464 464

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

rum superscribam eas. Matth. vII, 28 et rum superscribam eas. Matth. vII, 28 et 29: Admirabantur turbæ super doctrina 29: Admirabantur turbæ super doctrina ejus. Erat enim docens eos sicut potesta- ejus. Erat enim docens eos sicut potesta- tem habens, et non sicut Scribæ eorum et tem habens, et non sicut Scribæ eorum et Pharisæi. Pharisæi.

Hac igitur doctrina sicut perfecta ac- Hac igitur doctrina sicut perfecta ac- cedit ad locum, ubi probat hujus doctrinæ cedit ad locum, ubi probat hujus doctrinæ per supermundana opera perfectionem. per supermundana opera perfectionem. Et hoc est quod subdit: Et hoc est quod subdit:

« Intravit Capharnaum. » « Intravit Capharnaum. »

In via tamen curans leprosum, et quæ- In via tamen curans leprosum, et quæ- dam alia perficiens, quæ Matth. vi, 1 dam alia perficiens, quæ Matth. vi, 1 et seq., recitantur. Sed Lucas præteriit et seq., recitantur. Sed Lucas præteriit sciens ab alio dicta, et dicit ea quæ suæ sciens ab alio dicta, et dicit ea quæ suæ intentioni sunt sufficientia. intentioni sunt sufficientia.

« Intravit autem Capharnaum » pro- « Intravit autem Capharnaum » pro- pter tria, quorum primum est loci so- pter tria, quorum primum est loci so- lemnitas. Secundum, habitatorum urbis lemnitas. Secundum, habitatorum urbis honestas. Tertium, Judæorum et Gen- honestas. Tertium, Judæorum et Gen- tium auditus communitas. tium auditus communitas.

Loci solemnitas accipitur ex hoc quod Loci solemnitas accipitur ex hoc quod erat metropolis Galilææ, et ex ipsa no- erat metropolis Galilææ, et ex ipsa no- minis interpretatione. De solemnitate, minis interpretatione. De solemnitate, Psal. LXXXVI, 4: Gloriosa dicta sunt de te, Psal. LXXXVI, 4: Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei. Luc. IV, 23: Quanta au- civitas Dei. Luc. IV, 23: Quanta au- divimus facta in Capharnaum! Unde divimus facta in Capharnaum! Unde Ambrosius dicit, quod Capharnaum di- Ambrosius dicit, quod Capharnaum di- citur civitas Christi, quia eam solemni- citur civitas Christi, quia eam solemni- tate miraculorum suorum multorum tate miraculorum suorum multorum suam effecerat. suam effecerat.

Habitatorum honestas intelligitur quod Habitatorum honestas intelligitur quod habitabant centuriones et reguli et sena- habitabant centuriones et reguli et sena- tus Judæorum. Centuriones, Matth. vIII, tus Judæorum. Centuriones, Matth. vIII, 5, et hic. Reguli, Joan. IV, 46: Erat 5, et hic. Reguli, Joan. IV, 46: Erat quidam regulus cujus filius infirmaba- quidam regulus cujus filius infirmaba- tur Capharnaum. tur Capharnaum.

Communis autem Judæorum et Genti- Communis autem Judæorum et Genti- lium intelligitur habitatio: quia erant lium intelligitur habitatio: quia erant ibi seniores Judæorum, et Synagoga: et ibi seniores Judæorum, et Synagoga: et illi erant Gentilium primates, centurio illi erant Gentilium primates, centurio scilicet, et regulus. Psal. LXXXVI, 5: scilicet, et regulus. Psal. LXXXVI, 5: Ecce alienigenæ, et Tyrus, et populus Ecce alienigenæ, et Tyrus, et populus Ethiopum hi fuerunt illic. Ad talem Ethiopum hi fuerunt illic. Ad talem locum omnis publicus Doctor libenter locum omnis publicus Doctor libenter accedit quia ibi doctrina sua fit solem- accedit quia ibi doctrina sua fit solem- nior, et magis approbata, manifestior, et nior, et magis approbata, manifestior, et pluribus utilior. Joan. VII, 4: Nemo pluribus utilior. Joan. VII, 4: Nemo

quippe in occulto quid facit, et quærit quippe in occulto quid facit, et quærit ipse in palam esse. Eccli. xx, 32: Sa- ipse in palam esse. Eccli. xx, 32: Sa- pientia absconsa, et thesaurus invisus, pientia absconsa, et thesaurus invisus, quæ utilitas in utrisque ? quæ utilitas in utrisque ?

<< Centurionis autem cujusdam ser- << Centurionis autem cujusdam ser- vus male habens, erat moriturus, qui vus male habens, erat moriturus, qui illi erat pretiosus. » illi erat pretiosus. »

Hic venit ad factum per quod doctrina Hic venit ad factum per quod doctrina probatur. probatur.

Dicit autem tria: miraculi scilicet im- Dicit autem tria: miraculi scilicet im- petrationem, fidei commendationem, et petrationem, fidei commendationem, et miraculi perfectionem. miraculi perfectionem.

Impetratio autem miraculi consistit in Impetratio autem miraculi consistit in tribus, scilicet, in impetrantis dignitate, tribus, scilicet, in impetrantis dignitate, ejus pro quo impetratur miserabilitate, ejus pro quo impetratur miserabilitate, et intercedentium honestate. et intercedentium honestate.

Dignitas impetrantis commendatur in Dignitas impetrantis commendatur in duobus a potestate, et honestatis singu- duobus a potestate, et honestatis singu-

laritate. laritate.

De potestate dicit: « Centurionis au- De potestate dicit: « Centurionis au- tem. » Centurio secundum ordinem cu- tem. » Centurio secundum ordinem cu- riæ Imperatoris est qui centum militibus riæ Imperatoris est qui centum militibus præerat. Isa. Lx, 22: Minimus erit in præerat. Isa. Lx, 22: Minimus erit in mille, et parvulus in gentem fortissimam. mille, et parvulus in gentem fortissimam. Talis enim ordo consulitur a Jethro,soce- Talis enim ordo consulitur a Jethro,soce- ro Moysi, Exod. XVIII, 21: Constitue ex ro Moysi, Exod. XVIII, 21: Constitue ex eis tribunos, et centuriones, et quinquage- eis tribunos, et centuriones, et quinquage- narios, et decanos. Chiliarchæ autem di- narios, et decanos. Chiliarchæ autem di- cuntur qui mille habent sub se milites. cuntur qui mille habent sub se milites.

Attende autem, quod quædam Glossæ Attende autem, quod quædam Glossæ dicunt centenarium esse quadratum et dicunt centenarium esse quadratum et perfectum numerum. Quadratus autem perfectum numerum. Quadratus autem est, quia provenit ex ductu denarii in est, quia provenit ex ductu denarii in seipsum. Et quoad denarium significat seipsum. Et quoad denarium significat perfectionem decalogi, qui semel ducitur perfectionem decalogi, qui semel ducitur in seipsum, quia uno mandato charitatis in seipsum, quia uno mandato charitatis adimpletur. Ad Roman. x, 8: Qui adimpletur. Ad Roman. x, 8: Qui diligit proximum, legem implevit. Qua- diligit proximum, legem implevit. Qua- dratur autem, quando ad quatuor virtu- dratur autem, quando ad quatuor virtu- tes cardinales sicut ad rectos et finales tes cardinales sicut ad rectos et finales angulos comparatur. Sicut enim dicitur angulos comparatur. Sicut enim dicitur in I Ethicorum: « Homo bonus quadran- in I Ethicorum: « Homo bonus quadran- gulus est ad virtutem. » Sic ergo est gulus est ad virtutem. » Sic ergo est Centurionis habens dignitatem. Centurionis habens dignitatem.

Subditur: «Cujusdam. » In quo in- Subditur: «Cujusdam. » In quo in- telligitur singularis fuisse honestatis, telligitur singularis fuisse honestatis,

IN EVANG. LUCÆ, VII-2,3. IN EVANG. LUCÆ, VII-2,3.

quia segregatur et distinguitur ab aliis. quia segregatur et distinguitur ab aliis. Ad Hebr. vII, 26: Sanctus, innocens, im- Ad Hebr. vII, 26: Sanctus, innocens, im- pollutus, segregatus a peccatoribus. Ta- pollutus, segregatus a peccatoribus. Ta- les enim peccatores et tyranni esse con- les enim peccatores et tyranni esse con- sueverunt. Et ideo ut istum a talibus sueverunt. Et ideo ut istum a talibus discernat, dicit : « Cujusdam. discernat, dicit : « Cujusdam.

>> >>

Deinde tangit ejus pro quo impetratur Deinde tangit ejus pro quo impetratur miraculum, miseriam a tribus: a condi- miraculum, miseriam a tribus: a condi- tione, a doloris fatigatione, et a periculo. tione, a doloris fatigatione, et a periculo. De conditione dicit: De conditione dicit:

<< Servus, >> << Servus, >>

Quoniam obsequia servitutis, et pru- Quoniam obsequia servitutis, et pru- dentia et fidelitas tam charum domino dentia et fidelitas tam charum domino effecerant, ut non tam doleret suæ ser- effecerant, ut non tam doleret suæ ser- vitutis damno, quam optimi et fidelis vitutis damno, quam optimi et fidelis hominis infirmitatem. Eccli. vn, 23: hominis infirmitatem. Eccli. vn, 23: Servus sensatus sit tibi dilectus quasi Servus sensatus sit tibi dilectus quasi anima tua. Eccli. xxx, 31: Si est tibi anima tua. Eccli. xxx, 31: Si est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima tua. servus fidelis, sit tibi quasi anima tua. Admiranda est benignitas domini, quod Admiranda est benignitas domini, quod tantam habet curam servi. Admirandum tantam habet curam servi. Admirandum obsequium servi, quod dominum traxit obsequium servi, quod dominum traxit ad dilectionem servi. Unde, ad Ephes. vi, ad dilectionem servi. Unde, ad Ephes. vi, 9 Vos, domini, eadem facite servis, re- 9 Vos, domini, eadem facite servis, re- mittentes minas: scientes quia et illorum mittentes minas: scientes quia et illorum et vester Dominus est in cœlis, et perso- et vester Dominus est in cœlis, et perso- narum acceptio non est apud Deum. narum acceptio non est apud Deum. Tangit autem doloris afflictionem per Tangit autem doloris afflictionem per hoc quod dicit : hoc quod dicit :

« Male habens. » « Male habens. »

Erat enim paralyticus, non valens etiam Erat enim paralyticus, non valens etiam curvo gressu incedere, nec potentia se curvo gressu incedere, nec potentia se trahere sed infirmitate victus in domo trahere sed infirmitate victus in domo jacebat. Matth. vIII, 6: Puer meus jacet jacebat. Matth. vIII, 6: Puer meus jacet in domo paralyticus, et male torque- in domo paralyticus, et male torque- tur, hoc est, propter doloris nimium tur, hoc est, propter doloris nimium

sensum. sensum.

« Erat moriturus. » « Erat moriturus. »

Ecce periculum: quia nihil nisi mor- Ecce periculum: quia nihil nisi mor- tem exspectabat ex infirmitatis aggrava- tem exspectabat ex infirmitatis aggrava- tione. Eccli. x, 11: Languor prolixior tione. Eccli. x, 11: Languor prolixior gravat medicum. III Reg. xvII, 17 : Erat gravat medicum. III Reg. xvII, 17 : Erat languor fortissimus, ita ut non remane- languor fortissimus, ita ut non remane-

XXII XXII

465 465

ret in eo halitus. Nihil etiam nisi mortem ret in eo halitus. Nihil etiam nisi mortem ex angustia infirmitatis habebat in desi- ex angustia infirmitatis habebat in desi- derio. Eccli. xxx, 17: Melior est mors derio. Eccli. xxx, 17: Melior est mors quam vita amara, et requies æterna quam vita amara, et requies æterna quam languor perseverans. Tobiæ, III, quam languor perseverans. Tobiæ, III, 6: Expedit mihi mori magis quam vi- 6: Expedit mihi mori magis quam vi-

vere. vere.

« Qui illi erat pretiosus, « Qui illi erat pretiosus,

» »

Hoc est, magno pretio comparatus, Hoc est, magno pretio comparatus, vel magno pretio æstimatus. Et de vel magno pretio æstimatus. Et de hoc jam dictum est: quia hoc servi- hoc jam dictum est: quia hoc servi- tio, prudentia, et fidelitate, meruerat tio, prudentia, et fidelitate, meruerat apud dominum. Ad Ephes. VI, 6: Non apud dominum. Ad Ephes. VI, 6: Non ad oculum servientes, quasi hominibus ad oculum servientes, quasi hominibus placentes, sed ut servi Christi. Ad Phile- placentes, sed ut servi Christi. Ad Phile- monem . 16: Suscipe illum, jam non monem . 16: Suscipe illum, jam non ut servum, sed pro servo charissimum ut servum, sed pro servo charissimum fratrem. In hoc autem iste imitator Chri- fratrem. In hoc autem iste imitator Chri- sti fuit. Joan. xv, 15: Jam non dicam sti fuit. Joan. xv, 15: Jam non dicam vos servos, quia servus nescit quid faciat vos servos, quia servus nescit quid faciat dominus ejus. Vos autem dixi amicos, dominus ejus. Vos autem dixi amicos, etc. etc.

« Et cum audisset de Jesu, misit ad « Et cum audisset de Jesu, misit ad eum seniores Judæorum, rogans eum eum seniores Judæorum, rogans eum ut veniret, et salvaret servum ejus. ut veniret, et salvaret servum ejus.

» »

Hic agitur de impetrantium hone- Hic agitur de impetrantium hone- state. state.

Et tanguntur quatuor, quorum pri- Et tanguntur quatuor, quorum pri- mum est intercessorum ad intercedendum mum est intercessorum ad intercedendum inductio. Secundum autem, interceden- inductio. Secundum autem, interceden- tium in intercedendo studium et sollici- tium in intercedendo studium et sollici- tatio. Tertium autem est, a pio Domino tatio. Tertium autem est, a pio Domino ejus quod petitur impetratio. Quartum ejus quod petitur impetratio. Quartum autem, ejus pro quo interceditur fidei et autem, ejus pro quo interceditur fidei et reverentiæ ad Dominum magnitudo. reverentiæ ad Dominum magnitudo.

In primo horum sunt iterum quatuor. In primo horum sunt iterum quatuor. Primum quidem, auditus Salvatoris ad- Primum quidem, auditus Salvatoris ad- ventus. Secundum autem, convocatus ventus. Secundum autem, convocatus intercedentium honestorum coetus. Ter- intercedentium honestorum coetus. Ter- tium, oblatio devoti affectus. Quartum tium, oblatio devoti affectus. Quartum est expositus petitionis devotæ affectus. est expositus petitionis devotæ affectus.

De primo dicit : « Cum audisset de De primo dicit : « Cum audisset de Jesu » Salvatore, cogitavit de impetran- Jesu » Salvatore, cogitavit de impetran- da salute. Joan. iv, 47: Cum audisset da salute. Joan. iv, 47: Cum audisset

30 30

466 466

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quia Jesus adveniret a Judæa in Gali- quia Jesus adveniret a Judæa in Gali- læam, abiit ad eum, et rogabat eum ut læam, abiit ad eum, et rogabat eum ut descenderet, et sanaret filium ejus. Act. descenderet, et sanaret filium ejus. Act. x, 38 Pertransivit benefaciendo, et sa- x, 38 Pertransivit benefaciendo, et sa- nando omnes oppressos a diabolo, quo- nando omnes oppressos a diabolo, quo- niam Deus erat cum illo. Luc. vi, 19: niam Deus erat cum illo. Luc. vi, 19: Quia virtus de illo exibat, et sanabat Quia virtus de illo exibat, et sanabat omnes. Hic autem auditus significat au- omnes. Hic autem auditus significat au- ditum verbi, quod facit fidem in corde. ditum verbi, quod facit fidem in corde. Ad Roman. x, 17: Fides ex auditu, Ad Roman. x, 17: Fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi. Apo- auditus autem per verbum Christi. Apo- cal. XXII, 17 Qui audit, dicat: Veni. cal. XXII, 17 Qui audit, dicat: Veni.

<< Misit ad eum seniores Judæorum. » << Misit ad eum seniores Judæorum. »

Ecce congregatus per industriam Cen- Ecce congregatus per industriam Cen- turionis intercedentium cœtus. Seniores turionis intercedentium cœtus. Seniores enim, et digni sunt reverentia, et habent enim, et digni sunt reverentia, et habent proponendi sapientiam. Job, VIII, 8: In- proponendi sapientiam. Job, VIII, 8: In- terroga generationem pristinam, et di terroga generationem pristinam, et di ligenter investiga patrum memoriam. ligenter investiga patrum memoriam. Sapient. iv, 8 et 9: Cani sunt sensus ho- Sapient. iv, 8 et 9: Cani sunt sensus ho- minis, et ætas senectutis vita immacu- minis, et ætas senectutis vita immacu- lata. lata.

« Judæorum » Deum colentium : quia « Judæorum » Deum colentium : quia cum esset disparis cultus, per seipsum cum esset disparis cultus, per seipsum appropinquare non fuit ausus, sciens se appropinquare non fuit ausus, sciens se esse canem, sicut mulier Gentilis, Matth. esse canem, sicut mulier Gentilis, Matth. xv, 26, quæ audivit a Domino : Non est xv, 26, quæ audivit a Domino : Non est bonum sumere panem filiorum, et mit- bonum sumere panem filiorum, et mit- tere canibus, hoc est, Gentilibus ad man- tere canibus, hoc est, Gentilibus ad man- ducandum. Et ideo mittit illos qui sunt ducandum. Et ideo mittit illos qui sunt filii, et qui sunt populus peculiaris. Quod filii, et qui sunt populus peculiaris. Quod enim sint filii, Exod. 1v, 22: Filius meus enim sint filii, Exod. 1v, 22: Filius meus primogenitus Israel. Osee, XI, 1: Ex primogenitus Israel. Osee, XI, 1: Ex Egypto vocavi filium meum. Quod sit Egypto vocavi filium meum. Quod sit populus peculiaris, Deuter. vi, 6: Vos populus peculiaris, Deuter. vi, 6: Vos estis populus peculiaris. estis populus peculiaris.

Inter hos etiam misit quos putavit Chri- Inter hos etiam misit quos putavit Chri- sto magis acceptos, et magis propinquos. sto magis acceptos, et magis propinquos.

Deuter. iv, 7: Non est alia natio tam Deuter. iv, 7: Non est alia natio tam grandis, quæ habeat deos appropinquan- grandis, quæ habeat deos appropinquan- tes sibi, sicut Deus noster adest cunctis tes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. Ideo ergo hos obsecrationibus nostris. Ideo ergo hos huc mittit, et se subtrahit. huc mittit, et se subtrahit.

« Rogans eum. » « Rogans eum. »

Ecce oblatio devoti affectus. Non enitn Ecce oblatio devoti affectus. Non enitn

cum potens esset, per milites cogebat: cum potens esset, per milites cogebat: nec aliquid sublimitatis ostendit, sed hu- nec aliquid sublimitatis ostendit, sed hu- militer et devote ad supplicationis con- militer et devote ad supplicationis con- fugit auxilium. Eccli. xxxv, 21: Oratio fugit auxilium. Eccli. xxxv, 21: Oratio humiliantis se nubes penetrabit et do- humiliantis se nubes penetrabit et do- nec propinquet non consolabitur : et non nec propinquet non consolabitur : et non discedet donec Altissimus adspiciat. discedet donec Altissimus adspiciat.

« Ut veniret. >> « Ut veniret. >>

Ecce expositus petitionis affectus. Di- Ecce expositus petitionis affectus. Di- cit autem duo petens adventum corpo- cit autem duo petens adventum corpo- ralem, et sanitatis effectum. ralem, et sanitatis effectum.

: :

Primum, signum est adhuc pusillæ Primum, signum est adhuc pusillæ fidei quia si perfectam haberet jam fidei quia si perfectam haberet jam fidem, sciret quod non esset locus ubi fidem, sciret quod non esset locus ubi non esset Deus et ita absens sicut præ- non esset Deus et ita absens sicut præ- sens posset curare: quod et postea sensit, sens posset curare: quod et postea sensit, quando in fide profecit. Et ideo quia quando in fide profecit. Et ideo quia proficit, non arguitur. Joan. autem, IV, proficit, non arguitur. Joan. autem, IV, 48, Regulus idem petens, quia perstitit 48, Regulus idem petens, quia perstitit in incredulitate et dubitatione, arguitur, in incredulitate et dubitatione, arguitur, dicente Domino: Nisi signa et prodigia dicente Domino: Nisi signa et prodigia videritis, non creditis. Hic autem prop- videritis, non creditis. Hic autem prop- ter profectum fidei commendatur. Aggæi, ter profectum fidei commendatur. Aggæi, II, 8 : Veniet Desideratus cunctis genti- II, 8 : Veniet Desideratus cunctis genti- bus et implebo domum istam gloria, bus et implebo domum istam gloria, dicit Dominus. dicit Dominus.

« Et salvaret servum ejus. « Et salvaret servum ejus.

>> >>

Eccli, L, 4 Curavit gentem suam, et Eccli, L, 4 Curavit gentem suam, et liberavit eam a perditione. Nec verecun- liberavit eam a perditione. Nec verecun- datur sanare servum : quia, Sapient. vi, datur sanare servum : quia, Sapient. vi, 8 Pusillum et magnum ipse fecit, et 8 Pusillum et magnum ipse fecit, et æqualiter cura est illi de omnibus. æqualiter cura est illi de omnibus.

« At illi cum venissent ad Jesum, « At illi cum venissent ad Jesum,

rogabant eum sollicite, dicentes ei : rogabant eum sollicite, dicentes ei : Quia dignus est ut hoc illi præstes : Quia dignus est ut hoc illi præstes : Diligit enim gentem nostram, et Diligit enim gentem nostram, et synagogam ipse ædificavit nobis. synagogam ipse ædificavit nobis. Jesus autem ibat cum illis. » Jesus autem ibat cum illis. »

Hic tangitur intercedentium studium et Hic tangitur intercedentium studium et sollicitudo. sollicitudo.

Et dicuntur tria. Primum est interce- Et dicuntur tria. Primum est interce-

IN EVANG. LUCÆ, VII-4, 5, 6. IN EVANG. LUCÆ, VII-4, 5, 6.

dentium ad Jesum appropinquatio. Se- dentium ad Jesum appropinquatio. Se- cundum autem, intercessionis sollicitu- cundum autem, intercessionis sollicitu- do. Tertium autem, eorum quæ proficua do. Tertium autem, eorum quæ proficua erant ad exauditionem allegatio. erant ad exauditionem allegatio.

De primo dicit : « At illi cum venis- De primo dicit : « At illi cum venis- sent ad Jesum, » scilicet corpore et obse- sent ad Jesum, » scilicet corpore et obse- quio et familiaritate appropinquassent. quio et familiaritate appropinquassent. Psal. xxx, 6 Accedite ad eum, et il- Psal. xxx, 6 Accedite ad eum, et il- luminamini. Jacob. 1v, 8: Appropin- luminamini. Jacob. 1v, 8: Appropin- quate Deo, et appropinquabit vobis. quate Deo, et appropinquabit vobis.

: :

« Rogabant eum sollicite. >> « Rogabant eum sollicite. >>

« Ecce intercessionis sollicitudo. II Pa- « Ecce intercessionis sollicitudo. II Pa- ralip. xx, 3 Totum se contulit ad ro- ralip. xx, 3 Totum se contulit ad ro- gandum Dominum. Psal. CXVIII, 10: gandum Dominum. Psal. CXVIII, 10: In toto corde meo exquisivi te: ne repel- In toto corde meo exquisivi te: ne repel- las me. Ad Galat. 11, 10: Sollicitus fui las me. Ad Galat. 11, 10: Sollicitus fui hoc ipsum facere. hoc ipsum facere.

« Dicentes ei. » « Dicentes ei. »

467 467

Deuter. xxx, 3: Dilexit populos : om- Deuter. xxx, 3: Dilexit populos : om- nes sancti in manu illius sunt. Proverb. nes sancti in manu illius sunt. Proverb. VIII, 17 Ego diligentes me diligo. Et VIII, 17 Ego diligentes me diligo. Et

ita fecerunt isti. ita fecerunt isti.

« Et synagogam ipse ædificavit no- « Et synagogam ipse ædificavit no- bis. » bis. »

Ecce allegatio impensarum factarum in Ecce allegatio impensarum factarum in communi, et Dei negotio: quia suis ex- communi, et Dei negotio: quia suis ex-

pensis ædificavit eis synagogam, hoc est, pensis ædificavit eis synagogam, hoc est,

domum orationis. Eccli. L, 2: Templi domum orationis. Eccli. L, 2: Templi altitudo ab ipso fundata est, duplex altitudo ab ipso fundata est, duplex ædificatio, et excelsi parietes templi. Iste ædificatio, et excelsi parietes templi. Iste tamen quia gentilis fuit, fidem commen- tamen quia gentilis fuit, fidem commen- dat Gentium, ostendens quoniam ad dat Gentium, ostendens quoniam ad unum ovile Christi veniret cum primitiis unum ovile Christi veniret cum primitiis Judæorum. Joan. x, 16: Fiet unum Judæorum. Joan. x, 16: Fiet unum ovile, et unus pastor. Et ideo, Matth. ovile, et unus pastor. Et ideo, Matth. VIII, 11, Christus propter istum dicit: VIII, 11, Christus propter istum dicit: Multi ab Oriente et Occidente venient, Multi ab Oriente et Occidente venient, et recumbent cum Abraham et Isaac et et recumbent cum Abraham et Isaac et

« Jesus autem ibat cum illis. » « Jesus autem ibat cum illis. »

Incipit hic eorum quæ ad exauditionem Jacob, in regno cælorum. Incipit hic eorum quæ ad exauditionem Jacob, in regno cælorum. faciunt allegatio. Sunt autem tria: vir- faciunt allegatio. Sunt autem tria: vir- tutis honestas, dilectionis familiaritas, et tutis honestas, dilectionis familiaritas, et expensarum quas in communi negotio expensarum quas in communi negotio fecit impensa. fecit impensa.

De primo dicunt : De primo dicunt :

« Quia dignus est ut hoc illi præ- « Quia dignus est ut hoc illi præ- stes, » stes, »

: :

Virtutum honestate. III Reg. 11, 20 Virtutum honestate. III Reg. 11, 20 Pete, mater mea: neque enim fas est ut Pete, mater mea: neque enim fas est ut avertam faciem tuam. Esther, v, 3: Quid avertam faciem tuam. Esther, v, 3: Quid vis, Esther regina? quæ est petitio tua? vis, Esther regina? quæ est petitio tua? etiamsi dimidiam partem regni petieris, etiamsi dimidiam partem regni petieris, dabitur tibi. Tantæ autem fiduciæ impe- dabitur tibi. Tantæ autem fiduciæ impe- trandi est dignitas in virtute. Eccli. XLIV, trandi est dignitas in virtute. Eccli. XLIV, 6: Homines divites in virtute, pulchri- 6: Homines divites in virtute, pulchri- tudinis studium habentes. Ideo, Zachar. tudinis studium habentes. Ideo, Zachar. 111, 8, dicuntur viri portendentes, quia 111, 8, dicuntur viri portendentes, quia fiduciam portendunt ad omnem effectum fiduciam portendunt ad omnem effectum petitionis impetrandum. petitionis impetrandum.

Allegant autem effectum dilectionis: Allegant autem effectum dilectionis:

« Diligit enim gentem nostram, » « Diligit enim gentem nostram, »

Propter reverentiam cultus divini. Propter reverentiam cultus divini.

Ecce impetratio petitionis a pio Do- Ecce impetratio petitionis a pio Do- mino. Jacob. 1, 6: Postulet in fide nihil mino. Jacob. 1, 6: Postulet in fide nihil hæsitans. Jerem. xxix, 12: Invocabitis hæsitans. Jerem. xxix, 12: Invocabitis me, el ibitis et orabitis me, et ego exau- me, el ibitis et orabitis me, et ego exau- diam vos. diam vos.

« Et cum jam non longe esset a do- « Et cum jam non longe esset a do- mo, misit ad eum centurio amicos, mo, misit ad eum centurio amicos, dicens Domine, noli vexari. » dicens Domine, noli vexari. »

Ecce hic tangitur ejus pro quo inter- Ecce hic tangitur ejus pro quo inter- ceditur fidei et reverentiæ ad Dominum ceditur fidei et reverentiæ ad Dominum crescens magnitudo. crescens magnitudo.

Tanguntur autem hic quatuor. Primum Tanguntur autem hic quatuor. Primum quidem est profectus Domini ad petitio- quidem est profectus Domini ad petitio- nem seniorum. Secundum autem est nem seniorum. Secundum autem est missio ad occursum Domini centurionis missio ad occursum Domini centurionis amicorum. Tertium, compassio vexatio- amicorum. Tertium, compassio vexatio- nis Domini secundum hominem in iti- nis Domini secundum hominem in iti- nere pedum. Quartum autem, allegatio nere pedum. Quartum autem, allegatio suæ indignitatis, et allegatio perfectæ suæ indignitatis, et allegatio perfectæ fidei Dei in virtute curationum. fidei Dei in virtute curationum.

468 468

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

De primo dicit : « Et cum jam non De primo dicit : « Et cum jam non longe esset a domo, » scilicet Centurionis longe esset a domo, » scilicet Centurionis itinerando pedes. Non enim umquam le- itinerando pedes. Non enim umquam le- gitur Dominum equitasse, sed bis legi- gitur Dominum equitasse, sed bis legi- tur asinasse, ut dicit Beatus Bernardus. tur asinasse, ut dicit Beatus Bernardus. Et ideo fatigabatur itinerando. Joan. IV, Et ideo fatigabatur itinerando. Joan. IV, 6 Jesus fatigatus ex itinere, sedebat 6 Jesus fatigatus ex itinere, sedebat sic supra fontem. sic supra fontem.

« Misit ad eum centurio amicos, » ho- « Misit ad eum centurio amicos, » ho- nestiores et altos, « dicens. » Sed Mat- nestiores et altos, « dicens. » Sed Mat- thæus dicit, quod venit per seipsum. Et thæus dicit, quod venit per seipsum. Et dicunt quidam, quod primo misit hone- dicunt quidam, quod primo misit hone- stiores Judæorum, secundo honestiores stiores Judæorum, secundo honestiores amicorum, tertio audaciam sumens venit amicorum, tertio audaciam sumens venit per seipsum. Beda autem in Glossa di- per seipsum. Beda autem in Glossa di- cit, quod non venit per seipsum nisi spi- cit, quod non venit per seipsum nisi spi- ritualiter fidei passibus appropinquans. ritualiter fidei passibus appropinquans. Et ita intelligitur quod dicit Matthæus, Et ita intelligitur quod dicit Matthæus, VIII, 5. Isa. XLV, 14: Viri sublimes ad VIII, 5. Isa. XLV, 14: Viri sublimes ad te transibunt. te transibunt.

« Domine, noli vexari. » Luc. VIII, « Domine, noli vexari. » Luc. VIII, Noli vexare magistrum. Noli vexare magistrum.

49 : 49 :

«Non enim sum dignus ut sub te- «Non enim sum dignus ut sub te- ctum meum intres. ctum meum intres.

Propter quod et meipsum non sum Propter quod et meipsum non sum dignum arbitratus ut venirem ad te : dignum arbitratus ut venirem ad te : sed dic verbo, et sanabitur puer sed dic verbo, et sanabitur puer

meus. » meus. »

Ecce hic fidei et reverentiæ proponitur Ecce hic fidei et reverentiæ proponitur incrementum et magnitudo. incrementum et magnitudo.

Dicit autem quatuor. Primum quidem Dicit autem quatuor. Primum quidem est reverentiæ et humilitatis. Secundum, est reverentiæ et humilitatis. Secundum, ex ante facto est excusationis. Tertium ex ante facto est excusationis. Tertium autem, fidei admirabilis. Quartum autem, autem, fidei admirabilis. Quartum autem, persuasionis est hæc omnia per signum persuasionis est hæc omnia per signum ostendentis. ostendentis.

De primo dicit « Non enim sum di- De primo dicit « Non enim sum di- gnus. » Ecce reverentia, ex Dei maje- gnus. » Ecce reverentia, ex Dei maje- state suam cognoscens parvitatem. Psal. state suam cognoscens parvitatem. Psal. VII, 5 Quid est homo, quod memor es VII, 5 Quid est homo, quod memor es ejus? aut filius hominis, quoniam visi- ejus? aut filius hominis, quoniam visi- tas eum? Job, xxv, 6 : Homo putredo, tas eum? Job, xxv, 6 : Homo putredo,

1 Cf. Matth. xv, 27. 1 Cf. Matth. xv, 27.

et filius hominis vermis. Multo ergo ma- et filius hominis vermis. Multo ergo ma- gis Gentilis. gis Gentilis.

« Ut sub tectum meum intres. » Hu- « Ut sub tectum meum intres. » Hu- miliat se, non dicens se habere domum, miliat se, non dicens se habere domum, sed tectum. I ad Timoth. vI, 8: Habentes sed tectum. I ad Timoth. vI, 8: Habentes alimenta et quibus tegamur, his conten- alimenta et quibus tegamur, his conten- ti sumus. Jerem. xxn, 14: Væ qui dicit: ti sumus. Jerem. xxn, 14: Væ qui dicit: Edificabo mihi domum latam, et cœna- Edificabo mihi domum latam, et cœna- cula spatiosa: qui aperit sibi fenestras, cula spatiosa: qui aperit sibi fenestras, et facit laquearia cedrina, pingitque et facit laquearia cedrina, pingitque sinopide! Nec dicit tecta quamvis esset sinopide! Nec dicit tecta quamvis esset magnus princeps. Isa. v, 8: Væ qui con- magnus princeps. Isa. v, 8: Væ qui con- jungitis domum ad domum, et agrum jungitis domum ad domum, et agrum agro copulatis usque ad terminum loci ! agro copulatis usque ad terminum loci ! numquid habitabitis vos soli in medio numquid habitabitis vos soli in medio terræ ? terræ ?

« Propter quod et meipsum, etc. » « Propter quod et meipsum, etc. »

Ecce secundum. « Non sum dignum Ecce secundum. « Non sum dignum arbitratus. » Hic enim sicut et mulier arbitratus. » Hic enim sicut et mulier Chananæa se canem reputavit. Ad Ro- Chananæa se canem reputavit. Ad Ro- man. xi, 20 Noli altum sapere, sed man. xi, 20 Noli altum sapere, sed time. time.

« Ut venirem ad te, » ne tuæ oculos « Ut venirem ad te, » ne tuæ oculos majestatis offenderem propter disparem majestatis offenderem propter disparem cultum, in quo esse videor. Eccli. 111, 20: cultum, in quo esse videor. Eccli. 111, 20: Quanto magnus es, humilia te in omni- Quanto magnus es, humilia te in omni- bus. bus.

<< Sed dic verbo. » << Sed dic verbo. »

Ecce tertium de magnitudine fidei. Et Ecce tertium de magnitudine fidei. Et dicit duo. Primo enim exprimit fidem. dicit duo. Primo enim exprimit fidem. Secundo, adhibet fidei per simile persua- Secundo, adhibet fidei per simile persua- sionem. sionem.

Fidem exprimit per hoc quod dicit : Fidem exprimit per hoc quod dicit : «Sed dic verbo. » Sapient. xvi, 12 et 13: «Sed dic verbo. » Sapient. xvi, 12 et 13: Tuus, Domine, sermo, qui sanat omnia. Tuus, Domine, sermo, qui sanat omnia. Tu es enim, Domine, qui vitæ et mortis Tu es enim, Domine, qui vitæ et mortis habes potestatem. Ad Hebr. 1, 3: Portans habes potestatem. Ad Hebr. 1, 3: Portans omnia verbo virtutis suæ. omnia verbo virtutis suæ.

« Et sanabitur, » quantumcumque sit « Et sanabitur, » quantumcumque sit infirmitas, « puer meus. » Servum a pu- infirmitas, « puer meus. » Servum a pu- ritate vocat puerum. Psal. xxx11, 9: ritate vocat puerum. Psal. xxx11, 9: Ipse dixit, et facta sunt : ipse mandavit, Ipse dixit, et facta sunt : ipse mandavit, et creata sunt. Job, v, 18 : Ipse vulnerat, et creata sunt. Job, v, 18 : Ipse vulnerat,

10 10

IN EVANG. LUCÆ, VII-8, 9, 10. IN EVANG. LUCÆ, VII-8, 9, 10.

et medetur: percutit, et manus ejus sa- et medetur: percutit, et manus ejus sa- nabunt. nabunt.

« Nam et ego homo sum sub pote- « Nam et ego homo sum sub pote- state constitutus, habens sub me mi- state constitutus, habens sub me mi- lites, et dico huic : Vade, et vadit et lites, et dico huic : Vade, et vadit et alii Veni, et venit et servo meo : alii Veni, et venit et servo meo : Fac hoc, et facit. Fac hoc, et facit.

Quo audito Jesus miratus est, et Quo audito Jesus miratus est, et conversus, sequentibus se turbis dixit: conversus, sequentibus se turbis dixit: Amen dico vobis, nec in Israel tantam Amen dico vobis, nec in Israel tantam fidem inveni. fidem inveni.

Et reversi, qui missi fuerant, do- Et reversi, qui missi fuerant, do- mum, invenerunt servum, qui langue- mum, invenerunt servum, qui langue- rat, sanum. » rat, sanum. »

Ecce persuasio per similitudinem. Ecce persuasio per similitudinem.

Et sumit secundum Chrysostomum Et sumit secundum Chrysostomum duas similitudines: unam inter se et duas similitudines: unam inter se et milites, aliam inter se et servos inferio- milites, aliam inter se et servos inferio- res. Quasi sint milites ad duo, quæ sunt res. Quasi sint milites ad duo, quæ sunt in Christo homine quorum unum est in Christo homine quorum unum est inter Christum hominem, et Angelos: et inter Christum hominem, et Angelos: et aliud inter Christum hominem, et corpo- aliud inter Christum hominem, et corpo- ralem creaturam. Christus homo enim ralem creaturam. Christus homo enim est sub potestate constitutus, sicut cen- est sub potestate constitutus, sicut cen- turio sub potestate Imperatoris. turio sub potestate Imperatoris.

Dicit ergo: «Nam et ego, » sicut et tu, Dicit ergo: «Nam et ego, » sicut et tu, licet dissimiliter, «homo sum, » aliis qui- licet dissimiliter, «homo sum, » aliis qui- dem per naturam non major, « sub pote- dem per naturam non major, « sub pote- state, » tua ordinatione, « constitutus, » state, » tua ordinatione, « constitutus, » superioris Præsidis et Imperatoris. Ad Ro- superioris Præsidis et Imperatoris. Ad Ro- man. XIII, 1 Omnis anima potestatibus man. XIII, 1 Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Psal. Lxv, 12: sublimioribus subdita sit. Psal. Lxv, 12: Imposuisti homines super capita nostra. Imposuisti homines super capita nostra.

« Habens sub me milites, » sicut et tu « Habens sub me milites, » sicut et tu Angelos. II Reg. XVII, 1: Considerato Angelos. II Reg. XVII, 1: Considerato David populo suo, constituit super eos David populo suo, constituit super eos tribunos et centuriones, quorum mini- tribunos et centuriones, quorum mini- mus centum militibus præerat. Sicut et mus centum militibus præerat. Sicut et de Christo dicitur, Job, xxv, 3: Numquid de Christo dicitur, Job, xxv, 3: Numquid est numerus militum ejus ? et super est numerus militum ejus ? et super quem non surget lumen illius ? quem non surget lumen illius ?

« Et dico huic, » imperans : « Vade, « Et dico huic, » imperans : « Vade, et vadit » obediens: sicut et tu dicis et vadit » obediens: sicut et tu dicis creaturis et Angelis. Job, xxxvIII, 35: creaturis et Angelis. Job, xxxvIII, 35:

469 469

Numquid mittes fulgura, et ibunt, et Numquid mittes fulgura, et ibunt, et revertentia dicent tibi: Adsumus ? hoc revertentia dicent tibi: Adsumus ? hoc est, fulgurantes Angelos. est, fulgurantes Angelos.

« Et alii: Veni, et venit. » Baruch, « Et alii: Veni, et venit. » Baruch, I, 35: Stellæ vocatæ sunt, et dixerunt : I, 35: Stellæ vocatæ sunt, et dixerunt : Adsumus et luxerunt ei cum jucundita- Adsumus et luxerunt ei cum jucundita- te, qui fecit illas. Matth. 1v, 11: Angeli te, qui fecit illas. Matth. 1v, 11: Angeli accesserunt, et ministrabant ei. accesserunt, et ministrabant ei.

« Et servo meo, » sicut tu corporali « Et servo meo, » sicut tu corporali naturæ: «Fac hoc » quod volo, « et naturæ: «Fac hoc » quod volo, « et facit, » obediendo. Job, XIV, 15: Voca- facit, » obediendo. Job, XIV, 15: Voca- bis me, et ego respondebo tibi : operi bis me, et ego respondebo tibi : operi manuum tuarum porriges dexteram. manuum tuarum porriges dexteram.

« Quo audito. »> « Quo audito. »>

Quod tamen prius scivit, sed propter Quod tamen prius scivit, sed propter adstantes etiam audire voluit. Isa. XI, 5: adstantes etiam audire voluit. Isa. XI, 5: Annuntiate hoc in universa terra. Annuntiate hoc in universa terra.

« Jesus miratus est, » hoc est, ad mo- « Jesus miratus est, » hoc est, ad mo- dum mirantis se habuit. Quia in ipsum dum mirantis se habuit. Quia in ipsum nec secundum Deum, neque secundum nec secundum Deum, neque secundum hominem stupor cadit admirantis: quia hominem stupor cadit admirantis: quia nihil ignoravit, sed omnium causas ipse nihil ignoravit, sed omnium causas ipse cognovit. Joan. XVI, 30: Scimus quia scis cognovit. Joan. XVI, 30: Scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut quis te in- omnia, et non opus est tibi ut quis te in- terroget. terroget.

« Et conversus » retrorsum, ut ad eos « Et conversus » retrorsum, ut ad eos dirigeret sermonem, « sequentibus se, » dirigeret sermonem, « sequentibus se, » hoc est, imitantibus jam aliqualiter per hoc est, imitantibus jam aliqualiter per fidem, « turbis dixit, » non discipulis, fidem, « turbis dixit, » non discipulis, quia illi majores erant : « Amen dico vo- quia illi majores erant : « Amen dico vo- bis, » hoc est, vere dico vobis. Et est bis, » hoc est, vere dico vobis. Et est confirmatio. Apocal. III, 14: Hæc dicit: confirmatio. Apocal. III, 14: Hæc dicit: Amen, testis fidelis. Amen, testis fidelis.

« Nec in Israel, » qui habet Legem « Nec in Israel, » qui habet Legem et Prophetas ad fidem inducentes, « tan- et Prophetas ad fidem inducentes, « tan- tam fidem inveni. » Glossa dicit, quod tam fidem inveni. » Glossa dicit, quod secundum comparationem præsentium secundum comparationem præsentium loquitur: quia præteriti Patriarchæ et loquitur: quia præteriti Patriarchæ et Prophetæ majorem habuerunt. Sed ad- Prophetæ majorem habuerunt. Sed ad- huc contrarium videtur: quia Apostoli huc contrarium videtur: quia Apostoli præsentes fuerunt, qui majorem fidem præsentes fuerunt, qui majorem fidem habuerunt. Sed hoc solvitur. Quia dixit habuerunt. Sed hoc solvitur. Quia dixit turbis sequentibus, non Apostolis. Et turbis sequentibus, non Apostolis. Et ideo de illis intelligit: quia eliquatis Pa- ideo de illis intelligit: quia eliquatis Pa- triarchis, Prophetis, et Apostolis, et dis- triarchis, Prophetis, et Apostolis, et dis- cipulis, hoc quod remansit ex Israel, cipulis, hoc quod remansit ex Israel, tamquam fæces fuerunt, et tardi ad cre- tamquam fæces fuerunt, et tardi ad cre-

11 11

470 470

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dendum. Isa. XLIX, 6: Parum est ut sit dendum. Isa. XLIX, 6: Parum est ut sit mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, et fæces Israel convertendas: ecce dedite et fæces Israel convertendas: ecce dedite in lucem Gentium. in lucem Gentium.

Vel dicatur: « Tantam fidem, » hoc Vel dicatur: « Tantam fidem, » hoc est, tantam credendi facilitatem. Unde est, tantam credendi facilitatem. Unde de Apostolis, Luc. xxiv, 25: O stulti de Apostolis, Luc. xxiv, 25: O stulti et tardi corde ad credendum! Marc. xvi, et tardi corde ad credendum! Marc. xvi, 14 Exprobravit incredulitatem corum 14 Exprobravit incredulitatem corum et duritiam cordis. et duritiam cordis.

« Et reversi, etc. » « Et reversi, etc. »

Perfectio est miraculi. Et omittit hic Perfectio est miraculi. Et omittit hic Lucas quod scivit Matthæum posuisse, Lucas quod scivit Matthæum posuisse, quod dixit Dominus: Vade, et sicut quod dixit Dominus: Vade, et sicut credidisti fiat tibi¹. credidisti fiat tibi¹.

« re- « re-

Nuntii ergo amici Centurionis, Nuntii ergo amici Centurionis, versi, qui missi fuerant, domum, » meri- versi, qui missi fuerant, domum, » meri- to fidei, « invenerunt servum qui langue- to fidei, « invenerunt servum qui langue- rat, » hoc est, longo angore jacuerat, rat, » hoc est, longo angore jacuerat, « sanum, » Luc. IV, 40: Omnes qui ha- « sanum, » Luc. IV, 40: Omnes qui ha- bebant infirmos variis languoribus, du- bebant infirmos variis languoribus, du- cebant illos ad eum, scilicet Jesum. At cebant illos ad eum, scilicet Jesum. At ille singulis manus imponens, curabat ille singulis manus imponens, curabat eos. Virtus enim erat Dei præsentis et eos. Virtus enim erat Dei præsentis et absentis corporaliter ad sanandum eos 2. absentis corporaliter ad sanandum eos 2.

« Et factum est deinceps, ibat in « Et factum est deinceps, ibat in civitatem quæ vocatur Naim, et ibant civitatem quæ vocatur Naim, et ibant cum eo discipuli ejus, et turba co- cum eo discipuli ejus, et turba co- piosa. piosa.

>> >>

Hæc est pars in qua se ostendit habere Hæc est pars in qua se ostendit habere mortis potestatem. Ad Roman. iv, 17: mortis potestatem. Ad Roman. iv, 17: Ante Deum, cui credidit, qui vivificat Ante Deum, cui credidit, qui vivificat mortuos, et vocat ea quæ non sunt, tam- mortuos, et vocat ea quæ non sunt, tam- quam ea quæ sunt. Ad Hebr. xi, 19: quam ea quæ sunt. Ad Hebr. xi, 19: Arbitrans quia et a mortuis suscitare Arbitrans quia et a mortuis suscitare potens est Deus. Hic ergo est caput Eccle- potens est Deus. Hic ergo est caput Eccle- siæ, ex quo charismata fluunt in Eccle- siæ, ex quo charismata fluunt in Eccle- siæ Prælatos, et potestas contra quam siæ Prælatos, et potestas contra quam nec portæ inferi prævalebunt: qui mor- nec portæ inferi prævalebunt: qui mor-

1 Matth. VIII, 13. 1 Matth. VIII, 13.

2 Luc. vi, 19 Et omnis turba quærebat eum 2 Luc. vi, 19 Et omnis turba quærebat eum tangere, quia virtus de illo exibat, et sanabat tangere, quia virtus de illo exibat, et sanabat

tificat et vivificat, deducit ad inferos et tificat et vivificat, deducit ad inferos et reducit. Ostendit ergo illud quod dicitur, reducit. Ostendit ergo illud quod dicitur, Sapient. 1, 13: Quoniam Deus mortem Sapient. 1, 13: Quoniam Deus mortem non fecit, nec lætatur in perditione vi- non fecit, nec lætatur in perditione vi- vorum. Et ideo etiam mortuos revocat vorum. Et ideo etiam mortuos revocat ad vitam. ad vitam.

Tanguntur ergo tria. Primum, miracu- Tanguntur ergo tria. Primum, miracu- li ex parte facientis Dei opportunitas. li ex parte facientis Dei opportunitas. Secundum autem, est miraculum cum Secundum autem, est miraculum cum suis circumstantiis. Tertium autem, tanti suis circumstantiis. Tertium autem, tanti miraculi diffamatio ad fidei ædificationem miraculi diffamatio ad fidei ædificationem procurata. procurata.

In primo horum sunt quatuor, quorum In primo horum sunt quatuor, quorum primum est istius facti ad præcedens se- primum est istius facti ad præcedens se- cundum præsentem intentionem conti- cundum præsentem intentionem conti- nuatio. Secundum autem, est diligens nuatio. Secundum autem, est diligens Salvatoris ut ubique salutem operetur Salvatoris ut ubique salutem operetur circumitio. Tertium, loci ad salutis per- circumitio. Tertium, loci ad salutis per- fectionem conveniens adaptatio. Quar- fectionem conveniens adaptatio. Quar- tum autem, intercedentium ad salutis tum autem, intercedentium ad salutis procurationem incontradicibilis dilectio. procurationem incontradicibilis dilectio. De primo horum dicit: De primo horum dicit:

« Factum est, » ordine dispensationis « Factum est, » ordine dispensationis divinæ, non temporis, « deinceps, » post- divinæ, non temporis, « deinceps, » post- quam se ostendit potestatem habere vi- quam se ostendit potestatem habere vi- tæ ut se ostenderet etiam mortis habe- tæ ut se ostenderet etiam mortis habe- re potestatem. Ad Roman. xiv, 9: In re potestatem. Ad Roman. xiv, 9: In hoc enim Christus mortuus est et resur- hoc enim Christus mortuus est et resur- rexit, ut et mortuorum et vivorum domi- rexit, ut et mortuorum et vivorum domi- netur. Unde post sanatum infirmum, netur. Unde post sanatum infirmum, suscitat mortuum: quia infirmitas præ- suscitat mortuum: quia infirmitas præ- cedit mortem. cedit mortem.

Sic ergo factum est deinceps. Sic ergo factum est deinceps.

« Ibat Jesus. » « Ibat Jesus. »

>> >>

Ecce secundum, in quo notatur Sal- Ecce secundum, in quo notatur Sal- vatoris circumitio et diligens salvando- vatoris circumitio et diligens salvando- rum inquisitio. Matth. 1v, 23: Circui- rum inquisitio. Matth. 1v, 23: Circui- bat Jesus totam Galilæam, docens in bat Jesus totam Galilæam, docens in synagogis eorum, et prædicans evange- synagogis eorum, et prædicans evange- lium regni. Psal. xxvi, 6: Circuivi, et lium regni. Psal. xxvi, 6: Circuivi, et immolavi in tabernaculo ejus hostiam immolavi in tabernaculo ejus hostiam vociferationis. Sicut enim de diabolo di- vociferationis. Sicut enim de diabolo di- citur, I Petr. v, 8: Tamquam leo rugiens citur, I Petr. v, 8: Tamquam leo rugiens

omnes. omnes.

3 Cf. II ad Corinth. v, 15. 3 Cf. II ad Corinth. v, 15.

IN EVANG. LUCÆ, VII-11, 12. IN EVANG. LUCÆ, VII-11, 12.

circuit, quærens quem devoret : ita et circuit, quærens quem devoret : ita et multo plus de Salvatore dicitur: Circuit multo plus de Salvatore dicitur: Circuit quærens quem liberet. Et ideo « ibat, » quærens quem liberet. Et ideo « ibat, » non quiescens. Proverb. vi, 3 et 4 : Dis- non quiescens. Proverb. vi, 3 et 4 : Dis- curre, festina, suscita amicum tuum : curre, festina, suscita amicum tuum : ne dederis somnum oculis tuis, nec dor- ne dederis somnum oculis tuis, nec dor- mitent palpebræ tuæ. Et hoc quidem fe- mitent palpebræ tuæ. Et hoc quidem fe- cit in se Christus. Faciunt autem et boni cit in se Christus. Faciunt autem et boni pastores. Genes. xxxi, 40: Die noctu- pastores. Genes. xxxi, 40: Die noctu- que æstu urebar et gelu, fugiebatque que æstu urebar et gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis. somnus ab oculis meis.

Sic ergo « ibat Jesus » Sic ergo « ibat Jesus »

« In civitatem quæ vocatur Naim. » « In civitatem quæ vocatur Naim. »

Et hic tangitur loci ad salutis perfe- Et hic tangitur loci ad salutis perfe- ctionem conveniens adaptatio ex duobus : ctionem conveniens adaptatio ex duobus : ex loci solemnitate, et ex nominis inter- ex loci solemnitate, et ex nominis inter- pretatione. pretatione.

Locus enim erat Galilææ civitas solem- Locus enim erat Galilææ civitas solem- nis, non quidem sicut Capharnaum: sed nis, non quidem sicut Capharnaum: sed post eam fuit secundi ordinis, ubi multi post eam fuit secundi ordinis, ubi multi habitabant, ad quam etiam multi con- habitabant, ad quam etiam multi con- fluebant et ideo locus congruus miracu- fluebant et ideo locus congruus miracu- lis Dei fuit. Genes. XXVIII, 16 Vere Do- lis Dei fuit. Genes. XXVIII, 16 Vere Do- minus est in loco isto, et ego nesciebam. minus est in loco isto, et ego nesciebam. Ibidem, y. 17: Quam terribilis est lo- Ibidem, y. 17: Quam terribilis est lo- cus iste non est hic aliud nisi domus cus iste non est hic aliud nisi domus Dei et porta cali. In loco isto manat Dei et porta cali. In loco isto manat fons vitæ, Psal. xxxv, 10: Domine, apud fons vitæ, Psal. xxxv, 10: Domine, apud te est fons vitæ. In isto loco turba ca- te est fons vitæ. In isto loco turba ca- tervatim ruit ad miranda facta Domini. tervatim ruit ad miranda facta Domini. Unde multi hic erant cum Domino, mul- Unde multi hic erant cum Domino, mul- ti cum vidua. Isti mirabilia cernere cu- ti cum vidua. Isti mirabilia cernere cu- pientes illi autem compassionis affectu pientes illi autem compassionis affectu miseram viduam prosequentes. miseram viduam prosequentes.

Interpretatio autem etiam congruit: Interpretatio autem etiam congruit: quia Naim motus vel motio interpretatur, quia Naim motus vel motio interpretatur, et significat eos qui moti sunt factis vel et significat eos qui moti sunt factis vel verbis Domini ex compassione viduæ verbis Domini ex compassione viduæ miserabilis. Psal. LIX, 4: Commovisti miserabilis. Psal. LIX, 4: Commovisti terram, et conturbasti eam: sana con- terram, et conturbasti eam: sana con- tritiones ejus, quia commota est. Com- tritiones ejus, quia commota est. Com- movit enim Dominus terram istam ad movit enim Dominus terram istam ad compunctionem conturbavit autem ad compunctionem conturbavit autem ad dolorem: sanat autem per gratiam, quia dolorem: sanat autem per gratiam, quia commota est ad satisfactionem. Psal. commota est ad satisfactionem. Psal. LXVII, 9: Terra mota est, etenim cæli LXVII, 9: Terra mota est, etenim cæli

471 471

distillaverunt, a facie Dei Sinai, a facie distillaverunt, a facie Dei Sinai, a facie Dei Israel. Dei Israel.

« Et ibant cum eo discipuli ejus. « Et ibant cum eo discipuli ejus.

» »

Ecce intercedentium dilectio. Et dicun- Ecce intercedentium dilectio. Et dicun- tur duo. Discipuli enim intercedebant ex tur duo. Discipuli enim intercedebant ex charitate, et turba ex fidei devotione. charitate, et turba ex fidei devotione.

De discipulis dicitur: « Et ibant cum De discipulis dicitur: « Et ibant cum eo discipuli, >> ut ex factis Domini eo discipuli, >> ut ex factis Domini exemplum acciperent, ut apud Dominum exemplum acciperent, ut apud Dominum pro petentibus intercederent. De primo, pro petentibus intercederent. De primo, Isa. VIII, 18 Ecce ego et pueri mei quos Isa. VIII, 18 Ecce ego et pueri mei quos dedit mihi Dominus. De secundo, Matth. dedit mihi Dominus. De secundo, Matth. 1x, 38: Rogate Dominum messis, ut mit- 1x, 38: Rogate Dominum messis, ut mit- tat operatios in messem suam. tat operatios in messem suam.

« Et turba copiosa,» scilicet devoto- « Et turba copiosa,» scilicet devoto- rum ad ædificationem fidei. Joan. x1, 42: rum ad ædificationem fidei. Joan. x1, 42: Propter populum qui circumstat, dixi, Propter populum qui circumstat, dixi, ut credant quia tu me misisti. Joan. XII, ut credant quia tu me misisti. Joan. XII, 30 Non propter me hæc vox venit, sed 30 Non propter me hæc vox venit, sed propter vos. In omnibus enim voluit propter vos. In omnibus enim voluit Dominus ædificare turbas propter Eccle- Dominus ædificare turbas propter Eccle- siam. Unde etiam, Joan. x11, 13, dicitur, siam. Unde etiam, Joan. x11, 13, dicitur, quod turba multa quæ convenerat ad quod turba multa quæ convenerat ad diem festum clamabat Domino: Hosa- diem festum clamabat Domino: Hosa- na! Benedictus qui venit in nomine Do- na! Benedictus qui venit in nomine Do- mini. mini.

« Cum autem appropinquaret portæ « Cum autem appropinquaret portæ civitatis, ecce defunctus efferebatur civitatis, ecce defunctus efferebatur filius unicus matris suæ et hæc vi- filius unicus matris suæ et hæc vi- dua erat, et turba civitatis multa cum dua erat, et turba civitatis multa cum illa. » illa. »

Ecce miraculum cum suis circumstan- Ecce miraculum cum suis circumstan- tibus. tibus.

Ponuntur autem primo circumstantia ex Ponuntur autem primo circumstantia ex parte facientis: et secundo, ex parte ejus parte facientis: et secundo, ex parte ejus circa quem fit miraculum. circa quem fit miraculum.

Ex parte quidem facientis ponuntur Ex parte quidem facientis ponuntur primum inducentia, secundo autem fa- primum inducentia, secundo autem fa-

cientia. cientia.

Inducentia autem sunt quatuor: om- Inducentia autem sunt quatuor: om- nium ad defunctum appropinquatio, de- nium ad defunctum appropinquatio, de- functi ipsi Domino præsentatio, matris functi ipsi Domino præsentatio, matris

12 12

472 472

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

defuncti destitutio, et turbæ ad fidem defuncti destitutio, et turbæ ad fidem ædificatio. ædificatio.

Domini ad defunctum appropinquatio Domini ad defunctum appropinquatio tangitur per hoc : « Cum appropinqua- tangitur per hoc : « Cum appropinqua- ret portæ civitatis, » non tam corpore ret portæ civitatis, » non tam corpore quam miserantis affectu. Psal. CXLIV, quam miserantis affectu. Psal. CXLIV, 18 Prope est Dominus omnibus invo- 18 Prope est Dominus omnibus invo- cantibus eum, cantibus eum, omnibus invocantibus omnibus invocantibus eum in veritate. Ad Philip. 1v, 5 et 6: eum in veritate. Ad Philip. 1v, 5 et 6: Dominus prope est. Nihil solliciti sitis, Dominus prope est. Nihil solliciti sitis, etc. Isa. Lv, 6 Quærite Dominum dum etc. Isa. Lv, 6 Quærite Dominum dum inveniri potest, invocate eum dum pro- inveniri potest, invocate eum dum pro- pe est. pe est.

: :

Porta autem civitatis, est ad cor in- Porta autem civitatis, est ad cor in- gressus in civitatem cordis vel ad sen- gressus in civitatem cordis vel ad sen- sum aliquem appropinquatio in civita- sum aliquem appropinquatio in civita- tem corporis. De primo dicitur, Apocal. tem corporis. De primo dicitur, Apocal. 111, 20: Ecce sto ad ostium, et pulso: 111, 20: Ecce sto ad ostium, et pulso: si quis audierit vocem meam, et ape- si quis audierit vocem meam, et ape- ruerit mihi januam, intrabo ad illum, ruerit mihi januam, intrabo ad illum, et conabo cum illo, et ipse mecum. De et conabo cum illo, et ipse mecum. De porta corporis dicitur, Isa. XXVI, 2: porta corporis dicitur, Isa. XXVI, 2: Aperite portas, et ingrediatur gens justa, Aperite portas, et ingrediatur gens justa, custodiens veritatem. Habet enim cor custodiens veritatem. Habet enim cor suam civitatem ex cogitationibus, in- suam civitatem ex cogitationibus, in- tentionibus, delectationibus, consensi- tentionibus, delectationibus, consensi- bus, voluntatibus, civilitate magna bus, voluntatibus, civilitate magna congregatam. Habet etiam corpus congregatam. Habet etiam corpus suam ex officiis membrorum, delecta- suam ex officiis membrorum, delecta- tionibus sensuum, motibus membro- tionibus sensuum, motibus membro- rum, et officiis congregatam. Et utraque rum, et officiis congregatam. Et utraque civitas habet portas suas: una quidem civitas habet portas suas: una quidem portas sensuum, alia autem patefactio- portas sensuum, alia autem patefactio- nes intentionum. Ad istas autem portas nes intentionum. Ad istas autem portas Dominus appropinquat, quando se in- Dominus appropinquat, quando se in- tentionibus cordium, vel revelationibus tentionibus cordium, vel revelationibus sensuum manifestat. Baruch, 111, 38: sensuum manifestat. Baruch, 111, 38: In terris visus est, et cum hominibus In terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Joan. 1, 14 Verbum conversatus est. Joan. 1, 14 Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. caro factum est, et habitavit in nobis. Sic ergo propinquat nobis. Psal. xxxııı, Sic ergo propinquat nobis. Psal. xxxııı, 19 Juxta est Dominus iis qui tribulato 19 Juxta est Dominus iis qui tribulato sunt corde. Act. XVII, 27 et 28: Non lon- sunt corde. Act. XVII, 27 et 28: Non lon- ge est ab unoquoque nostrum. In ipso ge est ab unoquoque nostrum. In ipso enim vivimus, et movemur, et sumus. enim vivimus, et movemur, et sumus.

« Ecce defunctus efferebatur. » « Ecce defunctus efferebatur. »

1 Isa. LXIV, 1 Isa. LXIV,

9. 9.

« Ecce, » hoc est, præsentiæ ejus pu- « Ecce, » hoc est, præsentiæ ejus pu- blice exhibebatur: et intelligitur hic de- blice exhibebatur: et intelligitur hic de- functi ipsi Salvatori præsentatio: ut ex functi ipsi Salvatori præsentatio: ut ex præsentia ipsius ad pietatem moveretur. præsentia ipsius ad pietatem moveretur. Quasi diceret : Ecce, Domine, respice, Quasi diceret : Ecce, Domine, respice, populus tuus omnes nos ¹. Et illud, Isa. populus tuus omnes nos ¹. Et illud, Isa. LXIII, 13 Ubi est zelus tuus, et fortitu- LXIII, 13 Ubi est zelus tuus, et fortitu- do tua, multitudo viscerum tuorum ? do tua, multitudo viscerum tuorum ? Et illud ejusdem, LXIV, 12: Numquid 'su- Et illud ejusdem, LXIV, 12: Numquid 'su- per his continebis te, Domine: tacebis, et per his continebis te, Domine: tacebis, et affliges nos vehementer ? Quid enim fon- affliges nos vehementer ? Quid enim fon- ti misericordiæ amplius præsentari potest ti misericordiæ amplius præsentari potest quam mortuus? Iste in ultimo genere quam mortuus? Iste in ultimo genere miseriæ est, in quo nulla est de cætero miseriæ est, in quo nulla est de cætero spes salutis hominis. Psal. LXXXV, 13: spes salutis hominis. Psal. LXXXV, 13: Eruisti animam meam ex inferno infe- Eruisti animam meam ex inferno infe- riori. Item, Psal. xxix, 4: Domine, du- riori. Item, Psal. xxix, 4: Domine, du- xisti ab inferno animam meam, salva- xisti ab inferno animam meam, salva- sti me a descendentibus in lacum. sti me a descendentibus in lacum.

« «

Hic enim «defunctus,» ad publicum Hic enim «defunctus,» ad publicum efferebatur, » ut tuam moveret mise- efferebatur, » ut tuam moveret mise- ricordiam publica miseria, et mors mi- ricordiam publica miseria, et mors mi- serarium maxima. « Efferebatur, » in- serarium maxima. « Efferebatur, » in- quam non tam mortuus corporaliter quam non tam mortuus corporaliter quam spiritualiter. Mortuus enim erat in quam spiritualiter. Mortuus enim erat in peccato spiritualiter: nunc autem mise- peccato spiritualiter: nunc autem mise- rabilis effertur in publicum corruptione rabilis effertur in publicum corruptione plenus, in exemplum perditionis. Isa. plenus, in exemplum perditionis. Isa. LI, 20 Dormierunt in capite omnium LI, 20 Dormierunt in capite omnium viarum, sicut oryx illaqueatus. Moveat viarum, sicut oryx illaqueatus. Moveat ergo tuam misericordiam tanta miseria: ergo tuam misericordiam tanta miseria: et duplici morti duplicem per antidotum et duplici morti duplicem per antidotum oppone vitam, animæ scilicet, et corpo- oppone vitam, animæ scilicet, et corpo- ris, totum hominem (sicut tuæ est con ris, totum hominem (sicut tuæ est con suetudinis) salvum faciens. Effertur enim suetudinis) salvum faciens. Effertur enim mors animæ per scandalum peccatorum. mors animæ per scandalum peccatorum. Isa. 111, 9 Peccatum suum quasi Sodo- Isa. 111, 9 Peccatum suum quasi Sodo- ma prædicaverunt, nec absconderunt. ma prædicaverunt, nec absconderunt. Effertur mors corporis extra domum ad Effertur mors corporis extra domum ad tumbam tumulanda, ne fotore corrumpat tumbam tumulanda, ne fotore corrumpat appropinquantes. Et utriusque mortis appropinquantes. Et utriusque mortis miserere præsens miserator, et multæ miserere præsens miserator, et multæ misericordiæ, et pie Domine. misericordiæ, et pie Domine.

« Filius unicus matris suæ. » « Filius unicus matris suæ. »

Ecce moventia ex parte matris. Et sunt Ecce moventia ex parte matris. Et sunt

IN EVANG. LUCÆ, VII-12. IN EVANG. LUCÆ, VII-12.

in duplici ordine. Quædam enim sunt in in duplici ordine. Quædam enim sunt in habitudine filii ad matrem: quædam au- habitudine filii ad matrem: quædam au- tem in habitudine matris ad filium. tem in habitudine matris ad filium.

De his quæ sunt in habitudine filii ad De his quæ sunt in habitudine filii ad matrem, dicit : « Filius unicus matris matrem, dicit : « Filius unicus matris suæ. » Pignus autem naturæ mortalis suæ. » Pignus autem naturæ mortalis fuit in quantum filius, dilectus uteri in fuit in quantum filius, dilectus uteri in quantum filius, totus autem in eo fuit quantum filius, totus autem in eo fuit matris affectus in quantum unicus, om- matris affectus in quantum unicus, om- nium votorum suorum dilectus in quan- nium votorum suorum dilectus in quan- tum unicus, senectutis baculus in quan- tum unicus, senectutis baculus in quan- tum unicus. «Matris autem suæ, » quæ tum unicus. «Matris autem suæ, » quæ ferventiorem in eo habuit amorem, quæ ferventiorem in eo habuit amorem, quæ necessariorem jam habuit robustam pro- necessariorem jam habuit robustam pro-

lem. lem.

Quod enim pignus naturæ mortalis fue- Quod enim pignus naturæ mortalis fue- rit filius, patet per hoc quod dicit Augu- rit filius, patet per hoc quod dicit Augu- stinus, quod nuptiæ bonum sunt morta- stinus, quod nuptiæ bonum sunt morta- lium, non propter aliud, nisi quia mor- lium, non propter aliud, nisi quia mor- talis et fugientis naturæ in successore talis et fugientis naturæ in successore pignus remanet, et exstinguentis jam lu- pignus remanet, et exstinguentis jam lu- minis lucerna ex parte accensa, minis lucerna ex parte accensa, II Reg. II Reg. XIV, 7 Quærunt exstinguere scintillam XIV, 7 Quærunt exstinguere scintillam meam quæ relicta est. Scintilla enim re- meam quæ relicta est. Scintilla enim re- servata, est pignus ignis. Et sic est filius servata, est pignus ignis. Et sic est filius pignus parentum. pignus parentum.

Dilectus etiam est uteri matris, Pro- Dilectus etiam est uteri matris, Pro- verb. xxxi, 2 Quid, dilecte uteri mei? verb. xxxi, 2 Quid, dilecte uteri mei? Quasi diceret Quem ego fovi in utero. Quasi diceret Quem ego fovi in utero. Unde et Tob. IV, 4: Memor enim esse de- Unde et Tob. IV, 4: Memor enim esse de- bes quæ et quanta pericula passa sit pro- bes quæ et quanta pericula passa sit pro- pter te in utero suo. Alter etiam fuit pro pter te in utero suo. Alter etiam fuit pro patre, quia alium non habuit: et ideo de- patre, quia alium non habuit: et ideo de- ficiente virtute in parentibus, crescit in ficiente virtute in parentibus, crescit in filiis. Et ideo, Exod. xx, 12, dicitur: Ho- filiis. Et ideo, Exod. xx, 12, dicitur: Ho- nora patrem tuum et matrem tuam. nora patrem tuum et matrem tuam.

In quantum autem unicus, totus in eo In quantum autem unicus, totus in eo fuit matris affectus, sicut dicit Basilius. fuit matris affectus, sicut dicit Basilius. II Reg. 1, 26: Sicut mater unicum amat II Reg. 1, 26: Sicut mater unicum amat filium suum, ita ego te diligebam. Et filium suum, ita ego te diligebam. Et ideo, Jerem. vi, 26, dicitur: Luctum ideo, Jerem. vi, 26, dicitur: Luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. unigeniti fac tibi, planctum amarum.

Totus fuit votorum suorum dilectus Totus fuit votorum suorum dilectus in quantum unicus, in quem omnia sua in quantum unicus, in quem omnia sua vota referebat, Proverb. xxxi, 2: Quid, vota referebat, Proverb. xxxi, 2: Quid, dilecte votorum meorum ? dilecte votorum meorum ?

In quantum etiam unicus, fuit senectu- In quantum etiam unicus, fuit senectu- tis baculus, Tob. x, 4: Lumen oculorum tis baculus, Tob. x, 4: Lumen oculorum nostrorum, baculum senectutis nostræ. nostrorum, baculum senectutis nostræ.

473 473

Ruth, iv, 14 et 15, dixerunt mulieres ad Ruth, iv, 14 et 15, dixerunt mulieres ad Noemi Benedictus Dominus qui non Noemi Benedictus Dominus qui non est passus ut deficeret successor familiæ est passus ut deficeret successor familiæ tuæ, et vocaretur nomen ejus in Israel: tuæ, et vocaretur nomen ejus in Israel: et habeas qui consoletur animam tuam, et habeas qui consoletur animam tuam, et enutriat senectutem, etc. et enutriat senectutem, etc.

Et hæc omnia spiritualiter sunt in natis Et hæc omnia spiritualiter sunt in natis Ecclesiæ, quos in corde suo parturivit et Ecclesiæ, quos in corde suo parturivit et portavit. Mater etiam ferventiorem in portavit. Mater etiam ferventiorem in prole habet amorem. Omnis enim mater prole habet amorem. Omnis enim mater diligit, sicut dicit Tullius in Topicis rhe- diligit, sicut dicit Tullius in Topicis rhe- toricis. Isa. XLIX, 15: Numquid obli- toricis. Isa. XLIX, 15: Numquid obli- visci potest mulier infantem suum, ut visci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui ? Quasi di- non misereatur filio uteri sui ? Quasi di- cat: Non potest. cat: Non potest.

Hæc etiam necessariorem habuit tam Hæc etiam necessariorem habuit tam robustam prolem, quæ jam anus se ju- robustam prolem, quæ jam anus se ju- vare non potuit, solo filii solatio susten- vare non potuit, solo filii solatio susten- tanda. Ad Roman. xv, 1: Debemus nos tanda. Ad Roman. xv, 1: Debemus nos firmiores imbecillitates infirmorum sus- firmiores imbecillitates infirmorum sus- tinere. tinere.

« Et hæc vidua erat. » « Et hæc vidua erat. »

Ecce Ecce

miserabilis habitudo matris. miserabilis habitudo matris. « Hæc » enim « vidua erat, » hoc est, a « Hæc » enim « vidua erat, » hoc est, a viro idua, et solatio viri destituta. Et viro idua, et solatio viri destituta. Et ideo jam ei robusta proles erat valde ne- ideo jam ei robusta proles erat valde ne- cessaria, non tam pro filio quam vice cessaria, non tam pro filio quam vice mariti protectore domus et familiæ. 1 ad mariti protectore domus et familiæ. 1 ad Timoth. v, 3: Viduas honora, quæ vere Timoth. v, 3: Viduas honora, quæ vere viduæ sunt. Psal. cxxxi, 14: Viduam viduæ sunt. Psal. cxxxi, 14: Viduam ejus benedicens benedicam. Isa. 1, 17: ejus benedicens benedicam. Isa. 1, 17: Judicate pupillo, defendite viduam. Judicate pupillo, defendite viduam. Thren. v, Thren. v, 3: Pupilli facti sumus absque 3: Pupilli facti sumus absque patre, matres nostræ quasi viduæ. Hæc patre, matres nostræ quasi viduæ. Hæc autem vidua est Ecclesia, a sponso Chri- autem vidua est Ecclesia, a sponso Chri- sto (qui in cœlum secundum corporalem sto (qui in cœlum secundum corporalem præsentiam abiit) idua, hoc est, divisa. præsentiam abiit) idua, hoc est, divisa.

« Et turba civitatis multa cum illa. » « Et turba civitatis multa cum illa. »

Ecce turbæ præsentis ex miraculo ad Ecce turbæ præsentis ex miraculo ad fidem ædificatio. Et hoc est quod dicit fidem ædificatio. Et hoc est quod dicit Glossa «Multi cum Domino, multi cum Glossa «Multi cum Domino, multi cum vidua, ut viso miraculo multi fiant lau- vidua, ut viso miraculo multi fiant lau- datores. « Sicut enim præcipit Apostolus, datores. « Sicut enim præcipit Apostolus, I ad Corinth. x, 33: Sine offensione estote I ad Corinth. x, 33: Sine offensione estote Judæis, et Gentibus, et Ecclesiæ Dei: sic- Judæis, et Gentibus, et Ecclesiæ Dei: sic-

13 13

14 14

474 474

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ut et ego per omnia omnibus placeo, non ut et ego per omnia omnibus placeo, non quærens quod mihi utile est, sed quod quærens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. Et item, I ad Co- multis, ut salvi fiant. Et item, I ad Co- rinth. xiv, 12: Vos, quoniam æmulato- rinth. xiv, 12: Vos, quoniam æmulato- res estis spirituum, ad ædificationem res estis spirituum, ad ædificationem Ecclesiæ quærite ut abundetis. Sic enim Ecclesiæ quærite ut abundetis. Sic enim veniente turba et dicente ad Philippum : veniente turba et dicente ad Philippum : Domine, volumus Jesum, videre, hoc est, Domine, volumus Jesum, videre, hoc est, Salvatorem in effectu salutis: dixit ipse Salvatorem in effectu salutis: dixit ipse Jesus statim Venit hora ut clarificetur Jesus statim Venit hora ut clarificetur Filius hominis 1. Tunc enim clarificatur, Filius hominis 1. Tunc enim clarificatur, quando in fide multorum clarus esse quando in fide multorum clarus esse ostenditur. ostenditur.