IN EVANG. LUCE, VIII-11, 12, 13, 14, 15. IN EVANG. LUCE, VIII-11, 12, 13, 14, 15.

terra, et germinet Salvatorem. Sed at- terra, et germinet Salvatorem. Sed at- tritio viæ impedit posse, lapidositas im- tritio viæ impedit posse, lapidositas im- pedit bene velle, et spinositas sollicitu- pedit bene velle, et spinositas sollicitu- dinum impedit nosse. Secundum posse dinum impedit nosse. Secundum posse quidem est in Prælatis, sed via tumul- quidem est in Prælatis, sed via tumul- tuantis turbæ conterit et conculcat. Se- tuantis turbæ conterit et conculcat. Se- cundum nosse seminatum est in Magi- cundum nosse seminatum est in Magi- stris et Doctoribus, sed duritia cordis stris et Doctoribus, sed duritia cordis impedit ne sursum germinet. Secundum impedit ne sursum germinet. Secundum bene velle est in Religiosis, sed spinæ bene velle est in Religiosis, sed spinæ divitiarum suffocant ne fructum faciens divitiarum suffocant ne fructum faciens multiplicetur in meritis. Aggæi, 1, 6: multiplicetur in meritis. Aggæi, 1, 6: Seminastis multum, et intulistis pa- Seminastis multum, et intulistis pa- rum... et qui mercedes congregavit, mi- rum... et qui mercedes congregavit, mi- sit eas in sacculum pertusum. sit eas in sacculum pertusum.

Semen autem inspiratum sunt dona et Semen autem inspiratum sunt dona et virtutes, quæ etiam seminantur in agro virtutes, quæ etiam seminantur in agro cordis. Et hoc est semen cui inimicus cordis. Et hoc est semen cui inimicus superseminat zizania, Matth. xIII, 27 et superseminat zizania, Matth. xIII, 27 et 28 Domine, nonne bonum semen semi- 28 Domine, nonne bonum semen semi- nasti in agro tuo? unde ergo habet nasti in agro tuo? unde ergo habet zizania? Et ait illis : Inimicus homo zizania? Et ait illis : Inimicus homo hoc fecit. Est etiam bonum semen quod hoc fecit. Est etiam bonum semen quod fert fructum centuplum, eleemosyna de fert fructum centuplum, eleemosyna de bonis fortunæ seminata. II ad Corinth. bonis fortunæ seminata. II ad Corinth. IX, 10 Qui autem administrat semen IX, 10 Qui autem administrat semen seminanti, et panem ad manducandum seminanti, et panem ad manducandum præstabit, et multiplicabit semen ve- præstabit, et multiplicabit semen ve- strum, et augebit incrementa frugum strum, et augebit incrementa frugum justitiæ vestræ. Hujus autem seminis justitiæ vestræ. Hujus autem seminis ager est pauperes. Psal. cx1, 9: Disper- ager est pauperes. Psal. cx1, 9: Disper- sit, dedit pauperibus justitia ejus ma- sit, dedit pauperibus justitia ejus ma- net in sæculum sæculi. net in sæculum sæculi.

Sunt autem quidam qui perdunt semi- Sunt autem quidam qui perdunt semi- na, quæ vel ventus abjicit, vel terra ex- na, quæ vel ventus abjicit, vel terra ex- stinguit, vel humor lutosus non exsicca- stinguit, vel humor lutosus non exsicca- bilis putrefacit. bilis putrefacit.

In ventum autem seminat qui in fastu In ventum autem seminat qui in fastu et pomposis mendaciis verbum prædicat, et pomposis mendaciis verbum prædicat, Osee, VII, 7 Ventum seminabunt, et Osee, VII, 7 Ventum seminabunt, et turbinem metent. Osee, xII, 1: Ephraim turbinem metent. Osee, xII, 1: Ephraim pascit ventum, et sequitur æstum : tota pascit ventum, et sequitur æstum : tota die mendacium et vastitatem multiplicat. die mendacium et vastitatem multiplicat.

De his autem quæ mala terra degene- De his autem quæ mala terra degene- rat et exstinguit, dicitur, Jerem. xn, 13: rat et exstinguit, dicitur, Jerem. xn, 13: Seminaverunt triticum, et spinas mes- Seminaverunt triticum, et spinas mes-

suerunt. suerunt.

1 Cf. I Reg. III, 2 et 3. 1 Cf. I Reg. III, 2 et 3.

539 539

Et de his quæ humor malus concupi- Et de his quæ humor malus concupi- scentiæ putrefacit dicit Apostolus, ad scentiæ putrefacit dicit Apostolus, ad Galat. vi, 8: Quæ seminaverit homo, Galat. vi, 8: Quæ seminaverit homo, hæc et metet. Quoniam qui seminat in hæc et metet. Quoniam qui seminat in carne sua, de carne et metet corruptio- carne sua, de carne et metet corruptio-

nem. nem.

Et ideo sequitur: Et ideo sequitur:

« Qui autem secus viam, » « Qui autem secus viam, »

In qua diabolus In qua diabolus per delectabilia et per delectabilia et vanitates mundi cor ad duritiam concul- vanitates mundi cor ad duritiam concul- cavit. Numer. xx11, 32: Perversa est via cavit. Numer. xx11, 32: Perversa est via tua, mihique contraria. tua, mihique contraria.

« Hi sunt qui audiunt, » auditu exte- « Hi sunt qui audiunt, » auditu exte- riori sicut via extra suscipit et non in- riori sicut via extra suscipit et non in- tus abscondit. Isa. XLII, 20: Qui aper- tus abscondit. Isa. XLII, 20: Qui aper- tas habes aures, nonne audies? Quasi tas habes aures, nonne audies? Quasi dicat Mirum est si non audis. Hic est dicat Mirum est si non audis. Hic est Heli qui in templo non audivit interius Heli qui in templo non audivit interius loquentem Dominum, et non vidit lucer- loquentem Dominum, et non vidit lucer- nam antequam exstingueretur. nam antequam exstingueretur.

« Deinde venit, » per accessum tenta- « Deinde venit, » per accessum tenta- tionis, « diabolus. » Matth. v, 3: Ac- tionis, « diabolus. » Matth. v, 3: Ac- cedens tentator dixit. cedens tentator dixit.

« Et tollit verbum, » hoc est, cor « Et tollit verbum, » hoc est, cor verbo attractum, « de corde » humano verbo attractum, « de corde » humano « eorum. » Judicum, vi, 3 et 4 : Cum « eorum. » Judicum, vi, 3 et 4 : Cum sevisset Israel, ascendebat Madian et sevisset Israel, ascendebat Madian et Amalec, cæterique orientalium natio- Amalec, cæterique orientalium natio- пит, et apud eos figentes tentoria, sicut пит, et apud eos figentes tentoria, sicut erant in herbis, cuncta vastabant. Diabo- erant in herbis, cuncta vastabant. Diabo- lus autem dicitur volucris, quia insidian- lus autem dicitur volucris, quia insidian- do circumvolat. Hæ sunt aves quas de do circumvolat. Hæ sunt aves quas de sacrificio suo abigebat Abraham 2. sacrificio suo abigebat Abraham 2.

Finem autem a malitia diaboli inten- Finem autem a malitia diaboli inten- tum subjungit, quando dicit: « Ne cre- tum subjungit, quando dicit: « Ne cre- dentes » fide formata : quæ, sicut dicitur, dentes » fide formata : quæ, sicut dicitur, ad Galat. v, 6 Per charitatem opera- ad Galat. v, 6 Per charitatem opera- tur, « salvi fiant, » a peccato per gra- tur, « salvi fiant, » a peccato per gra- tiam, et a miseria per gloriam. Joan. 111, tiam, et a miseria per gloriam. Joan. 111, 15: Ut omnis qui credit ipsum, non per- 15: Ut omnis qui credit ipsum, non per- cat, sed habeat vitam æternam. Joan. cat, sed habeat vitam æternam. Joan. XI, 26 Qui credit in me, non morietur XI, 26 Qui credit in me, non morietur in æternum. Fides enim formata per di- in æternum. Fides enim formata per di- lectionem operans salvat. Luc. vII, 50 : lectionem operans salvat. Luc. vII, 50 :

2 Cf. Genes. XV, 11. 2 Cf. Genes. XV, 11.

540 540

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Fides tua te salvam fecit: vade in Fides tua te salvam fecit: vade in pace. pace.

« Nam qui supra petram. » « Nam qui supra petram. »

In omni petræ diversitate quæ supra In omni petræ diversitate quæ supra determinata est. determinata est.

Tamen specialiter secundum modum Tamen specialiter secundum modum tangere videtur, ubi parum terræ super tangere videtur, ubi parum terræ super superficiem petræ est expassum, et hoc superficiem petræ est expassum, et hoc est in calido ustivo incensum. Act. VII, est in calido ustivo incensum. Act. VII, 51 Dura cervice, et incircumcisis cor- 51 Dura cervice, et incircumcisis cor- dibus et auribus, vos semper Spiritui dibus et auribus, vos semper Spiritui sancto resistitis. sancto resistitis.

Hi sunt « qui cum audierint, » auditu Hi sunt « qui cum audierint, » auditu exteriori ad interiorem relato, « cum exteriori ad interiorem relato, « cum gaudio, » ex levitate animi procedente, gaudio, » ex levitate animi procedente, non ex devotione, « suscipiunt verbum, » non ex devotione, « suscipiunt verbum, » cum potius in timore et devotione esset cum potius in timore et devotione esset suscipiendum. Isa. xxvI, 18: Sic facti suscipiendum. Isa. xxvI, 18: Sic facti sumus a facie tua, Domine. Concepi- sumus a facie tua, Domine. Concepi- mus, et quasi parturivimus, et peperi- mus, et quasi parturivimus, et peperi- mus spiritum, scilicet salutis. mus spiritum, scilicet salutis.

« Et hi radices » in profundum fixas, « Et hi radices » in profundum fixas, quæ est intellectus veritatis cum pietate, quæ est intellectus veritatis cum pietate, et affectus charitatis cum devotione, et et affectus charitatis cum devotione, et timor castus et initialis cum humilitate, timor castus et initialis cum humilitate, « non habent. » Isa. XL, 24: Et quidem « non habent. » Isa. XL, 24: Et quidem neque plantatus, neque satus, neque ra- neque plantatus, neque satus, neque ra- dicatus in terra truncus eorum repente dicatus in terra truncus eorum repente flavit in eos, et aruerunt, et turbo quasi flavit in eos, et aruerunt, et turbo quasi stipulam auferet eos. stipulam auferet eos.

Et hoc est quod sequitur : « Qui ad Et hoc est quod sequitur : « Qui ad tempus credunt,» scilicet prosperitatis. tempus credunt,» scilicet prosperitatis. Psal. XLVIII, 19: Confitebitur tibi cum Psal. XLVIII, 19: Confitebitur tibi cum benefeceris ei. benefeceris ei.

« Et in tempore tentationis recedunt » « Et in tempore tentationis recedunt » a.fide, et negant. Joan. v1, 61: Durus a.fide, et negant. Joan. v1, 61: Durus est hic sermo, et quis potest eum audire? est hic sermo, et quis potest eum audire? et abierunt retrorsum. Sapient, IV, 4: et abierunt retrorsum. Sapient, IV, 4: Si in ramis in tempore germinaverint, Si in ramis in tempore germinaverint, infirmiter posita, a vento commovebun- infirmiter posita, a vento commovebun-

tur. tur.

« Quod autem in spinas cecidit >> « Quod autem in spinas cecidit >>

Umbrosas, scilicet sæculi sollicitudines Umbrosas, scilicet sæculi sollicitudines et puncturas sollicitudinum. Genes.11, 18: et puncturas sollicitudinum. Genes.11, 18: Spinas et tribulos germinabit tibi. Spinas et tribulos germinabit tibi.

« Hi sunt qui, » quandoque quiete « Hi sunt qui, » quandoque quiete sollicitudinibus interposita, « audie- sollicitudinibus interposita, « audie-

runt » exterius, et cum aliquo motu in- runt » exterius, et cum aliquo motu in- teriori, et a sollicitudinibus, » quæ teriori, et a sollicitudinibus, » quæ sunt puncturæ ex spinarum aculeis, « et sunt puncturæ ex spinarum aculeis, « et divitiis, » quæ sunt stipites spinarum divitiis, » quæ sunt stipites spinarum circumpositi dum labore acquiruntur, circumpositi dum labore acquiruntur, timore possidentur, et cum dolore de- timore possidentur, et cum dolore de- seruntur. Unde versus: seruntur. Unde versus:

Dives divitias non congregat absque labore, Dives divitias non congregat absque labore, Nec tenet absque metu, nec deserit absque Nec tenet absque metu, nec deserit absque dolore. dolore.

Ad Hebr. vi, 8: Terra proferens spi- Ad Hebr. vi, 8: Terra proferens spi- nas ac tribulos, reproba est, et maledicto nas ac tribulos, reproba est, et maledicto proxima. Isa. xxx11, 13: Super humum proxima. Isa. xxx11, 13: Super humum populi mei spinæ et vepres ascendent. populi mei spinæ et vepres ascendent.

« Et voluptatibus vitæ. » Iste est ni- « Et voluptatibus vitæ. » Iste est ni- ger humor spinæ, de quo fit incaustum, ger humor spinæ, de quo fit incaustum, quod immobili colore omnia denigrat. quod immobili colore omnia denigrat. Unde etiam nigram spinam emittit. Obs- Unde etiam nigram spinam emittit. Obs- cæna enim voluptas vitæ, totam deni- cæna enim voluptas vitæ, totam deni- grat vitam. Thren. IV, 8: Denigrata grat vitam. Thren. IV, 8: Denigrata est super carbones facies eorum. est super carbones facies eorum.

« Suffocantur, » hoc est, subtus oc- « Suffocantur, » hoc est, subtus oc- cantur. I ad Timoth. vI, 9: Qui volunt cantur. I ad Timoth. vI, 9: Qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem, et divites fieri, incidunt in tentationem, et in laqueum diaboli, et desideria multa in laqueum diaboli, et desideria multa inutilia et nociva, quæ mergunt homines inutilia et nociva, quæ mergunt homines in interitum et perditionem. in interitum et perditionem.

« Et non referunt fructum, » nisi forte « Et non referunt fructum, » nisi forte accasia, quæ tussim excitant et inducunt accasia, quæ tussim excitant et inducunt strangulationem. Ad Roman. vi, 21 : strangulationem. Ad Roman. vi, 21 : Quem fructum habuistis tunc in illis, in Quem fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis? Nam finis illo- quibus nunc erubescitis? Nam finis illo- rum mors est. Sapient. v, 8: Quid nobis rum mors est. Sapient. v, 8: Quid nobis profuit superbia ? aut divitiarum ja- profuit superbia ? aut divitiarum ja- ctantia quid contulit nobis ? ctantia quid contulit nobis ?

« Quod autem in bonam terram, » « Quod autem in bonam terram, »

Cujus conditiones supra explanatæ Cujus conditiones supra explanatæ sunt, hoc est, in cor bonum, devotione sunt, hoc est, in cor bonum, devotione pingue, lacrymis humidum, doctrina pingue, lacrymis humidum, doctrina sanctorum complutum, gratia irroratum, sanctorum complutum, gratia irroratum, sarculo disciplinæ fossum, per confes- sarculo disciplinæ fossum, per confes- sionem et per poenitentiam a malis stir- sionem et per poenitentiam a malis stir- pibus expurgatum, fimo dolorosa recor- pibus expurgatum, fimo dolorosa recor-

IN EVANG. LUCÆ, VIII-15, 16. IN EVANG. LUCÆ, VIII-15, 16.

dationis peccatorum fimatum, æqualitate dationis peccatorum fimatum, æqualitate virtutis adæquatum, meditatione sangui- virtutis adæquatum, meditatione sangui- nis Christi ad fertilitatem redactum. Hæc nis Christi ad fertilitatem redactum. Hæc enim est terra bona si austrino flatu Spi- enim est terra bona si austrino flatu Spi- ritus sancti sit perflata, et limpidissima ritus sancti sit perflata, et limpidissima contemplatione soli exposita. Et de om- contemplatione soli exposita. Et de om- nibus his superius habitum est. De primo nibus his superius habitum est. De primo enim dicitur in Psalmo LXII, 6: Sicut enim dicitur in Psalmo LXII, 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur anima adipe et pinguedine repleatur anima mea. De secundo in Psalmo vi, 7: La- mea. De secundo in Psalmo vi, 7: La- vabo per singulas noctes lectum meum, vabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. De lacrymis meis stratum meum rigabo. De tertio, Isa. XLV, 8: Nubes pluant ju- tertio, Isa. XLV, 8: Nubes pluant ju- stum. De quarto, ibidem: Rorate, cœli, stum. De quarto, ibidem: Rorate, cœli, desuper. De quinto, Osee, x, 11: Arabit desuper. De quinto, Osee, x, 11: Arabit Judas, confringet sibi sulcos Jacob. De Judas, confringet sibi sulcos Jacob. De sexto, Jerem, I, 10 Ut evellas, et de- sexto, Jerem, I, 10 Ut evellas, et de- struas, et disperdas, et dissipes. De septi- struas, et disperdas, et dissipes. De septi- mo, Isa. XXXVIII, 15: Recogitabo tibi mo, Isa. XXXVIII, 15: Recogitabo tibi

omnes annos meos in amaritudine ani- omnes annos meos in amaritudine ani- mæ meæ. De octavo, Isa. xXXVIII, 25: mæ meæ. De octavo, Isa. xXXVIII, 25: Cum adæquaverit faciem, ejus, scilicet Cum adæquaverit faciem, ejus, scilicet terræ, seret. De nono, Matth. xxVII, 8: terræ, seret. De nono, Matth. xxVII, 8: Vocatus est ager ille Haceldama, hoc Vocatus est ager ille Haceldama, hoc est, ager sanguinis. Secundum naturam est, ager sanguinis. Secundum naturam enim terra pinguis humano sanguine enim terra pinguis humano sanguine multum est ferax. Ovidius in Epistolis: multum est ferax. Ovidius in Epistolis:

Luxuriat rigido sanguine pinguis humus. Luxuriat rigido sanguine pinguis humus.

De decimo, Cantic. IV, 16: Surge, De decimo, Cantic. IV, 16: Surge, Aquilo, et veni, Auster, perfla hortum Aquilo, et veni, Auster, perfla hortum meum. De undecimo, Matth. v, 45: So- meum. De undecimo, Matth. v, 45: So- lem suum oriri facit super bonos et lem suum oriri facit super bonos et malos. Lumen enim solis vivificum est : malos. Lumen enim solis vivificum est : et ideo causam generationis in circulo et ideo causam generationis in circulo declivo solis Philosophi esse dixerunt. declivo solis Philosophi esse dixerunt.

Tale igitur est cor significatum per Tale igitur est cor significatum per terram bonam. Unde dicit: terram bonam. Unde dicit:

« Hi sunt, » significati, « qui in corde « Hi sunt, » significati, « qui in corde bono, » per disciplinæ et virtutis exerci- bono, » per disciplinæ et virtutis exerci- tium, et optimo, » per internæ con- tium, et optimo, » per internæ con- templationis et consolationis solatium. templationis et consolationis solatium. Jacob. 1, 17 Omne datum optimum, et Jacob. 1, 17 Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum. descendens a Patre luminum.

« Audientes,» interiori auditu spiritus, « Audientes,» interiori auditu spiritus, « verbum, » quod est cum amore notitia, « verbum, » quod est cum amore notitia, potens, luminosum, et spiritu plenum, potens, luminosum, et spiritu plenum,

541 541

et sanctum, «retinent, » memoria, affe- et sanctum, «retinent, » memoria, affe- ctu, et operis impletione. De primo quo- ctu, et operis impletione. De primo quo- rum dicit Psalmus cxxxv1, 6: Adhæreat rum dicit Psalmus cxxxv1, 6: Adhæreat lingua mea faucibus meis, si non memi- lingua mea faucibus meis, si non memi- nero tui. De secundo, Jerem. xx, nero tui. De secundo, Jerem. xx, 9 : 9 : Factus est sermo in corde meo quasi Factus est sermo in corde meo quasi ignis exæstuans :... et defeci, ferre non ignis exæstuans :... et defeci, ferre non sustinens. De tertio, Matth. sustinens. De tertio, Matth. Omnis qui audit verba mea hæc, et facit Omnis qui audit verba mea hæc, et facit ea, assimilabitur viro sapienti, qui ædi- ea, assimilabitur viro sapienti, qui ædi- ficavit domum suam supra petram. ficavit domum suam supra petram. Apocal. 1, 3: Beatus qui legit et audit Apocal. 1, 3: Beatus qui legit et audit verba prophetiæ hujus, et servat ea quæ verba prophetiæ hujus, et servat ea quæ in ea scripta sunt. in ea scripta sunt.

VII, VII,

24: 24:

« Et fructum, » centesimum, « affe- « Et fructum, » centesimum, « affe- runt in patientia » tribulationum quæ runt in patientia » tribulationum quæ insurgunt propter verbum Jacobi, 1, 4: insurgunt propter verbum Jacobi, 1, 4: Patientia opus perfectum habet: ut sitis Patientia opus perfectum habet: ut sitis perfecti et integri, in nullo deficientes. perfecti et integri, in nullo deficientes. Ad Hebr. x, 36: Patientia vobis neces- Ad Hebr. x, 36: Patientia vobis neces- saria est, ut voluntatem Dei facientes, saria est, ut voluntatem Dei facientes, reportetis promissionem. Jacob. v, 7: reportetis promissionem. Jacob. v, 7: Ecce agricola exspectat pretiosum fru- Ecce agricola exspectat pretiosum fru- ctum terræ, patienter ferens donec acci- ctum terræ, patienter ferens donec acci- piat temporaneum et serotinum. piat temporaneum et serotinum.

« Nemo autem lucernam accendens, « Nemo autem lucernam accendens, operit eam vase, aut subtus lectum po- operit eam vase, aut subtus lectum po- nit sed supra candelabrum ponit, ut nit sed supra candelabrum ponit, ut intrantes videant lumen. >> intrantes videant lumen. >>

Hic tangit modum doctrine sacræ Hic tangit modum doctrine sacræ quem debet habere ex parte docentis. quem debet habere ex parte docentis.

Et dicuntur hic duo: modus scilicet Et dicuntur hic duo: modus scilicet doctrinæ, et verificatio sive probatio mo- doctrinæ, et verificatio sive probatio mo- di per exemplum, quando Christus suam di per exemplum, quando Christus suam doctrinam sub modio carnalis affectus doctrinam sub modio carnalis affectus non abscondit. non abscondit.

In primo autem horum tria dicuntur: In primo autem horum tria dicuntur: quorum primum est proprius modus doc- quorum primum est proprius modus doc- trinæ sub metaphora propositus. Se- trinæ sub metaphora propositus. Se- cundum est idem modus per sermonem cundum est idem modus per sermonem explicitum explanatus. Tertium est com- explicitum explanatus. Tertium est com- minatio et promissio fideliter vel infide- minatio et promissio fideliter vel infide- liter docentis, per quæ Doctor redditur liter docentis, per quæ Doctor redditur instans et cautus: instans quidem doc- instans et cautus: instans quidem doc- trinæ per incrementum boni, quod trinæ per incrementum boni, quod

16 16

542 542

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fideliter docenti promittitur cautus au- fideliter docenti promittitur cautus au- tem per subtractionem habiti boni, quod tem per subtractionem habiti boni, quod amittit qui fideliter doctrinæ non instite- amittit qui fideliter doctrinæ non instite- rit. Et hæc patent in littera. rit. Et hæc patent in littera.

In modo autem metaphorico doctrinæ In modo autem metaphorico doctrinæ quem præmittit, quinque innuit: quo- quem præmittit, quinque innuit: quo- rum primum est lucerna, et lucernæ pro- rum primum est lucerna, et lucernæ pro- prietas. Secundum autem, lucernæ ejus- prietas. Secundum autem, lucernæ ejus- dem accensio quam innuit. Tertium au- dem accensio quam innuit. Tertium au- tem est locus lucernæ incompetens in tem est locus lucernæ incompetens in quem non ponitur. Quartum autem, lo- quem non ponitur. Quartum autem, lo- cus lucernæ congruus in quo locatur. cus lucernæ congruus in quo locatur. Quintum autem est debitus lucernæ usus. Quintum autem est debitus lucernæ usus.

Lucerna autem est lumen clausum et Lucerna autem est lumen clausum et circumdatum perspicuo corpore, sicut est circumdatum perspicuo corpore, sicut est vitrum, vel crystallus, vel pellis, vel vitrum, vel crystallus, vel pellis, vel pannus transparens et albus. Unde Gre- pannus transparens et albus. Unde Gre- gorius dicit, quod lucerna est lumen in gorius dicit, quod lucerna est lumen in testa. Lucerna igitur est triplex: Præla- testa. Lucerna igitur est triplex: Præla- tus videlicet, sermo parabolicus, et ser- tus videlicet, sermo parabolicus, et ser-

mo mo

sonans creatus. Et de his lucernis sonans creatus. Et de his lucernis hic fit secundum litteram mentio. hic fit secundum litteram mentio.

Præter has autem lucernas, dicitur Præter has autem lucernas, dicitur lucerna Christus, dicitur lucerna Joannes lucerna Christus, dicitur lucerna Joannes Baptista. Sed ambo isti in figura Docto- Baptista. Sed ambo isti in figura Docto- rum Ecclesiæ dicuntur. In Christo enim rum Ecclesiæ dicuntur. In Christo enim lux verbi divini, in humana claritate per- lux verbi divini, in humana claritate per- via (quam peccati tenebra non offuscat) via (quam peccati tenebra non offuscat) lucerna vocatur Job, xxix, 3, : Splende- lucerna vocatur Job, xxix, 3, : Splende- bat lucerna ejus super caput meum, et ad bat lucerna ejus super caput meum, et ad lumen ejus ambulabam in tenebris. lumen ejus ambulabam in tenebris. Hæc est lucerna quam sapiens mulier, Hæc est lucerna quam sapiens mulier, sapientia divina, accendit, et domum sapientia divina, accendit, et domum everrit, donec inveniat drachmam quam everrit, donec inveniat drachmam quam perdidit. De præcone autem hujus lu- perdidit. De præcone autem hujus lu- cernæ (qui lucem veritatis in vita pura cernæ (qui lucem veritatis in vita pura exhibuit) dicitur, Joan. v, 23: Ille erat exhibuit) dicitur, Joan. v, 23: Ille erat lucerna ardens et lucens. De Apostolis lucerna ardens et lucens. De Apostolis autem et Doctoribus dicitur in Psalmo autem et Doctoribus dicitur in Psalmo CXXXI, 17 Paravi lucernam Christo CXXXI, 17 Paravi lucernam Christo meo. Illi enim lucem doctrinæ vita per- meo. Illi enim lucem doctrinæ vita per- via et perspicua præbent: sicut dicitur, via et perspicua præbent: sicut dicitur, Matth. v, 16 Luceat lux vestra coram Matth. v, 16 Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum qui in cœ- et glorificent Patrem vestrum qui in cœ- lis est. lis est.

1 Luc. xv, 8. 1 Luc. xv, 8.

2 Luc. I, 19. 2 Luc. I, 19.

Sermo autem parabolicus continet ve- Sermo autem parabolicus continet ve- ritatis lucem sub similitudine perspicua. ritatis lucem sub similitudine perspicua. Et ideo hic vocatur lucerna. Psal. cxvIII, Et ideo hic vocatur lucerna. Psal. cxvIII, 105 Lucerna pedibus meis verbum 105 Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. Similitudi- tuum, et lumen semitis meis. Similitudi- nibus enim congruis docet ubi intellectus nibus enim congruis docet ubi intellectus et affectus pedem ponamus. et affectus pedem ponamus.

Verbum etiam creatum, Verbum in- Verbum etiam creatum, Verbum in- creatum in se continens, lucerna vocatur : creatum in se continens, lucerna vocatur : sicut in Proverbiis, v1, 23, dicitur: Man- sicut in Proverbiis, v1, 23, dicitur: Man- datum lucerna est, et lex lux, et via vi- datum lucerna est, et lex lux, et via vi- tæ increpatio disciplinæ. Hæc enim om- tæ increpatio disciplinæ. Hæc enim om- nia lucem continent divinam, ad illumi- nia lucem continent divinam, ad illumi- nandum his qui in tenebris et in umbra nandum his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes no- mortis sedent, ad dirigendos pedes no- stros in viam pacis 2. Unde hæ quinque stros in viam pacis 2. Unde hæ quinque lucernæ sunt. lucernæ sunt.

Et sexta (de qua hic non fit mentio) Et sexta (de qua hic non fit mentio) est pura in prædicando intentio: quæ est pura in prædicando intentio: quæ etiam est vas lucis ad lucem æternam re- etiam est vas lucis ad lucem æternam re- lata, non nobis lucens, sed Deo: de qua, lata, non nobis lucens, sed Deo: de qua, Matth. vi, 22 Lucerna corporis tui est Matth. vi, 22 Lucerna corporis tui est oculus tuus. Si oculus tuus fuerit sim- oculus tuus. Si oculus tuus fuerit sim- plex, totum corpus tuum lucidum erit. plex, totum corpus tuum lucidum erit.

Est etiam lucerna, fulgor honestæ Est etiam lucerna, fulgor honestæ conversationis, ubi virtus ut lumen splen- conversationis, ubi virtus ut lumen splen- det in operibus perspicuis. Eccli. xxvi, det in operibus perspicuis. Eccli. xxvi, 22: Lucerna splendens super candela- 22: Lucerna splendens super candela- brum sanctum, et species faciei super brum sanctum, et species faciei super ætatem stabilem. ætatem stabilem.

Vel possumus dicere quod omnes istæ Vel possumus dicere quod omnes istæ septem lucernæ stant super unum can- septem lucernæ stant super unum can- delabrum in templo Domini. Quia Præ- delabrum in templo Domini. Quia Præ- latus in fundamento fidei splendet, lu- latus in fundamento fidei splendet, lu- cerna Christi, in præcursionis et præpa- cerna Christi, in præcursionis et præpa- rationis officio. Hæc lucerna Præcursoris rationis officio. Hæc lucerna Præcursoris in flamma sapientiæ habet fulgorem pro- in flamma sapientiæ habet fulgorem pro- priæ dignitatis, in modo coaptationis sui priæ dignitatis, in modo coaptationis sui ad auditores habet lucernam parabolæ, ad auditores habet lucernam parabolæ, in doctrina sapientum habet lucernam in doctrina sapientum habet lucernam verbi Dei, in puritate intentionis habet verbi Dei, in puritate intentionis habet lucernam oculi, et in luce conversationis lucernam oculi, et in luce conversationis habet lucernam speciei. Hæc lucerna lip- habet lucernam speciei. Hæc lucerna lip- pientibus oculis Heli exstincta est et non pientibus oculis Heli exstincta est et non visa et ideo comdemnatus est 3. His lu- visa et ideo comdemnatus est 3. His lu- cernis scrutatur Dominus Jerusalem, hoc cernis scrutatur Dominus Jerusalem, hoc

Cf. I Reg. I, 2 et 3. Cf. I Reg. I, 2 et 3.

IN EVANG. LUCÆ, VIII-16. IN EVANG. LUCÆ, VIII-16.

est, Ecclesiam. Hæ sunt septem lucer- est, Ecclesiam. Hæ sunt septem lucer- næ in candelabro 2. Et, Zachar. iv, 10, næ in candelabro 2. Et, Zachar. iv, 10, ubi dicitur, quod super lapidem unum ubi dicitur, quod super lapidem unum septem oculi sunt, qui has septem lucer- septem oculi sunt, qui has septem lucer- nas designant. nas designant.

De accensione autem lucernæ subjun- De accensione autem lucernæ subjun- git, dicens: git, dicens:

« Accendens lucernam. » « Accendens lucernam. »

Succenditur autem lucerna prima, Succenditur autem lucerna prima, flamma divinitatis. Isa. LXII, 1: Donec flamma divinitatis. Isa. LXII, 1: Donec egrediatur ut splendor justus ejus, et egrediatur ut splendor justus ejus, et salvatorejus ut lampas accendatur. Aápnas salvatorejus ut lampas accendatur. Aápnas enim græce, latine flamma dicitur. Hæc enim græce, latine flamma dicitur. Hæc debet ardere in corde Prælati, ut timea- debet ardere in corde Prælati, ut timea- tur, et reverentia sibi exhibeatur, et ut tur, et reverentia sibi exhibeatur, et ut peccati rubigo in conspectu ejus combu- peccati rubigo in conspectu ejus combu- ratur. Deuter. IV, 24 Dominus Deus ratur. Deuter. IV, 24 Dominus Deus tuis ignis consumens est. tuis ignis consumens est.

Lucerna autem ejus in præcursionis Lucerna autem ejus in præcursionis officio ignescere debet zelo rectitudinis, officio ignescere debet zelo rectitudinis, et lucere luce cœlestis castitatis. Unde, et lucere luce cœlestis castitatis. Unde, Job, xxxvII, 32: Numquid producis lu- Job, xxxvII, 32: Numquid producis lu- ciferum in tempore suo ? ciferum in tempore suo ?

Lucerna autem ecclesiasticæ rectitudi- Lucerna autem ecclesiasticæ rectitudi- nis accendi debet igne charitatis Dei, et nis accendi debet igne charitatis Dei, et lucere luce claritatis et sanctitatis, Eccli. lucere luce claritatis et sanctitatis, Eccli. XLVIII, 1 Surrexit Elias propheta quasi XLVIII, 1 Surrexit Elias propheta quasi ignis, el verbum ipsius quasi facula ar- ignis, el verbum ipsius quasi facula ar- debat. debat.

Lucerna autem parabolicæ similitudi- Lucerna autem parabolicæ similitudi- nis, accendi debet igne veritatis, et lucere nis, accendi debet igne veritatis, et lucere luce propriæ adaptationis, Job, xXXVIII, luce propriæ adaptationis, Job, xXXVIII, 24: Indica mihi per quam viam spargi- 24: Indica mihi per quam viam spargi- tur lux, dividitur æstus super terram. tur lux, dividitur æstus super terram.

Lucerna autem vocalis verbi, accendi- Lucerna autem vocalis verbi, accendi- tur igne divino Spiritus sancti, Psal. tur igne divino Spiritus sancti, Psal. CXVIII, 140 Ignitum eloquium tuum CXVIII, 140 Ignitum eloquium tuum vehementer, et servus tuus dilexit illud. vehementer, et servus tuus dilexit illud.

Lucerna autem rectæ intentionis ac- Lucerna autem rectæ intentionis ac- cenditur flamma piæ devotionis, Psal. cenditur flamma piæ devotionis, Psal. XXXVIII, 4 Concaluit cor meum intra XXXVIII, 4 Concaluit cor meum intra me, et in meditatione mea exardescet me, et in meditatione mea exardescet ignis. ignis.

Lucerna vero lucidæ conversationis Lucerna vero lucidæ conversationis tota accenditur flamma charitatis Christi, tota accenditur flamma charitatis Christi,

1 Cf. Sophon. I, 12. 1 Cf. Sophon. I, 12.

Luc. x, 49 Luc. x, 49

543 543

Ignem veni mittere in ter- Ignem veni mittere in ter-

ram, ram, et quid volo nisi ut accendatur ? et quid volo nisi ut accendatur ? Sic est omnis lucerna ardens et lu- Sic est omnis lucerna ardens et lu-

cens. cens.

Hanc igitur lucernam sic accensam Hanc igitur lucernam sic accensam

nemo nemo

<< Operit vase. »> << Operit vase. »>

Ecce locus incongruus huic lucernæ. Ecce locus incongruus huic lucernæ.

Et tangit duo lucernam hanc offuscan- Et tangit duo lucernam hanc offuscan- tia, quorum unum pertinet ad mensu- tia, quorum unum pertinet ad mensu- ram, alterum autem ad quietem resolu- ram, alterum autem ad quietem resolu- tam. tam.

. .

Id autem quod pertinet ad mensuram Id autem quod pertinet ad mensuram capacitatis, est quod dicit : « Operit capacitatis, est quod dicit : « Operit vase, » quod, Matth. v, 15, modius vo- vase, » quod, Matth. v, 15, modius vo- catur. Et duo in ipso intelliguntur : ca- catur. Et duo in ipso intelliguntur : ca- pacitas scilicet avaritiæ, et capacitas pacitas scilicet avaritiæ, et capacitas unius gentis Judææ. Non enim lux Evan- unius gentis Judææ. Non enim lux Evan- gelica concludi debet sub mensura lucri gelica concludi debet sub mensura lucri avaritiæ, nec sub pretio ponatur impre- avaritiæ, nec sub pretio ponatur impre- tiabile. Nec etiam, sicut dicit Hierony- tiabile. Nec etiam, sicut dicit Hierony- mus, concludatur sub terminis unius mus, concludatur sub terminis unius gentis Judææ vel alterius. De primo di- gentis Judææ vel alterius. De primo di- citur, Matth. x, 8: Gratis accepistis, citur, Matth. x, 8: Gratis accepistis, gratis date. I ad Corinth. 1x, 18: Evan- gratis date. I ad Corinth. 1x, 18: Evan- gelium prædicans, sine sumptu ponam gelium prædicans, sine sumptu ponam Evangelium, ut non abutar potestate mea Evangelium, ut non abutar potestate mea in Evangelio. De secundo, Isa. XLIX, 6 : in Evangelio. De secundo, Isa. XLIX, 6 : Parum est ut sis mihi servus ad suscitan- Parum est ut sis mihi servus ad suscitan- das tribus Jacob, et fæces Israel conver- das tribus Jacob, et fæces Israel conver- tendas ecce dedi te in lucem Gentium, tendas ecce dedi te in lucem Gentium,

ut sis salus mea usque ad extremum ut sis salus mea usque ad extremum

terræ. terræ.

Id autem quod pertinet ad quietis re- Id autem quod pertinet ad quietis re- solutionem, tangit cum dicit : « Aut sub- solutionem, tangit cum dicit : « Aut sub- tus lectum ponit. » Omne autem id in tus lectum ponit. » Omne autem id in quo quiescit resolutus animus, nomine quo quiescit resolutus animus, nomine lecti significatur: et sunt commoda lecti significatur: et sunt commoda propter quæ lumen prædicationis obscu- propter quæ lumen prædicationis obscu- ratur, et aliis non ostenditur. Cantic. ratur, et aliis non ostenditur. Cantic. III, 1 In lectulo meo per noctes quæsivi III, 1 In lectulo meo per noctes quæsivi quem diligit anima mea: quæsivi illum, quem diligit anima mea: quæsivi illum, et non inveni. Non enim tenebras noctis et non inveni. Non enim tenebras noctis diligit: quia qui dormiunt, nocte dor- diligit: quia qui dormiunt, nocte dor-

2 Cf. Exod. xxv, 37. 2 Cf. Exod. xxv, 37.

17 17

544 544

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

miunt et qui ebrii sunt, nocte ebrii miunt et qui ebrii sunt, nocte ebrii sunt. sunt.

Sic ergo veritas sub modio carnis non Sic ergo veritas sub modio carnis non est abscondenda. est abscondenda.

« Sed ponit supra candelabrum. » « Sed ponit supra candelabrum. »

Ecce locus lucernæ Dei congruus. Ecce locus lucernæ Dei congruus. Et tangit duo positionem factam ab Et tangit duo positionem factam ab alio, et candelabrum. alio, et candelabrum.

Positio autem est ab alio superiori fa- Positio autem est ab alio superiori fa- cta vocatio. Ad Hebr.v, 4: Nec quisquam cta vocatio. Ad Hebr.v, 4: Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a sumit sibi honorem, sed qui vocatur a Deo tamquam Aaron. Candelabrum au- Deo tamquam Aaron. Candelabrum au- tem est dignitas Ecclesiastica Apocal. tem est dignitas Ecclesiastica Apocal. II, 1 Hæc dicit,... qui ambulat in medio II, 1 Hæc dicit,... qui ambulat in medio septem candelabrorum aureorum. Sep- septem candelabrorum aureorum. Sep- tem enim candelabra est ecclesiastica dig- tem enim candelabra est ecclesiastica dig- nitas, septem donis sancti Spiritus illu- nitas, septem donis sancti Spiritus illu- strata. Aurea autem sunt propter deitatis strata. Aurea autem sunt propter deitatis fulgorem in eis. Isti sunt septem spiritus fulgorem in eis. Isti sunt septem spiritus qui in conspectu throni ejus sunt. In loco qui in conspectu throni ejus sunt. In loco illo igitur ponitur. illo igitur ponitur.

Tangit autem hujus lucernæ commu- Tangit autem hujus lucernæ commu- nem et generalem usum : nem et generalem usum :

« Ut intrantes, »> « Ut intrantes, »>

In Ecclesiam per ostiarium et ostium In Ecclesiam per ostiarium et ostium Christum 1, « videant lumen » veritatis Christum 1, « videant lumen » veritatis et cœlestis conversationis, et ædificentur et cœlestis conversationis, et ædificentur ad fidem per veritatem doctrinæ, ad mo- ad fidem per veritatem doctrinæ, ad mo- res autem per lumen conversationis di- res autem per lumen conversationis di- vinæ. Ad Ephes. 11, 8 et 9: Mihi om- vinæ. Ad Ephes. 11, 8 et 9: Mihi om- nium sanctorum minimo data est gratia nium sanctorum minimo data est gratia hæc, in Gentibus evangelizare investi- hæc, in Gentibus evangelizare investi- gabiles divitias Christi, et illuminare gabiles divitias Christi, et illuminare omnes. Baruch, III, 35 et 36: Stellæ omnes. Baruch, III, 35 et 36: Stellæ luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit illas. Hic est Deus noster et non æsti- illas. Hic est Deus noster et non æsti- mabitur alius adversus eum. mabitur alius adversus eum.

<< Non est enim occultum, quod non << Non est enim occultum, quod non manifestetur: nec absconditum, quod manifestetur: nec absconditum, quod non cognoscatur, et in palam veniat. non cognoscatur, et in palam veniat.

1 Cf. Joan. x, 9. 1 Cf. Joan. x, 9.

• •

Videte ergo quomodo audiatis. Qui 18 Videte ergo quomodo audiatis. Qui 18 enim habet, dabitur illi: et quicumque enim habet, dabitur illi: et quicumque non habet, etiam quod putat se ha- non habet, etiam quod putat se ha- bere, auferetur ab illo. » bere, auferetur ab illo. »

Ecce figuratæ locutionis et parabolici Ecce figuratæ locutionis et parabolici sermonis ponit expositionem. Et est an- sermonis ponit expositionem. Et est an- tipophora. Quasi aliquis quæreret: Dixisti tipophora. Quasi aliquis quæreret: Dixisti sermonem parabolicum, ut videntes non sermonem parabolicum, ut videntes non videant, et hunc commisisti [lucernis, videant, et hunc commisisti [lucernis, quarum lumen omnes intrantes debent quarum lumen omnes intrantes debent adspicere. Quid ergo? Debetne occul- adspicere. Quid ergo? Debetne occul- tum revelari? Et ostendit quod sic. Quod tum revelari? Et ostendit quod sic. Quod enim prius velatum committitur rudibus, enim prius velatum committitur rudibus, propter hoc exponitur perfectis: ut ab propter hoc exponitur perfectis: ut ab ipsis perfectis, aliis ad perfectionem pro- ipsis perfectis, aliis ad perfectionem pro- ficientibus reveletur: quia aliter nemo ficientibus reveletur: quia aliter nemo proficeret, et nullus de discipulo effice- proficeret, et nullus de discipulo effice- retur magister. retur magister.

Dicit autem circa hoc duo: unum qui- Dicit autem circa hoc duo: unum qui- dem de occulto similitudine corporali in- dem de occulto similitudine corporali in- voluto alterum de abscondito, oculis · voluto alterum de abscondito, oculis · spiritualium virorum ostendendo. spiritualium virorum ostendendo. Dicit ergo: Dicit ergo:

«Non enim », scilicet aliquid divino- «Non enim », scilicet aliquid divino- rum, « est occultum, » velatum parabo- rum, « est occultum, » velatum parabo- lis quod sub modio pretii sit reponen- lis quod sub modio pretii sit reponen- dum, aut sub lecto corporalis voluptatis dum, aut sub lecto corporalis voluptatis recondendum quia nec pretium nec vo- recondendum quia nec pretium nec vo- luptas teneant vos nisi manifestetis. luptas teneant vos nisi manifestetis.

«Non est enim occultum, » hoc est, «Non est enim occultum, » hoc est, sub velaminibus clausum. Isa. XLV, 15: sub velaminibus clausum. Isa. XLV, 15: Vere tu es Deus absconditus. Apocal. 11, Vere tu es Deus absconditus. Apocal. 11, 17: Dabo ei manna absconditum,... quod 17: Dabo ei manna absconditum,... quod nemo scit, nisi qui accipit. nemo scit, nisi qui accipit.

« Quod non manifestetur, » hoc est, « Quod non manifestetur, » hoc est, intellectui proficienti paulatim aperiatur. intellectui proficienti paulatim aperiatur. Intellectus enim velatus continuo et tem- Intellectus enim velatus continuo et tem- pore, et materialis, non nisi velata acci- pore, et materialis, non nisi velata acci- pit. Si autem auferatur velamen per la- pit. Si autem auferatur velamen per la- borem proficientis, et diligentiam Docto- borem proficientis, et diligentiam Docto- ris, tunc manifesta erunt abscondita quæ ris, tunc manifesta erunt abscondita quæ prius erant in tenebris. II ad Corinth. III, prius erant in tenebris. II ad Corinth. III, 16 et 17: Cum conversus fuerit ad Domi- 16 et 17: Cum conversus fuerit ad Domi- num, auferetur velamen. Dominus autem num, auferetur velamen. Dominus autem Spiritus est. Unde, Augustinus : « Ne- Spiritus est. Unde, Augustinus : « Ne-

IN EVANG. LUCÆ, VIII-17, 18. IN EVANG. LUCÆ, VIII-17, 18.

« sciebam quod palato non sano pœna est « sciebam quod palato non sano pœna est « panis, qui sano est suavis: et oculis « panis, qui sano est suavis: et oculis « ægris odiosa est lux, quæ puris est « ægris odiosa est lux, quæ puris est « amabilis. » Hoc enim nostri intelle- « amabilis. » Hoc enim nostri intelle- ctus defectui ex peccato accidit: sicut di- ctus defectui ex peccato accidit: sicut di- cit Psalmus xxXVIII, 12: Propter iniqui- cit Psalmus xxXVIII, 12: Propter iniqui- tatem corripuisti hominem, et tabescere tatem corripuisti hominem, et tabescere fecisti sicut araneam animam ejus. Et fecisti sicut araneam animam ejus. Et ideo a salvante nos sapientia Dei, iterum ideo a salvante nos sapientia Dei, iterum revelato intellectu proficere possumus ad revelato intellectu proficere possumus ad veritatem. Psal. cxvIII, 18: Revela ocu- veritatem. Psal. cxvIII, 18: Revela ocu- los meos, et considerabo mirabilia de lege los meos, et considerabo mirabilia de lege tua. Sic ergo duobus modis juvatur ad tua. Sic ergo duobus modis juvatur ad manifestationem emundatione cordis, manifestationem emundatione cordis, Matth. v, 8 Beati mundo corde, quo- Matth. v, 8 Beati mundo corde, quo- niam ipsi Deum videbunt. Et diligentia niam ipsi Deum videbunt. Et diligentia doctoris exponentis veritatem, Apocal. doctoris exponentis veritatem, Apocal. v, 9: Dignus es, Domine, accipere li- v, 9: Dignus es, Domine, accipere li- brum, et aperire signacula ejus: quo- brum, et aperire signacula ejus: quo- niam occisus es. Sic Philippus imbuit niam occisus es. Sic Philippus imbuit eunuchum Candaces reginæ sedentem in eunuchum Candaces reginæ sedentem in curru. Sic Petrus Cornelium 9. 9. curru. Sic Petrus Cornelium 9. 9. Sic Sic Christus Nicodemum 3. Christus Nicodemum 3.

« Nec absconditum. » « Nec absconditum. »

: :

Absconditum est quod est procul in Absconditum est quod est procul in profundum a notitia hominum conditum. profundum a notitia hominum conditum. Et hoc est quod mystice in divinis est Et hoc est quod mystice in divinis est dictum hoc enim a notitia hominum est dictum hoc enim a notitia hominum est remotum hoc enim est super intelle- remotum hoc enim est super intelle- ctum, et super rationem, et super lin- ctum, et super rationem, et super lin- guam, ut dicit Sapiens *. Et non defi- guam, ut dicit Sapiens *. Et non defi- ciunt linguæ a narratione ejus, nisi pro- ciunt linguæ a narratione ejus, nisi pro- pter excellentiam naturæ et altitudinis pter excellentiam naturæ et altitudinis ipsius: sicut sunt ea quæ de Deo sunt. ipsius: sicut sunt ea quæ de Deo sunt. Quia, sicut dicit Dionysius, « cum ad di- Quia, sicut dicit Dionysius, « cum ad di- « vina verba attollimus, perfectam irra- « vina verba attollimus, perfectam irra- «<tionalitatem invenimus, et quid loqua- «<tionalitatem invenimus, et quid loqua- << mur nescimus. » << mur nescimus. »

Abscondita etiam sunt futura quæ præ- Abscondita etiam sunt futura quæ præ- dicta sunt per Spiritum sanctum, Act. 1, dicta sunt per Spiritum sanctum, Act. 1, 7: Non est vestrum nosse tempora vel 7: Non est vestrum nosse tempora vel momenta, quæ Pater posuit in sua po- momenta, quæ Pater posuit in sua po- testate. Daniel. XII, 4: Claude sermo- testate. Daniel. XII, 4: Claude sermo-

1 Cf. Act. v:11, 27 et seq. 1 Cf. Act. v:11, 27 et seq.

2 Cf. Act. x, 24 et seq. 2 Cf. Act. x, 24 et seq.

3 Cf. Joan. III, 1-21. 3 Cf. Joan. III, 1-21.

XXII XXII

545 545

nes, et signa librum usque ad tempus nes, et signa librum usque ad tempus

statutum. statutum.

Hæc autem abscondita cognoscentur: Hæc autem abscondita cognoscentur: primum quidem a doctoribus veritatis, primum quidem a doctoribus veritatis, et tunc in palam venient per doctrinam et tunc in palam venient per doctrinam ipsorum. ipsorum.

Et hoc est quod dicit: «Quod non Et hoc est quod dicit: «Quod non cognoscatur, » sicut dicitur, Joan. xvi, cognoscatur, » sicut dicitur, Joan. xvi, 29 et 30 Ecce nunc palam loqueris, et 29 et 30 Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum dicis: nunc scimus proverbium nullum dicis: nunc scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut quia scis omnia, et non opus est tibi ut quis te interroget. Hoc enim cognoscere quis te interroget. Hoc enim cognoscere facit Spiritus, de quo dicitur, Joan. xiv, facit Spiritus, de quo dicitur, Joan. xiv, 26: Spiritus vos docebit omnia, et sug- 26: Spiritus vos docebit omnia, et sug- geret vobis omnia quæcumque dixero vo- geret vobis omnia quæcumque dixero vo- bis.Job, xXVIII, 11: Sapientia abscondita bis.Job, xXVIII, 11: Sapientia abscondita in lucem produxit. in lucem produxit.

« Et » sic « in palam veniat. » Sic « Et » sic « in palam veniat. » Sic enim discipuli quod in aure audiunt, enim discipuli quod in aure audiunt, prædicant super tecta 5. Sic, Joan. VI, prædicant super tecta 5. Sic, Joan. VI, 45 Erunt omnes docibiles Dei 6. 45 Erunt omnes docibiles Dei 6.

Et hoc est quod dicit. Et hoc est quod dicit.

Cautos autem omnes reddens circa hu- Cautos autem omnes reddens circa hu- jusmodi profectum, subjungit: jusmodi profectum, subjungit:

<< Videte, » << Videte, »

Hoc est, diligenter attendite vobis, Hoc est, diligenter attendite vobis, « quomodo audiatis, » hoc est, ad quem « quomodo audiatis, » hoc est, ad quem et quantum profectum, non intellectus et quantum profectum, non intellectus tantum, sed etiam spiritus et vitæ, per- tantum, sed etiam spiritus et vitæ, per- cipitis ea quæ dicuntur. Act. xx, 28: At- cipitis ea quæ dicuntur. Act. xx, 28: At- tendite vobis et universo gregi, in quo tendite vobis et universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit Episcopos re- vos Spiritus sanctus posuit Episcopos re- gere Ecclesiam Dei, quam acquisivit san- gere Ecclesiam Dei, quam acquisivit san- guine suo. I ad Timoth. iv, 16: Attende guine suo. I ad Timoth. iv, 16: Attende tibi, et doctrinæ. tibi, et doctrinæ.

Bene dico quod attendatis quia : « qui Bene dico quod attendatis quia : « qui habet » in talibus conatum et studium, habet » in talibus conatum et studium, « dabitur illi » perfectio intellectus my- « dabitur illi » perfectio intellectus my- steriorum occultorum. Qui enim in tali- steriorum occultorum. Qui enim in tali- bus habet, non habet nisi principia, sine bus habet, non habet nisi principia, sine quibus nullus aliquid potest accipere. quibus nullus aliquid potest accipere. Unde, Joan. xiv, 17: Quem mundus non Unde, Joan. xiv, 17: Quem mundus non potest accipere, quia non videt eum, nec potest accipere, quia non videt eum, nec

4 Cf. Eccli. 1, 3 et seq. 4 Cf. Eccli. 1, 3 et seq.

5 Matth. x, 27. 5 Matth. x, 27.

6 Cf. Isa. LIV, 13. 6 Cf. Isa. LIV, 13.

35 35

19 19

20 20

546 546

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scit eum: vos autem cognoscetis eum, scit eum: vos autem cognoscetis eum, quia apud vos manebit, et in vobis erit. quia apud vos manebit, et in vobis erit. Nullus enim aliquid accipit per doctri- Nullus enim aliquid accipit per doctri- nam, cujus principia apud se prius non nam, cujus principia apud se prius non habuit. Et ideo habenti divina, jam in habuit. Et ideo habenti divina, jam in parabolis et occultis et absconditis, dabi- parabolis et occultis et absconditis, dabi- tur intellectus veræ contemplationis. I ad tur intellectus veræ contemplationis. I ad Corinth. 11, 12 Nos non spiritum hujus Corinth. 11, 12 Nos non spiritum hujus mundi accepimus, sed Spiritum qui ex mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata sunt nobis. sunt nobis.

« Et quicumque non habet » hæc rudi- « Et quicumque non habet » hæc rudi- menta fidei in parabolis et occultis, menta fidei in parabolis et occultis, « etiam quod putat se habere, » de lu- « etiam quod putat se habere, » de lu- mine intellectus naturalis, quod non mine intellectus naturalis, quod non vere habetur nisi ad divina referatur. Ad vere habetur nisi ad divina referatur. Ad mundum enim relatum putatur haberi, mundum enim relatum putatur haberi, et non habetur: quia obnubilatum ha- et non habetur: quia obnubilatum ha- betur, et hoc non vere habetur. Apocal. betur, et hoc non vere habetur. Apocal. 111, 17 : Dicis quod dives sum, et locuple- 111, 17 : Dicis quod dives sum, et locuple- tatus, et nullius egeo: et nescis quia tu tatus, et nullius egeo: et nescis quia tu es miser, et miserabilis, et pauper, et es miser, et miserabilis, et pauper, et cæcus, et nudus. cæcus, et nudus.

« Auferetur ab illo. » Luc. xix, 24: « Auferetur ab illo. » Luc. xix, 24: Auferte ab illo mnam, et date illi, qui Auferte ab illo mnam, et date illi, qui decem mnas habet. Matth. xxv, 29: Omni decem mnas habet. Matth. xxv, 29: Omni habenti dabitur, et abundabit : ei autem habenti dabitur, et abundabit : ei autem qui non habet, et quod videtur habere, qui non habet, et quod videtur habere, auferetur ab eo. Hoc modo, Daniel IV, auferetur ab eo. Hoc modo, Daniel IV, 13, cor Nabuchodonozor mutatum est ab 13, cor Nabuchodonozor mutatum est ab eo, et cor feræ datum est ei. Hoc modo eo, et cor feræ datum est ei. Hoc modo dicitur, ad Roman. 1, 21 et 22, quod dicitur, ad Roman. 1, 21 et 22, quod obscuratum est insipiens cor eorum: di- obscuratum est insipiens cor eorum: di- centes enim se esse sapientes, stulti facti centes enim se esse sapientes, stulti facti sunt, et dati sunt in reprobum sensum. sunt, et dati sunt in reprobum sensum. Et ideo multum cavendum est in auditu Et ideo multum cavendum est in auditu verbi ut audiatur et proponatur ad pro- verbi ut audiatur et proponatur ad pro- fectum. fectum.

« Venerunt autem ad illum mater et « Venerunt autem ad illum mater et fratres ejus, et non poterant adire eum fratres ejus, et non poterant adire eum præ turba. præ turba.

Et nuntiatum est illi: Mater tua et Et nuntiatum est illi: Mater tua et fratres tui stant foris, volentes te vi- fratres tui stant foris, volentes te vi-

dere. dere.

1 Cf. Enarrationes in Matthæum, x11,47. Tom. 1 Cf. Enarrationes in Matthæum, x11,47. Tom.

Qui respondens, dixit ad eos: Mater Qui respondens, dixit ad eos: Mater mea et fratres mei hi sunt, qui ver- mea et fratres mei hi sunt, qui ver- bum Dei audiunt, et faciunt. » bum Dei audiunt, et faciunt. »

Hic incipit pars illa quæ cautos reddit Hic incipit pars illa quæ cautos reddit Doctores, ne sub lecto vel vase carnalis Doctores, ne sub lecto vel vase carnalis affectus ponant lucernam. Reddit autem affectus ponant lucernam. Reddit autem cautos per exemplum. cautos per exemplum.

Dicuntur autem hic tria. Primum est Dicuntur autem hic tria. Primum est carnalium amicorum ad Christum dis- carnalium amicorum ad Christum dis- pensativus adventus. Secundum est ten- pensativus adventus. Secundum est ten- tativus cujusdam de amicis quærentibus tativus cujusdam de amicis quærentibus nuntiatus. Tertium autem, sapientissimus nuntiatus. Tertium autem, sapientissimus a Christo factus responsionis modus. a Christo factus responsionis modus.

De primo dicit : « Venerunt autem, » De primo dicit : « Venerunt autem, » dispensante sapientia Dei, ut exemplo dispensante sapientia Dei, ut exemplo suo Doctores veritatis instruerent, « ad suo Doctores veritatis instruerent, « ad illum, » hoc est, ad Christum « mater, » illum, » hoc est, ad Christum « mater, » quæ præcipuo honore erat digna. Tobiæ, quæ præcipuo honore erat digna. Tobiæ, IV, 3 Honorem habebis matri tuæ omni- IV, 3 Honorem habebis matri tuæ omni- bus diebus vitæ ejus. bus diebus vitæ ejus.

« Et fratres,» scilicet consobrini et « Et fratres,» scilicet consobrini et consanguinei. Multipliciter enim dicun- consanguinei. Multipliciter enim dicun- tur fratres, sicut notatum est super tur fratres, sicut notatum est super Matthæum. Contribules enim dicuntur Matthæum. Contribules enim dicuntur hic fratres et non, sicut dicunt Ebionitæ hic fratres et non, sicut dicunt Ebionitæ hæretici, ex eadem matre post Christum hæretici, ex eadem matre post Christum nati. Job, xix, 13: Fratres meos longe nati. Job, xix, 13: Fratres meos longe fecit a me, et noti mei quasi alieni reces- fecit a me, et noti mei quasi alieni reces-

serunt a me. serunt a me.

« Et non poterant adire eum præ « Et non poterant adire eum præ turba. » turba. »

Tanta enim erat virtus verborum ejus Tanta enim erat virtus verborum ejus quod certatim se comprimebant ad au- quod certatim se comprimebant ad au- diendum eum. Aggæi, 11, 8: Veniet desi- diendum eum. Aggæi, 11, 8: Veniet desi- deratus cunctis gentibus. Turba enim deratus cunctis gentibus. Turba enim devotione sua hic excludit propinquos devotione sua hic excludit propinquos carnales et hoc est gloria Doctoris. Isa. carnales et hoc est gloria Doctoris. Isa. LX, 5 Videbis, et afflues, mirabitur et LX, 5 Videbis, et afflues, mirabitur et dilatabitur cor tuum, quando conversa dilatabitur cor tuum, quando conversa fuerit ad te multitudo maris, fortitudo fuerit ad te multitudo maris, fortitudo gentium venerit tibi. gentium venerit tibi.

: :

XX hujusce novæ aditionis. XX hujusce novæ aditionis.

IN EVANG. LUCÆ, VIII-20, 21, 22. IN EVANG. LUCÆ, VIII-20, 21, 22.

« Et nuntiatum est illi. » « Et nuntiatum est illi. »

: :

Ecce secundum Glossam vult quod ab Ecce secundum Glossam vult quod ab aliquo tentante sit factum istud nuntium aliquo tentante sit factum istud nuntium volente experiri si spiritualia intermitte- volente experiri si spiritualia intermitte- ret propter carnalem affectum. II ad Co- ret propter carnalem affectum. II ad Co- rinth. v, 16 Nos ex hoc neminem novi- rinth. v, 16 Nos ex hoc neminem novi- mus secundum carnem. Et si cognovi- mus secundum carnem. Et si cognovi- mus secundum carnem Christum, sed mus secundum carnem Christum, sed nunc jam non novimus. Vel potest dici, nunc jam non novimus. Vel potest dici, quod non tentando sed bono affectu nun- quod non tentando sed bono affectu nun- tiavit: quia nihil mali fecit, nisi quod tiavit: quia nihil mali fecit, nisi quod tempus opportunum non exspectavit. tempus opportunum non exspectavit. Eccle. III, Eccle. III, 1 Omnia tempus habent. 1 Omnia tempus habent. Nuntians autem sic dixit: « Mater Nuntians autem sic dixit: « Mater tua, » cujus venter beatus est qui te por- tua, » cujus venter beatus est qui te por- tavit, et ubera quæ suxisti 1. tavit, et ubera quæ suxisti 1.

« Et fratres tui, » tibi per eamdem « Et fratres tui, » tibi per eamdem matrem tam dignam conjuncti, quorum matrem tam dignam conjuncti, quorum affectu merito debes moveri, «stant » affectu merito debes moveri, «stant » lassi « foris » ad æstum et aeris intem- lassi « foris » ad æstum et aeris intem- periem quibus est condescendendum. periem quibus est condescendendum. Cantic. v, 2 Aperi mihi, soror mea,... Cantic. v, 2 Aperi mihi, soror mea,... quia caput meum plenum est rore, quia caput meum plenum est rore, cinni mei guttis noctium. cinni mei guttis noctium.

et cin- et cin-

« Volentes, » ex affectu intimo cu- « Volentes, » ex affectu intimo cu- pientes, « te videre, » propter hoc quod pientes, « te videre, » propter hoc quod omnes te videre desiderant. Joan. XII, omnes te videre desiderant. Joan. XII, 21 Domine, volumus Jesum videre. 21 Domine, volumus Jesum videre. Tuis igitur plus teneris quam alienis. Tuis igitur plus teneris quam alienis. Levit. xix, 18: Diliges fratrem tuum Levit. xix, 18: Diliges fratrem tuum sicut teipsum. sicut teipsum.

« Qui respondens, dixit ad eos. » « Qui respondens, dixit ad eos. »

Tertium est in quo est et confutatio Tertium est in quo est et confutatio tentantis, et præpositio spiritualis operis, tentantis, et præpositio spiritualis operis, et propinquitatis et tamen nulla abne- et propinquitatis et tamen nulla abne- gatio carnalis propinquitatis. gatio carnalis propinquitatis.

« Mater mea, » in cujus corde for- « Mater mea, » in cujus corde for- mor. Ad Galat. iv, 19: Filioli mei, quos mor. Ad Galat. iv, 19: Filioli mei, quos iterum parturio, donec formetur Christus iterum parturio, donec formetur Christus in vobis. Isa. xXVI, 18: Quasi parturivi- in vobis. Isa. xXVI, 18: Quasi parturivi- mus, et peperimus spiritum, scilicet salu- mus, et peperimus spiritum, scilicet salu-

1 Luc. xi, 27. 1 Luc. xi, 27.

2 Vulgata habet, amicum. 2 Vulgata habet, amicum.

& Eccli. XXIV, 23 et 24. & Eccli. XXIV, 23 et 24.

547 547

tis. Hæc est mater honoris et honestatis³, tis. Hæc est mater honoris et honestatis³, quæ, Apocal. xu, 2 et 3, clamat in do- quæ, Apocal. xu, 2 et 3, clamat in do- loribus zeli et charitatis, et parit filium loribus zeli et charitatis, et parit filium masculum, qui raptus est ad Deum et ad masculum, qui raptus est ad Deum et ad thronum ejus. thronum ejus.

« Et fratres mei, » ex eodem patre « Et fratres mei, » ex eodem patre per gratiam, et ex visceribus castitatis per gratiam, et ex visceribus castitatis ejusdem matris per charitatis affectum, ejusdem matris per charitatis affectum, et non carnis conceptum nati. Joan. xx, et non carnis conceptum nati. Joan. xx, 17: Dic fratribus meis: Ascendo ad Pa- 17: Dic fratribus meis: Ascendo ad Pa- trem meum et Patrem vestrum, Deum trem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum. meum et Deum vestrum.

« Hi sunt, » secundum spiritum : quia « Hi sunt, » secundum spiritum : quia dedit eis potestatem filios Dei fieri, his dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus, qui non ex qui credunt in nomine ejus, qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt ". sunt ".

« Qui verbum Dei audiunt,» ad in- « Qui verbum Dei audiunt,» ad in- tellectum et affectum : quia illi sunt filii tellectum et affectum : quia illi sunt filii matris sapientiæ. Eccli. iv, 12: Sapientia matris sapientiæ. Eccli. iv, 12: Sapientia filiis suis vitam, inspirat. Verbum enim filiis suis vitam, inspirat. Verbum enim est per quod facta sunt omnia ³. Et qui est per quod facta sunt omnia ³. Et qui formantur forma Verbi, efficiuntur filii formantur forma Verbi, efficiuntur filii Dei, et in forma Dei per Verbum. Psal. Dei, et in forma Dei per Verbum. Psal. LXXXI, 6 Ego dixi: Dii estis, et filii LXXXI, 6 Ego dixi: Dii estis, et filii Excelsi omnes. Isa. Lx, 21: Germen plan- Excelsi omnes. Isa. Lx, 21: Germen plan- tationis meæ, opus manus meæ ad glo- tationis meæ, opus manus meæ ad glo- rificandum. rificandum.

« Et faciunt,» in opere. Tales enim « Et faciunt,» in opere. Tales enim virtutum doctrinæ et intellectus, stant in virtutum doctrinæ et intellectus, stant in opere quia in opere est perfectio ultima. opere quia in opere est perfectio ultima. Jacob. 1, 25: Qui perspexerit in legem Jacob. 1, 25: Qui perspexerit in legem perfectam libertatis, et permanserit in perfectam libertatis, et permanserit in ea, non auditor obliviosus factus, sed ea, non auditor obliviosus factus, sed factor operis, hic beatus in facto suo erit. factor operis, hic beatus in facto suo erit. Luc. XI, 28: Beati qui audiunt verbum Luc. XI, 28: Beati qui audiunt verbum Dei et custodiunt illud. Dei et custodiunt illud.

Sic ergo terminata est pars de modo Sic ergo terminata est pars de modo docendi. docendi.

« Factum est autem in una dierum, « Factum est autem in una dierum, et ipse ascendit in naviculam, et dis- et ipse ascendit in naviculam, et dis-

4 Joan. 1, 12 et 13. 4 Joan. 1, 12 et 13.

5 Joan. 1, 3 Omnia per ipsum facta sunt, et 5 Joan. 1, 3 Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso nihil est quod factum est. sine ipso nihil est quod factum est.

22 22

548 548

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cipuli ejus, et ait ad illos: Transfrete- in primo motore per rationem et ideam, cipuli ejus, et ait ad illos: Transfrete- in primo motore per rationem et ideam, sunt in prima materia per potentiam, sunt in prima materia per potentiam, et in mundo sensibili per formam distin- et in mundo sensibili per formam distin-

mus trans stagnum. Et ascenderunt. » mus trans stagnum. Et ascenderunt. »

Hic incipit pars quæ est de verbi præ- Hic incipit pars quæ est de verbi præ- dicati potentia in qua ipsos confirmat dicati potentia in qua ipsos confirmat discipulos ad finem verbi, quod commit- discipulos ad finem verbi, quod commit- titur eis prædicandum. Necesse enim est titur eis prædicandum. Necesse enim est quod prius ipsam potentiam verbi Dei quod prius ipsam potentiam verbi Dei videant et experiantur: et quod postea videant et experiantur: et quod postea committatur eis eadem potestas: hoc committatur eis eadem potestas: hoc enim statim constanter fict in capitulo enim statim constanter fict in capitulo sequenti. Et in hoc est perfectio ordinis sequenti. Et in hoc est perfectio ordinis Apostolici et Episcopalis. Ostenditur au- Apostolici et Episcopalis. Ostenditur au- tem verbum Dei omnipotens in mundo tem verbum Dei omnipotens in mundo majori, et in mundo minori, hoc est, in majori, et in mundo minori, hoc est, in homine propter quem mundus major homine propter quem mundus major sive macrocosmus factus est. Sicut enim sive macrocosmus factus est. Sicut enim dicit Plato, « Universitas rerum in qua- dicit Plato, « Universitas rerum in qua- tuor mundis consistit, ita quod in quoli- tuor mundis consistit, ita quod in quoli- bet tota sistit: in mundo scilicet ideali, bet tota sistit: in mundo scilicet ideali, qui est paternus intellectus Dei deorum, qui est paternus intellectus Dei deorum, qui opifex et pater existit omnium alio- qui opifex et pater existit omnium alio- rum. » Et hic mundus vere mundus est: rum. » Et hic mundus vere mundus est: quia nihil inquinatum incurrit in ipsum: quia nihil inquinatum incurrit in ipsum: qui, sicut dicit Boetius, qui, sicut dicit Boetius,

Mundum mente gerens pulchrum pulcherrimus Mundum mente gerens pulchrum pulcherrimus

... ...

. similique imagine formans. . similique imagine formans.

[ipse, [ipse,

Et hic mundus, ut dicit Augustinus, est Et hic mundus, ut dicit Augustinus, est Sapientia et Verbum Dei: et ideo potens Sapientia et Verbum Dei: et ideo potens super tres alios mundos faciendi in eis super tres alios mundos faciendi in eis quidquid voluerit. quidquid voluerit.

Secundus, in quo universitas rerum Secundus, in quo universitas rerum consistit, est prima materia, sicut dicit consistit, est prima materia, sicut dicit Gregorius. Unde, Eccli. xvIII, 1 : Qui Gregorius. Unde, Eccli. xvIII, 1 : Qui vivit in æternum, creavit omnia simul, vivit in æternum, creavit omnia simul, in prima materia. in prima materia.

Tertius, in quo consistit rerum univer- Tertius, in quo consistit rerum univer- sitas, est tota continentia coeli et terræ sitas, est tota continentia coeli et terræ et omnium quæ in eis sunt. In et omnium quæ in eis sunt. In quo mun- quo mun- do est universitas formis distincta, et do est universitas formis distincta, et virtutibus propagata, quæ perfecta est ex virtutibus propagata, quæ perfecta est ex Verbo Dei, in quo sunt omnia vita et Verbo Dei, in quo sunt omnia vita et lux. Joan. 1, 3: Omnia per ipsum facta lux. Joan. 1, 3: Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil quod sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est. Sicut enim dicitur in Libro factum est. Sicut enim dicitur in Libro de Intelligibilibus : « Quæcumque sunt de Intelligibilibus : « Quæcumque sunt

ctam. » ctam. »

Quartus autem, in quo est rerum uni- Quartus autem, in quo est rerum uni- versitas, est anima hominis quæ est ima- versitas, est anima hominis quæ est ima- go mundi, ut dicit Trismegistus, in qua go mundi, ut dicit Trismegistus, in qua resultant omnia per imaginem cuncta resultant omnia per imaginem cuncta ambientem. Sensibilia quidem per par- ambientem. Sensibilia quidem per par- tem sensibilem, intellectualia autem per tem sensibilem, intellectualia autem per intellectum potentialem, qui est omnia intellectum potentialem, qui est omnia fieri, sicut dicit Philosophus. Omnia au- fieri, sicut dicit Philosophus. Omnia au- tem hæc continet mundus primus, qui tem hæc continet mundus primus, qui vere et secundum causam mundus est. vere et secundum causam mundus est. Et ideo in aliis facit quidquid voluerit. Et ideo in aliis facit quidquid voluerit.

Hoc autem verbum in omni virtute Hoc autem verbum in omni virtute sua committitur prædicandum Apostolis, sua committitur prædicandum Apostolis, et apostolicis Episcopis et ideo conve- et apostolicis Episcopis et ideo conve- niens est ut virtutum ejus accipiant niens est ut virtutum ejus accipiant verum experimentum, tam in mundo verum experimentum, tam in mundo sensibili, quam in mundo minori. sensibili, quam in mundo minori.

: :

In mundo autem sensibili dupliciter In mundo autem sensibili dupliciter ostendit virtutem in creatura videlicet ostendit virtutem in creatura videlicet corporali, et in creatura spirituali incor- corporali, et in creatura spirituali incor- porea, virtuti verbi contraria, hoc est, in porea, virtuti verbi contraria, hoc est, in dæmonibus quorum legionem compescit, dæmonibus quorum legionem compescit, et sibi servire facit: sicut patet in se- et sibi servire facit: sicut patet in se- quenti miraculo. quenti miraculo.

In isto autem miraculo ostendit se In isto autem miraculo ostendit se esse potentem verbo, in aqua per tem- esse potentem verbo, in aqua per tem- pestatis sedationem, in aere per vento- pestatis sedationem, in aere per vento- rum quietationem, in terra per vaporis rum quietationem, in terra per vaporis terrei qui est ventus, repressionem : et terrei qui est ventus, repressionem : et in coelo per hoc quod lunam compe- in coelo per hoc quod lunam compe- scuit, ne talem ventum suscitaret qui scuit, ne talem ventum suscitaret qui