12 12

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

lium, neque didici, sed per revelationem lium, neque didici, sed per revelationem

Jesu Christi. Jesu Christi.

« Mitto. » Ecce officium nuntii sive « Mitto. » Ecce officium nuntii sive legati. Abdias, y. 1, legatus ad gentes legati. Abdias, y. 1, legatus ad gentes missus est. Nuntius autem fidelis debet missus est. Nuntius autem fidelis debet esse in commisso sibi nuntio, et in- esse in commisso sibi nuntio, et in- juncto ministerio. Ideo dicitur, Matth. juncto ministerio. Ideo dicitur, Matth. x, 1 et seq, et Luc. vi, 13, quod elegit x, 1 et seq, et Luc. vi, 13, quod elegit duodecim, quos et Apostolos, id est, duodecim, quos et Apostolos, id est, nuntios nominavit. Hi autem nuntii nuntios nominavit. Hi autem nuntii propter fidelitatem testes vocantur. Act. propter fidelitatem testes vocantur. Act. 1,8 Eritis mihi testes in Jerusalem, 1,8 Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa, et Samaria, et usque et in omni Judæa, et Samaria, et usque ad ultimum terræ. Isa. XLIV, 8: Vos ad ultimum terræ. Isa. XLIV, 8: Vos estis testes mei. Ideo dicta eorum vo- estis testes mei. Ideo dicta eorum vo- cantur testimonia. Psal. xvIII, 8 Testi- cantur testimonia. Psal. xvIII, 8 Testi- monium Domini fidele, sapientiam præ- monium Domini fidele, sapientiam præ- stans parvulis. stans parvulis.

« Vos,» signanter quos elegi ex om- « Vos,» signanter quos elegi ex om- nibus, ut virtute privilegiata præditos, nibus, ut virtute privilegiata præditos, ut eloquentia et sapientia et virtute ut eloquentia et sapientia et virtute operum et signorum totum illuminetis operum et signorum totum illuminetis et moneatis mundum. Et hoc significa- et moneatis mundum. Et hoc significa- tum est, Judicum, VII, 19-23, ubi viri tum est, Judicum, VII, 19-23, ubi viri Gedeonis complosis lagunculis et mi- Gedeonis complosis lagunculis et mi- cantibus lampadibus et sonantibus tubis, cantibus lampadibus et sonantibus tubis, clamantes Gladius Domini et Gedeo- clamantes Gladius Domini et Gedeo- nis, in fugam converterunt castra Ma- nis, in fugam converterunt castra Ma- dian. Complodere lagunculas, est corpo- dian. Complodere lagunculas, est corpo- ra castigare vel martyrio exponere : ra castigare vel martyrio exponere : lampadibus coruscare, signa et exempla lampadibus coruscare, signa et exempla virtutum ostendere: tuba sonare, vo- virtutum ostendere: tuba sonare, vo- cem prædicationis auditam facere: gla- cem prædicationis auditam facere: gla- dius Domini, verbum est Dei et Gedeo- dius Domini, verbum est Dei et Gedeo- nis ducis fidelium, hoc est, Christi. nis ducis fidelium, hoc est, Christi.

Sic ergo: «Ecce ego mitto vos. » Sic ergo: «Ecce ego mitto vos. » Tangit autem missorum periculum, Tangit autem missorum periculum, cum dicit : cum dicit :

« Sicut agnos inter lupos. » « Sicut agnos inter lupos. »

Et tangit tria primum est missorum Et tangit tria primum est missorum qualitas secundum est missorum po- qualitas secundum est missorum po- sitio tertium qualitas eorum ad quos sitio tertium qualitas eorum ad quos mittuntur. mittuntur.

agnos. Hi enim simplices sunt et hu- agnos. Hi enim simplices sunt et hu- miles, mansueti et utiles. miles, mansueti et utiles.

Simplices, sicut dicitur, Matth. x, 16: Simplices, sicut dicitur, Matth. x, 16: Estote simplices sicut columbe. Agnus Estote simplices sicut columbe. Agnus enim sacrificium juge, et holocaustum enim sacrificium juge, et holocaustum κατὰ mane oblatum, et κατά vespere : κατὰ mane oblatum, et κατά vespere : sicut dicitur, Exod. xxix, 39, et Ezechiel. sicut dicitur, Exod. xxix, 39, et Ezechiel. XLVI, 14 et 15. In omni enim sancto ab XLVI, 14 et 15. In omni enim sancto ab origine mundi seipsum offerente vel origine mundi seipsum offerente vel occiso pro occiso pro Christo, xxtà mane oblatus Christo, xxtà mane oblatus est Christus agnus, et xarà vespere obla- est Christus agnus, et xarà vespere obla- tus est in seipso, et in omnibus post tus est in seipso, et in omnibus post se et pro se oblatis: sive Sancti seipsos se et pro se oblatis: sive Sancti seipsos obtulerint per poenitentiam, sive occisi obtulerint per poenitentiam, sive occisi sint. Apocal. XIII, 8: Agnus, qui occisus sint. Apocal. XIII, 8: Agnus, qui occisus est ab origine mundi. Matth. xx111, 35 : est ab origine mundi. Matth. xx111, 35 : Veniet super vos omnis sanguis justus Veniet super vos omnis sanguis justus qui effusus est super terram, a sanguine qui effusus est super terram, a sanguine Abel justi usque ad sanguinem Zacha- Abel justi usque ad sanguinem Zacha- riæ, filii Barachiæ, quem occidistis in- riæ, filii Barachiæ, quem occidistis in- ter templum et altare. Sic igitur qui- ter templum et altare. Sic igitur qui- cumque pro Deo offert corpus cumque pro Deo offert corpus passioni, sive a seipso illatæ, sive ab passioni, sive a seipso illatæ, sive ab altero inflictæ, et non patitur ut latro altero inflictæ, et non patitur ut latro vel homicida, ille offert se in ignem vel homicida, ille offert se in ignem devotionis et charitatis: et innocens, devotionis et charitatis: et innocens, quia pro Deo facit. Quamvis forte pec- quia pro Deo facit. Quamvis forte pec- caverit, tamen peccatum non est causa caverit, tamen peccatum non est causa suæ passionis, sed Deus. Et ille non suæ passionis, sed Deus. Et ille non nisi juge Dei sacrificium: et est inno- nisi juge Dei sacrificium: et est inno- cens et immaculatus agnus, Christo pro cens et immaculatus agnus, Christo pro Christo in fide et charitate oblatus Christo in fide et charitate oblatus

suum suum

et et

innocens, quia sanguis Agni facit inno- innocens, quia sanguis Agni facit inno- centes quantum ad immunitatem pœnæ. centes quantum ad immunitatem pœnæ. Sic enim sanguine agni postes domo- Sic enim sanguine agni postes domo- rum, hoc est, sensus nostri liniuntur, rum, hoc est, sensus nostri liniuntur, Exod. XII, 3 et seq. Sicut etiam ut ibi- Exod. XII, 3 et seq. Sicut etiam ut ibi- dem dicitur) agnus in omnibus castris dem dicitur) agnus in omnibus castris Israel offertur sic quotidie in oblatione Israel offertur sic quotidie in oblatione Agni novum Pascha celebratur. Sic Agni novum Pascha celebratur. Sic legitimum sempiternum fit de oblatione legitimum sempiternum fit de oblatione Agni in cunctis cognationibus fidelium. Agni in cunctis cognationibus fidelium. Sic ergo omnes suos Christus misit, Sic ergo omnes suos Christus misit, mittit, et mittet usque in finem sæculi, mittit, et mittet usque in finem sæculi, sicut agnos. Matth. autem, x, 16, Apo- sicut agnos. Matth. autem, x, 16, Apo- stolos dixit oves, qui quasi verveces, stolos dixit oves, qui quasi verveces,

Missorum qualitas significatur per duces gregis missi sunt. Missorum qualitas significatur per duces gregis missi sunt.

1 Abdia, ŷ. 1: Auditum audivimus à Domino, et legatum ad gentes misit, etc. 1 Abdia, ŷ. 1: Auditum audivimus à Domino, et legatum ad gentes misit, etc.

IN EVANG. LUCÆ, X-3. IN EVANG. LUCÆ, X-3.

Sed mittit septuaginta duos discipulos Sed mittit septuaginta duos discipulos inferioris ordinis existentes, ut agnos inferioris ordinis existentes, ut agnos parvos et humiles: qui, sicut dicitur, parvos et humiles: qui, sicut dicitur, Apocal. xiv, 4, sunt agni novelli a ver- Apocal. xiv, 4, sunt agni novelli a ver- vecibus generati per Rachelis (quæ ovis vecibus generati per Rachelis (quæ ovis interpretatur) uterum, hoc est, Eccle- interpretatur) uterum, hoc est, Eccle- siæ cujus matrix est sapientia divina, siæ cujus matrix est sapientia divina, quia in statu inferiori humiliter sub quia in statu inferiori humiliter sub tantis ducibus pascuntur. De qua humili- tantis ducibus pascuntur. De qua humili- tate dicitur, Exod. x11, 5: Erit agnus ab- tate dicitur, Exod. x11, 5: Erit agnus ab- sque macula, masculus, anniculus. Quia sque macula, masculus, anniculus. Quia sicut dicitur, Malach. 1, 14 Maledictus sicut dicitur, Malach. 1, 14 Maledictus dolosus, qui habet in grege suo mascu- dolosus, qui habet in grege suo mascu- lum, et votum faciens, immolat debile lum, et votum faciens, immolat debile Domino. Perfectum enim est masculus, Domino. Perfectum enim est masculus, qui virilem habet sensum et affectum, qui virilem habet sensum et affectum, non concupiscentiæ fomentum ut fœ- non concupiscentiæ fomentum ut fœ- mina. mina.

Mansueli etiam sunt ex natura agni, Mansueli etiam sunt ex natura agni, sicut dicit Jeremias, x1, 19: Ego quasi sicut dicit Jeremias, x1, 19: Ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad vi- agnus mansuetus, qui portatur ad vi- ctimam. I Petr. 11, 23 : Cum maledicere- ctimam. I Petr. 11, 23 : Cum maledicere- tur, non maledicebat : cum pateretur, tur, non maledicebat : cum pateretur,

поп поп

comminabatur: tradebat autem comminabatur: tradebat autem judicanti se injuste. Isa. LIII, 7: Sicut judicanti se injuste. Isa. LIII, 7: Sicut ovis ad occisionem ducetur, et quasi ovis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, agnus coram tondente se obmutescet, et non aperiet os suum. et non aperiet os suum.

Utilitas autem maxima, cujus vellus Utilitas autem maxima, cujus vellus decentissimum contexit habitum, cujus decentissimum contexit habitum, cujus pellis fovet calorem suavissimum, cujus pellis fovet calorem suavissimum, cujus viscera dulcissimum reddunt sonum, viscera dulcissimum reddunt sonum, cujus carnes optimum præstant nutri- cujus carnes optimum præstant nutri- mentum, cujus fimus pinguissimam red- mentum, cujus fimus pinguissimam red- dit humum, cujus nomen naturalis agni- dit humum, cujus nomen naturalis agni- tionis ad matrem docet sacramentum. tionis ad matrem docet sacramentum. Ex vellere quidem contexitur virtutum Ex vellere quidem contexitur virtutum omnium habitus: de quo, Proverb. xxxi, omnium habitus: de quo, Proverb. xxxi, 13, dicitur, quod mater sapientia, quæ- 13, dicitur, quod mater sapientia, quæ- sivit lanam et linum, et operata est con- sivit lanam et linum, et operata est con- silio manuum suarum. Et ideo subin- silio manuum suarum. Et ideo subin- fertur, . 21, quod non timebit domui fertur, . 21, quod non timebit domui suæ (hoc est, familiæ) a frigoribus ni- suæ (hoc est, familiæ) a frigoribus ni- vis omnes enim domestici ejus vestiti vis omnes enim domestici ejus vestiti sunt duplicibus, scilicet, innocentiæ et sunt duplicibus, scilicet, innocentiæ et castitatis candore, quod operatur de li- castitatis candore, quod operatur de li- no fortis mulier et habitu omnium vir- no fortis mulier et habitu omnium vir-

1 Cantic. 1, 1 et 2. 1 Cantic. 1, 1 et 2.

13 13

tutum contexto de lana agni cui nulla tutum contexto de lana agni cui nulla defuit virtus, pellibus etiam sanctarum defuit virtus, pellibus etiam sanctarum conversationum omnia nuda protexit. conversationum omnia nuda protexit. Sicut sub alia metaphora de hædo dici- Sicut sub alia metaphora de hædo dici- tur, Genes. xxii, 16. tur, Genes. xxii, 16.

Viscera autem fidibus serviunt, dul- Viscera autem fidibus serviunt, dul- cissimum sonum reddentibus, quando cissimum sonum reddentibus, quando omnia interiora nostra in viscera mise- omnia interiora nostra in viscera mise- cordiæ extenduntur, et delectatione lau- cordiæ extenduntur, et delectatione lau- dis divinæ tanguntur. Sic enim dicit dis divinæ tanguntur. Sic enim dicit Psalmus CII, 1 Benedic, anima mea, Psalmus CII, 1 Benedic, anima mea, Domino et omnia quæ intra me sunt Domino et omnia quæ intra me sunt nomini sancto ejus. nomini sancto ejus.

Carnes autem nutriunt in vegetatio- Carnes autem nutriunt in vegetatio- nem sancti Spiritus, et unionem mem- nem sancti Spiritus, et unionem mem- brorum corporis veri et mystici nostri brorum corporis veri et mystici nostri Salvatoris ad æternæ vitæ vigorem. Salvatoris ad æternæ vitæ vigorem. Joan. vi, 57 Qui manducat meam car- Joan. vi, 57 Qui manducat meam car- nem, et bibit meum sanguinem, in me nem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo. Cum autem Chri- manet, et ego in illo. Cum autem Chri- stus in nobis manet, Spiritus ejus nos stus in nobis manet, Spiritus ejus nos inspirat et vivificat : sicut dicitur, Pro- inspirat et vivificat : sicut dicitur, Pro- verb. 1, 23 En proferam vobis Spiritum verb. 1, 23 En proferam vobis Spiritum

meum. meum.

Fimus autem agni sunt ea quæ fimant, Fimus autem agni sunt ea quæ fimant, recordatio et remissio peccatorum quæ recordatio et remissio peccatorum quæ pinguem faciunt pinguedine devotionis pinguem faciunt pinguedine devotionis animam, et gratiarum actionis de remis- animam, et gratiarum actionis de remis- sione sicut dicit Psalmus LXII, 6: Sic- sione sicut dicit Psalmus LXII, 6: Sic- ut adipe et pinguedine repleatur anima ut adipe et pinguedine repleatur anima mea : et labiis exsultationis laudabit mea : et labiis exsultationis laudabit os meum, scilicet in gratiarum actione. os meum, scilicet in gratiarum actione.

Nominis autem sacramentum est, Nominis autem sacramentum est, quod agnus ab agnoscendo dicitur : quia quod agnus ab agnoscendo dicitur : quia cum multa millia ovium in grege sunt, cum multa millia ovium in grege sunt, quilibet agnus suam matrem agnoscit, quilibet agnus suam matrem agnoscit, et in illa nequaquam decipi poterit. Et et in illa nequaquam decipi poterit. Et sic fidelis matrem agnoscit Ecclesiam, sic fidelis matrem agnoscit Ecclesiam, et nequaquam mammas sugit alienæ, et nequaquam mammas sugit alienæ, hoc est, schismaticorum seu hæretico- hoc est, schismaticorum seu hæretico- rum. Scilicet ad sanctæ matris Eccle- rum. Scilicet ad sanctæ matris Eccle- siæ convertitur mammarum subjectio- siæ convertitur mammarum subjectio- nem, dicens: Meliora sunt ubera tua nem, dicens: Meliora sunt ubera tua vino, fragrantia unguentis optimis 1. vino, fragrantia unguentis optimis 1.

In his proprietatibus Christus suos In his proprietatibus Christus suos mittit « sicut agnos ». mittit « sicut agnos ».

14 14

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Lupi autem sunt malignorum homi- Lupi autem sunt malignorum homi- num persecutor's et persecutiones. Dicit num persecutor's et persecutiones. Dicit enim Chrysostomus, quod « in talibus enim Chrysostomus, quod « in talibus non natura attendenda est, sed proprie- non natura attendenda est, sed proprie- tas. » Et ideo proprietateni lupi habens, tas. » Et ideo proprietateni lupi habens, lupus vocatur. Et proprietatem ferens lupus vocatur. Et proprietatem ferens leonis, vocatur leo. Sic est de urso et leonis, vocatur leo. Sic est de urso et leopardo, cane et simia, et omnibus leopardo, cane et simia, et omnibus aliis. Quia quodlibet animalium ferita- aliis. Quia quodlibet animalium ferita- tem quidem belluinam habet unam : tem quidem belluinam habet unam : homo autem corruptus omnes suscipit, homo autem corruptus omnes suscipit, et in hoc omnibus feris est ferocior, et et in hoc omnibus feris est ferocior, et omnibus animalibus animalior, et om- omnibus animalibus animalior, et om- nibus irrationabilibus turpior, ut dicit nibus irrationabilibus turpior, ut dicit Chrysostomus. De talibus lupis dicitur, Chrysostomus. De talibus lupis dicitur, Joan.x, 12: Lupus rapit, et dispergit oves. Joan.x, 12: Lupus rapit, et dispergit oves.

Tangit autem hic quædam Glossa Tangit autem hic quædam Glossa quinque lupi proprietates: una quarum quinque lupi proprietates: una quarum est, quod nocte circumit insidians, quod est, quod nocte circumit insidians, quod dormiente cane et absente pastore ovile dormiente cane et absente pastore ovile subintrat. Secunda est quod rigidi cor- subintrat. Secunda est quod rigidi cor- poris existens, se facile flectere non poris existens, se facile flectere non potest. Tertia, quod proprio fertur im- potest. Tertia, quod proprio fertur im- petu, plus impetum sequens quam sa- petu, plus impetum sequens quam sa- gacitatem. Quarta est (quæ est secun- gacitatem. Quarta est (quæ est secun- dum vulgi opinionem) quod lupus prius dum vulgi opinionem) quod lupus prius videns hominem aufert vocem, et indu- videns hominem aufert vocem, et indu- cit raucedinem, ita quod inclamari non cit raucedinem, ita quod inclamari non potest visus autem prius ab homine potest visus autem prius ab homine non aufert, sed acuit, et inclamatur. non aufert, sed acuit, et inclamatur. Quinta proprietas est, quod lupus insi- Quinta proprietas est, quod lupus insi- diatur semper vitalibus, et maxime gut- diatur semper vitalibus, et maxime gut- turi animalium quia ibi fortius strin- turi animalium quia ibi fortius strin- git, et citius interimit. git, et citius interimit.

His proprietatibus addimus quatuor: His proprietatibus addimus quatuor: quarum una est, quod lupus naturales quarum una est, quod lupus naturales cum ovibus habet inimicitias hujus cum ovibus habet inimicitias hujus siguum est, quod non rapit de ovibus siguum est, quod non rapit de ovibus ad sufficientiam, sed opportunitatem ad sufficientiam, sed opportunitatem accipiens et facultatem, totum gregem accipiens et facultatem, totum gregem interficit antequam comedat : et ali- interficit antequam comedat : et ali- quando si non est famelicus, omnibus quando si non est famelicus, omnibus interfectis de nulla comedens recedit. interfectis de nulla comedens recedit. Aliud signum est (quod Jorath Philoso- Aliud signum est (quod Jorath Philoso- phus dicit) quod os lupi ligatum super phus dicit) quod os lupi ligatum super os ovis, consumit ipsum. Tertium si- os ovis, consumit ipsum. Tertium si- gnum est (ut idem Philosophus dicit) gnum est (ut idem Philosophus dicit)

Cf. Proverb. xxvi, 11 et II Petri, 11, 22. Cf. Proverb. xxvi, 11 et II Petri, 11, 22.

quod instrumento organico ex fidibus quod instrumento organico ex fidibus composito, si fidis una lupi ponatur composito, si fidis una lupi ponatur inter fides ovinas, ovinæ non sonant in inter fides ovinas, ovinæ non sonant in conspectu fidis lupinæ. Secunda pro- conspectu fidis lupinæ. Secunda pro- prietas, quod lupus est animal multæ prietas, quod lupus est animal multæ famis propter acutum calorem natura- famis propter acutum calorem natura- lem. Tertia proprietas est, quod est ani- lem. Tertia proprietas est, quod est ani- mal recordativum injuriarum et hujus mal recordativum injuriarum et hujus signum est, ut dicit Aristoteles, quia signum est, ut dicit Aristoteles, quia intendit in eum qui sibi nocuit, et omni- intendit in eum qui sibi nocuit, et omni- bus aliis neglectis, si facultatem habeat, bus aliis neglectis, si facultatem habeat, tantum nocet illi vel plus, quam accepit tantum nocet illi vel plus, quam accepit nocumenti ab ipso. Quarta est proprie- nocumenti ab ipso. Quarta est proprie- tas, quod est animal cadaveris thesauri- tas, quod est animal cadaveris thesauri- zativum et ideo superflua sibi suffodit zativum et ideo superflua sibi suffodit in terram, ut opportuno tempore acci- in terram, ut opportuno tempore acci- piat. Hæc est etiam causa, quod sicut piat. Hæc est etiam causa, quod sicut canis revertitur ad vomitum ¹, iterato canis revertitur ad vomitum ¹, iterato se de vomitu ingurgitat. se de vomitu ingurgitat.

: :

Sic igitur lupi sunt persecutores et Sic igitur lupi sunt persecutores et tyranni omnibus his proprietatibus lupi tyranni omnibus his proprietatibus lupi existentes. Latebris enim ignorantiæ et existentes. Latebris enim ignorantiæ et malitiæ nocte ovilia Ecclesiarum circum- malitiæ nocte ovilia Ecclesiarum circum- eunt, captantes absentiam vel negli- eunt, captantes absentiam vel negli- gentiam Pastorum, hoc est, custodum gentiam Pastorum, hoc est, custodum Ecclesiæ : et silentium canum, sive Ecclesiæ : et silentium canum, sive somnum, hoc est, Prædicatorum Eccle- somnum, hoc est, Prædicatorum Eccle- siæ. Et hoc est quod dicitur, Jerem. siæ. Et hoc est quod dicitur, Jerem. v, 6 Percussit eos leo de silva, lupus v, 6 Percussit eos leo de silva, lupus ad vesperam vastavit eos. Sophon. 11, ad vesperam vastavit eos. Sophon. 11, 3 Judices ejus lupi vespere, non relin- 3 Judices ejus lupi vespere, non relin- quebant in mane. Sive enim hæreticus, quebant in mane. Sive enim hæreticus, sive tyrannus sit oppressor fidelium, sive tyrannus sit oppressor fidelium, semper est vespertinus et observat ca- semper est vespertinus et observat ca- liginem, vel cordis quæ est caligo inte- liginem, vel cordis quæ est caligo inte- rior, vel exterioris occultationis, in qua rior, vel exterioris occultationis, in qua perficiat (dissimulantibus Prælatis et perficiat (dissimulantibus Prælatis et Prædicatoribus) hoc quod concipit. Quia Prædicatoribus) hoc quod concipit. Quia etiam Pastores aliquando interficiunt, etiam Pastores aliquando interficiunt, aliquando autem in exsilium mittunt, aliquando autem in exsilium mittunt, oves tunc non contradicente aliquo de- oves tunc non contradicente aliquo de-

vorantes. vorantes.

Rigiditas etiam lupi, rigiditatem et Rigiditas etiam lupi, rigiditatem et inflexibilitatem significat malitiæ hære- inflexibilitatem significat malitiæ hære- ticorum seu tyrannorum, quæ implaca- ticorum seu tyrannorum, quæ implaca- bilis est, et non miseretur : et hoc est bilis est, et non miseretur : et hoc est quod dicitur, Ezechiel. XXII, 27: Princi- quod dicitur, Ezechiel. XXII, 27: Princi-

IN EVANG. LUCÆ, X-3. IN EVANG. LUCÆ, X-3.

mes ejus in medio illius quasi lupi ra- mes ejus in medio illius quasi lupi ra- mientes prædam ad effundendum san- mientes prædam ad effundendum san- quinem, et ad perdendas animas, et quinem, et ad perdendas animas, et avare ad sectanda lucra. avare ad sectanda lucra.

Hi etiam lupi impetu feruntur, non Hi etiam lupi impetu feruntur, non ratione et ideo pro ratione eis est impe- ratione et ideo pro ratione eis est impe- tuosa voluntas. Habacuc, 1, 8: Leviores tuosa voluntas. Habacuc, 1, 8: Leviores pardis equi ejus, et velociores lupis ves- pardis equi ejus, et velociores lupis ves- pertinis. Leviter enim moventur secun- pertinis. Leviter enim moventur secun- dum impetum, et veloces ad furoris sui dum impetum, et veloces ad furoris sui nocumentum. nocumentum.

Et si auderem dicere secundum has Et si auderem dicere secundum has proprietates, illi qui Pastores et Episco- proprietates, illi qui Pastores et Episco- pi et Prælati Ecclesiarum dicuntur, sic pi et Prælati Ecclesiarum dicuntur, sic lupinos mores induerunt: isti sunt quos lupinos mores induerunt: isti sunt quos lupi intuentes sic absque voce fecerunt, lupi intuentes sic absque voce fecerunt, quod potius cum lupis ululant ad nocu- quod potius cum lupis ululant ad nocu- menta piorum, quam lupos inclamant, menta piorum, quam lupos inclamant, omnes enim mores et actus luporum in- omnes enim mores et actus luporum in- duerunt et hoc est significatum, Ge- duerunt et hoc est significatum, Ge- nes. XLIX, 27 Benjamin lupus rapax, nes. XLIX, 27 Benjamin lupus rapax, mune comedet prædam, et vespere divi- mune comedet prædam, et vespere divi- det spolia. Benjamin enim qui interpre- det spolia. Benjamin enim qui interpre- tatur filius dexteræ, et Prælatus esse de- tatur filius dexteræ, et Prælatus esse de- beret, factus est lupus rapax in Dei po- beret, factus est lupus rapax in Dei po- pulum. Mane surgens in stipendiis Eccle- pulum. Mane surgens in stipendiis Eccle- siarum, comedit prædam ovium: et in siarum, comedit prædam ovium: et in vespere mortis eorum, etiam accipit id vespere mortis eorum, etiam accipit id quod apud Ecclesiasticos vocatur mor- quod apud Ecclesiasticos vocatur mor- tuarium, sive pro mortuo legatum, vel tuarium, sive pro mortuo legatum, vel pro co oblatum. Et sic, et id quod mane pro co oblatum. Et sic, et id quod mane oblatum est tollit et quod vespere offer- oblatum est tollit et quod vespere offer- tur, dividit. tur, dividit.

Isti sunt adhuc, qui semper vitalibus Isti sunt adhuc, qui semper vitalibus et maxime gutturibus insidiantur: quia et maxime gutturibus insidiantur: quia malis exemplis et dentibus suarum com- malis exemplis et dentibus suarum com- minationum jam sic strinxerunt guttura minationum jam sic strinxerunt guttura ovium, quod non est qui dicere audeat : ovium, quod non est qui dicere audeat : Cur ita facis? Et ideo lupus princeps Cur ita facis? Et ideo lupus princeps luporum gloriatur, et dicit, Isa. x, 14: luporum gloriatur, et dicit, Isa. x, 14: Sicut colliguntur ova quæ derelicta sunt, Sicut colliguntur ova quæ derelicta sunt, sic universam terram ego congregavi : et sic universam terram ego congregavi : et mmm fuit qui moveret pennam, et aperiret mmm fuit qui moveret pennam, et aperiret os, et ganniret. os, et ganniret.

Ili sunt etiam qui naturales cum ovi- Ili sunt etiam qui naturales cum ovi- bus Christi habent inimicitias nec per bus Christi habent inimicitias nec per mortem placandas, quas undique va- mortem placandas, quas undique va- stant, et posteris suis et reliquis mandant stant, et posteris suis et reliquis mandant vastandas nec dulcis sonus orationum vastandas nec dulcis sonus orationum

15 15

vel laudis divinæ sonat in conspectu eo- vel laudis divinæ sonat in conspectu eo- rum. Quod David plangit in Psalmo rum. Quod David plangit in Psalmo cxxxvi, 7, dicens: Dixerunt: Exinanite, cxxxvi, 7, dicens: Dixerunt: Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea. exinanite usque ad fundamentum in ea. Et præmisit, .4: Quomodo cantabi- Et præmisit, .4: Quomodo cantabi- mus canticum Domini in terra alie- mus canticum Domini in terra alie- na? na?

Isti sunt, qui semper fame insatiabili Isti sunt, qui semper fame insatiabili oves devorant, et dentes exacuunt in oves oves devorant, et dentes exacuunt in oves devorandas sicut lamentabiliter con- devorandas sicut lamentabiliter con- queritur Psalmus XLIII, 12: Dedisti nos queritur Psalmus XLIII, 12: Dedisti nos tamquam oves escarum, et in gentibus tamquam oves escarum, et in gentibus dispersisti nos. Oves enim escarum dispersisti nos. Oves enim escarum sunt, in quas ad edendum lupini den- sunt, in quas ad edendum lupini den- tes exacuuntur. Mich. III, 2 et 3 : Vio- tes exacuuntur. Mich. III, 2 et 3 : Vio- lenter tollitis pelles eorum desuper eis, lenter tollitis pelles eorum desuper eis, et carnem eorum desuper ossibus eo- et carnem eorum desuper ossibus eo- rum qui comederunt carnem populi rum qui comederunt carnem populi mei, et pellem eorum desuper excoria- mei, et pellem eorum desuper excoria- verunt, et ossa eorum confregerunt. verunt, et ossa eorum confregerunt. Exteriora enim eorum et interiora diri- Exteriora enim eorum et interiora diri-

piunt, et dura roboris eorum, et infirma piunt, et dura roboris eorum, et infirma mollia ad solatium pertinentia devorant, mollia ad solatium pertinentia devorant, fame insatiabili cupiditatis. Et scribunt, fame insatiabili cupiditatis. Et scribunt, quod hoc sit jus eorum. quod hoc sit jus eorum.

Isti sunt, qui beneficiorum immemo- Isti sunt, qui beneficiorum immemo- res non recordantur nisi injuriarum : et res non recordantur nisi injuriarum : et trabem faciunt de festuca, parvas inju- trabem faciunt de festuca, parvas inju- rias aggravantes, et in vindicta pauperes rias aggravantes, et in vindicta pauperes exossantes. Unde per Holofernem si- exossantes. Unde per Holofernem si- gnificantur, de quo scriptum est, Judith gnificantur, de quo scriptum est, Judith 1, 2 et seq., quod cum omnia sibi 1, 2 et seq., quod cum omnia sibi offerrentur, et res, et corpora, et cum offerrentur, et res, et corpora, et cum choris et tympanis sibi occurreretur, et choris et tympanis sibi occurreretur, et diceretur: Veni nobis pacificus domi- diceretur: Veni nobis pacificus domi- nus, et læti serviemus tibi: quod omnia nus, et læti serviemus tibi: quod omnia ista facientes non poterant mitigare fe- ista facientes non poterant mitigare fe- rocitatem pectoris ejus. rocitatem pectoris ejus.

Isti sunt, qui cadavera thesaurizant, Isti sunt, qui cadavera thesaurizant, et ad vomitum convertuntur: quia quid- et ad vomitum convertuntur: quia quid- quid de funere unius relinquitur, statim quid de funere unius relinquitur, statim rapit alius. Et si aliquis aliquando com- rapit alius. Et si aliquis aliquando com- punctus de multis beneficiis, aliquod di- punctus de multis beneficiis, aliquod di- mittit in infirmitate vomens superfluum : mittit in infirmitate vomens superfluum : statim vel ab eodem cum sanus efficitur, statim vel ab eodem cum sanus efficitur, iterum voratur vel ab alio, id quod iterum voratur vel ab alio, id quod iste vomuit, turpius ingurgitatur. II Petr. iste vomuit, turpius ingurgitatur. II Petr. II, 22 Canis reversus ad suum vomi- II, 22 Canis reversus ad suum vomi- tum et, Sus lota in volutabro luti. tum et, Sus lota in volutabro luti.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Vorax enim cadaverum animal lupus Vorax enim cadaverum animal lupus est, et canis una et eadem proprietate. est, et canis una et eadem proprietate. Isti ergo sunt lupi ad quos agni mit- Isti ergo sunt lupi ad quos agni mit-

tuntur. tuntur.

Est autem aliud speciale luporum ge- Est autem aliud speciale luporum ge- nus, quod Dominus in Evangelio prodi- nus, quod Dominus in Evangelio prodi- dit ex ove et lupo compositum, extra dit ex ove et lupo compositum, extra in pelle figurans ovem, et intus habens in pelle figurans ovem, et intus habens lupum rapacem : et illud est genus hy- lupum rapacem : et illud est genus hy- pocritarum, et hæreticorum. Il ad Ti- pocritarum, et hæreticorum. Il ad Ti- moth. 1, 5 Habentes speciem quidem moth. 1, 5 Habentes speciem quidem pietatis, virtutem autem ejus abnegan- pietatis, virtutem autem ejus abnegan- tes. Matth. vi, 15 et 16: Attendite a tes. Matth. vi, 15 et 16: Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fructibus eorum sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscetis eos, hoc est, ab his quæ per cognoscetis eos, hoc est, ab his quæ per simulationem fructificare intendunt. Hi simulationem fructificare intendunt. Hi enim pietate quadam se ingerunt in pa- enim pietate quadam se ingerunt in pa- storale officium, ut sicut verveces sint storale officium, ut sicut verveces sint duces gregum et statim fructu dignita- duces gregum et statim fructu dignita- tis percepto, grassantur in oves, et plus tis percepto, grassantur in oves, et plus mites persequuntur quam veri tyranni. mites persequuntur quam veri tyranni.

Dicit autem « Sicut agnos inter lu- Dicit autem « Sicut agnos inter lu- pos, » notans quamdam misscrum posi- pos, » notans quamdam misscrum posi- tionem in intermedium luporum: unde, tionem in intermedium luporum: unde, Matth. x, 16, dicitur: In medio lupo- Matth. x, 16, dicitur: In medio lupo- rum ut nusquam sit effugium nisi rum ut nusquam sit effugium nisi unum, quod scilicet agni capiant lupos, unum, quod scilicet agni capiant lupos, ut exuant eos lupinam naturam, et in- ut exuant eos lupinam naturam, et in- duant eos ovinam ut jam non oves pa- duant eos ovinam ut jam non oves pa- bulum habeant, sed cum ovibus ad cau- bulum habeant, sed cum ovibus ad cau- las Ecclesiæ veniant, pabulo ovium in las Ecclesiæ veniant, pabulo ovium in virore sanctarum virtutum pabulati. Isa. virore sanctarum virtutum pabulati. Isa. XI. 6 Habitabit lupus cum agno, et par- XI. 6 Habitabit lupus cum agno, et par- dus cum hædo accubabit: vitulus, et leo, dus cum hædo accubabit: vitulus, et leo, et ovis, simul morabuntur. Hoc autem et ovis, simul morabuntur. Hoc autem fieri non potest, nisi per carmen incan- fieri non potest, nisi per carmen incan- tans lupum, quod est verbum Dei utili- tans lupum, quod est verbum Dei utili- ter propositum, et efficaciter adimple- ter propositum, et efficaciter adimple- tum. Isa. Lxv, 25 Lupus et agnus pa- tum. Isa. Lxv, 25 Lupus et agnus pa- scentur simul. Aliter autem fiet quod di- scentur simul. Aliter autem fiet quod di- citur, Eccli. x, 21: Si communicabit citur, Eccli. x, 21: Si communicabit lupus agno aliquando, sic peccator ju- lupus agno aliquando, sic peccator ju- sto. Per gratiam autem Dei, agni primi- sto. Per gratiam autem Dei, agni primi- tivi captos lupos duxerunt ad ovilia Ec- tivi captos lupos duxerunt ad ovilia Ec- clesiæ. Nunc autem peccatis nostris exi- clesiæ. Nunc autem peccatis nostris exi- gentibus, agni non solum capti sunt a gentibus, agni non solum capti sunt a lupis, sed agni in pejores lupos sunt lupis, sed agni in pejores lupos sunt

conversi, et devorant agnos, et oves, et conversi, et devorant agnos, et oves, et hædos, qui ex lupis in agnos fuerant hædos, qui ex lupis in agnos fuerant jamdudum mutati. jamdudum mutati.

Sic ergo mitto vos sicut agnos inter Sic ergo mitto vos sicut agnos inter lupos. lupos.

>> >>

« Nolite portare sacculum, neque « Nolite portare sacculum, neque peram, neque calceamenta, et nemi- peram, neque calceamenta, et nemi- nem per viam salutaveritis. >> nem per viam salutaveritis. >>

Hic incipit informare ad vitam eos Hic incipit informare ad vitam eos quos mittit ad prædicationem, sicut fecit quos mittit ad prædicationem, sicut fecit mittendo Apostolos. mittendo Apostolos.

Habet autem duas partes: in quarum Habet autem duas partes: in quarum prima itinerantes et prædicantes infor- prima itinerantes et prædicantes infor- mat de expedientibus ad itineris neces- mat de expedientibus ad itineris neces- saria in secunda, conferens suam au- saria in secunda, conferens suam au- ctoritatem, dicit quod auditur et recipi- ctoritatem, dicit quod auditur et recipi- tur in ipsis, et spernitur in eisdem. tur in ipsis, et spernitur in eisdem.

Adhuc in prima duo facit secundum Adhuc in prima duo facit secundum duplex necessarium itineranti dicit duplex necessarium itineranti dicit enim qualiter se habeant ad recipientes, enim qualiter se habeant ad recipientes, et qualiter ad non recipientes. et qualiter ad non recipientes.

In primo horum duo facit amputat In primo horum duo facit amputat enim sollicitudinem impedimentorum, enim sollicitudinem impedimentorum, et concedit usum necessariorum. et concedit usum necessariorum.

Quatuor autem amputat impedientia Quatuor autem amputat impedientia itinerantis prædicationem: quorum tria itinerantis prædicationem: quorum tria sunt in his, quæ pertinent ad commo- sunt in his, quæ pertinent ad commo- dum corporis quartum autem est occu- dum corporis quartum autem est occu- patio amicitiæ sæcularis. patio amicitiæ sæcularis.

Tria autem quæ pertinent ad super- Tria autem quæ pertinent ad super- fluam sollicitudinem corporis dividun- fluam sollicitudinem corporis dividun- tur. Quia quædam pertinent ad totum tur. Quia quædam pertinent ad totum corpus quædam autem ad membrum corpus quædam autem ad membrum quod specialiter laborat in itinerando. quod specialiter laborat in itinerando.

Ad totum autem corpus pertinentia Ad totum autem corpus pertinentia sunt duo: unum quod secundum valo- sunt duo: unum quod secundum valo- rem commutabile in quodlibet, corpori rem commutabile in quodlibet, corpori necessarium est, et hoc est sacculus pe- necessarium est, et hoc est sacculus pe- cuniæ et aliud quod est de necessitate cuniæ et aliud quod est de necessitate corporis secundum usum præsentis vitæ corporis secundum usum præsentis vitæ animalis, et hoc est pera vel uter cum animalis, et hoc est pera vel uter cum esculento vel poculento. Quorum om- esculento vel poculento. Quorum om- nium superflua sollicitudo interdicta nium superflua sollicitudo interdicta est usus autem necessitati debitus est est usus autem necessitati debitus est

concessus. concessus.

Et hæc omnia jam in præmissis sunt Et hæc omnia jam in præmissis sunt

IN EVANG. LUCÆ, X-4. IN EVANG. LUCÆ, X-4.

exposita et ideo hic non est multum exposita et ideo hic non est multum immorandum 1. immorandum 1.

Dicit igitur «Nolite portare, » VOS- Dicit igitur «Nolite portare, » VOS- ipsos implendo, sacco onerantes : ne ipsos implendo, sacco onerantes : ne per per hoc minus expediti ad iter efficiamini. hoc minus expediti ad iter efficiamini. « Sacculum, » pecuniæ receptaculum. « Sacculum, » pecuniæ receptaculum. Sacculum enim pecuniæ secum fert, qui Sacculum enim pecuniæ secum fert, qui more quæstuarii verbum prædicationis more quæstuarii verbum prædicationis ad lucrum refert. Proverb. vi, 19 et 20: ad lucrum refert. Proverb. vi, 19 et 20: Non est vir in domo sua, abiit via lon- Non est vir in domo sua, abiit via lon- gissima sacculum pecuniæ secum tulit, gissima sacculum pecuniæ secum tulit, in die plenæ lunæ reversurus est. Sic ergo in die plenæ lunæ reversurus est. Sic ergo sacculus non est portandus: unde, Marc. sacculus non est portandus: unde, Marc. v1, 8, dicitur: Neque in zonis æs, scilicet v1, 8, dicitur: Neque in zonis æs, scilicet ligarent. Qui enim student marsupiis ligarent. Qui enim student marsupiis implendis, non pure pronuntiant verbum implendis, non pure pronuntiant verbum Dei, sed per occasionem. Sapient. xv, Dei, sed per occasionem. Sapient. xv, 12: Estimaverunt lusum esse vitam 12: Estimaverunt lusum esse vitam nostram, et conversationem vitæ compo- nostram, et conversationem vitæ compo- sitam ad lucrum, et oportere undecum- sitam ad lucrum, et oportere undecum- que etiam ex malo acquirere. Isti sunt que etiam ex malo acquirere. Isti sunt pastores in lupos conversi, de quibus pastores in lupos conversi, de quibus dicitur, Zachar. x1, 5: Qui possederant dicitur, Zachar. x1, 5: Qui possederant ea, scilicet pecora, ea, scilicet pecora, occidebant, et non occidebant, et non dolebant, et vendebant ea, dicentes: Be- dolebant, et vendebant ea, dicentes: Be- nedictus Dominus ! divites facti sumus: nedictus Dominus ! divites facti sumus: et pastores eorum non parcebant eis. et pastores eorum non parcebant eis. Sic ergo non est portandus sacculus. Sic ergo non est portandus sacculus.

« Neque peram, » « Neque peram, »

Supple, portetis: ut pera sit recepta Supple, portetis: ut pera sit recepta culum esculenti vel poculenti, quam pe- culum esculenti vel poculenti, quam pe- ram portant qui propter victum et vesti- ram portant qui propter victum et vesti- tum prædicant, ex verbo ventrem suum tum prædicant, ex verbo ventrem suum implentes. Ad Roman. xvi, 18 : Hujus- implentes. Ad Roman. xvi, 18 : Hujus- modi Christo Domino nostro non ser- modi Christo Domino nostro non ser- riunt, sed suo ventri, et per dulces ser- riunt, sed suo ventri, et per dulces ser- mones et benedictiones seducunt corda mones et benedictiones seducunt corda innocentium. Hi sunt, qui post crapulam innocentium. Hi sunt, qui post crapulam nocturnam prædicant de jejuniis. Ad nocturnam prædicant de jejuniis. Ad Philip. m, 18 et 19: Multi enim ambu- Philip. m, 18 et 19: Multi enim ambu- lant, quos sæpe dicebam vobis, nunc lant, quos sæpe dicebam vobis, nunc autem et flens dico, inimicos crucis autem et flens dico, inimicos crucis Christi quorum finis interitus, quorum Christi quorum finis interitus, quorum

Cf. Enarrationes in Marcum, VI, 8 et seq. Cf. Enarrationes in Marcum, VI, 8 et seq. Tom. XXI hujusce novæ editionis. Tom. XXI hujusce novæ editionis.

Cf. ibidem, et etiam Enarrationes in Mat- Cf. ibidem, et etiam Enarrationes in Mat-

XXIII XXIII

: :

17 17

Deus venter est: et gloria in confusione Deus venter est: et gloria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt. Et tales ipsorum, qui terrena sapiunt. Et tales sunt hodie multi Prædicatores, qui in sunt hodie multi Prædicatores, qui in exitibus suis ad prædicandum plus stu- exitibus suis ad prædicandum plus stu- dent ad peram pro ventre, quam in- dent ad peram pro ventre, quam in- stantiæ sermonis Domini et lucro anima- stantiæ sermonis Domini et lucro anima- rum. Quod contradicit Apostolus, ad rum. Quod contradicit Apostolus, ad Hebr. x1, 16: Ne quis fornicator, aut Hebr. x1, 16: Ne quis fornicator, aut profanus ut Esau, qui propter unam profanus ut Esau, qui propter unam escam vendidit primitiva sua, hoc est, escam vendidit primitiva sua, hoc est, jus primogenituræ, quod est benedictio jus primogenituræ, quod est benedictio spiritualium bonorum. Unde Glossa Am- spiritualium bonorum. Unde Glossa Am- brosii : « Tanta Prædicatori debet esse brosii : « Tanta Prædicatori debet esse « fiducia in Deo, ut præsentis vitæ sum- « fiducia in Deo, ut præsentis vitæ sum- « ptus etsi non prævideat, sibi tamen « ptus etsi non prævideat, sibi tamen « certissime non defuturos sciat: ne « certissime non defuturos sciat: ne « dum occupatur mens ad temporalia, « dum occupatur mens ad temporalia, << minus prædicet æterna. » Unde, Psal. << minus prædicet æterna. » Unde, Psal. XXXVI, 25 Junior fui, etenim senui, XXXVI, 25 Junior fui, etenim senui, et non vidi justum derelictum, nec se- et non vidi justum derelictum, nec se- men ejus quærens panem. Hoc autem men ejus quærens panem. Hoc autem maxime verum est, quando primitivi maxime verum est, quando primitivi erant Prædicatores, quando doctrina erant Prædicatores, quando doctrina Christiana erat nova, quando maximæ Christiana erat nova, quando maximæ perfectionis exempla et ante hoc tempus perfectionis exempla et ante hoc tempus invisa oportuit ostendere eos qui nova invisa oportuit ostendere eos qui nova prædicabant. Præcipue tamen ista vera prædicabant. Præcipue tamen ista vera sunt, quando ad filios Israel mitteban- sunt, quando ad filios Israel mitteban- tur, quibus præceptum fuit de peregrinis tur, quibus præceptum fuit de peregrinis suscipiendis et maxime de his, qui suscipiendis et maxime de his, qui more Prophetarum studebant ad docen- more Prophetarum studebant ad docen- dum populum viam salutis: quia illi dum populum viam salutis: quia illi decimam quamdam apud se habebant decimam quamdam apud se habebant repositam, quæ talibus peregrinis et ad- repositam, quæ talibus peregrinis et ad- venis pauperibus debebatur: et hoc venis pauperibus debebatur: et hoc etiam a Judæis observabatur, quamdiu etiam a Judæis observabatur, quamdiu non fuit odiosa doctrina Christi. Et hoc non fuit odiosa doctrina Christi. Et hoc fuit in prima missione Apostolorum, et fuit in prima missione Apostolorum, et in prima missione inferioris ordinis dis- in prima missione inferioris ordinis dis- cipulorum de qua Dominus hic loquitur: cipulorum de qua Dominus hic loquitur: et ideo istis postea conditionibus et qua- et ideo istis postea conditionibus et qua- litatibus temporum et personarum et loco- litatibus temporum et personarum et loco- rum non existentibus, Apostoli et discipuli rum non existentibus, Apostoli et discipuli ad ista non tenebantur: sicut superius et ad ista non tenebantur: sicut superius et in Matth. x, 9 et 10, notatum est a nobis². in Matth. x, 9 et 10, notatum est a nobis².

thæum, x, 9 et seq. Tom. XX hujusce novæ thæum, x, 9 et seq. Tom. XX hujusce novæ editionis. editionis.

2 2

18 18

Sequitur: Sequitur:

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Neque calceamenta. » « Neque calceamenta. »

Solus Marcus dicit: Calceati pedes Solus Marcus dicit: Calceati pedes sandaliis. Et secundum veritatem qui- sandaliis. Et secundum veritatem qui- dem interdicitur superflua sollicitudo dem interdicitur superflua sollicitudo calceamentorum, quibus illa gens potius calceamentorum, quibus illa gens potius studebat ad decorem quam ad necessita- studebat ad decorem quam ad necessita- tem terra enim illa calida propter ne- tem terra enim illa calida propter ne- cessitatem non magno indiguit studio cessitatem non magno indiguit studio calceorum, et ideo totum studium gens calceorum, et ideo totum studium gens illa convertit in calceamenti decorem: illa convertit in calceamenti decorem: unde, Isa. II, 18, ubi Deminus loquitur unde, Isa. II, 18, ubi Deminus loquitur de poena peccati eorum, dicit: In die illa de poena peccati eorum, dicit: In die illa auferet Dominus ornamentum calcea- auferet Dominus ornamentum calcea- mentorum. Et, infra, ỳ. 20, ubi specialia mentorum. Et, infra, ỳ. 20, ubi specialia ornamenta auferenda enumerat, dicit ornamenta auferenda enumerat, dicit etiam periscelidas auferendas. Perisceli- etiam periscelidas auferendas. Perisceli- des autem sunt ornamenta talorum, sic- des autem sunt ornamenta talorum, sic- ut dextralia sunt ornamenta brachiorum. ut dextralia sunt ornamenta brachiorum. Judith etiam, cum capere vellet Holofer- Judith etiam, cum capere vellet Holofer- nem decore suo, inter alios ornatus cal- nem decore suo, inter alios ornatus cal- ceavit pedes suos sandaliis 2. Et inde est, ceavit pedes suos sandaliis 2. Et inde est, quod laudata secundum sensum litteræ quod laudata secundum sensum litteræ filia Pharonis regis in Canticis, propter filia Pharonis regis in Canticis, propter decorem calceamentorum laudatur, decorem calceamentorum laudatur, Cantic. VII, 1, ubi dicitur: Quam pul- Cantic. VII, 1, ubi dicitur: Quam pul- chri sunt gressus tui in calceamentis, fi- chri sunt gressus tui in calceamentis, fi- lia principis Usus enim calceorum in lia principis Usus enim calceorum in his qui non itinerabantur fuit, ne pes his qui non itinerabantur fuit, ne pes pulvere sordidaretur: sicut innuit Glos- pulvere sordidaretur: sicut innuit Glos- sa super Isaiam, 111, 18. Et non fuit con- sa super Isaiam, 111, 18. Et non fuit con- tra frigus, nisi raro et parum. Et ideo tra frigus, nisi raro et parum. Et ideo magnum studium habebant in pulchri- magnum studium habebant in pulchri- tudine calceorum, quod interdicit. tudine calceorum, quod interdicit.

In his autem qui pedites itinerabantur, In his autem qui pedites itinerabantur, usus fuit calceorum, ne pedes duritia viæ usus fuit calceorum, ne pedes duritia viæ subtriti attererentur et deficerent. Et ideo subtriti attererentur et deficerent. Et ideo secundum Marcum in loco illo soleæ secundum Marcum in loco illo soleæ sine decore concessæ sunt, et sollicitudo sine decore concessæ sunt, et sollicitudo in cura calceamentorum interdicta: quæ in cura calceamentorum interdicta: quæ tamen longius postea itinerantibus sunt tamen longius postea itinerantibus sunt concessa. Unde, Act. x11, 8, dixit Ange- concessa. Unde, Act. x11, 8, dixit Ange- lus ad Petrum Calcea te caligas tuas. Et, lus ad Petrum Calcea te caligas tuas. Et, Exod. XII, 11, dicitur, quod manducantes Exod. XII, 11, dicitur, quod manducantes carnes agni parati ad iter longum calcea- carnes agni parati ad iter longum calcea-

1 Marc. VI, 9: Calceatos sandaliis. 1 Marc. VI, 9: Calceatos sandaliis.

menta tenere debent in pedibus. Dicit menta tenere debent in pedibus. Dicit autem Augustinus in libro de Hæresibus, autem Augustinus in libro de Hæresibus, quod occasione verborum istorum, quod occasione verborum istorum, et præcipue propter hoc, quod dicitur, et præcipue propter hoc, quod dicitur, Exod. III, 5: Ne appropies huc, solve Exod. III, 5: Ne appropies huc, solve calceamentum de pedibus tuis: locus calceamentum de pedibus tuis: locus enim in quo stas, terra sancta est, « di- enim in quo stas, terra sancta est, « di- « xerunt quod discipulus Christi esse « xerunt quod discipulus Christi esse « non potest, qui non est discalceatus: « non potest, qui non est discalceatus: « et isti Hæretici vocantur discalceati: « et isti Hæretici vocantur discalceati: « quia non intelligentes Scripturas, se- « quia non intelligentes Scripturas, se- «< ctas sibi novas confinxerunt, nomen «< ctas sibi novas confinxerunt, nomen : accipientes Discalceatorum: quod se- : accipientes Discalceatorum: quod se- «< cundum legem improperii et confusio- «< cundum legem improperii et confusio- << nis nomen est in populo Dei. » << nis nomen est in populo Dei. »

« «

In isto ergo quem diximus sensu, In isto ergo quem diximus sensu, intelligendum est quod dicitur: « Neque intelligendum est quod dicitur: « Neque calceamenta. » Sed etiam secundum ci- calceamenta. » Sed etiam secundum ci- vilitates hominum et mores, inhonestum vilitates hominum et mores, inhonestum est denudare pedes, et nudos digitos pe- est denudare pedes, et nudos digitos pe- dum sic mulieribus ostendere, et occasio dum sic mulieribus ostendere, et occasio est turpitudinis quam dicere non opor- est turpitudinis quam dicere non opor-

tet. tet.

« Et neminem per viam saluta- « Et neminem per viam saluta- veritis. » veritis. »

Ecce interdicit hoc quod secundum Ecce interdicit hoc quod secundum consuetudinem illius gentis fuit singula- consuetudinem illius gentis fuit singula- ris amicitiæ magnis enim et frequenti- ris amicitiæ magnis enim et frequenti- bus consueverunt occupari salutationi- bus consueverunt occupari salutationi- bus, sicut legitur, IV Reg. x, 13: Fra- bus, sicut legitur, IV Reg. x, 13: Fra- tres Ochozia sumus, et descendimus ad tres Ochozia sumus, et descendimus ad salutandum filios regis, et filios reginæ. salutandum filios regis, et filios reginæ. Act. xxv, 13: Cum dies aliquot transa- Act. xxv, 13: Cum dies aliquot transa- cti essent, Agrippa rex et Bernice descen- cti essent, Agrippa rex et Bernice descen- derunt Cæsaream, ad salutandum Fe- derunt Cæsaream, ad salutandum Fe- stum. Unde et Dominus, Matth.xxm, 7, stum. Unde et Dominus, Matth.xxm, 7, arguit Scribas et Pharisæos, quod ama- arguit Scribas et Pharisæos, quod ama- bant salutationes in foro. Luc. XI, 43: bant salutationes in foro. Luc. XI, 43: Diligitis primas cathedras in synagogis, Diligitis primas cathedras in synagogis, et salutationes in foro. III Reg. xix, et salutationes in foro. III Reg. xix, 20, dixit Eliseus ad Eliam: Osculer, oro, 20, dixit Eliseus ad Eliam: Osculer, oro, primum patrem meum. Et sic ex multis primum patrem meum. Et sic ex multis Scripturarum locis accipitur, quod in Scripturarum locis accipitur, quod in solemnitate salutationum gens illa mul- solemnitate salutationum gens illa mul- tum occupabatur. Et hanc solemnitatem, tum occupabatur. Et hanc solemnitatem,

2 Cf. Judith, x, 3. 2 Cf. Judith, x, 3.

IN EVANG. LUCÆ, X-5, 6, 7. IN EVANG. LUCÆ, X-5, 6, 7.

itinerantes in prædicatione detinentem, itinerantes in prædicatione detinentem, interdicit Dominus: non tamen prohibet interdicit Dominus: non tamen prohibet eulogium salutationis, quo præcipit sa- eulogium salutationis, quo præcipit sa- lutare domum, hoc est, familiam domus lutare domum, hoc est, familiam domus in quam intraverint 1. Quo etiam Sancti in quam intraverint 1. Quo etiam Sancti usu sunt, sicut patet in omnibus Apo- usu sunt, sicut patet in omnibus Apo- stoli epistolis. Et quod aliqui dicunt stoli epistolis. Et quod aliqui dicunt non esse salutandos, quia, sicut dicitur non esse salutandos, quia, sicut dicitur in in

canonica Joannis, . 11: Qui di- canonica Joannis, . 11: Qui di- cit peccatori: Ave, communicat operi- cit peccatori: Ave, communicat operi- bus ejus malignis nihil est, quia hoc bus ejus malignis nihil est, quia hoc intelligitur non de malis, sed de excom- intelligitur non de malis, sed de excom- municatis et apostatis. Si enim omnes municatis et apostatis. Si enim omnes malos vitare debuissent discipuli, in pri- malos vitare debuissent discipuli, in pri- mo nulli penitus communicassent nisi mo nulli penitus communicassent nisi sibi quia omnes alii fuerunt infideles. sibi quia omnes alii fuerunt infideles. Et ideo exponendum est istud per mo- Et ideo exponendum est istud per mo- dum qui dictus est. Omnia enim impe- dum qui dictus est. Omnia enim impe- dientia cursum prædicationis interdicit dientia cursum prædicationis interdicit quantum humana permittit fragilitas, quantum humana permittit fragilitas, ut expediti sint ad prædicandum. ut expediti sint ad prædicandum.

« In quamcumque domum intrave- « In quamcumque domum intrave- ritis, primum dicite: Pax huic do- ritis, primum dicite: Pax huic do-

mui : mui :

Et si ibi fuerit filius pacis, requi- Et si ibi fuerit filius pacis, requi- escet super illum pax vestra; sin au- escet super illum pax vestra; sin au- tem, ad vos revertetur. tem, ad vos revertetur.

In eadem autem domo manete, In eadem autem domo manete, edentes et bibentes quæ apud illos edentes et bibentes quæ apud illos sunt. » sunt. »

Hic agitur de necessitate hospitii in Hic agitur de necessitate hospitii in receptione prædicantium. receptione prædicantium.

Hoc autem habet duos paragraphos, Hoc autem habet duos paragraphos, in quorum primo tangit, quid omni in quorum primo tangit, quid omni hospitio conferre debeant prædicantes : hospitio conferre debeant prædicantes : in secundo autem tangit de hospitii im- in secundo autem tangit de hospitii im- mobilitate, et quid debeant petere ab mobilitate, et quid debeant petere ab hospitio recipientibus. hospitio recipientibus.

In primo dicuntur duo: quorum unum In primo dicuntur duo: quorum unum est, quid domui offerant recipienti: in est, quid domui offerant recipienti: in secundo autem ostenditur, quibus obla- secundo autem ostenditur, quibus obla- tum prodest, et quibus non prodest. tum prodest, et quibus non prodest.

1 Cf. Matth. x, 12 et Luc. x, 5. 1 Cf. Matth. x, 12 et Luc. x, 5.

19 19

De primo dicit : « In quamcumque De primo dicit : « In quamcumque domum intraveritis, » hoc est, in quam- domum intraveritis, » hoc est, in quam- cumque familiam intraveritis ad hospi- cumque familiam intraveritis ad hospi- tandum. Intratur autem in familiam, tandum. Intratur autem in familiam, quando sermo prædicantis capitur in fa- quando sermo prædicantis capitur in fa- milia per fidem, et prædicans per hospi- milia per fidem, et prædicans per hospi- tii receptionem: de qua receptione dici- tii receptionem: de qua receptione dici- tur, Joan. 1, 12: Quotquot autem rece- tur, Joan. 1, 12: Quotquot autem rece- perunt eum, dedit eis potestatem filios perunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus. Sapient. VIII, 16: Intrans in do- ejus. Sapient. VIII, 16: Intrans in do- mum meam, conquiescam cum illa : mum meam, conquiescam cum illa : non enim habet amaritudinem conver- non enim habet amaritudinem conver- satio illius,nec tædium convictus illius. satio illius,nec tædium convictus illius.

« Primum dicite, « Primum dicite,

Hoc est, illos qui sunt de familia do- Hoc est, illos qui sunt de familia do- mus, beneficiis prævenite. Ad Roman. mus, beneficiis prævenite. Ad Roman. XII, 10: Honore invicem prævenientes. XII, 10: Honore invicem prævenientes. Psal. xx, 4 Prævenisti eum in benedi- Psal. xx, 4 Prævenisti eum in benedi- ctionibus dulcedinis. Prædicator enim, ctionibus dulcedinis. Prædicator enim, ad modum et similitudinem Dei, omnes ad modum et similitudinem Dei, omnes in beneficiis et eulogio salutationis debet in beneficiis et eulogio salutationis debet prævenire. I Joan. iv, 9 et 10: In hoc prævenire. I Joan. iv, 9 et 10: In hoc apparuit charitas Dei in nobis,... non apparuit charitas Dei in nobis,... non quasi nos dilexerimus Deum, sed quo- quasi nos dilexerimus Deum, sed quo- niam ipse prior dilexit nos. niam ipse prior dilexit nos.

«Pax huic domui, »> «Pax huic domui, »>

Hoc est, pax sit vel fiat huic domui a Hoc est, pax sit vel fiat huic domui a Deo, hoc est, huic familiæ. Pax enim Deo, hoc est, huic familiæ. Pax enim est, quæ est tranquillitas ex remissione est, quæ est tranquillitas ex remissione peccatorum et reconciliatione ad Deum : peccatorum et reconciliatione ad Deum : ex hoc quod cessat impugnatio, qua ho- ex hoc quod cessat impugnatio, qua ho- mo impugnatur hic et in futuro propter mo impugnatur hic et in futuro propter peccata. Et hæc est vera pax, de peccata. Et hæc est vera pax, de qua di- qua di- citur, Luc. 11, 14: In terra pax homini- citur, Luc. 11, 14: In terra pax homini- bus bonæ voluntatis. Isa. 1x, 7, dicitur bus bonæ voluntatis. Isa. 1x, 7, dicitur de mediatore hujus pacis Multiplica- de mediatore hujus pacis Multiplica- bitur ejus imperium, et pacis non erit bitur ejus imperium, et pacis non erit finis. Hoc enim nomen prætendit paci- finis. Hoc enim nomen prætendit paci- fici, de quo ibidem dicitur paulo ante, fici, de quo ibidem dicitur paulo ante, . 6 Vocabitur... Pater futuri sæculi, . 6 Vocabitur... Pater futuri sæculi, princeps pacis. Ad Ephes. 1, 14 : Ipse princeps pacis. Ad Ephes. 1, 14 : Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum, est pax nostra, qui fecit utraque unum,

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et medium parietem maceriæ solvens, et medium parietem maceriæ solvens, inimicitias in carne sua. inimicitias in carne sua.

Hanc igitur pacem (modo Angelorum Hanc igitur pacem (modo Angelorum de coelo venientium) primum evangeli- de coelo venientium) primum evangeli- zant domui recipienti. zant domui recipienti.

« Et si ibi fuerit filius pacis. « Et si ibi fuerit filius pacis.

» »

da vestra et intelligentias vestras. Isti da vestra et intelligentias vestras. Isti tales Evangelistæ significantur per co- tales Evangelistæ significantur per co- lumbam revolantem ad arcam Ecclesiæ, lumbam revolantem ad arcam Ecclesiæ, et ad mansiunculas ejus, hoc est, ad do- et ad mansiunculas ejus, hoc est, ad do- mos et familias Ecclesiæ: portantem mos et familias Ecclesiæ: portantem ramum virentis olivæ in signum pacis et ramum virentis olivæ in signum pacis et reconciliationis in ore suo 1. Sic duces reconciliationis in ore suo 1. Sic duces legislatoris nostri veri Moysi, omni na- legislatoris nostri veri Moysi, omni na-

Tangit quibus prodest evangelizatio tioni (quam gladio verbi Dei impugnare Tangit quibus prodest evangelizatio tioni (quam gladio verbi Dei impugnare pacis, et quibus non. pacis, et quibus non.

« «

« Et si ibi, » hoc est in domo illa, « Et si ibi, » hoc est in domo illa, fuerit filius pacis, » hoc est, informatus fuerit filius pacis, » hoc est, informatus

a pace, sicut filius informatur a patre. Ta- a pace, sicut filius informatur a patre. Ta- lis enim filius est hæres pacis, qui fructus lis enim filius est hæres pacis, qui fructus ejusdem pacis hæreditabit : et est filius ejusdem pacis hæreditabit : et est filius æternæ Jerusalem, quæ visio pacis in- æternæ Jerusalem, quæ visio pacis in- terpretatur. Ad Galat. 1v, 26 : Illa quæ terpretatur. Ad Galat. 1v, 26 : Illa quæ sursum est Jerusalem, libera est: quæ sursum est Jerusalem, libera est: quæ est mater nostra. Tales autem filii pacis est mater nostra. Tales autem filii pacis sunt, qui verbum pacis sibi prædicatum, sunt, qui verbum pacis sibi prædicatum, ad fidem et operationem percipiunt: de ad fidem et operationem percipiunt: de quibus dicitur, Isa. Lx, 17: Ponam quibus dicitur, Isa. Lx, 17: Ponam visitationem tuam pacem, et præpositos visitationem tuam pacem, et præpositos tuos justitiam. Psal. CXLVII, 14 : Qui tuos justitiam. Psal. CXLVII, 14 : Qui posuit fines tuos pacem, et adipe fru- posuit fines tuos pacem, et adipe fru- menti satiat te. menti satiat te.

« Requiescet super eum pax ve- « Requiescet super eum pax ve- stra. » stra. »

Non impugnata manens requiescet, Non impugnata manens requiescet, sicut dicitur, Isa. xxvi, 12 : Dabis pacem sicut dicitur, Isa. xxvi, 12 : Dabis pacem nobis pacem, quoniam in te speravi- nobis pacem, quoniam in te speravi- mus. Hæc autem pax, requies cordis in mus. Hæc autem pax, requies cordis in tranquillitate appetitus: quæ non habe- tranquillitate appetitus: quæ non habe- tur nisi ab his qui Deum, receperunt in tur nisi ab his qui Deum, receperunt in veritatis illuminatione, et charitatis et veritatis illuminatione, et charitatis et dulcedinis divinæ adeptione quia illi dulcedinis divinæ adeptione quia illi soli habent desiderium suum, sicut di- soli habent desiderium suum, sicut di- citur, Proverb. x, 24 Desiderium suum citur, Proverb. x, 24 Desiderium suum justis dabitur. justis dabitur.

: :

Super eos autem dicitur pax ista re- Super eos autem dicitur pax ista re- quiescere, quia excellit intellectum et quiescere, quia excellit intellectum et affectum sanctorum ista pacis tranquilli- affectum sanctorum ista pacis tranquilli- tas. Ad Philip. iv, 7 Pax Dei, quæ tas. Ad Philip. iv, 7 Pax Dei, quæ exsuperat omnem sensum, custodiat cor- exsuperat omnem sensum, custodiat cor-

1 Cf. Genes. VIII, 11. 1 Cf. Genes. VIII, 11.

2 Psal. cxx1, 3. 2 Psal. cxx1, 3.

volunt) primum pacem offerunt, sicut volunt) primum pacem offerunt, sicut præcipitur, Deuter. xx, 10. præcipitur, Deuter. xx, 10.

« Sin autem, » « Sin autem, »

Hoc est, si non autem hoc est, si Hoc est, si non autem hoc est, si non fuerit ibi aliquis pace verbi forma- non fuerit ibi aliquis pace verbi forma- tus, vel formandus, « revertetur » pax tus, vel formandus, « revertetur » pax vestra, hoc est, fructus pacis optatæ et vestra, hoc est, fructus pacis optatæ et oblatæ, « ad vos, » et reservabitur vobis oblatæ, « ad vos, » et reservabitur vobis ad meritum et coronam. Sic enim cives ad meritum et coronam. Sic enim cives Apostolorum Presbyteri veniunt ad vos, Apostolorum Presbyteri veniunt ad vos, portantes pacem, et illuminantes pa- portantes pacem, et illuminantes pa- triam, dare pacem gentibus, et liberare triam, dare pacem gentibus, et liberare populum Dei. Psal. Lxxv, 3 : Factus est populum Dei. Psal. Lxxv, 3 : Factus est in pace locus ejus. Sic coelestis Jerusa- in pace locus ejus. Sic coelestis Jerusa- lem (visio pacis) ædificatur ut civitas, lem (visio pacis) ædificatur ut civitas, cujus participatio ejus in idipsum : cujus participatio ejus in idipsum : quia hæc est causa pacis, quæ non am- quia hæc est causa pacis, quæ non am- plius variatur per desideria, sed partici- plius variatur per desideria, sed partici- pat in gratia id quod semper est idipsum, pat in gratia id quod semper est idipsum, et numquam sui generat fastidium. Sic et numquam sui generat fastidium. Sic sciet Job dolens quod pacem habeat ta- sciet Job dolens quod pacem habeat ta- bernaculum suum 3. bernaculum suum 3.

2 2

« In eadem autem domo manete. »> « In eadem autem domo manete. »>

Ecce docet servare inviolabilis jura Ecce docet servare inviolabilis jura hospitii. hospitii.

Dicit autem tria præceptum, prohi- Dicit autem tria præceptum, prohi- bitionem, et profectum quem domui de- bitionem, et profectum quem domui de- bent exhibere. bent exhibere.

Circa præceptum hospitii duo dicit : Circa præceptum hospitii duo dicit : immobilitatem hospitii, et usum exhibi- immobilitatem hospitii, et usum exhibi- torum sive oblatorum ad vitæ necessaria torum sive oblatorum ad vitæ necessaria si sint operarii salutis. si sint operarii salutis.

De primo dicit : « In eadem autem De primo dicit : « In eadem autem

3 Cf. Job, v, 3 Cf. Job, v,

21. 21.

IN EVANG. LUCÆ, X-7. IN EVANG. LUCÆ, X-7.

domo manete. » Eadem dico, in qua sunt domo manete. » Eadem dico, in qua sunt filii pacis, et non alia. Filii autem pacis filii pacis, et non alia. Filii autem pacis sunt dupliciter re, et spe. Re quidem sunt dupliciter re, et spe. Re quidem tunc pauci fuerunt: spe autem filii pacis tunc pauci fuerunt: spe autem filii pacis sunt et fuerunt, qui in desperatis operi- sunt et fuerunt, qui in desperatis operi- bus obstinata mente non manserunt. bus obstinata mente non manserunt. Apud illos enim manendum est: quia Apud illos enim manendum est: quia illi ædificantur ad fidem, quamdiu de illi ædificantur ad fidem, quamdiu de salute eorum non desperatur. salute eorum non desperatur.

«< Manete » autem dicit: quia discur- «< Manete » autem dicit: quia discur- rens, vagus est, et non invenitur ad sa- rens, vagus est, et non invenitur ad sa- lutis consilium. Adhuc autem, instabilis lutis consilium. Adhuc autem, instabilis corpore, vanitatem et instabilitatem corpore, vanitatem et instabilitatem ostendit in mente. Tertio etiam discurrens ostendit in mente. Tertio etiam discurrens per domos, delectabilia et vana colligit per domos, delectabilia et vana colligit domorum, et prosequitur voluntates con- domorum, et prosequitur voluntates con- cupiscibilium. cupiscibilium.

De primo dicitur, Jerem. xiv, 10: De primo dicitur, Jerem. xiv, 10: Populus hic dilexit movere pedes suos, Populus hic dilexit movere pedes suos, et non quievit, et Domino non placuit. et non quievit, et Domino non placuit. De secundo, Jerem. 11, 5: Ambulave- De secundo, Jerem. 11, 5: Ambulave- runt post vanitatem, et vani facti sunt. runt post vanitatem, et vani facti sunt.

De tertio, Proverb. vi, 12 et 13: Homo De tertio, Proverb. vi, 12 et 13: Homo apostata vir inutilis, graditur ore per- apostata vir inutilis, graditur ore per- verso: annuit oculis, terit pede, digito verso: annuit oculis, terit pede, digito loquitur. Proverb. VII, 11: Quietis im- loquitur. Proverb. VII, 11: Quietis im- patiens, nec valens in domo consistere patiens, nec valens in domo consistere pedibus suis. Et de his quidem ante hoc pedibus suis. Et de his quidem ante hoc capitulum in isto eodem opere, et Matth. capitulum in isto eodem opere, et Matth. 9 et seq., plura alia dicta sunt 1. 9 et seq., plura alia dicta sunt 1.

X, X,

« Edentes, etc. »> « Edentes, etc. »>

Dat usum necessariorum oblatorum Dat usum necessariorum oblatorum his qui sunt operarii salutis. his qui sunt operarii salutis.

Dicit autem duo: usum videlicet, et Dicit autem duo: usum videlicet, et causam concessi usus. causam concessi usus.

De usu dicit « Edentes et bibentes, » De usu dicit « Edentes et bibentes, » secundum duos naturales appetitus, con- secundum duos naturales appetitus, con- cedit duplicem usum necessitatis: quo- cedit duplicem usum necessitatis: quo- rum unus est naturalis appetitus reficien- rum unus est naturalis appetitus reficien- tis substantiam corporis, et ille est appe- tis substantiam corporis, et ille est appe- titus esculenti et alius est appetitus titus esculenti et alius est appetitus continuationem præstantis corpori et continuationem præstantis corpori et fluxum per membra, et ille est appetitus fluxum per membra, et ille est appetitus poculenti. Quia cibus efficitur membrum poculenti. Quia cibus efficitur membrum

Cf. Supra in enarrationibus in Lucam, 1x, Cf. Supra in enarrationibus in Lucam, 1x, 4 of seq. Tom. XXII hujusce novæ editionis. 4 of seq. Tom. XXII hujusce novæ editionis.

21 21

simile secundum substantiam, quando simile secundum substantiam, quando plene est conversus, et est potentia plene est conversus, et est potentia membrum simile quando sumitur, ante- membrum simile quando sumitur, ante- quam convertatur : et ideo appetitus na- quam convertatur : et ideo appetitus na- turalis est in illum. Potus autem conti- turalis est in illum. Potus autem conti- nuat membra, commixtus cibo unito: et nuat membra, commixtus cibo unito: et antequam uniatur, dat ei fluere sua hu- antequam uniatur, dat ei fluere sua hu- miditate et currere per membra, ut unia- miditate et currere per membra, ut unia- tur eisdem quia humidum in se inter- tur eisdem quia humidum in se inter- minabile et ad aliud fluens ut termine- minabile et ad aliud fluens ut termine- tur, ista duo facit. Et hæc duo desiderat tur, ista duo facit. Et hæc duo desiderat omne animatum, et sine his consistere omne animatum, et sine his consistere non valet. Cantic. v, 1 : Comedite, non valet. Cantic. v, 1 : Comedite, amici, et bibite, charissimi. Et ideo ho- amici, et bibite, charissimi. Et ideo ho- rum duorum abundantiam promittit, rum duorum abundantiam promittit, Proverb. II, 10: Implebuntur horrea Proverb. II, 10: Implebuntur horrea tua saturitate, et vino torcularia tua tua saturitate, et vino torcularia tua redundabunt. Potus enim qui est repa- redundabunt. Potus enim qui est repa- rativus humidi naturalis, calidus est et rativus humidi naturalis, calidus est et secundum actum humidus, quamvis po- secundum actum humidus, quamvis po- tentia sit siccus: quia si esset et poten- tentia sit siccus: quia si esset et poten- tia humidus, paralysim induceret et tia humidus, paralysim induceret et membrorum dissolutionem. Unde, Ge- membrorum dissolutionem. Unde, Ge- nes. xxvii, 25, Jacob patri suo Isaac nes. xxvii, 25, Jacob patri suo Isaac obtulit cibos quos cum oblatos come- obtulit cibos quos cum oblatos come- disset, obtulit ei etiam vinum. Paulus disset, obtulit ei etiam vinum. Paulus etiam, I ad Timoth. v, 23, dixit: Noli etiam, I ad Timoth. v, 23, dixit: Noli adhuc aquam bibere, sed modico vino adhuc aquam bibere, sed modico vino utere propter stomachum tuum, et_fre- utere propter stomachum tuum, et_fre- quentes tuas infirmitates. quentes tuas infirmitates.

Sic ergo dicit: « Edentes et bibentes Sic ergo dicit: « Edentes et bibentes quæ apud illos sunt. » Dupliciter enim quæ apud illos sunt. » Dupliciter enim sunt apud illos : vel quæ habent, vel sunt apud illos : vel quæ habent, vel quæ secundum suas facultates facile quæ secundum suas facultates facile comparantur, quæ necessitati vel infir- comparantur, quæ necessitati vel infir- mitati debentur prædicantium. Unde mitati debentur prædicantium. Unde etiam apud Dominum fuit quod secun- etiam apud Dominum fuit quod secun- dum facultates sibi ministrantium facile dum facultates sibi ministrantium facile comparari poterat. Joan. 1v, 8 : Discipu- comparari poterat. Joan. 1v, 8 : Discipu- li ejus abierant in civitatem ut cibos li ejus abierant in civitatem ut cibos emerent. Aliquando enim apud hospi- emerent. Aliquando enim apud hospi- tem infra domum non invenitur quod tem infra domum non invenitur quod competit infirmitati prædicantis: quam- competit infirmitati prædicantis: quam- vis inveniatur quod competit necessitati vis inveniatur quod competit necessitati si sanus esset. Et tunc non est inconve- si sanus esset. Et tunc non est inconve- niens petere quod infirmitas exigit : niens petere quod infirmitas exigit :

Cf. etiam enarrationes in Matthæum, x, 12. Cf. etiam enarrationes in Matthæum, x, 12. Tom. XX. Tom. XX.