IN EVANG. LUCÆ, IX-15. IN EVANG. LUCÆ, IX-15.

fecit convivium magnum in domo¹. Sic fecit convivium magnum in domo¹. Sic Joseph, qui cognominatus est Barnabas... Joseph, qui cognominatus est Barnabas... cum haberet agrum, vendidit eum, et cum haberet agrum, vendidit eum, et attulit pretium, sicut dicitur, Act. IV, 36 attulit pretium, sicut dicitur, Act. IV, 36 et 37. Sic multi cum Domino cum abun- et 37. Sic multi cum Domino cum abun- darent in temporalibus, communicabant darent in temporalibus, communicabant illa discipulis, ut spiritualia discipulorum illa discipulis, ut spiritualia discipulorum illis etiam communicarentur: sicut dici- illis etiam communicarentur: sicut dici- tur, I ad Corinth. ix, 11: Si nos vobis, tur, I ad Corinth. ix, 11: Si nos vobis, scilicet Gentibus, spiritualia seminavi- scilicet Gentibus, spiritualia seminavi- mus, magnum est si nos carnalia vestra mus, magnum est si nos carnalia vestra metamus? Gentes ergo quæ factæ sunt metamus? Gentes ergo quæ factæ sunt eorum participes, debent et in carnalibus eorum participes, debent et in carnalibus ministrare eis. Sic multi pretia dabant ministrare eis. Sic multi pretia dabant Domino et Apostolis, ex quibus habe- Domino et Apostolis, ex quibus habe- bant loculos, in quibus ea quæ mitteban- bant loculos, in quibus ea quæ mitteban- tur portabant 2. tur portabant 2.

Spiritualiter tamen sive mystice dicit Spiritualiter tamen sive mystice dicit Glossa, quod nondum intellexerunt Apo- Glossa, quod nondum intellexerunt Apo- stoli cibum populi credentis non esse stoli cibum populi credentis non esse venalem. Nec noverant adhuc nos esse venalem. Nec noverant adhuc nos esse redimendos, non pretio pecuniæ, sed redimendos, non pretio pecuniæ, sed pretioso sanguine quasi agni imma- pretioso sanguine quasi agni imma- culati Christi 3. culati Christi 3.

De esca vero spirituali Apostolorum, De esca vero spirituali Apostolorum, qua pascere jussi sunt turbam, dicitur, qua pascere jussi sunt turbam, dicitur, Matth. x, 8: Gratis accepistis, gratis da- Matth. x, 8: Gratis accepistis, gratis da- te. Luc. vi, 38: Date, et dabitur vobis. te. Luc. vi, 38: Date, et dabitur vobis. Isa. Lv, 1 Comedite, venite, emite abs- Isa. Lv, 1 Comedite, venite, emite abs- que argento et absque ulla commuta- que argento et absque ulla commuta- tione vinum et lac, Hæc etiam est esca, tione vinum et lac, Hæc etiam est esca, quæ in omnem turbam sufficit: sicut di- quæ in omnem turbam sufficit: sicut di- cit Apostolus, II ad Corinth. vIII, 15: cit Apostolus, II ad Corinth. vIII, 15: Qui multum, non abundavit: et qui mo- Qui multum, non abundavit: et qui mo- dicum, non minoravit. De hoc optimus dicum, non minoravit. De hoc optimus dispensator dicit Joseph, Genes. L, 21: dispensator dicit Joseph, Genes. L, 21: Nolite timere, ego pascam vos et parvu- Nolite timere, ego pascam vos et parvu- los vestros. los vestros.

« Erant autem fere viri, etc. » « Erant autem fere viri, etc. »

Istud est verbum Evangelistæ quod Istud est verbum Evangelistæ quod interseritur ad miraculi commendatio- interseritur ad miraculi commendatio-

nem. nem.

Et cum dicitur quod « erant fere viri Et cum dicitur quod « erant fere viri quinque millia, » intelligitur secundum quinque millia, » intelligitur secundum

1 Cf. Luc. v, 29. 1 Cf. Luc. v, 29.

2 Cf. Joan. XII, 6. 2 Cf. Joan. XII, 6.

629 629

Matthæum, xv, 38, exceptis parvulis et Matthæum, xv, 38, exceptis parvulis et mulieribus. Consuetum autem est in ta- mulieribus. Consuetum autem est in ta- libus, quod plures sequuntur mulieres libus, quod plures sequuntur mulieres quam viri. Multi etiam parvuli sequun- quam viri. Multi etiam parvuli sequun- tur, præcipue cum multi essent inter eos tur, præcipue cum multi essent inter eos qui sequebantur eum, ut sine sollicitu qui sequebantur eum, ut sine sollicitu dine haberent ab eo necessaria victus. dine haberent ab eo necessaria victus. Joan. vi, 26 Quæritis me, non quia Joan. vi, 26 Quæritis me, non quia vidistis signa, sed quia manducastis ex vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus. panibus.

Mystice autem dicit Glossa, quod per Mystice autem dicit Glossa, quod per quinque millia significantur illi, qui in quinque millia significantur illi, qui in sæculari adhuc habitu existentes, quin- sæculari adhuc habitu existentes, quin- que sensibus bene uti noverunt. Illi enim que sensibus bene uti noverunt. Illi enim usus sensuum, ad perfectionem quadrati usus sensuum, ad perfectionem quadrati cubiti numeri virtutum referunt. Et ideo cubiti numeri virtutum referunt. Et ideo quinque panibus, Moysi instructionibus quinque panibus, Moysi instructionibus adhuc aluntur. Sed taliter exponere fa- adhuc aluntur. Sed taliter exponere fa- cile est, et habetur in Glossa. Nos autem cile est, et habetur in Glossa. Nos autem litteræ insistimus. Et ideo dicit tantam litteræ insistimus. Et ideo dicit tantam multitudinem esse commemoratam, ad multitudinem esse commemoratam, ad magnitudinem miraculi commendan- magnitudinem miraculi commendan-

dam. dam.

« Ait autem ad discipulos suos : Fa- « Ait autem ad discipulos suos : Fa- cite illos discumbere per convivia cite illos discumbere per convivia quinquagenos. quinquagenos.

Et ita fecerunt. Et discumbere fece- Et ita fecerunt. Et discumbere fece- runt omnes. » runt omnes. »

Hic incipit Apostolos instruere de mi- Hic incipit Apostolos instruere de mi- nisterio Prælatis debito. nisterio Prælatis debito.

Et tangit tria: quorum primum est, Et tangit tria: quorum primum est, quod discumbere homines faciant per quod discumbere homines faciant per convivia. Secundum autem, discipulo- convivia. Secundum autem, discipulo- rum ministerium. Tertio, opus turbarum rum ministerium. Tertio, opus turbarum ad ministerium Apostolorum. ad ministerium Apostolorum.

Dicit igitur tangendo tria: discubitum, Dicit igitur tangendo tria: discubitum, ordinem discumbentium, et numerum ordinem discumbentium, et numerum satiatorum. satiatorum.

De primo dicit : « Facite, » sicut mi- De primo dicit : « Facite, » sicut mi- nistri, «homines, » rationales, « discum- nistri, «homines, » rationales, « discum- bere, » commode sedere: ita quod in- bere, » commode sedere: ita quod in- commoditas sessionis cum lassitudine commoditas sessionis cum lassitudine

3 I Petr. 1, 18 et 19. 3 I Petr. 1, 18 et 19.

15 15

630 630

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sunt. sunt.

non tollat eis dulcedinem refectionis. libus vestiuntur, in domibus regum non tollat eis dulcedinem refectionis. libus vestiuntur, in domibus regum Discubitus enim sicut in ante habitis di- Discubitus enim sicut in ante habitis di- ximus, positio est corporis composita ximus, positio est corporis composita reclinatione et sessione. reclinatione et sessione.

« Facite » ergo vos discubitus, sicut « Facite » ergo vos discubitus, sicut boni ministri. I ad Corinth. IV, 1 Sic boni ministri. I ad Corinth. IV, 1 Sic nos existimet homo ut ministros Chri- nos existimet homo ut ministros Chri- sti, et dispensatores mysteriorum Dei. sti, et dispensatores mysteriorum Dei. Isa. LXI, 6 Ministri Dei nostri, dicetur Isa. LXI, 6 Ministri Dei nostri, dicetur vobis. Discubitus autem in quibus dis- vobis. Discubitus autem in quibus dis- cumbunt fideles, gradus sunt ordinis vi- cumbunt fideles, gradus sunt ordinis vi- tæ, in quibus ad Christum vocantur, et tæ, in quibus ad Christum vocantur, et sacramentis reficiuntur : unus quidem sacramentis reficiuntur : unus quidem cum sibi similibus in matrimonio, alius cum sibi similibus in matrimonio, alius in clericatu, alius in dominio, alius in in clericatu, alius in dominio, alius in religione, et sic de aliis. I ad Corinth. religione, et sic de aliis. I ad Corinth. VII, 20 Unusquisque in qua vocatione VII, 20 Unusquisque in qua vocatione vocatus est, in ea permaneat. De discu- vocatus est, in ea permaneat. De discu- bitibus istis dicitur in Psalmo XLVII, 14: bitibus istis dicitur in Psalmo XLVII, 14: Distribuite domos ejus, ut enarretis in Distribuite domos ejus, ut enarretis in progenie altera. progenie altera.

Sic ergo facite Sic ergo facite

« Illos discumbere, » « Illos discumbere, »

Hoc est, homines rationales, ut qui Hoc est, homines rationales, ut qui libet secundum rationem sui ordinis sit libet secundum rationem sui ordinis sit in Dei refectione, ita quod pabula com- in Dei refectione, ita quod pabula com- petentia ministrentur cuilibet. I ad Co- petentia ministrentur cuilibet. I ad Co- rinth. xv, 23: Unusquisque in suo ordi- rinth. xv, 23: Unusquisque in suo ordi- ne. Quidam enim in hoc ordine Christo ne. Quidam enim in hoc ordine Christo fuerunt propinquiores, et quidam remo- fuerunt propinquiores, et quidam remo- tiores tiores

tamen omnes in lumine, et in tamen omnes in lumine, et in cura, et in refectione ipsius. Sapient. vi, cura, et in refectione ipsius. Sapient. vi, 8: Pusillum et magnum ipse fecit, et 8: Pusillum et magnum ipse fecit, et æqualiter cura est ei de omnibus. Jacob. æqualiter cura est ei de omnibus. Jacob. 1, 5: Dat omnibus affluenter, et non im- 1, 5: Dat omnibus affluenter, et non im- properat. properat.

Discubitus autem iste, sicut dicitur, Discubitus autem iste, sicut dicitur, Matth. xiv, 19, stramento fœni quod Matth. xiv, 19, stramento fœni quod multum erat in loco propter lassorum multum erat in loco propter lassorum recreationem, est ordinatus. Fonum au- recreationem, est ordinatus. Fonum au- tem mollitiem significat carnis. Isa. XL, tem mollitiem significat carnis. Isa. XL, 6 Omnis caro fænum, et omnis gloria 6 Omnis caro fænum, et omnis gloria ejus quasi flos agri. Docet autem et nos ejus quasi flos agri. Docet autem et nos hic, quod tempore lassitudinis molliori- hic, quod tempore lassitudinis molliori- bus licet uti stramentis. Sed non licet bus licet uti stramentis. Sed non licet in deserto religionis vel pœnitentiæ re- in deserto religionis vel pœnitentiæ re- soluta quærere. Matth. x1, 8: Qui mol- soluta quærere. Matth. x1, 8: Qui mol-

<< Per convivia, << Per convivia,

» »

Hoc est, per societates convivantium, Hoc est, per societates convivantium, ut unusquisque sederet in ordine suæ so- ut unusquisque sederet in ordine suæ so- cietatis, nobilis cum nobili, et minor cietatis, nobilis cum nobili, et minor cum minore. Hic enim ordo sapientiæ cum minore. Hic enim ordo sapientiæ placet divinæ. Genes. XLIII, 33: Sede- placet divinæ. Genes. XLIII, 33: Sede- runt coram eo, primogenitus juxta pri- runt coram eo, primogenitus juxta pri- mogenita sua, et minimus juxta ætatem mogenita sua, et minimus juxta ætatem suam. I ad Corinth. xiv, 40: Omnia ho- suam. I ad Corinth. xiv, 40: Omnia ho- neste et secundum ordinem fiant in vo- neste et secundum ordinem fiant in vo- bis. bis.

« «

Quinquagenos. » Quinquagenos. »

Hoc dicit secundum longitudinem nu- Hoc dicit secundum longitudinem nu- meri sedentium in una linea. Multæ enim meri sedentium in una linea. Multæ enim lineæ comedentium discubuerunt in lineæ comedentium discubuerunt in campo. Significat hic numerus remissio- campo. Significat hic numerus remissio- nem: quia annus quinquagesimus re- nem: quia annus quinquagesimus re- missionis fuit annus. Et numerus dierum missionis fuit annus. Et numerus dierum quinquaginta a Pascha (fuit tempus obla- quinquaginta a Pascha (fuit tempus obla- tionis primitiarum) ad Pentecosten, tionis primitiarum) ad Pentecosten, quando in igne accipiendus erat Spiritus quando in igne accipiendus erat Spiritus sanctus. Act. II, 1 et seq. : Dum com- sanctus. Act. II, 1 et seq. : Dum com- plerentur dies Pentecostes, erant omnes, plerentur dies Pentecostes, erant omnes, scilicet discipuli, pariter in eodem loco : scilicet discipuli, pariter in eodem loco : et factus est repente de cœlo sonus tam- et factus est repente de cœlo sonus tam- quam advenientis spiritus vehementis,... quam advenientis spiritus vehementis,... et repleti sunt omnes Spiritu sancto. et repleti sunt omnes Spiritu sancto. Congregatio enim turbarum congregatio- Congregatio enim turbarum congregatio- nem significat discipulorum. Repletio nem significat discipulorum. Repletio turbarum repletionem significat Aposto- turbarum repletionem significat Aposto- lorum. Hæc est igitur causa, quod quin- lorum. Hæc est igitur causa, quod quin- quageni in numero sunt ad invicem or- quageni in numero sunt ad invicem or- dinati. dinati.

« Et ita fecerunt. » « Et ita fecerunt. »

Ecce obediens Domino ministerium Ecce obediens Domino ministerium Apostolorum. Exod. xxiv, 7: Omnia Apostolorum. Exod. xxiv, 7: Omnia quæ locutus est Dominus, faciemus, et quæ locutus est Dominus, faciemus, et erimus obedientes. erimus obedientes.

16 16

IN EVANG. LUCÆ, IX-15, 16. IN EVANG. LUCÆ, IX-15, 16.

« Et discumbere fecerunt omnes. » « Et discumbere fecerunt omnes. »

Tangitur reficiendorum qualitas. Nul- Tangitur reficiendorum qualitas. Nul- lus enim excipitur a largiflua refectione lus enim excipitur a largiflua refectione ipsius, qui dat jumentis escam ipsorum, ipsius, qui dat jumentis escam ipsorum, et pullis corvorum invocantibus eum¹. et pullis corvorum invocantibus eum¹. Et iterum, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu Et iterum, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu manum tuam, et imples omne animal manum tuam, et imples omne animal benedictione. benedictione.

Attendendum autem, quod non refici- Attendendum autem, quod non refici- tur nisi in aliquo gradu et ordine dis- tur nisi in aliquo gradu et ordine dis- cumbens. Et sic etiam Prælati ignotos cumbens. Et sic etiam Prælati ignotos et inquietos gradum et ordinem suæ vi- et inquietos gradum et ordinem suæ vi- tæ non demonstrantes sacramentali refe- tæ non demonstrantes sacramentali refe- ctione reficere non debent. Matth. xv, ctione reficere non debent. Matth. xv, 26: 26:

Non est bonum sumere panem Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus. Matth. vn, filiorum, et mittere canibus. Matth. vn, 6: Nolite dare sanctum canibus, neque 6: Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas vestras ante por- mittatis margaritas vestras ante por-

COS. COS.

Omnibus autem in ordinibus Ecclesiæ Omnibus autem in ordinibus Ecclesiæ discumbentibus Ecclesiæ sacramenta discumbentibus Ecclesiæ sacramenta præbenda sunt, et nulli neganda. Nec præbenda sunt, et nulli neganda. Nec sunt vendenda, sicut jam ante diximus, sunt vendenda, sicut jam ante diximus, sed liberaliter et gratis conferenda. Pro- sed liberaliter et gratis conferenda. Pro- verb. x1, 26: Qui abscondit frumenta verb. x1, 26: Qui abscondit frumenta maledicetur in populis. Benedictio au- maledicetur in populis. Benedictio au- tem super caput vendentium, hoc est, tem super caput vendentium, hoc est, distribuentium pro mercede æterna. Non distribuentium pro mercede æterna. Non enim sacramenta sunt ministrorum, sed enim sacramenta sunt ministrorum, sed sunt Christi. Et impius est minister qui sunt Christi. Et impius est minister qui bona Christi subtrahit filiis Dei. bona Christi subtrahit filiis Dei.

« Acceptis autem quinque panibus, « Acceptis autem quinque panibus, et duobus piscibus, respexit in coelum, et duobus piscibus, respexit in coelum, et benedixit illis, et fregit, et distri- et benedixit illis, et fregit, et distri-

buit discipulis suis, ut ponerent ante buit discipulis suis, ut ponerent ante

turbas. » turbas. »

Hic agitur de perfectione miraculi. Hic agitur de perfectione miraculi. Et tangit tria. Primo enim tangit ea Et tangit tria. Primo enim tangit ea quæ perficiunt per modum causæ. Se- quæ perficiunt per modum causæ. Se- cundo, tangit ordinem ministerii. Tertio, cundo, tangit ordinem ministerii. Tertio, ea quæ faciunt ad commendationem mi- ea quæ faciunt ad commendationem mi- raculi. raculi.

1 Psal. CXLVI, 1 Psal. CXLVI,

9. 9.

631 631

Quæ autem perficiunt miraculum per Quæ autem perficiunt miraculum per modum causæ, sunt quatuor acceptio modum causæ, sunt quatuor acceptio scilicet, respectus in cœlum, benedictio, scilicet, respectus in cœlum, benedictio, et fractio. Est autem acceptio materiæ et fractio. Est autem acceptio materiæ ciborum. ad divinam virtutem (quæ in ciborum. ad divinam virtutem (quæ in manibus suis erat) revocatio. Respectus manibus suis erat) revocatio. Respectus autem in coelum, significat cœlestis et autem in coelum, significat cœlestis et divinæ virtutis (quæ est in Patre et Spi- divinæ virtutis (quæ est in Patre et Spi- ritu sancto) concordem cum sua virtute, ritu sancto) concordem cum sua virtute, et indivisam operationem. Benedictio si- et indivisam operationem. Benedictio si- gnificat boni divini in panem descenden- gnificat boni divini in panem descenden- tis multiplicationem. Fractio significat tis multiplicationem. Fractio significat istius boni ad capacitatem singulorum istius boni ad capacitatem singulorum divisionem. divisionem.

Per primum confutatur Manichæus Per primum confutatur Manichæus dupliciter secundum duas expositiones. dupliciter secundum duas expositiones. In hoc enim quod materiam veterum ci- In hoc enim quod materiam veterum ci- borum accepit, non novam creavit, os- borum accepit, non novam creavit, os- tendit quod visibilia corporalia ad esum tendit quod visibilia corporalia ad esum corporis pertinentia ipse fecit, et quod corporis pertinentia ipse fecit, et quod non sunt facta a principe tenebrarum, et non sunt facta a principe tenebrarum, et maledicta sicut dicit Manichæus. Joan. maledicta sicut dicit Manichæus. Joan. I, 3 Omnia per ipsum facta sunt, et si- I, 3 Omnia per ipsum facta sunt, et si- ne ipso factum est nihil. 1 ad Timoth. ne ipso factum est nihil. 1 ad Timoth. IV, 1 et seq. Spiritus manifeste di- IV, 1 et seq. Spiritus manifeste di- cit, quia in novissimis temporibus disce- cit, quia in novissimis temporibus disce- dent quidam a fide, attendentes spiriti- dent quidam a fide, attendentes spiriti- bus erroris et doctrinis dæmoniorum, in bus erroris et doctrinis dæmoniorum, in hypocrisi loquentium mendacium, et hypocrisi loquentium mendacium, et cauteriatam habentium suam conscien- cauteriatam habentium suam conscien- tiam, prohibentium nubere, abstinere a tiam, prohibentium nubere, abstinere a cibis quos Deus creavit ad percipiendum cibis quos Deus creavit ad percipiendum cum gratiarum actione fidelibus, et iis cum gratiarum actione fidelibus, et iis qui cognoverunt veritatem: quia omnis qui cognoverunt veritatem: quia omnis creatura Dei bona est, et nihil rejicien- creatura Dei bona est, et nihil rejicien- dum quod cum gratiarum actione perci- dum quod cum gratiarum actione perci- pitur: sanctificatur enim per verbum pitur: sanctificatur enim per verbum Dei et orationem. Ex hoc patet, quod si Dei et orationem. Ex hoc patet, quod si princeps tenebrarum ista visibilia fecis- princeps tenebrarum ista visibilia fecis- set, et ideo immunda essent, numquam set, et ideo immunda essent, numquam ea Christus multiplicanda in manus acce- ea Christus multiplicanda in manus acce- pisset, sed nova creasset. pisset, sed nova creasset.

Dicit etiam Manichæus, quod a malo Dicit etiam Manichæus, quod a malo Deo principe tenebrarum data sit lex Deo principe tenebrarum data sit lex Moysi. Si ergo secundum aliam exposi- Moysi. Si ergo secundum aliam exposi- tionem, quinque panes sunt librorum tionem, quinque panes sunt librorum Moysi refectiones, numquam Christus Moysi refectiones, numquam Christus

632 632

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Moysi per doctrinam spiritualem intelle- Moysi per doctrinam spiritualem intelle- ctum multiplicasset, accipiendo eam ad ctum multiplicasset, accipiendo eam ad seipsum, sed refutatam abjecisset, et no- seipsum, sed refutatam abjecisset, et no- vam doctrinam attulisset. Sic ergo acce- vam doctrinam attulisset. Sic ergo acce- pit ad se panes et pisces : ut ea quæ pit ad se panes et pisces : ut ea quæ creando fecit, ad se accipiendo divinæ creando fecit, ad se accipiendo divinæ conjungeret virtuti, et in contactu ma- conjungeret virtuti, et in contactu ma- nuum divinarum, panes et pisces multi- nuum divinarum, panes et pisces multi- plicando augeret. Matth. xxvi, 26: Ac- plicando augeret. Matth. xxvi, 26: Ac- cepit Jesus panem, etc. Et quos in cor- cepit Jesus panem, etc. Et quos in cor- pus suum mutavit, eadem potentia mul- pus suum mutavit, eadem potentia mul- tiplicavit. Accepit etiam, quando sicut tiplicavit. Accepit etiam, quando sicut bona a se creata accepta habuit, Genes. bona a se creata accepta habuit, Genes. I, 31 Vidit Deus cuncta quæ fecerat : I, 31 Vidit Deus cuncta quæ fecerat : et erant valde bona. et erant valde bona.

Dicunt etiam hæretici immundum Dicunt etiam hæretici immundum esse, quod per coitum generatur. Et si esse, quod per coitum generatur. Et si est hoc verum, tunc Christus non acce- est hoc verum, tunc Christus non acce- pisset pisces, qui pro certo per coitum pisset pisces, qui pro certo per coitum maris et fœminæ et generant et gene- maris et fœminæ et generant et gene- rantur. Sed hoc facit hæreticis errorem, rantur. Sed hoc facit hæreticis errorem, quia ignari sunt et idiotæ, et præsumunt quia ignari sunt et idiotæ, et præsumunt docere quod nesciunt. Multis enim mo- docere quod nesciunt. Multis enim mo- dis coeunt animalia: quædam diu, sicut dis coeunt animalia: quædam diu, sicut quæ exterius habent pendentes testicu- quæ exterius habent pendentes testicu- los quædam velociter, sicut quæ in- los quædam velociter, sicut quæ in- terius habent testiculos: quædam per terius habent testiculos: quædam per conjunctionem velocissimam genitalium conjunctionem velocissimam genitalium pororum, sicut pisces: quædam per pororum, sicut pisces: quædam per reflexionem et implicationem corporum reflexionem et implicationem corporum circa se invicem, sicut serpentes. Et circa se invicem, sicut serpentes. Et alii multi modi sunt coeundi. Quibus alii multi modi sunt coeundi. Quibus omnibus Deus concubitum et permix- omnibus Deus concubitum et permix- tionem sexuum et seminum indulsit, tionem sexuum et seminum indulsit, quando ea masculum et fœminam crea- quando ea masculum et fœminam crea- vit, et multiplicari præcepit. Et ideo vit, et multiplicari præcepit. Et ideo etiam ut hi confutentur, pisces cum pa- etiam ut hi confutentur, pisces cum pa- nibus assumpsit quamquam et in ip- nibus assumpsit quamquam et in ip- sis plantis, et in omnibus quæ generant, sis plantis, et in omnibus quæ generant, oporteat esse virtutes permixtas maris et oporteat esse virtutes permixtas maris et fœminæ. Et nisi segetes ubique impræ- fœminæ. Et nisi segetes ubique impræ- gnarent se et imprægnarentur, nullum gnarent se et imprægnarentur, nullum granum ex ipsis generaretur. Nec ma- granum ex ipsis generaretur. Nec ma- nus Dei umquam talia contingeret, si nus Dei umquam talia contingeret, si hæc a principe tenebrarum creata essent. hæc a principe tenebrarum creata essent. Manus enim Dei nihil tangunt quod Manus enim Dei nihil tangunt quod immundum sit quin etiam his quæ ali- immundum sit quin etiam his quæ ali- quam immunditiam per corruptionem quam immunditiam per corruptionem sunt passa, conferunt tactu suo mundi- sunt passa, conferunt tactu suo mundi-

tiam, ut leprosis et mortuis : sicut sæpe tiam, ut leprosis et mortuis : sicut sæpe in ante habitis dictum est. in ante habitis dictum est.

<< Respexit in cœlum. » << Respexit in cœlum. »

Ut indivisam suam et Patris (qui in Ut indivisam suam et Patris (qui in coelo est) et Spiritus sancti ostenderet coelo est) et Spiritus sancti ostenderet operationis virtutem. Joan. v, 17 : Pater operationis virtutem. Joan. v, 17 : Pater meus usque modo operatur, et ego ope- meus usque modo operatur, et ego ope- ror. Joan. 1, 14: Vidimus gloriam ejus, ror. Joan. 1, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre. Matth. gloriam quasi Unigeniti a Patre. Matth. XI, 25 Confiteor tibi, Pater, Domine XI, 25 Confiteor tibi, Pater, Domine coli et terræ. Sic in cœlum respexit sus- coli et terræ. Sic in cœlum respexit sus- citans Lazarum, Joan. x1, 41 et 42, di- citans Lazarum, Joan. x1, 41 et 42, di- cens : Pater, gratias ago tibi quoniam cens : Pater, gratias ago tibi quoniam audisti me. Ego autem sciebam quia audisti me. Ego autem sciebam quia semper me audis. Respexit etiam in cœ- semper me audis. Respexit etiam in cœ- lum, ut adstantes respicere in cœlum do- lum, ut adstantes respicere in cœlum do- ceret ad Patrem cœlestem. Psal. xxiv, ceret ad Patrem cœlestem. Psal. xxiv, 15: Oculi mei semper ad Dominum, quo- 15: Oculi mei semper ad Dominum, quo- niam ipse evellet de laqueo pedes meos. niam ipse evellet de laqueo pedes meos. Psal. cxx, 1 : Levavi oculos meos in Psal. cxx, 1 : Levavi oculos meos in montes, unde veniet auxilium mihi. montes, unde veniet auxilium mihi.

« Et benedixit illis. » « Et benedixit illis. »

Qua benedictione verbali usus sit, vel Qua benedictione verbali usus sit, vel quo signo, non legitur. Sed hoc certum quo signo, non legitur. Sed hoc certum esse constat, quod bonum cœleste pani- esse constat, quod bonum cœleste pani- bus et piscibus indidit, quod eisdem de- bus et piscibus indidit, quod eisdem de- dit virtutem multiplicativam, quia sic dit virtutem multiplicativam, quia sic omnis benedictio Domini intelligitur omnis benedictio Domini intelligitur quod incrementa dat bonorum. Job, 1, quod incrementa dat bonorum. Job, 1, 10 Operibus manuum ejus benedixisti, 10 Operibus manuum ejus benedixisti, et possessio ejus crevit in terra. Genes. I, et possessio ejus crevit in terra. Genes. I, 28 Benedixit illis Deus, et ait : Cre- 28 Benedixit illis Deus, et ait : Cre- scite et multiplicamini. Sic ergo benedi- scite et multiplicamini. Sic ergo benedi- xit, quando virtutis suæ escis illis bonum xit, quando virtutis suæ escis illis bonum indidit. indidit.

« Et fregit, »> « Et fregit, »>

Hoc est, ad capacitatem uniuscujus- Hoc est, ad capacitatem uniuscujus- que divisit. Parvuli enim in Christo inte- que divisit. Parvuli enim in Christo inte- grum cibum non capiunt, nisi dividatur, grum cibum non capiunt, nisi dividatur, et proportionata viribus eorum apponan- et proportionata viribus eorum apponan- tur. Et hoc est miraculum quod pauci tur. Et hoc est miraculum quod pauci advertunt, quod ex eodem genere cibi, et advertunt, quod ex eodem genere cibi, et parvulis convenientia (qui tamen liqui- parvulis convenientia (qui tamen liqui-

IN EVANG. LUCÆ, IX-16. IN EVANG. LUCÆ, IX-16.

633 633

inique agunt, dicit Dominus, et jugi- inique agunt, dicit Dominus, et jugi- ter toto die, nomen meum blasphematur, ter toto die, nomen meum blasphematur, scilicet inter Gentes. Dominatores impe- scilicet inter Gentes. Dominatores impe- rio dominantes, et non forma facti gregis rio dominantes, et non forma facti gregis ex animo, sunt majores in Ecclesia, ex animo, sunt majores in Ecclesia, constituti optimates capita populorum 2. constituti optimates capita populorum 2. Iniquissime agunt, quia nullum in Ec- Iniquissime agunt, quia nullum in Ec- clesia nisi malum regimen assumunt. Et clesia nisi malum regimen assumunt. Et

dum desiderant cibum) et maturioribus dum desiderant cibum) et maturioribus competentia (qui solidum cibum requi. competentia (qui solidum cibum requi. runt) et infirmis (qui gratia curationum runt) et infirmis (qui gratia curationum sequebantur, qui levem quærunt cibum sequebantur, qui levem quærunt cibum ab infirmo stomacho vincibilem) exhi- ab infirmo stomacho vincibilem) exhi- buit. Et quod in desiderio naturali uni- buit. Et quod in desiderio naturali uni- cuique saporem quem desideravit, præ- cuique saporem quem desideravit, præ- sentavit. Sapient. xvi, 21: Deserviens sentavit. Sapient. xvi, 21: Deserviens uniuscujusque voluntati, ad quod quis-ideo nomen Christi factum est abomina- uniuscujusque voluntati, ad quod quis-ideo nomen Christi factum est abomina- que volebat, convertebatur. que volebat, convertebatur. bile, et blasphematum. bile, et blasphematum.

Attende autem, quod sicut tunc, ita Attende autem, quod sicut tunc, ita et nunc, suis quidem viribus semper Do- et nunc, suis quidem viribus semper Do- minus escam omnem frangit: licet forte minus escam omnem frangit: licet forte manus hominis ministret aliquando ad manus hominis ministret aliquando ad fracturam. Nullus enim ex una materia fracturam. Nullus enim ex una materia conditum in tot sapores, et in tot quali- conditum in tot sapores, et in tot quali- tates diversorum edentium, cibum con- tates diversorum edentium, cibum con- vertere posset, nisi Deus. Sic facit in vertere posset, nisi Deus. Sic facit in cibo corporali. Sic etiam in Eucharistia. cibo corporali. Sic etiam in Eucharistia. Sic in verbo suo quotidie perficit fra- Sic in verbo suo quotidie perficit fra- ctionem. ctionem.

Sed, heu hodie, quia deficiunt ma- Sed, heu hodie, quia deficiunt ma- nus Apostolicæ operantes in fractione nus Apostolicæ operantes in fractione per ministerium, stat turba in deserto per ministerium, stat turba in deserto expetens escarum benedictionem et non expetens escarum benedictionem et non accipit a Domino. Thren. iv, 4: Parvu- accipit a Domino. Thren. iv, 4: Parvu- li petierunt panem, et non erat qui fran- li petierunt panem, et non erat qui fran- geret eis. Et, ibidem, 11, 12: Matribus geret eis. Et, ibidem, 11, 12: Matribus suis dixerunt, hoc est, Prælatis: Ubi suis dixerunt, hoc est, Prælatis: Ubi est triticum et vinum?... cum exhala- est triticum et vinum?... cum exhala- rent animas suas in sinu matrum sua- rent animas suas in sinu matrum sua- rum? hoc est, in subjectione Ecclesia- rum? hoc est, in subjectione Ecclesia- rum, sive parochiarum. Dicunt enim no- rum, sive parochiarum. Dicunt enim no- stri temporis Prælati contrarium ejus stri temporis Prælati contrarium ejus quod dicitur, Isa. III, 7, pro parte, et quod dicitur, Isa. III, 7, pro parte, et conveniens pro parte.Dicunt enim: Non conveniens pro parte.Dicunt enim: Non sum medicus, scilicet animarum, sed ty- sum medicus, scilicet animarum, sed ty- rannus, oppressor, et interfector. Et in rannus, oppressor, et interfector. Et in domo mea non est panis, scilicet verbi, domo mea non est panis, scilicet verbi, et sacramenti, et virtutis. Quia nec ver- et sacramenti, et virtutis. Quia nec ver- bum est mihi in doctrina, nec operatio bum est mihi in doctrina, nec operatio sacramentorum in cura, nec gratia virtu- sacramentorum in cura, nec gratia virtu- tis in conversatione. Et tamen constitui- tis in conversatione. Et tamen constitui- te me judicem populi hujus, ut qui ruit te me judicem populi hujus, ut qui ruit totus corruat, et numquam adjiciet ut totus corruat, et numquam adjiciet ut resurgat. Et hoc est quod conqueritur resurgat. Et hoc est quod conqueritur Dominus, Isa. LII, 5: Dominatores ejus Dominus, Isa. LII, 5: Dominatores ejus

1 Cf. Isa. III, 7 et 8, et Psal. XL, 9. 1 Cf. Isa. III, 7 et 8, et Psal. XL, 9.

« Et distribuit discipulis tuis. » « Et distribuit discipulis tuis. »

Hic tangit distributiones ministrorum. Hic tangit distributiones ministrorum. Non enim omnibus omnia commisit : Non enim omnibus omnia commisit : nec uni sic omnia, quod non haberet nec uni sic omnia, quod non haberet aliquos in parte suæ sollicitudinis : non aliquos in parte suæ sollicitudinis : non omnia per seipsum perfecit, cum tamen omnia per seipsum perfecit, cum tamen hoc facere potuisset. Sed unicuique in hoc facere potuisset. Sed unicuique in ordine vicis suæ ministeria ordinatim dis- ordine vicis suæ ministeria ordinatim dis- tribuit. Unde, III Reg. x, 5, Regina Au- tribuit. Unde, III Reg. x, 5, Regina Au- stri mirata est ordines ministrantium in stri mirata est ordines ministrantium in domo veri Salomonis. Daniel. x, 11: Sta domo veri Salomonis. Daniel. x, 11: Sta in gradu tuo. Sic enim ordinatum est in gradu tuo. Sic enim ordinatum est regnum coeleste in Angelis: et sic ordo regnum coeleste in Angelis: et sic ordo Ecclesiasticus de coelo descendit. Job, Ecclesiasticus de coelo descendit. Job, XXXVIII, 33 Numquid nosti ordinem XXXVIII, 33 Numquid nosti ordinem cæli, et pones rationem ejus in terra? cæli, et pones rationem ejus in terra? Sic, Luc. 1, 9, Zacharias in ordine vicis Sic, Luc. 1, 9, Zacharias in ordine vicis suæ sorte exiit, ut incensum poneret, suæ sorte exiit, ut incensum poneret, quando revelatus est ei Angelus novæ quando revelatus est ei Angelus novæ gratiæ nuntiator. gratiæ nuntiator.

« Discipulis suis » distribuit, quia mi- « Discipulis suis » distribuit, quia mi- nisterium in populum Dei accipere non nisterium in populum Dei accipere non debet, qui discipulus Christi non est. Ad debet, qui discipulus Christi non est. Ad Galat. II, 8 Qui operatus est Petro Galat. II, 8 Qui operatus est Petro in apostolatum, scilicet circumcisionis, in apostolatum, scilicet circumcisionis, operatus est et mihi inter Gentes. Unde, operatus est et mihi inter Gentes. Unde, Luc. xx11, 23, dixit discipulis: Ego dis- Luc. xx11, 23, dixit discipulis: Ego dis- pono vobis sicut disposuit mihi Pater pono vobis sicut disposuit mihi Pater meus regnum. Psal. XLIV, 17: Pro pa- meus regnum. Psal. XLIV, 17: Pro pa- tribus tuis nati sunt tibi filii : constitues tribus tuis nati sunt tibi filii : constitues eos principes super omnem terram. eos principes super omnem terram.

« Ut ponerent ante turbas. » « Ut ponerent ante turbas. » Ecce finis ministerii. « Ut ponerent, » Ecce finis ministerii. « Ut ponerent, »

2 Amos, vi, 1. 2 Amos, vi, 1.

17 17

634 634

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nihil aliud nisi quod a Domino accepe- nihil aliud nisi quod a Domino accepe- runt, «ante turbas. » I ad Corinth. xi, runt, «ante turbas. » I ad Corinth. xi, 23 Ego enim accepi a Domino quod et 23 Ego enim accepi a Domino quod et tradidi vobis. Fidelis autem servus est et tradidi vobis. Fidelis autem servus est et minister, cui nihil adhæret in manibus minister, cui nihil adhæret in manibus quod a Domino accepit, quin fideliter et quod a Domino accepit, quin fideliter et utiliter proponat turbis. Matth. xxiv, 45: utiliter proponat turbis. Matth. xxiv, 45: Fidelis servus et prudens quem consti- Fidelis servus et prudens quem consti- tuit dominus suus super familiam suam, tuit dominus suus super familiam suam, ut det illis cibum in tempore. Sed ho- ut det illis cibum in tempore. Sed ho- die accepta a Domino Apostolici nostri die accepta a Domino Apostolici nostri usurpant sibi, nihil utilium turbis propo- usurpant sibi, nihil utilium turbis propo- nentes. Pro certo quia fures sunt et fu- nentes. Pro certo quia fures sunt et fu- rum socii, habentes Judæ apostolatum, rum socii, habentes Judæ apostolatum, Dominum vendentes pro pecunia, quam Dominum vendentes pro pecunia, quam loculis suis ingerunt et turbæ non pro- loculis suis ingerunt et turbæ non pro- ponunt, dispensatione (quæ omnia dissi- ponunt, dispensatione (quæ omnia dissi- pat) se excusare molientes, et jura vo- pat) se excusare molientes, et jura vo- cantes statuta sua: quæ sic statuunt, ut cantes statuta sua: quæ sic statuunt, ut sibi totum et nihil familiæ Christi propo- sibi totum et nihil familiæ Christi propo-

natur. natur.

« Et manducaverunt omnes, et sa- « Et manducaverunt omnes, et sa- turati sunt. Et sublatum est quod su- turati sunt. Et sublatum est quod su- perfuit illis fragmentorum cophini perfuit illis fragmentorum cophini

duodecim. » duodecim. »

Tangit miraculi commendationem a Tangit miraculi commendationem a tribus a multitudine manducantium, a tribus a multitudine manducantium, a saturitate cibos in veritate non phanta- saturitate cibos in veritate non phanta- stice sumentium, a superabundantia fra- stice sumentium, a superabundantia fra- gmentorum. gmentorum.

Dicit igitur: « Manducaverunt om- Dicit igitur: « Manducaverunt om- nes, » hoc est, tota illa multitudo quin- nes, » hoc est, tota illa multitudo quin- que millium virorum, exceptis parvulis que millium virorum, exceptis parvulis et mulieribus. Dicit autem Augustinus, et mulieribus. Dicit autem Augustinus, quod simili virtute multiplicat, sicut de quod simili virtute multiplicat, sicut de paucis granis segetes creat, unde escas paucis granis segetes creat, unde escas toti mundo largitur. Et ex hoc patet fal- toti mundo largitur. Et ex hoc patet fal- sum dicere eos qui dicunt, quod hos pa- sum dicere eos qui dicunt, quod hos pa- nes ita multiplicaverit, quod nihil crean- nes ita multiplicaverit, quod nihil crean- do addiderit: sed in seipsis multiplican- do addiderit: sed in seipsis multiplican- do in tantam quantitatem cibos istos do in tantam quantitatem cibos istos produxerit. Et similiter dicunt de segeti- produxerit. Et similiter dicunt de segeti-

1 Vide D. Thomam, III P. Quæst. 44, art. 4 in 1 Vide D. Thomam, III P. Quæst. 44, art. 4 in sol. 4 arg. (Nota edit. Lugd.) sol. 4 arg. (Nota edit. Lugd.)

bus, quæ singulis annis generantur. Isti bus, quæ singulis annis generantur. Isti sunt qui opus naturæ in miraculum con- sunt qui opus naturæ in miraculum con- vertere nituntur, et philosophiam natu- vertere nituntur, et philosophiam natu- ralem destruunt, et positiones quasdam ralem destruunt, et positiones quasdam vel potius fictiones asserunt, quibus sine vel potius fictiones asserunt, quibus sine omni ratione probationis credi volunt. omni ratione probationis credi volunt.

Ego autem sine melioris sententiæ Ego autem sine melioris sententiæ præjudicio dico, quod in totam multitu- præjudicio dico, quod in totam multitu- dinem esca ista multiplicata est per addi- dinem esca ista multiplicata est per addi- tionem materiæ elementorum in formam tionem materiæ elementorum in formam panis et piscium conversæ : bene credens panis et piscium conversæ : bene credens quod Deus de omnipotentia facere quod quod Deus de omnipotentia facere quod vult potest '. Sed non credo eum hoc vult potest '. Sed non credo eum hoc quod dicunt voluisse: quia nulla osten- quod dicunt voluisse: quia nulla osten- ditur ratione quare hoc voluerit. Et in ditur ratione quare hoc voluerit. Et in creatura in qua operatus est, multo ratio- creatura in qua operatus est, multo ratio- nabilius, quod augeatur per additionem nabilius, quod augeatur per additionem alicujus alterius, quam quod sine addi- alicujus alterius, quam quod sine addi- tione in seipsa multiplicetur. tione in seipsa multiplicetur.

« Et saturati sunt. » « Et saturati sunt. »

Quod non esset si phantastica, ut hæ- Quod non esset si phantastica, ut hæ- retici dicunt, esset repletio: quia id quod retici dicunt, esset repletio: quia id quod phantasma est, non implet nec satiat. phantasma est, non implet nec satiat. Psal. xxi, 27 Edent pauperes et satu- Psal. xxi, 27 Edent pauperes et satu- rabuntur, et laudabunt Dominum. Isa. rabuntur, et laudabunt Dominum. Isa. IX, 3 Lætabuntur coram te, sicut qui IX, 3 Lætabuntur coram te, sicut qui lætantur in messe. lætantur in messe.

« Et sublatum est quod superfuit « Et sublatum est quod superfuit illis. » illis. »

Ecce tertium a quo commendatur mi- Ecce tertium a quo commendatur mi- raculum quia plus est de superfluo raculum quia plus est de superfluo quam fuerit de principali primo, quod quam fuerit de principali primo, quod fuit quasi semen multiplicatum. Divina fuit quasi semen multiplicatum. Divina enim virtus semper exuberat et excre- enim virtus semper exuberat et excre- scit. scit.

«Fragmentorum cophini duodecim.>> «Fragmentorum cophini duodecim.>>

Duodecim cophini significant reliquias Duodecim cophini significant reliquias duodecim Apostolorum, in nos redun. duodecim Apostolorum, in nos redun. dantes. Quæ etiam significantur per duo- dantes. Quæ etiam significantur per duo- decim panes propositionis 2. Fragmenta decim panes propositionis 2. Fragmenta

2 Cf. Levit. XXIV, 5. 2 Cf. Levit. XXIV, 5.

18 18

IN EVANG. LUCÆ, IX-17, 18. IN EVANG. LUCÆ, IX-17, 18.

enim sermonum Dei per eos in nos de- enim sermonum Dei per eos in nos de- rivata sunt, reservata in cophinis, hoc rivata sunt, reservata in cophinis, hoc est, in codicibus duodecim Apostolo- est, in codicibus duodecim Apostolo- rum, et in doctrinis in quibus Dominus rum, et in doctrinis in quibus Dominus præcepit. Matth. xiv, 20, ut colligeren- præcepit. Matth. xiv, 20, ut colligeren- tur in memoria cordium, et in cophino tur in memoria cordium, et in cophino codicum ut non perirent. Habacuc, 11, codicum ut non perirent. Habacuc, 11, 2 Scribe visum, et explana eum super 2 Scribe visum, et explana eum super tabulas, ut percurrat qui legerit. Apo- tabulas, ut percurrat qui legerit. Apo- cal. 1, 11 Quod vides, scribe in libro, et cal. 1, 11 Quod vides, scribe in libro, et mitte septem Ecclesiis quæ sunt in Asia. mitte septem Ecclesiis quæ sunt in Asia.

: :

Significat etiam cophinus (qui est in- Significat etiam cophinus (qui est in- strumentum per quod de viis fimus eji- strumentum per quod de viis fimus eji- citur) quod per doctrinas istas omnino ab citur) quod per doctrinas istas omnino ab Ecclesia corruptionis immunditia porte- Ecclesia corruptionis immunditia porte- tur. Psal. Lxxx, 7: Divertit ab oneribus tur. Psal. Lxxx, 7: Divertit ab oneribus dorsum ejus manus ejus in cophino dorsum ejus manus ejus in cophino servierunt. Christus enim et Apostoli servierunt. Christus enim et Apostoli exemplis duodecim et doctrinis, et onera exemplis duodecim et doctrinis, et onera nostra portaverunt usque ad lassitudinis nostra portaverunt usque ad lassitudinis incurvationem, et cophinis doctrinæ incurvationem, et cophinis doctrinæ duodenæ immunditias nostras purgave- duodenæ immunditias nostras purgave- runt ut veniens Dominus noster ad runt ut veniens Dominus noster ad corda fidelium, nihil inveniat quod ocu- corda fidelium, nihil inveniat quod ocu- los majestatis ejus offendat. los majestatis ejus offendat.

Ex hoc igitur miraculo ad formam vi- Ex hoc igitur miraculo ad formam vi- tæ præscriptam sunt confortati, ne solli- tæ præscriptam sunt confortati, ne solli- citi sint aliquid secum in via tollere, se- citi sint aliquid secum in via tollere, se- curi quod procurator eorum Christus curi quod procurator eorum Christus omnia de paucis augens abundanter mi- omnia de paucis augens abundanter mi- nistrabit. nistrabit.

« Et factum est, cum solus esset « Et factum est, cum solus esset orans, erant cum illo et discipuli. »> orans, erant cum illo et discipuli. »>

Hic jam confirmatis Apostolis secun- Hic jam confirmatis Apostolis secun- dum vitæ formam sibi traditam, de non dum vitæ formam sibi traditam, de non sollicitos esse, de non tollendo aliquid in sollicitos esse, de non tollendo aliquid in via, perficit totam hanc formam vitæ, via, perficit totam hanc formam vitæ, ostendendo qualiter in hoc Christus ostendendo qualiter in hoc Christus sequendus est: sicut et Petrus dixit, sequendus est: sicut et Petrus dixit, Matth. xix, 27 Ecce nos reliquimus Matth. xix, 27 Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te. Ubi dicit omnia, et secuti sumus te. Ubi dicit Hieronymus, quod non sufficit omnia Hieronymus, quod non sufficit omnia relinquere, hoc enim et Socrates fecit relinquere, hoc enim et Socrates fecit philosophus. Unde adjungit quod per- philosophus. Unde adjungit quod per-

1 Vulgata habet: Fecisti mirabilia, cogitatio- 1 Vulgata habet: Fecisti mirabilia, cogitatio-

635 635

fectum est, dicens: Et secuti sumus te. fectum est, dicens: Et secuti sumus te. Hic igitur agit qualiter Christus se- Hic igitur agit qualiter Christus se- quendus sit. quendus sit.

Ad hoc autem tria exiguntur. Quis Ad hoc autem tria exiguntur. Quis videlicet sequendus sit, ne erretur in videlicet sequendus sit, ne erretur in persona: in quo sequendus, quia in persona: in quo sequendus, quia in tollendo crucem ad quid sequendus, tollendo crucem ad quid sequendus, quia ad gloriam resurrectionis quam os- quia ad gloriam resurrectionis quam os- tendit in transfiguratione. Et de his tri- tendit in transfiguratione. Et de his tri- bus agit hic per ordinem. Et hæc etiam bus agit hic per ordinem. Et hæc etiam est causa quare hic eodem ordine indu- est causa quare hic eodem ordine indu-

cuntur. cuntur.

In prima harum partium duo facit. In prima harum partium duo facit. Varias enim et vanas et imperfectas ho- Varias enim et vanas et imperfectas ho- minum de sua persona quis sit, senten- minum de sua persona quis sit, senten- tias et opiniones a cordibus Apostolorum tias et opiniones a cordibus Apostolorum excludit, et veram adstruit de sua per- excludit, et veram adstruit de sua per- sona sententiam. Et secundo, quid de se sona sententiam. Et secundo, quid de se futurum sit, et qualiter se sequentes futurum sit, et qualiter se sequentes præcedit, ostendit. præcedit, ostendit.

Adhuc autem duo facit in prima ha- Adhuc autem duo facit in prima ha- rum partium. Primo, excludit quæ jam rum partium. Primo, excludit quæ jam dicta sunt, scilicet, varia et imperfecta dicta sunt, scilicet, varia et imperfecta ab hominibus de se dicta et secundo, ab hominibus de se dicta et secundo, elicit ad confessionem Apostolorum, vera elicit ad confessionem Apostolorum, vera et sufficientia fidei Christianæ. et sufficientia fidei Christianæ.

In prima harum tres sunt paragraphi: In prima harum tres sunt paragraphi: in quorum primo dicit, qualiter ad istam in quorum primo dicit, qualiter ad istam narrationem deventum est. In secundo, narrationem deventum est. In secundo, ponitur de hoc, quæ de se sit apud homi- ponitur de hoc, quæ de se sit apud homi- nes opinio, interrogatio. In tertio autem, nes opinio, interrogatio. In tertio autem, discipulorum ad interrogata responsio. discipulorum ad interrogata responsio.

In primo tria facit. Notat enim primo In primo tria facit. Notat enim primo continuationem, non temporis, sicut continuationem, non temporis, sicut sæpe diximus, sed potius probationis, sæpe diximus, sed potius probationis, qua suam adstruit intentionem de forma qua suam adstruit intentionem de forma vitæ confirmanda. vitæ confirmanda.

Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

« Et factum est, » « Et factum est, »

In opere temporali, sicut præfinivit In opere temporali, sicut præfinivit in consilio suo ætærno Deus. Isa. xxv, 1, in consilio suo ætærno Deus. Isa. xxv, 1, secundum translationem Septuaginta: secundum translationem Septuaginta: « Consilium tuum antiquum verum « Consilium tuum antiquum verum fiat ¹. » fiat ¹. »

nes antiquas fideles. Amen! nes antiquas fideles. Amen!

636 636

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Secundo, dicit qualiter oravit pro his tione, quam in secreto ad Patrem effu- Secundo, dicit qualiter oravit pro his tione, quam in secreto ad Patrem effu- quos paverat, quos paverat, dit. Luc. XVIII, 1: Oportet semper orare, dit. Luc. XVIII, 1: Oportet semper orare, et non deficere. et non deficere.

« Cum solus esset orans. » « Cum solus esset orans. »

Homo enim cum orat solus esse debet, Homo enim cum orat solus esse debet, non tam in corpore, quam in secreto non tam in corpore, quam in secreto conscientiæ. Matth. vi, 6: Tu autem conscientiæ. Matth. vi, 6: Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum. Mi- et clauso ostio, ora Patrem tuum. Mi- randum autem est de Domino quomodo randum autem est de Domino quomodo indefesse semper fecit, et operatus est indefesse semper fecit, et operatus est salutem nostram. Turbas enim adve- salutem nostram. Turbas enim adve- nientes benigne recipit, de regno Dei nientes benigne recipit, de regno Dei erudit, infirmis curationem impendit, erudit, infirmis curationem impendit, egentes pascit, pauperibus ministrari per egentes pascit, pauperibus ministrari per Apostolos præcipit, omnes consolatos di- Apostolos præcipit, omnes consolatos di- mittit, sine turbis totum se in oratione mittit, sine turbis totum se in oratione ad Patrem pro dimissis effundit. Ad ad Patrem pro dimissis effundit. Ad Hebr. v, 7 In diebus carnis suæ preces Hebr. v, 7 In diebus carnis suæ preces supplicationesque ad eum qui possit supplicationesque ad eum qui possit

illum salvum facere a morte, cum cla- illum salvum facere a morte, cum cla- more valido et lacrymis offerens, exau- more valido et lacrymis offerens, exau- ditus est pro sua reverentia. Jerem. ditus est pro sua reverentia. Jerem. XVIII, 20 Recordare quod steterim in XVIII, 20 Recordare quod steterim in conspectu tuo, ut loquerer pro eis bonum, conspectu tuo, ut loquerer pro eis bonum, et averterem indignationem tuam ab et averterem indignationem tuam ab eis. II Machab. xv, 14: Hic est fratrum eis. II Machab. xv, 14: Hic est fratrum amator, et populi Israel: hic est qui amator, et populi Israel: hic est qui multum orat pro populo, et universa multum orat pro populo, et universa sancta civitate. In his enim operibus, sancta civitate. In his enim operibus, Apostolis et omnibus Prælatis formam Apostolis et omnibus Prælatis formam dedit quamvis, heu! non sint constituti dedit quamvis, heu! non sint constituti qui eum audiunt in parte ista. qui eum audiunt in parte ista.

Tertium autem est, quod in secreto Tertium autem est, quod in secreto orationis orationis

«Erant cum illo et discipuli, » «Erant cum illo et discipuli, »

Non quidem omnino in loco orationis, Non quidem omnino in loco orationis, sed in loco dimissionis turbarum. Unde sed in loco dimissionis turbarum. Unde et Matth. xvi, 13, dicit, quod quando et Matth. xvi, 13, dicit, quod quando istam interrogationem fecit, quod venit istam interrogationem fecit, quod venit in partes Cæsareæ Philippi, qui locus in partes Cæsareæ Philippi, qui locus circa eumdem locum est, ubi ista conti- circa eumdem locum est, ubi ista conti- gerunt. Discipulos enim assumpsit, ut gerunt. Discipulos enim assumpsit, ut sicut formam ab ipso acceperant in pro- sicut formam ab ipso acceperant in pro- ximorum ædificatione quam circa turbas ximorum ædificatione quam circa turbas exhibuit ita formam acciperent in ora- exhibuit ita formam acciperent in ora-

« Et interrogavit illos, dicens : « Et interrogavit illos, dicens : Quem me dicunt esse turbæ ? Quem me dicunt esse turbæ ?

At illi responderunt, et dixerunt: At illi responderunt, et dixerunt: Joannem Baptistam, alii autem Eliam, Joannem Baptistam, alii autem Eliam, alii vero quia unus Propheta de prio- alii vero quia unus Propheta de prio- ribus surrexit. ribus surrexit.

Dixit autem illis: Vos autem quem Dixit autem illis: Vos autem quem me esse dicitis? Respondens Simon me esse dicitis? Respondens Simon Petrus, dixit: Christum Dei. Petrus, dixit: Christum Dei. At ille increpans illos, præcepit ne At ille increpans illos, præcepit ne cui dicerent hoc, cui dicerent hoc,

Dicens Quia oportet Filium homi Dicens Quia oportet Filium homi nis multa pati, et reprobari a seniori- nis multa pati, et reprobari a seniori- bus, et principibus sacerdotum et bus, et principibus sacerdotum et

Scribis, et occidi, et tertia die resur- Scribis, et occidi, et tertia die resur- gere. » gere. »

Ecce interrogatio, quæ sit hominum Ecce interrogatio, quæ sit hominum de se opinio. Dat autem exemplum Præ- de se opinio. Dat autem exemplum Præ- latis, quod aliquando etiam ab inferiori- latis, quod aliquando etiam ab inferiori- bus requirant, quæ de eis sit fama. Fama bus requirant, quæ de eis sit fama. Fama enim multum requiritur in Prælatis. I ad enim multum requiritur in Prælatis. I ad Timoth. III, 7: Oportet Episcopum et Timoth. III, 7: Oportet Episcopum et testimonium habere bonum ab iis qui testimonium habere bonum ab iis qui foris sunt, ut non in opprobrium inci- foris sunt, ut non in opprobrium inci- dat, et in laqueum diaboli. dat, et in laqueum diaboli.

« Quem me dicunt esse turbæ? » « Quem me dicunt esse turbæ? »

Duo dicuntur hic interrogatio, et Duo dicuntur hic interrogatio, et responsio. responsio.

Interrogatio Interrogatio « me dicunt esse turbæ ? » cum tot signa « me dicunt esse turbæ ? » cum tot signa meæ deitatis viderint, tot beneficia a me meæ deitatis viderint, tot beneficia a me receperint, tot testimonia Legis et Pro- receperint, tot testimonia Legis et Pro- phetarum audierint, tot doctrinis eruditi phetarum audierint, tot doctrinis eruditi sint, tot exhortationibus ad credendum sint, tot exhortationibus ad credendum mihi sint invitati tot testibus, Joanne, mihi sint invitati tot testibus, Joanne, et vobis, et discipulis sint convicti. Per et vobis, et discipulis sint convicti. Per omnia enim hæc famæ bonæ de persona omnia enim hæc famæ bonæ de persona sua dedit causam. Sed qui per nullum sua dedit causam. Sed qui per nullum

« Quem, » in persona, « Quem, » in persona,

19 19

20 20

21 21

22 22

IN EVANG. LUCÆ, IX-19, 20, 21, 22. IN EVANG. LUCÆ, IX-19, 20, 21, 22.

bonum meritum famam sibi fecit, frustra bonum meritum famam sibi fecit, frustra de fama bona facit quæstionem, sed de fama bona facit quæstionem, sed suam ab omnibus potest audire infa- suam ab omnibus potest audire infa- miam. Psal. IX, 6: Non movebor a ge- miam. Psal. IX, 6: Non movebor a ge- neratione in generationem sine malo. neratione in generationem sine malo. Mala enim quæ perpetravit per infa- Mala enim quæ perpetravit per infa- miam, eum a generatione in generatio- miam, eum a generatione in generatio- nem moveri super linguas hominum nem moveri super linguas hominum effecerunt. Velociter enim currit sermo effecerunt. Velociter enim currit sermo ejus'. ejus'.

« At illi responderunt, et dixerunt. » « At illi responderunt, et dixerunt. »

Ecce discipulorum ad interrogata re- Ecce discipulorum ad interrogata re- sponsio. sponsio.

Alii « Joannem. » Responsio ista Alii « Joannem. » Responsio ista fidelis quidem est in veritate, et insuffi- fidelis quidem est in veritate, et insuffi- ciens tamen in confessione. Fidelis qui- ciens tamen in confessione. Fidelis qui- dem, quia nec plus nec minus habet dem, quia nec plus nec minus habet quam erat in dicto turbarum. Et est quam erat in dicto turbarum. Et est contra eos, qui libenter audiunt verba contra eos, qui libenter audiunt verba mendacii, dummodo dicantur eis placen- mendacii, dummodo dicantur eis placen- tia. Isa. xxx, 10: Loquimini nobis pla- tia. Isa. xxx, 10: Loquimini nobis pla- centia, videte nobis errores. Proverb. centia, videte nobis errores. Proverb. XXIX, 12 Princeps qui libenter audit XXIX, 12 Princeps qui libenter audit verba mendacii, omnes ministros habet verba mendacii, omnes ministros habet impios. Isti autem meram et simplicem impios. Isti autem meram et simplicem dictorum a turbis referunt veritatem. Ad dictorum a turbis referunt veritatem. Ad Ephes. Iv, 25 Deponentes mendacium, Ephes. Iv, 25 Deponentes mendacium, loquimini veritatem unusquisque cum loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo quoniam sumus invicem proximo suo quoniam sumus invicem membra. membra.

Dicunt ergo: Dicunt ergo:

« Joannem Baptistam. » « Joannem Baptistam. »

Tres diversitates opinionum referunt : Tres diversitates opinionum referunt : quas etiam supra explanavimus, et assi- quas etiam supra explanavimus, et assi- gnavimus rationes earum. gnavimus rationes earum.

Alii ergo dixerunt eum esse « Joan- Alii ergo dixerunt eum esse « Joan- nem Baptistam : » propter vitæ ex- nem Baptistam : » propter vitæ ex- cellentiam, et nativitatis privilegium, cellentiam, et nativitatis privilegium, et baptismatis purificationem. Et fuit et baptismatis purificationem. Et fuit hæc magna fama, sed non sufficiens. hæc magna fama, sed non sufficiens. Magis enim debuerunt credere Joanni Magis enim debuerunt credere Joanni

* Psal. CXLVII, 13. * Psal. CXLVII, 13.

Cf. Joan. 111, 29. Cf. Joan. 111, 29.

3 Cf. III Reg. XVII, 22. 3 Cf. III Reg. XVII, 22.

637 637

qui dixit, Joan. 1, 28: Quia non sum qui dixit, Joan. 1, 28: Quia non sum go Christus, sed Agnus Dei quem de- go Christus, sed Agnus Dei quem de- monstravit Joannes, et Verbum Dei quod monstravit Joannes, et Verbum Dei quod prædicavit vox, quæ fuit Joannes. Joan. prædicavit vox, quæ fuit Joannes. Joan. 1, 9 Erat lux vera quæ illuminat 1, 9 Erat lux vera quæ illuminat omnem hominem venientem in hunc mun- omnem hominem venientem in hunc mun-

dum. Cui testimonium perhibuit lucifer dum. Cui testimonium perhibuit lucifer et lucerna Joannes. Lucifer, Job, xxxvIII, et lucerna Joannes. Lucifer, Job, xxxvIII, 32. Lucerna, Joan. v, 35. Sed sponsus 32. Lucerna, Joan. v, 35. Sed sponsus Ecclesiæ, cujus sponsam Ecclesiam dixit Ecclesiæ, cujus sponsam Ecclesiam dixit esse paranymphus Joannes 2. Verbum esse paranymphus Joannes 2. Verbum enim Dei Filium, eo Filium quo Ver- enim Dei Filium, eo Filium quo Ver- bum, et Agnum Dei, et lumen mentium, bum, et Agnum Dei, et lumen mentium, et sponsum Ecclesiæ credere Dei Filium, et sponsum Ecclesiæ credere Dei Filium, est credere Joanni Baptistæ. est credere Joanni Baptistæ.

« Alii autem Eliam. » « Alii autem Eliam. »

Propter suscitationem mortui 3, et pro- Propter suscitationem mortui 3, et pro- pter divisionem Jordanis *.Et hoc est insuf- pter divisionem Jordanis *.Et hoc est insuf- ficiens quia Elias, non Dominus: sed ficiens quia Elias, non Dominus: sed in spiritu et virtute Eliæ, Domini præ- in spiritu et virtute Eliæ, Domini præ- cucurrit præco et servus 5. cucurrit præco et servus 5.

« Alii vero quia unus Propheta de « Alii vero quia unus Propheta de prioribus surrexit. » prioribus surrexit. »

Aut Eliseus, aut ille de quo Moyses Aut Eliseus, aut ille de quo Moyses prædixit, Deuter. xvi, 15: Prophetam prædixit, Deuter. xvi, 15: Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut de gente tua et de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus: me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies. Et hæc etiam opinio fuit ipsum audies. Et hæc etiam opinio fuit insufficiens quia, Matth. xi, 12 et 13, insufficiens quia, Matth. xi, 12 et 13, dicitur: A diebus autem Joannis Bapti- dicitur: A diebus autem Joannis Bapti- stæ usque nunc, regnum cœlorum vim stæ usque nunc, regnum cœlorum vim patitur, et violenti rapiunt illud. Omnes patitur, et violenti rapiunt illud. Omnes enim Prophetæ et Lex usque ad Joan- enim Prophetæ et Lex usque ad Joan- nem prophetaverunt. Et ideo nunc ap- nem prophetaverunt. Et ideo nunc ap- paret Dominus prophetarum. Act. x, paret Dominus prophetarum. Act. x, 43 Huic omnes Prophetæ testimonium 43 Huic omnes Prophetæ testimonium perhibent remissionem peccatorum acci- perhibent remissionem peccatorum acci- pere per nomen ejus. Ad Hebr. 111, 5 et pere per nomen ejus. Ad Hebr. 111, 5 et 6 Et Moyses quidem fidelis erat in 6 Et Moyses quidem fidelis erat in tota domo ejus tamquam famulus, in tota domo ejus tamquam famulus, in testimonium eorum quæ dicenda erant. testimonium eorum quæ dicenda erant.

4 Cf. IV Reg. 11, 8. 4 Cf. IV Reg. 11, 8. 5 Cf. Luc. 1, 17. 5 Cf. Luc. 1, 17.

638 638

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Christus vero tamquam filius in domo Christus vero tamquam filius in domo sua, quæ domus sumus nos. Sic ergo sua, quæ domus sumus nos. Sic ergo istæ opiniones Christo Filio Dei sunt istæ opiniones Christo Filio Dei sunt insufficientes. insufficientes.

Unde sequitur: Unde sequitur:

«< Dixit autem illis. » «< Dixit autem illis. »

Veram ab eis confessionem eliciendo. Veram ab eis confessionem eliciendo. Quasi dicat: Homines humana videntes, Quasi dicat: Homines humana videntes, et insufficientem de me habentes confes- et insufficientem de me habentes confes- sionem, et humana sentientes, non in- sionem, et humana sentientes, non in- telligentes ea quæ sunt sapientiæ divinæ, telligentes ea quæ sunt sapientiæ divinæ, sic dicunt, sic dicunt,

« Vos autem, » quibus datum est « Vos autem, » quibus datum est nosse mysterium regni Dei, qui in solido nosse mysterium regni Dei, qui in solido veritatis estis fundati, qui ad familia- veritatis estis fundati, qui ad familia- res revelationes præ cæteris admissi, res revelationes præ cæteris admissi, «quem, » in persona,« me esse dicitis, » «quem, » in persona,« me esse dicitis, » corde credendo, et ore confitendo? Ad corde credendo, et ore confitendo? Ad Roman. x, 10 Corde creditur ad ju- Roman. x, 10 Corde creditur ad ju- stitiam,ore autem confessio fit ad salu- stitiam,ore autem confessio fit ad salu- tem. Et ab isto loco traxit rationem tem. Et ab isto loco traxit rationem examinatio Episcoporum de fide et con- examinatio Episcoporum de fide et con- fessione antequam ordinentur in Epi- fessione antequam ordinentur in Epi- scopos quia Christus de confessione sua scopos quia Christus de confessione sua examinavit Apostolos. Non enim debet examinavit Apostolos. Non enim debet esse Episcopus, qui veram et sufficien- esse Episcopus, qui veram et sufficien- tem fidem, et confessionem non habet tem fidem, et confessionem non habet de Christo. de Christo.

: :

Post hanc autem examinationem se- Post hanc autem examinationem se- quitur responsio. Et hoc est quod se- quitur responsio. Et hoc est quod se- quitur : quitur :

enim unctus est, in quo intelligitur un- enim unctus est, in quo intelligitur un- Ictio deitatis, et uncta humanitas, et un- Ictio deitatis, et uncta humanitas, et un- gens Pater, et unctio Spiritus. Isa. LXI, gens Pater, et unctio Spiritus. Isa. LXI, 1 Spiritus Domini super me, eo quod 1 Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me: ad annuntiandum unxerit Dominus me: ad annuntiandum mansuetis misit me. Unde, Act. x, 38: mansuetis misit me. Unde, Act. x, 38: Quem unxit Deus Spiritu sancto, et vir- Quem unxit Deus Spiritu sancto, et vir-

tute. tute.

Ex constructione enim transitiva Chri- Ex constructione enim transitiva Chri- stus ad aliam personam pertinet, et ad stus ad aliam personam pertinet, et ad aliam Dei, quando dicitur: « Christum aliam Dei, quando dicitur: « Christum Dei. »Intelligitur enim Dei Patris. Unxit Dei. »Intelligitur enim Dei Patris. Unxit enim Deus eum in Regem, et Sacerdo- enim Deus eum in Regem, et Sacerdo- tem. In Regem quidem fidelium, Isa. tem. In Regem quidem fidelium, Isa. XXXIII, 22 Dominus legifer noster, XXXIII, 22 Dominus legifer noster, Dominus rex noster: ipse salvabit nos. Dominus rex noster: ipse salvabit nos. Psal. XLIV, 7 et 8, et ad Hebr. 1, 8 et 9: Psal. XLIV, 7 et 8, et ad Hebr. 1, 8 et 9: Thronus tuus, Deus, in sæculum sæculi: Thronus tuus, Deus, in sæculum sæculi: virga æquitatis, virga regni tui. Dilexi- virga æquitatis, virga regni tui. Dilexi- sti justitiam et odisti iniquitatem : prop- sti justitiam et odisti iniquitatem : prop- terea unxit te Deus, Deus tuus, oleo terea unxit te Deus, Deus tuus, oleo exsultationis præ participibus tuis. De exsultationis præ participibus tuis. De sacerdotio autem, Psal. cix, 4 : Tu es sacerdotio autem, Psal. cix, 4 : Tu es sacerdos in æternum secundum ordinem sacerdos in æternum secundum ordinem

Melchisedech, qui et rex et sacerdos fuit Melchisedech, qui et rex et sacerdos fuit Dei summi. Rex quidem in promul- Dei summi. Rex quidem in promul- ganda justitia et justitiæ legibus. Sacer- ganda justitia et justitiæ legibus. Sacer- dos autem in offerenda pro nobis suæ dos autem in offerenda pro nobis suæ animæ hostia. Sic ergo Christus Dei, animæ hostia. Sic ergo Christus Dei, Filius Dei vivi est unctus in regem et Filius Dei vivi est unctus in regem et sacerdotem. sacerdotem.

Et hæc est confessio fidei Christianæ Et hæc est confessio fidei Christianæ de qua dicitur, Matth. xvI, 18: Super de qua dicitur, Matth. xvI, 18: Super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam. hanc petram ædificabo Ecclesiam meam.

<< Respondens Simon Petrus, dixit.» Hæc, inquam, est confessio, quam non << Respondens Simon Petrus, dixit.» Hæc, inquam, est confessio, quam non

Qui princeps erat omnium, pro om- Qui princeps erat omnium, pro om- nibus respondit: quia omnium cura et nibus respondit: quia omnium cura et confirmatio ad eum pertinuit. Luc. XXII, confirmatio ad eum pertinuit. Luc. XXII, 32: Tu aliquando conversus, confirma 32: Tu aliquando conversus, confirma fratres tuos. fratres tuos.

« Christum Dei. »> « Christum Dei. »>

Matth. xvi, 16, additur: Tu es Chri- Matth. xvi, 16, additur: Tu es Chri- stus, Filius Dei vivi, etc. Sed hæc om- stus, Filius Dei vivi, etc. Sed hæc om- nia in isto dicto continentur. Christus nia in isto dicto continentur. Christus

1 Cf. Ad Hebr. vII, 1, et Genes. xiv, 18. 1 Cf. Ad Hebr. vII, 1, et Genes. xiv, 18.

decepta hominum opinio genuit, sed decepta hominum opinio genuit, sed Pater de coelis Deus, qui suum Filium Pater de coelis Deus, qui suum Filium mundo ostendit, per seipsum revelavit. mundo ostendit, per seipsum revelavit. Unde, Matth, xvi, 17, dixit : Beatus es, Unde, Matth, xvi, 17, dixit : Beatus es, Simon Bar Jona, quia caro et sanguis Simon Bar Jona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui non revelavit tibi, sed Pater meus qui in cœlis est. Propter quam etiam Si- in cœlis est. Propter quam etiam Si- mon Petri nomen accepit, quod agno- mon Petri nomen accepit, quod agno- scens interpretatur, vel rupes. Per reve- scens interpretatur, vel rupes. Per reve- lationem enim istam agnovit et prop- lationem enim istam agnovit et prop- ter soliditatem veritatis in hac confes- ter soliditatem veritatis in hac confes- sione, rupes ut in ipso fundaretur Ecclesia, sione, rupes ut in ipso fundaretur Ecclesia,

IN EVANG. LUCÆ, IX-21, 22. IN EVANG. LUCÆ, IX-21, 22.

vocatus est. In hac ergo confessione vocatus est. In hac ergo confessione veritas personæ exprimitur ejus qui vere veritas personæ exprimitur ejus qui vere sequendus est sicut pastor et caput Ec- sequendus est sicut pastor et caput Ec- clesiæ. clesiæ.

Unde etiam post elicitam confessio- Unde etiam post elicitam confessio- nem, adjungit hujus veritatis occultatio- nem, adjungit hujus veritatis occultatio- nem usque ad sacramentorum Dei com- nem usque ad sacramentorum Dei com- pletionem. Et hoc est quod sequitur : pletionem. Et hoc est quod sequitur :

« At ille increpans, etc. » « At ille increpans, etc. »

Dicit autem duo occultationem, et Dicit autem duo occultationem, et suam qui sequendus est præcessionem. suam qui sequendus est præcessionem. De occultatione quidem dicit : « At De occultatione quidem dicit : « At ille increpans. » Increpatio autem ista ille increpans. » Increpatio autem ista non fuit aliud quam sub interminatione non fuit aliud quam sub interminatione fidelitatis interdictio, quia increpatione fidelitatis interdictio, quia increpatione objurgationis non erant digni, præcipue objurgationis non erant digni, præcipue cum magna laude extollatur Petrus, cum magna laude extollatur Petrus, propter istam confessionem 1. Nahum, propter istam confessionem 1. Nahum, I, 4 Increpans mare, et exsiccans illud, I, 4 Increpans mare, et exsiccans illud, et omnia flumina ad desertum deducens. et omnia flumina ad desertum deducens. Mare dicitur hic ista infinitæ et æternæ Mare dicitur hic ista infinitæ et æternæ veritatis confessio: quod exsiccavit, veritatis confessio: quod exsiccavit, quando taceri et occultari præcepit. Flu- quando taceri et occultari præcepit. Flu- mina autem sunt doctrinæ hanc verita- mina autem sunt doctrinæ hanc verita- tem confitentium Apostolorum, quæ tem confitentium Apostolorum, quæ adduxit ad desertum, quando sileri præ- adduxit ad desertum, quando sileri præ- cepit hanc veritatem a turbis Judæorum. cepit hanc veritatem a turbis Judæorum. Lucæ, IV, 47 Increpans non sinebat ea Lucæ, IV, 47 Increpans non sinebat ea loqui, quia sciebant ipsum esse Christum. loqui, quia sciebant ipsum esse Christum. « Illos » dicit, cum unus solus respon- « Illos » dicit, cum unus solus respon- dit quia ille pro omnibus dixit verita- dit quia ille pro omnibus dixit verita- tem, et omnes alii consenserunt. tem, et omnes alii consenserunt.

Glossa autem multas causas reddit Glossa autem multas causas reddit quare istud taceri præcepit: unam qui- quare istud taceri præcepit: unam qui- dem, ut fallat principem mundi: secun- dem, ut fallat principem mundi: secun- dam autem, ut declinet jactantiæ vitium, dam autem, ut declinet jactantiæ vitium, et doceat humilitatem tertiam autem, et doceat humilitatem tertiam autem, ne adhuc rudes et imperfecti discipuli, ne adhuc rudes et imperfecti discipuli, majoris prædicationis mole premantur, majoris prædicationis mole premantur, Si autem hoc fallit principem, non pot- Si autem hoc fallit principem, non pot- est hoc intelligi, nisi quod princeps est hoc intelligi, nisi quod princeps mundi fallatur in membris suis, quæ si mundi fallatur in membris suis, quæ si scirent esse Christum Dei, numquam scirent esse Christum Dei, numquam Dominum gloriæ crucifixissent 2. Vel Dominum gloriæ crucifixissent 2. Vel forte verius, quia si hæc veritas mem- forte verius, quia si hæc veritas mem-