IN EVANG. LUCÆ, X-26, 27. IN EVANG. LUCÆ, X-26, 27.

mane vigilabo ad te. Quod enim dicit mane vigilabo ad te. Quod enim dicit animam, intelligit id quod separatum animam, intelligit id quod separatum est in anima, quod est causa et princi- est in anima, quod est causa et princi- pium vitæ intellectualis. Quod autem di- pium vitæ intellectualis. Quod autem di- cit de spiritu in præcordiis, intelligit de cit de spiritu in præcordiis, intelligit de spiritu movente præcordia et organa, spiritu movente præcordia et organa, quem etiam mancipavit charitati Do- quem etiam mancipavit charitati Do- mini. mini.

Hujus totalitas est in anima quidem Hujus totalitas est in anima quidem intelligentia, memoria, voluntas: in or- intelligentia, memoria, voluntas: in or- ganis autem sensibilitas, et vegetabili- ganis autem sensibilitas, et vegetabili- tas. Tota igitur intellectualis vita chari- tas. Tota igitur intellectualis vita chari- tati mancipatur, quando intellectus affi- tati mancipatur, quando intellectus affi- citur charitate lucis, memoria notitia citur charitate lucis, memoria notitia æternitatis, et voluntas tranquillitate pa- æternitatis, et voluntas tranquillitate pa- cis. De primo dicitur, Sapient. vi, 10 et cis. De primo dicitur, Sapient. vi, 10 et 11: Proposui pro luce habere illam... 11: Proposui pro luce habere illam... Venerunt autem mihi omnia bona pari- Venerunt autem mihi omnia bona pari- ter cum illa. De secundo, Psal. cxxxvi, ter cum illa. De secundo, Psal. cxxxvi, 6: Adhæreat lingua mea faucibus meis, 6: Adhæreat lingua mea faucibus meis, si non meminero tui. De tertio, ad Philip. si non meminero tui. De tertio, ad Philip. 7: Pax Dei, quæ exsuperat omnem 7: Pax Dei, quæ exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra et intelli- sensum, custodiat corda vestra et intelli- gentias vestras. gentias vestras.

IV, IV,

Organica autem vita suam habet to- Organica autem vita suam habet to- talitatem, quando omnia membra exten- talitatem, quando omnia membra exten- dit ad charitatis opera: sicut dicitur, ad dit ad charitatis opera: sicut dicitur, ad Roman. VI, Roman. VI, 19 Sicut exhibuistis mem- 19 Sicut exhibuistis mem- bra vestra servire immunditiæ, et ini- bra vestra servire immunditiæ, et ini- quitati ad iniquitatem: ita nunc exhi- quitati ad iniquitatem: ita nunc exhi- bete membra vestra servire justitiæ in bete membra vestra servire justitiæ in sanctificationem. In his autem multum sanctificationem. In his autem multum est corruptionis, quod nostrum non est: est corruptionis, quod nostrum non est: et in hoc transgressores non sumus si et in hoc transgressores non sumus si non exhibemus: quia corruptionem sen- non exhibemus: quia corruptionem sen- tientes gemimus, scientes quod non ha- tientes gemimus, scientes quod non ha- bitat in nobis, hoc est, in carne nostra bitat in nobis, hoc est, in carne nostra bonum. Et clamamus cum Paulo 2, di- bonum. Et clamamus cum Paulo 2, di- centes Infelix ego homo, quis me libe- centes Infelix ego homo, quis me libe- rabit de corpore mortis hujus ? rabit de corpore mortis hujus ? Sequitur: Sequitur:

« Et ex omnibus viribus tuis. » « Et ex omnibus viribus tuis. »

Et in hoc etiam tria tangit: vires sci- Et in hoc etiam tria tangit: vires sci- licet hominis, universitatem earumdem, licet hominis, universitatem earumdem,

1 Cf. Ad Roman. VII, 18: Scio quod non habi- 1 Cf. Ad Roman. VII, 18: Scio quod non habi- tat in me, hoc est in carne mea, bonum. tat in me, hoc est in carne mea, bonum.

57 57

et id quod nostrum est in eis quod infir- et id quod nostrum est in eis quod infir- mitas absorptum non dejicit. mitas absorptum non dejicit.

Vires autem a vi dictæ sunt robora et Vires autem a vi dictæ sunt robora et fortitudines. Unde etiam, Deuter. vi, 5, fortitudines. Unde etiam, Deuter. vi, 5, dicitur: Ex tota fortitudine tua. Vires dicitur: Ex tota fortitudine tua. Vires ergo sunt robora, quæ habere possumus. ergo sunt robora, quæ habere possumus. Habemus autem tria, quæ vires mini- Habemus autem tria, quæ vires mini- strant unum quidem est naturæ habili- strant unum quidem est naturæ habili- tas de quo dicitur in Psalmo LVIII, 10: tas de quo dicitur in Psalmo LVIII, 10: Fortitudinem meam ad te custodiam. Fortitudinem meam ad te custodiam. Secundum autem, exercitium virtutis Secundum autem, exercitium virtutis quod tribuit facilitatem: de quo dicitur, quod tribuit facilitatem: de quo dicitur, Isa. XL, 31: Qui sperant in Domino, mu- Isa. XL, 31: Qui sperant in Domino, mu- tabunt fortitudinem, assument pennas, tabunt fortitudinem, assument pennas, scilicet, virtutum, sicut aquilæ, current scilicet, virtutum, sicut aquilæ, current et non laborabunt, ambulabunt et non et non laborabunt, ambulabunt et non deficient. Tertium est gratia Dei, quæ deficient. Tertium est gratia Dei, quæ facit potentes et vincentes. Ad Philip. facit potentes et vincentes. Ad Philip. IV, 13 Omnia possum in eo qui me con- IV, 13 Omnia possum in eo qui me con- fortat. Hæc est igitur universitas vi- fortat. Hæc est igitur universitas vi- rium. rium.

In omnibus autem multum tollit infir- In omnibus autem multum tollit infir- mitas: et hoc ad charitatem operando mitas: et hoc ad charitatem operando referre non possumus : et ideo dicit : referre non possumus : et ideo dicit : « Tuis. » Psal. cxxxvi, 16: Imperfe- « Tuis. » Psal. cxxxvi, 16: Imperfe- ctum meum viderunt oculi tui. ctum meum viderunt oculi tui. Sequitur: Sequitur:

« Et ex omni mente tua. » « Et ex omni mente tua. »

Iterum tria dicit: mentem ad charita- Iterum tria dicit: mentem ad charita- tem Dei referendam, totalitatem mentis, tem Dei referendam, totalitatem mentis, et id quod nostrum est in ea. et id quod nostrum est in ea.

Mens autem (a metiendo dicta) ratio Mens autem (a metiendo dicta) ratio intelligitur: quæ mensurat opus, et cir- intelligitur: quæ mensurat opus, et cir- cumstantias operis, et finem. Istæ enim cumstantias operis, et finem. Istæ enim mensuræ sunt necessariæ ordini charita- mensuræ sunt necessariæ ordini charita- tis, qui nullo modo est violandus. Can- tis, qui nullo modo est violandus. Can- tic. 11, 4 Introduxit me rex in cellam tic. 11, 4 Introduxit me rex in cellam vinariam, ordinavit in me charitatem. vinariam, ordinavit in me charitatem. Iste est vir de quo dicitur, Ezechiel. XL, Iste est vir de quo dicitur, Ezechiel. XL, 3: Funiculus lineus in manu ejus, et ca- 3: Funiculus lineus in manu ejus, et ca- lamus mensuræ in manu ejus. Funi- lamus mensuræ in manu ejus. Funi- culo enim lineo (quod linum de terra culo enim lineo (quod linum de terra oritur) mensuratur actus ad circum- oritur) mensuratur actus ad circum- stantias terrenæ virtutis. Calamo autem stantias terrenæ virtutis. Calamo autem

2 Ad Roman. VII, 29. 2 Ad Roman. VII, 29.

58 58

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

solidæ rectitudinis mensuratur opus ad solidæ rectitudinis mensuratur opus ad finem intentionis, ut sic ex omni mente finem intentionis, ut sic ex omni mente procedat opus ordinatæ charitatis. I ad procedat opus ordinatæ charitatis. I ad Corinth. xiv, 40: Omnia honeste et se- Corinth. xiv, 40: Omnia honeste et se- cundum ordinem fiant, scilicet in vobis. cundum ordinem fiant, scilicet in vobis. In his autem iterum per surreptionem et In his autem iterum per surreptionem et ignorantiam multa depereunt, quæ non ignorantiam multa depereunt, quæ non potest cavere humana ignorantia. Job, potest cavere humana ignorantia. Job, III, 23: Viro cujus abscondita est via, et III, 23: Viro cujus abscondita est via, et circumdedit eum Deus tenebris. Et ideo circumdedit eum Deus tenebris. Et ideo dicit «Tua. » dicit «Tua. »

Sic ergo dilige Deum « ex omni mente Sic ergo dilige Deum « ex omni mente

tua. » tua. »

Ex toto quidem corde dilige, ut mo- Ex toto quidem corde dilige, ut mo- tus vitæ ad ipsum referas: ex tota ani- tus vitæ ad ipsum referas: ex tota ani- ma, ut intelligentiam, et voluntatem, et ma, ut intelligentiam, et voluntatem, et memoriam cum corporalibus organis ad memoriam cum corporalibus organis ad ipsum convertas: ex omnibus viribus, ut ipsum convertas: ex omnibus viribus, ut nihil tibi de viribus tuis retineas, vel at- nihil tibi de viribus tuis retineas, vel at- tribuas ex omni mente tua, ut omnia tribuas ex omni mente tua, ut omnia ordine charitatis ordines, et nihil inor- ordine charitatis ordines, et nihil inor- dinatum relinquas. Sic enim charitas at- dinatum relinquas. Sic enim charitas at- tingit a fine usque ad finem fortiter, et tingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter 1. disponit omnia suaviter 1.

« Et proximum tuum sicut te- « Et proximum tuum sicut te- ipsum. » ipsum. »

Tangit duo id quod diligendum est, Tangit duo id quod diligendum est, et formam dilectionis. et formam dilectionis.

Id quod diligendum est, est proximus. Id quod diligendum est, est proximus. Levit. xix, 18, sic habetur: Diliges ami- Levit. xix, 18, sic habetur: Diliges ami- cum tuum sicut teipsum. Et dicitur quod cum tuum sicut teipsum. Et dicitur quod ibi Septuaginta habent proximum. ibi Septuaginta habent proximum.

Est autem notandum quod est proxi- Est autem notandum quod est proxi- mus sanguine, et est proximus beneficio mus sanguine, et est proximus beneficio largitatis vel misericordiæ. largitatis vel misericordiæ.

Proximus sanguine est secundum Proximus sanguine est secundum gradum aliquem sanguinis prope vel pro- gradum aliquem sanguinis prope vel pro- pius conjunctus. II Reg. xiv, 11: Non pius conjunctus. II Reg. xiv, 11: Non multiplicentur proximi sanguinis ad ul- multiplicentur proximi sanguinis ad ul- ciscendum. Hic tamen videntur proximi ciscendum. Hic tamen videntur proximi dici beneficio misericordiæ et charitatis. dici beneficio misericordiæ et charitatis. Iste enim proximus est, qui proxime ac- Iste enim proximus est, qui proxime ac- cedit in affectum. Et ille est a quo de- cedit in affectum. Et ille est a quo de- pendeo per affectus exhibitionem in cha- pendeo per affectus exhibitionem in cha-

1 Sapient. VIII, 1. 1 Sapient. VIII, 1.

ritatis beneficiis, quibus me prævenit. Et ritatis beneficiis, quibus me prævenit. Et ideo dicit Chrysostomus, quod « cogna- ideo dicit Chrysostomus, quod « cogna- tio non facit proximum, sed misericor- tio non facit proximum, sed misericor- dia. » Quæ etiam misericordia secundum dia. » Quæ etiam misericordia secundum naturam est: nihil enim tam secundum naturam est: nihil enim tam secundum naturam est, quam naturæ adjuvare con- naturam est, quam naturæ adjuvare con- sortem. Est autem intelligendum ver- sortem. Est autem intelligendum ver- bum, quod cognatio non facit proximum bum, quod cognatio non facit proximum secundum actum proprium proximi : quia secundum actum proprium proximi : quia proximus secundum actum proprium et proximus secundum actum proprium et operationem proximi est qui appropiat: operationem proximi est qui appropiat: sicut hic dicitur, quod Samaritanus ap- sicut hic dicitur, quod Samaritanus ap- propians alligavit vulnera 3. Sæpe au- propians alligavit vulnera 3. Sæpe au- tem contingit quod cognati non appro- tem contingit quod cognati non appro- piant, sed longe recedunt. Psal. xxxvn, piant, sed longe recedunt. Psal. xxxvn, 12: Qui juxta me erant, de longe stete- 12: Qui juxta me erant, de longe stete-

runt. runt.

Dupliciter ergo dicitur proximus: gra- Dupliciter ergo dicitur proximus: gra- du naturæ, et appropiatione beneficii. du naturæ, et appropiatione beneficii.

Gradu naturæ nemo proximior quam Gradu naturæ nemo proximior quam ille, qui sine gradu conjungitur: sicut ille, qui sine gradu conjungitur: sicut parens spiritualis, Deus principaliter, in parens spiritualis, Deus principaliter, in quo, sicut dicitur, Act. XVII, 28: Vivi- quo, sicut dicitur, Act. XVII, 28: Vivi- mus, et movemur, et sumus. Et post hunc mus, et movemur, et sumus. Et post hunc parens carnalis, qui sine gradu conjun- parens carnalis, qui sine gradu conjun- gitur corpori nostro. In primo autem gitur corpori nostro. In primo autem gradu, qui nobiscum est ex eodem, sic- gradu, qui nobiscum est ex eodem, sic- ut frater et soror. Et sic postea secun- ut frater et soror. Et sic postea secun- dum distantiam est aliquis propinquior dum distantiam est aliquis propinquior et alius longinquior. Et secundum hoc et alius longinquior. Et secundum hoc cum omnes spiritualiter et secundum cum omnes spiritualiter et secundum opus creationis et reformationis simus ex opus creationis et reformationis simus ex uno parente Deo, omnis homo omni ho- uno parente Deo, omnis homo omni ho- mini est proximus in gradu primo. Ruth, mini est proximus in gradu primo. Ruth, 111, 12: Nec abnuo me propinquum, sed 111, 12: Nec abnuo me propinquum, sed est alius me propinquior. est alius me propinquior.

Sed proximus secundum actum pro- Sed proximus secundum actum pro- ximi principaliter proximus est : et de ximi principaliter proximus est : et de illo hic loquitur Dominus et Lex, quando illo hic loquitur Dominus et Lex, quando dicit: « Et proximum tuum sicut te- dicit: « Et proximum tuum sicut te- ipsum, » supple, diliges. ipsum, » supple, diliges.

Quod autem dicit diliges, in futurum Quod autem dicit diliges, in futurum extendens dilectionem, notat perseveran- extendens dilectionem, notat perseveran- tiam dilectionis tam ad Deum quam ad tiam dilectionis tam ad Deum quam ad proximum. Joan. XIII, 1 : Cum dilexisset proximum. Joan. XIII, 1 : Cum dilexisset suos qui erant in mundo, in finem dilexit suos qui erant in mundo, in finem dilexit eos. Joan. xiv, 21: Ego diligam eum, et eos. Joan. xiv, 21: Ego diligam eum, et

2 Luc. x, 34. 2 Luc. x, 34.

IN EVANG. LUCÆ, X-26, 27. IN EVANG. LUCÆ, X-26, 27.

manifestabo ei meipsum. Psal. xvII, 2 : manifestabo ei meipsum. Psal. xvII, 2 : Diligam te, Domine, fortitudo mea. Diligam te, Domine, fortitudo mea.

« Proximum, » omnem hominem, vel « Proximum, » omnem hominem, vel tibi approximantem: quia ille te prævenit tibi approximantem: quia ille te prævenit beneficiis charitatis. Eccli. XXXVII, 1: beneficiis charitatis. Eccli. XXXVII, 1: Omnis amicus dicet: Et ego amicitiam Omnis amicus dicet: Et ego amicitiam copulavi. copulavi.

Hunc ergo diliges Hunc ergo diliges

« Sicut teipsum. » « Sicut teipsum. »

Sicut autem non notat quantitatem, Sicut autem non notat quantitatem, sed similitudinem in forma, et fine. sed similitudinem in forma, et fine.

In forma quidem, ut ex ejusdem cha- In forma quidem, ut ex ejusdem cha- ritatis sinceritate diligamus eum : quia ritatis sinceritate diligamus eum : quia dicit Tullius in libro de Amicitia, quod dicit Tullius in libro de Amicitia, quod « prima lex amicitiæ sancita est, ut pro « prima lex amicitiæ sancita est, ut pro << amicis non nisi honesta faciamus. » Et << amicis non nisi honesta faciamus. » Et sic diligitur ex charitatis sinceritate, ex- sic diligitur ex charitatis sinceritate, ex- pulso omni fermento libidinosi amoris, pulso omni fermento libidinosi amoris, vel lucrosæ dilectionis. I ad Corinth. v, vel lucrosæ dilectionis. I ad Corinth. v, 7: Expurgate vetus fermentum, ut sitis 7: Expurgate vetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut estis azymi. Cha- nova conspersio, sicut estis azymi. Cha- ritas enim, sicut dicitur, I ad Corinth. ritas enim, sicut dicitur, I ad Corinth. XIII, 4, non agit perperam. XIII, 4, non agit perperam.

Secundum finem autem diligit sicut Secundum finem autem diligit sicut seipsum, quando et ad terminum dile- seipsum, quando et ad terminum dile- ctionis diligit, et ad finem. ctionis diligit, et ad finem.

Ad terminum quia ad charitatis Ad terminum quia ad charitatis opera. Sicut enim dicit Gregorius : opera. Sicut enim dicit Gregorius : « Charitas magna operatur si est : si « Charitas magna operatur si est : si « autem desinit operari, charitas non « autem desinit operari, charitas non « est. » Ideo etiam dicit, quod « proba- « est. » Ideo etiam dicit, quod « proba- tio dilectionis exhibitio est operis. » tio dilectionis exhibitio est operis. » Unde, Joan. xiv, 23: Si quis diligit me, Unde, Joan. xiv, 23: Si quis diligit me, sermonem meum servabit. I Joan. 111, 17: sermonem meum servabit. I Joan. 111, 17: Qui habuerit substantiam hujus mundi, Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum necessitatem et viderit fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera sua ab eo, habere, et clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? quomodo charitas Dei manet in eo?

Ad finem etiam eumdem, quia prop- Ad finem etiam eumdem, quia prop- ter idem diligit proximum propter quod ter idem diligit proximum propter quod diligit seipsum et hoc est propter salu- diligit seipsum et hoc est propter salu- tem æternam, propter quam facit quid- tem æternam, propter quam facit quid- quid facit. Deuter. xxxIII, 3: Dilexit quid facit. Deuter. xxxIII, 3: Dilexit populos. Et propter quid dilexerit, sub- populos. Et propter quid dilexerit, sub- dit dicens Omnes sancti in manu illius dit dicens Omnes sancti in manu illius sunt. Sic diligitur in Deo amicus: et sunt. Sic diligitur in Deo amicus: et

59 59

propter Deum convertendus diligitur propter Deum convertendus diligitur inimicus. inimicus.

Sic ergo, « Diliges proximum tuum Sic ergo, « Diliges proximum tuum sicut teipsum. » sicut teipsum. »

Si autem faciliter hunc passum dile- Si autem faciliter hunc passum dile- ctionis vellemus exponere, diceremus, ctionis vellemus exponere, diceremus, quia una charitas accipitur in affectu, quia una charitas accipitur in affectu, et accipitur in effectu. In affectu, quan- et accipitur in effectu. In affectu, quan- titas ejus mensuratur ad Deum : et in titas ejus mensuratur ad Deum : et in effectu mensuratur ad proximum. effectu mensuratur ad proximum.

In mensura autem affectus ad Deum, In mensura autem affectus ad Deum, qui bonorum nostrorum non indiget, qui bonorum nostrorum non indiget, mensuratur secundum duas animæ par- mensuratur secundum duas animæ par- tes motivam videlicet, et apprehen- tes motivam videlicet, et apprehen- sivam : sive affectivam, et intellecti- sivam : sive affectivam, et intellecti- quod idem est. quod idem est.

vam vam

: :

Et si mensuratur secundum partem Et si mensuratur secundum partem affectivam vel motivam, non potest affectivam vel motivam, non potest mensurari nisi duobus : uno, quod est mensurari nisi duobus : uno, quod est sicut motum et affectum imperans : sicut motum et affectum imperans : et altero, quod est sicut exsequens. et altero, quod est sicut exsequens.

Imperans autem motum est cor, quod Imperans autem motum est cor, quod est omnis motus et affectus principium : est omnis motus et affectus principium : et quoad hoc dicit : « Diliges Dominum et quoad hoc dicit : « Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo. » Pro- Deum tuum ex toto corde tuo. » Pro- verb. iv, 23 Omni custodia serva cor verb. iv, 23 Omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso vita procedit, hoc tuum, quia ex ipso vita procedit, hoc est, omnis motus vitæ. est, omnis motus vitæ.

Si autem mensuratur eo quod motum Si autem mensuratur eo quod motum exsequitur, hoc est vires quæ ad motus exsequitur, hoc est vires quæ ad motus charitatis exercentur et expenduntur : charitatis exercentur et expenduntur : et sic dicit : «Diliges Dominum Deum et sic dicit : «Diliges Dominum Deum tuum ex omnibus viribus tuis, » quia tuum ex omnibus viribus tuis, » quia vires expendit charitas. Dicit sponsa in vires expendit charitas. Dicit sponsa in Canticis, v, 8: Nuntiate dilecto quia Canticis, v, 8: Nuntiate dilecto quia amore langueo. amore langueo.

Si autem mensuratur secundum par- Si autem mensuratur secundum par- tem apprehensivam sive intellectivam, tem apprehensivam sive intellectivam, hoc iterum contingit duobus modis: uno hoc iterum contingit duobus modis: uno quidem secundum veritatis intellectum quidem secundum veritatis intellectum et acceptionem et hoc est quod dicit : et acceptionem et hoc est quod dicit : «Diliges Dominum Deum tuum ex tota «Diliges Dominum Deum tuum ex tota anima tua, » quia non est in homine anima tua, » quia non est in homine anima nisi intellectiva: sensibilis enim anima nisi intellectiva: sensibilis enim et vegetabilis partes sunt potentiæ et et vegetabilis partes sunt potentiæ et non animæ et ideo dicit Philosophus in non animæ et ideo dicit Philosophus in X Ethicorum, quod « homo est solus X Ethicorum, quod « homo est solus intellectus. >> intellectus. >>

Aut etiam mensuratur secundum acce- Aut etiam mensuratur secundum acce-

28 28

60 60

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ptæ vel intellectæ sive apprehensæ veri- ptæ vel intellectæ sive apprehensæ veri- tatis collationem et sic dicitur : « Di- tatis collationem et sic dicitur : « Di- liges Dominum Deum tuum ex omni liges Dominum Deum tuum ex omni mente tua, » quia, sicut diximus, mens mente tua, » quia, sicut diximus, mens a mensurando dicta sive metiendo, ra- a mensurando dicta sive metiendo, ra- tionem supponit conferentem accepta tionem supponit conferentem accepta per intellectum, et probantem quid se- per intellectum, et probantem quid se- quatur ex acceptis: sicut dicit Aposto- quatur ex acceptis: sicut dicit Aposto- lus, I ad Thessal. v, 21 et 22 : Omnia lus, I ad Thessal. v, 21 et 22 : Omnia probate quod bonum est tenete. Ab probate quod bonum est tenete. Ab omni specie mala abstinete vos. omni specie mala abstinete vos.

Si autem mensuranda est secundum Si autem mensuranda est secundum effectum, tunc dilatatur in opere ad pro- effectum, tunc dilatatur in opere ad pro- ximum per modum qui dictus est. ximum per modum qui dictus est.

: :

Ordinatur autem ista secundum ratio- Ordinatur autem ista secundum ratio- nem quia enim imperans est ante ex- nem quia enim imperans est ante ex- sequens ideo duo imperantia sunt ante sequens ideo duo imperantia sunt ante duo exsequentia. Inter exsequentia au- duo exsequentia. Inter exsequentia au- tem id ponitur ante, quod est essentia- tem id ponitur ante, quod est essentia- lius ad virtutem et hoc sunt vires ope- lius ad virtutem et hoc sunt vires ope- rantes ante mentem mensurantem. Et rantes ante mentem mensurantem. Et quia dilectio affectus est ante dilectio- quia dilectio affectus est ante dilectio- nem effectus, ideo dilectionem Dei ponit nem effectus, ideo dilectionem Dei ponit ante dilectionem proximi. Ruth, 111, 9 : ante dilectionem proximi. Ruth, 111, 9 : Expande pallium tuum,... quia pro- Expande pallium tuum,... quia pro- pinquus es, hoc est, pallium charitatis pinquus es, hoc est, pallium charitatis in latum propinquitatis per omnem dif- in latum propinquitatis per omnem dif- ferentiam proximi expande. ferentiam proximi expande.

Et hæc expositio de duobus mandatis Et hæc expositio de duobus mandatis charitatis inter alias convenientior esse charitatis inter alias convenientior esse videtur. Tamen si hæc quæ dicta sunt videtur. Tamen si hæc quæ dicta sunt hic, his quæ super Matthæum dicta sunt hic, his quæ super Matthæum dicta sunt addantur, melius potest intelligi '. addantur, melius potest intelligi '.

« Dixitque illi : Recte respondisti : « Dixitque illi : Recte respondisti : hoc fac, et vives. » hoc fac, et vives. »

Ecce vera salutaris justitiæ ostensio, Ecce vera salutaris justitiæ ostensio, accepta de responsis legis quæ calum- accepta de responsis legis quæ calum- niam habere non poterant. niam habere non poterant.

Dicit ergo « Recte respondisti. » Dicit ergo « Recte respondisti. » Luc. xix, 12 De ore tuo te judico, Luc. xix, 12 De ore tuo te judico, serve nequam. Psal. XLIX, 21: Arguam serve nequam. Psal. XLIX, 21: Arguam te, et statuam contra faciem tuam. te, et statuam contra faciem tuam.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Enarrationes in Mat- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Enarrationes in Mat- thæum, xx11, 37 et 38. Tom. XXI hujusce novæ thæum, xx11, 37 et 38. Tom. XXI hujusce novæ

« Hoc fac, et vives. » « Hoc fac, et vives. »

« Hoc fac, »in opere. Jacob. 1, 25 : « Hoc fac, »in opere. Jacob. 1, 25 : Qui perspexerit in legem perfectam li- Qui perspexerit in legem perfectam li- bertatis,... non auditor obliviosus fa- bertatis,... non auditor obliviosus fa- ctus, sed factor operis hic beatus in ctus, sed factor operis hic beatus in facto suo erit. Psal. cx, 10: Intellectus facto suo erit. Psal. cx, 10: Intellectus bonus omnibus facientibus eum : lau- bonus omnibus facientibus eum : lau- datio ejus manet in sæculum sæculi. datio ejus manet in sæculum sæculi.

« Fac » ergo in merito sicut legis et « Fac » ergo in merito sicut legis et intelligis, « et vives » possessione vitæ intelligis, « et vives » possessione vitæ æternæ. Et ideo consignificat in verbo æternæ. Et ideo consignificat in verbo vivendi tempus futurum, cujus nullus est vivendi tempus futurum, cujus nullus est finis. Ad Roman. VIII, 13: Si spiritu finis. Ad Roman. VIII, 13: Si spiritu facta carnis mortificaveritis, vivetis. facta carnis mortificaveritis, vivetis. Spiritus autem quo facta carnis mor- Spiritus autem quo facta carnis mor- tificantur, spiritus est charitatis : quia tificantur, spiritus est charitatis : quia in hoc est verum quod dicitur, Cantic. in hoc est verum quod dicitur, Cantic. VIII, 6 Fortis est ut mors dilectio. VIII, 6 Fortis est ut mors dilectio. Iste calor charitatis est, quo calefacta Iste calor charitatis est, quo calefacta est caro pueri (quando se super eum est caro pueri (quando se super eum expandit Propheta magnus, potens in expandit Propheta magnus, potens in opere et sermone) et morte fugata revi- opere et sermone) et morte fugata revi- xit. Quomodo enim non vivet, in quo xit. Quomodo enim non vivet, in quo continue spirat spiritus vitæ ? Charitas continue spirat spiritus vitæ ? Charitas autem est spiritus vitæ, quia Spiritus autem est spiritus vitæ, quia Spiritus sanctus est. Ad Roman. vIII, 2 Lex sanctus est. Ad Roman. vIII, 2 Lex spiritus vitæ in Christo Jesu liberavit spiritus vitæ in Christo Jesu liberavit me a lege peccati et mortis. Quod de me a lege peccati et mortis. Quod de charitate exponit Glossa, ibidem. charitate exponit Glossa, ibidem.

« Ille autem volens justificare se- « Ille autem volens justificare se- ipsum, dixit ad Jesum: Et quis est ipsum, dixit ad Jesum: Et quis est meus proximus? »> meus proximus? »>

Hic tangitur convictio hypocrisis Hic tangitur convictio hypocrisis ejusdem tentatoris, qui ante de malitia ejusdem tentatoris, qui ante de malitia tentationis convictus est. tentationis convictus est.

Dividitur autem in quatuor partes: in Dividitur autem in quatuor partes: in quarum prima continetur quærentis si- quarum prima continetur quærentis si- mulatio in secunda, simulatoris in mulatio in secunda, simulatoris in parabolica similitudine instructio in parabolica similitudine instructio in tertia, instructi per parabolam inquisi- tertia, instructi per parabolam inquisi- tio in quarta, per occasionem accep- tio in quarta, per occasionem accep- tam ex responsis ipsius confutatio. tam ex responsis ipsius confutatio.

editionis. editionis.

Cf. IV Regum, 1v, 34. Cf. IV Regum, 1v, 34.

IN EVANG. LUCÆ, X-30. IN EVANG. LUCÆ, X-30.

De primo autem dicit duo: simulatio- De primo autem dicit duo: simulatio- nem, et simulatoris, ut se occultet quæ- nem, et simulatoris, ut se occultet quæ- stionem. stionem.

De simulatione dicit « Ille autem De simulatione dicit « Ille autem volens justificare seipsum, » hoc est, volens justificare seipsum, » hoc est, justum ostendere, putans se coram ho- justum ostendere, putans se coram ho- mine et non coram Deo stare. Et ideo, mine et non coram Deo stare. Et ideo, Matth. XXIII, 27, dicit Dominus, quod Matth. XXIII, 27, dicit Dominus, quod ipse et similes sui similes sunt sepulcris ipse et similes sui similes sunt sepulcris dealbatis, quæ a foris videntur homini- dealbatis, quæ a foris videntur homini- bus speciosa, intrinsecus autem sunt ple- bus speciosa, intrinsecus autem sunt ple- na spurcitia et omni immunditia. Job, na spurcitia et omni immunditia. Job, xxxvi, 13 Simulatores et callidi pro- xxxvi, 13 Simulatores et callidi pro- vocant iram Dei. Matth. vi, 1 : Attendite vocant iram Dei. Matth. vi, 1 : Attendite ne justitiam vestram faciatis coram ne justitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis. Contra hominibus, ut videamini ab eis. Contra quod dicit Daniel, 1x, 18: Non enim quod dicit Daniel, 1x, 18: Non enim in justificationibus nostris prosternimus in justificationibus nostris prosternimus preces ante faciem tuam, sed in mise- preces ante faciem tuam, sed in mise- rationibus tuis multis. rationibus tuis multis.

« Dixit ad Jesum, » de quo dicitur, « Dixit ad Jesum, » de quo dicitur, Joan. 11, 25, quod opus ei non erat, ut Joan. 11, 25, quod opus ei non erat, ut quis testimonium perhiberet de homine, quis testimonium perhiberet de homine, ipse enim sciebat quid esset in homine. ipse enim sciebat quid esset in homine.

<< Et quis est meus proximus ? » << Et quis est meus proximus ? »

Aut enim iste nescivit quis esset pro- Aut enim iste nescivit quis esset pro- ximus in opere et actu proximi : aut ximus in opere et actu proximi : aut scivit, sed finxit se nescire. Si nescivit, scivit, sed finxit se nescire. Si nescivit, tunc non ad intellectum legis legit le- tunc non ad intellectum legis legit le- gem. Et sic dicit Glossa quædam, quod gem. Et sic dicit Glossa quædam, quod Legisperitus ut sapienter respondisse Legisperitus ut sapienter respondisse dicatur, primum se legis fatetur igno- dicatur, primum se legis fatetur igno- rare mandatum : quia humiliari recu- rare mandatum : quia humiliari recu- sans, et seipsum justificare volens, ar- sans, et seipsum justificare volens, ar- cana non potest videre quæ revelantur cana non potest videre quæ revelantur parvulis Christi. Cui Dominus ita re- parvulis Christi. Cui Dominus ita re- sponsum temperat, ut omnis qui miseri- sponsum temperat, ut omnis qui miseri- cordiam facit, proximus esse intelliga- cordiam facit, proximus esse intelliga- tur. Specialiter ipse Dei Filius, qui no- tur. Specialiter ipse Dei Filius, qui no- bis per humanitatem proximus esse bis per humanitatem proximus esse designatur ex factis. Si autem scivit designatur ex factis. Si autem scivit quis erat proximus, tunc simulator fuit. quis erat proximus, tunc simulator fuit.

1 Vulgata habet suscipiens, non suspiciens. 1 Vulgata habet suscipiens, non suspiciens. « Suscipiens, ut dicit D. Fillion, expression « Suscipiens, ut dicit D. Fillion, expression solennelle pour introduire la parabole. solennelle pour introduire la parabole. Todaбwy, dont elle est la traduction littérale, Todaбwy, dont elle est la traduction littérale,

61 61

Et hoc verius videtur esse secundum Et hoc verius videtur esse secundum litteram, quæ dicit quod voluit justifi- litteram, quæ dicit quod voluit justifi- care seipsum quia aliquo modo potest care seipsum quia aliquo modo potest ignorare aliquis cognationem proximi, ignorare aliquis cognationem proximi, et negare ideo quod forte per actum et negare ideo quod forte per actum se elongat et operationem. Job, xix, 14: se elongat et operationem. Job, xix, 14: Dereliquerunt me propinqui mei: et Dereliquerunt me propinqui mei: et qui me noverant, obliti sunt mei. Sed qui me noverant, obliti sunt mei. Sed nullus potest ignorare eum qui secun- nullus potest ignorare eum qui secun- dum actum et opus appropinquat : quia dum actum et opus appropinquat : quia asinus nec bos illum ignorat. Isa. 1, 3 : asinus nec bos illum ignorat. Isa. 1, 3 : Cognovit bos possessorem suum, et asi- Cognovit bos possessorem suum, et asi- nus præsepe domini sui. Et ideo pro nus præsepe domini sui. Et ideo pro multa ingratitudine, quæ fuit in isto ad multa ingratitudine, quæ fuit in isto ad omnes beneficos suos: et pro multa omnes beneficos suos: et pro multa

simulatione sua motus Dominus fuit. simulatione sua motus Dominus fuit. Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Suscipiens autem Jesus, dixit : « Suscipiens autem Jesus, dixit : Homo quidam descendebat ab Jeru- Homo quidam descendebat ab Jeru- salem in Jericho, et incidit in latro- salem in Jericho, et incidit in latro- nes, qui etiam despoliaverunt eum, nes, qui etiam despoliaverunt eum, et plagis impositis abierunt, semivivo et plagis impositis abierunt, semivivo relicto. » relicto. »

1 1

« Suspiciens autem Jesus » in cœ- « Suspiciens autem Jesus » in cœ- lum, pro multa hominis ingratitudine et lum, pro multa hominis ingratitudine et simulatione ostendens in sua in cœlum simulatione ostendens in sua in cœlum adspectione, quantum peccaret sic si- adspectione, quantum peccaret sic si- mulando, et ingratitudinis vitio: ita mulando, et ingratitudinis vitio: ita suspiciens in cœlum in morte Lazari, suspiciens in cœlum in morte Lazari, ostendens quam profunde eum mors ostendens quam profunde eum mors absorbuerat. Joan. XI, 41: Jesus au- absorbuerat. Joan. XI, 41: Jesus au- tem elevatis sursum oculis. tem elevatis sursum oculis.

«Dixit. » Hic autem incipit per simi- «Dixit. » Hic autem incipit per simi- litudinem parabolica instructio. Utrum litudinem parabolica instructio. Utrum autem istud ad litteram factum sit sicut autem istud ad litteram factum sit sicut hic narratur, an per similitudinem ita hic narratur, an per similitudinem ita aptatum sit, responsione non est deter- aptatum sit, responsione non est deter- minatum et ideo sub dubio relnqui- minatum et ideo sub dubio relnqui- tur quia si ita non fuit, tamen sic esse tur quia si ita non fuit, tamen sic esse potuit. Et probabilius est quod ita sicut potuit. Et probabilius est quod ita sicut

ne se trouve qu'en ce passage du Nouveau ne se trouve qu'en ce passage du Nouveau Testament: mais les classiques emploient sou- Testament: mais les classiques emploient sou- vent ce verbe dans le sens de « répondre. » vent ce verbe dans le sens de « répondre. »

30 30

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

narratur acciderit: quia adhuc deser- narratur acciderit: quia adhuc deser- tum quoddam interjacet inter Jerusa- tum quoddam interjacet inter Jerusa- lem et Jericho, ubi multi transeuntes lem et Jericho, ubi multi transeuntes periclitantur. periclitantur.

Dividitur autem ista similitudo in Dividitur autem ista similitudo in tria in quorum primo de periculo agi- tria in quorum primo de periculo agi- tur sauciati in secundo autem de duri- tur sauciati in secundo autem de duri- tia et immisericordia eorum qui vide- tia et immisericordia eorum qui vide- bantur esse proximi in tertio, de mi- bantur esse proximi in tertio, de mi- sericordia ejus secundum operationem sericordia ejus secundum operationem et actum proximi, licet secundum cogna- et actum proximi, licet secundum cogna- tionem esset longinquus et alienus. tionem esset longinquus et alienus.

In primo autem horum quatuor de- In primo autem horum quatuor de- terminantur via scilicet hominis in terminantur via scilicet hominis in periculum incidentis, ministerium peri- periculum incidentis, ministerium peri- culi, perpetratio sceleris, et crudelis ab- culi, perpetratio sceleris, et crudelis ab- jectio et derelictio semivivi. jectio et derelictio semivivi.

Quatuor autem dicit circa primum : Quatuor autem dicit circa primum : naturam scilicet periclitati sub metapho- naturam scilicet periclitati sub metapho- ra, causam periculi a quo recessit, ur- ra, causam periculi a quo recessit, ur- bem quam reliquit, et in quam tendebat bem quam reliquit, et in quam tendebat cum periclitari incepit. cum periclitari incepit.

De primo dicit : De primo dicit :

<< Homo. » << Homo. »

Adam homo interpretatur, et genus Adam homo interpretatur, et genus humanum significat: quia omnis homo humanum significat: quia omnis homo in natura est Adam, ut dicit Anselmus. in natura est Adam, ut dicit Anselmus.

«Quidam » autem dicitur in ratione «Quidam » autem dicitur in ratione dignitatis, in qua singulare antequam dignitatis, in qua singulare antequam caderet habuit privilegium. Genes. III, caderet habuit privilegium. Genes. III, 22 Ecce Adam, sive homo, quasi unus 22 Ecce Adam, sive homo, quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum et ex nobis factus est, sciens bonum et malum. Genes. 2 : Vocavit nomen malum. Genes. 2 : Vocavit nomen ejus Adam, hoc est, homo. Genes. ejus Adam, hoc est, homo. Genes. 26 26

V, V,

Faciamus hominem ad imaginem Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. Omnis qui- et similitudinem nostram. Omnis qui- dem homo in natura: quilibet autem dem homo in natura: quilibet autem peccans homo in persona, significatur peccans homo in persona, significatur in hac similitudine. in hac similitudine.

« Descendebat. » « Descendebat. »

Ecce causa periculi sub metaphora Ecce causa periculi sub metaphora significata. Descensus enim est in pec- significata. Descensus enim est in pec-

1 Zachar. v, 7 et 8: Et ecce talentum plumbi 1 Zachar. v, 7 et 8: Et ecce talentum plumbi portabatur, et ecce mulier una sedens in medio portabatur, et ecce mulier una sedens in medio

catum inclinatio: in quo a gratia Dei, catum inclinatio: in quo a gratia Dei, et a dignitate naturæ, et a custodia An- et a dignitate naturæ, et a custodia An- gelorum descenditur. Isa. LII, 4 In gelorum descenditur. Isa. LII, 4 In Ægyptum descendit populus meus in Ægyptum descendit populus meus in principio, ut colonus esset ibi. Descensio principio, ut colonus esset ibi. Descensio ista inclinationem significat hominis in ista inclinationem significat hominis in peccatum ad regionem, quæ mortis, peccatum ad regionem, quæ mortis, moeroris, et tenebrarum est plena. moeroris, et tenebrarum est plena.

Dicit autem « Descendebat, » a præte- Dicit autem « Descendebat, » a præte- rito in præsens continuans descensiones rito in præsens continuans descensiones suas, sicut gravis corde. Psal. IV, 3: suas, sicut gravis corde. Psal. IV, 3: Filii hominum, usquequo gravi corde? Filii hominum, usquequo gravi corde? ut quid diligitis vanitatem, et quæritis ut quid diligitis vanitatem, et quæritis mendacium? Semper enim deorsum mendacium? Semper enim deorsum tendit, qui cor suum gravat per pecca- tendit, qui cor suum gravat per pecca- tum quia, sicut dicitur, Zachar. v, 7 tum quia, sicut dicitur, Zachar. v, 7 et 8, iniquitas sedet super talentum et 8, iniquitas sedet super talentum plumbi 1. plumbi 1.

Dicit autem quid reliquit : Dicit autem quid reliquit :

« Ab Jerusalem, »> « Ab Jerusalem, »>

Ad litteram. Sed figurative intelligit Ad litteram. Sed figurative intelligit illam, quæ sursum est Jerusalem, quæ illam, quæ sursum est Jerusalem, quæ libera est, quæ est mater nostra 2 : quæ libera est, quæ est mater nostra 2 : quæ nomine et interpretatione visio æternæ nomine et interpretatione visio æternæ et internæ pacis interpretatur, ubi nul- et internæ pacis interpretatur, ubi nul- læ latronum insidiæ : ubi, sicut dicitur, læ latronum insidiæ : ubi, sicut dicitur, Isa. xxxi, 18 Sedebit populus Domini Isa. xxxi, 18 Sedebit populus Domini in pulchritudine pacis, et in taberna- in pulchritudine pacis, et in taberna- culis fiduciæ, et in requie opulenta. culis fiduciæ, et in requie opulenta. Ab ista descendit, quando peccato Ab ista descendit, quando peccato consensum dedit, consensum dedit,

« In Jericho, » « In Jericho, »

Quæ interpretatur luna vel defectus : Quæ interpretatur luna vel defectus : quia sicut dicitur, Eccli. xxv, 12 : quia sicut dicitur, Eccli. xxv, 12 : Homo sanctus in sapientia manet sicut Homo sanctus in sapientia manet sicut sol nam stultus sicut luna mutatur. sol nam stultus sicut luna mutatur. Et ex hoc, in defectus omnes quos patitur Et ex hoc, in defectus omnes quos patitur incidit. Psal. xxx, 11 Defecit in do- incidit. Psal. xxx, 11 Defecit in do- lore vita mea, et anni mei in gemitibus. lore vita mea, et anni mei in gemitibus. Infirmata est in paupertate virtus mea. Infirmata est in paupertate virtus mea. In intellectu igitur et sensu menstruis In intellectu igitur et sensu menstruis defectibus subjacuit ut luna : in omni- defectibus subjacuit ut luna : in omni-

amphora. Et dixit: Hæc est impietas, etc. amphora. Et dixit: Hæc est impietas, etc. 2 Ad Galat. IV, 26. 2 Ad Galat. IV, 26.

IN EVANG. LUCÆ, X-30. IN EVANG. LUCÆ, X-30.

bus autem aliis defecit in infirmitatibus bus autem aliis defecit in infirmitatibus ad bonum ex paupertate spoliorum, ad bonum ex paupertate spoliorum, quam incidit ex quo spoliatus fuit. quam incidit ex quo spoliatus fuit.

« Et incidit in latrones. »> « Et incidit in latrones. »>

Tangit in ministerio periculorum pri- Tangit in ministerio periculorum pri- mum auctores sceleris, dicens : « Incidit mum auctores sceleris, dicens : « Incidit in latrones. » in latrones. »

Et bene dicit: « Incidit, » quia nemo Et bene dicit: « Incidit, » quia nemo ex intentione vult peccatum: cum pec- ex intentione vult peccatum: cum pec- catum, sicut dicit Dionysius, sit invo- catum, sicut dicit Dionysius, sit invo- luntarium et præter intentionem, incau- luntarium et præter intentionem, incau- sale, infœcundum, et pigrum. Et ideo sale, infœcundum, et pigrum. Et ideo dicit Augustinus quod « peccatum est dicit Augustinus quod « peccatum est actus incidens ex defectu boni. >> actus incidens ex defectu boni. >>

Et ideo, «incidit, » quia licet ex in- Et ideo, «incidit, » quia licet ex in- tentione in commutabili bono delectari tentione in commutabili bono delectari vellet, tamen ex intentione abstrahi ab vellet, tamen ex intentione abstrahi ab incommutabili bono non intendit : sed incommutabili bono non intendit : sed hoc incidit, quia frui volebat utendis. hoc incidit, quia frui volebat utendis. Et sicut dicit Beatus Bernardus : « Ne- Et sicut dicit Beatus Bernardus : « Ne- «mo simul sapere potest quæ sursum «mo simul sapere potest quæ sursum « sunt, et quæ super terram 1. >> « sunt, et quæ super terram 1. >>

: :

Sic ergo incidit « in latrones. » Ecce Sic ergo incidit « in latrones. » Ecce ministri sceleris. Latro autem est aper- ministri sceleris. Latro autem est aper- te spolians. Fur autem a furno, quod te spolians. Fur autem a furno, quod nigrum, dictus est, qui clam insidiatur. nigrum, dictus est, qui clam insidiatur. Latro autem est diabolus aperte ten- Latro autem est diabolus aperte ten- tans et fur, quando occulte insidiatur. tans et fur, quando occulte insidiatur. Abdiæ, . 5 Si fures introissent ad te, Abdiæ, . 5 Si fures introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo con- si latrones per noctem, quomodo con- licuisses? Latro enim et fur jus non licuisses? Latro enim et fur jus non habent, sed invito domino contrectant habent, sed invito domino contrectant ea quæ auferunt. Ita diabolus jus non ea quæ auferunt. Ita diabolus jus non habuit in homine, sed spolia contrecta- habuit in homine, sed spolia contrecta- vit malitiosa voluntate, et Dei permis- vit malitiosa voluntate, et Dei permis- sione. Joan. x, 1: Qui ascendit aliun- sione. Joan. x, 1: Qui ascendit aliun- de, ille fur est et latro. Osee, VII, 1: de, ille fur est et latro. Osee, VII, 1: Fur ingressus est spolians, latrunculus Fur ingressus est spolians, latrunculus foris. foris.

In tales ergo incidit latrones. In tales ergo incidit latrones.

« Qui etiam despoliaverunt eum. » « Qui etiam despoliaverunt eum. »

Ecce sceleris ministerium duplex. Ecce sceleris ministerium duplex. Despoliaverunt autem eum gratuitis, Despoliaverunt autem eum gratuitis,

1 Ad Coloss. III, 2. 1 Ad Coloss. III, 2.

63 63

auferentes salutis habitum, de quo dici- auferentes salutis habitum, de quo dici- tur, Isa. LXI, 10: Induit me Dominus ve- tur, Isa. LXI, 10: Induit me Dominus ve- stimentis salutis et indumento justitiæ stimentis salutis et indumento justitiæ circumdedit me. Sic fratres Joseph exue- circumdedit me. Sic fratres Joseph exue- runt Joseph tunicam polymitam, quam runt Joseph tunicam polymitam, quam fecerat ei pater suus. Gratiam enim et fecerat ei pater suus. Gratiam enim et virtutes perdit homo, quando diabolo sua- virtutes perdit homo, quando diabolo sua- dente et præcipitante cadit in peccatum. dente et præcipitante cadit in peccatum.

« Et plagis impositis, » « Et plagis impositis, »

Quia in naturalibus bonis vulnera gra- Quia in naturalibus bonis vulnera gra- vissima intulerunt. Naturale enim bo- vissima intulerunt. Naturale enim bo- num est in ordine cordis ad bonum co- num est in ordine cordis ad bonum co- gnoscendum, credendum, volendum, ope- gnoscendum, credendum, volendum, ope- randum, consequendum, et retinendum : randum, consequendum, et retinendum : quod qualiter vulneratum sit, patet om- quod qualiter vulneratum sit, patet om- nibus qui niti voluerint ad bonum, et nibus qui niti voluerint ad bonum, et difficultatem sentiunt in his quæ dicta difficultatem sentiunt in his quæ dicta sunt, Isa. 1, 6: Vulnus, et livor, et pla- sunt, Isa. 1, 6: Vulnus, et livor, et pla- ga tumens, non est circumligata, nec cu- ga tumens, non est circumligata, nec cu- rata medicamine, neque fota oleo. Quia rata medicamine, neque fota oleo. Quia neque ligata ligamentis præceptorum, nec neque ligata ligamentis præceptorum, nec curata medicamine sacramentorum, ne- curata medicamine sacramentorum, ne- que fota oleo misericordiæ ministrorum que fota oleo misericordiæ ministrorum et compassionum. Job, xvi, 15: Conci- et compassionum. Job, xvi, 15: Conci- dit me vulnere super vulnus, irruit in dit me vulnere super vulnus, irruit in me quasi gigas. Quia peccato post pec- me quasi gigas. Quia peccato post pec- catum continuo vulneratur naturale bo- catum continuo vulneratur naturale bo-

num. num.

<< Abierunt, » << Abierunt, »

Per dissimulationem ad tempus, non Per dissimulationem ad tempus, non tamen cessantes ab insidiis ante mortem. tamen cessantes ab insidiis ante mortem. Psal. x secund. Hebræos, 8: Sedet in Psal. x secund. Hebræos, 8: Sedet in insidiis cum divitibus in occultis, ut in- insidiis cum divitibus in occultis, ut in- terficiat innocentem. Divites sunt Dæmo- terficiat innocentem. Divites sunt Dæmo- nes multos spoliantes. nes multos spoliantes.

<< Semivivo relicto, » << Semivivo relicto, »

Quia mortuus fuit, vita gratiæ per cul- Quia mortuus fuit, vita gratiæ per cul- pam privatus, et in vita naturæ profunde pam privatus, et in vita naturæ profunde vulneratus, solam imaginem in qua crea- vulneratus, solam imaginem in qua crea- tus est retinens. Psal. xxxvIII, 7: In ima- tus est retinens. Psal. xxxvIII, 7: In ima- gine pertransit homo. Job, xix, 9 et 10: gine pertransit homo. Job, xix, 9 et 10:

2 Cf. Genes. xXXVII, 23. 2 Cf. Genes. xXXVII, 23.

31 31

64 64

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Spoliavit me gloria mea, et abstulit coro- Spoliavit me gloria mea, et abstulit coro- nam de capite meo. Destruxit me undique, nam de capite meo. Destruxit me undique, et pereo. Gloria enim conscientiæ in gra- et pereo. Gloria enim conscientiæ in gra- tiæ perditione spoliatur: corona lapidum tiæ perditione spoliatur: corona lapidum pretiosorum perditur in ornatu virtutum: pretiosorum perditur in ornatu virtutum: destruitur homo undique in habitu natu- destruitur homo undique in habitu natu- ralium bonorum: et sic volutatur de pec- ralium bonorum: et sic volutatur de pec- cato in peccatum, et perit. cato in peccatum, et perit.

« Accidit autem ut sacerdos quidam « Accidit autem ut sacerdos quidam descenderet eadem via: et viso illo, descenderet eadem via: et viso illo, præterivit. >> præterivit. >>

Hic tangit similitudinem propinquorum Hic tangit similitudinem propinquorum secundum opus et actum proximi non secundum opus et actum proximi non appropinquantium. appropinquantium.

Et habet duas partes secundum duo Et habet duas partes secundum duo genera propinquorum non appropin- genera propinquorum non appropin- quantium. quantium.

Tangit autem tria debitum appropin- Tangit autem tria debitum appropin- quandi, inexcusabilitatem, et appropin- quandi, inexcusabilitatem, et appropin- quationis dissimulationem. quationis dissimulationem.

De primo dicit: «Accidit autem : » De primo dicit: «Accidit autem : » quia etiam quod sacerdos infirmitate in quia etiam quod sacerdos infirmitate in manus latronum cadit, accidit et præter manus latronum cadit, accidit et præter intentionem fit: ut dicitur, ad Hebr. v, intentionem fit: ut dicitur, ad Hebr. v, 2 et 3 Quoniam et ipse Pontifex cir- 2 et 3 Quoniam et ipse Pontifex cir- cumdatus est infirmitate: et propterea cumdatus est infirmitate: et propterea debet, quemadmodum pro populo, ita debet, quemadmodum pro populo, ita etiam et pro semetipso offerre pro pecca- etiam et pro semetipso offerre pro pecca- tis. tis.

« Ut sacerdos quidam, » « Ut sacerdos quidam, »

Legis veteris habens sacerdotium. Legis veteris habens sacerdotium. Psal. xcv, 6: Moyses et Aaron in sa- Psal. xcv, 6: Moyses et Aaron in sa- cerdotibus ejus. Et in hoc notatur debi- cerdotibus ejus. Et in hoc notatur debi- tum quia sacerdotis officium est subve- tum quia sacerdotis officium est subve- nire infirmis, et impendere curam. Quia, nire infirmis, et impendere curam. Quia, sicut dicitur, Levit.xiv, per decursum, et sicut dicitur, Levit.xiv, per decursum, et xvi, 6 : ad Hebr. v, 3 et vii, 27, sacerdos xvi, 6 : ad Hebr. v, 3 et vii, 27, sacerdos offerre habet pro populo, et orare, et cu- offerre habet pro populo, et orare, et cu- rare infirmitates populi et immunditias. rare infirmitates populi et immunditias.

1 Ad Hebr. v, 8 et 9: Cum esset Filius Dei, 1 Ad Hebr. v, 8 et 9: Cum esset Filius Dei, didicit ex iis quæ passus est, obedientiam et con- didicit ex iis quæ passus est, obedientiam et con-

• « Descenderet, » • « Descenderet, »

Scilicet per tentationem. Ut, sicut dici- Scilicet per tentationem. Ut, sicut dici- tur, ad Hebr. v, 8, ex his quæ ipse pas- tur, ad Hebr. v, 8, ex his quæ ipse pas- sus esset, disceret compassionem 1. sus esset, disceret compassionem 1.

« Eadem via, » ut sit inexcusabilis, « Eadem via, » ut sit inexcusabilis, quod non invenit eum : modo autem sau- quod non invenit eum : modo autem sau- cium invenit, cium invenit,

« Et viso eo, » « Et viso eo, »

claudens viscera sua ab eo: quamvis es- claudens viscera sua ab eo: quamvis es- Non compassionis oculo, sed potius Non compassionis oculo, sed potius set loco compatriota, ordine pater, gene- set loco compatriota, ordine pater, gene- re frater, viso tamen eo duro oculo. Job, re frater, viso tamen eo duro oculo. Job, xxx, 21: Mutatus es mihi in crudelem, xxx, 21: Mutatus es mihi in crudelem,

et in duritia manus tuæ adversaris mihi. et in duritia manus tuæ adversaris mihi.

<< Præterivit, » << Præterivit, »

Nihil subventionis et misericordiæ im- Nihil subventionis et misericordiæ im- pendens. Thren. 1v, 3: Filia populi mei pendens. Thren. 1v, 3: Filia populi mei crudelis quasi struthio in deserto. Crude- crudelis quasi struthio in deserto. Crude- litas enim struthionis est quam determi- litas enim struthionis est quam determi- nat Job, xxxix, 16, quia duratur ad fi- nat Job, xxxix, 16, quia duratur ad fi- lios suos quasi non sint sui. Et sic sacer- lios suos quasi non sint sui. Et sic sacer- dotium veteris legis, in quo lex statum dotium veteris legis, in quo lex statum habuit, sauciato homini nullam curam habuit, sauciato homini nullam curam vel misericordiam impendit. vel misericordiam impendit.

<< Similiter autem et levita, cum es- << Similiter autem et levita, cum es- set secus locum et videret eum, per- set secus locum et videret eum, per- transiit. >> transiit. >>

Tangit hic similiter tria: debitum cu- Tangit hic similiter tria: debitum cu- randi, inexcusabilitatem, et curationis randi, inexcusabilitatem, et curationis subtractionem. subtractionem.

Dicit igitur « Similiter, simili de cau- Dicit igitur « Similiter, simili de cau- sa quia gratiam nullam contulit, sicut sa quia gratiam nullam contulit, sicut nec sacerdotium vel lex. Quia sicut præ- nec sacerdotium vel lex. Quia sicut præ- tereunte aliquo, qui curam sauciato non tereunte aliquo, qui curam sauciato non impedit, augetur dolor sauciati et gemi- impedit, augetur dolor sauciati et gemi- tus et non minuitur: ita lex et sacerdo- tus et non minuitur: ita lex et sacerdo- tium subintraverunt ut abundaret deli- tium subintraverunt ut abundaret deli- ctum, ex hoc quod delictum indicave- ctum, ex hoc quod delictum indicave-

summatus, factus est omnibus obtemperantibus summatus, factus est omnibus obtemperantibus sibi causa salutis æternæ, sibi causa salutis æternæ,

32 32

IN EVANG. LUCÆ, X-31, 32. IN EVANG. LUCÆ, X-31, 32.

runt et non curaverunt 1. Multi autem runt et non curaverunt 1. Multi autem etiam nostrorum sacerdotum non curant etiam nostrorum sacerdotum non curant sauciatos in peccatis, sed paucula illa sauciatos in peccatis, sed paucula illa (quæ a dæmonibus relicta sunt) tempora- (quæ a dæmonibus relicta sunt) tempora- lia tollunt et peccatorum vulnera non lia tollunt et peccatorum vulnera non curant per sinceram sacramentorum ex- curant per sinceram sacramentorum ex- hibitionem. Job, xxiv, 7: Nudos dimit- hibitionem. Job, xxiv, 7: Nudos dimit- tunt homines, indumenta tollentes, qui- tunt homines, indumenta tollentes, qui- bus non est operimentum in frigore. Et bus non est operimentum in frigore. Et sic faciunt domini in defendendo, advo. sic faciunt domini in defendendo, advo. cati in patrocinando, medici in curando : cati in patrocinando, medici in curando : et quilibet ad alterum est in affectu exa- et quilibet ad alterum est in affectu exa- etoris et latronis. Isa. III, 12: Populum etoris et latronis. Isa. III, 12: Populum meum exactores sui spoliaverunt. Jerem. meum exactores sui spoliaverunt. Jerem. vi, 13 A minore quippe usque ad ma- vi, 13 A minore quippe usque ad ma- jorem, omnes avaritiæ student. jorem, omnes avaritiæ student.

« Et Levita. » « Et Levita. »

Levita hic ab officio Levitæ dicitur, Levita hic ab officio Levitæ dicitur, qui minoris ordinis existens sacerdoti qui minoris ordinis existens sacerdoti obsequitur. Et allegorice quidem cuneum obsequitur. Et allegorice quidem cuneum significat Prophetarum, qui licet limpidis significat Prophetarum, qui licet limpidis oculis saucium viderit, tamen nec curavit oculis saucium viderit, tamen nec curavit nec curare potuit, sed verum ejus cura- nec curare potuit, sed verum ejus cura- torem indicavit. Moraliter autem quilibet torem indicavit. Moraliter autem quilibet ordinis inferioris curam et misericordiam ordinis inferioris curam et misericordiam non impendens, sed lucrum intendens non impendens, sed lucrum intendens per Levitam significatur: et maxime illi per Levitam significatur: et maxime illi qui curam sauciorum susceperunt, sicut qui curam sauciorum susceperunt, sicut Prælati et Judices Ecclesiarum. Mich. II, Prælati et Judices Ecclesiarum. Mich. II, 1 et 2 Contra Deum est manus eorum. 1 et 2 Contra Deum est manus eorum. Et concupierunt agros, et violenter tule- Et concupierunt agros, et violenter tule- runt. Isa. v, 23 : Qui justificatis impium runt. Isa. v, 23 : Qui justificatis impium pro muneribus, et justitiam aufertis ab pro muneribus, et justitiam aufertis ab e. Significantur autem et illi qui dissi- e. Significantur autem et illi qui dissi- mulant adjuvare, cum debeant et pos- mulant adjuvare, cum debeant et pos- sunt. Omnes enim isti de crudelitate ar- sunt. Omnes enim isti de crudelitate ar- guuntur. guuntur.

« Cum esset secus locum, » « Cum esset secus locum, »

Scilicet propinquus. Secus autem locum Scilicet propinquus. Secus autem locum Meu viam esse,significat rationem vicinita- Meu viam esse,significat rationem vicinita- tis et propinquitatis ex patria, et cognatio. tis et propinquitatis ex patria, et cognatio. me, et ordine. Psal. xxxvII, 12: Amici mei me, et ordine. Psal. xxxvII, 12: Amici mei

1 Cf. ad Roman. v, 20. 1 Cf. ad Roman. v, 20.

XXIII XXIII

65 65

et proximi mei adversum me appropin- et proximi mei adversum me appropin- quaverunt, et steterunt. quaverunt, et steterunt.

« Et videret eum, » « Et videret eum, »

Ut sit inexcusabilis. Matth. xxv, 43: Ut sit inexcusabilis. Matth. xxv, 43: Infirmus fui,... et non visitastis me. Infirmus fui,... et non visitastis me.

« Præterivit. » Jerem. vi, 23: Crude- « Præterivit. » Jerem. vi, 23: Crude- lis est, et non miserebitur. Isa. LXIII, lis est, et non miserebitur. Isa. LXIII, 15 Ubi est zelus tuus, et fortitudo tua, 15 Ubi est zelus tuus, et fortitudo tua, multitudo viscerum tuorum et miseratio- multitudo viscerum tuorum et miseratio- num tuarum ? Super me continuerunt num tuarum ? Super me continuerunt

se. se.

Similem fere in omnibus historiam Similem fere in omnibus historiam narrat Alexandro Aristoteles in libro narrat Alexandro Aristoteles in libro I de Regimine Dominorum, de Judæo et I de Regimine Dominorum, de Judæo et Gentili, præcipiens Alexandro ne um- Gentili, præcipiens Alexandro ne um- quam confidat de Judæo. Est autem hæc quam confidat de Judæo. Est autem hæc historia Judæus et Gentilis iter fecerunt historia Judæus et Gentilis iter fecerunt per desertum Judæus pede, et Gentilis per desertum Judæus pede, et Gentilis in jumento subvectus. Cum autem Judæus in jumento subvectus. Cum autem Judæus deficeret, Gentilis cibavit eum, et de deficeret, Gentilis cibavit eum, et de utribus suis potavit. Itinerantes autem ab utribus suis potavit. Itinerantes autem ab invicem quæsiverunt quibus legibus ute- invicem quæsiverunt quibus legibus ute- rentur. Gentilis dixit suam esse legem, rentur. Gentilis dixit suam esse legem, omnibus hominibus fidem tenere, bene- omnibus hominibus fidem tenere, bene- ficia impendere, misericordiam exhibere. ficia impendere, misericordiam exhibere. Econtra Judæus dixit suam esse legem, Econtra Judæus dixit suam esse legem, nulli fidem tenere nisi contribuli, nulli nulli fidem tenere nisi contribuli, nulli grates pro beneficiis exhibere nisi suæ es- grates pro beneficiis exhibere nisi suæ es- set legis, nulli etiam misericordiam facere set legis, nulli etiam misericordiam facere nisi carni suæ. Tandem lassato Judæo nisi carni suæ. Tandem lassato Judæo positus est a Gentili in jumento cum es- positus est a Gentili in jumento cum es- culento et poculento, qui statim abegit culento et poculento, qui statim abegit jumentum cum necessariis, dimisso Gen- jumentum cum necessariis, dimisso Gen- tili in periculis deserti. Sed ultor iniqui- tili in periculis deserti. Sed ultor iniqui- tatum Deus misit bestiam contra Judæum, tatum Deus misit bestiam contra Judæum, quæ dejectum de jumento prostravit et quæ dejectum de jumento prostravit et debilitavit et sic Gentilis in jumento re- debilitavit et sic Gentilis in jumento re- positus, a periculis deserti salvatus est. positus, a periculis deserti salvatus est. Cum autem improperaret Gentilis Judæo Cum autem improperaret Gentilis Judæo cur ingratus beneficiis, malum pro bono cur ingratus beneficiis, malum pro bono reddere voluisset, in excusationem præ- reddere voluisset, in excusationem præ- tendit legem, dicens: Hoc esse suæ le- tendit legem, dicens: Hoc esse suæ le- gis, quod alienigenis mala essent impen- gis, quod alienigenis mala essent impen- denda, etiam si beneficia essent recepta denda, etiam si beneficia essent recepta ab eis contra quod dicit Apostolus, ad ab eis contra quod dicit Apostolus, ad

5 5

34 34

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Roman. xi, 17 : Nulli malum pro malo Roman. xi, 17 : Nulli malum pro malo reddentes providentes bona non tantum reddentes providentes bona non tantum coram Deo, sed etiam coram omnibus ho- coram Deo, sed etiam coram omnibus ho- minibus. I ad Corinth. x, 32: Sine of- minibus. I ad Corinth. x, 32: Sine of- fensione estote Judæis, et Gentibus, et fensione estote Judæis, et Gentibus, et Ecclesia Dei. Ecclesia Dei.

« Samaritanus autem quidam iter « Samaritanus autem quidam iter faciens, venit secus eum et videns faciens, venit secus eum et videns eum, misericordia motus est. eum, misericordia motus est.

Et appropians alligavit vulnera ejus, Et appropians alligavit vulnera ejus, infundens oleum, et vinum : et impo- infundens oleum, et vinum : et impo- nens illum in jumentum suum, duxit nens illum in jumentum suum, duxit in stabulum, et curam ejus egit. » in stabulum, et curam ejus egit. »

Hic ostendit qualiter alienigena, secun- Hic ostendit qualiter alienigena, secun- dum opus et actum proximi appropians, dum opus et actum proximi appropians, proximior efficitur, quam cujuscumque proximior efficitur, quam cujuscumque ordinis vel gradus cognatus. ordinis vel gradus cognatus.

Dicit autem duo: scilicet, qualiter mi- Dicit autem duo: scilicet, qualiter mi- sericordia motus appropinquavit, et qua- sericordia motus appropinquavit, et qua- liter curam misericorditer impendit et liter curam misericorditer impendit et beneficia. beneficia.

In primo sex continentur: quorum In primo sex continentur: quorum primum descriptio est patriæ, quia alie- primum descriptio est patriæ, quia alie- nigena fuit eo quod vulneratus erat Je- nigena fuit eo quod vulneratus erat Je- rosolymitanus, et iste Samaritanus. Se- rosolymitanus, et iste Samaritanus. Se- cundum, quod eodem itinere ambulavit. cundum, quod eodem itinere ambulavit. Tertium, quod passu cordis et corporis Tertium, quod passu cordis et corporis ad eum venit, non pertransiens sicut alii ad eum venit, non pertransiens sicut alii duo fecerant. Quartum, quod nuntio pie- duo fecerant. Quartum, quod nuntio pie- tatis oculo vulnera ejus respexit. Quintum, tatis oculo vulnera ejus respexit. Quintum, quod misericordia intus motus visceribus quod misericordia intus motus visceribus pietatis est affectus. Sextum, quod con- pietatis est affectus. Sextum, quod con- gemens doloribus ejus, ad ipsum per gemens doloribus ejus, ad ipsum per compassionem appropinquavit. compassionem appropinquavit.

. .

Dicit igitur « Samaritanus quidam. » Dicit igitur « Samaritanus quidam. » Congruum nomen patriæ accepit: quia Congruum nomen patriæ accepit: quia Samaritanus custos interpretatur, qui sui Samaritanus custos interpretatur, qui sui custos et aliorum nihil non custoditum custos et aliorum nihil non custoditum relinqueret. Sui enim custos est qui se- relinqueret. Sui enim custos est qui se- ipsum intra terminos humanæ pietatis et ipsum intra terminos humanæ pietatis et virtutis custodit. Et qui hoc non facit in virtutis custodit. Et qui hoc non facit in canem vel asinum vel aliam bestiam trans- canem vel asinum vel aliam bestiam trans- formatus perditur. Psal. XLVIII, 13, 21: formatus perditur. Psal. XLVIII, 13, 21: Homo cum in honore esset non intellexit, Homo cum in honore esset non intellexit, comparatus est jumentis insipientibus. comparatus est jumentis insipientibus.

Deuter. IV, 9: Custodi temetipsum et ani- Deuter. IV, 9: Custodi temetipsum et ani- mam tuam sollicite. Alios etiam custodit mam tuam sollicite. Alios etiam custodit sibi commissos: quia hic custos Jesus sibi commissos: quia hic custos Jesus Christus est, et ejus sequaces. Joan. XVII, Christus est, et ejus sequaces. Joan. XVII, 12: Quos dedisti mihi, custodivi: et nemo 12: Quos dedisti mihi, custodivi: et nemo ex eis periit, nisi filius perditionis, ut ex eis periit, nisi filius perditionis, ut Scriptura impleatur. Psal. cxxvi, 1 : Ni- Scriptura impleatur. Psal. cxxvi, 1 : Ni- si Dominus custodierit civitatem, etc. si Dominus custodierit civitatem, etc. Psal. cxx, 4 Ecce non dormitabit ne- Psal. cxx, 4 Ecce non dormitabit ne- que dormiet qui custodit Israel. que dormiet qui custodit Israel.

Iter faciens. » Iter faciens. »

Transit enim talis custos, frequenter Transit enim talis custos, frequenter visitans et quærens cui miserationum im- visitans et quærens cui miserationum im- pendat beneficia. Hoc optime significa- pendat beneficia. Hoc optime significa- tum est, Tob. v, 7 et 8: Nosti viam quæ tum est, Tob. v, 7 et 8: Nosti viam quæ ducit in regionem Medorum? Cui respon- ducit in regionem Medorum? Cui respon- dit: Novi: et omnia itinera ejus fre- dit: Novi: et omnia itinera ejus fre- quenter ambulavi, etc. Medi enim men- quenter ambulavi, etc. Medi enim men- surantes interpretantur vel adæquantes: surantes interpretantur vel adæquantes: et significant misericordia plenos, qui et significant misericordia plenos, qui semper commensurant et adæquant se semper commensurant et adæquant se miseris. Rages autem interpretatur ægro- miseris. Rages autem interpretatur ægro- tatio. Viam enim quæ ducit ad ægrotos tatio. Viam enim quæ ducit ad ægrotos noverunt, et omnia itinera illa secundum noverunt, et omnia itinera illa secundum diversitates pauperum et infirmorum fre- diversitates pauperum et infirmorum fre- quenter ambulant. quenter ambulant.

Tertium est, quia Tertium est, quia

« Venit secus eum, » « Venit secus eum, »

Quia in eadem via ponit se per com- Quia in eadem via ponit se per com- passionem, in qua infirmus est per pas- passionem, in qua infirmus est per pas- sionem. Il ad Corinth. x1,29 : Quis infir- sionem. Il ad Corinth. x1,29 : Quis infir- matur, et ego non infirmor ? quis scan- matur, et ego non infirmor ? quis scan- dalizatur, et ego non uror? Job, xxx, dalizatur, et ego non uror? Job, xxx, 25 Flebam quondam super eo qui af- 25 Flebam quondam super eo qui af- flictus erat, et compatiebatur anima mea flictus erat, et compatiebatur anima mea pauperi. pauperi.

« Et videns eum. » « Et videns eum. »

Ecce quartum, quod nuntio pietatis Ecce quartum, quod nuntio pietatis oculo vulnera ejus respexit. Thren. 1, 20: oculo vulnera ejus respexit. Thren. 1, 20: Vide, Domine, quoniam tribulor, con- Vide, Domine, quoniam tribulor, con- turbatus est venter meus: subversum est turbatus est venter meus: subversum est cor meum in memetipsa, quoniam ama- cor meum in memetipsa, quoniam ama- ritudine plena sum. Psal. xxiv, 16 : Re- ritudine plena sum. Psal. xxiv, 16 : Re-

IN EVANG. LUCÆ, X-33, 34. IN EVANG. LUCÆ, X-33, 34.

pice in me, et miserere mei. Exod. III, pice in me, et miserere mei. Exod. III, 7 Vidi afflictionem populi mei, et cla- 7 Vidi afflictionem populi mei, et cla- morem ejus audivi. morem ejus audivi.

" "

Misericordia motus est. >> Misericordia motus est. >>

Ecce quintum, quod misericordia in- Ecce quintum, quod misericordia in- tus motus est. Jerem. xxxi, 20: Contur- tus motus est. Jerem. xxxi, 20: Contur- bata sunt viscera mea super eum : mise- bata sunt viscera mea super eum : mise- rans miserebor ejus. Osee, x1, 8: Con- rans miserebor ejus. Osee, x1, 8: Con- versum est in me cor meum: pariter tur- versum est in me cor meum: pariter tur- bata est poenitudo mea. bata est poenitudo mea.

« Et appropians. »> « Et appropians. »>

Ecce sextum, quod per miserationes Ecce sextum, quod per miserationes appropinquavit. Psal. xxx, 19: Juxta appropinquavit. Psal. xxx, 19: Juxta est Dominus iis qui tribulato sunt corde: est Dominus iis qui tribulato sunt corde: et humiles spiritu salvabit. Deuter. iv, ‚7: et humiles spiritu salvabit. Deuter. iv, ‚7: Non est alia natio tam grandis, quæ Non est alia natio tam grandis, quæ habeat deos appropinquantes sibi, sicut habeat deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. Sic amici Job appropinquabant nostris. Sic amici Job appropinquabant Nibi, Job, II, 11: Condixerant enim, ut Nibi, Job, II, 11: Condixerant enim, ut pariter venientes visitarent eum, et conso- pariter venientes visitarent eum, et conso- larentur. Sic enim oportet, quod appro- larentur. Sic enim oportet, quod appro- pinquet consolator consolando : ut prius pinquet consolator consolando : ut prius compatiendo condescendat, et conde- compatiendo condescendat, et conde- scendens afflicto congemat, congemens scendens afflicto congemat, congemens inhæreat, et inhærens ad consolationem inhæreat, et inhærens ad consolationem trahat. trahat.

« Alligavit vulnera ejus. » « Alligavit vulnera ejus. »

Hic ostendit qualiter beneficium et cu- Hic ostendit qualiter beneficium et cu- ram vulnerato impendit. ram vulnerato impendit.