. xxx, 16, quod ignis numquam di- verb. xxx, 16, quod ignis numquam di- cit: Sufficit: quia ignis charitatis num- cit: Sufficit: quia ignis charitatis num- quam stat, sed semper in bonis ebullit. quam stat, sed semper in bonis ebullit. Sic etiam Dominus vult, ut iste ignis Sic etiam Dominus vult, ut iste ignis semper plus et plus accendatur. semper plus et plus accendatur.

" "

Baptismo autem habeo baptizari, Baptismo autem habeo baptizari, et quomodo coarctor usque dum per- et quomodo coarctor usque dum per- ficiatur? » ficiatur? »

Tangit hic de purificatione. Tangit hic de purificatione.

Dicit autem tria, debitum purificatio- Dicit autem tria, debitum purificatio- nis ordinem, angustiatam voluntatem nis ordinem, angustiatam voluntatem ad hoc, et purificationis perfectionem. ad hoc, et purificationis perfectionem.

De primo dicit : « Baptismo, » hoc De primo dicit : « Baptismo, » hoc est, purificatione, « habeo » ego in mem- est, purificatione, « habeo » ego in mem- bris meis, ut totus sim mundatus et pu- bris meis, ut totus sim mundatus et pu- rificatus. « Baptizari, » hoc est, purifi- rificatus. « Baptizari, » hoc est, purifi- cari quatenus sicut purum est caput, ita cari quatenus sicut purum est caput, ita consona purificatione membra purificen- consona purificatione membra purificen- tur. Hæc autem purificatio, ut dicit tur. Hæc autem purificatio, ut dicit Chrysostomus, ex quinque perficitur : Chrysostomus, ex quinque perficitur : verbo scilicet prædicationis, Joan. xv, verbo scilicet prædicationis, Joan. xv, 3: Jam vos mundi estis propter sermo- 3: Jam vos mundi estis propter sermo- nem quem locutus sum vobis. Joan. nem quem locutus sum vobis. Joan. XVII, 17 Pater, sanctifica eos in veri- XVII, 17 Pater, sanctifica eos in veri- tate. Sermo tuus veritas est. Et de hoc tate. Sermo tuus veritas est. Et de hoc purificante forma baptismi accipitur. purificante forma baptismi accipitur. Baptismus etiam, ut dicit Hugo de san- Baptismus etiam, ut dicit Hugo de san- cto Victore, ex verbo Domini habet san- cto Victore, ex verbo Domini habet san- ctificationis purificationem, et sanat a ctificationis purificationem, et sanat a culpa impuritatis. Sapient. xvi, 12: Ne- culpa impuritatis. Sapient. xvi, 12: Ne- que herba, neque malagma sanavit eos: que herba, neque malagma sanavit eos: sed tuus, Domine, sermo qui sanat om- sed tuus, Domine, sermo qui sanat om- nia. nia.

Secundum ex quo conficitur est aqua, Secundum ex quo conficitur est aqua, quæ est baptismi materia. Ezechiel. quæ est baptismi materia. Ezechiel. XXXVI, 25: Effundam super vos aquam XXXVI, 25: Effundam super vos aquam

S. AMBROSIUS, Lib. I Hexameron. S. AMBROSIUS, Lib. I Hexameron.

mundam et mundabimini ab omnibus mundam et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris. Hoc significatum inquinamentis vestris. Hoc significatum est, IV Reg. v, 14, ubi cum Naaman est, IV Reg. v, 14, ubi cum Naaman Syrus lotus esset in Jordane, mundatus Syrus lotus esset in Jordane, mundatus est a lepra, et restituta est caro ejus sicut est a lepra, et restituta est caro ejus sicut caro pueri parvuli, et mundata est. caro pueri parvuli, et mundata est.

Tertium est Spiritus, qui in sacra- Tertium est Spiritus, qui in sacra- mento operatur per modum ignis puri- mento operatur per modum ignis puri- ficantis. Act. 1, 3: Joannes quidem ba- ficantis. Act. 1, 3: Joannes quidem ba- ptizavit aqua, vos autem baptizabimini ptizavit aqua, vos autem baptizabimini Spiritu sancto. Hoc significatum est, Spiritu sancto. Hoc significatum est, Genes. 1, 2, ubi Spiritus Dei ferebatur su- Genes. 1, 2, ubi Spiritus Dei ferebatur su- per aquas, el fovebat eas, ut dicit Ambro- per aquas, el fovebat eas, ut dicit Ambro- sius, ad novos fructus producendos 1. sius, ad novos fructus producendos 1. Psal. c, 30: Emittes Spiritum tuum, Psal. c, 30: Emittes Spiritum tuum, et creabuntur, et renovabis faciem terræ. et creabuntur, et renovabis faciem terræ.

Quartum autem quod operatur, est Quartum autem quod operatur, est sanguis Christi. Apocal. vn, 14: Lave- sanguis Christi. Apocal. vn, 14: Lave- runt stolas suas, et dealbaverunt eas in runt stolas suas, et dealbaverunt eas in sanguine Agni. Hoc significatum est, sanguine Agni. Hoc significatum est, Exod. xiv, 27 et 28, ubi in Mari rubro Exod. xiv, 27 et 28, ubi in Mari rubro submersi sunt Egyptii, hoc est, in aqua submersi sunt Egyptii, hoc est, in aqua sanguine Christi rubricata, exstinguun- sanguine Christi rubricata, exstinguun- tur peccata. Mich. vi, 19: Deponet ini- tur peccata. Mich. vi, 19: Deponet ini- quitates nostras, el projiciet ad profun- quitates nostras, el projiciet ad profun- dum maris omnia peccata nostra. dum maris omnia peccata nostra.

Quintum est quod operatur in baptis. Quintum est quod operatur in baptis. mo contra obicem ad gratiam baptisma- mo contra obicem ad gratiam baptisma- lem consequendam, devotio pœnitentiæ, lem consequendam, devotio pœnitentiæ, quæ vim habet ex passione Christi. Act. quæ vim habet ex passione Christi. Act. III, 19 Pœnitemini igitur, et converti- III, 19 Pœnitemini igitur, et converti- mini, ut deleantur vobis peccata. mini, ut deleantur vobis peccata.